Czytanie tekstów chemicznych ze zrozumieniem

kluczem do sukcesu na maturze

Opracowała

Jolanta Baldy

VIII Regionalna Konferencja Politechnika Wrocławska Wrocław, 5 grudnia 2011

Czytanie tekstów chemicznych ze zrozumieniem kluczem do

sukcesu na maturze

1. Krótkie omówienie wyników egzaminu maturalnego z chemii.

2. Problemy zdających.

3. Filozofia zmian w oświacie, a egzamin maturalny z chemii.

Struktura i forma egzaminu maturalnego z chemii

Wybór przedmiotów dodatkowych na maturze w 2010 i 2011

Najczęściej wybierane POJEDYNCZE PRZEDMIOTY dodatkowe na maturze w 2011 r. w województwie dolnośląskim i opolskim (w % przystępujących po raz pierwszy)

0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0

MGE

MWO

MBI

MJO

MFA

MMA

MHI

MCH

MPO

MHS

MIN

DOLNOŚLĄSKIE

OPOLSKIE

Wybory maturzystówPOJEDYNCZY przedmiot

Wybory maturzystówWiązki DWÓCH przedmiotów

Wybory maturzystówWiązki TRZECH przedmiotów

Średni wynik procentowy w latach 2009 - 2011

Rok

Średni wynik procentowyPoziom

podstawowyPoziom

rozszerzony

2009 62,9% 57,6%

2010 45,6 % 59,8 %

2011 38,2% 49,2%

Średni wynik procentowy dla różnych typów szkół w okręgu

Typ szkoły LO LP LU T TU Razem

Średni wynik procentowyna poziomie podstawowym(Liczba zdających - 596)

40,7 29,5 27,3 29,1 19,0 38,2

Średni wynik procentowyna poziomie rozszerzonym(Liczba zdających – 2050)

49,5 - 16,0 19,7 - 49,2

Średnie wyniki maturzystów z dolnośląskich szkół - chemia poziom podstawowy

Średnie wyniki maturzystów z dolnośląskich szkół - chemia

poziom rozszerzony

Zasady oceniania zadań egzaminacyjnych z chemii

Zasady oceniania zadań egzaminacyjnych z chemii

Kiedy zdający…

Opis egzaminu maturalnego z chemii

Poziom podstawowy

• czas trwania egzaminu: 120 minut

• punktacja arkusza maksymalnie 50 punktów

• liczba zadań – 34 (45 poleceń)

Poziom rozszerzony

• czas trwania egzaminu: 150 minut

• punktacja arkusza maksymalnie 60 punktów

• liczba zadań – 35 (49 poleceń)

Wymagania egzaminacyjne są podane w Informatorze maturalnym, który znajduje się na stronie www.cke.edu.pl oraz

www.oke.wroc.pl

Opis arkuszy egzaminacyjnych z chemii

Poziom podstawowy 2011

Najwięcej zadań sprawdzało znajomość i rozumienie procesów chemicznych;

zapisywanie równań reakcji na podstawie słownego lub graficznego opisu przemian (11 pkt. -22%)

opisywanie typowych właściwości związków organicznych i nieorganicznych lub identyfikacja związków (9 pkt. – 18%)

Najtrudniejsze okazały się zadana rachunkowe oraz wymagające rozwiązania określonych problemów w oparciu o dokonanie selekcji i analizy informacji.

Opis arkusza egzaminacyjnego z chemii

Poziom rozszerzony 2011Najwięcej punktów zdający mógł otrzymać

za zadania wymagające:

uzupełniania brakujących danych na podstawie odczytywania i analizowania informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej. (12 pkt. - 20%),

klasyfikowania i identyfikacji substancji na podstawie opisu reakcji chemicznej (11pkt. – 18 %).

Zadania egzaminacyjne oparte na odczytywaniu

i analizowaniu informacji podanych w formie tekstu

o tematyce chemicznebyły dla zdających

poziom podstawowy i rozszerzony trudne.

Dlaczego?

Przyczyny trudności to najczęściej: Brak wiedzy,

Niepoprawna interpretacja informacji podanej w zadaniu,

Niewystarczające umiejętność posługiwania się językiem pojęć stosowanych w chemii,

Nierozpoznanie problemu,

Schematyzm myślenia,

Brak umiejętności wyjaśniania, uzasadniania, wnioskowania.

Przyczyny trudności

Inne przykłady: podaj obserwacje… podaj stopień

utlenienia siarki… - Mętnienie wodorotlenku wapnia - przed reakcją: niewielki - Barwa taka, jak przy odczynie kwaśnym - po reakcji :duży

- Nastąpiło nagazowanie się wody

Zadanie 6 ( 2 pkt) – poziom podstawowy (łatwość – 0,16)Termiczny rozkład azotanu(V) ołowiu(II) przebiega według równania: 2Pb(NO3)2 → 2PbO + 4NO2↑ + O2↑

Oblicz całkowitą objętość gazowych produktów ….

Obliczenia: 2 M Pb(NO3)2 = 662 g/mol (…)

Większość zdających popełniła błąd polegający na obliczeniu stężenia wyrażonego w procentach masowych sacharozy, która przereagowała, czyli tej, której w tym roztworze nie było.

łatwość 0,08

Przyczyny trudności

Zadanie 8. (2 pkt)Sporządzono 200 g roztworu zawierającego 100 g sacharozy. Sacharozę poddano reakcji hydrolizy;

HCl

C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6

Reakcję przerwano w momencie, gdy całkowite stężenie cukrów redukujących w roztworze było równe 40% masowych.Oblicz stężenie sacharozy, wyrażone w procentach masowych, w roztworze po przerwaniu reakcji.

Przyczyny trudności

Kwas Zasada

NH3

To jest zasada, a kwas to: NH4+

NH3

CH3NH3+ CH3NH2

Zadanie 9. (1pkt/a) – poziom rozszerzony (łatwość – 0,33) Zgodnie z teorią Brönsteda kwas i sprzężona z nim zasada różnią się o jeden proton, (…).a)Uzupełnij poniższą tabelę, wpisując wzory brakującej sprzężonej zasady i brakującego sprzężonego kwasu.

Inny przykład: (…) po dodaniu do białej próbki jedwabiu naturalnego stężonego kwasu azotowego(V) – napisz, co zaobserwowano (…) identyfikując białko. (łatwość – 0,19)• Wełna zmieniła barwę, jaja uległy zniszczeniu.•W podanej próbce powstała brązowa dziura, tak samo dzieje się z fartuchem, w tym miejscu ścina się białko.

Przyczyny trudności

Zadanie 31 (2pkt) – poziom rozszerzony (łatwość – 0,42 i 0,22)

Napisz, jakie obserwacje potwierdzą obecność glukozy w probówce I i fruktozy w probówce II po wprowadzeniu tych substancji do wybranego odczynnika (wypełnij poniższą tabelę).

  

Barwa zawartości probówki

przed zmieszaniem reagentów

po zmieszaniu reagentów 

Probówka I bezbarwna Najpierw, przed zamieszaniem brunatna, potem  bezbarwna 

Probówka II  bezbarwna   brunatna

Woda bromowa z dodatkiem wodnego roztworu wodorowęglanu sodu

W arkuszach egzaminacyjnych w roku 2011 wzrosła ilość zadań o złożonej konstrukcji w stosunku do roku ubiegłego.

W arkuszach udział procentowy zadań związanych z analizą informacji występujących w zadaniach w formie tekstu źródłowego wynosił:

w 2010 roku ok. 21% (13 pkt.), w 2011 ok. 34% (21 pkt.) wszystkich zadań poziomu rozszerzonego

oraz w 2010 roku ok. 22% (11 pkt.) i w 2011 ok. 36% (18

pkt.) wszystkich zadań poziomu podstawowego.

Przyczyny trudności

Tekst

źró

dło

wy

Informacja do zadania 23 i 24

Jedną z ogólnych metod określania struktury związku jest degradacja – rozpad cząsteczki

związku o nieznanej strukturze na kilka mniejszych cząsteczek, łatwiejszych do

zidentyfikowania. Metoda ta jest wykorzystywana do określania położenia podwójnego

wiązania w cząsteczkach alkenów. Stosowane jest wówczas ich utlenienie, np. za

pomocą roztworu KMnO4, prowadzone w środowisku kwaśnym. Podczas tej reakcji,

w zależności od budowy cząsteczki alkenu, mogą powstawać kwasy karboksylowe,

ketony, lub tlenek węgla (IV).

R1 R

Z ugrupowania ( R2−C═ ) powstaje keton, z ugrupowania ( H−C═ ) powstaje kwas,

a tlenek węgla (IV) powstaje z ugrupowania ( H2C═ ).

Zadanie 23. (2pkt)

Pewien alken utleniony nadmiarem KMnO4 w środowisku kwaśnym daje dwa różne kwasy

karboksylowe, zaś w reakcji 1 mola alkenu z 1 molem wodoru powstaje n-heksan.

a) Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) tego alkenu.

…………………………………………………………………………………………..

b) Podaj nazwy systematyczne dwóch kwasów karboksylowych powstałych

podczas utlenienia tego alkenu

1. ………………………………………………………………………………………

2. ……………………………………………………………………………………….

T

reść z

ad

an

ia

Zadania o złożonej konstrukcji

Tekst źródłowy

CH−CH2−CH3 CH3–CH2−CH ═ ═ CH−CH2− CH2−CH3 CH3–CH

Kwas butanowy

Kwas etanowy

- masłowy

- mrówkowy

Łatwość – 0,46 i 0,37

Informacja do zadania 23 i 24(…) R1 RZ ugrupowania ( R2−C═ ) powstaje keton, z ugrupowania ( H−C═ ) powstaje

kwas, a tlenek węgla (IV) powstaje z ugrupowania ( H2C═ ).

Tekst źródłowy

Zadanie 24.(1 pkt) (…) W celu odróżnienia 2-metyloprop-1-enu od but–2-enu przeprowadzono doświadczenie, podczas którego do obu naczyń dodano zakwaszony, wodny roztwór KMnO4.Korzystając z poniższych informacji, wymień po jednej obserwacji, która pozwoli na odróżnienie obu związków. Uzupełnij poniższą tabelę.

Treść zadania

2-metyloprop-1-enu but–2-enu

• wydzielają się pęcherzyki gazu

• nastąpiło odbarwienie roztworu

• zanurzony w kolbie papierek

uniwersalny nie zmieni koloru

• Otrzymano aceton

• wydziela się gaz

• nastąpiło odbarwienie roztworu

• zanurzony w kolbie papierek

uniwersalny zmieni kolor

• Otrzymano kwas octowy

(łatwość- 0,18)

Zadania o złożonej konstrukcji

Kształcenie ogólne na III i IV etapie edukacyjnym, tworzy programowo spójną całość i stanowi fundament wykształcenia, umożliwiający zdobycie zróżnicowanych kwalifikacji zawodowych, a następnie ich późniejsze doskonalenie lub modyfikowanie, otwierając proces kształcenia się przez całe życie*.

Filozofia zmian w oświacie, a egzamin maturalny z chemii

*Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C111/01).

myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu co dziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym;

myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji;

umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się.

Filozofia zmian w oświacie, a egzamin maturalny z chemii

Co przybliża do sukcesu egzaminacyjnego?

Znajomość wymagań egzaminacyjnych ukierunkowujących przygotowanie do egzaminu, zasad oceniania.

Rozwiązywanie zadań typu egzaminacyjnego, sprawdzanie poprawności ich wykonania (samokształcenie, samokontrola i samoocena).

Uważne, ze zrozumieniem czytanie poleceń i staranne analizowanie dołączonych informacji.

Udzielanie odpowiedzi: precyzyjnych, poprawnych, czytelnych zgodnych z poleceniami.

Czytanie tekstów chemicznych ze

zrozumieniem kluczem do sukcesu na maturze,

a może (i) w dorosłym życiu?

Dziękuję za uwagę