n~sranija - um.edu.mt
TRANSCRIPT
2.6 lt:Tnejn g ta' Settembru 2019 OPIMJONI L-ORIZZONT
PATRI MATTEW-SULTANA . .
OFM CAP (:1.9:1.8~:1.986) Nissei 1-imhabba lejn artna u 1-fidi N~sranija
atri Mattew Sultana twieled nhar il-5 ta' Awwissu 1918 minn
Mattew u Marija, imwielda Sultana, fix-Xaghra, Ghawdex. Huwa nghata l-isem ta' Vincenzo fil-maghmudija u gie mghammed fil-parrocca ta' rahal twelidu. Gimgha wara l-genituri regghu lura f' darhom fil-Kalkara, £'Malta. Fis-sena 1920 il-familja marret.toqghod J=Iaz-Zabbar, u Vincenzo beda jattendi l-iskola tal-gvem.
Tliet snin wara Ii miet nannuh, fis-sena 1931, kien Patri Manwel Ii hajjar lil Vincenzo biex jidhol mal-Kapuccini. Minhabba Ii kellu mhabba kbira lejn 1-0rdni Kapuccin, huwa dahal novizz fis-6 ta' Dicembru 1934 u tawh 1-isem ta' Fra Mattew, kif kienet 1-uzanza ta' dak iz-zmien.
Billi kien intelligenti hafna, studja I-Latin, it-Taljan, il-Letteratura, il-Filosofija u t-Teologija u kien ordnat sacerdot fil-25 ta' Lulju 1942, fl-eqqel tat-Tieni Gwerra Dinjija fil-Katidral ta' Santa Marija ta' Ghawdex mill-Isqof Mikiel Gonzi.
Patri Mattew hadem bisshih fil-qasam tal-isptarijiet ghal 17-il sena shah. Kien kappillan tal-Isptar Blue Sisters, illum Zammit Clapp. Kellu xorti Ii jiltaqa' mal-
. maghruf Poeta Ruzar Briffa
. Ii ghex bejn 1-1906 - 1963. Patri Mattew kien ghalliem maghruf, fl-lstitut Tekniku tal-gvem u fl-iskola Serafika fejn ghallem il-Malti, it-Taljan u I-Latin. Kien jahdem fil-hanut ta' huh Fortunato, idom xi kuruna tar·ruzarju, · u kien jikteb innijiet u poeziji marbuta mal-festa titulari tal-Madonna tal-Grazzja ta' J=Ia.z-.Zabbar. Kien ukoll membru tal-Akkademja talMalti.
Fost il-poeziji Ii kiteb ihsibu dik dwar il-festa titulari tal-Madonna tal-Grazzja f'J=Iaz-Zabbar fejn kiteb "Tnehida ta' Zagh.zugh", li miet u heggeg lit-tfajla biex titlob ghalih
Tfajla, jekk immut jien hadd ghajrek ma kien htija Jekk f' qalbek jifdal hniena
Mejjet itlob ghalija.
Fil poezija "Lill-Musbieh il-Lejl", il-poeta jheggeg lillmusbieh biex jintefa, ghax xortih tqila biex jikseb 1-imhabba:
Najha xorti int ghandek tghix mcahhad
Tohlbm 1-imhabba bla ma qatt tifdik,
Tishar kemm tishar, biex tinhaqar itjed
Xortik haiina, m'hemmx
imhabba ghalik!
M'hemmx taghmiet sbieh ghal min hu xortih bhal tieghek musbieh il-lejl, jekk ghandek tghix mahqur tista' titfih id-dawl, tista' tmur torqod ghax ma ssibhiex id-dinja kif ddur.
Patri Sultana kiteb 1-innu I-Madonna tal-Grazzja, fejn il-muzika hija xoghol is-Surmast Joseph Abela Scolaro (1910 - 1970) Ii ndaqq millBanda Maria Mater Graziae. Kiteb ukoll ghadd kbir ta' sunetti ghall-25 sena, ghal xi okkai:joni storika li sehhet gewwa J=Iaz-Zabbar jew ghall-festa tal-Madonria talGrazzja.
Kiteb temi dwar grajjiet li sehhew fi' zminijietna "ItTlugh fil-Qamar", ''11-Qtil ta' John F. Kennedy" u sahansitra twegiba lill-Asronawta Yuri A. Gagarin li qal li fl-ispazju ma kienx iltaqi'.1' ma' Alla. Fuq hekk Patri Mattew kiteb: Jekk qed inhoss fija ghazla bhal din, kif nista' ma nhoss lil Alla, ghid Gagarin?
Fil-festa tal-Madonna talGrazzja kien jiehu gost jara 1-bukketti tal-ward quddiemha u beda poezija tieghu hekk:
Gejt Madonna dort il-gonna Mort nigborlok bukkett ward
Ma sibtlekx barra min imienu
Dan li sibt... Dan kull ma gbart.
Fl-24 ta' Mejju 1985, Tonio Bonello intervista lill-Patri Mattew Sultana, fejn dan stqa.r:r Ii twieled poeta u kiteb 1-ewwel poezija tieghu "Lill-Warda" meta kellu tlettax-il sena. Kien uriha lil Carmelo Mifsud Bonnici, maghruf bhala I-Gross, u dan heggu biex ikompli jii<teb f' dan il-generu, u b'hekk Patri Mattew sar wiehed fost 1-aqwa poeti ta' pajjizna.
Kiteb ukoll proza, bha]famuz rumanz tieghu "Destin ta' Imhabba" fejn haddem il-qwiel u l-idjooi Maltin b'sengha kbira. Dc.n inqara fuq radju lokali u harget it-tieni stampa tieg'.t-.u fis-sena 1976.
Huwa niseg ukoll ghanja ta' mhabba lill-belt twelid·J, ix-Xaghra:
Kbira mhabbtek, hanina qalb niesek!
Lil Kalypso tajtuha 1-ghamar;:i; Marget tahlef li tibqa' tiftahar
bil-qalb kbira ta' gensek, 0 Xaghra!
l1aqqek izjed minn hekk, iida jiena,
Qatt ma nixba' sbuhitek insemmi,
Qatt ma nixba' nghollik , m 'oghla s-sema
Pcllri HERMANN DUNCAN O.Carm
Ghax minn ghandek, mirin ghandek naj demmi!
Sultana_kien wiehed millpoeti romantid li fehem li t-twemmin Nisrani ghandu sehem fl-ide:.1tita taghna bhala poplu. Inqeda bil-poezija biex inissel fina mhabba lejn artna u ~ejn il-fidi Nisranija biex jitwahhdu flimkien, u jghallimna biex naghrfu l-vangelu u 1-virtu.
Barra dawn, huwa ghandu pubblikazzjcmijiet ohra, fosthom:
1951 - II- J=Ia:ja tal-Patrijarka San Frangisk Assisi
1955 - J=Isieb u J=Iajja - vrus 1958 - II-Fe.gar ta' Gesu
Kristu u 1-Leggenda talGhasfur - vrus
1959 - Desti:.1 ta' Imhabba - novella
1970 - Weraq u Ward -vrus
1970 - Tliet Ghanjiet 1975 - Is-Seba' Kelmiet ta'
Krishl fuq Is-Salib u 1-Vizti ta' J=Iamis ix-Xirka
Patri Matte·N miet nhar it-Tnejn, 17 ta' Frar 1986, flghomor ta' 67 sena. Saritlu quddiesa tal-funeral gewwa l-Knisja tal-Kappucdni, filKalkara, immexxija mill-Isqof Kappucdn Mons. Pawlu
. Darmanin li mieghu kkoncelebraw madwar erbghin sacerdoti ohra.