ocena zmian w badaniachkrasuski.krasuski.nazwa.pl/kursy/files/ocena-zmian-w-ba... · 2013. 10....
TRANSCRIPT
-
Ocena zmian w badaniach obrazowych kręgosłupa u
osób z osteoporozą
Dr n. med. Krasuski Marek Lek. med. Nyka Izabella, dr n med. Tederko Piotr
Z Kliniki Rehabilitacji WUM Kierownik Kliniki dr n med. Marek Krasuski Prywatna Specjalistyczna Praktyka Lekarska Krasuski Marek
Warszawa 2013 rok
-
OSTEOPOROZA
Wg WHO (1994)/IOF (2000) Osteoporoza jest chorobą metaboliczną
kości charakteryzującą się niską masą kostną, zaburzeniem mikroarchitektury i
zwiększoną podatnością na złamania.
Wg NIH/NOF (2000) Osteoporoza jest chorobą szkieletu
cechującego się zmniejszoną wytrzymałością kości i zwiększającą ryzyko
złamań. Autor: Marek Krasuski
-
OSTEOPOROZA
Osteoporoza jest chorobą społeczną, występującą u 10% populacji w tym 33% kobiet po 50 r.ż.
Niezależnie od płci, po 40 r.ż. Następuje utrata 1 - 2% masy kostnej rocznie, natomiast w okresie pomenopauzalnym ubytek ten może sięgać 5-10%
Dodatkowym ryzykiem występowania osteoporozy są wczesna menopauza (przed 45r.ż.), występowanie osteoporozy u matki
5% chorych z osteoporozą ma te zmiany wtórnie (choroby, leki)
Autor: Marek Krasuski
-
OSTEOPOROZA
Najgroźniejszym powikłaniem osteoporozy są złamania
Ryzyko wystąpienia złamania w osteoporozie u kobiety w ciągu jej całego życia wynosi 30-40%.
wg Black’a jako „wskaźnik złamania” odpowiada 5-letniemu bezwzględnemu ryzyku złamań:
1. Wiek powyżej 65 r ż.
2. Przebyte złamania powyżej 50 r ż
3. Złamania u matki powyżej 50 r ż
4. Ciężar ciała poniżej 57 kg
5. Nikotynizm
6. Sprawność fizyczna (możliwość wstania z fotela bez pomocy rąk)
7. Aktualne BMD poniżej -1,0 (w 60%)
Autor: Marek Krasuski
-
Autor: Marek Krasuski
OSTEOPOROZA
Do złamań w osteoporozie dochodzi w wyniku: - upadku
- dźwignięcia
- skłonu, skrętu tułowia
- kichnięcia, kaszlu
- samoistnie
Upadkom sprzyjają choroby internistyczne, niektóre leki, przeszkody i śliskie podłoże.
-
Autor: Marek Krasuski
OSTEOPOROZA
Ryzyko złamań u kobiet po 50rż wynosi 39,7%
Najczęściej występują złamania: W obrębie kręgosłupa - 32%
Złamania bliższego końca kości udowej - 15%
Złamania w obrębie dalszych nasad kości przedramienia 16%
Złamania kręgosłupa mogą być powolne oraz nagłe i prowadzą do stałych dolegliwości bólowych o różnym natężeniu i charakterze, deformacji tułowia, utraty wzrostu
-
Autor: Marek Krasuski
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
• Stanowią jedne z częściej wykonywanych badań w
diagnostyce osteoporozy ze względu na ich dostępność i
stosunkowo niewielkie koszty.
• Badania obrazowe są badaniami dodatkowymi i służą
ułatwieniu w rozpoznaniu choroby i nie mogą być jedyną
podstawą rozpoznania osteoporozy. Muszą być
interpretowane przez lekarza klinicystę po realizacji badania
podmiotowego i przedmiotowego wraz z innymi badaniami
dodatkowymi, a zwłaszcza testami biochemicznymi wśród
których najważniejsze są oceny: poziomu wapnia i fosforu w
surowicy i dobowej zbiórce moczu, badania poziomu fosfatazy
alkalicznej w surowicy, poziomu witaminy D3 w surowicy oraz
TSH. Dodatkowymi mogą być inne badania biochemiczne
wykonywane celem precyzyjniejszego rozpoznania zwłaszcza
zmian rozpoznawanych w osteoporozie wtórnej.
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
Badania obrazowe można podzielić na ilościowe i jakościowe. Badania ilościowe służą do potwierdzenia lub wykluczenia osteoporozy. W badaniach jakościowych szukamy odpowiedzi w diagnostyce różnicowej zmian w tkance kostnej oraz oceniamy stosunki anatomiczne, głównie w obrębie kanału kręgowego.
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
• Podstawowym badaniem obrazowym są zdjęcia
przeglądowe kości wykonywane w obrębie kręgosłupa,
kości przedramienia, oraz stawu biodrowego.
• Zaletą badania radiologicznego podstawowego są: dość
dobra jakość techniczna obrazu, prostota wykonania,
powtarzalność badania oraz łatwość w uwidacznianiu
złamań, jeśli choroba jest już zaawansowana.
• Badanie może służyć monitorowaniu zmian
jakościowych przebiegu choroby i skuteczności leczenia.
• Zasadniczą wadą badania jest to, że wyraźne ubytki
osteoporotyczne widać dobrze dopiero wtedy, gdy
ubytek masy kostnej przekroczy 30 %.
• U osób w podeszłym wieku gdzie często współistnieją
choroby zwyrodnieniowe stawów to badanie ma
ograniczoną wartość.
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
Osteodensytometria. Stosowana w kilku wariantach technicznych. Podstawowymi badaniami są: badanie DXA. (Dual X-ray Aborsptiometry - osiowe pomiar z
kręgosłupa w odcinku lędźwiowego oraz bliższego końca kości udowych i pDXA obwodowe - pomiary z pięty, przedramienia i in.)
badanie QCT i pQCT (Quantitative Computerised Tomography - tomograficzny komputerowy pomiar rzeczywistej gęstości kości w mg/cm3)
badanie QUS (Quantitative Ultrasonography - ilościowa metoda ultradźwiękowa - nie mierzy gęstości kości)
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
Densytometria (DXA) ocenia stopień pochłaniania wiązki promieni rentgenowskich przenikających tkankę kostną. Na tej podstawie komputer tworzy dwuwymiarowy obraz trójwymiarowej struktury kości, określając jej gęstość
objętościową i powierzchniową w wybranym miejscu pomiaru, którym najczęściej jest:
- kręgosłup w odcinku lędźwiowym,
- proksymalny odcinek kości udowej
- dystalny odcinek przedramienia.
Wartości liczbowe wyrażone w gramach na centymetr kwadratowy odniesione są do wartości normalnych dla kości w okresie jej największej masy (30 - 35 rok życia) oraz do normy odpowiedniej dla danego wieku. W pierwszym przypadku mówimy o tzw. wskaźniku T – score, a w drugim odpowiednio Z - score.
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
Ilościowa tomografia komputerowa (QCT- Quantitative Computerised Tomography)
Metoda densytometryczna stosowana do określenia
gęstości minerału kostnego w ujęciu trójwymiarowym
(g/cm3). Zwykle stosowana dla oceny kręgosłupa
lędźwiowego, lecz adaptowana również do innych
lokalizacji szkieletowych, np. peryferyjna tomografia
komputerowa (pQCT). Pozwala na odróżnienie kości
korowej od beleczkowej.
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
Ilościowa tomografia komputerowa (QCT)
Uzyskane pomiary są komputerowo przetwarzane na obraz i
jednocześnie porównywane ze wzorcem jakim jest dla tkanki
kostnej fosforan potasu (K2HPO). Zaletą tej metody jest
dokładniejsze odwzorowanie struktur kostnych w układzie
trójwymiarowym w porównaniu z densytometrią i możliwość
oceny nawet pojedynczych beleczek kostnych.
-
Autor: Marek Krasuski
BADANIA OBRAZOWE
Ilościowa ultrasonografia (QUS)
Jest to badanie ultradźwiękowe określające stopień
penetracji ultradźwięków w stosunku do kości i na tej
podstawie oceniające ich jakość (a nie ilość). Można tą
metodą badać w zasadzie wszystkie kości z nieco gorszą
precyzją niż densytometria. Nie nadaje się do oceny osób z
cukrzycą i pacjentów w wieku podeszłym ale jest użyteczne
dla celów przesiewowych (skrining). Badać należy wówczas
kość piętową. Ocena stopnia osłabienia szerokopasmowej
wiązki ultradźwięków (BUA) daje porównywalne wyniki
jak badanie gęstości kostnej w obszarze kręgosłupa
metodą densytometrii.
-
Autor: Marek Krasuski
-
Autor: Marek Krasuski
W złamaniach trzonów kręgów w przebiegu osteoporozy wyróżnia się 3 rodzaje złamań: klinowe dwuwklęsłe zmiażdżeniowe
The International Society for Clinical Densitometry; 2006; Version 06.1
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
U kobiet występowanie złamań trzonów kręgów wzrasta około 55 lub 60 r.ż.
U mężczyzn ryzyko złamań kręgów wzrasta około 5 do 10 lat później
The International Society for Clinical Densitometry; 2006; Version 06.1
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
Ryzyko złamania trzonu kręgu wzrasta u kobiet w wieku 50-55 lat, a u mężczyzn w wieku 60-65 lat.
Do większości złamań kręgów dochodzi samoistnie, lub na skutek gwałtownego ruchu lub podniesienia cięższego przedmiotu.
Jedynie 25 – 30% złamań kręgów ujawnionych po badaniu RTG jest diagnozowanych klinicznie.
Bezobjawowe złamania kręgów u osób w wieku 50-60 lat występują w 5-10% częściej u mężczyzn niż kobiet. Po 65 r.ż. w 20-25% częściej do złamań tych dochodzi u kobiet
The International Society for Clinical Densitometry; 2006; Version 06.1
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
Ryzyko występowania nowych złamań trzonów kręgowych wzrasta liniowo z wiekiem.
The International Society for Clinical Densitometry; 2006; Version 06.1
-
Autor: Marek Krasuski
• Obecność złamania pojedynczego kręgu zwiększa ryzyko kolejnych złamań 3- 5-krotnie
• 20% kobiet po złamaniu w ciągu 1 roku dozna następnego złamania
• Ryzyko następnego złamania jest tym większe im niższy wskaźnik BMD
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
Definicja bezobjawowego radiologicznego złamania
kręgosłupa opiera się na ocenie radiogramu w
projekcji bocznej.
Wykonuje się ocenę półilościową (semi-quantitative)
polegającą na ocenie wzrokowej z użyciem obrazów
wzorcowych, analizie powierzchni kręgu i
stopniowaniu zmian od 0 do 3 (niewielkie- stopień 1, 20-25%;
średnie- stopień 2, 25-40%; ciężkie- stopień 3, powyżej40%).
Metoda ilościowa (morfometria) polega na
znakowaniu kręgu, pomiarze wysokości przedniej,
środkowej i tylnej trzonu. Rozpoznania złamania
dokonuje się wówczas jeśli doszło do obniżenia
wysokości trzonu ≥ 20% i ≥ 4 mm
-
Autor: Marek Krasuski
• Morfometria
Pionowe odległości między punktami
morfometrycznymi określają wysokość przednią
Ha, wysokość środkową Hm i tylną Hp. Ciężkość
i typ złamania wyznaczone są na podstawie
obniżenia wartości stosunków wysokości.
– Złamanie klinowe: Ha/Hp < 0,75-0,8
– Złamanie dwuwklęsłe: Hm/Hp
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski Złamania trzonów w przebiegu rzs
-
Autor: Marek Krasuski
Następstwa złamań osteoporotycznych kręgów nadmierna kyfoza piersiowa obniżenie wzrostu zaburzenie proporcji ciała- skrócenie tułowia w stosunku do
kończyn dolnych ból kręgosłupa - ostry - przewlekły nadmierna lordoza szyjna („zadzieranie” głowy z powodu
nadmiernej kyfozy piersiowej) ograniczenie ruchomości kręgosłupa zmniejszenie pojemności oddechowej obwisły brzuch fałdy skóry na plecach w postaci „jodełki”
ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
Naczyniak w trzonie kręgu Th12
-
Autor: Marek Krasuski
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
Naczyniak w trzonie kręgu Th12
-
Autor: Marek Krasuski Guzki Schmorla
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski Zmiany meta w L2
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
• Złamanie patologiczne L2
W przebiegu choroby nowotworowej
-
Autor: Marek Krasuski
• RTG i CT: złamanie L1 w przebiegu raka jasnokomórkowego
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
Szpiczak plazmocytowy
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
• TK 3D - Lymphoma (złamanie tylnego łuku C1)
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
• Przerzut raka piersi
• MRJ T1 zależne
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
• MRJ - Rak przerzutowy z płuc
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
Meta rak jelita grubego
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
• Osteoid osteoma L4 O.L. Osti, R. Sebben, NWAHS South Australia
Eur.Spina J., 1998, 7, 422-425
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
• RTG - Chondrosarcoma kości krzyżowej
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
a Stabilizacja odcinka szyjnego kręgosłupa w przebiegu zmian przerzutowych (rak jasnokomórkowy nerki)
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
Zmiany uogólnione kostne w przebiegu raka prostaty
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
Realizując proces diagnostyki różnicowej należy pamiętać o konieczności okresowej weryfikacji rozpoznania osteoporozy, zwłaszcza konieczne jest to w trakcie procesu rehabilitacji. W przypadkach najmniejszych wątpliwości należy po realizacji ponownego badania podmiotowego i przedmiotowego :
• Uzupełnić badania dodatkowe Uaktualnić obrazowe badania kręgosłupa, lub je rozwinąć,
Wykonać uzupełniające badania biochemiczne, a w nich ocenę OB, CRP, morfologii, poziomu białek z ich elektroforezą, kreatyninę, transaminazy, bilirubinę,
Wykonać w przypadku ich braku rtg klatki piersiowej oraz USG jamy brzusznej,
Zasięgnąć opinii aktualnego stanu ginekologicznego chorej i oceny gruczołów piersiowych.
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA
-
Autor: Marek Krasuski
Ćwiczenia wyprostne wg Sinaki
-
Autor: Marek Krasuski
Ćwiczenia wyprostne wg Sinaki
-
Autor: Marek Krasuski
OSTEOPOROZA
-
Autor: Marek Krasuski
Dziękuję za uwagę