МЕЃУНАРОДНИ ФИНАНСИИ

I тематска единица

БИЛАНС НА ПЛАЌАЊА

Проф. Д-р Зоран Ивановски

асс М-р Анастасиевска Христина

1

СОДРЖИНА

1. ПОИМ И ЗНАЧЕЊЕ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА (БП)

2. МЕТОДОЛОГИЈА

3. КОМПОНЕНТИ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊЕ

4. СТАТИСТИКИ НА БП ВО РМ

5. КАРАКТЕРИСТИКИ НА БП НА РМ

6. НЕРАМНОТЕЖА ВО БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊЕ

2

1. ПОИМ И ДЕФИНИЦИЈА НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА

ПОИМ

- релативно нов поим во економската литература

- по суштина е стар колку и најстарите цивилизации и држави

- за прв пат се сретнува кај меркантилистите

- Во правилна форма се сретнува во средината на XIX век во Англија

ДЕФИНИЦИЈА (IMF, Balance of Payments Manual, Fifth Edition, 1993)

Билансот на плаќања претставува:

“статистички извештај кој системски ги прикажува сите економски трансакции на националната економија со останатиот дел од светот, за одреден временски период” .....(вообичаено една година)

3

2. ЗНАЧЕЊЕ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА

ЗНАЧЕЊЕ

поврзан е со сите останати макроекономски биланси во националната економија со двонасочна врска

се смета за најважен макробиланс и го покажува:

- степенот на развој на националната економија,

- нејзината екстерна позиција од аспект на задолженоста и вклученоста во меѓународната размена на стоки и услуги,

- претставува основа за креирање на политика и стрaтегија за развојот на меѓународните економски односи на националната економија.

4

3. МЕТОДОЛОГИЈА

МЕТОДОЛОГИЈА ПРОПИШАНА ОД ММФ

унифицирана (стандарди утврдени кодови за сите одделни

трансакции)

примена (сите земји – членки на ММФ)

валута на прикажување (SAD долари)

периодика (еднаш годишно)

форми на презентација на БП

- стандардна презентација

- аналитичка презентација

публикување (Balance of Payments Statistics Yearly – BOPSY)

5

• Билансот на плаќањата ги опфаќа:

• извозот и увозот на стоки,

• обврските на една земја кон странство и обврските на странските земји спрема земјата врз основа на осигурувањето, транспортните и другите услуги,

• ануитетите на дадените и примените заеми и кредити и вредноста на самите заеми и кредити.

• Нестоковниот прилив и одлив каде што спаѓа: туризмот, приходите и расходите на дипломатските претставништва, иселеничките дознаки, приливот и одливот по однос на наследства, пензии и слично, како и приливот и одливот на злато.

• Во билансот на плаќањата, потписот на трансакциите се врши по принципот на двојно книговодство, но така што кредитната страна се наоѓа на левата страна, а дебитната на десната страна.

• На кредитната страна (левата страна) се бележат сите трансакции кои, по правило предизвикувале некои примања од странство на пример,извоз, услуги направени во странство или за странство, продажба на хартии од вредност во странство, продажба на злато и валути, зголемување на задолжувањето спрема странство, намалување на побарувањата од странство да не е наплатено до крајот на годината)

• При одобрувањето на долгорочен заем во странство зголемувањето на побарувањата се јавуваат на десната страна, а за девизите што се дадени за тоа ќе се намали краткорочнотопобарување на левата страна.

• Врз основа на таквото евидентирање,секој биланс на плаќањата нужно се израмнува и тоа ех post израмнување е теоретски постулат за секој биланс на плаќањата како статистичка категорија.

• Спротивните трансакции се јавуваат на дебитната страна(десната страна) бидејќи по правило предизвикуваат некое давање во странство.

• Заради двојното книжење на секоја трансакција, извозот ќе се јави како реална трансакција на кредитната страна, а девизните примања за истиот извоз ќе се јават на дебитната страна.

• Тоа, значи ако стоката е извезена на кредит, на кредитната страна ќе се јави зголемување на побарувањата (под претпоставка тоа побарување да не е наплатено до крајот на годината)

ПРОБЛЕМИ

– Прв проблем е како да се бележат трансакциите каде што постои работа (чинење) само од едната страна како што се лукративните трансакции (наследства, подароци,иселенички дознаки, репарации, "иселенички дознаки-наследства"итн.).

– Ако и покрај тоа се јават несогласувања во вид на некое салдо (кои, покрај најобичните грешки или пропусти, можат да се јават и поради тоа што трансакциите на краткорочниот капитал се бележат на нето основа), тогаш тој, таканаречен втор проблем, се решава на тој начин што поради израмнувањето на соодветната страна се наведува позицијата под наслов "Грешки и пропусти"

4. КОМПОНЕНТИ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА

1. ТЕКОВНА СМЕТКА

тековни трансакции помеѓу резиденти и нерезидентни чија цел не е трансфер на капитал

2. КАПИТАЛНА И ФИНАНСИСКА СМЕТКА

капитални трансакции помеѓу резиденти и нерезиденти чија цел е трансфер на капиталот

3. ГРЕШКИ И ПРОПУСТИ

статистички неидентификувани трансакции

11

4. КОМПОНЕНТИ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА

1. ТЕКОВНА СМЕТКА, нето

-стоки

- услуги

- доход

- трансфери

2. КАПИТАЛНА И ФИНАНСИСКА СМЕТКА, нето

2.1. КАПИТАЛНА СМЕТКА

- капитални трансфери

- стекнување/располагање со непроизводни средства

2.2. ФИНАНСИСКА СМЕТКА

- директно и портфолио инвестиции

- останати инвестиции

- официјални резерви

3. ГРЕШКИ И ПРОПУСТИ

12

трговски биланс, кој што ја опфаќа вредноста на извозот и увозот на земјата во определен временски период

билансот на услугите, каде што влегуваат приходите и расходитешто ги прави една земја во странство, односно другите земји на земјата за која станува збор.

- вршење на транспортни услуги по море,копно и воздух, други услуги (авторски права) итн

- билансот на движењето на населението (приходите и расходите што се реализираат од туризмот,иселеничките дознаки итн;)

- билансот на државните приходи и расходи каде што влегуваат издатоците што

ги прават владите и другите административни установи во врска со издржувањето на амбасади,претставништва, конзулати, како и примањата кои имаат врска со трошењата на странските административни установи во рамките наземјата за која се врши составување на тој биланс и

- билансот на приходите и расходите по службата на заеми, каде што на активната страна се бележат приходите што произлегуваат од кредитите дадени (пласирани) во странство, а на пасивната страна се бележат расходите што ги плаќа земјата во врска со земените заеми од странство

13

4. КОМПОНЕНТИ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА – ТЕКОВНА СМЕТКА

• Дознаките се дефинираат како монетарни средства што се испраќаат од страна на индивидуите во земјите од каде што тие потекнуваат.

• Мерењето на дознаките се врши на разни начини.

• Најголемиот дел од аналитичарите го користат официјалниот биланс на плаќање (БОП), односно податоците на централната банка што се добиваат користејќи ги податоците од официјално регистрираните приливи на трансфери од институциите на финасискиот сектор (овие официјални податоци се далеку од вистинската вредност на реалните дознаки во една земја).

• Еден од проблемите на дознаките е тоа што емигрантите честопати ги користат неформалните канали за нивно трансферирање, така што е тешко да се утврди кој дел од трансферите што се пренесуваат преку формалните финансиски институции е оној дел што му припаѓа на делот на дознаките.

• Неформалните канали можат да се јават во неколку форми.

– Дознаки што им се испраќаат на семејствата од емигрантот (во текот на неговите престои во својата земја), со посредство на одредени членови од семејството или на пријатели (ова особено се однесува кога се испраќаат одредени добра како подароци на своите семејства), и

– преку одредени лица кои во исто време носат финансиски средства за повеќе семејства кои имаат емигранти во странство.

Потенцијални користи Потенцијални трошоци

Стабилен извор на девизни средства

кои помагаат во финансирање на

надворешниот дефицит

•Потенцијален извор на штедење и

инвестиции за капитална формација

и развој

•Пораст на животниот стандард

на примачите

•Намалување на нееднаквата

распределба на приходите

•Намалување на сиромаштијата

•Се намалува притисокот врз владите

за имплементација на реформите и

намалување на надворешните нерамнотежи

(морален хазард)

•Намалување на заштедите на семејствата

примачи и со тоа негативно влијание врз

растот и развојот (морален хазард)

•Намалување на работниот труд на семејствата

корисници и со тоа негативно влијание врз

растот и развојот (морален хазард)

•„Одлив на

• умови“ и негативно влијание на

економијата која не се компензира потполно

од трансферите на дознаки

•Пораст на нееднаквата распределба на

приходите

Табела 1. Потенцијални користи и трошоци од дознаки

• билансот на краткорочните заеми, кој што ги опфаќа сите краткорочни извозни и

увозни кредити, а исто така и салдото по клириншките сметки;

• билансот на долгорочни заеми дадени на други земји;

• биланс на економската помош, каде што се бележат сите облици на економска

помош без разлика дали се работи за помош од јавен или приватен карактер;

• биланс на репарациите и реституциите, каде што влегуваат надоместоците за

направената штета, исто така и сите реституции (враќање на она што определени

странки го примиле по легален пат без важност, на пример, враќање на уплатена

царина, на повеќе уплатен данок, и др.) и

• - биланс на купувањето и продавањето на монетарното злато, кој што ги опфаќа

сите купувања на злато и девизи за зголемувањена резервниот фонд на

домашната емисиона банка

16

4. КОМПОНЕНТИ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА – ФИНАНСИСКА

СМЕТКА

• Покрај облигационо-правните односи на задолжување и стекнување на побарувања по сите видови кредити и престанувањето на тие односи по нивната отплата, во сметката на капиталот влегуваат и промените во учествата на капиталот во капиталот на странските друштва и промените во недвижниот имотна домашните лица во странство и странските лица во земјата

U.S. Balance of Payments 2003(billions of dollars)

ПОВРЗАНОСТ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА СО ОСТАНАТИТЕ

МАКРОБИЛАНСИ

21

5. ПОВРЗАНОСТ НА ТЕКОВНАТА И КАПИТАЛНАТА СМЕТКА

• А−I=X−М

каде: А = акумулација

I = инвестиции

X = извоз

М = увоз

ДЕФИЦИТ ВО БИЛАНОСТ НА ПЛАЌАЊЕ

• потреба од задолжување на земјата во странство за да го плати долгот. Тоа предизвикува потреба од зголемување на извозот на стоки во наредниот период за да можат да се исплатат кредитите во странство (ануитетите и каматата);

• - се зголемува потребата од девизи на девизниот пазар што доведува до покачување на курсот на девизите и наедно до поскапување на стоката што се увезува;

• - ја принудува земјата да го затегне девизниот режим и

• - оневозможува создавање на монетарни резерви, како гаранција за стабилноста или ликвидноста на плаќањата што се вршат во странство

• дефицитот во меѓународните трансакции нужно се јавува, кога

инвестициите ја зголемуваат домашната акумулација, бидејќи :

I > А = М > X = D (дефицит) или

Нето странски инвестиции = Извоз – Увоз

Како ќе се израмни ваквиот дефицит?

Земјата мора или да се задолжи во странство, да позајми средства од странство,

или пак да им продаде дел од својот имот на странски лица. Ваквите

трансакции се рефлектираат во капиталната сметка како прилив на девизи од

странство − врз основа на позајмување од странство, земање на странски

кредити, или врз основа на продажба на дел од домашниот имот (згради,

земјиште, претпријатија) на странски лица. Значи она што се јавува како

дефицит во тековната сметка мора да биде покриено со прилив на средства на

капиталната сметка.

1/26/2013 24

6. БИЛАНС НА ПЛАЌАЊЕ – Р.МАКЕДОНИЈА

Nadle`na institucija: NBRM

Metodologija propi{ana od MMF

(IMF, Balance of Payments, 5-th Edition, 1993)

Izvori na podatoci

Diseminacija na podatoci

Zna~ewe na statistikata na BP

25

1/26/2013

26

6. Карактеристики на билансот на плаќања на РМ – тековна сметка

- перманентен раст на трговскиот дефицит

- незначително позитивно салдо кај

услугите

- негативно салдо кај доходот

- позитивно салдо кај приватните

трансфери

Потенцијални користи Потенцијални трошоци

•Стабилен извор на девизни средства

кои помагаат во финансирање на

надворешниот дефицит

•Потенцијален извор на штедење и

инвестиции за капитална формација

и развој

•Пораст на животниот стандард

на примачите

•Намалување на нееднаквата

распределба на приходите

•Намалување на сиромаштијата

•Се намалува притисокот врз владите

за имплементација на реформите и

намалување на надворешните нерамнотежи

(морален хазард)

•Намалување на заштедите на семејствата

примачи и со тоа негативно влијание врз

растот и развојот (морален хазард)

•Намалување на работниот труд на семејствата

корисници и со тоа негативно влијание врз

растот и развојот (морален хазард)

•„Одлив на умови“ и негативно влијание на

економијата која не се компензира потполно од

трансферите на дознаки

•Пораст на нееднаквата распределба на

приходите

Табела 1. Потенцијални користи и трошоци од дознаки

32 Izvor: NBRM

Увоз и извоз на најзначајните категории

Карактеристики на Билансот на плаќања на РМ – извоз на стоки

1. извозната понуда е мала и неконкурентна (концентрирана во трудоинтензивна и ниско доходовни производи)

падот на глобалната побарувачка се одрази со значителен пад на извозот на стоки, кои што се сведе на 1.925,2 милиони евра, односно на 29% од БДП (наспроти просечното учество од 40% од БДП во последните три години)

најголем дел (околу 78%) од падот на извозот е условен од намалениот извоз на индустриски производи, додека помал дел се објаснува преку намалената приватна потрошувачка во економиите на нашите трговски партнери и извозот на нафта.

2. 2/3 од падот на извозот се резултат на годишниот пад извозот на железо и челик (за 56%), со што се покажа чуствителноста на домашната економија на висок степен на извозна концентрација.

Карактеристики на Билансот на плаќања на РМ – увоз на стоки

Висока увозна зависност на македонската економија (суровинска, енергетска, техничко – технолошка)

Висока увозна суровинска зависност на носечките извозни индустриски гранки (текстилната и индустријата на железо и челик)

Увозот на минерални горива (нафта, нафтени деривати и електрична енергија)

Диверзифицирана структура на увозот на стоки

Доминантно учество на производите за репродукција

Доминантно учество на три земји најзначајни партнери (Германија, Србија и Грција)

Зголемено учество на Русија заради увозот на нафта (од 3% во 1994 на 12 % во 2007 година)

Зголемено е учеството на размената со ЕУ во вкупниот увоз (во 2007 година достигна 50% наспроти 38% во 1994 година)

Карактеристики на Билансот на плаќања на РМ – ТРГОВСКИ

ДЕФИЦИТ • Перманентен трговски дефицит (поголем увоз од извоз)

• Трговскиот дефицит за македонската економија е лимитирачки фактор за економскиот развој и воедно сучтествен проблем за билансот на плаќања.

• Намалувањето на овој дебиланс е повеќе од неопходно

• Експерите препорачуваат „не да се крати гранката на која стоиме“ што го симболизира увозот, туку излезот го гледаат преку пораст на извозот.

ФИНАНСИСКА СМЕТКА

ПОРАСТ НА БРУТО ДЕВИЗНИ РЕЗЕРВИ

• Во милиони евра

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

XII.2003 XII.2004 XII.2005 XII.2006 XII.2007 X 2008

НЕРАМНОТЕЖА ВО БИЛАНСОТ НА

ПЛАЌАЊАТА

ПОИМ И СУШТИНА

• И покрај тоа што целиот платен биланс мора да биде во рамнотежа, не

мораат да бидат во рамнотежа неговите составни делови

(подбиланси).

• Проблемот на рамнотежата е познат и во други области н економската

анализа, кога таа се заснива врз сметководствен податоци и тоа се

решава со методот на “пресекување” на билансите.

• Разгледувањето на парцијалните делови е основа за утврдување на

суфицитот или дефицитот во билансот на плаќањата.

• Со хоризонталното пресекување на платниот биланс на едно или

повеќе места, се добиваат парцијални биланси, кои ги содржат

трансакциите кои предизвикуваат нерамнотежа и парцијални биланси

кои ја финансираат нерамнотежата во билансот на плаќањата.

• Разликата на приходите и расходите над цртата, претставува суфицит

или дефицит на односниот подбиланс.

• Дефицитот на ставките над цртата мора да се финансира со суфицитот

на ставките под цртата, и обратно.

Видови нерамнотежа во билансот на плаќањата • Од аспект на причините што предизвикуваат нарушувања во билансот

на плаќањата, се разликуваат:

– случајна нерамнотежа во платниот биланс;

– циклична нерамнотежа во платниот биланс и

– структурна (фундаментална) нерамнотежа во платниот биланс.

СЛУЧАЈНА НЕРАМНОТЕЖА ВО ПЛАТНИОТ БИЛАНС

• дејствувањетна инцидентни околности, што немаат никаква непосредна детерминираност од реалните и монетарните текови во стопанството.

• елементарни непгоди (поплави, суши, земјотреси, војни и сл.).

• се јавува дефицит во платниот биланс, тој се корегира со престанувањето на дејствувањето на тие околности.

• Како најпогодна форма за отстранување на случајна нерамнотежа во платниот биланс е интервенцијата со монетарните резерви на земјата.

• Прилагодување, со некој од расположивите методи во таква ситуација е погрешна и непотребна терапија.

ЦИКЛИЧНА НЕРАМНОТЕЖА ВО ПЛАТНИОТ БИЛАНС

• дивергентниот тек на конјуктивниот циклус во меѓународните економски односи кај одделни земји.

• Кај овој вид на нерамнотежа, како погодна терапија се смета интервенцијата со монетарните резерви, преку кои се амортизира почетниот притисок и се изолира националното стопанство од надворешните флуктации.

• Со резервите може да се ублажи трансмисијата на инфлаторниот и дефлаторниот притисок од светскиот пазар врз домашното стопанство.

• Цикличната нерамнотежа не треба да биде финансирана подолго време и со екстерни извори (увоз на капитал).

• Интервенцијата со монетарните резерви, треба да биде заедно со експанзивната внатрешна политика и со дозирана девизна контрола.

• Доколку текот на економскиот циклус би бил еднаков во целиот свет, т.е. доколку во ист миг во сите земји би настапила фаза на контракција, односно фаза на експанзија, не би дошло до нарушување на состојбата во билансот на плаќањата.

• цикличната нерамнотежа во билансот на плаќањата претпоставува економскиот циклус да се одвива нееднакво во сите земји

– во една земја настапува фаза на контракција (суфицит, низок доход и

пониски цени / зголемување на извозот во втората земја, а во исто време и до намалување на увозот, па ќе се јави извозен вишок).

– во друга земја сè уште постои фаза на експанзија (дефицит, висок доход повисоки цени ќе влијаат на намалувањето на извозот и зголемувањето на увозот, па ќе се јави увозен вишок).

• Цикличната нерамнотежа најчесто настапува во следниве ситуации:

– кога текот на цикличните движења е различен од земја до земја;

– кога текот на цикличните движења од една до друга земја се исти,

но е различна еластичноста спрема доходот и

– кога текот на цикличните движења од една до друга земја е ист,

еднаква е и еластичноста спрема доходот, но е различна

еластичноста спрема цените.

СТРУКТУРНА НЕРАМНОТЕЖА ВО ПЛАТНИОТ БИЛАНС

• Причини -во стопанскиот развој, стопанската структура и неприлагоденоста на националната економија кон движењата на светскиот пазар.

• Факторите на структурната нерамнотежа во платниот биланс можат да бидат од монетарна и реална природа.

• Структурната нерамнотежа се јавува како резултат на неуспехот на националното стопанство во приспособувањето на побрзите промени во структурата и начинот на производство и во структурата на побарувачката на светското стопанство.

• Неуспехот во тој процес на приспособување се манифестира во диспаритетното движење на трошоците за производството и цените на пазарот на стоки или на пазарот на фактори за производство.

• Дефицитот, како израз на структурната нерамнотежа во стопанството, е резултат на расчекорот помеѓу акумулацијата и домашните инвестиции.

• Доколку вишокот на домашните инвестиции над акумулацијата се подмирува со прилив на странски капитал, по пат на задолжување во странство, се јавува дефицит (дефицитно финансирање на инвестициите).

• Дефицитот не би морал автоматски да се јави во билансот на плаќањата, доколку новите инвестиции овозможат зголемување на производството, продуктивноста и доходот за уредна отплата на долгот.

• Структурната нерамнотежа во суштина има долгорочен карактер, бидејќи и самиот стопански развој претставува постојано менување на стопанската структура, односно нејзино нарушување и динамично воспоставување на повисоко ниво.

• Од тие причини, овој вид на нерамнотежа се нарекува секуларна нерамнотежа, која се базира на различното движење на доходот помеѓу нациите и е во врска со стопанскиот развиток, со долгорочните структурни промени во стопанството

• За овој вид на нерамнотежа често се предлага терапија, од една страна, во организирањето на еден адекватен механизам на меѓународното финансирање, т.е. менувањето и подобрувањето на земањето и давањето на кредити, а од друга, во монетарната и фискалната политика со влијание на односот штедење-инвестиции.

• Монетарни фактори кои ја предизвикуваат структурната нерамнотежа (инфлациона нерамнотежа и други облици на нерамнотежа, што се јавуваат поради прекумерната експанзија на агрегатната номинална побарувачка).

• Станува збор за состојба, за која е карактеристично поголемо вкупно

трошење, од реалниот доход со кој се располага.

• При постоењето на такви услови, нарушената внатрешна рамнотежа се одразува и врз надворешната нерамнотежа, нерамнотежата во билансот на плаќањата.

• Најчесто рамнотежата се нарушува преку движењата во секторот за инвестициите, бидејќи вкупните инвестици ја надминуваат вкупната акумулација, со што увозот се зголемува повеќе од извозот, односно се создава дефицит во билансот на плаќањата.

• Постои голем број економисти, коишто сматаат дека најголем дел од

тешкотиите со билансот на плаќањата доажаат од домашната инфлација. На база на тоа, природно произлегува дека поголем број од тешкотиите со билансот на плаќањата можат да се поправат со дефлација или со запирање на инфлацијата и регулирање на валутниот курс;

• Во реални фактори, кои ја предизвикуваат структурната нерамнотежа влегуваат оние фактори коишто имаат извор во реалните текови на стопанството:

– диспаритетот на домашните цени и трошоците на производството во однос на странските цени;

– диспаритетот во движењето на развојот кај продуктивноста на трудот и техничкиот прогрес во однос на просекот во светот;

– диспаритет во развојот на одделни стопански гранки;

– нарушените односи меѓу штедењето и инвестициите;

– промените во побарувачката на светскиот пазар, за кои домашното стопанство не е прилагодено и сл.

• Секој вид на нарушување на билансот на плаќањата може да се јави во различни состојби на домашната економска рамнотежа, т.е. при полна или недоволна вработеност. Во таа смисла во економската литература се разликуваат три состојби:

• кога влошувањето или подобрувањето на екстерната рамнотежа оди паралелно со контракцијата или експанзијата на националниот доход;

• кога подобрувањето на состојбата на билансот на плаќањата предизвикува контракција на националниот доход, а влошувањето на состојбата во билансот на плаќањата обратно; и

• кога промените на екстерната рамнотежа немаат директно влијание на нивото и промените на националниот доход.

• УРАМНОТЕЖУВАЊЕ ИЛИ ПРИЛАГОДУВАЊЕ НА БИЛАНСОТ НА ПЛАЌАЊА

• 1 алтернатива: финансирање на нерамнотежата во платниот биланс:

– употреба на девизните резерви и (или)

– со краткорочно задолжување со странство.

• 2 алтернатива: неограничено, слободно флуктуирање на националната валурта со цел да се урамнотежи платниот биланс (практичното спроведување на ваквата, теоретски исправна, хипотеза е поврзана со низа негативности и трошоци што истата ја прават неефикасна и тешка).

• 3 алтернатива: употреба на девизните ограничувања со кои се постигнува административно усогласување на обемот на понудата и побарувачката на девизи.

• 4 алтернатива: вистинско преминување кон прилагодување на платниот биланс со прилагодување (стабилизирање) на целото стопанство.

Финансирање наспроти прилагодување

• Со финансирањето не се отстрануваат причините за нерамнотежа,

туку дефицитот се покрива, со користење (смалување) на девизните

резерви и/или краткорочно задолжување во странство.

– Во случај на суфицит, се зголемуваат девизните резерви и се кредитира во

странство.

– Финансирањето, во основа, значи одложување на прилагодувањето на

платниот биланс.

• Прилагодувањето подразбира промена во структурата на

производството и потрошувачката, во релативните цени и во

меѓусебните односи на останатите макроекономски варијабли, така

што, со тек на време се отстрануваат самите причини за нерамнотежа

во платниот биланс.

• Методите на прилагодување во платниот биланс може да се

систематизираат како:

– методи што влијаат врз принципите на пазарното стопанисување и

– методи од административна природа.

1/26/2013 68