nakkutilliinermit nalunaarusiaq ulloq-unnuarlu .../media/nanoq/files... · 2 siumut nalunaareerluni...

Isumaginninnermut,Ilaqutariinnermut Naligiissitaanermut Inatsisinillu atuutsitsinermut Naalakkersuisoqarfik

Departementet for, Sociale Anliggender, Familie, Ligestilling og Justitsvæsen

Nakkutilliinermit inaarutaasumik nalunaarusiaq 18.04.2017

NAKKUTILLIINERMIT NALUNAARUSIAQ

ULLOQ-UNNUARLU PAAQQINNIFFIMMIK NAKKUTILLIINEQ

PILL.: MEEQQANUT INUUSUTTUNULLU PAAQQINNIFFIMMIK SIUMOORTUMIK

ILISIMATITSEREERLUNI NAKKUTILLIINEQ, SARLIAQ.

2

Siumut nalunaareerluni nakkutilliineq, Sarliaq, 3953 Ilulissat 30.11-1.12. 2016.

Nakkutilliinermut inatsisitigut tunuliaqutarisaq:

Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutaat nr. 11, 12. november 2001-imeersumi § 1, imm. 2 kiisalu isumaginninnermut tunngasunik nakkutilliineq pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 6, 16. februar 2006-imeersoq naapertorlugit ulloq-unnuarlu paaqqinniffinnik Naalakkersuisut nakkutilliinissamut pingaarnertigut pisussaaffeqarput. Meeqqanik inuussuttunillu ikiorsiisarneq pillugu inatsisartut peqqussutaanni nr. 1, 15. april 2003-meersumi § 23, imm. 2 naapertorlugu ingerlatsinerup tungaatigut, aningaasaqarnermut perorsaanermullu tunngatillugu ulloq-unnuarlu paaqqinniffinnik Naalakkersuisut nakkutilliisassapput.

Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaanni nr. 6, 16. februar 2006-imeersumi § 6-imi allasimavoq ulloq-unnuarlu paaqqinnittarfinnik Namminersorlutik Oqartussat pigalugilluunniit ingerlataannik aammalu kommuninit pigineqartunik imaluunniit ulloq unnuarlu paaqqinniffinnik imminnut pigisunik nakkutilliineq Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfimmit isumagineqartariaqarpoq.

Imaappoq Isumaginninnermut, Ilaqutariinnut, Naligiissitaanermut Inatsisinillu Atuutsitsinermut Naalakkersuisoqarfimmi Nakkutilliinermik Ingerlatsivik ulloq-unnuarlu paaqqinniffinnik nakkutilliinermik ulluinnarni ingerlatsisuusoq.

Nakkutilliinermut siunertaavoq:

Inatsisit malillugit aamma Naalakkersuisut aalajangiineri malillugit innuttaasut tapersersorneqarnissaminnut piginnaatitaaffeqarnerisa qulakkeernissaat.

Paaqqinnittarfiup sulinera suliatigut illersorneqarsinnaasunik piareersarneqarlunilu suliarineqarsimanersoq, paaqqinnittarfimmullu inatsisit maleruaqqusallu atuuttut naapertorlugit ingerlatsisoqarnersoq

Ajornartorsiutit annikitsut annertuunngortinnagit oqariartuuteqarluni akuleruttarnissaq aqqutigalugu pitsaaliuinissaq

Ulloq-unnuarlu paaqqinnittarfinni neqeroorutit pitsaassutsimikkut ingerlaavartumik ineriartortinnissaannut peqataasarnissaq.

Nakkutilliinermit nalunaarusiami matumani piumasarisat peqqussutillu aalajangersimasut isumaginerinut tunngatillugu siunnersorneqarnissaq ilitsersuunneqarnissarlu kissaatigineqarpat Naalakkersuisoqarfiup suliatigut siunnersortai atassuteqarfigineqarsinnaapput: [email protected]

3


Nakkutilliinermit nalunaarusiaq uunga tunngavoq/aqqa: Najugaq Oqarasuaat e-mail

Sarliaq Lisbeth Hindsgavlip Aqq 3, 3953 Ilulissat 943361 [email protected]

Nakkutilliinermut peqataasut Nakkutilliinermi siunnersorti Kaalat Møller Kardel aamma nakkutilliinermi siunnersorti Sarah Risager

Pisortaq aamma pisortap tullia Pisortaq Diana Egede Broberg aamma pisortap tullia Evnike Lynge

Ulloq nakkutilliiffik 30.11 - 1.12 2016

Nakkutilliinerup siulia ingerlanneqarpoq ulloq Oktober 2014

Nakkutilliiartorneq siumoorluni nalunaarutigineqarpoq/siumoorluni nalunaarutigineqanngilaq

Siumut nalunaareerluni nakkutilliineq

F2-mi suliap normua 2016-16127. Akt-id: 4156042

Nakkutilliineq nakkutilliillunilu alakkaaneq pillugit Nakkutilliinermik ingerlatsisut tassaapput Nakkutilliinermik Ingerlatsivik

Nakkutilliinermi siunnersorti Kaalat Møller Kardel Telefon: 34 66 45 e-mail:[email protected]

Nakkutilliinermi siunnersorti Sarah Risager Telefon: 34 50 10 e-mail: [email protected]

Nakkutilliineq pivoq Pingasunngorneq 30. novemberimiit sismanngorneq 1. december 2016-imut, uani: Sarliaq, Lisbeth Hindsgavlip Aqq 3.

Nakkutilliinermi malitseqartitsinermilu periaaseq

Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup nakkutilliinermit nalunaarusiassatut siunnersuut suliarereeraangagu Naalakkersuisoqarfimmi Ulloq-Unnuarlu Paaqqinniffinnut Immikkoortortaqarfimmut nassiunneqartarpoq, taassumalu paaqqinniffinnut tusarniassutitut nassiuttarpaa, pissusiviusut pillugit imarisaasut tusarniaassutigalugit, piviusut naqqiuteqarfigineqassappata siunnersuuteqarfigeqqullugit, siunnersuutillu tiguneraniit ullut qulit qaangiutsinnagit Nakkutilliinermik Ingerlatsivimmut nalunaarutigeqqusarlugit. Tusarniaanerup taassuma kingorna Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup nalunaarusiaq inaarsartarpaa. Tamanna tunuliaqutaralugu Ulloq-unnuarlu paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfiup paaqqinniffik peqatigalugu uparuarneqartunut naleqqiullugu iliuusissat pilersaarusiortarpaat, pilersaarusiarlu Nakkutilliinermik Ingerlatsivimmut nassiullugu, nalunaarutip tiguneraniit qaammatit 2 qaangiutsinnagit. Tamatuma kingorna Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup nalilissavaa, nakkutilliinermik nalunaarusiap uparuagai iliuusissatullu pilersaarutip imarisai imminnut ataqatigiinnersut. Taamaattutut naliliisoqarpat, Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup inaarutaasumik nalunaarusiaq nutsertissavaa, tamatumalu kingorna Ulloq-unnuarlu Paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfimmut, suliffeqarfimmut pineqartumut, kommuninut meeqqanik inuusuttunillu imaluunniit inersimasunik paaqqinnittarfimmiittuuteqartunut kiisalu Kommunit Nakkutilliisoqarfianut nassiutissallugu. Tamatuma kingorna Ulloq-unnuarlu Paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfiup akisussaaffigissavaa paaqqinniffimmut pisariaqartutigut siunnersuillunilu ilitsersuinissaq, taamatullu Naalakkersuisoqarfiup akisussaaffigaa Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup tullianik nakkutilliisoqarnissaata tungaanut namminerisaminik suliassaanik suliakkinnissaa, tamanna pisariaqartutut isigineqarpat.

4


Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup nakkutilliilluni alakkaanerani tullermi tamatigut aallaaviussaaq iliuusissatut pilersaarut aamma

nakkutilliinermit nalunaarusiaq kingulleq, taakkualu aallaavigalugit qanoq sulisoqarsimanersoq. Tullianik nakkutilliineq aallaavittut pisarpoq

ukiup ataatsip qaangiunnerani aamma/imaluunniit Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup nakkutilliinissamik pisariaqartitsinermik erseqqissumik

nalileereerneratigut. Paaqqinniffik nalilerneqarpat ima ingerlalluartigisutut allaat nakkutilliiartornissaq pisariaqarani, tamanna Ulloq-unnuarlu Paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfimmut saqqummiunneqassaaq, isumaqatigiissutigineqarpallu paarlaallugu paaqqinniffik sivikitsumik akunnernik marlussunnik sivisussusilimmik pulaarneqassaaq, tassanilu Nakkutilliinermik Immikkoortortaqarfiup aqutsisut persuarsiornanngitsumik oqaloqatigissavai. Tamatumunnga paarlaalluguttaaq videokonference imaluunniit Skype aamma atorneqarsinnaapput. Taama pisoqartillugu nakkutilliinermit nalunaarusiortoqassanngilaq.

Periaaseq aamma paasissutissat tunngavigisat Paasissutissanik katersineq nakkutilliiartorneq sioqqullugu, ingerlanneqarnerani kiisalu pereernerani pisarpoq

Nakkutilliisut naliliineri, (tamatumunnga ilanngullugit pissutsit malitseqartitassat, siunnersuutit ilitsersuutillu) tassaapput nakkutilliineq

sioqqullugu, nakkutilliinerup nalaani kingornagullu paasissutissanik assigiinngitsunik katersinerup inerneri:

Paasissutissanik pioreersunik katersineq

Malinnaalluni paasiniaanerit

Ulloq-unnuarlu paaqqinniffiup aqutsisui peqatigalugit pappiaranik misissuineq

Oqaloqatigiinneq: Sulisunik aqutsisunillu oqaloqateqarnerit

Oqaloqatigiinneq: Angajoqqaanik suleqatigisartakkanillu oqaloqateqarunnarnerit Nakkutilliilluni alakkaanernut qulaani pineqartunut atatillugu nakkutilliisut naliliineri paasissutissanik makkunannga tunngaveqartarput:

Nakkutilliineq, tamatumunnga ilanngullugu aqutsisunik, sulisunik najugaqartunillu oqaloqateqarnerit

Ulloq-unnuarlu Paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfiup nittartagaa: www.uupi.gl

2015-imi Sarliami Sullissinerit allassimaffiat/Sullissinissamik nalunaarut

Nakkutilliinermit nalunaarusiat oktober 2014-imeersoq aamma april 2012-imeersoq

Suliffeqarfiup allaaserinera 2012-imeersoq

2016-imut aningaasanut inatsit

Nakkutilliinerup ingerlanneqarnera Nakkutilliisoqarnerani susoqarpa

Pisortaq tullialu peqatigalugit ilisarititsineq

Sulisut ataatsimiinnerannut peqataaneq

Pisortamik itisilerilluni oqaloqateqarneq

Illutaani angalaarneq misissuinerlu

Pisortap tulliatalu inaarutaasumik ataatsimeeqatiginerat eqikkaanertalik

Nakkutilliinermi pingaartinneqartut

Nakkutilliinermi isiginiarneqarput sullissinermi atugassarititaasut sullissinerit allassimaffiat tunngavigalugu, qanorlu taakku ilisimaneqartiginerat Sarliamilu sulisunit ulluinnarni atorneqarnerat. Nakkutilliinermi immikkut isiginiarneqarput pisortap nutaap iliuuseqarnissaminut periarfissai malittarisassanillu atuuttunik ilisimasaqassusia.

Inassuteqaatinut, siunnersuutinut aamma ilitsersuutinut tunngaviit

Inassuteqaateqartoqartarpoq nakkutilliisut nalileraagassuk:

Pissutsit malitseqartinneqartariaqartut

Siunnersuillunilu ilitsersuisoqartarpoq, nakkutilliisut nalileraagassuk:

Naqqiuteqarnikkut ajornartorsiutit mikinerusut pinartumik ajornartorsiutinngunnginnissaat/pinaveersaarummik

5


iliuuseqarfigineqannginnissaat anguneqarsinnaasoq

Sammisaq: Paaqqinniffiup saaffigisai, anguniagai, najugaqartullu katitersimaneri

Siunertaq: Saaffigisat, anguniakkat najugaqartinneqartullu katitigaanerisa pineqartoq pillugu inatsisitigut aalajangersakkanut naleqqiullugit ataqatigiissusaannik naliliinissaq

Sammineqarsinnaasut

Nassuiarnera

Paaqqinniffiup, saaffigisai aammalu pingaarnertigut anguniagai, inissat amerlassusaat inissisimasullu amerlassusaasa allaaserineri

Sullissinissamik nalunaarut 2015-imeersoq naapertorlugu paaqqinniffik meeqqanut 22-nut 6-iniik 18-inut ukiulinnut naatsorsuussaavoq. Qatanngutigiit ataatsimoortillugit inissitassat imaluunniit tassanngaannartumik inissitassat pineqartillugit paaqqinniffiup aamma meeqqat nukarliunerusut inissaqartittarpai. Pisortaq naapertorlugu nakkutilliinerup nalaani meeqqat 23-t najugaqartinneqarput, naak inissaqartitassatut aalajangiussat 20-ngaluartut. 2016-imut aningaasanut inatsit naapertorlugu inissaqartitassat 20-upput. Taamaattoq naalakkersuisoqarfiup meeqqat pingasunik ilaneqarnissaat akuerisimavaa, ilaatigut tassanngaannartunik inissiinnerit pineqarmata. Aammattaaq najugaqartut marluk paaqqinniffik qimagajalerpaat (ataaseq 18-iliisussaq ataaserlu højskolertussaq). Sullissatut saaffigineqarput meeqqat inuusuttullu nalinginnaasumik silappaarissusillit, sumiginnagaasimasut aamma atugarisimasaminnik kingunipilutsitsisut. Sullissinissamik nalunaarut naapertorlugu anguniagaavoq ”… meeqqap isumassuinermik, toqqissisimanermik piumasaqaatinillu ukiuminut naapertuuttunik inersimasunit takussaasunit neqeroorfigineqarnissaa, ilaqutariit kalaallit nalinginnaasumik atugarisartagaannut qanillattukkanik sinaakkutissaqartillugu, tassuunakkut meeraq inooqatigiissutsikkut kingornussaminik qimatsinissaanut periarfissinneqaqqullugu, innuttaasutullu nammineertutut nammineq inuunerminik ilaquttamilu inuunerannik isumaginnilluartut peroriartorsinnaaqqullugu” Sullissinissamik nalunaarummi 2015-imeersumi ersippoq, immikkoortortaqarfiit pingasuusut, kisianni nakkutilliinermi paasinarsivoq sisamaasut: Nanuaqqat, Neriusaakkut, Inuusuttunut immikkoortoq aamma Immikkoortuaraq (Mini Afdelingen). Nanuaqqaniipput meeqqat 8 (ukiui: 1, 2, 2, 3, 4, 5, 7 aamma 14), tassaniillutik qatanngutigiit ataatsimoortut pingasut. Neriusaakkuniipput meeqqat 7 (ukiui: 7, 10, 14, 14, 14, 15 aamma 17). Inuusuttunut immikkoortumiipput inuusuttut 6 (ukiui: 16, 16, 17, 17, 17, 17) Immikkoortuaqqamiillutillu (Mini Afdeling)nukappiaqqat 2 (ukiui: 10 aamma 15)

Ulloq-unnuarlu paaqqinnittarfiup inissisimasuutaasa amerlassusaannut naleqqiullugit sulisut amerlassusaat qanoq naleqqutigippat?

Nakkutilliisut nalilerpaat najugaqartut amerlassusii paaqqinniffiullu nukissatigut sillimmatigisai imminnut naapertuuttut, aamma naak maannakkorpiaq meeqqat amerlassusissaat qaangerneqarsimagaluartut. Paaqqinniffiup nammineq kissaatigaa sulisut amerlinissaat, tassami assersuutigalugu napparsimasut amerlatillugit piffissat suliffissat pilersaarutaat eqquutsikkuminaattarmat.

Ukiumoortunik nalunaarusiortoqartarpa/ katsorsaanissamut pilersaarusiortoqartarpa, aammalu iliuusissatut pilersaaruteqartarpa?

Aap, ukiup affakkaartumik nalunaarusiortoqartarpoq, inerisaanissamullu pilersaarusiortoqartarluni illumi atugassanik. Taakku tamarmik assilillugit naalakkersuisoqarfimmut nassiunneqartarput. Naalakkersuisoqarfiup katsorsaanermut najoqqutassiai nutaat piffissami qaninnermi atulerneqassapput. Najoqqutassiat atulerpata kissaataavoq qaammatit

6


pingasukkaarlugit nutartertarnissaat. Paaqqinniffiup ilaanneeriarluni misigisarpaa kommunit meeqqanik 15-ileereersimasunik iliuusissatut pilersaarusiornermut peqataatitsinerat. Nakkutilliisut inassutigaat paaqqinniffik aamma taamaaliortassasoq, meeqqat imminnut tunngatillugu allakkiortoqarnerini tusaaniarneqartutut peqataatinneqartutullu misigeqqullugit.

Paaqqinnittarfik ukiumoortumik nalunaarusiamik tunniussaqartarpa?

Aap, ukiut tamaasa Ulloq-unnuarlu Paaqqinniffinnut Immikkoortortaqarfimmut ukiumoortumik nalunaarusiortoqartarpoq.

Allatsinnissamut aninissamullu qanoq periuseqarpa? Utaqqisut Qitiusumi Allattorsimaffiat aqqutigalugu kommunit innersuussisarput, tamatumalu kingorna tulleriissaarinermut ataatsimiititaliap suliaq nalilertarpaa. Meeraq pineqartoq allatsippat, allatsinnermi immersugassaq suliarineqassaaq. Meeqqat paaqinniffimmik qimatsisarnerat kommuni suleqatigalugu pisarpoq, tamatumanilu aninermi immersugassaq suliarineqartarluni.

Qitiusumik utaqqisut allattorsimaffianik suleqateqarneq qanoq ippa?

Ingerlalluarpoq. Paaqqinniffik misigisanngilaq meeqqanik sullissassatut saaffigisaminnut toqqaannartumik ilaanngitsunik inissiinissamut pinngitsaalineqarlutik.

Inissiinissanut tulleriissaarisartutut ataatsimiitiliaq qanoq katitigaava?

Tulleriissaarinermut ataatsimiititaliami inuttaapput pisortaq, pisortap tullia aamma immikkoortortaqarfinni pisortat pingasut. Siusinnerusukkut aammattaq MISI-mi psykologi ilaatittarpaat, taannali illoqarfimmit allamut nuussimavoq.

Nakkutilliinermik Ingerlatsiviup naliliinera

Nakkutilliisut nalilerpaat najugaqartut amerlassusii paaqqinniffiullu nukissatigut sillimmatigisai imminnut naapertuuttut. Taamaattoq meeqqat najugaqartut inissaqartitassatut aalajangiussanit 20-usunit amerlanerujuassappata, sulisut amerlassusaat naleqqussartariaqassaaq, meeqqamut ataatsimut sulisut amerlassusissaannut naapertuuttunngorlugit, tak. 2016-imut aningaasanut inatsit. Paaqqinniffiup naalakkersuisoqarfik peqatigalugu meeqqat amerlassusissaat isumaqatigiissutigisariaqarpaat, amerlassusiliinerlu piviusoq sullissinissamik nalunaarummi, nittartakkami uupi.gl-imi aamma aningaasanut inatsimmi ersittariaqarluni.

Pissutsit malitseqartitassat

Ersarittariaqarpoq paaqqinniffik meeqqanut qassinut naatsorsuussaanersoq, amerlassusiliinerlu piviusoq sullissinissamik nalunaarummi, nittartakkami uupi.gl-imi aamma aningaasanut inatsimmi ersittariaqarluni.

Meeqqat amerlanerusut najugaqartutut allaqqajuassappata, sulisut amerlassusaat tamanna naapertorlugu naleqqussartariaqarput.

uupi.gl-imi aamma sullissinissamik nalunaarummi ersittariaqarpoq immikkoortortaqarfiit pingasuunatik sisamaasut (Nanuaqqat, Neriusaakkut, Inuusuttunut immikkoortoq aamma Immikkoortuaraq (Mini Afdelingen)).

Sammisaq:

Paaqqinnittarfimmi inissatigut sinaakkutigisat

Siunertaq Perorsaanermik sulinermut najugaqartullu toqqissisimanissaannut naleqqiullugu paaqqinnittarfiup illutaata nalilersornissaa

Sammineqarsinnaasut: Nassuiarnera:

Paaqqinnittarfiup illutaata tamarmiusup allaaserinera

Paaqqinniffik illorsuaavoq pingasunik quleriilik. Ataani illuatungaaniipput allaffik ataatsimiittarfilik aamma pisortap pisortallu tulliata allaffii. Illuaniippoq immikkoortortaqarfik Nanuaqqat, tassaniippullu meeqqat paaqqinniffimmiittut nukarliit. Immikkoortortaqarfik torsuusarsuaqarpoq 7-nik ineeralimmik, aamma maaniipput uffarfik/anartarfik, sulisut atissaasiviat, allaffik, toqqorsivik igaffillu isersimaarfiusinnaasoq angisooq, nerrivimmut nerisarfimmut inissalik, TV-qarpoq nalaasaarfeqarlunilu. Immikkoortortaqarfimmiit init quleriit tulliannut tummeraqarpoq, tamaaniipporlu immikkoortortaqarfik Neriusaakkut. Inimi

7


allermisut aggulungaavoq. Quleriit pingajuanniippoq Inuusuttunut immikkoortortaqarfik. Maaniipput ineeqqat, allaffik, igaffik isersimaarfiusinnaasoq aamma uffarfik/anartarfik. Illup iluata qeqqatigut qummut tummeraqarpoq. Kisianni Immikkoortuaqqamukassagaanni (Mini Afdelingen) tummeqqat allat atortariaqarput, illup isuani inissisimasut. Taamaannerata immikkoortuaraq eqqissinartuutippaa, aqqutalugineqarneq ajormat, tamannalu iluaqutaavoq immikkoortortaqarfik taanna pilersinneqarnikuummat nukappiaqqat tassani najugaqartut illersorumallugit. Illu meeqqanik paaqqinniffiuvoq, taamaattuunerup pitsaaqutai pitsaanngitsortaalu ilanngullugit. Illumi tamarmik inissaqartinneqarput, kisiannili illup quleriiunerata immikkoortunilu ataasiakkaani pisatsersuinerup angerlarsimaffippalaassutsimik pilersitsinissaq ajornakusoortippaa. Tamannali aqutsisut nalunngilluarpaat, tamatigullu angerlarsimaffippalaartumik avatangiiseqarnissap pilersinnissaa sulissutigineqartuarpoq. Meeqqat inaat pisatsersugaapput siniffeqarlutik, nerriveqarlutik, atuagaasiveqarlutik, pinnguaqarlutik il.il. Init arlallit ilorrisimanarpallaanngitsumik pisatsersugaapput, kisianni tamanna meeqqat namminneq kissaatigisimaneraat imaluunniit pitsaanerusumik pisatsersornissaat akissaqartinneqannginnersoq – nakkutilliisut paasinngilaat. Immikkoortortaqarfiit ilaasa allaffii pitsaanerusunik qullilersorneqarsinnaapput, qarasaasiarlutik allattussat eqqarsaatigalugit.

Paaqqinnittarfiup illutaa najugaqartussatut saaffigisaanut naleqqiullugu qanoq naleqqutsigiva?

Nalilerneqarpoq illu paaqqinniffittut naapertuuttoq. Taamaattoq paaqqinniffiup tamarmi angerlarsimaffippalaartuunerunissaa sulissutigiuartariaqarpoq.

Paaqqinnittarfimmi sunngiffimmi sammisassanut periarfissat

Paaqqinniffimmi meeqqat ini nipilersortarfik, sullivik sammisaqartarfillu atorsinnaavaat. Saniatigut cykleqarput, snescootereqarlutik, playstationeqarlutik, tv-qarpoq, seqersitsissuteqarluni, pinnguartarfeqarluni, multibaneqarluni trampolineqarlunilu. Illoqarfimmi avatangiisinilu qaninnerni meeqqat sisorarsinnaapput, timigissartarfik atorsinnaallugu, atuarfiup eqaarsaartarfia atorsinnaallugu, filmertarfiliarsinnaallutik il.il. Paaqqinniffik namminerisaminik pinnguartarfeqarpoq, arsaaffiusinnaasumik il.il.

Paaqqinnittarfik biilimik, angallammik, illuaqqamik, snescooterimik atoriaannakkaminik namminerisaminik pigisaqarpa?

Paaqqinniffik umiatsiaaraqarpoq (Poca), angallateqarluni (Targa), biileqarlunilu (Toyota HiLux), marlunnik snescootereqarluni marlunnillu illuaraateqarluni. Illuaqqat aappaat pisoqaavoq, TNT-llu nalilersimavaa nutaamik pisaartariaqartut. TNT-p Ilimanami illuaraq misissorpaa. Paaqqinniffik Hotel Arcticimiit aningaasarpaalunnik tunisissimavoq, neriuppullu illuaqqamut nutaamut aningaasat taakku atornissaannut akuerisaajumaarlutik. Pedeli sulisorlu alla imaatigut angallassinissamut atuuttumik uppernarsaateqarput.

Nakkutilliisut naliliinerat

Pineqarpoq paaqqinniffik angisooq pisoqaanerusoq. Illu nalullugu tammartajaarnarsinnaavoq. Nakkutilliisut nalilerpaat immikkoortortaqarfiit assigiinngitsut sapinngisaminnik meeqqat ilorrisimanissaat angerlarsimaffippalaarnissarlu pilersinniarlugit suliniuteqartut. Taamaattoq pingaartuuvoq immikkoortortaqarfiit assigiinngitsut ineeqqallu pisatsersorneranni suliat ingerlaannarnissaat, tamanna pitsaanerulersinnaammat. Allaffiit qaammaqquteqarluartariaqarput, allaffiup qaani qulliliilluni.


Ilorrisimanartitsinissamik angerlarsimaffippalaartitsinissamillu suliat ingerlaqqittariaqarput.

Sammisaq:

Najugaqartumut tamakkiisumik

suliniuteqarnissap piareersarneqarnera

Siunertaq Suliniutaasut tamarmiusut najugaqartunut naapertuuttumik aaqqissuussaanersut nalilissallugu

8


Sammineqarsinnaasut

Nassuiarnera

Paaqqinnittarfiup pingaarnertigut anguniagaanut naleqqiullugu ulluinnarni qanoq sulisoqartarpa?

Pisortap oqaatigaa ulluinnarni sulinermi ataatsimoorussanik anguniagaqarluni sulinissaq ajornakusoortoq.

Perorsaanikkut periutsit neqeroorutillu suut ulluinnarni sulinermi atorneqartarpat?

Nakkutilliisunut ilisimatitsissutigineqarpoq sulisut akuersaartumik perorsaariaaseq aamma kinguneqartitsisumik perorsaariaaseq atortaraat. Kinguneqartitsinermut naleqqiullugu tamanna assersuutigalugu tassaasinnaavoq piaaraluni atuanngitsoortut ullup sinnera iniminniititaasarnerat, meerarlu qimaasimaguni ullup tulliani sulisunik ilaqartuartariaqartarpoq. Taamaattoq nakkutilliisunut ilisimatitsissutigineqarpoq taamatut kinguneqartitsisarneq qaqutiguinnaq atorneqartartoq. Pisortap oqaatigaa ataatsimoorussamik perorsaariaaseqarnissap suleriaaseqarnissallu qularnaarnissaat ajornakusoortut. Siusinnerusukkut paaqqinniffiup suliniuteqarluni angalanerit atortarsimavai, meeqqat inuusuttulluunniit eqqissiviitsillugit sakkortuuliortartoqartillugilluunniit. Kisianni taamaaliussaarsimapput, tamanna akisuallaartoq paasinarsimmat. Tamatuma saniatigut kissaatiginartinneruaat meeqqat ajornartorsiutaasa paaqinniffimmi aaqqinniarneqarnissaat, kangerlummi illuaqqami pinnatik. Sullissinissamik nalunaarummi 2015-imeersumi ersippoq, ”Sarliaq suliaq ilisimaarilluarlugu katsorsaanermi avatangiiseqartitsinissamik neqerooruteqarpoq, ilisimasatigut qaffasissumik, perorsaasut aalajangersimasumik atorfillit quliullutik, isumaginninnermi peqqissutsikkullu ikiortit pingasuullutik, isumaginninnermi ikiortit pingasuullutik … …” Nakkutilliisut erseqqinnerusumik paasinngilaat najugaqartunik katsorsaaneq qanorpiaq ittuunersoq.

Kommuninik, peqqinnissaqarfinnik oqartussanillu allanik suleqateqarneq qanoq ingerlava? Suleqatigisanit maalaartoqarnikuua?

Atuarfik suleqatigilluarneqarpoq. Paaqqinniffik atuarfiup pisortaanit pulaartoqarnikuuvoq, isumaqatigiissimappullu qaammammut ataasiarlutik ataatsimiittarniarlutik, najugaqartut atuartut oqaloqatigiissutigalugit. Aamma klassini immikkut atuartitsiffiusuni nalinginnarnilu ilinniartitsisut suleqatigilluarneqarput. Paaqqinniffik isumaqarpoq kommunit amerlanersaat suleqatigiuminaatsut. Sulianik suliaqartut amerlasuut saaffiginnissutinut akineq ajorput imaluunniit akiniapiloortarlutik. Taammattorli aamma illoqarfinni marlussunni sukkasuumik pitsaasumillu sulisoqartarnera misigisarpaat. Aammattaaq meeqqeriviit suleqatigilluarneqarput. Allattaaviit nalunaaqatigiinnermut atugassat atulernerisigut paasissutissat nalunaarutillu ingerlateqqittarnerat ajornannginnerulernikuuvoq. Aammattaq paaqqinniffiup illoqarfimmi meeqqerisut (sundhedsplejerskit) suleqatigilluarpaat, meeqqallu 12 inorlugit ukiullit tamarmik peqqissutsimikkut misissorneqartarput. Peqqissaasut paaqqinniffinnik kalerriisarput nutaamik peqqissaasoqalersimatillugu. Paaqqinniffik politiini attaveqalernikuuvoq, pisariaqalerfiatigut attavigisinnaasaminnik. Aaqqissuussinerlu tamanna naammagisimaarluarpaat. Nakkutilliisut siunnersuutigaat paaqqinniffiup kommunit pisortatigoortumik emailii allassagaat, suliamik suliaqartumut arlaannik peqquteqarluni sulinngitsumut emailit uninngaannartarnissaat pinngitsoorumallugu.


Nakkutilliisut nalilerpaat pisortap qanittukkut pisortaalersimanerata anguniakkanut perorsaanikkullu periutsinut naleqqiullugu paasiuminaatsitsineq nalorninerlu pilersikkai. Taamaammat ulluinnarni sulianut naleqqiullugu ataatsimoorussamik paasinninnissaq suleriaaseqarnissarlu anguniagaqarluartumik sulissutigisariaqarput. Aammattaarli pingaartuuvoq meeqqat ataasiakkaat mianerineqarnissaat, aamma perorsaanikkut suliat allaaserineqarnissaat, aaqqissuunneqarnissaat ingerlanneqarnissaallu meeqqat ataasiakkaat eqqarsaatigalugit. Nakkutilliisut isumaqanngillat Sarliami maannakkut perorsaanikkut sulineq katsorsaanermik avatangiiseqarnermut sanilliunneqarsinnaasoq. Taamaammat oqariaaseq taanna allanngortittariaqarpoq, katsorsaasinnaasunik atorfinitsitsisoqanngippat, soorlu psykologimik, fysioterapeutimik imaluunniit sulisunik allanik katsorsaanermik ingerlatsisinnaasutut akuerisaasunik.

9


Maanna arfiniliinnaarnik immikkoortorqarfinnut sisamanut agguaassimasunik perorsaasoqarmat, amerlassusaallu nikerarsinnaammata, aammattaaq nakkutilliisut isumaqarput, siunertamut naapertuutinngitsoq aalajangersimasumik atorfeqarlutik perorsaasut, isumaginninnermi peqqissaanermilu ikiortit, isumaginninnermi ikiortit il.il. amerlassusilereerneqarlutik sullissinissamik nalunaarummi allaqqanissaat, tamanna eqqunngitsumik paasissutissiinerusinnaammat. Nalilerneqarpoq pisortat suliffeqarfiisa allat suleqatigilluarneqarnerat pitsaalluinnartuusoq. Aammattaq pitsaasuuvoq allattaaviit atorlugit meeqqeriviit paaqqinniffiullu akornanni nalunaaqatigiittarneq atulersimammat, paasissutissat ingerlateqqinneqartarnissaat tassuunakkut qularnaarumallugu. Nakkutilliisut nalilerpaat kinguneqarluassasoq paaqqinniffiup meeqqat ajornartorsiutaasa paaqqinniffimmi imminermi aaqqiiviginissaat pingaartimmagu, immikkut suliniuteqarfigalugu angallateqinagu. Tamatuma meeraq naapittakkat ajornakusoortut najukkamini qaangersinnaanissaannik ilinniartissavaa, immikkut ittunik suliniuteqartoqanngikkaluartoq.


Sulisunut tamanut ersarissuusariaqarpoq paaqqinniffiup anguniagaanik pingaarnernik qanoq sulisoqassanersoq. Taamatuttaaq ataatsimnoorussamik perorsaanikkut paaseqatigiinnissaq periuseqarnissarlu anguniartariaqarput. Tamatumali kingunerissanngilaa perorsaariaatsip atatsip meeqqanut tamanut atorneqarnera, tamarmik immikkut assigiinngeqisunik pisariaqartitaqarsinnaammata.

Paaqqinniffiup sullissinissamik nalunaarut allanngortittariaqarpaa, tassani allaqqajunnaarlugu ” suliaq ilisimaarilluarlugu katsorsaanermi avatangiiseqartitsinissamik neqerooruteqartoqartoq”. Paaqqinniffiup oqaaseqatigiit attatiinnarnissaat toqqaruniuk, erseqqissartariaqarpaa katsorsaaneq qanorpiaq pisarnersoq periutsillu suut atorneqarnersut.

Perorsaasut amerlassusaat sullissinissamik nalunaarummi allaqqasariaqanngillat, tamanna ukiup ingerlanerani nikerarsinnaammat.

Najugaqartut atugarissaarnissaat ulluinnarnilu inuunerat

Paaqqinnittarfimmi najugaqartut qanoq toqqissisimatiginerisa aamma ulluinnarisaq siunertamut naapertuuttumik ingerlanerata nalilernissaat

Sammineqarsinnaasut

Sammineqarsinnaasut

Nassuiarnera

Paaqqinnittarfimmi qanoq misigisimanerup nassuiarneqarnera:

Paaqqinniffik eqqissisimanartutut ilorrisimanartutullu misinnarpoq.

Najugallit sulisullu akornanni attaveqaqatigiinneq pillugu nassuiaaneq:

Nakkutilliisut meeqqat sulisullu arlallit ataatsimoortut takuaat, malunnarporlu attaveqatigiilluartoqartoq, oqaloqatigiittoqarluni, ataatsimooqatigiittoqarluni eqitaarisoqartarlunilu.

Najugaqartut maani najugaqassallutik qanoq isumaqarfigaat?

Meeqqat marlussuit nakkutilliisut oqaloqatigisaat paaqqinniffimmiinnerminnik nuannarinnippasipput.

Ulloq nalinginnaasoq qanoq ingerlanneqartarpa?

Meeqqat ukiutik ullukkullu sammisassatik apeqqutaatillugit ullaakkut itersarneqartarput. Atuariartunnginnermi, meeqqeriviliannginnermi il.il. ullaakkorsiortoqartarpoq. Ualikkut assigiinngitsunik sammisassaqartarpoq, unnukkut nerinnginnermi. Meeqqat assigiinngitsunik innartarfeqarput – ukiui apeqqutaatillugit. Nakkutilliisut maluginiarpaat, najugaqartut atuanngitsut suliassaqanngitsullu ullup ingerlanerani sammisinnaasaat killeqartut,

10


taamaammallu inuusuttut ilaat aatsaat ullup-qeqqanut nerilernerminni makipput. Kajumissuseqanngitsutut isikkoqarput, naallu taama ukioqarnerminni sivisunerulaartumik sininnissaq pisariaqartissinnaagaluaraat, tamanna ulluinnarisamut ilaalertariaqanngilaq. Inuusuttut ima qasoqqatigisarpata, allaat ulluinnarni ullup-qeqqasiornissap tungaanut sininnissaq pisariaqartillugu – taava innartarfii aaqqiivigisariaqarput. Tamatuma saniatigut ullorisaannut ilaasariaqarput sammisassat inunnut ataasiakkaanut naleqqussakkat, tassuunakkut isumaqarluartunik ingerlataqarsinnaaqqullugit. Atuarnissaq sulinissarluunniit inuusuttumut ajornarpat, paaqqinniffiup suliassaraa allanik suliassillugulu pisusaaffilerneqarnissaa. Nakkutilliinerup nalaani pisortap oqaatigivaa nalornillugu, sulisut inuusuttut piumasaqaateqarfigisinnaaneraat, taakkumi amerlanersaasa artornartorpassuit misigisarnikuummatigit.


Nakkutilliisut nalilerpaat ulluinnarisat aalajangersimasumik imaqartinnissaasa isiginiarnerunissaat amigaataasoq, annermik meeqqanut angajulliunerusunut naleqqiullugu. Inuusuttut arlallit meeqqat atuarfianni atuarunnaarsimapput, suliffeqaratilli. Sulisut meeqqat angajulliit piumaffiginissaat pikkoriffiginerusariaqarpaat, nakkutilliisullu isumaqanngillat meeqqat inuusuttullu sumiginnagaasimasut piumaffiginissaat naakkitsaanniliornerusoq, suliassat annertussusaat sapernassusiallu ataasiakkaanut naleqqusagaatillugit.


Paaqqinniffiup pisussaafigaa sapinngisartik tamaat qularnaarniassallugu najugaqartuutimik naapertuuttumik ilinniartinneqarnissaat imaluunniit suliffeqarnissaat, isumaqarluartitaminnut ullaakkut makissinnaasaqqullugit. Tamanna ajornarpat aalajangersimasunik ullut tamaasa ileqquliussanik pisoqartariaqarpoq, najugaqartunut ataasiakkaanut naleqqussakkanik.

Najugaqartut ilaat ullaakkut makinnissaminnut artorsartarpata, paaqqinniffiup pisussaaffigaa piffissat sinittarfiit allanngortinnissaat, taamaaliornikkut pisariaqartitartik naapertorlugu sinissinnaasaqqullugit.

Sammisaq: Paaqqinniffimmi najugaqartut sunniuteqaqataasinnaanerat

Siunertaq: Najugaqartut inuunerminnut sunniuteqaqataasinnaanerisa, inerissimanerminnullu naleqquttumik inuunerminnut tunngasunut akuutinneqartarnerisa nalilernissaat

Sammineqarsinnaasut Nassuiarnera

Najugaqartut sutigut sunniuteqaqataasarpat? Qanoq?

Meeqqat ulluinnarni sapaatip-akunnerisalu naanerini sammisassanik aalajangeeqataasarput. Aammattaaq nerisassanik siunnersuuteqarsinnaapput, namminnerlu iniminni pisatsersueqataasarlutik. Najugaqartut 15-inik ukioqalereersimasut namminneq pillutik iliuusissatut pilersaarutit suliarinerinut peqataanissaminnik kommunimit neqeroorfigineqartarput.

Najugaqartut pisiniarnernut nerisassiornernullu peqataatinneqartarpat? Najugaqartut nerisassat suunissaannut aalajangeeqataasarpat?

Aaallavittut meeqqat pisiniaqataaneq ajorput, kisianni angerlaraangamik pisianik ilioqqaaqataasarput. Tamatuma saniatigut meeqqat paarlakaallutik nerisassioqataasarput.

Najugaqartut ataatsimiitinneqartarpat? Imaqarniliortoqartarpa?

Aap, najugaqartut sapaatip-akunneranut ataasiarlutik ataatsimiittarput. Tassani sapaatip-akunnerata sinnerani suliassat agguaanneqartarput, aamma nerisassanik kissaatiminnik saqqummiussisinnaapput allatigullu meeqqat namminneq naapertuuttutut isigisaannik oqallillutik. Annermik angajulliit najugaqartunut ataatsimiinnerinut peqataanissamut kajumilersikkuminaattarput, taamaammat sulisut immikkut ilorrisimanartitsiniartarput kakaoliorlutik, boorluliorlutik allanilluunniit sassaallillutik.

Najugaqartunut pisiniartoqassatillugu qanoq periaaseqartoqartarpa?

Meeqqat nammineertarput attaveqaatertik immikkoortortamiluunniit pisortaq ilagalugu. Meeqqat ukiui apeqqutaatillugit atisat suut pisiarineqarnissaannut aalajangiisinneqartarput.

Kaasarfimmiussanik tunniussisoqassatillugu Meeqqat 12-inik ukioqalereersimasut Akiliuteqartullu sapaatip-akunneranut ataasiarlutik kaasarfimmiussaminnik kontominnut

11


qanoq periaaseqartoqartarpa? ?

ikisoqartarput, namminnerlu kaasarfimmiussatik tigusarlugit. Meeqqat Akiliuteqanngitsut kaasarfimmiussatik aningaasannmgorlugit tigusarpaat. Alajangersakkat atuuttut malillugit kaasarfimmiussaat annertussusilerneqartarput. Sisamanngornerit tamaasa kaasarfimmiussat tunniunneqartarput. Kinguneqartitsisumik perorsaariaatsip nassatarisaanik meeraq assersuutigalugu kaasarfimmiussaminit 5 kr-nik ilanngaavigineqarsimappat, aningaasat atisassarsiutissanut nuunneqassapput.

Najugaqartut pulaartoqarsinnaappat tukkusoqarsinnaallutillu?

Aap, meeqqat pulaartoqarsinnaapput. Atuartut ikinngutitik tallimanngornikkut pulaartorisinnaavaat, nal. 16-ip tungaanut. Utoqqaanerulaartut peerallit peeqqaminnut unnukkut pulaarsinnaapput. Tamatumani paaqqinniffiup aappaasoq taassumalu angajoqqaavi isumaqatiginiartarpaat, allagartamik atsiugassillugit. Ajoraluartumilli tamanna tamatigut iluatsinneq ajorpoq.


Nalilerneqarpoq isumassarsiatsialaasoq aapparisanut pulaartoqarnerani allakkatigut isumaqatigiissuteqartitsisarneq. Najugaqartut arlallit 18-inik ukioqangajalermata, taamaalillutillu paaqqinniffik qimattussaallugu, nakkutilliisut nalilerpaat, pisariaqartoq maannarniit annertunerusumik ulluinnarni paaqqinniffimmi suliaasartunut peqataatinnissaat. Pisariaqartippaat ilinniassallugu pisiassat qanoq pilersaarusiorneqarlutillu isumagineqartarnerat, qanoq aningaasaqarneq aqunneqassanersoq, errortassat qanoq isumagineqassanersut il.il. Taamaaliornikkut namminerisaminnik najugaqalernissamut piareersarneqassapput. Aamma meeqqat mikinerit ulluinnarni suliassanut sapinngisamik peqataatinneqartariarput, kisiannili ukiuinut inerisimassusiannullu naleqqussakkamik.


Meeqqat anginerit pisiniarnernut, pisiassat pilersaarusiornerinut illumilu suliassanut allanut peqataatinneqartassapput. Tamanna suliassaavoq inuusuttunut suliffeqaratillu atuartuunngitsunut isumagisassanngortinneqarluarsinnaasoq.

Sammisaq: Qanigisaasut paaqqinnittarfimmi peqataatinneqartarnerat

Siunertaq: Ilaqutaasunik suleqateqarnerup nalilernera

Sammineqarsinnaasut

Nassuiarnera

Qanigisaasunik suleqateqarneq qanoq ingerlanneqarpa?

Paaqqinniffiup ilisimatitsissutigaa tamanna assigiinngeqisoq. Angajoqqaat ilaanni ingerlalluarpoq, ilaannili ingerlanngivilluni. Meeqqat marlussuit angajoqqaavi Danmarkimut nuunnikuupput, nalunaaqqaaratik, aamma angajoqqaaqarpoq telefonimik normuinik taarsiikulasunik, tamatumalu attaveqartuarnissaq suleqatigiinnissarlu suli ajornarnerulersittarpaa. Taamaattoq aamma angajoqqaaqarpoq pulaartartunik imaluunniit illoqarfimmi najugaqartunik. Taakku meeqqatik piffissami sivisunerusumi ilaginissaannut periarfissaqartarput, aamma meeqqerivinni aalleqataanissaminnut, nereqataanissaminnut il.il. periarfissinneqartarput.

Qanoq akulikitsigisumik qanigisaasunut attaveqartoqartarpa, tamannalu qanoq aaqqissugaava?

Angajoqqaat sapaatip-akunneranut ataasiarluni-marloriarluni attavigineqartarput, suliamik suliaqartumik qanoq isumqatigiissuteqartoqarsimanera, iliuusissatullu pilersaarummut qanoq allattoqarsimnanera apeqqutaatillugit. Kisianni telefonikkut attaveqartuarnissaq ajornakusoorsinnaavoq angajoqqaat paaqqinniffimmik ilisimatitseqqaaratik normuminnik taarsiikulatillugit.

Nakkutilliiartornerup kingulliup kingorna paaqqinnittarfik ilaqutaasuniit maalaarutigineqarsimava, sunalu pillugu?

Naamik, qanigisaasuniit nammagittaalliortoqarnikuunngilaq.

Nakkutilliisut naliliinerat Nalilerneqarpoq pitsaasuusoq, angajoqqaat meeqqaminnik paaqqinniffimmi ilaqarnissaminnut periarfissaqartitaanerat,

12


taamaalillutillu meeqqap ulluinnarisaanut peqataasinnaanerat. Nakkutilliisut nalilerpaat tamanna angajoqqaat meeqqallu akornanni qanimut attavigiinnerunermik pilersitsisinnaasoq. Ataatsimooqatigiinnerup paaqqinniffimmi pisarneratigut meeraq toqqissisimasumiissaaq, ilutigisaanillu angajoqqaat sulisunit ikiorserneqarnissaminnut periarfissaqarlutik.


Nalilerneqarpoq pissutsinik malitseqartitassanik soqanngitsoq.

Sammisaq

Paaqqinnittarfimmi pissaanermik atuisarneq

Siunertaq: Siunertaavoq paasiniassallugu aalajangersakkat periusissallu malinneqarnersut aammalu ajornartorsiutit annertusivallaannginnerini iliuuseqarfiginninnissaq

Sammineqarsinnaasut: Nassuiarnera:

Pissaanermik atuineq pillugu periusissiat malinneqartarpat aamma nalunaarutigineqartarpat?

Paaqqinniffik qanittumi pissaanermik atuineq pillugu ilinniartitsiffiuvoq, tamatumuunalu sulisut suut tamarmik sakkortusigaluttuinnartillugit qanoq iliorsinnaanermik nalilernissaanut tunngavigissaarnerulerput. Pisortap oqaatigaa sapinngisamik pissaanermik atuinerup perorsaanermi sakkutut atornissaa pinaveersaartarlugu. Taamaattoq paaqqinniffimmi niviarsiaraqarpoq 7-innarnik ukioqaraluarluni sakkortuuliukulasumik avammullu qisuariaaseqartumik. Ullut tamangajaasa – ilaannilu ullormut allaleriarluni – tassunga pissaanermik atuisoqartariaqartarpoq. Nakkutilliisut paaqqinniffik inappaat, qanoq iliorlutik niviarsiaraq imminut ajoquseqqunagu allanilluunniit ajoquseeqqunagu eqqissisarsinnaanerlugu ilitsersuisussarsioqqullugit. Nakkutilliisut isumaqarput pisortaq sulisulluunniit sinneri pissaanermik atuineq pillugu malittarisassanik naammattumik ilisimasaqanngitsut, naak qanittumi ilinniartitsisoqarsimagaluartoq. Pisoqartarsimavoq nalunaarutigineqanngirtsunik, aamma pisoqartarpoq sakkortuuliorfiusunik pitsaanerusumik qaangerneqarsinnaasimagaluartunik. Aqutsisut nakkutilliisunut oqaatigaat, tamatuma sulissutigeqqittariaqarnera ilisimallugu.

Sulisunut timikkut/tarnikkut nakuusertoqartillugu suleriaatsit malinneqarpat aamma taakku nalunaarutigineqartarpat?

Naamik. Nakkutilliisut paasivaat sulisunut timikkut/tarnikkut nakuusertoqartillugu nalunaarsuinissamut nalunaarutiginninnissamullu malittarisassat naammattumik ilisimaneqanngitsut.

Nakkutilliinerup kingulliup kingorna pissaanermik atuinerit qassiusimappat?

2016-imi pissaanermik atuinerit 21-t nalunaarutigineqarsimapput. Taamaattoq pisortap oqaatigaa, pissusiviusut malillugit amerlanerujussuugaluartut, pisut tamarmik nalunaarutigineqarnikuunngimmata. 21-nik taakkunannga 13-it niviarsiaqqamut 7-nik ukiulimmut tunngasuupput.

Nakkutilliinerup kingulliup kingorna sulisunut timikkut tarnikkullu nakuusernerit qassit nalunaarsorneqarsimappat? Qassit Sullivinnik Nakkutilliisoqarfimmut nalunaarutigineqarpat?

2016-imi sulisunut nakuusernerit 13-it nalunaarutigineqarsimapput. Taamaattoq pisortap oqaatigaa, pissusiviusut malillugit amerlanerujussuugaluartut, pisut tamarmik nalunaarutigineqarnikuunngimmata. Pisortap ilisimasimanngilaa sulisunut nakuusernerit qunusaarinerilluunniit sulinermi ajutoornertut aammattaaq nalunaarutigineqartartussaaneri. Taamaammat ilitsersorneqarpoq nalunaarsuinerit tamarmik uunga ingerlateqqinneqartassasut: www.anmeld.gl

Pissaanermik atuisariaqarnermut aamma timikkut/tarnikkut nakuusernermut ajornartorsiutit immikkut ittut aallaaviusarput?

Meeqqat marlussuit sakkortuuliortartuupput, tamatumalu pissaanermik atuinerit arlaqartut nassatarisarpai. Meeqqat sumiginnakkat sullitsillugit killiliisarnerit pissaanermik atuisariaqarnermik nassataqarsinnaasarput. Nalilerneqarpoq tamatumani immikkut ittunik ajornartorsiutit pineqanngitsut.

Pissaanermik atuisoqarnikuua aamma timikkut/tarnikkut nakuusertoqarnikuua immikkut ittunik suliniuteqartariaqarneranik kinguneqartunik?

Sulisut pissaanermik atuinerit pillugit ilinniartinneqarsimapput, tamatumuunalu pissaanermik atuinerup perorsaanermi sakkutut atorneqannginnissaa eqeersimaarfiginerulersimallugu.

http://www.anmeld.gl/

13


Nakkutilliisut naliliinerat Nakkutilliisut nalilerpaat, naak ilinniartitsisoqarsimagaluartoq, suli pissaanermik atuineq aamma sulisunut nakuusernerit qunusaarinerillu pillugit malittarisassat naammattumik pisariaqartumillu ilisimaneqanngitsut. Tunngaviusumik tunaartarisassat arlallit pisortamut nutaajorpasipput, ilimagisariaqarporlu sulisut sinneri aamma taamaattut. Niviarsiaqqap 5-aannarnik ukiullip sakkortuuliortarnera pinngitsoorumallugu pisariaqarpoq, sulisut niviarsiaqqap allamut saasarnissaanut eqqissisarnissanulluunniit periusissanik ilisimasaqalernissaat. Kisianni pissaanermik atuinissaq pisariaqassappat, sulisut meeqqap taama mikitigisup pissuseqarfiginissaanut periutsit ilinniartariaqarpaat, niviarsiaraq nammineq sulisulluunniit ajoquseqqunagit. Pissaanermik atuinerit aamma sulisunut nakuusernerit qunusaarinerilluunniit qasserpiaanerat eqqortumik takuneqarsinnaassappat, pingaarluinnarpoq sulisunut erseqqissarneqarnissaa, taama pisoqarneri tamarmik nalunaarutigineqartassammata. Taamaanngippat aqutsisunut naalakkersuisoqarfimmullu ajornakusuulissaaq, pisariaqartutigut ikiorsiinissaq oqilisaassinissarluunniit. Pissaanermik atuinerup perorsaanikkut sakkuunnginnissaanik sulisunut erseqqissaanerup nassatarisinnaavaa sulisut pisunik nalunaarutiginnikkumasannginnerat. Akerlianilli sulisunut toqqissisimanartuusariaqarpoq pisut ajornakusoortut artornarsinnaasullu oqaluttuarinissaat, tassuunakkut eqqortumik siunnersorneqarlutillu ilitsersorneqarsinnaaniassammata.

Pissutsit malitseqartitassat.

Pissaanermik atuineq, sakkortuumik pisoqarnera aamma timikkut/tarnikkut nakuusernerit pillugit malittarisassat ilisimaneqarnerusariaqarput.

Meeqqanik allamut saasaaneq eqqissisaanerlu pillugit sulisut ilinniartinneqartariaqarput, tassuunakkut pissaanermik atuineq sapinngisamik pinngitsoorniarneqaqqullugu.

Sulisut ilinniartinneqartariaqarput qanoq iliorlutik meeqqamut mikisumut siunertamut naapertuuttumik pissaanermik atuisoqarsinnaaneranik – tamanna periarfissatuaatillugu.

Pisut ajornakusoortut pissuseqarfigisinnaanerat siunertaralugu avatangiisit isumasioqatigiiffiusut ikiorsiiviusinnaasullu pilersittariaqarput, pissaanermillu atuineq pinngitsuugassatut oqallisigineqartariaqanngilaq.

Sammisaq: Peqqissuseq, napparsimaneq, nakorsaasersuineq eqqiluisaarnerlu

Siunertaavoq peqqissutsimut, nappaatinut, nakorsaasersuinermut eqqiluisaarnermullu tunngatillugu aalajangersakkat malinneqarnerisa misissornissaat.

Sammineqarsinnaasut Nassuiarnera

Paaqqinnittarfik nerisassanut, timigissarnermut atueriaatsimullu najoqqutassianik aamma ilitsersuutinik pigisaqarpa?

Aap, taakku sulisut mappersagaanni allaqqapput. Illumi malittarisassanik allaqqasoqanngilaq, aamma mobiltelefonit atornissaat taakkualu killilimmik atornissaat pillugit allaqqasoqanngilaq. Paaqqinniffik kaammattorneqarpoq illumi malittarisassat oqaasertalersorlugillu allaqqullugit. Pisortanut ilitsersuummi isumassarsiortoqarlunilu tunaartarisassanik paasiniaasoqarsinnaavoq.

Paaqqinnittarfimmi nakorsaatit qanoq toqqortarineqarpat? Nakorsaatit eqqortumik aqunneqarnissaat qanoq qularnaarneqartarpa?

Meeqqanik nakorsaatitortoqanngilaq, kisianni immikkoortortaqarfinni tamani parnaarneqarsinnaasunik nakorsaataasiveqarpoq.

Atoqatigiinnermut politikki aamma ilitsersuut naqitanngorlugit pigineqarpat?

Naamik. Paaqqinniffik kaammattorneqarpoq allatanik kinguaassiutit pillugit politikkiliornissaanik. Pisortanut ilitsersuummi isumassarsiortoqarlunilu tunaartarisassanik paasiniaasoqarsinnaavoq.

Atornerluineq pillugu paaqqinnittarfik politikkimik suliaqarnikuua?

Taamaallaat sulisunut naleqqiullugu atornerluineq pillugu politikkeqarpoq. Taamaammat paaqqinniffik kaammattorneqarpoq aammattaaq najugaqartunut naleqqiullugu atornerluineq pillugu polikkilioqqullugu. Tamanna immikkut pingaaruteqarpoq,

14


inuusuttut arlallit hashitortarnerat eqqarsaatigalugu.

Imigassamik, ikiaroornartumik, nakorsaatinik, naamaarnermik il.il. qanoq annertutigisumik atornerluisoqartarpa?

Najugaqartut arfinillit hashitortartutut sulisunit ilisimaneqarput, taakkunanngalu marluk tassaanerugunarlutik ilaarsiinnarlutik hashitortartut. Taamaattoq arlaannaalluunniit ullut tamaasa hashitortanngilaq. Najugaqartut ilaat ataasiarluni ikittaatip gassianik naamaarsimavoq. Aammattaaq najugaqartut marlussuit ilaanneeriarlutik imigassartorpallaartarput.

Pinaveersaartitsilluni immikkut suliniutaajunnartut.

Pinaveersaartitsinermut siunnersortimik marloriarlutik pulaartoqarsimapput, atornerluinerup – annermillu hashimik atornerluinerup – kingunerisinnaasaanik ilinniartitsisumik. Tamatuma kinguneraa najugaqartut arlallit akornanni hashituumaneq annikillisimammat. Pilersaarutaavoq pinaveersaartitsinermut siunnersorti ingerlaavartumik takkuttassasoq saqqummiillunilu. Atornerluineq killilerniarlugu paaqqinniffik pissanganartunik sammisassaqartitsiniartarpoq, inuusuttut angerlarsimaannarnissaminnut kajungilersikkumallugit. Decemberip qiterpaarnerani psykoterapeutimik Ilulissiartoqassaaq. Inuusuttut arlallit taanna oqaloqatigiumallugu oqarnikuupput, neriuutigineqarporlu tamanna atornerluinermut naleqqiullugu sunniuteqarluarumaartoq.

Najugaqartut atornerluisuusut katsorsarneqarnissaminnik neqeroorfigineqartarpat?

Najugaqartut kissaatigigunikku katsorsartissinnaapput. Suliamik suliaqartumut saaffiginnissinnaapput, taaassumalu katsorsaavimmut innersuutissavai. Katsorsaaneq iliuusissatut pilersaarummut ilanngunneqassaaq.

Atoqatigiinnermut tunngasutigut najugaqartut qanoq pissuseqarfigineqarpat tassungalu tunngasunik malitassanik innersuussuteqartoqarpa?

Paaqqinniffimmi kinguaassiutinik atuineq pillugu ilinniartitsisoqarnikuuvoq. Najugaqartut sulisut atoqateqartartutut pasisaat, naartunaveersaatinik neqeroorfigineqartarput. Niviarsiaqqat ilaat meerartaarumalluni oqarnikuuvoq. Taamaammat sulisut eqqartorsimavaat inuusamik suliniummut peqataanissaa periarfissaqarnersoq, tassani meeraaqqamik paarsinerup sunaanera paasineqartarmat. Najugaqartut aappareeqqusaanngillat.

Eqqiluisaarnerup pitsaassusia qanoq-ippa? Kikkut eqqiaasarpat, qaqugukkullu?

Illu tamarmi kusnarluni eqqiuluippoq. Asaasumik sulisoqarput.

Nakkutilliisut naliliinerat Nalilerneqarpoq pinaveersaartitsinermut siunnersortinik saqqummiisoqarsimanera iluaqutaasoq, tamannalu ingerlaavartumik pisariaqartoq. Aamma pitsaasutut nalilerneqarpoq kinguaassiuutinut tunngasut meerartaarumalluni kissaateqarneq ammasumik oqallisigiumaneqartarmata.

Pissutsit malitseqartitassat.

Illumi malittarisassaliortoqassaaq, ilaatigut mobiltelefoninik atuineq allaaseralugu.

Allatamik kinguaassiutinik atuinermut tunngasunik politikkiliortoqassaaq.

Najugaqartut aallaavigalugit atornerluineq pillugu politikkiliortoqassaaq.

Sammisaq: Paaqqinnittarfimmi sulisut

Siunertaq: Siunertaavoq sulisut piginnaasaasa najugaqartut pisariaqartitaannut qanoq naleqqutsiginerisa, sulisut toqqissisimanerisa, sullivimmilu tarnikkut avatangiisit nalilersornissaat.

Sammineqarsinnaasut:

Nassuiarnera:

Sulisut sunik ilinniarsimasuuppat/ piginnaasaqarpat taakkulu najugaqartut pisariaqartitaannut qanoq naleqqutsigippat?

Pisortaq Sarliami sulilerpoq 2007-imi, taartaasartutut. Tamatuma ilutigisaanik najugaq qimanngu perorsaasunngorniarsimavoq, immikkoortortaqarfimmilu pisortatut atorfinilluni 1.2 2015. 1.5.2015-imi pisortap tulliatut atorfinippoq, 1.7.2015-imiit pisortaagallartutut kiisalu 1.11.2015-imiit pisortaalerluni. Pisortaq ilaatigut Nuummi Pisortatut Ilisimatusarfimmiissimavoq, aamma ulluni pingasuni mianersoqqusisarneq pillugu pikkorissarsimalluni. Oqaluttuarpoq nammineq isumaqarluni pisortatut sulinissaminut pitsaanerusumik

15


ilitsersuunneqarsinnaagaluarluni, siunnersortissaatullu toqqarneqarsimasup pisariaqartutigut tapersersorsinnaasimanngilaa. Pisortap tullia perorsaasutut aamma meeraaqqanik katsorsaasutut ilinniarsimavoq, Sarliamilu atorfeqareerluni, 1.7.2015 pisortamut tullersortitut atorfinitsinneqarnermi siornatigut. Pisortap tulliatalu saniatigut makku sulisorineqarput: Perorsaasut 6 Isumaginninnermi assistentit 4 Isumaginninnermi ikiortit 5 (taakkunannga 2 taartaasartuullutik), Allatut piginnaanillit 2 (ilaatigut isumaginninnermi siunnersorti perorsaasutut atorfilik), Peqqissaanermi ikiortit 3 (taakkunannga 1 taartaasartuulluni) Ilinniarsimanngitsut 11 (taakkunannga ataaseq modulikkaartumik ilinniagaqarpoq) Allaffimmi fuldmægtigi 1 Pedeli 1 Aalajangersimasumik taartaasartut 5-upput, taakkulu immikkoortortaqarfinnut aalajangersimasunut attuupput, aamma aalajangersimasuunngitsumik taartaasartut 6-upput, illumi tamarmi atorneqarsinnaasut. Nakkutilliisut ilisimatinneqarput najugaqartut marlussuit psykologimik ikiorneqarnissaminnik pisariaqartitsisut. Tamanna paaqqinniffimmi isumagineqarsinnaanngilaq, taamaammat eqqarsaatigaat najugaqartut ilaat ataaseq paaqqinniffimmut allamut nuutinniarlugu, eqqortumik katsorsarneqarniassammat, naak taamaliortoqassappat qatanngutini marluk qimattariaqassagaluarai.

Paaqqinnittarfik sulisunut nutaanut ilisarititsinermi mappeqarpa? Sulisunut mappersagaq najoqqutassaq suliarineqarsimava?

Ilisaritsinnermut mappivimmik soqanngilaq, kisianni sulisunut mappersagaqarpoq aamma ilisaritsinnermi atorneqartartumik. Sulisut mappersagaat nutarterneqarpoq. Tamanna piffissap ingerlanerani pissaaq, sulisut ataatsimiinnerminni mappersakkami immikkoortut eqqartorsimallugit, paasiniarlugu suut nutartissanersut, allanngussanersut, attatiinnassanersut il.il. Sulisoq nutaaq aallartikkaagat, pisortap illumi malittarisassat, periutsit, najugaqartut il.il. ilisaritittarpai. Ulluni siullerni pingasuni sulilerlaap sulisoq misilittagartooq malittarissavaa, tamatumalu kingorna nalilerneqassaaq sulisoq nutaaq nammineernissaminut piareeqqanersoq.

Upalungaarsimanermut pilersaarutit suut pigineqarpat?

Ikuallattoqarnerani, imminoriartoqarnerani sakkortuunillu pisoqarnerani upalungaarsimanissamut pilersaaruteqarpoq. Pisortap paaqqinniffiit allat allaffigisimavai allatut upalungaarsimanissamut pilersaarusiornissamut isumassarsiorumalluni.

Ilinniartitsineq piginnaasanillu ineriartortitsineq qanoq ingerlanneqartarpat?

Sulisut perorsaanermut tunngasunik ingerlaavartumik ilinniartitaasarput, pikkorissaanernillu ingerlanneqartussanik paasisaqartillutik nalunaartarput. Taartaasartut ilaat ilinniarpoq, taannalu ilinniarfini aqqutigalugu ilaani pikkorissarnissanik tusagaqartarluni, sulisut sinnerinut ingerlateqqittakkaminik. Immikkoortortaqarfimmi pisortat ilaat perorsaasutut ilinniakkami saniatigut pisortatut ilinniarsimavoq. Pisortaq, pisortap tullia immikkoortortaqarfinnilu pisortat sinneri pisortatut ilinniagaqanngillat. Maanna sulisut ilaat modulikkaartumik pikkorissarpoq. Pilersaarutaavoq sulisut ilinniartinneqartuarnissaat, kisianni ataatsikkut taamaallaat ataaseq-marluk ilinniariarsinnaapput, sulisussaaleqilernissaq pinngitsoorneqassappat. Pisortap kissaatigaa aqutsisunut ilaasut tamarmik pisortatut ilinniarnissaat, tamatumanili aammattaaq kissaatigalugu taamaallaat ataasiakkaarluni ilinniartoqartarnissaa, aqutsisut akornanni ataatsikkut arlallit peqanngittarnissaat pinngitsoorniarlugu. Ulloq-unnuarlu Paqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfimmit sulisut marluk Sarliamiissimapput, katsorsaanermut pilersaarutit nutaat aamma akisussaaffimmik tigusineq ilinniartitsissutigiartorlugit.

16


Pisortaq nutaanik paasisaqaraangami immikkoortortaqarfimmi pisortanut ingerlatitseqqittarpoq, taakkualu sulisunut apuussisarlutik.

Sulinerup aaqqissuunnera, pigaartartunut pilersaarut, suliassanik agguaassineq il.il. qanoq ingerlasarpat?

Piffissat suliffissat pilersaarusiorneri immikkoortortaqarfimmi pisortap isumagisarpai. Programmi Deltaplan ukiuni arlalinni pigisimavaat, atorluarneqarporlu. Pisortap, tulliata immikkoortortaqarfinnilu pisortat suliassaat ersarissumik agguataagaapput.

Oqaatsitigut assigiinngissutsit qanoq pissuseqarfigineqartarpat?

Paaqqinniffimmi sulisoq ataasiinnaq qallunaatut oqaasiliuvoq. Taanna perorsaasuuvoq 2009-miit atorfeqartoq. Kalaallisut paasilaartarpoq, oqaatsitigullu assigiinngissutit immikkut pissuseqarfiginissaat pisariaqartinneqanngilaq.

Suleqatigiiaat ilitsersuinertalimmik siunnersorneqarnissamik neqeroorfigineqartarpat? - aamma suleqatitut inerikkiartornissaat siunertaralugu oqaloqatigineqartarpat (MUS)?

Qaammammut ataasiarluni suleqatigiit ilitsersuutigalugit siunnersorneqartarput. Kisianni pisortaq tullialu taama pisanngillat. 2016-imi januar/februarimi sulisut ineriatornissaat siunertaralugu oqaloqatigiinnerit (MUS) ingerlanneqarput. Tamatuma saniatigut sulisut pisariaqartitsisut toqqissisimanissaq siunertaralugu oqaloqatigineqartarput.

Paaqqinnittarfik sulisut sulisoriinnarnissaat qularnaarumallugu qanoq iliuuseqartarpa?

Sulisut suliinnartinnissaat siunertaralugu immikkut iliuuseqartoqartanngilaq, kisianni aqutsisut sulisunik kaammattuinissaq nersualaarinissarlu eqeersimaarfigilluarpaat.

Sulisut tamakkerlutik meeqqanik innarliisimannginnermut pinerluuteqarsimannginnermullu uppernarsaammik piniarfigineqartarpat? Paasissutissat katersorneqarnikuuppat?

Aap, sulisut tamarmik pinerluuteqarsimannginnermut aamma meeqqanik innarliisimannginnermut uppernarsaateqarput.

Aqutsisuniit sulisuniillu sulinermi tarnikkut avatangiisit qanoq nalilerneqarpat?

Ataatsimut isigalugu pitsaasutut nalilerneqarput. Maannakkorpiaq sulisut ilaasa akornanni isumaqatigiinngittoqarpoq. Aallaqqaammut immikkoortortoqarfimmi pisortaq aaqqiiniaraluarpoq, suliarli pisortamut ingerlateqqinneqarnikuuvoq.

Kingullermik nakkutilliiartornerup kingorna sulisoqarniarneq napparsimasarnerillu qanoq nikeriartigisimappat?

2016-imi ukiup affaani siullermi sulisut aalaakkaasimapput, kisianni aasap ingerlanerani sulisussaaleqisoqalerpoq annertuumillu paarlakaattoqarluni. Tamatumunnga pissutaanerpaapput nuunnerit ilinnialernerillu, ataasiinnarlu qinnuteqarsimavoq sulilerlunilu. 2016-imi aalajangersimasumik sulisorisat 4 soraarniuteqarput, illoqarfimmut allamut nunneq, ilinnialerneq allamillu suliffittaarneq pissutigalugit. Sisamanik nutaanik sulisortaarsimapput. Piffissami tassani taartaasartut 15-it 20-llu akornanniittut taamaatissimapput.

Isumaqatigiinnginnerit sulinermilu ajornartorsiutit qanoq pissuseqarfigineqartarpat?

Pisortaq qaninneq saaffigineqassaaq.

Sullivimmik nalilersuisoqarnikuua (APV)? Isumannaallisaanermut ataatsimiititaliat / suleqatigiinnermut ataatsimiititaliat naapertuuttut pilersinneqarnikuuppat?

Sullivimmik nalilersuineq (APV) kingulleq 2012-imeerpoq. Paaqqinniffik isumannaallisaanermut sinniiseqarsimavoq, kisiannili taanna soraarsitaasimavoq, taamaammallu nutaamik taarsertussaalluni. Aqutsisunut ilisimatitsissutigineqarpoq sulisut 20-nik amerlanerutillugit siulittaasoqartussaasut (pisortaq), aqutsisut sinniisoqassasut (pisortap tullia imlt. immikkoortortaqarfimmi pisortaq aamma sulisut sinniisoqassasut.

Sulisut malittarisassat tunaartarisassallu maanna atuuttut pillugit ilisimasaqassusiat qanoq annertutigisutut nalilerneqarpa

Nakkutilliisut nalilerpaat malittarisassat arlaqartut ilisimaneqanngitsut. Pisortaq nutarfasippoq, siusinnerusumiillu pisortatut misilittagaqarani, taamaammallu sorpassuit paasiniarnissaat pisariaqartillugu. Arlalitsigut pitsaanerusumik ilisimasaqarnissaq amigaataavoq: pissaanermik atuinermut tunngasut, atorfinitsitsinermi malittarisassat aamma periusissat assigiinngitsut.

17


(nipangiussisussaatitaaneq, pissaanermik atuineq assigisaallu)?

Charlotte Guldberg, Danmarkimi Skodsborg Børnehjemmimeersoq ukiumut ataasiarluni takkuttarpoq. Taanna qulequttanik naapertuuttunik ilinniartitsisarpoq, inerisaanermullu pilersaarutit nutarternerini ikiuunnikuulluni. Pisortaq misilissimagaluarpaa 2016-ip aallartinnerani tikisinneqarnissaa, tamannali naalakkersuisoqarfimmit akuerineqanngilaq, akisuallaaqimmat.

Kingullermik nakkutilliiartornerup kingorna sulisut sulinermut tunngatillugu pisortatigoortumik uparuarneqarnikuuppat?

Sulisoq ataaseq ukiup kingulliup ingerlanerani soraarsitaasimavoq.

Paaqqinnittarfik Naalakkersuisoqarfimmiit ikiorneqartarpa?

Aap, pisortaq ingerlaavartumik Ulloq-unnuarlu Paaqqinniffinnut Immikkoortortaqarfimmut saaffiginnittarpoq.

Nakkutilliisut naliliinerat Aallaavittut sulisut amerlassusaat piginnaasaallu najugaqartut pisariaqartitaannut naapertuupput, kisianni eqqaaneqareersutut sullissinissamik nalunaarummi allassimasariaqanngilaq, paaqqinniffik suliaq ilisimaarilluarlugu katsorsaanermik ingerlataqartoq, katsorsaasinnaasutut akuerisaasunik sulisoqanngimmat. Saniatigut nalilerneqarpoq siunertamut naapertuuttuussanngitsoq najugaqartut psykologimik ikiorserneqarnissaminnik pisariaqartitsisut allamut nuutinissaat, tamanna sapinngisaq tamaat naapertorlugu paaqqinniffimmiinneranni isumaginiartariaqarmat. Nakkutilliisut nalilerpaat, sulisunut mappersagaqarnera naammattoq, immikkut ilisaritsitsilluni mappiliunngikkaluarluni, taanna nutartertuarpat aamma suliassat paaqqinniffillu sukumiisumik ilisaritinneqarpata. Sulisut mappersagaata nutarterneranut atatillugu nakkutilliisut isumaqarput, pitsaasuusoq sulisut suliamut peqataatinneqarnerat. Nakkutilliisut erseqqissumik nalilerpaat, pisortaq ilinniarteqqinneqarnissaminik pisortatullu suliamik ilitsersuunneqarnissaminik pisariaqartitsisoq, taamatullu ulloq-unnuarliu paaqqinniffinnut tunngatillugu malittarisassanik periutsinillu naapertuuttunik ilinniartinneqarnissaminik pisariaqartitsisoq. Nakkutilliisut isumaqarput pisortaq nalornivallaartoq, tamannalu Ulloq-unnuarlu Paaqqinniffinnut Immikkoortortaqarfiup isumagisariaqarpaa. Aammattaaq nakkutilliisut nalilerpaat, immikkoortortaqarfinni pisortat tamarmik, pisortap tullia pisortarlu pisortatut ilinniartariaqartut, aamma pingaartorujussuuvoq pisortap pisortallu tulliata ilitsersorneqaatigalutik siunnersorneqartarnissaat (supervision), qasusoornissaq pinngitsoorumallugu.

Pissutsit malitseqartitassat. Pisortaq pisortatut sulinissaminut pitsaanerusumik ilitsersuuttariaqarpoq, qularnaarneqassaarlu pineqartup iluani malittarisassanik pisariaqartutigut ilisimasaqarnissaa.

Pisortaq, pisortap tullia immikkoortortaqarfinnilu pisortat naapertuuttumik pisortatut ilinniagaqartariaqarput.

Sulisut sinnerisullu pisortaq pisortallu tullia ilitsersorneqaatigalutik siunnersorneqartassapput (supervision).

Nakkutilliinerup eqikkarnera

Ataatsimut isigalugit malitseqartinniagassat Sammisaq: Paaqqinnittarfiup saaffigisai, anguniagai najugaqartullu katitigaanerat:

Erseqqissuusariaqarpoq paaqqinniffik meeqqanut qassinut akuerisaanersoq, amerlassusaallu eqqortoq sullissinissamik nalunaarummi, nittartakkami uupi.gl -imi aamma aningaasanut inatsimmi ersissaaq.

Paaqqinniffik akuerisaasunik amerlanernik meeraateqartuassappat, sulisut amerlassusaat tamanna naapertorlugu aaqqiivigisariaqarput.

Uupi.gl -imi aamma sullissinissamik nalunaarummi ersittariaqarpoq immikkoortortaqarfiit pingasuunatik sisamaasut.

18


Sammisaq: Paaqqinniffiup illutai:

Illu ilorrisimanarnerulerluni angerlarsimaffippalaarnerutinniarlugu suliaq ingerlaqqittariaqarpoq. Sammisaq: Najugaqartumut suliniutit tamarmiusut aaqqissuunnerat:

Sulisunut tamanut ersarissuusariaqarpoq paaqqinniffiup anguniagaanik pingaarnernik qanoq sulisoqassanersoq. Taamatuttaaq ataatsimoorussamik perorsaanikkut paaseqatigiinnissaq periuseqarnissarlu anguniartariaqarput. Tamatumali kingunerissanngilaa perorsaariaatsip ataatsip meeqqanut tamanut atorneqarnera, tamarmik immikkut assigiinngeqisunik pisariaqartitaqarsinnaammata.

Paaqqinniffiup sullissinissamik nalunaarut allanngortittariaqarpaa, tassani allaqqajunnaarlugu ” suliaq ilisimaarilluarlugu katsorsaanermi avatangiiseqartitsinissamik neqerooruteqartoqartoq”. Paaqqinniffiup oqaaseqatigiit attatiinnarnissaat toqqaruniuk, erseqqissartariaqarpaa katsorsaaneq qanorpiaq pisarnersoq periutsillu suut atorneqarnersut.

Perorsaasut amerlassusaat sullissinissamik nalunaarummi allaqqasariaqanngillat, tamanna ukiup ingerlanerani nikerarsinnaammat.

Sammisaq: Najugaqartut toqqissisimassusiat ulluinnarisaallu:

Paaqqinniffiup pisussaafigaa sapinngisartik tamaat qularnaarniassallugu najugaqartuutimik naapertuuttumik ilinniartinneqarnissaat imaluunniit suliffeqarnissaat, isumaqarluartitaminnut ullaakkut makissinnaasaqqullugit. Tamanna ajornarpat aalajangersimasunik ullut tamaasa ileqquliussanik pisoqartariaqarpoq, najugaqartunut ataasiakkaanut naleqqussakkanik.

Najugaqartut ilaat ullaakkut makinnissaminut artorsartarpata, paaqqinniffiup pisussaaffigaa piffissat sinittarfiit allanngortinnissaat, taamaaliornikkut pisariaqartitartik naapertorlugu sinissinnaasaqqullugit.

Sammisaq: Paaqinniffimmi najugaqartut oqartussaaqataanerat:

Meeqqat anginerit pisiniarnernut, pisiassat pilersaarusiornerinut illumilu suliassanut allanut peqataatinneqartassapput. Tamanna suliassaavoq inuusuttunut suliffeqaratillu atuartuunngitsunut isumagisassanngortinneqarluarsinnaasoq.

Sammisaq: Paaqqinniffimmi pissaanermik atuineq

Pissaanermik atuineq, sakkortuumik pisoqarnera aamma timikkut/tarnikkut nakuusernerit pillugit malittarisassat ilisimaneqarnerusariaqarput.

Meeqqanik allamut saasaaneq eqqissisaanerlu pillugit sulisut ilinniartinneqartariaqarput, tassuunakkut pissaanermik atuineq sapinngisamik pinngitsoorniarneqaqqullugu.

Sulisut ilinniartinneqartariaqarput qanoq iliorlutik meeqqamut mikisumut siunertamut naapertuuttumik pissaanermik atuisoqarsinnaaneranik – tamanna periarfissatuaatillugu.

Pisut ajornakusoortut pissuseqarfigisinnaanerat siunertaralugu avatanngiisit isumasioqatigiiffiusut ikiorsiiviusinnaasullu pilersittariaqarput, pissaanermillu atuineq pinngitsuugassatut oqallisigineqartariaqanngilaq.

Sammisaq: Peqqissuseq, napparsimaneq, nakorsaasersuineq eqqiluisaarnerlu:

Illumi malittarisassaliortoqassaaq, ilaatigut mobiltelefoninik atuineq allaaseralugu.

Allatamik kinguaassiutinik atuinermut tunngasunik politikkiliortoqassaaq.

Najugaqartut aallaavigalugit atornerluineq pillugu politikkiliortoqassaaq.

19


Sammisaq: Paaqqinniffimmi sulisut

Pisortaq pisortatut sulinissaminut pitsaanerusumik ilitsersuuttariaqarpoq, qularnaarneqassaarlu pineqartup iluani malittarisassanik pisariaqartutigut ilisimasaqarnissaa.

Pisortaq, pisortap tullia immikkoortortaqarfinnilu pisortat naapertuuttumik pisortatut ilinniagaqartariaqarput.

Sulisut sinnerisullu pisortaq pisortallu tullia ilitsersorneqaatigalutik siunnersorneqartassapput (supervision).

Siusinnerusukkut nakkutilliinermit malitseqartitsineq:

2014-imi oktoberimi nakkutilliinermit pissutsit malitseqartitassat:

”Angalanerni nakorsaatit isumannaatsumik parnaaqqasumiitinneqarsinnaasariaqarput.”

Angalatitsisarnerit paaqqainniffiup atorunnaarnikuuai, taamaammallu immikkoortoq taanna pisariaaruppoq.

”Tulleriissarisartunut pisortap immikkoortortaqarfimmilu pisortap saniatigut peqataassapput inuit avataaneersut, naapertuuttumik

suliamik ilisimasallit sullitassatullu saaffigisat pillugit ilisimasaqartut.”

Pisortap immikkoortortqarfinnilu pisortat saniatigut tulleriissaarisartunut MISI-mi psykologi ilaasarsimavoq, taannali

illoqarfimmit nuussimavoq.

Meeqqanut inuusuttunullu kiisalu annertuumik innarluutilinnut ulloq unnuarlu paaqqinniffiit pillugit Namminersornerullutik

Oqartussat nalunaarutaat nr. 64, 29. dec. 1994-imeersumi kapitali 4 naapertorlugu tulleriissaarisartut

Isumaginninnermut Pisortaqarfimmit (maanna Ulloq-unnuarlu Paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfimmit)

akuerineqartassaaq. Ulloq-unnuarlu Paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfiup paaqqinniffinnut siunnersuutigisarpaa

tulleriissaarisartut suliamik ilisimasalimmik avataaneersumik ilaasortaqartassasut, tamannali piumasaqaattaanngilaq.

Taamaammat nakkutilliisut pineqartumut tunngatillugu annertunerusunik oqaaseqaatissaqanngillat.

”Sulisunut tamanut – aqutsisut ilanngullugit – pinerluuteqarsimannginnermik aamma meeqqanik innarliisimannginnermik

uppernarsaatit piniarneqassapput.”

Nakkutilliisut paasivaat sulisut tamarmik – aqutsisut ilanngullugit - pinerluuteqarsimannginnermik aamma meeqqanik

innarliisimannginnermik uppernarsaateqartut.

Nakkutilliinerup nalaani pissutsit ataatsimut isigalugit nalilernerat:

Ataatsimut isigalugu nakkutilliisut isumaqarput, ulloq-unnuarlu paaqqinnittarfik Sarliaq Namminersorlutik Oqartussanit pigineqartoq, meeqqanut inuusuttunullu inissinneqarsimasunut sapinngisamik ilorrisimanartunik angerlarsimaffippalaartunillu atugassaqartitsiniarluni anguniagaqartoq. Aamma nakkutilliisut nalilerpaat, aqutsisut paaqqinniffiup ajornartorsiutai ilisimallugillu equmaffigilluaraat, sapinngisaminnillu aaqqinniarlugit. Paaqqinniffik piffissami sivitsulersumi ajornartorsiuteqarsimavoq, najugaqartut oqimaatsumik katitigaanerat aamma perorsaanikkut ataatsimoorussamik isiginneriaaseqarnissap pilersinnissaanik ajornartorsiutit pissutigalugit. Ilimanarpoq tamanna eqqissiviilliortoqarneruneranik pissaanermillu atuinerit sakkortuuliornerillu amerlinerannik pilersitseqataasimassasoq. Tamatuma saniatigut pisortat paarlakaatingaatsiarsimapput, nakkutilliisunullu ersarippoq paaqqinniffiup pitsaanerpaamik ingerlanissaanut,

20


aalaakkaasuunissaq ingerlaavartitsinissarlu amigaataasut. Pisortaq pisortatut unammilligassaqarsimavoq siullermik sulisuinnaasinnarluni kingornagut pisortanngornikuugami. Sulisuminut killiliinissaq ataqqineqarnissarlu ajornartorsiutigisimavai. Aamma pisortatut misilittagaqannginnini pissutigalugu piffissap sivikitsuinnaap iluani paasiniagassat tamaasa paasiniartariaqarsimavai. Nakkutilliisunut ersarippoq pisortaq malittarisassat periutsillu pillugit naammattunik ilisimasaqanngitsoq. Taamaattoq pitsaasutut isigineqarpoq, pisortaq suliaminut tunniusimalluarmat sulianilu nuannarerpasillugit, kisianni pingaartuuvoq pisariaqartumik ilinniartinneqarlunilu isummersorneqartarnissaa, suliassarujussuaminut kajumittuassaguni. Piffissap sivikitsuinnaap ingerlanerani immikkoortortaqarfinni pisortat nutaat marluk sulilersimapput, nakkutilliisullu nalilerpaat taakku sulianut tunngasutigut kivitseqataasinnaasut, suliamik ilisimasatik suliamullu tunniusimalluarnertik tunngavigalugit. Najugaqartut marlussuit immikkut suliniuteqarfigisassaapput, sumiginnagaanerminnik, innarligaanerminnik il.il. kingunipilutsitsinikuunertik pissutigalugu. Paaqqinniffiup kissaatigaa ilaata ataatsip paaqqinniffimmut allamut nuunnissaa, tassani psykologimit oqaloqatigineqarnissaa periarfissaqarmat. Qatanngutai marluk suli Sarliamiipput, nakkutilliisullu nalilerpaat paaqqinniffimmiiginnarnissani iluaqutiginerussagaa. Psykologimik oqaloqatigineqarnissaanik pisariaqartitsinerit aaqqiiviginiarneqarsinnaapput, assersuutigalugu Ulloq-unnuarlu Paaqqinniffinnut Immikkoortortaqarfik kontomit ataatsimoorussamit qinnuteqarfigalugu, oqaloqatiginnittarnissanut allatulluunniit naapertuuttumik katsorsaanissamut atugassanik. Aamma nalilerneqarpoq sulisut niviarsiaqqap sakkortuuliortartup sakkortuuliornerani eqqissisarnissaanut sakkussanik amigaateqartut, patittaalluni isimmissaalluniluunniit imminut ajoqusernissaa sulisuniluunniit ajoqusiinissaa pinaveersaarniarlugit. Nakkutilliisut paasivaat inuusuttut arlallit ulluinnarni susassaaleqisartut aamma sulisanngitsut ilinniagaqaratilluunniit. Inuusuttut taakku illup ulluinnarni ingerlanneranut akuunissaannik peqataanissaannillu piumaffigineqartanngillat. Nakkutilliisut erseqqissumik isumaqarput, inuusuttut atuanngitsut imaluunniit ilinniartuunngitsut allanik suliakkerneqartariaqartut, ulluinnarisartik immersussagunikku, aamma annertuumik anguniagaqarluartumillu suliniuteqartoqartariaqartoq, taakkua akissarsiaqaatigisinnaasaminnik suliffeqalernissaat ilinniagaqalernissaalluunniit anguniarlugu. Ataatsimut isigalugu nakkutilliisut nalilerpaat, paaqqinniffimmi unamminartut aaqqiiviginissaat suli sulissutigisariaqartoq, aamma paaqinniffiup meeqqanik inuusuttunillu sumiginnakkanik sullissinermi ingerlateqqinnissaanut, ikiorneqarnissaq isummersorneqarnissarlu suli pisariaqartikkaa, tamannalu Ulloq-unnuarlu Paaqqinniffinnut Immikkoortortaqarfiup sapinngisamik annertunerpaamik peqataaffigisariaqarpaa.

Siunnersuineq ilitsersuinerlu: Sammisaq: Paaqqinnittarfiup saaffigisai, anguniagai najugaqartullu katitigaanerat:

Nakkutilliisut paaqqinniffimmut inassutigaat, paaqqinniffiup – kommunit assigalugit - najugaqartut 15-inik ukioqalereersimasut allatat taakkununnga tunngasut suliarineranni peqataatittassagai, tassuunakkut tusaaneqartutut peqataatinneqartutullu misigeqqullugit.

Tema: Paaqinniffiup illutai:

Nakkutilliisut inassutigaat allaffinni nerriviit tamarmik qullilerneqassasut.

Sammisaq: Najugaqartumut suliniutit tamarmiusut aaqqissuunnerat:

Paaqqinniffimmut siunnersuutigineqarpoq, paaqqinniffiup kommunit pisortatigoortumik emailii allassagaat, suliamik

suliaqartumut arlaannik peqquteqarluni sulinngitsumut emailit uninggaannartarnissaat pinngitsoorumallugu. Sammisaq: Paaqinniffimmi pissaanermik atuineq:

Nakkutilliisut paaqqinniffimmut siunnersuutigaat, niviarsiaqqap ukiukitsup, kisiannili sakkortuuliortartup

21


pissuseqarfiginissaa pillugu ilitsersorneqarnissamik ujartuisoqassasoq, niviarsiaraq imminut ajoquseqqunagu

allanilluunniit ajoquseeqqunagu

Sulisunut nakuusernerit qunusaarinerilluunniit tamarmik uunga ingerlateqqinneqartassapput: www.anmeld.gl

Ulloq nakkutilliisimanerup allaaserineqarfia:

03.03.2017 Paaqqinniffik 18.04.2017 nalunaarpoq tusarniaanermut atatillugu oqaaseqaatissaqaratik, taamaammallu nalunaarusiaq inaarutaasutut isigineqassaaq.

Nakkutilliisimanermi naliliinerup allaaserinerani paaqqinniffimmut malitseqartitsiffigisassaattut piumasaqaatinut ullut killilussat:

Nalunaarusiap tiguneraniit paaqqinniffiup piviusut pillugit kukkunerujunnartut naqqiuteqarfiginissaannut ullut qulit periarfissarivai. Nakkutilliinermit nalunaarusiap tiguneraniit qaammatit marluk ingerlaneranni paaqqinniffiup Ulloq-unnuarlu Paaqqinnittarfinnut Immikkoortortaqarfik suleqatigalugu iliuusissatut pilersaarusiatut pingaarnersiukkatut ilusilikkamik qisuariaateqarnissaminut periarfissarivaa.

http://www.anmeld.gl/

nakkutilliinermit nalunaarusiaq ulloq-unnuarlu .../media/nanoq/files... · 2 siumut nalunaareerluni...

Documents