1

NH U T THNG MINH

sa thng 12-2013 by Nguyn Trng Trng

2

"Cun sch hay nht v u t tng c vit cho n nay"

- Warren E. Buffet -

LI U CHO LN XUT BN TH T CA WARREN E.BUFET

Ti c bn in ln u tin ca cun sch ny vo nm 1950, khi ti mi chn tui. Khi ti

ngh l cun sch v u t hay nht tng c vit. By gi ti vn ngh th.

Vic u t thnh cng trong cuc i khng i hi mt ch s IQ cao cht vt, tm hiu bit

kinh doanh su sc khc thng, hay thng tin ni b. Nhng g cn c l mt khun kh tr tu

sng sut a ra quyt nh, v kh nng khin cho cm xc khng ph hy nn tng . Cun

sch ny a ra khun kh tr tu chun mc mt cch chnh xc v r rng. Bn phi t a ra k

lut cho cm xc.

Nu lm theo nhng nguyn tc ng x v kinh doanh m Graham truyn b - v nu c bit

ch ti nhng li khuyn v gi trong chng 8 v chng 20 - bn s khng phi nhn kt qu

ti t nhng u t ca mnh (iu ny th hin thnh tu nhiu hn bn ngh). Vic bn c nhn

c cc kt qu xut sc hay khng ph thuc vo n lc v lng tr nng bn a vo vic u

t ca mnh, cng nh bin hn lon ca th trng c phiu trong thi gian kinh doanh ca bn.

Tnh cch ca th trng cng linh tinh, th c hi cho nh u t c u c kinh doanh cng ln.

Lm theo Graham th bn s sinh li t s in r, ch khng tham gia vo .

i vi ti, Ben Graham cn hn c mt tc gi hay mt thy gio. ng gy nh hng i

vi ti nhiu hn bt c ngi n ng no khc ngoi tr b ti. t lu sau khi Ben mt vo nm

1976, ti vit bi tng nim ngn sau y v ng, trong tp ch Financial Analysts Journal (Nh

phn tch ti chnh). Khi bn c cun sch, ti tin rng bn s hiu c mt s phm cht m ti

nhc ti trong bi tng nh ny.

3

BENJAMIN GRAHAM 1894-1976

Vi nm trc, Ben Graham, khi gn tm mi tui, by t vi mt ngi bn ngh ca

ng rng ngy no ng cng hy vng lm c "mt iu g ngc nghch, mt iu g sng

to v mt iu g ho phng".

Vic nu ln mc ch u tin l lng th hin ci ti ca ng trong vic a ra tng m

khng phi ln ting thuyt gio, hay ln mt cho mnh l quan trng. Mc d nhng tng ca

ng rt mnh m, vic chuyn ti chng lun lun c thc hin mt cch nh nhng.

Ngi c tp ch ny khng cn c gii thch g thm v nhng thnh tch ca ng c o

bng chun mc ca s sng to. Rt him khi mt ngi sng lp ra mt mn hc li khng thy

cng trnh ca mnh b nhng ngi i sau vt qua trong thi gian kh ngn. Nhng hn bn mi

nm sau s cng b ca mt cun sch to ra cu trc v s hp l cho mt hot ng vn ln

xn v v t chc, tht kh c th ngh ra nhng ng c vin khc, k c cho v tr th hai, trong

lnh vc phn tch chng khon. Trong lnh vc ni nhiu th s tr nn ng ngn ch trong mt vi

tun hay mt vi thng sau khi cng b, nhng nguyn tc ca Ben vn bn vng - gi tr ca chng

thng c nng cao v hiu r hn trong thi k ca nhng cn bo ti chnh, nhng cn bo ph

tan cc nn tng tr tu mng manh hn. Nhng li khuyn ca ng v s bn vng em ti

nhng phn thng khng bao gi cn cho nhng "mn " ca ng - k c nhng ngi vi kh

nng bm sinh km nhng ngi nng khiu hn, nhng ngi vp vp khi lm theo nhng li

dy tuyt vi.

Mt kha cnh ng k ca s thng tr ca Ben Graham trong lnh vc chuyn ngnh ca ng,

l ng t c n m khng c s hot ng hn hp ca u c nhm dn mi n lc t

c mt mc ch duy nht. ng hn, n l sn phm ph ngu nhin ca mt tr tu gn nh to

ln hn c nhng g ta c th nh ngha c. Tht s ti cha bao gi gp c ai khc c mt tr

c tm c nh vy. Kh nng nh hu nh mi th, s say m khng dt vi nhng kin thc mi,

kh nng c kt chng thnh dng p dng c cho cc vn c v khng lin quan, khin t

tng ca ng c th p dng trong mi lnh vc mt cch tuyt vi.

Nhng mong mun th ba ca ng - s ho phng - l iu ng vt qua tt c. Ti bit Ben

nh mt thy gio, nh mt ngi ch lao ng v nh mt ngi bn ca mnh.

Trong mi mi quan h - cng nh vi tt c cc hc tr, nhn vin v bn b ca ng - c

mt s ho phng m v hn i vi cc tng, thi gian v tinh thn. Nu cn c s thng sut

v suy ngh, th khng cn ch no tt hn ti. V nu cn s ng vin hay khuyn bo, lun c

Ben . Walter Lippmann ni v nhng ngi trng cy m sau ny nhng ngi khc s ngi

di tn ca n. Ben Graham l mt ngi nh vy.

In li t Financial Analysts Journal, thng 11 v 12 nm 1976.

4

Ch gii v Benjamin Graham ca Jason Zweig

Benjamin Graham l ai, v ti sao bn nn nghe li ng?

Graham khng ch l mt trong nhng nh u t gii nht trn i; ng cn l nh t tng v

thc hnh u t v i nht ca mi thi i. Trc khi c Graham, cc nh qun l tin t hnh

ng ging nh mt phng hi thi trung c, phn ln b chi phi bi nhng iu m tn, on m

v cc nghi l k l. Cun Security Analysis (Phn tch chng khon) ca Graham l quyn sch

gio khoa u tin bin ci vng c h thnh mt ngnh ngh hin i[1].

V cun Nh u t thng minh chnh l cun u tin miu t, cho cc nh u t c nhn,

nn tng cm xc v cc cng c phn tch thit yu cho s thnh cng trong ti chnh. N vn l

mt cun sch hay nht v u t tng c vit cho cng chng. Nh u t thng minh l cun

sch u tin ti c khi vo lm cho tp ch Forbes, vi v tr mt phng vin mi, vo nm 1987,

v ti b n tng vi s chc chn ca Graham rng trc hay sau g th tt c cc th trng gi

ln ri cng s c kt thc xu. Thng 10 nm , c phiu M hng chu v sp trong mt ngy

ti t nht trong lch s v ti b cun ht. (Ngy nay, sau th trng gi ln hn lon vo cui

nhng nm 1990 v th trng gi xung gh gm bt u vo u nm 2000, cun Nh u t

thng minh cn mang tnh tin tri hn bao gi ht).

Graham c c nhng hiu bit ca mnh qua mt con ng gian kh: ng phi t mnh cm

nhn ni au ca s mt mt ti chnh v bng cch nghin cu, trong nhiu thp k, v lch s v

tm l ca th trng, ng sinh ngy 9 thng 5 nm 1894, ti London, vi h tn l Benjamin

Grossbaum[2]; cha ng l nh bun a s v tng nh. Gia nh chuyn ti New York khi Ben

c mt tui. Hi u, h sng mt cuc sng y - c ngi gip vic, ngi lm bp v mt

c dy tr ngi Php - pha trn ca i l s Nm. Nhng cha ca Ben cht vo nm 1903,

cng vic kinh doanh s li tn, v gia nh tt dn vo s ngho i. M ca Ben bin nh ca

mnh thnh nh tr; ri vay tin kinh doanh c phiu theo kiu bo chng ("on margin")[3], v

b b mt trng trong v sp ca th trng chng khon nm 1907. Sut cuc i mnh, Ben vn

nh li ni xu h khi m ng i lnh tin t Sc cho m, v nghe nhn vin ngn hng hi rng:

Dorothy Grossbaum c c ni nm la khng?. May mn thay, Graham ginh c hc bng

i hc Columbia, ni s xut chng ca ng n r. ng tt nghip vo nm 1914, ng th hai

trong lp. Trc khi hc k cui cng ca Graham kt thc, ba khoa ca trng - Anh ng, Trit,

v Ton - mi ng lm ging vin, ng mi c 20 tui.

Thay v theo ui s nghip hc thut, Graham quyt nh th sc vi Ph Wall, ng khi u

lm nhn vin ca mt cng ty kinh doanh tri phiu, ri nhanh chng tr thnh mt nh phn tch,

ri mt i tc, v chng bao lu sau t iu hnh cng ty u t ca ring mnh.

Vic chng khon Internet pht ln v xt xung chc s khng gy ngc nhin cho Graham, v

vo thng 4 nm 1919, ng tng thu c mc sinh li 250% trong ngy u tin kinh doanh vi

Savold Tire, mt cng ty mi trong ngnh t ang bng n; vy m ti thng 10, cng ty b

pht hin l la o v c phiu ca n tr thnh v gi tr.

Graham tr thnh bc thy trong vic nghin cu c phiu mc chi tit t vi. Vo nm 1925,

trong khi nghin cu nhng bo co m m v cc ng ng dn du vi y ban Thng mi gia

cc bang ca M, ng c bit rng cng ty Northern Pipe Line Co. - khi ang c bn vi

mc 65 la trn mt c phn - nm gi t nht 80 la trn mt c phn bng cc tri phiu cht

5

lng cao. (ng bn mua c phiu, gic nhng ngi qun l nng c tc, v thu c 110 la

trn mt c phn, sau ba nm).

D phi chu s thua l gn 70% trong cuc i khng hong 1929-1932, Graham vt qua

v cn pht t trong hu k, thu c nhng khon hi t ng nt ca th trng gi ln.

Khng c ghi chp chnh xc no v li nhun sm nht ca Graham, nhng t nm 1936 cho ti

khi ng ngh hu vo nm 1956, Cng ty Graham-Newman ca ng nhn c li t nht 14,7%

mi nm, so vi 12,2% ca ton b th trng c phiu - mt trong nhng kt qu di hn tt nht

trong lch s Ph Wall[4].

Graham lm th no? Kt hp kh nng tr tu xut chng cng vi s suy ngh sng sut v

kinh nghim rng ln, Graham pht trin nhng quy tc c bn ca mnh, c th p dng c

by gi cng nh vo thi ca ng:

Mt c phiu khng ch l k hiu bng in hay chm sng in t; n l quyn li s hu ch

trong mt doanh nghip thc s, c mt gi tr c s (underlying value) khng ph thuc vo gi c

phiu ca n.

Th trng l mt con lc khng ngng ung a gia s lc quan khng bn vng (khin c

phiu qu t) v s bi quan v c (khin c phiu qu r). Nh u t thng minh l ngi bit bn

cho ngi lc quan v mua t k bi quan. Gi tr tng lai ca mi u t l mt hm ca gi hin

ti ca n. Gi mua cng cao, phn li cng thp.

Cho d bn c cn thn ti u, mt nguy c khng nh u t no loi b c l nguy c b

sai lm. Ch c cch theo st ci m Graham gi l "Bin an ton" ("margin of safety") - khng

bao gi mua qu t, cho d s u t c hp dn th no chng na - bn mi c th gim thiu t

l ri ro.

B mt v thnh cng ti chnh nm trong chnh bn. Nu bn tr thnh mt ngi suy ngh

c ph phn, l ngi khng bao gi tin vo nhng "thng tin thc" ca Ph Wall, v u t vi s

bnh tnh t tin th bn c th li dng c nhng th trng gi xung xu nht. Bng cch pht trin

k lut v lng can m ca mnh, bn c th khng cho tnh kh tht thng ca k khc iu

khin vn mnh ti chnh ca mnh. Cui cng th cc u t ca bn hot ng th no cn t quan

trng hn nhiu so vi vic bn hnh ng th no.

Mc ch ca vic ti bn c sa cha cun Nh u t thng minh ny l p dng cc

tng ca Graham vo th trng ti chnh ngy nay m vn gi nguyn vn cun sch ca ng

(ngoi tr phn ch thch b sung gii thch cho r hn)[5]. Sau mi chng ca Graham, bn s

thy mt phn bnh lun mi. Trong cc phn hng dn ngi c ny, ti thm vo mt s v

d ch ra rng cc nguyn tc ca Graham vn c th p dng c - v cn rt thoi mi - n

ngy nay.

Ti ghen vi bn v s thch th, thng sut khi c c kit tc ca Graham ln u tin -

hay k c ln th ba, th t. Nh nhng tc phm kinh in khc, n thay i ci cch m ta nhn

th gii v lm mi mnh bng cch gio dc chng ta. V cng c, cun sch li cng hay. Vi

Graham l ngi hng dn ca bn, bn c m bo l s tr thnh mt nh u t thng minh

hn hn.

6

PHN M U:

NHNG G HY VNG CUN SCH NY S T C

Mc ch ca cun sch ny, di dng thch hp cho nhng ngi bnh thng, l hng dn

vic tip nhn v thc hin mt phng chm u t. Sch s khng ni nhiu v k thut phn tch

chng khon, m trng tm phn ln c t vo cc nguyn tc u t v thi ca nh u t.

Tuy nhin, chng ti s cung cp mt s so snh sc tch v nhng chng khon nht nh - ch yu

l theo cc cp xut hin cnh nhau trong danh sch nim yt ca s Giao dch Chng khon New

York - nhn mnh mt cch c th nhng yu t quan trng lin quan ti cc la chn c th

trong c phiu thng (c phiu ph thng).

Nhng phn ln thi gian chng ti s dnh ni v cc m thc lch s ca cc th trng ti

chnh, trong mt s trng hp s l vi chc nm v trc. u t mt cch thng minh vo

chng khon, ta cn chun b trc mt lng kin thc kha kh v cch cc tri phiu v c phiu

thc s biu hin th no trong cc iu kin thay i - m t nht vi iu kin trong ta s

mt ln tri qua. Khng c cu ni no ng hn v p dng chun hn i vi Ph Wall nh cu

cnh bo ca Santayana[6]: "Nhng ai khng nh ti qu kh chc chn s lp li n.

Cun sch ca chng ti hng ti cc nh u t, khc vi nh u c, v nhim v u tin

ca chng ti l lm r v nhn mnh s khc bit gn nh b lng qun ny. Chng ti c th ni

ngay t u, y khng phi l cun sch dy "cch kim tin t". Khng c con ng chc chn

hoc d dng no lm giu Ph Wall hay bt k ni no khc. C th ch ra nhng g chng ti

va ni bng mt cht lch s ti chnh - c bit l v c hn mt bi hc c th rt ra t . Trong

nm nh im 1929, John J. Raskob, mt nhn vt quan trng trong c nc cng nh Ph Wall,

tn dng nhng iu lnh ca ch ngha t bn trong Tp ch gia nh ca ph n (Ladies'

Home Journal), di tiu "Ai cng c th giu''[7]. Gi thit ca ng l ch vi lng tit kim

15 la u t vo nhng c phiu ph thng tt - vi c tc c ti u t - s to ra lng ti

sn tr gi 80.000 la trong 20 nm, so vi tng lng u t ch c 3.600 la. Nu ng trm ca

General Motors ni ng th ng l con ng d dng dn ti s giu c. ng ng ti

mc no? Tnh ton s b ca chng ti - da trn s u t gi nh vo 30 c phiu hnh thnh

nn ch s trung bnh cng nghip Dow Jones (DJIA) - ch ra rng nu lm theo li ch dn ca

Raskob trong giai on 1929-1948, th c phn ca nh u t vo u nm 1949 s c gi tr

khong 8.500 la. y l s khc bit ln so vi li ha hn 80.000 la ca con ngi v i

ny, v n ch ra rng ta kh c th tin tng vo nhng li d bo v ha hn lc quan c.

Nhng, nh mt nhn xt ngoi l, chng ta c th nhn thy rng mc sinh li c hin thc ha

bng k hoch 20 nm cn tt hn 8% li sut cng dn hng nm - v iu ny c c bt

chp vic nh u t bt u mua bn vi DJIA mc 300 v kt thc mc nh gi da trn mc

ng ca nm 1948 l 177. Thnh tch ny c th c coi l lun c thuyt phc cho nguyn tc

mua bn hng thng cc c phiu thng, mnh, d tri qua thun li hay bt li - mt phng php

c gi l "bnh qun chi ph la".

V cun sch ca chng ti khng phi dnh cho cc nh u c, n khng phi dnh cho

nhng ngi kinh doanh kiu bun i bn li trn th trng. Hu ht nhng ngi ny u lm

theo biu , hay nhng cch thc my mc khc xc nh thi im ng mua hay bn. Mt

quy tc p dng cho hu ht cc cch thc c gi l "tip cn k thut" ny l ta nn mua v c

phiu hay th trng bt u i ln, v ta nn bn v n bt u i xung. y l iu ngc

7

li hon ton vi cch suy ngh kinh doanh vng chc tt c nhng ni khc, v rt kh c kh

nng n s to ra thnh cng lu di trn Ph Wall. Vi kinh nghim v s quan st th trng

chng khon ca ring mnh trong hn 50 nm, chng ti cha tng c bit n mt ngi no

m li c th lin tc v lu di kim ra tin bng cch "i theo th trng". Chng ti khng ngn

ngi ni li rng cch thc tip cn ny l sai lm, trong khi n li thng dng. Chng ti s m t

iu mnh va ni - nhng, tt nhin iu ny khng th ly lm chng c - bng mt tho lun s

qua v l thuyt Dow ni ting cho vic kinh doanh trong th trng c phiu[8].

T ln u xut bn vo nm 1949, nhng ln ti bn ca Nh u t thng minh c pht

hnh theo nhng khong thi gian 5 nm mt. Trong khi cp nht bn hin ti, chng ti phi x

l mt lng ng k cc din bin mi t khi bn 1965 c vit. Chng bao gm:

1. S tng mnh cha tng c trong mc li sut ca cc tri phiu cp cao.

2. S gim khong 35% gi ca cc c phiu thng hng u, kt thc vo thng 5 nm 1970.

y l s phn trm gim ln nht trong khong 30 nm (v s cc c phiu khc vi cht lng

thp hn c mc gim ln hn nhiu).

3. Mc lm pht ko di i vi gi bn bun v gi bn l, vn cn tng thm ch c khi i

mt vi s gim st ca vic kinh doanh chung vo nm 1970.

4. S pht trin nhanh chng ca cc cng ty kiu "tp on a lnh vc" ("conglomerate"), cc

hot ng nhng quyn thng mi, v nhiu sng ch' kh mi m khc trong kinh doanh v ti

chnh (trong c c mt s cng c mnh khe nh "c phiu th" ("letter stock")[9], chng ch

quyn mua c phiu (stock-option warrant), nhng ci tn gy hiu nhm, vic s dng cc ngn

hng nc ngoi, vn vn)[10].

5. S ph sn ca cng ty ng st ln nht nc M, nhng mn n ngn hn v di hn qu

nhiu ca nhng cng ty trc vn c c th mt cch kin c, v thm ch l c vn ng

lo ngi v kh nng tr n, thanh ton gia cc cng ty Ph Wall[11].

6. S xut hin mt "thnh tch" trong vic qun l cc qu u t, k c mt s qu y thc do

ngn hng iu hnh, gy ra nhng h qu ng lo ngi.

Nhng hin tng ny s c chng ti xem xt cn thn, v mt s hin tng s i hi c

s thay i kt lun v nhn mnh so vi ln xut bn trc ca chng ti. Cc nguyn tc c bn

ca u t thng minh phi khng thay i t thp k ny sang thp k khc, nhng vic p dng

nhng nguyn tc ny phi thch ng vi cc thay i ln trong c ch v mi trng ti chnh.

Pht biu cui ny c th thch trong thi gian vit phin bn sch ny, m bn tho u

tin c hon thnh vo thng 1 nm 1971. Vo lc , DJIA ang hi phc mnh m t im y

ca n l 632 v tng ln n im cao nht l 951 vo nm 1971, km theo l nim lc quan

ca cng chng. Khi bn tho cui c hon thnh vo thng 11 nm 1971, th trng li ang sp

gim st, ko xung mc 797 im cng vi s nghi ngi tr li ca cng chng. Chng ti

khng nhng dao ng ny nh hng ti thi chung ca chng ti i vi phng thc u

t sng sut, mt iu c gi nguyn bn cht ngay t n bn u tin ca cun sch ny vo

nm 1949.

8

Mc suy thoi ca th trng vo nhng nm 1969-1970 ng l phi xua tan c mt o

tng hnh thnh trong hai thp k qua. l nhng c phiu thng hng u c th mua vo

bt k thi im no, vi bt k gi no, m yn tm rng khng ch c li nhun sau cng, m bt

k thua l can thip no cng s c b li bng ln tng gi mi ca th trng, t mc cao mi.

iu ny qu tt c th l s tht. Cui cng th th trng chng khon cng "tr li bnh

thng", theo ngha l c ngi u c v nh u t c phiu li phi chun b sn sng tri

nghim nhng cuc tng, gim gi tr chng khon ln, c khi ko di. Trong khu vc ca nhiu c

phiu thng thuc hng th hai v hng th ba, nht l nhng cng ty mi pht hnh, s tn ph

gy ra bi ln sp th trng gn y l v cng gh gm.

Khng c g mi m v iu ny - n tng xy ra vi mc tng t vo nhng nm

1961-1962 - nhng ln ny c yu t mi l c mt s qu u t nhiu tin vo nhng t

pht hnh chng khon b sung mang tnh u c cao v b nh gi qu mc. R rng khng ch c

lnh mi mi cn c cnh bo rng trong khi s hng hi c th l cn thit cho cc thnh cng

ln nhng ni khc, th Ph Wall, n s hu nh lun dn ti thm ha.

Cu hi ch yu m chng ta s phi xem xt xut pht t s tng gh gm t l li sut ca

nhng tri phiu hng u. T cui nm 1967, nh u t c th thu c gp i li nhun t

nhng tri phiu ny, cng nh t c tc ca cc c phiu thng tiu biu. Vo u nm 1972,

mc sinh li l 7,19% vi cc tri phiu cp cao nht, so vi ch c 2,76% ca cc c phiu cng

nghip (c th so vi cc con s ln lt l 4,40% v 2,92% vo cui nm 1964). Tht kh m c

th ngh c l khi chng ti ln u vit cun sch ny vo nm 1949 th cc con s gn nh

ngc li hon ton: tri phiu ch c mc sinh li 2,66% v c phiu th l 6,82%[12]. Trong cc

phin bn sch trc, chng ti lin tc khuyn cc nh u t thn trng nn dnh t nht 25%

danh mc u t ca mnh cho c phiu thng, trong khi chng ti ni chung thng thin v s

phn chia 50-50 gia c phiu v tri phiu. Chng ti hin gi phi suy xt xem liu li th ln ca

tri phiu so vi c phiu hin nay c th bin h cho mt phng thc u t ton tri phiu cho

ti khi mt mi quan h hp l hn s quay tr li, v chng ti cho rng iu s xy ra. D

nhin cu hi v lm pht ko di s rt quan trng trong quyt nh ca chng ti y. Mt

chng s c dnh cho tho lun v vn ny[13].

Trong qu kh, chng ti a ra s phn bit c bn gia hai kiu nh u t m quyn sch

ny hng ti - kiu "phng v" v kiu "mnh bo". Kiu nh u t phng v (hay th ng) s

t mi quan tm ch yu ca mnh vo vic trnh cc nhm ln nghim trng hay thua l. Mc

ch th hai ca anh ta s l trnh khng cn phi n lc, khng b phin mun, trnh yu cu phi

ra quyt nh thng xuyn. Tnh cht phn bit ca nh u t mnh bo (hay ch ng, xng xo)

l s sn sng b ra thi gian v sc lc la chn cc c phiu va vng v va hp dn hn so

vi loi thng. Qua nhiu thp k, mt nh u t mnh bo kiu ny c th hy vng nhn c

phn thng xng ng vi n lc nhiu hn v k nng cao hn ca mnh, di dng mt mc

sinh li trung bnh cao hn l mc sinh li ca nh u t th ng. Chng ti c mt cht nghi ng

rng liu tht s c nhiu phn thng hn cho nh u t ch ng trong cc iu kin ngy nay

hay khng. Nhng nm sau hay nhiu nm sau na c th s khc rt nhiu. Do , chng ti s tip

tc dnh s ch cho cc c hi u t mnh bo nh chng tng tn ti trong cc giai on

trc y v cn c th quay tr li.

9

t lu, quan im ph bin l ngh thut thnh cng trong u t trc ht l nm vic

chn nhng ngnh c kh nng ln s pht trin trong tng lai, v sau tm ra nhng cng ty ha

hn nht trong nhng ngnh . V d, cc nh u t thng minh - hay c vn thng minh - t lu

c th nhn ra kh nng pht trin rt ln ca ngnh cng nghip my tnh ni chung v ca cng

ty International Business Machines (IBM) ni ring. V cng tng t nh vy i vi cc ngnh

cng nghip ang pht trin v cc cng ty ang pht trin khc. Nhng y khng phi l mt vic

d nh ta tng khi nhn li qu kh. th hin iu , ngay u chng ti s thm mt on

m chng ti vit trong bn 1949 ca cun sch ny.

Mt nh u t nh vy c th, chng hn, l ngi mua nhng c phiu hng khng v anh ta

tin rng tng lai ca chng cn tuyt vi hn c nhng g m xu th th trng phn nh. Vi kiu

nh u t ny, gi tr cun sch ny ca chng ti l nhng li cnh bo v cm by ang rnh

rp trong cch tip cn u t c a thch , ch khng phi nhng k thut tch cc no s

gip anh ta trn con ng ca mnh[14].

Cc cm by chng t l chng c bit nguy him trong ngnh m chng ti ni ti. Tt

nhin l rt d d on rng quy m ngnh vn ti hng khng s pht trin vt bc trong

nhng nm ti. V yu t ny m c phn ca n tr thnh la chn c a thch i vi cc qu

u t. Nhng mc d c mc tng doanh thu - nhp cn cao hn c ngnh cng nghip my

tnh - mt t hp cc vn kh khn v cng ngh v m rng qu kh nng dn n nhng

con s li nhun bin ng v thm ch tai hi. Vo nm 1970, mc d cc con s v lu lng vn

ti t mt mc cao mi, ngnh hng khng gy l khong 200 triu la cho cc c ng ca h

(h cng chu l vo nm 1945 v nm 1961). c phiu ca cc cng ty hng khng mt ln na

chu s gim st ln hn vo cc nm 1969-1970, so vi th trng chung, s sch cho thy c

nhng chuyn gia lng cao ca cc qu u t tng h[15] cng nhm hon ton v tng lai

kh ngn hn ca mt ngnh cng nghip ln v khng phi b truyn ny.

Mt khc, trong khi cc qu u t u t ng k v c li nhun ng k vi IBM, th s

kt hp gia mc gi r rng l qu cao ca n v vic khng c kh nng tin chc vo tc pht

trin ca n ngn nh u t t nhiu hn, ly v d, 3% vn ca mnh vo cng ty thnh cng

k diu ny. Do , nh hng ca la chn tuyt vi ny xt v kt qu tng th, hon ton khng

mang tnh quyt nh. Hn na, phn nhiu - nu khng phi hu ht - u t ca h vo cc cng

ty ngnh cng nghip my tnh khc ngoi IBM dng nh u khng sinh li. T hai v d r rng

ny, chng ti rt ra hai bi hc cho ngi c:

1. Trin vng r rng v s pht trin thc s trong mt ngnh kinh doanh khng t ng

chuyn thnh li nhun chc chn cho nh u t.

2. Cc chuyn gia khng c cc cch thc ng tin cy la chn v tp trung vo cc cng ty

ha hn nht trong nhng ngnh ha hn nht.

Tc gi khng i theo cch tip cn ny trong s nghip ti chnh ca mnh vi t cch l

mt nh qun l qu, v ng khng th a ra li khuyn c th hay khuyn khch g nhiu vi

nhng ngi mun th n.

Vy chng ti mun t c iu g trong cun sch ny? Mc ch chnh ca chng ti s l

hng dn ngi c trnh khi cc lnh vc c th gp phi sai lm ln v pht trin cc phng

thc u t m anh ta cm thy thoi mi. Chng ti s ni kh nhiu v tm l nh u t. Tht

10

vy, vn chnh ca nh u t - v k th ln nht ca anh ta - c l chnh l anh ta. ("Nh u t

thn mn, li lm khng phi do s phn ca chng ta - v cng khng phi do c phiu ca chng

ta - m l do chnh chng ta...") iu ny cng cho thy l chun xc hn trong cc thp k gn y,

khi m nh u t thn trng cn phi mua cc c phiu thng v do , d mun hay khng, phi

mnh trc s nhn nho v cc cm d ca th trng chng khon. Bng cc l l, cc v d v

nhng li c v, chng ti hy vng gip ngi c to c thi ng v mt tm l v tinh thn

i vi cc quyt nh u t ca mnh. Chng ti nhn thy ngy cng c nhiu tin hn c

lm ra v gi bi nhng "ngi bnh thng" c tm l ph hp vi qu trnh u t, so vi nhng

ngi thiu phm cht ny, mc d h c c kin thc rng ln v ti chnh, k ton v th trng

chng khon.

Hn na, chng ti hy vng c th to cho ngi c kh nng o lng hay xc nh s

lng. i vi 99 trong s 100 t pht hnh, chng ti c th ni c rng, vi gi ny th chng

r mua, cn vi gi khc th chng t bn. Thi quen lin h nhng g ang c tr

gi vi ci ang c bn, l mt tnh cht v gi trong u t. Trong mt bi bo trn mt tp ch

ca ph n t nhiu nm trc, chng ti khuyn ngi c mua c phiu ging nh h mua

tp ha, ch khng nh mua nc hoa. Cc thua l t hi tht s trong vi nm gn y (v trong c

nhiu dp tng t trc ), xy ra i vi cc pht hnh c phiu thng, khi ngi mua qun

hi "Bao nhiu?

Vo thng 6 nm 1970, cu hi "Bao nhiu?" c th c tr li bng con s k diu 9,40% -

mc sinh li c th thu c i vi cc tri phiu pht hnh mi ca ngnh dch v cng ch cao

cp. Con s ny hin gim xung cn khong 7,3%, nhng thm ch mt mc sinh li nh vy

cng chng ti hi 'Ti sao li phi a ra cu tr li khc?" Nhng ng l c cc cu tr li

khc, v chng phi c xem xt mt cch cn thn. Ngoi ra, chng ti nhc li rng c chng ti

v ngi c phi c chun b trc cho cc iu kin khc bit c th c chng hn trong cc

nm 1973-1977.

Do vy, chng ti s a ra, vi chi tit nht nh, mt chng trnh tch cc cho vic u t

c phiu thng m mt phn ca n nm trong phm vi ca c hai kiu nh u t, v mt phn th

ch yu hng ti nhm u t mnh bo. L thay, chng ti s a ra mt trong nhng yu cu

ch yu ca mnh l ngi c nn gii hn mnh ch mua nhng chng khon pht hnh c gi bn

khng vt qu xa gi tr ti sn hu hnh ca n[16]. L do cho li khuyn c v li thi ny va

thc t va tm l. Kinh nghim dy chng ti rng, trong khi c nhiu cng ty pht trin tt, c

gi tr gp nhiu ln ti sn rng, ngi mua cc c phn ny s qu ph thuc vo s bt thng v

dao ng ca th trng chng khon. Ngc li, nh u t vo c phiu, chng hn ca cc cng

ty dch v cng ch mc gi tr ti sn rng ca chng lun c th coi mnh l ngi s hu mc

li trong mt ngnh kinh doanh vng chc v ang m rng, c mua mc gi hp l - cho d

th trng chng khon c ni iu ngc li. Kt qu cui cng ca mt phng chm thn trng

nh vy s c kh nng thnh cng hn l nhng phiu lu vo cc lnh vc ho nhong v nguy

him c d bo tng trng.

Ngh thut u t c mt phm cht m thng l khng c cao. Mt kt qu chp nhn

c, k c l khng qu xut sc, c th t c bi mt nh u t bnh thng vi n lc v

kh nng t nht; nhng nng cao tiu chun d dng ny li i hi tng i nhiu cng sc v

nhiu hn l mt cht khn ngoan. Nu bn ch c thm mt t kin thc v s thng minh vo

11

chng trnh u t ca mnh, th thay v hin thc ha c tt hn kt qu thng mt cht, c

khi bn li thy mnh thc hin t hn.

Do bt k ngi no - ch bng cch mua v cm gi mt danh sch chng khon i din -

cng c th t c thnh tch trung bnh ca th trng, vic "vt qua mc trung bnh" dng

nh c v kh l d dng; nhng s tht l t l nhng ngi thng minh th v tht bi li ln

mt cch bt ng. Thm ch phn ln cc qu u t, vi nhng nhn vin y kinh nghim, cng

khng cho kt qu thc hin tt lm qua cc nm nh th trng chung. Lin quan ti nhng iu

ni trn l bn ghi ca cc d bo th trng chng khon c cng b ca cng ty mi gii, v c

chng c vng chc rng cc d bo c tnh ton ca h c khi cn khng ng tin cy bng vic

tung ng xu.

Trong khi vit cun sch ny, chng ti c gng ch n cm by u t ny. Cc tnh

cht tt ca mt phng thc u t n gin c nhn mnh - vic mua cc tri phiu cp cao

cng vi mt danh mc a dng cc c phiu thng hng u - iu m bt k nh u t no cng

c th thc hin m khng cn s h tr ca chuyn gia. Cuc phiu lu ra ngoi khu vc an ton

v chc chn ny cha y nhng kh khn thch thc, c bit trong vn tnh kh. Trc khi th

thc hin mt thng v mo him nh vy, nh u t phi tin chc vo bn thn mnh v cc c

vn ca anh ta - c bit l xem cc c vn c khi nim r rng v s khc bit gia s u t

v u c gia gi th trng v gi tr c s.

Cch tip cn minh mn i vi u t kin quyt da vo quy tc bin an ton (margin-of-

safety) c th gt hi nhng phn thng gi tr. Nhng quyt nh th vi ly nhng phn li

nhun ny, thay v thnh qu chc chn ca s u t phng th, khng nn c a ra m khng

t vn nhiu.

Mt suy ngh c tnh hi tng cui cng. Khi cn tr, tc gi gia nhp Ph Wall vo thng

6 nm 1914, khi khng ai c mt cht nim no v nhng g na th k ti s em li (th

trng chng khon cn khng ng rng mt cuc Chin tranh Th gii li sp n ra trong hai

thng na v s lm s Giao dch Chng khon New York ng ca). n by gi, vo nm 1972,

chng ta thy mnh (nc M) l t nc giu nht, mnh nht th gii, nhng li c y nhng

vn ln v lo ngi hn ch khng tin tng vo tng lai. Nhng nu chng ta ch gii hn s

ch ca mnh vo tri nghim u t ca M th cng c cht an i t 57 nm va ri. Qua tt c

nhng thng trm v mt mt va rung tri chuyn t va bt ng khn lng, iu vn lun ng

l cc nguyn tc u t sng sut ni chung to ra cc kt qu tt. Chng ta phi hnh ng da

trn gi thit l cc iu vn s tip tc nh vy.

Lu ngi c: Cun sch ny khng hng ti chin lc ti chnh tng th ca ngi tit

kim v nh u t; n ch cp ti phn vn m h sn sng t vo cc chng khon d tiu th

(hay c th thu hi c), tc l tri phiu v c phiu. Do chng ti khng nhc ti nhng vn

quan trng nh tit kim v tin gi c k hn, cc ti khon ca hip hi tit kim v cho vay,

bo him nhn th, tin bo him nin kim, v th chp bt ng sn hay s s hu vn c ng.

Ngi c nn nh rng, khi gp phi t "by gi", hay nhng t tng t, trong cun sch ny,

l ni v thi gian cui nm 1971 hoc u nm 1972.

12

BNH LUN V PHN M U

Nu bn xy lu i trn khng, cng trnh ca bn khng hn mt; l ni chng

thuc v. Gi hy xy nn mng cho chng.

-Henry David Thoreau, Walden-

Hy ch rng Graham tuyn b t u rng cun sch ny s khng dy bn cch thng th

trng. Khng c cun sch chn thc no c th lm nh vy.

i li, cun sch ny s dy bn ba bi hc mnh m:

Lm th no bn gim thiu n mc thp nht kh nng nhn l khng th hon li; Lm

th no bn ti a ha cc c hi thu li ko di; Lm th no bn kim sot c hnh vi tht

sch vn khin nhiu nh u t khng t c trin vng ti a ca mnh.

Vo thi k bng n cui nhng nm 1990, khi cc c phiu cng ngh dng nh c nhn i

gi tr mi ngy, nim rng bn c th mt ht tin tht bun ci. Nhng n cui 2002, nhiu c

phiu mng v truyn thng mt 95% hoc hn th gi tr ca mnh. Mt khi b mt 95% tin

ca mnh, bn phi thu li c 1.900% ch tr li vch xut pht ca mnh[17]. Liu mnh mt

cch ngu ngc c th a bn vo mt ci h su n ni gn nh khng th chui ln. l l do v

sao Graham lin tc nhn mnh tm quan trng ca vic trnh thua l - khng ch trong cc chng

6,14 v 20, m cn trong nhng si ch cnh bo m ng thu sut cun sch ca mnh.

Nhng cho d bn cn thn ti mc no, gi ca cc u t ca bn cng s i xung vo lc

ny lc khc. Mc d khng ai c th loi b mi ri ro ny, Graham s ch cho bn cch qun l n

- v lm th no kim sot ni s ca mnh.

BN C PHI L MT NH U T THNG MINH KHNG?

Hy tr li mt cu hi quan trng thit yu. Graham coi mt nh u t "thng minh" l nh

th no? Trong phin bn u tin ca cun sch ny, Graham nh ngha khi nim ny - v ng

ni r l kiu thng minh ny khng lin quan g ti ch s IQ hay im thi SAT[18]. N ch c

ngha l bn kin nhn, k lut, v ham hc hi; bn cng phi bit cch kim ch cm xc v suy

ngh cho bn thn mnh. Kiu thng minh ny, Graham gii thch, "l phm cht ca tnh cch ch

khng hn l ca b no[19]".

C chng c cho thy rng ch s IQ cao v gio dc cao hn khng mt nh u t tr

nn thng minh. Vo nm 1998, cng ty Long-Term Capital Management L.P., mt qu phng

v[20] (hedge fund) iu hnh bi mt tiu on cc nh ton hc, cc nh khoa hc my tnh v

hai nh kinh t ot gii Nobel, mt hn 2 t la trong mt vi tun, v mt v cc khng l

rng th trng tri phiu s tr li "bnh thng". Nhng th trng tri phiu li c tr chng nn

ngy cng bt thng hn - v LTCM vay nhiu tin n ni s ph sn ca n sut nh sp h

thng ti chnh quc t[21].

Ngc thi gian tr li ma xun nm 1720, Tn ng[22] Isaac Newton s hu c phn ca

Cng ty South Sea, mt c phiu nng nht nc Anh. Nhn thy rng th trng ang tr nn mt

kim sot, nh vt l v i ni rng ng "c th tnh ton c s chuyn ng ca cc hnh

tinh trn tri, nhng khng th tnh ton c s in r ca con ngi". Newton bn tng i c

13

phn South Sea ca mnh, t ti 100% li nhun, tc 7.000 bng. Nhng ch vi thng sau, b cun

theo nhit huyt in cung ca th trng, Newton li nhy vo, vi mc gi cao hn nhiu - v

mt t 20.000 bng (khong hn 3 triu la theo gi tin ngy nay). T cho ti cui i, ng

cm ai ni hai t "South Sea" trc mt mnh[23].

Tn ng Isaac Newton l mt trong nhng ngi thng minh nht mi thi i, theo nh nh

ngha s thng minh thng thng ca ta. Nhng, vi nh ngha ca Graham, Newton cn lu mi

l mt nh u t thng minh. cho ting h l ca m ng ln t quyt nh ca bn thn

mnh, nh khoa hc v i nht th gii hnh ng nh mt k ngc.

Tm li, nu t trc ti gi bn tht bi trong vic u t, th khng phi l do bn ngu

ngc. l v, cng nh Tn ng Isaac Newton, bn cha hnh thnh c k lut v cm xc cn

c cho s u t thnh cng. Trong chng 8, Graham miu t vic tng cng s thng minh ca

bn bng cch kim ch cc cm xc v do khng h mnh xung mc v l ca th trng.

Khi bn s hc c bi hc ca ng rng nh u t thng minh th c phm cht ca "tnh

cch" hn l "b no".

THNG K TAI HA

Chng ta hy cng nhn li mt s tin trin ti chnh ln trong vi nm va ri:

1. V sp th trng ln nht k t cuc i suy thoi, trong c phiu M mt 50,2% gi

tr ca chng - tc l 7,4 nghn t la - t thng 3 nm 2000 n thng 10 nm 2002.

2. Nhng st gim cn ln hn ca gi c phiu ca mt s cng ty tng nng nht nhng

nm 1990, trong c AOL, Cisco, JDS Uniphase, Lucent v Qualcomm - cng vi s ph hy

hon ton ca hng trm c phiu Internet.

3. Nhng li co buc gian ln ti chnh nghim trng i vi mt s cng ty ln nht v

c knh trng nht nc M trong c Enron, Tyco v Xerox.

4. S ph sn ca mt s cng ty tng tung honh mt thi, nh Conseco, Global Crossing

v WorldCom.

5. Li co buc rng cc cng ty k ton gi mo s sch, thm ch cn hy s sch,

gip khch hng ca mnh la o cng chng u t.

5. Li co buc rng cc cng ty k ton gi mo s sch, thm ch cn hy s sch,

gip khch hng ca mnh la o cng chng u t.

6. Li kt ti rng cc nh iu hnh cao cp ca cc cng ty hng u bn rt hng trm

triu la lm ca ring.

7. Chng c rng cc nh phn tch chng khon trn Ph Wall tn dng cc c phiu mt

cch cng khai, nhng li tha nhn ngm vi nhau rng chng ch l rc ri.

8. Mt th trng chng khon m thm ch c sau s st gim kinh hong, vn c v b nh

gi qu cao theo cc thc o lch s, nh m ch vi cc nh phn tch chuyn nghip rng chng

khon cn c th gim gi nhiu hn na.

14

9. Li sut gim lin tc khin cho cc nh u t khng cn la chn ng ch no khc

ngoi c phiu.

10. Mi trng u t y ry nhng e da khng th lng trc v khng b quc t v

chin tranh Trung ng.

Phn nhiu nhng thit hi ny c th trnh c (v c trnh) bi cc nh u t sng

v lm theo cc quy tc ca Graham. Theo li ca Graham, "trong khi s nhit tnh c th l cn

thit t nhng thnh tu v i nhng ch khc, Ph Wall n gn nh chc chn s dn ti

tai ha". Bng cch mnh b cun theo c phiu Internet, c phiu "tng gi nhanh", v c phiu

ni chung, nhiu ngi mc phi nhng sai lm ng ngn nh Isaac Newton. H cho s nh

gi ca cc nh u t khc quyt nh s nh gi ca chnh mnh. H b qua li cnh bo ca

Graham rng "nhng thua l ti t nht" lun xy ra sau khi "ngi mua qun hi 'Bao nhiu?'" au

n nht l khi h mt s t ch trong khi h cn n nht, nhng ngi ny chng minh li

khng nh ca Graham rng "vn chnh ca nh u t - v thm ch k th ln nht ca anh ta

- c nhiu kh nng chnh l anh ta".

IU TNG NH CHC CHN M LI KHNG PHI

Phn ln nhng ngi ny b cun theo c phiu cng ngh v Internet, vi nim tin vo cn

st cng ngh cao, rng ngnh cng nghip ny s tip tc m rng trong nhiu nm ti, nu khng

ni l mi mi:

Vo gia nm 1999, sau khi t c mc sinh li 117,3% ch trong nm thng u ca nm,

nh qun l danh mc u t ca Qu Monument Internet Fund l Alexander Cheung d on rng

qu ca ng s t c mc 50% mi nm trong vng ba n nm nm ti, v mc trung bnh nm

l 35% "trong 20 nm ti[24].

Sau khi qu Amerindo Technology Fund ca mnh tng gi tr cc k ln, 248,9% vo nm

1999, nh qun l danh mc u t Alberto Vilar ch nho bt k ngi no dm nghi ng rng

Internet li khng phi l mt c my lm ra tin lin tc: "Nu anh khng lm trong lnh vc ny,

anh s hot ng km hiu qu hn. Anh i xe nga, cn ti i Porsche. Anh khng thch cc c hi

pht trin gp 10 ln ? Vy anh hy i vi ngi khc i."[25] Vo thng 2 nm 2000, nh qun l

qu phng v James J. Cramer tuyn b rng cc cng ty lin quan n Internet "l nhng cng ty

duy nht ng s hu hin nay". Nhng "ngi thng cuc trong th gii mi", theo li ng, "l

nhng ngi duy nht vn i ln k c trong ngy tt v ngy xu". Cramer cn nho c Graham:

"Anh phi vt ht nhng ma trn, cng thc v sch v tn ti trc khi c mng... Nu chng ta s

dng bt k th g m Graham v Dodd dy chng ta, th chng ta s chng cn xu no qun l

na[26].

Tt c nhng ngi c coi l chuyn gia ny pht l nhng li cnh bo tnh to ca

Graham: 'Trin vng pht trin vt cht r rng trong mt ngnh kinh doanh khng c ngha l c

li nhun chc chn cho nh u t." Mc d c v d dng nhn ra ngnh no s pht trin nhanh

nht, phng on khng c gi tr thc nu nh cc nh u t khc cng ang mong ch iu

tng t. n lc m mi ngi quyt nh c rng mt ngnh nht nh "r rng" l ngnh tt

nht u t, th gi chng khon ca n b u cao ln ti mc mc sinh li tng lai ca n

ch cn nc i xung.

15

t nht l by gi, khng ai c t tin nhn rng cng ngh vn s l ngnh pht trin ln

nht ca th gii. Nhng bn chc chn phi nh rng: Nhng ngi by gi tuyn b "th chc

chn tip theo" l y t, hay nng lng, hay bt ng sn, hay vng, th cui cng kh nng on

ng cng khng hn g nhng ngi theo tro lu cng ngh cao ngy xa.

IU AN I TRONG CN B CC

Nu khng c gi no l c v qu cao i vi chng khon nhng nm 1990, th 2003 l nm

chng ta i ti thi im m khng c gi no l qu thp. Con lc xoay chiu, mt iu

Graham lun bit s xy ra, t s lc quan v l, ti s bi quan v c. Vo nm 2002, cc nh u

t thu c 27 t la t cc qu u t tng h chng khon, v mt bi iu tra bi Hip hi

ngnh chng khon Hoa K nhn thy rng c 10 nh u t th c mt ngi ct gim lng

chng khon ca mnh t nht 25%. vn nhng ngi tng hng hi mua chng khon vo cui

nhng nm 1990 - khi m chng khon ang ln gi, v do tr nn t - li bn chng khon i

khi chng gim gi v, theo nh ngha, s tr nn r hn.

Nh Graham th hin mt cch tuyt vi trong chng 8, iu ny l ngc i. Nh u t

thng minh nhn ra rng chng khon tr nn ri ro hn, ch khng phi t ri ro hn, khi m gi

ca chng tng ln - v ri ro t hn, ch khng phi nhiu hn, khi m gi ca chng gim. Mt

nh u t thng minh s s mt th trng gi ln, v n lm cho chng khon t hn. V ngc

li (vi iu kin bn c tin chi tiu trong tay), bn nn n nhn mt th trng gi xung, v

n lm chng khon c th bn c[27].

Vy nn bn hy khc vo tim rng: Ci cht ca th trng gi ln khng t nh mi ngi

vn ngh. Nh vo s gim gi chng khon, by gi l thi im an ton hn - v sng sut hn -

bn gy dng ca ci. Hy c tip v Graham ch bn cch lm iu ny.

16

CHNG 1

U T HAY U C: CC KT QU M NH U T MONG I

Chng ny phc ha cc quan im s c nu trong phn cn li ca cun sch. c bit,

chng ti mun ngay t u pht trin khi nim ca mnh v cch thc phn b danh mc u t

thch hp i vi nh u t n l khng chuyn nghip.

U T HAY U C!

iu chng ta mun ni ln bng thut ng "nh u t" (investor) l g? Trong sut cun

sch, thut ng ny s c s dng theo ngha tng phn vi "nh u c" (speculator). Ngay t

nm 1934, trong gio trnh Security Analysis (Phn tch chng khon)[28] ca mnh, chng ti

th tm cch trnh by mt cch chnh xc s khc nhau gia hai thut ng nh sau: "Hot ng

u t l hot ng da trn s phn tch k lng, ha hn s an ton ca vn v mang li mt

phn li li tha ng. Cc hot ng khng p ng c cc yu cu l hot ng u c.

Trong khi chng ti lun bm st nh ngha ny trong sut 38 nm qua, mt iu cng cn lu

l c nhng thay i ln lao xy ra i vi vic s dng thut ng "nh u t" trong giai on

. Sau cuc i suy thoi th trng nhng nm 1929-1932, tt c cc c phiu thng u b coi

l c tnh u c v bn cht. (Mt chuyn gia hng u tuyn b thng thng rng ch c tri

phiu mi c th uc mua u t[29]). Do vy, khi chng ti phi bo v nh ngha ca

mnh khi li buc ti l n nu ra mt phm vi qu rng i vi khi nim u t.

Song hin nay mi quan ngi ca chng ti li theo chiu ngc li. Chng ti phi ngn khng

bn c s dng mt bit ng thng dng nhm p dng thut ng "nh u t" i vi bt c ai

v tt c mi ngi trn th trng chng khon. Trong ln xut bn gn y nht, chng ti trch

dn dng tt ln sau y ca mt bi bo trn trang nht trong tp ch ti chnh hng u ca mnh

vo thng 6 nm 1962:

CC NH U T NH L NHNG NGI BN LC GI XUNG, H BN

KHNG CC L L

Thng 10 nm 1970, cng tp ch ny c bi x lun ph phn ci m tp ch gi l "cc nh

u t liu lnh", nhng ngi vi v gia nhp bn mua.

Cc trch dn ny minh ha kh r s ln ln thng tr nhiu nm trong vic s dng cc t u

t v u c. Hy xem nh ngha v u t m chng ti xut trn v so snh n vi vic bn

mt s c phiu bi mt ngi t kinh nghim trong cng chng, mt ngi thm ch khng s hu

ci m anh ta bn ra, v c mt nim tin mang nng cm tnh l anh ta s c kh nng mua li cc

c phiu vi gi thp hn nhiu. (iu khng phi khng thch hp l ch ra rng khi bi bo

nm 1962 xut hin th th trng chu mt t st gim ln, v sau sn sng cho mt t

tng tr li cn mnh hn. c l l thi gian ti nht c th c bn khng). Theo mt cch

hiu thng thng hn, cm t va c s dng "nh u t liu lnh" c th c xem nh mt

s tng phn bun ci - i loi cng ging nh cm t "k keo kit tiu tin nh rc" - nu nh

vic s dng sai ngn ng ny khng n ni c hi cho lm.

T bo s dng t "nh u t" trong nhng trng hp nh vy bi v theo ngn ng d

di ca Ph Wall, bt k ai mua hoc bn chng khon u l nh u t , bt k anh ta mua ci g,

17

nhm mc ch g, ti gi no, mua bng tin mt hay tin bo chng. Hy so snh iu ny vi thi

ca cng chng i vi cc c phiu thng nm 1948, khi m trn 90% nhng ngi c hi

cho thy h phn i vic mua cc c phiu thng[30]. Khong mt na s ngi cho bit l do l

"khng an ton, mt s nh bc", v mt na th nu l do l "khng tho"[31]. iu thc s ma

mai (tuy khng ng ngc nhin) l vic mua tt c cc loi c phiu thng ni chung c coi l

mang tnh u c cao hoc c tnh ri ro cao, khi m chng ang c bn trn c s rt hp dn,

v nh vo vic sp t c s tng gi ln nht trong lch s ca chng; ngc li, vic chng

tng gi n mc nguy him khng th chi ci c, theo nh gi da vo kinh nghim c, sau

bin cc chng khon ny thnh cc khon "u t" v ton b nhng ngi mua chng khon

loi ny l "nh u t".

S phn bit gia u t v u c i vi cc chng khon lun l mt iu hu ch v vic s

phn bit ny bin mt l mt l do gy quan ngi. Chng ti thng ni rng Ph Wall vi t cch

l mt th ch cn phi c t vn phc hi li s phn bit ny v nhn mnh n trong tt c

cc giao dch vi cng chng. Nu khng, cc th trng chng khon mt ngy no s b ln n

do xy ra nhng tn tht u c ln m nhng ngi chu mt mt khng c cnh bo

trc. iu ma mai, mt ln na, l hu ht cc tnh trng lng tng v ti chnh gn y ca mt

s cng ty chng khon c l l xut pht t vic a cc c phiu thng c tnh u c vo trong

qu vn ca mnh. Chng ti tin rng ngi c cun sch ny s c c quan nim tng i r

rng v cc ri ro c tnh c hu ca cc cam kt c phiu thng - nhng ri ro l phn khng

th tch ri ca cc c hi v li nhun m chng a ra, v c hai ci u cn c xt n

trong nhng tnh ton ca nh u t.

iu chng ti va nu cho thy l khng cn tn ti nhng phng cch u t thun ty ch

bao gm nhng c phiu thng tiu biu - theo ngha l bn lun c th ch mua chng ci

gi khng c ri ro v th trng hoc khng c thua thit v mt nim yt gi ln gy bt an.

Trong hu ht cc giai on, nh u t cn nhn bit s tn ti ca yu t u c trong cc c

phiu thng m anh ta ang gi. Nhim v ca anh ta l phi gi cho thnh phn ny trong gii

hn nh, v phi sn sng v mt ti chnh v tm l i ph vi cc kt cc bt li c th xy

ra trong ngn hn hoc di hn.

Hai on cn c b sung ni v bn cht u c t thn ca chng khon, c phn bit

vi thnh phn u c hin hu trong hu ht cc c phiu thng tiu biu. u c cng khai

khng phi l iu phi php, phi o l, cng khng phi (i vi hu ht mi ngi) l lm

phng ti tin. Khng ch c th, mt s loi u c cn l cn thit v khng trnh khi, bi v

trong nhiu tnh hung v c phiu thng, kh nng xy ra li v l u rt ln, v ri ro trong

trng hp cn c ai gnh chu[32]. C s u c thng minh, cng nh c s u t thng

minh. Nhng c nhiu kiu u c km thng minh. Trong s mt s kiu trc tin l: (1) u

c trong khi li ngh mnh ang u t, (2) u c nghim tc ch khng phi cho vui, trong khi

bn thiu nhng kin thc v k nng cn thit; v (3) nh liu u c nhiu tin hn nhng g bn

c th p ng c khi thua l.

Theo quan im thn trng ca chng ti, tt c nhng nh u t khng chuyn nghip no

ang kinh doanh theo hnh thc bo chng[33] nn bit rng anh ta t bn thn mnh ang u c

v nh mi gii ca anh ta c nhim v ni cho anh ta bit. V nhng ai mua c ci gi l c

phiu thng pht hnh "nng", theo bt c cch no tng t cng u l u c hay nh bc.

18

u c lun l mt vic rt hp dn, v n cng rt th nu bn l ngi dn u cuc chi. Nu

mun th vn may ca mnh, bn hy dnh mt khon - cng nh cng tt - tin vn ca mnh trong

qu ring phc v cho mc ch ny. ng bao gi thm tin vo ti khon ny ch v th

trng i ln v li nhun tun vo. ( l lc bn cn xem xt rt tin ra khi qu u c).

ng bao gi trn ln cc hot ng u c v u t vo cng mt ti khon, cng khng c

lm th trong bt c suy ngh no ca mnh.

Nhng kt qu m nh u t phng v c th trng i Chng ti nh ngha nh u t

phng v l mt ngi quan tm ch yu n s an ton v khng mun h ly phin toi. Ni

chung anh ta nn tin hnh nh th no v anh ta c th mong i mc sinh li ra sao trong nhng

"iu kin bnh thng trung bnh" - nu tht s tn ti nhng iu kin nh vy? tr li cc cu

hi ny, u tin chng ti s xt ti nhng g chng ti vit v vn ny by nm trc, sau

l nhng thay i ng k no xy ra k t khi i vi cc yu t c bn nh hng ti li

nhun c trng i ca nh u t , v cui cng l nhng g anh ta nn lm v nn mong i

trong nhng iu kin ca hin ti (vo u nm 1972).

1. Nhng g chng ti ni su nm trc. Chng ti khuyn khch nh u t chia u ti

sn chng khon ca mnh gia cc tri phiu cp cao v cc c phiu thng hng u; phn tri

phiu khng bao gi c t hn 25% hoc nhiu hn 75%, v iu ngc li l cn thit cho phn

c phiu thng; la chn n gin nht ca anh ta l gi mt t l 50-50 gia chng, v c iu

chnh khi phc li cn bng khi m cc din bin ca th trng khin n lch i, chng hn,

khong 5%. Mt phng chm thay th khc l anh ta c th gim phn c phiu thng xung

25% "nu anh ta cm thy th trng cao mt cch nguy him", v ngc li c th tng n ln n

75% "nu anh ta cm thy rng s gim gi c phiu khin chng mi lc mt hp dn hn".

Vo nm 1965, nh u t c th t c mc sinh li khong 4,5% vi cc tri phiu cp cao

c nh thu v 3,25% vi cc tri phiu min thu tt. Mc sinh li c tc (dividend return) ca

cc c phiu thng hng u (vi ch s DJIA mc 892) ch khong 3,2%. Thc t ny, cng

nh mt s thc t khc, cho thy l cn c s thn trng. Chng ti gi rng " mc th

trng bnh thng" nh u t c th t c mc sinh li c tc ban u khong t 3,5% n

4,5% vi vic mua c phiu ca mnh, ngoi ra cng nn cng thm vo s tng u n gi tr

c s [34] (v mc "gi th trng bnh thng") ca mt danh mc chng khon mang tnh i

din ln cng mt lng, iu ny s mang li mt mc sinh li t c tc kt hp vi s tng gi tr

bng khong 7,5% mt nm. Vic chia u gia tri phiu v c phiu s thu c hoa li khong

6% trc khi ng thu thu nhp. Chng ti cng ni thm rng thnh phn c phiu s c tc dng

bo v tng i tt i vi vic gim sc mua do lm pht quy m ln.

Cng nn ch ra rng cc php tnh ton trn cho thy k vng v tc tng ca th trng c

phiu thp hn rt nhiu so vi mc tng thc t trong khong thi gian t nm 1949 n nm

1964. Mc tng ny cho gi tr trung bnh cao hn nhiu con s 10% i vi cc c phiu c

nim yt xt tng th, v ni chung ngi ta coi iu ny nh s m bo rng trong tng lai cng

s c nhng kt qu tha ng nh vy. Rt t ngi chu nhn nhn mt cch nghim tc v kh

nng l mc tng cao trong qu kh ng ngha vi vic gi c phiu "by gi qu cao", v do

"nhng kt qu tuyt vi k t nm 1949 s khng dn ti nhng kt qu rt tt m l xu trong

tng lai".[35] 2. Nhng g din ra t sau nm 1964 Thay i ln k t nm 1964 l s tng mc

li sut ca cc tri phiu hng u ln ti mc cao k lc, mc d k t khi cng c s hi phc

19

ng k t nhng mc gi thp nht ca nm 1970. Mc sinh li c th thu c t cc c phiu

cng ty mi pht hnh tt hin gi l khong 7,5%, cao hn nhiu so vi mc 4,5% ca nm 1964.

Trong khi , mc sinh li c tc ca cc c phiu loi DJIA[36] tng tng i cao ngay c trong

thi k suy gim th trng 1969-1970, nhng trong khi chng ti ang vit lc ny (lc "Dow"

mc 900), mc sinh li ny l thp hn 3,5%, so vi 3,2% vo cui nm 1964. S thay i trong

mc li sut hin hnh to ra mc st gim ln nht khong 38% gi th trng ca cc tri phiu

trung hn trong sut giai on ny.

C mt kha cnh c tnh nghch l i vi cc din bin ny. Vo nm 1964, chng ti

phn tch kh k v kh nng l gi c phiu c l l qu cao v rt cuc n s phi chu s gim gi

nng n; nhng chng ti khng xem xt c th kh nng cng th xy ra i vi gi ca cc

tri phiu cp cao. (Nhng ai m chng ti bit u khng xem xt kh nng ny). Chng ti c

cnh bo (ti trang 90) rng "mt tri phiu di hn c th thay i gi rt nhiu p li nhng

thay i ca mc li sut". Sau nhng g din ra, chng ti ngh rng cnh bo ny - vi cc v

d i km - khng c nhn mnh mc cn thit. V thc t rng nu mt nh u t c mt

khon tin nht nh trong nhm DJIA ti gi ng ca ca n l 874 vo cui nm 1964 th anh ta

s c mt khon li nhun nh sau vo cui nm 1971; thm ch mc gi thp nht (631) vo

nm 1970 th thua l c th hin ca anh ta cng vn t hn thua l ca tri phiu di hn loi tt.

Mt khc, nu anh ta ch gii hn phn u t tri phiu vo tri phiu tit kim M cc chng

khon cng ty pht hnh ngn hn hoc cc ti khon tit kim th anh ta s khng b thua l v gi

tr th trng i vi s tin gc ca mnh trong giai on ny v anh ta s nhn c mc sinh li

cao hn so vi mc sinh li ca cc c phiu tt. Do , cc "cng c tng ng tin mt" tht s

li l s u t tt hn trong nm 1964 so vi c phiu thng - cho d c xy ra lm pht m ng

l theo l thuyt phi c li cho c phiu hn tin mt. S st gim trong gi tr vn c thng bo

ca cc tri phiu di hn tt l do din bin trong th trng tin t, mt lnh vc kh hiu m bnh

thng vn khng c nh hng quan trng ti phng chm u t ca cc c nhn.

y ch l mt chui v tn cc tri nghim theo thi gian chng minh rng tng lai ca

gi chng khon khng bao gi c th d on c[37]. Gi tri phiu hu nh lun dao ng t

hn gi c phiu, v nh u t ni chung c th mua cc tri phiu tt vi bt k k hn no m

khng phi lo lng v nhng thay i trong gi tr th trng ca chng. C mt vi ngoi l i vi

quy lut ny, v giai on sau nm 1964 l mt v d. Chng ti s ni nhiu hn v vn thay i

gi c tri phiu trong mt chng sau ny.

3. Cc k vng v phng chm vo cui nm 1971 v u nm 1972 n cui nm 1971,

ngi ta c th thu c li sut chu thu 8% i vi cc tri phiu cng ty tt vi k hn trung

bnh, v 5,7% min thu i vi cc chng khon tt ca bang hoc thnh ph. Trong lnh vc ngn

hn hn th nh u t c th thu c khong 6% i vi cc chng khon ca chnh ph M c

k hn 5 nm. Trong trng hp sau, ngi mua khng cn quan tm n s gim st c th c ca

gi th trng, v anh ta chc chn s c hon tr ton b k c 6% mc li nhun li, vo cui

mt thi k cm gi tng i ngn, c phiu DJIA vi mc gi thng xuyn ca n l 900 vo

nm 1971 ch kim c c 3,5%.

Hy cho php chng ti gi nh rng hin nay, cng nh trong qu kh, quyt nh phng

chm u t c bn l lm th no phn chia khon u t gia cc tri phiu cp cao (hay cc

"cng c tng ng tin mt" khc) v cc c phiu loi DJIA dn u.

20

Nh u t nn i theo ng hng no trong iu kin hin nay, nu chng ta khng c l do

chc chn d on mt ng thi i ln hoc i xung ng k trong tng lai gn? u tin hy

chng ti ch ra rng nu khng c s thay i bt li nghim trng no, nh u t phng v c

th tin vo mc sinh li c tc 3,5% hin nay ca c phiu ca mnh v c mc ln gi trung bnh

hng nm khong 4%. Chng ti s gii thch sau ny rng s tng gi da ch yu trn s ti u

t ca mt s cng ty mt lng tng ng hng nm t li nhun khng c phn phi cho c

ng. Trc khi np thu th mc sinh li kt hp t cc loi c phiu ca anh ta khi tnh trung

bnh s khong 7,5% chng hn, t hn mt cht so vi li sut t cc tri phiu cp cao ca anh

ta[38]. Sau khi np thu th mc sinh li trung bnh ca c phiu lc s khong 5,3%[39]. Con

s ny gn bng nhng g ta c th thu c hin ti t cc tri phiu tt min thu vi k hn trung

bnh.

So vi cc k vng trong phn tch v nm 1964 ca chng ti, cc k vng ny l km thun

li hn nhiu i vi c phiu so vi tri phiu. (Kt lun ny c suy ra mt cch hin nhin t

mt iu thc t c bn l hoa li tri phiu tng nhiu hn nhiu hoa li c phiu k t 1964.)

Chng ta khng bao gi c qun s tht l chi tr v tin li v tin gc ca cc tri phiu tt

c bo h tt hn nhiu v do chng chc chn hn c tc v s ln gi ca c phiu. V th,

chng ti buc phi kt lun rng hin ti, vo cui nm 1971, u t tri phiu c a chung

hn nhiu so vi u t c phiu. Nu chng ti c th chc chn rng kt lun ny l ng th

chng ti s phi khuyn nh u t phng v t ht tin vo tri phiu v khng mt ng no

cho c phiu thng, cho n khi mi quan h hoa li hin ti thay i mt cch ng k theo

hng c li cho c phiu. Nhng tt nhin l chng ti khng th chc chn rng tri phiu s c

li hn c phiu xt t cc mc ca ngy hm nay. Ngi c s ngh ngay lp tc rng yu t lm

pht l l do chnh. Trong chng sau, chng ti s lp lun rng nhng kinh nghim ng k ca

mnh v lm pht M trong th k ny s khng ng h cho vic la chn c phiu thay v tri

phiu, vi cc mc chnh lch v hoa li hin nay. Song lun tn ti mt kh nng - mc d chng

ti coi l rt kh xy ra - rng c mt cuc lm pht tng tc, bng cch ny hay cch khc s khin

c phiu c a chung hn tri phiu c chi tr bng mt khon tin c nh[40]. Song cng

c mt kh nng khc - m chng ti cng coi l rt kh xy ra - l vic kinh doanh M s tr nn

sinh li n mc m khng cn c lm pht tng cao, cng c th khin gi tr c phiu thng tng

mnh trong mt vi nm ti. Cui cng, cn c mt kh nng quen thuc na l chng ta s chng

kin mt cuc tng gi ln mang tnh u c trong th trng c phiu, m khng c l do thc s

no t pha cc gi tr c s. Bt k nguyn nhn no trong s cc nguyn nhn ny, v c th l

nhng nguyn nhn khc m chng ti cha ngh ti, u c th khin nh u t hi hn khi tp

trung 100% vo tri phiu k c khi mc hoa li ca chng hp dn hn.

Do sau cuc tho lun ngn v cc cn nhc ch yu ny, chng ti mt ln na ni n

phng chm tha hip c bn cho cc nh u t phng v - tc l h lun lun phi c mt phn

qu ng k dnh cho phn nm gi kiu tri phiu v mt phn ng k khc dnh cho c phn

ch s hu. Tuy nhin, h vn c th chn gia vic duy tr mt s phn chia n gin 50-50 gia

hai thnh phn ny, hoc mt t l khc, da trn nh gi ca h, dao ng t thp nht l 25% v

cao nht l 75% mi loi. Chng ti s a ra cch nhn chi tit hn v cc phng chm khc nhau

ny trong mt chng sau ny. Hin ti v tng mc sinh li mong i ca c phiu thng gn

bng tng mc sinh li ca tri phiu, mc sinh li k vng hin ti (bao gm c s tng gi c

phiu) ca nh u t s t thay i bt k anh ta phn chia qu gia hai thnh phn ny nh th

no. Nh tnh trn, tng mc sinh li sinh ra t c hai b phn ny l khong 7,8% trc khi

21

tnh thu, hay 5,5% trn c s min thu(hoc c tnh thu tr). Mc sinh li nh vy l cao

hn ng k so vi nhng g mt nh u t thn trng tiu biu thc hin c trong hu ht lch

s u t di hn. N c th khng hp dn lm khi so vi mc sinh li 14% hoc xp x nh th

thu c t cc c phiu thng trong 20 nm th trng i ln lin tc sau nm 1949. Song chng

ta cng nn nh rng gia khong thi gian t nm 1949 n nm 1969, gi DJIA tng hn 5 ln

trong khi li tc v c tc ca n ch tng khong 2 ln. Do , phn ln k lc th trng y n

tng trong giai on l da trn s thay i thi ca nh u t v nh u c ch khng

phi do cc gi tr c s ca cng ty. mt mc no c th gi y l "hot ng t nng"

("bootstrap operation").

Trong khi tho lun v danh mc u t c phiu thng ca nh u t phng v, chng ti

mi ch ni v cc c phiu pht hnh hng u nm trong 30 b phn cu thnh ca ch s trung

bnh cng nghip Dow Jones. Chng ti lm th v s tin li, ch khng c rng ch 30 c phiu

pht hnh ny l thch hp mua vo. Tht ra, c rt nhiu cng ty khc c cht lng ngang bng

hoc cao hn trung bnh ca danh sch Dow Jones, chng bao gm mt lot cc cng ty cung cp

dch v tin ch cng cng (cc cng ty ny c mt ch s trung bnh Dow Jones ring i

din)[41]. Nhng im chnh y l kt qu tng th ca nh u t phng v s t khi khc bit

ln vi mt danh sch a dng hoc i din ny, hay mt danh sch khc, hoc - ng hn l - c

anh ta v cc c vn ca anh ta cng khng th d on chc chn nhng chnh lch g cui cng s

hnh thnh. ng l ngh thut u t thnh tho hay khn ngoan nm trong vic chn cc c phiu

pht hnh c th a ra kt qu tt hn l th trng chung. V mt s l do s gii thch phn

khc, chng ti nghi ng kh nng cc nh u t phng v ni chung c th to ra kt qu tt hn

bnh thng - tc l h t vt qua thnh tch tng th ca chnh mnh[42]. (S nghi ng ca chng

ti cn dnh cho c vic qun l cc qu ln ca cc chuyn gia).

Hy chng ti th hin kin ca mnh bng mt v d m ban u c v nh chng minh

cho iu ngc li. Trong thi gian t thng 12 nm 1960 n thng 12 nm 1970, ch s DJIA tng

t 616 ln 839, tc l tng 36%. Nhng trong cng thi k y, ch s ln hn nhiu ca Standard &

Poor's o bng 500 c phiu li tng t 58,11 ln 92,15, tc l tng 58%. R rng l nhm th hai

th hin l mn "hng" tt hn nhm u. Nhng ai c th hp tp n ni d on trong nm

1960 rng mt t hp pha tp loi c phiu thng li c th chc chn vt qua c "ba mi

cha t" thng lu ca ch s Dow? Tt c iu cho thy, chng ti xin nhn mnh li, l rt t

khi ta c th a ra d on ng tin cy v s thay i gi c, d l tuyt i hay tng i.

Chng ti s nhc li y m khng do d - v cnh bo khng th c a ra mt cch qu

thng xuyn - rng nh u t khng th mong thu c kt qu cao hn trung bnh bng cch

mua cc chng khon mi, hay cc pht hnh "nng" thuc bt k kiu no, tc l nhng chng

khon c gi l em v li nhun nhanh[43]. iu ngc li th hu nh chc chn ng v lu

di. Nh u t phng v phi gii hn mnh trong cc c phn ca nhng cng ty quan trng c

thnh tch lu di v cc hot ng sinh li v c tnh trng ti chnh mnh. (Bt k nh phn tch

chng khon c gi no cng c th lp ra mt danh sch cc cng ty nh vy). Cc nh u t

xng xo c th mua cc loi c phiu thng khc, nhng chng cng cn phi c c s hp dn

chc chn, da vo s phn tch thng minh.

kt thc phn ny, chng ti s ni qua v ba khi nim hoc phng thc thc hnh b

sung cho nh u t phng v. u tin l vic mua c phn ca mt qu u t c ting thay cho

22

vic t lp mt danh mc u t ca mnh. Anh ta c th s dng mt trong cc "qu y thc

thng" hoc cc "qu ng ha nhp" ("commingled fund"), c iu hnh bi cc cng ty v

ngn hng y thc nhiu bang; hoc, nu vn ca anh ta ln, anh ta c th s dng dch v ca

mt cng ty t vn u t c ting. Vic ny s cho php anh ta qun l mt cch chuyn nghip k

hoch u t ca mnh theo nhng l li tiu chun. Th ba l phng php "bnh qun chi ph

la", n gin l nh u t dnh mt khon tin c nh mi thng hoc mi qu u t vo cc

c phiu thng. Nh vy th anh ta s mua nhiu c phn hn khi th trng thp so vi khi th

trng cao, v anh ta rt c th s c c mc gi tng th tha ng vi tt c phn nm gi ca

mnh. Ni ng ra, phng php ny l vic p dng mt cch tip cn rng hn gi l "u t theo

cng thc". Vic ny c cp n trong li khuyn ca chng ti rng nh u t c th thay

i phn nm gi c phiu thng ca mnh gia mc nh nht l 25% v mc ln nht l 75%,

theo mt mi tng quan ngc vi din bin ca th trng. Cc tng ny s sinh li cho nh

u t phng v, v chng s c bn n nhiu hn trong cc chng sau[44].

Cc kt qu m nh u t xng xo k vng Ngi mua chng khon mnh bo tt nhin s

mong mun v k vng t c cc kt qu tng th tt hn nh u t phng v hoc th ng.

Nhng u tin anh ta phi chc chn rng cc kt qu ca mnh khng ti hn. Khng l g khi ta

em rt nhiu sinh lc, s nghin cu v kh nng thin bm n Ph Wall ri kt cc li b l

nhiu hn lai. Cc phm cht trn, nu nh hng nhm, s khng khc g s cn tr. V vy nn

mt iu v cng quan trng l nh u t mnh bo phi khi u vi quan nim r rng v nhng

quy trnh no s em li c hi thnh cng tng i, cn quy trnh no th khng.

u tin, chng ta hy xem xt mt vi cch thc m cc nh u t v nh u c thng hay

s dng t c cc kt qu cao hn thng thng. Chng bao gm:

1. KINH DOANH THEO TH TRNG. Vic ny thng c ngha l mua c phiu khi th

trng i ln v bn chng i sau khi th trng quay u i xung. Cc c phiu c chn mua

thng nm trong s c "biu hin" tt hn mc trung bnh ca th trng. Mt s t cc nh kinh

doanh chuyn nghip thng xuyn tham gia vo vic bn khng. H bn nhng chng khon

khng c trong tay m l vay thng qua cc c ch hnh thnh ca giao dch chng khon. Mc

tiu ca h l sinh li t s gim gi sau ca cc c phiu ny, bng cch mua li chng vi gi

thp hn gi bn. (Nh trch dn ca chng ti t Wall Street Journal [Nht bo Ph Wall] ti trang

34 cho thy, k c nhng "nh u t nh" - hy vt b khi nim ny i! - i khi cng th tay

ngh non nt ca mnh trong vic bn khng).

2. CHN LC NGN HN. Vic ny c ngha l mua c phiu ca cc cng ty ang bo gi

hoc ang c trng i bo co v li tc tng ln, hoc mt din bin thun li no ca

cng ty ang c mong i.

3. CHN LC DI HN. y im nhn thng thng l vo thnh tch pht trin xut sc

trong qu kh, v c nhiu kh nng l n s tip tc trong tng lai. Trong mt s trng hp,

"nh u t" c th chn cc cng ty cha th hin c cc kt qu n tng, nhng c mong

i l s c sc kim li cao sau ny. (Nhng cng ty nh vy thng thuc v mt lnh vc cng

ngh no - chng hn nh my tnh, dc phm, in t-v chng thng ang pht trin cc

quy trnh hoc sn phm mi c coi l c bit ha hn).

23

Chng ti th hin quan im ph nh ca mnh v kh nng thnh cng tng th ca nh

u t trong cc lnh vc hot ng ny. Mc u tin chng ti loi tr khi lnh vc u t

da trn c s ca c l thuyt v thc t. Kinh doanh c phiu khng phi mt vic "m da trn

phn tch k lng c th cho ta s an ton v vn gc v mc sinh li tha ng". Kinh doanh c

phiu s c ni n nhiu hn trong mt chng sau ny[45].

Trong nhng n lc chn cc c phiu ha hn nht cho k ngn hn hoc tng lai lu di,

nh u t gp phi hai kiu chng ngi vt - kiu th nht xut pht t kh nng nhm ln ca

con ngi v kiu th th hai l t bn cht cuc cnh tranh. Anh ta c th nhm ln v d bo

tng lai ca mnh; hoc k c nu anh ta ng, gi c th trng hin ti c th phn nh ht

nhng g anh ta trng i. Trong lnh vc chn lc ngn hn, kt qu nm nay ca mt cng ty

thng l thng tin cng khai trn Ph Wall, kt qu nm sau, theo nhng g c th d on c,

cng c xem xt cn thn. Do nh u t no chn cc c phiu pht hnh ch yu da

theo cc kt qu xut sc ca nm nay, rt c th s thy rng cc nh u t khc cng lm vy

v cng l do ny.

Trong khi chn c phiu cho cc d nh di hn ca mnh, cc kh khn ca nh u t v c

bn vn nh th. Kh nng b nhm ln hon ton khi d on - iu m chng ti minh ha vi

v d v hng khng ti trang 21 - chc chn l ln hn so vi khi x l li tc ngn hn. Vi cc

chuyn gia thng xuyn b nhm ln khi d bo, trn l thuyt th mt nh u t c th li ln khi

d bo ng trong khi c Ph Wall li d bo sai. Nhng ch l trn l thuyt. C bao nhiu nh

u t mnh bo c th da vo s nhy bn hay nng khiu tin tri ca mnh thng c cc

chuyn gia phn tch trong tr chi yu thch ca h v d bo li tc tng lai di hn?

Do , chng ti phi i n mt kt lun hp l sau, cho d l ng bun: c kh nng t

c kt qu cao hn trung bnh, nh u t phi tun theo cc phng chm no (1) sng sut v

y ha hn mt cch c hu, v (2) khng phi l ph bin trn Ph Wall.

C tn ti phng chm nh vy cho nh u t mnh bo khng? Mt ln na, trn l thuyt,

cu tr li l c v c nhng l do vng chc cho rng ngoi i cu tr li cng l c. Ai cng

bit rng cc hot ng u c chng khon b y i qu xa theo c hai hng, thng xuyn i

vi th trng chung v vo mi lc i vi t nht mt vi chng khon pht hnh ring l. Hn

na, mt c phiu thng c th b nh gi thp v thiu s ch hoc nh kin v l ph bin.

Chng ti c th i xa hn v khng nh iu ny i vi mt phn v cng ln vic kinh doanh c

phiu thng, nhng ngi tham gia dng nh - ni mt cch lch s - khng bit cch phn bit

phn ny vi phn khc trong gii phu ca mnh. Trong cun sch ny, chng ti s ch ra mt s

v d v s khc bit (trong qu kh) gia gi v gi tr. Do c v bt k mt ngi thng minh

no, vi mt ci u tnh ton tt v cc con s, chc phi c c cuc do chi thc th trn Ph

Wall, nh bt s ngc nghch ca ngi khc. C v vy, nhng chuyn li khng n gin nh

vy. Mua mt c phiu pht hnh b qun lng v v th m b nh gi thp kim li, thng l

mt vic ko di v th thch lng kin nhn. V bn khng mt c phiu pht hnh c a

chung qu mc v do c nh gi qu cao s bin thnh mt cuc th khng ch lng can

m v sc chu ng ca mt ngi m c v tin ca anh ta[46]. Nguyn tc th tht l hay, vic

p dng thnh cng khng phi l khng th lm c, song r rng khng phi mt ngh thut

c th d dng nm c.

24

C mt nhm kh ln cc "trng hp c bit" trong nhiu nm c th c trng i l s

em n mt mc sinh li hng nm kha kh khong 20% hoc cao hn, vi kh nng ri ro tng

th thp nht i vi nhng ai bit ng i nc bc trong lnh vc ny. Cc trng hp bao

gm kinh doanh chnh lch gi gia cc chng khon (intersecurity arbitrage), chi tr (payout) hoc

k sch ti c cu n (workout) trong thanh l cng ty, mt s loi phng h gi. Trng hp in

hnh nht l mt v st nhp hoc mua li cng ty c d kin trc khin gi tr ca mt s c

phn nht nh tng cao hn hn gi ca chng ti thi im thng bo. S lng cc giao dch nh

vy tng nhiu trong nhng nm gn y, v l mt thi k li li ln i vi nhng k snh

si. Nhng vi vic cc v thng bo st nhp tng ln nhiu th cc tr ngi i vi st nhp cng

tng ln nhiu, khin cho cc v giao dch khng thnh cng cng tng ln nhiu; do kh nhiu

nhng thua l c nhn tr thnh hin thc trong cc hot ng tng mt thi l an ton ny.

Ngoi ra, c th mc li li tng th b gim i do c qu nhiu s cnh tranh[47].

S gim kh nng sinh li ca nhng trng hp c bit ny c v l biu hin ca mt qu

trnh t ph hy - gn ging nh quy lut v mc sinh li gim dn - c pht trin trong sut

thi gian hnh thnh cun sch ny. Vo nm 1949, chng ti c th a ra mt nghin cu v s

dao ng ca th trng chng khon trong vng 75 nm tr v trc, n chng t mt cng thc -

da vo li tc v mc li sut hin ti - xc nh mc mua DJIA thp hn gi tr "trung tm"

hoc "ni ti" ca n v bn mc cao hn gi tr ny. N p dng chm ngn ch o ca gia nh

Rothschild l "Mua r bn t"[48]. V n c li th l i ngc li hon ton vi chm ngn n su

v c hi ca Ph Wall l phi mua chng khon bi v chng i ln v bn bi v chng i xung.

Mc d vy, sau nm 1949 cng thc ny khng cn ng na. Minh ha th hai c th hin qua

"L thuyt Dow" ni ting v bin ng ca th trng chng khon, trong vic so snh gia nhng

kt qu tuyt vi ca n trong giai on 1897-1933, v hiu qu ng nghi ng hn nhiu ca n t

nm 1934.

V d th ba v cui cng v cc c hi vng m gn y khng cn na: Mt phn ln cc

hot ng ca chng ti trn Ph Wall l tp trung vo vic mua cc c phiu pht hnh gi hi

(bargain issue) c nhn dng mt cch d dng bi chng c bn mc gi thp hn c phn

ca mnh trong ti sn c rng hin ti (vn lu ng) ni ring, khng tnh khon mc nh my v

cc ti sn khc, v sau khi khu tr ht tt c ti sn n trc c phiu ny. R rng l cc c

phiu pht hnh ny c bn gi thp hn nhiu gi tr ca c doanh nghip vi t cch l mt

cng ty t nhn. Khng c ngi ch s hu hay c ng ln no li mun bn nhng g h s hu

vi ci gi thp n ng ngn nh vy. Th m l thay, cc trng hp l thng ny li khng kh

tm. Vo nm 1957, mt danh sch c cng b cho thy gn 200 c phiu pht hnh kiu ny c

mt trn th trng. Theo nhiu cch khc nhau, gn nh tt c cc c phiu pht hnh gi hi ny

li tr nn sinh li, v kt qu trung bnh hng nm cn cao hn hu ht cc u t khc. Nhng ri

chng cng gn nh bin mt khi th trng chng khon trong thp k sau , cng vi chng l

c mt lnh vc ng tin cy nh u t mnh bo c th thc hin cc phi v khn ngoan v

thnh cng. Tuy nhin, vi mc gi thp ca nm 1970, mt ln na li xut hin mt s lng

ng k cc c phiu pht hnh "di mc vn lu ng", v mc d th trng hi phc mnh

m, vn c cc pht hnh ny vo cui nm to thnh mt danh mc u t hon chnh.

Nh u t mnh bo trong cc iu kin ngy nay vn c cc c hi khc nhau t c kt

qu cao hn mc trung bnh. Danh mc khng l cc chng khon c a ra th trng cn

phi bao gm mt s lng ng k cc chng khon c nhn nh l b nh gi thp theo cc

25

tiu chun hp l v tng i tin cy. Tnh trung bnh, cc chng khon cn phi gt hi nhng

kt qu tha ng hn l DJIA hay bt k mt danh sch i din tng t no khc. Theo quan

im ca chng ti, vic tm kim cc c phiu pht hnh nh vy s khng ng cng sc ca nh

u t tr phi anh ta mun thm 5% chng hn vo mc sinh li trung bnh hng nm trc thu

ca thnh phn c phiu trong danh mc u t ca mnh. Chng ti s th pht trin mt hoc

nhiu cch tip cn nh vy trong vic la chn c phiu cho nh u t mnh bo s dng.

26

BNH LUN V CHNG 1

Tt c s bt hnh ca nhn loi u do mt th m ra: khng bit cch gi c s th thi

trong phng.

- Blaise Pascal -

Ti sao bn li cho rng tt c cc nh mi gii trn sn S Giao dch chng khon New York

lun vui mng khi nghe ting chung bo ng ca - bt k iu g din ra trn th trng ngy

hm y? l v c mi khi bn c giao dch th h li kim c tin - cho d bn c kim ra tin

hay khng. Bng cch u c thay v u t, bn t gim i kh nng lm giu ca mnh v lm

tng kh nng ny ca mt ai .

nh ngha v u t ca Graham khng th r hn c na: "Hot ng u t l mt hot

ng m thng qua s phn tch k lng, ha hn s an ton vn v mang li mc sinh li tha

ng."[49] Hy ch rng, theo Graham, u t gm ba yu t ngang bng nhau:

bn phi phn tch k lng mt cng ty v s vng chc ca nn tng kinh doanh ca n,

trc khi bn mua c phiu cng ty , bn phi bo v mnh cn thn trc cc tn tht nghim

trng; bn cn phi mong t c kt qu "tha ng", ch khng phi l phi thng.

Mt nh u t tnh ton xem mt c phiu c gi tr nh th no da trn gi tr ca doanh

nghip .

Cn mt nh u c th nh bc may ri rng gi mt c phiu s i ln ch v ai s tr

nhiu hn cho n. Nh Graham tng ni, cc nh u t s nh gi "gi th trng theo cc tiu

chun c xc lp v gi tr", trong khi nh u c "da cc tiu chun c bn [ca mnh] v

gi tr vo gi th trng"[50]. Vi mt nh u c dng chy khng ngng ca s bo gi c phiu

ging nh kh xy vy; ct n i th anh ta s cht. i vi mt nh u t, nhng g Graham gi l

"gi tr bo gi" c tm quan trng t hn nhiu. Graham khuyn khch bn ch nn u t nu bn

vn thoi mi khi s hu mt c phiu cho d khng bit gi c phn hng ngy ca n[51].

Ging nh nh bc sng bc hay c cc ua nga, u c trn th trng c khi rt l th,

hoc c lc c li (nu bn gp may). Nhng l cch ti t nht c th hnh dung bn lm

giu. l v Ph Wall, cng nh Las Vegas hay trng ua, nh ra cc kh nng sao cho ch

sng lun nm ng chui i vi tt c nhng ai c nh thng ch sng trong chnh tr chi u

c ca n.

Ngc li, u t l mt kiu sng bc c bit - trong , sau cng bn khng th thua, min

l bn ch chi theo cc lut l khin li th nghing v pha bn. Nhng ngi u t s kim tin

cho bn thn; nhng ngi u c s kim tin cho nh mi gii ca h. V l l do v sao Ph

Wall lun lun h thp cc phm cht bn b ca s u t v tng s hp dn mu m ca s u

c.

KHNG AN TON VI TC CAO

B ln ln gia u c v u t, nh Graham cnh bo, lun l mt sai lm. Vo nhng nm

1990, s nhm ln y dn ti s ph hy quy m ln. C v nh gn nh tt c mi ngi mt

kin nhn cng mt lc, v M tr thnh t nc u c, trong gm ton nhng nh u t

27

nhy t c phiu ny sang c phiu khc nh mt n co co bay lon gia cnh ng c vo

thng 8.

Ngi ta bt u tin rng php kim nh mt k thut u t ch n gin l xem n c "tc

dng" hay khng. Nu h thng trn th trng trong bt k giai on no, cho d cc k thut ca

h c nguy him hay ng ngn th no i na, th h vn khoe khoang rng mnh "ng". Nhng

mt nh u t thng minh th khng quan tm n chuyn mnh nht thi ng. t c cc

mc ch ti chnh di hn ca mnh, bn phi ng mt cch bn vng v ng tin cy. Nhng k

thut rt mt vo nhng nm 1990 nh mua bn trong ngy[52], b qua s a dng ha, chp git

cc qu tng h "ang nng", lm theo cc "h thng" chn la c phiu c v nh c tc dng.

Nhng chng u khng c c thng trong thi gian lu di, vi chng u khng t c ba tiu

chun u t ca Graham.

bit ti sao cc mc sinh li cao mt cch nht thi khng chng minh c iu g, bn

hy tng tng rng hai ni cch nhau 130 dm. Nu ti i theo gii hn tc 65 dm/gi, ti c

th li ht qung ng trong hai gi. Nhng nu ti li vi tc 130 dm/gi, ti c th n ch

trong mt gi. Nu ti th lm v thnh cng, ti c "ng" khng? Bn c nn b li cun v lm

theo, v bn thy ti khoe rng n "c tc dng"? Cc mnh khe ho nhong thng th trng

cng vy: Trong nhng t ngn, vi iu kin l vn may ca bn vn cn, th chng c tc dng.

Song vi thi gian, dn dn chng s git cht bn. c th

Vo nm 1973, khi Graham sa li ln cui cng cun Nh u t thng minh, mc lun

chuyn hng nm ti S Giao dch chng khon New York l 20%, tc l mt c ng in hnh s

nm gi mt c phiu trong vng nm nm trc khi bn n i. Ti nm 2002, mc lun chuyn t

ti 105% - thi k nm gi ch c 11,4 thng. Vo nm 1973, mt qu tng h trung bnh gi mt

c phiu trong gn ba nm, ti nm 2002, thi gian s hu gim xung ch cn 10,9 thng. C

nh cc nh qun l qu tng h nghin cu cc chng khon ca mnh lu bit rng

ng l h khng nn mua chng t u, ri nhanh chng thi chng i v bt u li t u.

C nhng cng ty qun l tin ng knh nht cng tr nn hp tp. Vo u nm 1995, Jeffrey

Vink, qun l ca Fidelity Magellan (khi l qu u t tng h ln nht th gii), t 42,5%

cc ti sn ca mnh vo cc c phiu cng ngh. Vinik tuyn b rng hu ht nhng ngi nm gi

c phn ca ng " u t vo qu v cc mc ch trong nhiu nm na. Ti ngh cc mc ch

ca h cng nh ca ti, v cng nh ti, h tin rng cch tip cn di hn l tt nht". Nhng su

thng sau khi ng vit nhng li l sng sut ny, Vinik bn gn ht cc c phn cng ngh ca

mnh, gii ta gn 19 t la trong tm tun hn lon. "Di hn" l nh th y! V ti nm 1999,

b phn mi gii gi h ca Fidelity ku gi khch hng ca mnh giao dch mi lc, mi ni,

bng cch ch s dng mt chic my tnh cm tay Palm, mt iu rt hp vi khu hiu mi ca

cng ty l "Mi giy u quan trng".

HNH 1-1

28

Cc c phiu lun chuyn nhanh V trn sn giao dch NASDAQ, mc lun chuyn t n

tc mo m, nh trn hnh 1-1 [53].

Nm 1999, c phn ca Puma Technology, chng hn, sang tay trung bnh c sau mi 5,7

ngy. Mc cho chm ngn honh trng ca NASDAQ l 'Th trng c phiu cho hng trm nm

ti", nhiu khch hng ca n cn khng th gi mt c phiu lu hn mt trm gi.

TR CHI IN T CHNG KHON

Ph Wall lm cho vic kinh doanh trc tuyn ging nh cch lm ra tin ngay lp tc: Discover

Brokerage, chi nhnh trc tuyn ca cng ty ng knh Morgan Stanley, pht mt qung co truyn

hnh trong mt li xe cu h li thi n mt gim c trng c v giu c. Khi nhn thy mt

tm nh c hnh mt bi bin nhit i trn bng li xe nh iu hnh hi: "i ngh mt h?" 'Tht

ra", li xe tr li, " l nh ti." Ngc nhin, nh iu hnh ni: 'Trng ging mt hn o." Vi s

c thm, li xe tr li: 'Tht ra, l mt t nc.

S tuyn truyn cn i xa hn na. Kinh doanh trc tuyn khng mt cng sc g v khng cn

suy ngh g. Mt qung co truyn hnh ca Ameritrade, mt cng ty mi gii trc tuyn, xut hin

hai b v i tp chy v; mt ngi bt my tnh, n chut vi ln, v hn hoan ni "Hnh nh mnh

va kim c khong 1.700 la!" Trong mt qung co truyn hnh cho cng ty mi gii

Waterhouse, ai hi hun luyn vin bng r Phil Jackson: "ng c bit g v kinh doanh khng?"

Cu tr li ca ng ta l 'Ti s lm ngay by gi". (Cc i NBA ca ng c th thng bao nhiu

trn nu ng em trit l ln sn? C v nh mt k khng bit g v i kia nhng li ni: 'Ti

sn sng u h ngay by gi", iu ny khng ging nh mt cng thc v ch cho lm).

Cho n nm 1999 c t nht su triu ngi kinh doanh trc tuyn - v khong mt phn

mi s "mua bn trong ngy, tc l dng Internet mua bn chng khon vi tc nh

sng. Tt c mi ngi, t ngi sao gii tr Barbra Streisand cho n Nicholas Birbas, mt ngi 25

tui tng l bi bn khu Queens, New York, u vung chng khon nh nhng hn than nng.

'Trc y," Birbas ni, 'Ti u t di hn v ti pht hin ra rng nh th tht khng thng

minh." Gi y, Birbas mua bn chng khon n 10 ln mt ngy v mong kim c 100.000

la mt nm. "Ti khng th chu ni nu thy mu trong ct li hay l ca mnh," Streisand rng

mnh ni trong cuc phng vn vi Fortune. 'Ti thuc cung Kim Ngu, tc l con b tt, nn ti

phn ng vi mu . Nu ti thy mu ti bn cc c phiu ca mnh ngay."[54] Bng cch lin

tc d liu v chng khon vo cc qun n v hiu lm u, nh bp v qun c ph, taxi v bn

xe ti, cc trang web ti chnh v knh truyn hnh ti chnh bin th trng chng khon

thnh mt cuc chi in t ton quc khng ngng. Cng chng cm thy hiu bit v th trng

hn bao gi ht. Tic rng, trong khi ngi ta ang ngp nga vi d liu, th li khng tm thy

kin thc u c. Chng khon b tch hon ton khi cng ty pht hnh ra chng - chng ch

cn l vt tru tng, ch l nhng chm sng di chuyn trn mn hnh TV hoc my tnh. Nu

chm sng i ln, th chng cn iu g khc ng bn tm na.

Ngy 20/12/1999, cng ty Juno Online Services m ra mt k hoch kinh doanh tin phong:

mt cng nhiu tin cng tt, mt cch c tnh. Juno tuyn b rng n s a ra cc dch v bn l

hon ton min ph - khng mt tin e-mail, khng mt tin truy cp Internet - v n s b ra hng

triu la tin qung co trong nm tip theo. Vi tuyn b mang tnh t st cng ty , chng

khon ca Juno vt t 16,375 la ln 66,75 la ch trong c hai ngy[55].

29

Ti sao phi mt th gi tm hiu xem mt doanh nghip c li hay khng, hay mt cng ty sn

xut ra sn phm hoc dch v g, ai l ngi qun l ca n hay thm ch tn cng ty l g? Tt c

nhng g m bn cn bit v chng khon ch l ci m k hiu d nh trn bng thng tin in t

ca chng: CBLT, INKT, PCLN, TGLO, VRSN, WBVN[56]. Nh th bn c th mua chng cn

nhanh hn na, khng phi tn thm hai giy lng nhng tm chng trn mng.

Vo cui nm 1998, chng khon ca mt cng ty sa cha xy dng nh xu, rt t khi c

giao dch l Temco Services, tng gi tr ln gn gp ba ln ch trong vng mt vi pht vi khi

lng mua bn cao k lc. Ti sao? Di dng k qui ca bnh kh c trong ti chnh, hng

nghn ngi mua Temco sau khi nhm k hiu thng tin in t ca n l TMCO vi k hiu ca

Ticketmaster Online (TMCS), mt cng ty Internet c a chung c c phiu bt u c kinh

doanh cng khai ln u tin vo ng ngy hm [57].

Oscar Wilde tng a rng mt k v s th "bit gi ca mi th v chng bit gi tr ca ci

g". Vi nh ngha th th trng chng khon lun v s, nhng ti cui nhng nm 1990, n

hn cn lm cho chnh Oscar cng b sc. Mt kin cha chn chn duy nht v gi ca n c th

lm tng gp i chng khon ca mt cng ty, thm ch ngay c khi gi tr ca n hon ton khng

c kim tra. Vo cui nm 1998, Henry Blodget, mt nh phn tch CIBC Oppenheimer,

cnh bo rng "vi tt c nhng chng khon Internet, vic nh gi r rng l mt ngh thut ch

khng phi khoa hc". Ri sau bng cch ch nu ra kh nng pht trin tng lai, ng nng

"mc gi mc tiu" ca mnh trn Amazon.com t 150 la ln 400 la ch trong mt c b nho.

Amazon.com vt ln 19% ngy hm v - mc cho li phn i ca Blodget rng mc gi c li

ca ng l d bo cho mt nm - vt qua 400 la ch trong ba tun. Mt nm sau nh phn

tch Walter Piecyk ca PaineWebber d on rng chng khon ca Qualcomm s t 1.000

la mt c phn trong 12 thng sau . Chng khon tng 1.842% nm , li vt thm 31%

vo hm t 659 la mt c phn[58].

T CNG THC N THM HA

Nhng kinh doanh nh b ma ui khng phi l cch u c duy nht. Trong sut c thp k

trc, ht cng thc u c ny n cng thc khc c a ra, c ph bin ri b vt i. Tt c

cc cng thc u c chung mt vi tnh cht - Tht l nhanh! Tht l d! Chng mt g c! - v

tt c u vi phm t nht mt trong nhng im phn bit gia u t v u c ca Graham. Di

y l mt s cng thc thi thng tiu biu tht bi:

Tin trn lch. "Hiu ng thng Ging" - tc l cc chng khon nh c xu hng to ra li

nhun ln do ln gi vo u nm - c qung b rng ri trong cc bi bo hc thut v cc cun

sch c a chung xut bn vo nhng nm 1980. Cc nghin cu ny cho thy nu bn chng

mt lot chng khon nh vo na cui thng 12 v gi chng n thng 1, bn s vt th trng

t 5 n 10 im phn trm. iu ny khin nhiu chuyn gia kinh ngc. Rt cuc nu n d nh

vy th chc chn mi ngi s nghe ni n n, nhiu ngi s lm theo, v c hi s tan bin mt.

iu g gy ra c hch vo thng Ging? u tin, nhiu nh u t bn nhng chng khon

t nht ca mnh vo cui nm kha cc khon l c th gim tr thu ca h. Th hai, cc nh

qun l tin chuyn nghip tr nn thn trng hn khi nm sp kt thc, mong mun gi gn thnh

tch tt (hoc gim thiu thnh tch km ci). iu ny khin h khng mun mua (hay k c gi)

mt chng khon ang gim. V nu mt chng khon c kt qu thc hin km m cn nh v t

30

c bit n, cc nh qun l tin t cng khng mun cho n vo danh sch c phn cui nm ca

mnh. Tt c nhng yu t ny bin cc chng khon nh thnh mn hi tm thi sau khi nhng

mua bn v mc ch thu chm dt vo thng Ging, cc chng khon ny thng bt tr li v to

ra li li kha kh mt cch nhanh chng do ln gi.

Hiu ng thng Ging hin cha tan bin, nhng n yu i nhiu. Theo gio s mn ti

chnh William Schwert ca i hc Rochester, nu bn mua cc chng khon nh v bn chng vo

u thng 1, bn s vt th trng 8,5% im t nm 1962 n nm 1979, 4,4 im t nm 1980

n nm 1989, v 5,8 im t nm 1990 n nm 2001 [59].

Vi ngy cng nhiu ngi bit n hiu ng thng Ging, nhiu nh kinh doanh mua chng

khon vo thng 12, khin chng khng cn l mn b na, v do gim mc sinh li ca chng.

Hn na, hiu ng thng Ging l ln nht i vi cc chng khon nh - nhng theo Plexus

Group, mt cng ty hng u v chi ph mi gii, tng s tin mua v bn nhng chng khon b

xu nh vy c th n ti 8% u t ca bn[60]. ng bun thay, n lc bn tr xong cho nh mi

gii ca bn, tt c li nhun do ln gi t hiu ng thng Ging ca bn s tiu bin.

Ch lm "nhng g c tc dng". Nm 1996, mt nh qun l tin t t c bit n tn l

James O'Shaughnessy xut bn mt cun sch nhan Ci g c tc dng trn Ph Ute//(What

Works on Wall Street). Trong ng ni rng "cc nh u t c th lm tt hn th trng rt

nhiu". 0'Shaughnessy c mt tuyn b gy sc: T nm 1954 n 1994, bn c th bin 10.000

la thnh 8.074.504 la vt hn th trng gp 10 ln - vi mc sinh li trung bnh hng nm cht

vt mc 18,2%. Bng cch no?

Bng cch mua mt r 50 chng khon c mc sinh li ca mt nm cao nht, c nm nm lin

tc li tc tng, v c gi c phiu thp hn 1,5 ln doanh thu cng ty ca chng[61]. C nh th

ng ta l Edison ca Ph Wall, O'Shaughnessy ly bng sng ch M s 5.978.778 cho cc

"chin thut t ng ho" ca mnh v m mt cng ty gm bn qu tng h da vo cc pht

hin ca mnh. Ti cui nm 1999, cc qu ny ht hn 175 triu la t cng chng - v, trong

bc th hng nm gi ti nhng ngi nm gi c phn ca mnh, O'Shaughnessy ni rt trang

trng: "Nh mi khi, ti hy vng l cng nhau, chng ta c th t c cc mc ch di hn ca

mnh bng cch i ng hng v gi cc chin lc u t c thi gian kim chng.

Nhng "nhng g c tc dng trn Ph Wall" khng cn tc dng na sau khi 0'Shaughnessy

cng b rng ri n. Nh trn hnh 1-2, hai qu ca ng "thi" n mc chng phi ng ca vo

u nm 2000, v th trng chng khon ni chung (theo nh ch s S&P 500 thng k) vi dp

tt c cc qu 0'Shaughnessy lin tc trong gn bn nm.

Thng 6 nm 2000, 0'Shaughnessy tin gn hn ti cc "mc tiu di hn" ca mnh bng cch

chuyn cc qu sang cho nh qun l mi, cho khch hng ca ng t lo thn mnh vi "nhng

chin lc u t c thi gian kim chng"[62]. Nhng ngi nm gi c phn ca

O'Shaughnessy c th bt bc hn nu ng ta t tn thch hp hn cho cun sch, chng hn

nh Nhng th tng c tc dng trn Ph Wall... cho ti khi ti vit cun sch ny.

31

HNH 1-2

Nhng th tng c tc dng trn Ph Wall Lm theo "Bn K Ngc". Vo gia nhng nm

1990, trang web Motley Fool (v mt s cun sch) tuyn truyn mt k thut gi l "Bn K

Ngc" ("Foolish Four"). Theo Motley Fool, bn c th "p tan nhng con s trung bnh th trng

25 nm v trc" v c th " bp cc qu tng h ca bn" m "ch cn 15 pht mi nm" ln

k hoch cho nhng u t ca mnh. Tt c nhng g bn cn lm l:

1. Chn nm c phiu trong ch s Trung bnh cng nghip Dow Jones c gi thp nht v lai

c tc cao nht.

2. Loi ra c phiu c gi thp nht.

3. t 40% tin ca bn vo c phiu c gi thp th hai.

4. t 20% vo ba c phiu cn li.

5. Mt nm sau, sp xp danh sch Dow tng t nh trn v t li danh mc u t t

bc 1 n bc 4.

6. Lp li cho n khi no giu.

Motley tuyn b l trong mt khong thi gian 25 nm, k thut ny c th vt th trng vi

mt con s n tng l 10,1 im phn trm mi nm. Trong hai thp k tip theo, nh h gi ,

20.000 la u t vo Bn K Ngc s n thnh 1.791.000 la. (V, h tuyn b rng bn c th

cn lm tt hn bng cch chn nm c phiu Dow c t l cao nht ca li c tc chia cho cn bc

hai ca gi c phiu, b ci no c t l cao nht, v mua bn ci tip theo).

Hy xem liu "chin lc" ny c tha mn c cc nh ngha ca Graham v u t khng:

Kiu "phn tch k lng" no c th bin minh cho vic loi b c phiu duy nht vi gi v

c tc hp dn nht, song gi li bn c phiu km hn v cc phm cht ng ao c ?

Lm sao c th xem vic t 40% tin ca bn vo mt c phiu l "ri ro ti thiu"?

32

V lm sao m mt danh mc u t vi ch bn c phiu c th a dng m bo s "an

ton vn"?

Bn K Ngc, tm li, l mt trong nhng cng thc chn chng khon ngu xun nht tng

c sng ch ra. Nhng K Ngc mc phi sai lm ging 0'Shaughnessy: Nu bn nhn lu

vo mt lng d liu ln, bn s thy c mt s lng khng l cc quy lut xut hin - k c nu

ch l tnh c. Ch nh vn may thi, cc cng ty c mc sinh li chng khon cao hn trung bnh

s c rt nhiu im chung. Nhng tr trng hp cc yu t ny khin cho cc chng khon biu

hin tt hn trn th trng, chng khng th dng d on mc sinh li tng lai.

Khng c yu t no m Motley Fool "pht hin" mt cch rm r ny - loi b chng khon

c im cao nht, nhn i ci c im cao th hai, chia li c tc cho cn bc hai ca gi chng

khon - c th gy ra hoc gii thch kt qu thc hin tng lai ca mt chng khon. Tp ch Tin

(Money) pht hin ra rng mt danh mc u t lm t nhng chng khon m tn khng cha

cc ch ci lp li cng c th c kt qu tt gn bng Bn K Ngc, do cng mt l do: ch c vn

may[63]. Nh Graham khng ngng nhc nh chng ta, chng khon th hin kt qu tt hoc km

trong tng lai l v cc doanh nghip pha sau chng khon c kt qu thc hin tt hoc xu

- khng hn, khng km.

Ri thay v p tan th trng, Bn K Ngc p tan hng ngn ngi, nhng ngi b

la tin rng l mt cch u t. Ch trong nm 2000 thi, bn c phiu Ngc - Caterpillar,

Eastman Kodak, SBC v General Motors - mt 14% trong khi Dow ch gim 4,7%.

Nh nhng v d ny cho thy, ch c mt th khng bao gi phi chu tc ng ca th trng

i xung Ph Wall: nhng tng ng nghch. Mi mt ci trong nhng ci gi l cch tip cn

th trng ny tr thnh nn nhn ca nh lut Graham. Tt c cc cng thc my mc t

c kh nng sinh li chng khon tt hn l "mt kiu quy trnh t hy hoi - ging nh quy lut

mc sinh li gim dn". C hai l do m mc sinh li bin mt dn. Nu cng thc ch da vo cc

thng k h ha may mn (nh Bn K Ngc), ch cn thi gian tri qua cng s vch trn rng

ngay t u n chng c cht hp l no. Mt khc, nu cng thc tht s c tc dng

trong qu kh (nh hiu ng thng Ging), th bng cch cng b n, cc chuyn gia th trng

lun lun lm xi mn -v thng l loi b lun - kh nng tc dng ca n trong tng lai.

Tt c nhng iu ny cng c thm cnh bo ca Graham rng bn phi coi s u c ging

nh nhng ngi nh bc k cu chun b chuyn i ca mnh ti sng bc:

Bn khng bao gi c nh la bn thn rng bn ang u t trong khi bn ang u c.

u c tr nn cc k nguy him mt khi bn bt u coi n l nghim tc.

Bn phi t gii hn nghim ngt v lng tin bn sn sng t cc.

Ging nh nhng ngi nh bc sng sut em chng hn 100 la vo sng bc v ch

tin cn li kha trong kt ti phng khch sn, nh u t s dnh mt phn nh xu trong tng

danh mc u t ca mnh lm ti khon "tin in". i vi hu ht mi ngi chng ta, 10%

tng ti sn ca mnh l lng ti a c th chp nhn c t vo u c. Khng bao gi c

ln s tin trong ti khon u c ca bn vi nhng g c trong cc ti khon u t ca bn;

33

khng bao gi nhng suy ngh u c ca bn rt vo cc hot ng u t v khng bao gi t

hn 10% ti sn ca mnh vo ti khon tin in, cho d c iu g xy ra i na.

D tt hay xu th bn nng mo him l mt phn ca bn cht con ngi - nn cng l v ch

khi nhiu ngi c km nn n. Nhng bn phi km gi v hn ch n. l mt cch tt nht

bn chc chn rng mnh s khng bao gi nh la bn thn v ln ln gia u c v u t.

34

CHNG 2

NH U T V LM PHT

Lm pht v cuc chin chng li n hin din rt nhiu trong suy ngh ca cng chng

nhng nm gn y. S gim sc mua ca ng la trong qu kh, v nht l ni lo s (hoc hy

vng, i vi nhng nh u c) rng s cn c s st gim ln hn trong tng lai, nh hng

mnh ti nhng suy ngh trn Ph Wall. R rng l nhng ngi c thu nhp la c nh s phi

chu thit hi nu gi sinh hot tng ln, iu ny cng ng i vi mt khon vn la c nh.

Nhng ngi nm gi c phiu, mt khc, c c hi l vic gim sc mua ca ng la c b

li bng s tng c tc v gi c phiu ca h.

Trn c s ca nhng thc t khng th chi ci ny, nhiu chuyn gia ti chnh kt lun

rng (1) tri phiu l mt dng u t khng c a thch, v (2) do , c phiu thng v bn

cht l nhng khon u t ng s hu hn tri phiu. Chng ti tng c nghe rng cc

c s t thin c khuyn gi danh mc u t gm 100% c phiu v khng phn trm no tri

phiu[64]. y qu l s o ngc so vi ngy trc, khi m s u t y thc b lut gii hn

trong phm vi cc tri phiu cp cao (v mt s c phiu u i chn lc).

Nhng bn c ca chng ti hn l thng minh nhn ra rng k c nhng c phiu cht

lng cao cng khng th l mn hng tt hn tri phiu trong mi iu kin - tc l, bt k th

trng c phiu cao th no v li c tc hin hnh thp th no so vi li sut ca tri phiu. Mt

tuyn b nh th ny cng k quc nh tuyn b ngc li vy - mt th c nghe ni n qu

nhiu trong nhng nm trc - rng bt k tri phiu no cng an ton hn bt k mt c phiu no.

Trong chng ny, chng ti s th p dng nhiu cch o yu t lm pht, i n mt s kt

lun rng nh u t c th b nh hng mt cch sng sut ti mc no bi nhng k vng v s

tng mc gi tng lai.

Trong vn ny, cng nh nhiu vn ti chnh khc, chng ti phi ly kinh nghim qu

kh lm cn c cho cc quan im v phng php tng lai ca mnh. Lm pht c phi iu g

mi m i vi t nc ny khng, t nht l mc nghim trng ca n t nm 1965? Nu

chng ta tng thy mc lm pht tng t (hoc t hn) trong cuc i, nhng bi hc g c th

rt ra t ng u vi lm pht ca ngy nay? Hy bt u vi bng 2-1, mt bng sc tch

ghi li lch s cha nhiu thng tin v nhng thay i trong mc gi ni chung v nhng thay i i

km trong li tc v gi tr th trng ca cc c phiu thng. Cc con s ca chng ti bt u t

nm 1915, nh vy l bao trm 55 nm, vi khong chia l nm nm. (Chng ti dng nm 1946

thay v 1945 trnh nm cui cng ca vic kim sot gi c thi chin.) iu u tin chng ti

nhn thy l chng ta b lm pht trong qu kh rt nhiu. Ln ln nht l khong nm nm t

nm 1915 n 1920, khi m gi sinh hot gn nh tng gp i. iu ny c so vi vic tng

15% t nm 1965 n 1970. khong gia, chng ta c