Özel durumlarda sigarayı bırakma adolesan ve yaşlılar
DESCRIPTION
Özel durumlarda sigarayı bırakma Adolesan ve Yaşlılar. Prof. Dr. Gamze ÇAN Karadeniz Teknik Üniversitesi Halk Sağlığı ABD. Yaşlılar için Sigara Bırakma. Yaşlı İçiciler. İleri yaş sigara içenlerin sayısı oldukça yüksektir ABD’de 4.5 milyon 65 yaş üstü sigara içen kişi bulunmaktadır - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Prof. Dr. Gamze ÇANKaradeniz Teknik Üniversitesi Halk
Sağlığı ABD
Özel durumlarda sigarayı bırakma Adolesan ve Yaşlılar
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Yaşlılar için Sigara Bırakma
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Yaşlı İçicilerİleri yaş sigara içenlerin sayısı
oldukça yüksektirABD’de 4.5 milyon 65 yaş üstü sigara içen
kişi bulunmaktadır18 milyon kişi 45 yaş üstüdürTüm erişkin sigara içicilerinin %41’i demektir
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Türkiye kentsel
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Yaşlı İçicilerBaşka hastalıklar eşlik etmektedir
Kardiyak hastalıklarHipertansiyon,Diabetes MellitusSolunum sistemi hastalıklarıKanser
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Yaşlı İçicilerBırakma istekleri azalabilir
Uzun süredir içip sorun yaşamayanlar
Benim için çok geç diyenler
Sigarayı bırakmak için asla çok geç değildir
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Şekil: Değişik yaş gruplarında sigara bırakmanın 75 yaşına kadar akciğer kanserinden ölüm riskleri üzerine etkisi
Peto et. al. BMJ 2000;321. Peto et. al.Lancet 1992;339:1268 78.
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Yaşlılar için Neler yapılabilir?Araştırmalar kısa görüşmelerin (5Ö) önemini vurgulamakta
ÖğrenÖğütleÖlçÖnderlik etÖrgütle
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
1. ÖĞREN : Muayeneye gelen her bireyin sigara içme durumunu öğrenin
2. ÖNER : Sigara içen her hastaya bırakma önerisinde bulunun
3. ÖLÇ: Hastanın nikotin bağımlılık düzeyini ölçün4. ÖNDERLİK ET: Bırakma girişimindeki hastaya
davranışsal ve/veya farmakolojik tedavi metotları ile yardım edin
5. ÖRGÜTLE : Bir sonraki görüşmeyi planlayın
““5 Ö” önerisi 5 Ö” önerisi
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Neler yapılabilir?Danışmanlık müdahaleleriHekim tavsiyesiAkran, arkadaş, (ahbap) destek programları
Yaşa uyarlanmış kendi kendine yardım materyalleri
Telefon danışmanlığıİlaç tedavileri50 yaş ve üstünde tütün kullananların tedavisinde etkinliği gösterilmiş yöntemlerdir
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Neler yapılabilir?İlaç tedavileri
Nikotin ürünleriBupropion SR 150VareniclineClonidine* (kan basıncı kontrolü)NortriptylineRimonabant
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Gençler için Sigara Bırakma
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
GençlerSigara içimi genç yaşlarda başlar
Erişkinlerin %88’i 18 yaşından önce sigara içmeyi denemiştir
Günlük içicilerin %71’i 18 yaşından
önce içici olmuşturElders MJ, Perry C. Preventing tobacco use among young people: A report
of the Surgeon General. MMWR 1994;43:2–10.
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
GençlerGençler arasında sigara içimi
oldukça yaygındır
ABD’de her gün 4000 civarında 18 yaş altı genç ilk sigarasını içmekte
2006 yılı için 2.6 milyon sigara içen genç bulunmakta
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
GençlerTürkiye’de; Küresel Tütün Araştırması’na göre 13 – 15 yaş öğrenciler arasında sigara içme
sıklığı % 6.9 dur
Her 10 öğrenciden 3ü sigara içmeyi denemiştir (26.3%) Erkekler için %31.7Kızlar için %19.7
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
GençlerSigara kullanımları düzensiz olabilirDeneyenlerden bazıları düzenli içici
olur 4666 öğrenciTrabzon’da lise dönemi gençler (15 – 19 Yaş)
Journal of School Health March 2009, Vol. 79, No. 3
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Etkili faktörler OR %95 Güven Aralığı P
Erkek Cinsiyet 3.02 2.20 – 4.16 <0.0005
Kardeş Sayısı 0.91 0.84 – 0.98 0.013
Annenin sigara içmesi 1.57 1.089 – 2.27 0.016
Babanın sigara içmesi 0.96 0.75 – 1.24 0.783
Kardeşin sigara içmesi 1.35 1.02 – 1.79 0.039
Arkadaşın sigara içmesi 2.42 1.73 – 3.39 <0.0005
Sigarayı deneme yaşı 1.06 1.01 – 1.11 0.012Okul başarısı (Takdir, teşekkür alana göre)
Zayıfı olanlar
Zayıfı olmayanlar2.62
1.75
1.97 – 3.49
1.23 – 2.49
<0.0005
0.002
Sigara İçmeyi Deneyenlerin Düzenli İçiciliğe Geçişinde Etkili Faktörler
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Neler yapılabilir?Gençlerde sigara bırakma tedavileri konusunda yeterli kanıta ulaşma
1970’lerin ortasından bu yana çalışmalara rastlanmakta
2006 ortasında yayınlanmış iki adet meta analiz bulunmaktaGrimshaw & Stanton 2006Susmann et al. 2006
Deneysel çalışma sayısı 50 den az
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Neler yapılabilir?Çalışmalarda;1.Motivasyonu arttırıcı psikososyal görüşmeler
2. Davranış yönetimi3. İlaç tedavileri
ÖnerilmektedirGrimshaw & Stanton 2006
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Neler yapılabilir?Adolesan içicilerde danışmanlık
tedavisinin etkinliği gösterilmiştir
Gençler için ilaç tedavilerinden daha çok davranışsal tedaviler uygulanmaktadır
Davranışsal yaklaşımların içeriği erişkinler için hazırlanmış programların içeriğini yansıtmaktadır
Gençlere yönelik ilaç tedavisi çalışmaları sınırlı sayıdadır
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Neler yapılabilir?Tedaviler ile ilgili teoriler;
1.Sosyal etki stratejileri
2.Motivasyonu arttırma stratejileri
3.Bilişsel davranış stratejileri
Susmann et al.2006
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Sosyal Etki StratejileriSosyal etkileşimlerAkran ilişkileriTütün endüstrisinin gençleri etkilemeye yönelik çabalarına karşı çıkan yaklaşımlar
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Motivasyonu arttırma Gençlerin sigara bırakma konusunda göze çarpan nedenlerine odaklanma
Bırakıp bırakmama konusundaki kararsızlığına odaklanma
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Bilişsel Davranış TedavisiPrimer problem çözme becerisini
öğrenmeye odaklanırTütün kullanım paternlerini anlama
ve bozmaTütün kullanma isteğini
değerlendirmeTütün kullanımı ile ilgili sosyal baskıStresli durumlarla başa çıkma
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
İki yaygın görüş;Davranış müdahaleleri1.Birey bırakma girişimi konusunda yeterince motive olmalıdır
2. Gerekli becerilere sahip olmalı, bırakma ve sürdürme konusunda desteklenmeli ve bunu algılamalıdır
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Desteklenirken;
Tütün kullanımından tamamen uzaklaşılması gerektiği konusunda güçlü mesajlar verilmeli
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Motivasyonel Görüşmeler ve
Beceri Eğitimi
Kişinin tütün kullanım risklerine odaklanırlar
Kendi kendine etkili problem çözme becerisi geliştirebilmek
Sosyal yardım desteği sağlamak
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Motivasyonel GörüşmelerBırakma konusundaki kararsızlığı çözmek
Bırakma için isteğini arttırmaya konsantre olur
Bireylerin sigarayı bırakma nedenleri ve düşüncelerini rahatça ifade edebilmelerini sağlar
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Motivasyonel GörüşmelerGeri bildirim sağlamalıdırKişisel sorumluluğu geliştirmelidirTavsiye verilmelidirKendi kendine yeterliliği geliştirmelidir
Destek bağlamında olmalıdır
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Beceri EğitimleriBilişsel davranış tedavileri yaklaşımı kullanılır
Motivasyonel girişimlerden farklı olarak bırakma isteğini arttırmaya yönelik değil bireysel olarak aktif bırakma süreci ile ilgili beceri eğitimidir
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Beceri Eğitimlerinin çekirdek Bileşenleri
Sigara kullanımı ile ilişkili yüksek riskli durumları tanıma ve başa çıkabilme eğitimi
Sigara içimi ile ilişkili sembol ve beklentileri bilerek değiştirme
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Beceri Eğitimlerinin çekirdek Bileşenleri
Stres yönetimi becerilerini öğrenme
Genel yaşam tarzı aktivitelerini değiştirme
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Beceri Eğitimleri
Tüm bunları gerçekleştirmeye çalışırken adolesanın kendini düzenleyebilme konusundaki geçmişi göz önüne alınmalı
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Başarılı bir davranış değişikliği için gerekli bilişsel becerilerKendi davranış paternlerini tanıma ve izleyebilme
Problem yaratacak durumları sezmek
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Başarılı bir davranış değişikliği için gerekli bilişsel beceriler
Yüksek riskli durumlar için planlar hazırlamak ve geliştirme
Geleceğe yönelik aktivite ihtiyacını belirleyebilme ve bu aktiviteleri planlamayı hatırlama
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
SonuçlarBilişsel davranış tedavileriMotivasyonun arttırılmasıSosyal etki
Kontrol grubuna göre anlamlı olarak başarılılar
Program içeriği yoğun olanlar daha başarılı (En az 5görüşme)
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
İlaç TedavileriErişkinlerden daha az başarılı çünkü;
İlaçların farmakokinetiği farklıBağımlılık paternleri farklıSigara içme paternleri farklıSosyal etki faktörleri daha önemliFiziksel bağımlılık ve çekilme
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
İlaç Tedavileri
Nikotin preparatları
Bupropion
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
İlaç TedavileriDavranış tedavilerine göre relapslar daha fazla
Sigara içme paternleri çok değişkenlik gösterdiği için nikotin bantları için doz ayarlama sorunu olabiliyor
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Program önerileriProgramlar yoğun içerikli olmalıCep telefonu mesajları kullanılabilir
Bilgisayar ve internet kullanılabilirVideo teknolojisinden yararlanılabilir
Tedavi programına katılmayı teşvik edici yaratıcı yaklaşımlar olmalı
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Gelecekte1. Gençlerde sigara bırakma girişim planları
ile sosyal ve bilişsel gelişim araştırmalarını nasıl daha iyi birleştirilebiliriz?
2. Gençlerin teknoloji ile olan bağlarını onların bırakma girişimlerinin etkisini ve zenginliğini yaygınlaştırmak için nasıl kullanabiliriz?
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Gelecekte3. Sigara bırakma girişimlerini
gençlerin sigaraya başlama noktasındaki geçişe hedeflemek mümkün müdür?
Örneğin nikotin bağımlılığı ile başlangıç denemesi arasındaki pencere dönemi
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Gelecekte4.Gençlerin bırakma tedavilerinde etkili
mekanizmalar ve süreçler nelerdir ?Tedavi moderatörleriSosyodemografik özellikleriSosyal bağlamda beklentileriTedavi mediatörleriBeklentilerdeki değişikliklerMotivasyon ve beceriler gibi
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
Gelecekte5. Pazar araştırma esasları ve yöntemlerini gençlerin tedavi için daha fazla rağbetini canlandırmak için etkin bir şekilde uygulaya bilirmiyiz ?
8 - 12 Nisan 2009 Antalya
08 - 12 Nisan 2009, Antalya
Teşekkür ederim