medeni ders notu.pdf

8/12/2019 medeni ders notu.pdf

1/72


2/72

2

1 K TAP

MEDEN HUKUKA G R TEMEL KAVRAMLAR


3/72

3

BBRRNNCC BBLLMM

MMEEDDEENN HHUUK K UUK K A A GGRR HHUUK K UUK K K K A AVVRR A AMMII

Sosyal hayatn bir dzen iinde akp gitmesi, kiilerin gerek birbirleriyle gerek dorudan doruya toplumla olan ilikilerindeuyacaklar bir takm kurallarn mevcudiyetini gerektirir. Bu suretle de, sosyal hayatta gelien eitli ilikiler (sosyal ilikil er)bir dzene sokulmu olurlar; nk btn bu kurallar (sosyal kurallar ), toplum hayatndaki davranlarmzn nasl olacahususunda bir takm emir ve yasaklar ierirler; ksaca neleri yapmak, neleri yapmaktan kanmak zorunda olduumuzubildirirler.

Sosyal kurallar karmza din kurallar, ahlak kurallar, grg kurallar ve hukuk kurallar olarak kar.

nsanlarn sosyal hayat dzenleyen kurallara uymamas halinde karlatklar tepkiye yaptrm ad verilmektedir.

Hukuk; kiilerin davranlarn ve sosyal ilikilerini dzenleyen, uyulmas devlet tarafndan zorunlu klnm, maddiyaptrml kurallar btndr.

Sosyal hayat dzenleyen kurallar zellikle hakimin uygulanabilecek hkm bulunmamas halinde bavurabilecei kaynakolmas bakmndan nem tar.

HHUUK K UUK K UUNN EETT LL GGRRNNMMLLEERR Pozitif Hukuk (Yrrlk teki Hukuk): Belli bir lkede, belli bir zaman diliminde uygulanmakta olan yani yrrlkte bulunanhu kuk kurallar, yrrlkteki hukuk olarak nitelendirilir.

Mevzu Hukuk: Konulmu olan hukuk adn da alr. Belli bir lkede, belli bir zaman da yrrlkte bulunan hukuk kuralla rndansadece ya zl olan lar, mevzu hukuk olarak nitelendirilir. Dikkat edilirse mevzu hu kuk ile yrrlkteki huku kun fark; mevzuhukukun ya zl olmasdr.

Tabii Hukuk: deal, ulalmas gereken hukuktur. Tabii hukuk anlaynda, hukuk, adalet ile tanmlanr. Hukukun geerliliinikuran ey adalettir.

Tarihi Hukuk: Bir lkede belli bir zaman dilimi uygulanm ve yrrlkten kalkm hukuk kurallardr.

HHUUK K UUK K SSSSTT EEMM Hukuk kurallar roma hukukular tarafndan ilikiye katlan kiilerin eit olmalar bakmndan ikili bir ayrma tabitutulmutur.

MMEEDDEENN HHUUK K UUK K UUNN K K OONNUUSSUU Medeni hukuk dzenlemekte olduu ilikilerin ieriine gre be ksma ayrlmtr.

KLER HUKUKU ALE HUKUKU MRAS HUKUKU EYA HUKUKU BORLAR HUKUKU

HUKUK SSTEM

KAMU HUKUKU

Kamu gcne ve otoritesine sahip kurulularn birbirleriyle ve gerek kiilerleilikilerini dzenleyen kurallardr.

A n a y a s a H u

k u k u

d a r e H u

k u k u

C e z a H u

k u k u

V e r g i H u

k u k u

D e v

l e t l e r G e n e l

H u

k u k u

Y a r g l a m a

H u

k u k u

H u

k u k u

ZEL HUKUK

Eit art ve yetkilere sahip gerek ya da tzel kiilerin birbirleriyle ilikilerinidzenleyen kurallardr.

M e d e n i H u

k u k

B o r

l a r H u

k u k u

T i c a r e t H u

k u k u

D e v

l e t l e r

z e

l

H u

k u k u


4/72

4

MMEEDDEENN HHUUK K UUK K UUNN Y Y RRRRLLK K K K A AY Y NN A AK K LL A ARRII KAYNAK KAVRAMI

Kaynak kavram hukuki anlamda birok ekilde kullanlmaktadr:

YARATICIKAYNAK: Hukukun kaynan meydan getiren organlar anlamna gelir. Bu anlamda TBMM bir hukukkaynadr. Her yrrllk kaynan yaratan bir kaynak vardr.

YRRLLK KAYNAKLARI: Hukuk kurallarnn ortaya kp yrrle girerken brnd ekli ifade eder.Kanunlar, Kanun hkmnde kararnameler bu anlamda kaynak tekil edeler.

BLG KAYNAKLARI: Hukuki aratrmalar yaplabilecek kaynaklardr. Yrrlk kaynaklar ayn zamanda birer bilgikaynayken bilimsel incelemeler gibi kimi bilgi kaynaklar sadece bilgi verme zellii tarlar.

YRRLK KAYNAKLARINA GENEL BAKI Medeni Hukukun yrrlk kaynaklar MK. Madde 1de belirtilmitir.

MADDE 1.- Kanun , szyle ve zyle deindii btn konularda uygulanr.

Kanunda uygulanabilir bir hkm yoksa hakim, rf ve adet hukukuna gre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsayd naslbir kural koyacak idiyse ona gre karar verir. Hakim, karar verirken bilimsel grlerden ve yarg kararlarndan yararlanr.

Kanundan sad ece medeni kanun deil bunun dndaki yrrlk kaynaklarnn da nazara alnd anlalr. Kanun koyucuyazl kaynaklara ncelik tanm fakat kanunda uygulanacak hkm bulunamazsa bu boluun rf ve adetle burada dabulunamazsa hakimin koyaca kural ile doldurulmasna deinmitir. Hakim ayn zamanda karar verirken hukuk alimleriningrlerinden ve daha nce verilmi mahkeme kararlarndan da faydalanacaktr. Ancak yine kanundan anlald zerebilimsel grler ve yarg kararlar sadece bavuru niteliindedir. Hakim iin balaycl yoktur.

Bu durumda sralama yapacak olursak, hakim karar verirken;

1. Yazl kaynaklara, 2. rf adet hukukuna 3. Yazsz kaynaklara bavurur.

Y Y A AZZIILLII K K A AY Y NN A AK K LL A ARR

YAZILI KAYNAKLARIN ORTAK NTELKLER HUKUK KURALLARI GENELDR Hukuk kur allarnn temel zelliklerinden biri herkes iin uygulanr olmasdr.HUKUK KURALLARI SOYUT NTELKTEDR. Hukuk kuralnn soyut olmas; henz gereklememi, ancak gereklemesidurumunda toplum dzenini tehlikeye sokacak durumlar dzenlenmektedir.

HUKUKKURALLARI SREKLDR Hukuk kuralnn srekli olmas; bir hukuk kuralnn yrrle girdii tarihten kaldrldzaman dilimine kadar uygulanmasdr.

HUKUK KURALLARI MADD YAPTIRIMA DAYANIR. Yaptrm, hukuk kurallarnn inenmesine balanan bir sonu olup, bukurallara uyulmad takdirde devletin kamu gcn kullanarak o hukuk kuralna uyulmasn salamasdr. Maddi yaptrmhukuk kurallarn dier sosyal dzen kurallarndan ayran en nemli unsurdur.

HUKUK KURALLARI GEME ETKL DELDR. Hukuk kura llar sadece yrrle girdikten sonraki olaylara uygulanr bunakanunlarn geriye yrmemesi ad da verilir. Ancak bu kuraln istisnalar vardr:

Kazanlmam haklar Kamu dzeni dncesiyle konulmu hkmler Genel ahlak dncesi ile konulmu hkmler Teamllere uyma dncesiyle konulmu hkmler

YAZILI KAYNAKLARIN UYGULANMASI

1. UYGULANACAK HKMN BULUNMASIKanunda dz veya zt anlam itibariyle olay kapsayan bir hkmn bulunduu ve bu hkmn yer, zaman ve nitelik itibariyleuygulanabilir olduu saptandnda kanunda uygulanacak bir hkm var demektir.

Dz anlam bir hkmn dorudan doruya ifade ettii anlamdr. Zt anlam ise bu ifadenin aksinden karlan kavramdr. karlan zt anlam hkmn amacna ve doasna aykr olmamaldr. Kimi zaman zt anlam hkmn amacna aykr olabilir.Bu durumda zt anlamn uygulanmas mmkn deildir.
http://www.hukuki.net/kanun/http://www.hukuki.net/kanun/http://www.hukuki.net/kanun/


5/72

5

Kanun Hkmlerinin Yorumlanmas Sze Gre Yorum (Lafzi tefsir) Kelimelerin szlk anlamlarna metin iindeki yerlerini cmlenin kurulu tarzn esas

olan yorum yntemidir. Bu metodun her zaman hkmn amacna uygun sonu vermemesi yznden yetersizliianlalm bir metottur.

Mantksal Yorum kanunun mantksal ve sistematik bir eser olduu ve kendisine yettii esasndan hareket eder Subjektif Tarihi Yorum Kanun hkmleri yorumlanrken kanun koyucunun hkm koyarken gtt amacn

aratrlmasn arayan yorum metodudur. Objektif Tarihi Yorum Kanun koyucunun gerek iradesinin aratrlmas yerine kanunun uygulanaca dnemde

kanuna ta bi olanlarn drstlk kural erevesinde kanunun hazrlanmas srasnda geirdii aamalardeerlendirilmesini esas alr.

Zamana Gre Objektif Yorum kanun koyucunun kanunu koyarken gtt amacn deil de kanun koyucununkanunun uygulanaca sradaki artlar ve ihtiyalar karsnda bulunmu olmas halinde gdecei amacnaratrlmas ve hkmn ona gre yorumlanmas gerektii fikrine dayanan yorum metodudur.

Medeni Kanununumuzun Benimsedii YorumMedeni kanunumuz kanun normunun anlam tespit edilirken ncelikle l afzi yoruma bavurulacan kabul etmektedir. Fakatlafzi tefsirle elde edilen sonula yetinilmeyecek, kanunun ruhu aratrlacaktr.

Tespit edilecek anlama gre farkl yorumlar ortaya kabilir:

Maddede yer alan kavram dar yorumlanyor ve maddenin uygulama alan daraltlyorsa bu durumda daraltcyorum sz konusu olur. Bir kural iinde yer alan bir kavram geni yorumlanyor ve kuraln uygulama alan geniletiliyorsa bu durumda

geniletici yorum sz konusu olur.

Hakimin Yorumda Kullanaca Aralar 1. Kanunun znn bulunmasnda hakime ncelikle kanunun sistematii yardmc olur.

2. Hkmn znn tespitinde kyas yolundan da yararlanlmaldr. Kyas; bir kanun hkmnn benzer bir olayauygulanmas anlamna gelir.

3.Zt kant yntemi: Kanunda belirli bir eylem, davran veya iliki hakkndaki dzenleme biiminden, bunlarn tam aksiolup da kanunda dzenlenmemi bulunan, davran veya ilikinin kanundaki dzenleni biiminin tamamen aksi olan bir

hkme tabi tutulmak istendii sonucunu karmaktr. 4. Kanunun evleviyetle uygulanmas: bir kanun hkmnn dzenledii durumdan daha ar olaylara uygulanmasdr.

5. Yorum yaplrken hkmn konulu amacna da baklr. Bu ama, hkmn ne anlama geldiinin bulunmasna da yardmeder.

6. Hkmn yapld zaman ki koullar ve ihtiyalar da gz nnde bulundurulmaldr. zellikle yorumun yapld tarihteyrrlkte bulunan Anayasaya aykr dmeyecek anlam tercih edilmelidir.

Kanun Hkmnn Uygulanmas

Yer tibariyle Uygulanma Kanunlarn yer itibariyle uygulanmasnda iki sistem vardr: mlkilik prensibi ve ahsilik prensibi Kanunlarn mlkilii ilkesiningeerli olduu lkelerde kanunlar, ait olduklar devletin snrlar iinde bulunan herkese uygulanr, ancak lke dndauygulanmazlar.

Zaman tibariyle Uygulanma

Geriye Yrmeme Kanunlar; yrrle girdikleri tarihten itibaren yrrlkten kalktklar tarihe kadar geen sre iindeki olaylara uygulanrlar.

Yeni kanunlarn gemite olan olaylara uygulanmasna kanunun geriye yrmesi ad verilir. Kanunun geri yryebileceidurumlar:

Kazanlmam haklar Kamu dzeni dncesiyle konulmu hkmler Genel ahlak dncesi ile konulmu hkmler Teamllere uyma dncesiyle konulmu hkmler


6/72

6

Kanunlarn atmas Kimi zaman yrrlkte bulunan birden fazla kanunda ayn uyumazla ilikin hkmler bulunabilir. Bu durumda kanunlarnatmas dediimiz durum ortaya kacaktr.

Eer ki kanunlardan biri genel dieri zel kanun niteliindeyse

o Genel kanun zel kanundan nce yrrle girmi ise; artk yeni kanun uygulanacaktr.

o zel kanun genel kanundan nce yrrle girmi ise; zm g bir durum ortaya kar bu durumdakanun koyucunun iradesine baklacaktr.

Bir kanun yrrlkte ikin yeni bir kanun yrrle girmise ve her ikisi de zel ya da her ikisi de genel kanun iseartk yeni kanun uygulanacaktr.

Nitelik tibariyle Uygulanr Olma Baz kanun hkmleri ancak kiilerin kanunun ngrdnden farkl bir yol benimsemesi halinde uygulanr. Bu durumdaortada geerli bir hukuki ilem varsa ve kanun emredici nitelikte deil ise taraflarn setii yol uygulanacaktr. Bu adanhukukun emredici hkmleri ve emredici olmayan hkmleri ayrm nem tar;

Emredici Hukuk Kurallar: Taraflarca aksinin karalatrlmas mmkn olmayan ve uyulmas zorunlu olan kurallardr.Emredici hukuk kurallarna aykr yaplan szlemeler hkm ifade etmezler.

Yedek Hukuk Kurallar: Taraflarca aksi kararlatrlmad takdirde uygulanan kurallara yedek hukuk kurallar denir.Bu kuralla r, tamamlayc ve yorumlayc kurallar olmak zere 2 ye ayrlr.

o a) Tamamlayc Hukuk Kurallar: Taraflarn bir szlemede dzenlemedikleri bir hususu tamamlayan yani szlemedeki boluu dolduran hukuk kurallardr.

o b) Yorumlayc Hukuk Kurallar: Tara flarn szlemede kullandklar ve ne anlama geldiini aklamadklarbir hususu veya bir ahsn davrann yorumlayc rol oynayan kurallardr.

Bunlarn dnda bir de kanun koyucu tarafndan belli kavramlar tanmlamak amacyla konmu hukuk kurallar vardr. Bunlara da tanmlayc kurallar ad verilir.

2.

KANUNDA UYGULANACAK

HKMN

BULUNMAMASIKanun hkmlerinin yorumlanmas sonucunda hukuksal soruna cevap veren olaya uygulanabilir bir hkm bulunmazsa bu

durumda kanun boluundan bahsedilir.

NOT: AIK BOLUK VE GEREK BOLUK KAVRAMLARI BRBRN KARILAR. RTL BOLUK VE GEREK OLMAAYNI DELDR. GEREK OLMAYAN BOLUK RTL BOLUKTAN DAHA KAPSAMLIDIR: GEREK BOLUK=RTL BOLUK + KANUNUN TATMN EDC OLMAMASI

NOT2: HAKM SADECE AIK VE GEREK BOLUK HALNDE HUKUK YARATACAKTIR (SINAVDA IKLARDA YERALIR.). DER HALLERDE RF ADETE BAVURMAK ZORUNDADIR.

HUKUKTA BOLUK: KANUNA UYGULANACAK NE YAZILI NE DE YAZISIZ KAYNAKTA BR HKM BULUNMAMASI

BOLUK

KURAL DII BOLUK (HKM DII) Kanunda dzenlenmesi gereken bir hususa ilikin kanunda ne dz ne de zt anlamyla ya da yorumlauygulanabilecek bir hkmn bulunmamas durumudur

BLNL- BLNSZ BOLUK SORU: Kanun koyucu bilerek

mi boluk brakm? Kanun yaplrken ngrlmeyen bir nedenleboluk kalmas durumundabilinsiz, Kanun koyucununbilerek boluk yaratmas halinde bilinli boluk oluur.

AIK- RTL BOLUK SORU: Uygulanabilir hkm var m? Uygulanabilir hkmn bulunmad

aka belli ise ak boluk,hkm bulunmasna ramen :

Ayn deerde baka bir hkmleatmas

Hkmn sz ile znn birolmamas

Uygulamann drstlk kuralylabadamamas

hallerinde rtl boluk vardr.

GEREK- GEREK OLMAYANBOLUK

SORU: Hukuki meseleye cevapbulunabiliyor mu?

Kanunda hukuki meseley hicevap bulunamyorsa gerek,

Tatmin edici bir cevapbulunmamas halinde gerek

olmayan boluk oluur.

KURAL BOLUK (HKM ) zm vardr ancak uygulanmas iin tamamlanmas gerekir.

Madde baka bir kurala yollama

yapyorsa TMK 157 Yorumu hakime braklm ise

TMK 4

Maddedeki terimin tanmyaplmam ise TMK 175


7/72

7

Y Y A AZZIISSIIZZ K K A AY Y NN A AK K LL A ARR (( RRFF A ADDEETT HHUUK K UUK K UU)) Hukukun yazl kaynaklar yannda yazsz, kayna da vardr ki, bu kaynaa rf ve adet hukuku denilmektedir.

rf ve adet hukuku, hukukun kaynaklar arasnda yer almakla beraber, onun hukukun tm alanlar bir kaynak olduusylenemez. Hukukun baz blmlerinde, rnein ceza hukukunda rf ve adet hukukunun kaynak olmas asla sz konusudeildir. Buna karlk, zellikle medeni hukuk alannda rf ve adet hukuku kurallar, yazl kaynaklarn yannda tali kaynakolarak nemli rol oynamaktadr.

Y Y A ARRDDIIMMCCII K K A AY Y NN A AK K LL A ARR Medeni Kanunun 1. maddesinin 3. fkrasna gre Hakim, karar verirken bilimsel grlerden ve yarg kararlarndan dayararlanr. Hakim, hukuku uygularken bir karara varmadan nce, nne gelmi olan sorunla ilgili bilimsel grleri ve yargkararlarn aratrm ve incelemi, bunlarda ileri srlen gr ve kanaatler hakknda bir bilgi ve fikir sahibi olmubulunmaldr.

HH A AK K MMNN TT A AK K DDRR Y Y EETTK K SSNN K K UULLLL A ANNMM A ASSII VVEE HHUUK K UUK K Y Y A ARR A ATT MM A ASSII

HAKMN HUKUK YARATMASIKanunda uygulanabilir bir hkm yoksa hakim, rf ve adet hukukuna gre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsayd nasl

bir kural koyacak idiyse ona gre karar verir(MK.m.1/2) hkm hakime, zmek zorunda olduu hukuksal sorunauygulanacak kural -sadece- gerektiinde yaratma yetkisi vermitir. Bu hakim iin ayn zamanda bir grevdir. Hakimin hukukyaratmas ancak ak boluun sz konusu olduu durumda mmkndr.

Yarg hukuk yaratma yntemi ile yeni bir hukuk kural koyarken, yrrlkteki hukuk kurallarn gz ard edemez. Koyduukural genel hukuk mantna ve yrrlkteki hukuk dzeninin ruhuna uygun olmaldr. Bununla beraber zellikli biruyumazl zmek amacyla hakimin yaratt hukuk kural kanun gibi genel, srekli ve balayc deildir. Ancak hakimkural koyarken genel ve soyut nitelikte bir kural koymak zorundadr.

H AKMN HUKUK YARATIRKEN ZLEYECE YNTEM Hakimin hukuk boluunu doldurmak iin hukuk yaratrken uygulayaca metot MK. M 1 de aklanmtr. Buna gre hakimhuk uk yaratrken kanun koyucu gibi hareket edecektir. Buna gre hakim dava konusu olayla ayn tipteki olaylarauygulanacak genel ve soyut nitelikte kural koymak zorundadr. Bunu yaparken de objektif ltlerden hareket edecek , kendiadalet anlayna gre karar veremeyecektir.

1) Kyas yolu ile: Belli bir olay iin konulmu bir kuralda ngrlm ilkenin, korunan menfaatler asndan benzer amakanunda aka ngrlmemi baka bir olaya uygulanmasna kyas denir. Kanunun kyas yoluyla uygulanmas iin her ikieylem, davran veya ilikinin az ok birbirine benzer mahiyetteki menfaat atmasna sebebiyet vermi olmas yeterlidir

2) Hukukun Genel lkeleri ile Boluk Doldurma: Bunun iin hakim tm lkenin hukuk dzenine hakim ana dnceyi bulupkarmal ve ayn zamanda btn hukuk dzeninin tamamna hakim olan ilkeleri esas almaldr.

3) Hakimin bsbtn orijinal bir kural oluturarak hukuk yaratmas: Hakim ancak k yas yoluyla ve hukukun genelilkelerinden hareketle boluun doldurulmasnn mmkn olmad hallerde, tamamen orijinal bir kural koyarak bolukdoldurma yoluna gidebilir. Hakim bir hukuk kural yaratrken iki esastan yararlanmaldr; bunlar sosyolojik esaslar ile ahlaki

esaslardr

HAKMN YARATTII HUKUK KURALLARININ MAHYET Hakim, yaratt hukuk kuraln, nndeki uyumazla uygular ve buna gre kararn verir. Burada her ne kadar

hakimin kanunkoyucu gibi hukuk kural yaratmasndan sz ediliyorsa da bu kesinlikle hakimin yaratt hukukkuralnn bir kanun hkm olduu anlamna gelmez.1 nk kanun koymak, Anayasa ile sadece yasama organnatannm olan bir yetkidir.

Hakimin yaratt hukuk kural dier hakimleri ve daha sonra nne gelecek somut olaylarda kendisini balamaz.Hatta hakim daha sonra nne gelen ayn nitelikli baka bir olaya farkl bir zm bulup uygulayabilir. Ancak buyeni zm iin kuvvetli gerekeler gstermesi gerekir2.Kural her ne kadar hakimin yaratt hukukun balayc

olmamas olsa da bunun istisnas Yargtay tihad Birletirme Kararlardr. Bu kurallar hakimin yaratt tmhukukkura llarndan farkl olarak, Yargtay dahil btn mahkemeleri balar.

Hakimin yaratt hukuk, st yarg denetimine tabidir. Buna gre hakimin yaratt hukuk st mahkeme tarafndandenetlenir.


8/72

8

HAKMN TAKDR YETKSN KULLANMASI

1. GENEL OLARAK TAKDR YETKS Baz durumlarda kanunda olaya uygulanacak soyut bir norm, bir hukuk kural olmasna ramen, olayn ncedendnlmemi baz zellikleri dolaysyla, hakime bir deerlendirme, bir tercih yapma yetkisi tannmaktadr. Hukuk yaratmaile takdir yetkisinin fark burada ortaya kar.

Kanunun takdir yetkisi tand veya durumun gereklerini ya da hakl sebepleri gz nnde tutmay emrettii konulardahakim, hukuka ve hakkaniyete gre karar verir3 kural hakimin takdir yetkisinin yasal dayanan oluturmaktadr. Ayrca

hakim, ve rdii kararda, takdir yetkisinin gerekesini de gstermek zorundadr.Hakim takdir yetkisini kullanrken;

Olayn zelliklerini gz nnde tutmal, Hakkaniyetli karar vermeli, Somut olayn zelliklerini ne ekilde deerlendirdiini kararn gerekesinde belirtmelidir.

Hakimin takdir yetkisine, Trk Medeni Kanununda dzenlenen, evlilik birliinin temelinden sarslm olmas durumundahakimin boanmaya hkmetmesi, ya da hakimin boanma talep edilmesi halinde dahi ayrlk karar verebilmesi y a da cezahakiminin, sann durumadaki davranlarn gz nne alarak iyi hal gstermesi halinde cezada takdiri indirim yapmasrnek olarak verilebilir.

BOLUK PRATK ALIMA

KANUN MADDES BOLUK DURUMU

MK m. 69 (Derneklerde) Her yenin genel kurulda bir oy hakkvardr; ye, oyunu ahsen kullanmak zorundadr.

BK m. 75 Borcun ifas iin bir ayn iptidas veya nihayeti tayinolunmu ise ayn birinci ve sonuncu gn anlalr. Bir ayn ortastayin olunmu ise bundan ayn onbei anlalr.

m. 122 (Nianlanma evlenme dnda bir nedenle sona ererse)Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsizzenginleme hkmleri uygulanr.

MK m. 684 Btnleyici para, yerel adetlere gre asl eyin temelunsuru olan ve o ey yok edilmedike, zarara uratlmadka veyaps deitirilmedike ondan ayrlmasna olanak bulunmayanparadr.

MK m. 507 f. mirasbrakann cenaze giderleri terekedenindirilir.

MK m. 336 Ortak hayata son verilmi veya ayrlk haligereklemise hakim, velayeti elerden birine verebilir.

MK 979 nc kii, zilyetlii devredene kar ileri srebileceisebeplerle eyi edinene vermekten kanabilir.

MK m. 12 Onbe yan dolduran kk, kendi istei ve velisininrzasyla mahkemece ergin klnabilir.

MK 175. Boanma yznden yoksullua decek taraf, kusurudaha ar olmamak kouluyla geimi iin dier taraftan mali gcorannda sresiz olarak nafaka isteyebilir.


9/72

9

NNCC BBLLMM TTEEMMEELL K K A AVVRR A AMMLL A ARR HH A AK K K K A AVVRR A AMMII

Hak hukuken korunan ve sahibine bu korunmadan yararlanma yetkisini tannan menfaattir.

HAKKIN TRLER

1. PARA LE LLEBLEN DEER BULUNUP BULUNMADII AISINDAN MALVARLII HAKLARI- AHIS VARLII HAKLARI:

a. Malvarl Haklar Para ile llebilen bir deeri olan haklara denir. Haklar malvarlnn aktif borlar ise pasif ksmn tekil eder.

Alacak haklar:Bir kimseye (alacaklya) bir bakasndan (borludan) bir eyi vermesini, yapmasn veya yapmamasn isteme yetkisi salayanhaklara denir.

Ayni Haklar:Kiiye eya zerinde dorudan doruya hakimiyet salayan haklardr. Herkese kar ileri srlebilir.

Ayni haklar alacak haklarndan farkl olarak snrl saydadr. Ancak kanunda ngrlen tipler erevesinde ayni haklarkurulur. Hak sahibine saladklar yetkiye gre ikiye ayrlrlar:

HAKLA

R

I

N

TR

LE

R

PARAYLA LLMESBAKIMINDAN

MAL VARLII

ALACAK

AYN

MLKYET

SINIRLI AYN HAK MADD DEEROLAN YENLKDOURUCU

FKR

AHIS VARLII

LER SRLMESBAKIMINDAN

MUTLAK

NSB ALELADE

ETKSKUVVETLENDRLM

NSB

KULANIMLARIBAKIMINDAN

ALELADE

YENLK DOURAN

KURUCU YENLKDOURAN

DETRC YENLKDOURAN

BOZUCU YENLKDOURAN

KULLANMA YETKSBAKIMINDAN

AHSENKULLANILAN

BAKASINAKULLANDIRILAN

BAIMLILIKBAKIMINDAN

BAIMSIZ

BALI


10/72


11/72

11

HAK SAHB Menfaati hukuken korunan ahstr. ahslar sadece insanlar deildir. Dernekler ve ticari irketler de ahstr. nsanlaragerek kiiler dierlerine tzel kiiler denir.

HAKLARIN DOUMU VE KAYBEDLMES Hakkn kazanlmas, kiinin bir hakkn sahibi durumuna gemesidir. Bir hak sahibinin o hakkn sahibi durumundan kmasyani hak sahibi sfatn kaybetmesi ise hakkn kaybedilmesi olarak nitelendirilir. Bu sonularn domas ya bir hukuki olay ya

bir hukuki fiil ya da bir hukuki ilem tarznda gerekleir. 1. HUKUK OLAYHukukun kendisine sonu balad gerek doal gerekse insan davranna ilikin olaylar, hukuki olay olarak ifade edilir. Gnlk olaylardan ancak hukuki sonu balananlar hukukidir.

2. HUKUK FL nsann kendi iradesiyle ortaya kan ve hukukun sonu balad olaylara hukuki fiil ad verilir. Hukuk her insan fiiline sonubalamaz. Burada nemli olan kiinin kendi fiiline sonu balamas deil, hukukun balamasdr.

3. HUKUK LEM Belli bir hukuki sonucun gerekletirilmesine ynelik arzuyu aklayan irade beyanna hukuk dzenince bu beyann ierdiisonucun tannmas halinde, hukuki ilem sz konusu olur. Hukuki ilemin unsurlar; irade aklamas ve hukuki sonutur.

rade aklamasnda bir hakkn veya hukuki ilemin kurulmas, deitirilmesi ve sona erdirilmesi istenir. Hukuki ilem tekveya ok tarafl irade aklamasna dayanabilir.

BORLANDIRICI LEMLER (TAAHHT LEM) Kiiyi bor altna sokan fakat malvarlnda henz azalma meydana getirmemi ancak azalmann meydana gelmesi iintaahhtte bulunulduu ilemdir. Bu tr ilemler kiinin malvarlna bir bor ilave etmekte dier bir deyile malvarlnnpasiflerini arttrmaktadr. Alm-satm akdi, kira szlemesi, balama vaadi bu tr szlemelerdir.

TASARRUF LEMLER (HARCAMA LEM) Bir hakka dorudan etki eden ve devir, snrlama, sona erdirme gibi sonular douran ilemlerdir. Dier bir deyile tasarrufilemleri malvarlnn aktifini azaltmakta yani malvarlnda azalma meydana getirmektedir.

Tasarruf ileminin malvarlna etkisi dorudan bir etkidir. ou zaman tasarruf ilemine borlandrc ilemin yerinegetirilmesi olarak rastlan r.

Hukuki Muamelelerin Unsurlarnda Eksiklik ve Sakatlkl arlemin kurucu unsurlarnn hi olmamas ya da eksik olmas durumunda hkmszlk yaptrmyla karlar.

a)Yokluk: Kurucu unsurlarn tamam olmamas haklinde muamele hukuk aleminde varlk kazanamaz ve hukuki ilikikurulamaz. Ortada hukuki muamele yok tur. Hi domamtr.

b)Kesin hkmszlk(butlan):Kurucu unsurlar tamam kamu dzenini ilgilendirecek olan geerlilik artlar gereklememiise muamele batldr. Kesin olarak hkmszdr. Bazen de hukuki muamelenin bir ksmn geersiz dier bir ksmn geerlisayabilir. Buna ksmi butlan denir.

c)Noksanlk: Kurucu unsurlar tamam olan bir hukuki ilemin hkm ifade edebilmesi iin bir unsurla tamamlanmas gerekenhallerde noksanlk sz konusu olur.

d)Nisbi Etkisizlik: Bir tasarruf muamelesi ile meydana gelen deiikliin baz sebeplerle baz kiilere kar ileri srlememesideiikliin onlara kar etkili olamamas halinde nisbi etkisizlik sz konusu olur. rnein; iflas davalarnda alacakllarnborlunun yapm olduu tasarruf ilemleri iin dava amas durumu.

HAKLARIN KAZANILMASIASLEN KAZANIM:Bir hakkn dorudan doruya ilk sahibi olarak kazanm edilmesine hakkn aslen kazanm denir. Hakkazanm gerekletii anda doar. Aslen hak kazanlmas annda baka birinin bu hakk kaybedip kaybetmemesi nemtamaz.

DEVREN KAZANIM:Hakkn bir ahstan dierine gemesi halinde yeni hak sahibinin hakk kazanm tarz devren iktisaptr.

TESSEN KAZANIM: Bir ahs sahip olduu hakk devretmeyip, bu hakka dayanarak bir bakasna yeni bir hak salarsa bunatesisen kazanm denir.

HAKLARIN KAYBEDL Bir hak bir ahstan dierine geerken eski hak sahibi hakk kaybetmi olur.


12/72

12

HH A AK K K K IINN K K A AZZ A ANNIIMMIINNDD A A Y Y NNY Y EETT NN RROOLL Bir kimsenin sz konusu hakkn kazanm amacyla yapt bir ilemdeki hukuksal eksiibilmemesi ve bilmesi gerekmemesihalinde iyi niyetli olduu kabul edilir. yi niyet, bir hakkn kazanlmas iin gerekli olan artlarn bulunmamasna veya hakkngeiini nleyen sebeplerin bulunmasna ramen, o hakk geerli bir surette kazanmay salar.

ALE HUKUKUNDAyiniyet aile hukukunda dahi kendini gsterir. yle ki: Evli olan bir kimseikinci bir evlenme yapamaz (MK.m.130). kinci birevlenme yapm olursa, bu evlenme mutlak butlan ile sakatlanm t r, yani iptal davas alarak ortadan kald rlabilir

(MK.m.145 b.1; 146). Fakat ikinci evlilik henz iptal edilmeden nce birinci evlilik lm veya bo anma sebebiyle ortadankalkarsa ve ikinci evlilikteki e de iyiniyetli ise, yani evlendi i kiinin halen evli oldu unu bilmiyor idiyse, art k ikinci evliliiniptaline karar verilemez (MK.m.147/III). 4

BORLAR HUKUKUNDAyiniyetin borlar hukukundaki nemini belirtmek zere alacan temliki ile ilgili bir rnek verebiliriz:

Alaca n temliki , bir alaca n alacakl taraf ndan yaz l ekilde bir ba kas na devredilmesidir (BK.m.163 vd). Alaca n ba kabir kimseye devretmek isteyen alacakl , bunun iin borlunun iznini (muvafakatn) almak zorunda de ildir. Borlu, alacantemlikinden haberdar olursa borcunu art k yeni alacakl ya demek mecburiyetindedir; fakat alaca n temlik edildi ikendisine bildirilmemi se, borcunu eski alacakl sna demekle borcundan kurtulur (BK.m.165). Burada borlu, alacanba kas na devredilmi oldu unu bilmedi i, kendisine bu hususta bilgi verilmedi i iin iyiniyetlidir ve kanun onukorumaktad r. Bu sebepledir ki, yeni alacakl art k ondan borcu kendisine demesini isteyemez. 5

YNYETN ARANACAI AHIS yiniyet kanunun koruduu ahsta aranr. yiniyetin koruyucu etki yapt, ilikide baka ahslar tarafndan temsil edilmi iseveya bu ilikiye birden ok ahs ayn oranda katlyorsa iyiniyetin kimlerde aranmas gerektii:

1)Temsil Halinde; korunmadan yararlanan ahs bu ilikide bir bakas tarafndan temsil ediliyorsa hem temsil edilenin hemde temsilcinin iyiniyeti aranr.

2)Tzel kiilerde yiniyet bunun etkili olaca ilikilerde tzel kiiyi temsil eden yetkili organ oluturan ahslarda aranr. Buahslardan birinin kt niyetli olmas tzel kiilii kt niyetli klar.

3) Tzel Kiilii bulunmayan ahs topluluklarnda; adi irket gibi tzel kiilii bulunmayan fakat elbirlii ortakl ilikisi iinde

bulunan ve birlikte hareket etmeleri gereken bu tip topluluklarda herkeste iyiniyet aranr.6

YNYETN ARANACAI AN:Emin sfat ile zilyedden bir menkul maln mlkiyetinin kazanmnda; iyiniyet kazanm annda aranr, buna karlkzamanam ile kazanmda iyiniyet zamanam sresince devam etmesi gerekir. Hukuki sonu alndktan sonra iyiniyetaranmaz.

YNYETN SPATI: yiniyet bir karinedir. Koruyucu etkiden yararlanacak olan ahsiyiniyetini ispatla ykml deildir. Onun iyiniyetli olmadnispat etmek bundan yararlanacak olan tarafa der.

YNYETN TAM KORUNDUU HALLERyiniyetin tam korunduu hallerden anlalmas gereken, kanunun, domamas gereken bir hakkn domasn kabuletmesidir.

Tanr bir mal zerinde emin sfatyla zilyedinden iyiniyetle mlkiyet veya dier bir ayni hak kazanan nckiilerin bu haklar korunur.

Temsil yetkisinin aka ( ilan edilmesi) veya zmnen nc kiilere bildirildii hallerde, bu yetkinin geri alnd (azil ) da mutlaka nc kiilere bildirilmelidir, aksi takdirde azilden haberi olmayan nc kiilerin azledilentemsilci ile yaptklar hukuki ilemler temsil olunan balar

Borlu yaplan bu temlikten haberdar olmakszn borcunu iyiniyetle eski alacaklsna derse, borcundan kurtulur;iyiniyetli olmas dolaysyla yeni alacaklya ikinci bir deme yapmak zorunda kalmaz para ve hamile yazl senetlersahibinin elinden rzas dnda kmasna ramen, bunlara iyiniyetle sahip olan kimseden iade etmesi istenemez

Alacak muvazaal bir szlemeye dayand iin geerli olarak domam olsa bile; yazl bir metin erevesinde bu

alacan varlna gvenerek, iyiniyetle alaca devralan kiiye kar, bu geersizlik ileri srlemeyecektir.


13/72

13

HH A AK K LL A ARRIINN K K UULLLL A ANNIILLMM A ASSII VVEE DDRRSSTT LLK K K K UURR A ALLII Haklarn kullanlmasnda belli davran biimlerini gsteren bu tr zel hkmlerin yannda Medeni Kanunumuz genel birkural da getirmektedir. Gerekten, Medeni Kanunun 2. maddesine gre, "herkes, haklarn kullanrken ve borlarn yerinegetirirken drstlk kurallarna uymak zorundadr".Kanun bu hkmyle, hakk kullanrken veya bir borcu yerine getirirkennasl davranlmas gerektiini gayet belirtmektedir. Bu kurala drstlk ya da drst davranma denilmektedir.

DRSTLK KURALININ UYGULAMA ALANI 1. HUKUK LEMLERN KURULUUNDA DRSTLK KURALI

2. SZLEME NCES SORUMLULUK ( SZLEME MZAKERESNDE DRST DAVRANMA YKMLL)3. HUKUK LEMLERN TAMAMLANMASINDA DRSTLK KURALI4. HUKUK YKMLLKLERN TAHVLNDE DRSTLK KURALI Tahvil; taraflarn yapm olduklar szlemenin

kanunun arad baz temel unsurlar tarken bir takm unsurlara yer verilmemi olmasdr. Bu durumda kanunkoyucu szlemeyi geersiz saymak yerine, tahvil yoluna bavurark taraflarn iradesinin geerli klnmasn savunur.

5. SZLEMENN DEEN KOULLARA UYDURULMASI (EMPREVZYON ) Szleme hukukunda egemen olan ve Hukukunda kabul edilen kural, "zlemeye ballk-Ahde Vefa- kuraldr. bu kurala gre, szleme tamamiyle yerinegetirilmelidir.Ahde vefa ilkesine gre; szleme yapld andaki gibi aynen uygulanmal ve hkmlerine riayet olunmaldr.Szlemeye ballk ilkesi hukuki gvenlik, doruluk ve drstlk kuralnn bir gerei olarak, szleme hukukununtemel ilkelerinden biridir. Karlkl edimleri ieren szlemelerde, edimler arasnda mevcut olan denge artlarnolaanst deimesiyle byk lde taraflarn biri aleyhine katlanlamayacak derecede bozulabilir. Buna gre akit yapld srasnda mevcut bulunan artlar nemli surette deimise, artk taraflar szleme ile balolmamaldr. Bu gr doktrinde Emprevizyon Teorisi adyla anlr.

6. YAN BORLARDA DRSTLK KURALI

HH A AK K K K IINN K K TTY Y EE K K UULLLL A ANNIILLMM A ASSII MK 2 / II: Bir hakkn aka ktye kullanlmasn hukuk dzeni korumaz.

Bu hkmle, Medeni Kanun, hibir hakkn, o hakkn ktye kullanlmas eklinde bir yetki iermediini, bu nedenle ierdiiyetkiyi aan ekilde bir kullanmn hak olarak hukuk dzeni tarafndan korunmayacan belirtmitir. Bylelikle, MedeniKanun btn haklar ynnden genel bir ahlaki bir snrlama getirmitir7. Bu snrlamaya gre; ancak, drstlk kuralna,

zellikle de hakkn tanmndaki amaca uygun kullanld lde bir hakkn varlndan sz etmek mmkndr. Bu snrnald durumlarda, hakkn sahibine tand yetkilerin dna klmasyla beraber, bir hakkn kullanld grnts altndaartk haksz bir davran gerekletirilmektedir.

HAKKIN KTYE KULLANILMASI DURUMLARI1) Hakkn Drstlk Kurallarna Aka Aykr Kullanlmas ( Hakkn Kullanlmasnda Meru Bir Menfaatin Bulunmamas)2) Kendi Ahlaka Aykr Davranna Dayanarak Hak Kullanlmas3) Hakkn Kullanlmasnn Salayaca Menfaat ile Bakasna Verecei Zarar Arasnda Ar Orantszlk Bulunmas4) elikili Davranta Bulunulmas ( Uyandrlan Gvene Aykr Davranta Bulunma )5) Hakkn Tannmasndaki Amaca Aykr Kullanlmas

HH A AK K LL A ARRIINN K K OORRUUNNMM A ASSII Hak sahibinin hakk ihlal edilince ortaya hakkn korunmas meselesi kar. Hak sahibini hakkn korumak iin sahip olduutemel yetki hakkna riayet edilmesini talep yetkisidir. Bu hakka riayet edilmezse korumak iin bavurulacak temel yol isedava amaktr. Eer ihlal eden kii mahkeme kararna ramen gnl rzas ile hkmyerine getirmezse hak sahibi cebri icrayoluna bavurur.

Baz durumlarda ise hak sahibine istisnaen kendi gcn kullanarak hakkn koruma imkanlar tannmtr. Her eye ramenhakka riayet salanmazsa ya da salanmasna ramen hak sahibi za rara uramsa da hak sahibi iin zararn tazmini istemehakk doar.

HAKKIN DEVLET ELYLE KORUNMASI

1. TALEPBakasndan bir ey yapmasn ya da yapmamasn isteme hakkdr. Talep asl hakka bal bir yetkidir. Mutlak haklarda talepyetkisi ancak hak bakas tarafndan ihlal edildii zaman doar.


14/72

14

2. DAVAHak sahibi ya talebi sonu vermedii iin ya da bu yola bavurmakta fayda bulmamas sebebiyle hakknn korunmasamacyla yarg organna bavurabilir. Bu yetkiye dava hakk denir.

a. Dava Trleri 1. Eda Davas: Bu davada davac kar tarafn bir ey yapmaya bir ey vermeye veya bir ey yapmaktan kanmaya

mahkum edilmesini ister.

2. Tespit Davas: Bu davalar bir hukuki ilikinin mevcut olup olmadn tespit etmek iin alan davalardr.

3. Yenilik Douran Davalar: Yenilik douran haklarn kullanlmas amacyla alan davalardr. (rnek: boanma )

b. Davaya Kar Savunma mkanlar krar; bir tarafn dier bir tarafn ileri srd bir olayn doruluunu beyan etmesidir.

Davac dayand olgularn doru olmadnn beyan edilmesine inkar denir.

Daval davacnn ileri srd olgular veya dava sebebini inkar etmeyip savunmasn yeni olgulara veya hukuki sebepleredayandrabilir. Bu savunmann temeli usul hukuku olabilecei gibi temel hakka ilikin hususlar da olabilir. Temel hukukadayanan savunma imkanlar iki gruba ayrlr.

tiraz: Bir hakkn doumuna engel olan veya bir hakk sona erdiren olgularn ileri srlmesidir.(temyiz kudretiyokluu hak drc sre).tiraz tekil eden husus ileri srlmemi dahi olsa dava dosyasndaki bilgilerdenanlalabiliyorsa hakim bunu resen nazara alabilir.

Defi: Davalnn borlu bulunduu edimi zel bir sebebe dayanarak yerine getirmekten kanmasna imkan verenbir savunma yoludur.

Davann ve Savunmann spat: Bir davada nce hangi tarafn bir husus ispat etmesi gerektiinin tespiti davann kaderini tayin eder. Bu hususa ispat yk(ispat klfeti) denir. T araflar ileri srdkleri haklar dayandklar olgular ispatla ykmldr. Ancak istisnalar mevcuttur:

a)Hakim nnde ikrar edilen olgularn ispat gerekmez.

b)Hayatn normal akna uyan olgularn ispat gerekmez.

c)Herkese bilinen olgularn ispat gerekmez.

d)Kanuni bir faraziyeye veya karineye dayanan bir kimse bunun kapsamna giren bir konuda ispat yknden kurtulur. e)Kanunun isp at ykn zel olarak tayin ettii hallerde bu hkmlere uyulur.

f)ddiasn resmi sicil ve senetlere dayandran kimse ispat ykn yerine getrmi olur.

Resmi Sicil ve Senetlerin spat Gc Kanunun alenilemesini istedii baz hukuki ilikileri veya olaylar kaydetmek iin devlet memurlar ne noterlerce tutulansicillere resmi sicil denir. (nfus kt, tapu sicili) Resmi senet ise bir makamn katlmas ile dzenlenen senettir. Resmisicil ve senetlere gven ilkesi kanunumuzca kabul edilmitir.

HAKKIN SAHB ELYLE KORUNMASI

Meru Mdafaa Meru mdafaa kiinin kendisine ya da bakasnn malna, ya da ahsna ynelik srmekte olan bir saldry sonlandrmakamacyla yapt savunmadr. Borlar kanunumuz, "Meru mdafaa halinde mtecavizin ahsna veya mallarna yaplanzarardan dolay tazminat lazm gelmez" hkmyle meru mdafaann hukuka uygunluunu aka belirtmitir.

Iztrar Hali Tehlike ile karlaan kii kendini koruma endiesiyle, ou zaman kanunun su olarak n grd bir fiili ilemek ve busuretle tehlikeye kar koymak zorunluluunu duyar. Meru mdafaadan farkl olarak verilen zarar tazminden tamamenkurtulmak sz konusu deildir. Zararn ne oranda tazmin edileceini hakim belirler.

Kuvvet kullanmaKii devletin yetkili organlarna ba vurmann imkan dahilinde bulunmas ve hakkn sonradan elde edilmesinin de mmknolmamas durumunda hakkn korumak ve gvence altna almak kuvvet kulland taktirde, hukuka aykr bir fiil ilemi olsadahi haksz fiil nedeniyle sorumlu tutulamaz.


15/72

15

2 K TAP

K LER HUKUKU


16/72


17/72

17

lm Karinesinin Sonular Kii lm gibi ilem grr.

Malvarl miraslarna paylatrlr. l kaydnn dlmesi ile beraber kii artk lm kabul edilecek mirasmiraslarna teminat istenmeksizin miraslarna geecek, kiiye bal haklar sona erecektir.

lm saylan kii geri dnerse, malvarlnn iadesi sebepsiz zenginleme hkmlerine gredir

Evli ise evlilik birlii sona ermi olur. E yeniden evlenmise evlilik batldr.

Birlikte lm Karinesi Birden fazla kiiden hangisinin nce veya sonra ldn ispat edilemezse, hepsi ayn anda lm saylr. Birlikte lmkarinesi lm anna ilikin bir karinedir. Kiilerin lm zamanlarnn saptanmas mmkn deilse ayn olay iinde olmasa da,ayn anda lm kabul edilirler. Birlikte lm karinesinin en nemli sonucu; ayn anda lm kabul edilen kiilerinbirbirlerine miras olamamalardr.

GAPLK Gaiplik; lm tehlikesi iinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alnamayan bir kimsenin lmhakknda kuvvetli olaslk varsa, haklar bu lme bal olanlarn bavurusu zerine mahkeme bu kiinin gaipliine kararverebilir.

HER K HALDE DE MRASILAR GABN 100 YAINA GELMES LE MRAS ZERNDE MLKYET HAKKINI KAZANIR

MRASIN GEMES Miras gvence karlnda devredilir. Miraslar Geici zilyet

olur. 15 yl sonra mlkiyet kazanlr. Miras gvence karlnda devredilir. Miraslar Geici zilyet

olur. 5 yl sonra mlkiyet kazanlr.

GAPLK KARARININ SONULARI 10 gn iinde nfus mdrlnegaiplik karar bildirilir Karar son haber alma ya da kaybolma tarihinden itibaren hkmifade edecek ekilde gemie etki eder.

LAN SEMERESZ KALIRSA GAPLK KARARI VERLR

LANIN SONUCU Gaip kp gelir lm tarihi belli olur Yaad anlalr lan semeresiz kalr

MAHKEME ARISI Mahkeme gaip hakknda bilgisi bulunan kiilere ilanla 2 kez ar yapar kinci ilann sresi ilk ilann yapld gnden balayarak en az

alt aydr

BAVURU YAPABLECEK KLER Haklar lme bal olan kiiler, gaibin yasal temsilcisi ve savcdr.

BAVURU Gaibin Trkiyedeki son yerleim yeri; eer gaip Trkiyede hi yerlememise nfus sicilinde kaytl olduu yer; byle bir kayt da

yoksa anasnn veya babasnn kaytl bulunduu yerin mahkemesine yaplr

GEMES GEREKEN SRE 5 YIL 1 YIL

GAPLK KARARININ ALINMASI UZUN ZAMAN HABER ALINAMAMA

LM HAKKINDA KUVVETL OLASILIK OLAN BR DURUMDAKAYBOLMA


18/72

18

K K NNCC BBLLMM

K K NNNN EEHHLLY Y EETT LLEERR HH A AK K EEHHLLY Y EETT

HAK EHLYET KAVRAMIHak ehliyeti; kiinin hak ve borlara sahip olabilme ehliyetidir. Hak ehliyeti kiiye tannan bir hak olmayp hak sahibi

olabilmenin ilk artdr. Hak ehliyeti kiinin iradesinden ve davranlarndan bamsz olarak sadece kii olmas ile kazanmolduu bir ehliyettir.

FFLL EEHHLLY Y EETT

FL EHLYET KAVRAMIFiil ehliyeti , kiinin kendi fiillerinden sorumlu olmas, kendi istei ile ve kendisi iin hak ve bor edinmesidir. Bu ehliyete kii,doutan sahip olmad gibi, herkes de sahip deildir. Ancak kanunda belirtilen artlar tayan kiiler fiil ehliyetine sahiptir.

HAK EHLYET VE FL EHLYETNN FARKLARIHAK EHLYET FL EHLYET

Kiilerin hak ve borlara sahip olma ehliyetidir Kiilerin kendi isteiyle hak ve borlar yaratabilme iktidardr.

Pasiftir Aktiftir

Kendiliinden kazanlr Belli artlarn yerine getirilmesi ile kazanlr

Doum annda kazanlr Sonradan kazanlr

Kazanlmas herhangi bir arta tabi deildir

artlar vardr;

Ayrtm gcne sahip olmak

Ergin olmak

Kstlanmam olmak

Hak ehliyeti bakmndan herkes eittir Kiilerin sahip olduu zellikler gz nnde tutularak fiilehliyetleri belirlenir.

Tek bir ehliyetten oluur Bnyesinde birok ehliyet barndrr.

FL EHLYETNN ER HUKUK LEM EHLYET DAVA EHLYET HUKUKA AYKIRI FLLERDEN SORUMLU OLMA EHLYET

FL EHLYETNN ARTLARI Fiil ehliyetinin artlar; Medeni Kanunun 10. Maddesinin lafzndan anlald zere tanedir;

1. ERGNLK Erginlik; kanunen belirlenmi bir yaa gelme ya da o yaa gelmi kabul edilmedir.

A. Erginliin Trleri Yasal ErginlikErginliin kazanlmasndaki ana kural, M.K. m. 11de ngrlmtr. Buna gre; erginlik, 18 yan doldurulmasylakazanlr. 18 yan dolduran kimse, baka bir ileme gerek olmadan, kanun gereiergin olur


19/72

19

Evlenme ile Kazanlan Erginlik Olaan Evlenme Erginlii: Evlenme erginlii MK.m.124e gre, erkek veya kadn iin on yedi yan doldurulmasdr.

Olaanst Evlenme Erginlii: hakim, olaanst durumlarda ve pek nemli bir sebeple on alt yan bitirmi erkekveya kadnn evlenmesine izin verebilir.

Ergin Klnma (Kazai Rt) Medeni Kanunun 12. maddesine gre; onbe yan dolduran kk kendi istei ve velisinin rzas ile mahkemece erginklnabilir.

Ergin Klnmann artlar o 15 yan Doldurmu Olma o Kn stemi o Yasal Temsilcinin Rzas o Kk Vesayet Altnda se Vasinin Dinlenmi Olmas o Kn Menfaati

2. AYIRT ETME GC (AYIRTIM GC) (TEMYZ KUDRET) Kiinin makul surette hareket edebilme, fiillerinin sebep ve sonularn idrak edebilme yeteneine ayrt etme gcdenir . Ayrt etme gc fiil ehliyetinin en nemli unsurudur.

MADDE 13.- Yann kkl yznden veya akl hastal, akl zayfl, sarholuk ya da bunlara benzer sebeplerdenbiriyle akla uygun biimde davranma yeteneinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna gre ayrt etme gcne sahiptir.

Ayrt etme gc nisbi bir kavramdr bu yzden, her olayda ayr ayr tespit edilmesi gerekir. Aksi ispatlanmadmddete herkes ayrtm gcne sahip kabul edilir. Ayrt etme gcnn varln hakim takdir eder.

3. KISITLI OLMAMAKstlanma; kanunda ngrlen sebeplerin varl halinde kiinin fiil ehliyetini kullanmasnn kstlanmas ya da tamamenortadan kaldrlmasdr. Kstlama sebepleri snrl saydadr. Bu haller haricinde kiinin fiil ehliyetini kullanmasnnengellenmesi mmkn deildir. Kstlanana kii vesayet altna alnr ve kendisine bir vasi tayin edilir. Ancak kstlanankii ergin ocuk ise velayet altna alnr.

Akl hastal veya akl zayfl

Savurganlk, Alkol, Kt Yaama tarz Madde Bamll, Kt Ynetim zgrl Balayc Cezaya Mahkmiyet Bir yl veya daha uzun sreli zgrl balayc bir cezaya mahkm olan her ergin kstlanr.

lgilinin stei

FFLL EEHHLLY Y EETT Y Y NNNNDDEENN K K LLEERRNN DDUURRUUMMUU Fiil ehliyeti ynnden kiilerin ayrm fiil ehliyeti iin gerekli artlara sahip olma durumuna gre dzenlenir. Fiil ehliyetininartlarndan bir ya da bir kann yokluu kiilerin ehliyet durumlarnda deiiklik meydana getirecektir.


20/72


21/72

21

NNCC BBLLMM K K LLK K HH A AK K K K II . 1- Kiilik haklar mutlak hakgrubuna girer . Bu nedenle herkese kar ileri srlebilirler.

2- Kiilik haklar maddi deere sahip deildirler bu nedenle ahs varl haklarna girerler.

3- Kiilik haklar kiinin kiiliinden ayrlmaz bir karakter tamalar sebebiyle vazgeilmesi ve devredilmesi mmkn deildir.

4- Kiilik haklar kiiye insan olmas nedeniyle tannmtr.

5- Bu haklarnkiiye bal haklar olmas nedeniyle; kural olarak mirasya gemesi de mmkn deildir,

6- Kiilik haklar zamanamna uramaz ve hak drc sreye tabi deildir. 7- Kiilik haklar esas olarak savunma salayan haklardr.

K K LLNN K K OORRUUNNMM A ASSII

KLN E KARI KORUNMASI (VAZGEME VE AIRI SINIRLAMAYA KARI) Kimse hak ve fiil ehliyetinden ksmen de olsa vazgeemez. Kimse zgrlklerinden vazgeemez veya onlar hukuka ya daahlaka aykr snrlayamaz.

KLN DIA KARI KORUNMASIKiiliin da kar (haricen) korunmas, kiilik haklarn dtan, yani bakalarndan gelebilecek olan haksz (hukuka aykr)saldrlara kar korumak demektir. Medeni Kanunumuz kiilii da kar korumaktadr.

MK. m. 24e gre, "Hukuka aykr olarak kiilik hakkna saldrlan kimse, hakimden, saldrda bulunanlara kar korunmasnisteyebilir". "

hakim, kiilik hakkna saldr iddias ile karlat zaman, nce, tecavze urad iddia edilen varln, hukuken korunan kiisel varlklardan olup olmadn tespitedecektir. Hukuka aykrln tespitinde hakime MK. md. 24/II yol gstericidir. Buhkmde hukuka aykrl ortadan kaldran haller saylmtr.

Kiilik hakk zedelenen kimsenin rzas Daha stn nitelikte zel ya da kamusal yarar Kanunun verdii yetkinin kullanlmas hukuka aykrl ortadan kaldrr.

4. KLK HAKLARINA SLADIRI HALNDE AILACAK DAVALAR

1. Tespit Davas Medeni Kanunumuza gre, kiilik haklarna saldrda bulunulan kii, sona ermi olsa bile etkileri haladevam eden saldrnn hukuka aykrlnn tespitini isteyebilir

2. Saldrya Son Verilmesi Davas Bir kimsenin kiilik haklarna kar hukuka aykr bir saldrda bulunulmas ve sal-drnn devam etmekte olmas halinde alabilecek olan dava, saldrya son verilmesi davas (men davas)dr.

3. nleme Davas nleme davas, halen mevcut olmamakla beraber birtakm belirtilerden pek yakn bir zamandagereklemesi beklenen bir hukuka aykr saldr tehlikesine kar alan davadr.

4. Tazminat Davas Maddi tazminat davas, kiilik haklar saldrya uram kiinin bu saldrdan dolay uram olduumaddi zarar karlayan davadr.

Manevi Tazminat Davas Kiilik haklarna kar hukuka aykr bir saldrda bulunulan kimse, manevi zarara dauram olabilir. Manevi tazminat talebi kar tarafa kabul edilmedike salararas ilemle bakalarnadevredilemez, miras brakan tarafndan ileri srlm olmadka miraslara da gemez (MK. m. 25/IV).

DAVA DAVANIN AMACI HUKUKA AYKIRILIK HLAL EDENN KUSURU

nleme Davas Ortaya kacak Saldrnnnlenmesi Gerekli Aranmaz

Durdurma Davas Mevcut, devam eden saldrydurdurma

Gerekli Aranmaz

Tespit Davas Saldrnn hukuka aykrlntespit

Gerekli Aranmaz

Bildirme/Dzeltmeninaklanmas veya kararn ilan

Bildirme, dzeltmeninaklanmas, kararn ilan Gerekli Aranmaz

Maddi Tazminat Davas Tazminata hkmetme Gerekli Kural olarak aranr

Manevi Tazminat Davas Tazminata hkmetme Gerekli Kural olarak aranr

Kazancn adesi Davas Saldrdan elde edilen Kazancniadesi

Gerekli Aranmaz


22/72

22

A L T S O Y

S T SOY

K K NNNN DDEERR K K LLEERRLLEE VVEE Y Y EERRLLEE LLK K SS HHIISSIIMMLLIIK K

Hsmlk, doal ya da bazilikiler sonucu, kii ile belirli kimseler arasnda kurulan ve hukuki sonular douran bir badr.Hsmlk, kurulu ekline gre, trldr:

Kan hsml

Kayn hsml

Evlat edinmeden doan hsmlk

KAN HISIMLII Biri dierinin soyundan veya ortak bir soydan gelen kiiler arasndaki baa kan hsml denir. Kan hsmlnn derecesihsmlar birbirine balayan doum saysyla belli olur.

1. TRLER

a. stsoy (usl) - Altsoy (fru) Hsml Biri dierinden gelen kiiler arasnda stsoy - altsoy hsml vardr. Yani anne vebaba ve ste doru uzanan doumla kurulan balar stsoy, alta doru uzananbalar ise alt soydur.

b. Yansoy HsmlOrtak kkten gelen kiiler arasndaki hsmla yansoy hsml denir ( MK. md.17/II). Kardeler arasnda; day, hala, teyze, amca ile yeen arasndaki, kardeocuklar arasndaki hsmlk yansoy kan hsmldr.

Yansoy kan hsml; tam ya da yarm kan olabilir. Ortak kklerin her ikisi de mterek isetam kan yansoy hsml sz konusu olur. Buna karlk kklerden sadece birinin ortak olmas halinde yarm kan yansoyhsml vardr.

2. SONULARI Kan Hsmlna Balanan Hukuki Sonular

Kan hsmlna balanan en nemli sonular unlardr:

o Evlenme Yasa: stsoy ve altsoy arasnda, nc dereceye kadar yansoy hsmlar ( yeen ile amca, day, hala,teyze ) arasnda evlenme yasaktr.

o Miraslk: Medeni Kanun a gre yasal ve sakl payl miraslar sadece kan hsmlardr (e ve evlatlk hari)

o Vesayet : , vasi atamada kan hsml tercih sebebidir.

o Dernekte Oy Kullanma Yasa: Dernek yesi, kendisi, ei veya stsoy ve altsoyu arasndaki ilerde oy kullanamaz

o Nafaka deme Ykmll: herkes, yardm etmedii takdirde zor duruma decek olan stsoy ve altsoyuna,

kardelerine yardm ile ykmldr.o Tanklktan Kanma: davada, taraflardan birinin altsoyu ve stsoyu ile nc derece dahil yansoy hsmlar

tanklktan kanabilirler.

o Hakimin Davaya Bakma Yasa ve Red Sebepleri: Hakimin altsoy ve stsoyu ile nc dereceye kadar yansoyhsmlarnn davasna bakmas yasaktr

o Anonim Ortaklarda Deneti Olma Yasa: Anonim ortaklk yneticilerinin altsoy ve stsoylar, ncderece dahilyansoy hsmlar deneti olamazlar.

KAYIN (SIHR ) HISIMLII

Kaynevlenme ile anlamna gelir. Elerden biri ile dier ein kan hsmlar, ayn tr ve dereceden kayn hsmlar olur. Kaynhsml, kendisini meydana getiren evliliin sona ermesiyle ortadan kalkmaz.

SUN HISIMLIKEvlatlk ile evlat edinen arasnda evlat edinme ileminden dolay meydana gelen ba suni bir badr ve hsmlk dourur


23/72

23

Y Y EERRLLEEMM Y Y EERR

TANIMYerleim yeri bir kimsenin srekli kalma niyetiyle oturduu yerdir (MK m. 19/I).

retide kabul edilen gre gre; yerleim yeri, bir kimsenin hayat faaliyetlerinin ve kiisel ilikilerinin merkezi olan yerdir9.

ETLER

1. RAD YERLEM YER (BAIMSIZ YERLEM YER, ASL YERLEM YER) Srekli kalma niyetiyle oturulan yere iradi yerleim yeri denir (MK m. 19/I). Kii yerleim yerini kendi zgr iradesi ile seer.

2. T BAR YERLEM YER (TAL YERLEM YER) Trkiyede henz bir yerleim yeri edinmemi olan kimsenin halen oturduu yer, yerleim yeri saylr. Yerleim yerininzorunluluu ilkesinin doal bir uzantsdr.

3. YASAL YERLEM YER Baka bir kiiye veya kurumahukuki bamll olan kiilerin yerleim yeri kanun koyucu tarafndan tespit edilmitir. Buradakiinin iradesi gz nnde tutulmaz. Bu konunun iki tane rnei vardr:

Velayet altnda bulunan ocuun yerleim yeri, ana ve babasnn, ana ve babann ortak yerleim yeri yoksa,ocuun kendisine brakld ana veya babann yerleim yeridir.

Dier hallerde ocuun oturma yeri, onun yerleim yeri saylr (MK m. 21).

Vesayet altndaki kiilerin yerleim yeri, bal olduklarvesayet makamnn bulunduu yerdir.

K K SSEELL DDUURRUUMM SSCCLLLLEERR Bir kimsenin kiisel durumunun kaydedildii sicillere kiisel durum sicili ad verilir. Kiinin, doum, lm, evlenme boanma,soyba deiiklii, evlat edinilmesi gibi durumlar kiisel durum siciline kaydedilir. Doum 30 gn lm 10 gn iindenfusa bildirilmelidir.

KSEL DURUM SCLNE LKN GENEL LKELER

1. SCL KAYITLARININ BTNL LKES Kiisel durum ktklerinin tm lke iinde veya dndaki vatandalarn kiisel durum ve deiikliklerinin tam ve toplu olarakbelirtilmesi ilkesidir.

2. GZLLK LKES Medeni Kanundaki dier sicillerin aksine nfus ktkleri kamuya ak siciller deildir.

3. SCL KAYITLARININ SPAT GC Kiisel durum sicilleri de resmi sicillerin ispat gcne sahiptir.

NFUS KTKLERNN TUTULMASI VE YANLI TUTULMASINDAN DOAN SORUMLULUK Kiisel durum sicilinin tutulmasndan doan zararlar, kusurlu memura rcu edilmek kaydyla, Devlete tazmin edilir.Tazminat ve rcu davalar, kiisel durum sicilinin tutulduu yer mahkemesinde alr.


24/72

24

K K NNCC K K IISSIIMM TTZZEELL K K LLEERR TZEL K KAVRAMI UNSURLARIBir kii ya da mal toplulunun tzel kiilik kazanabilmesi in bir takm unsurlara sahip olmas gerekmektedir;

o Belli ve Srekli Bir Ama

o rgtlenme Unsuru: Tzel kiiler rgt nitelii tarlar, aksiha lde tzel kii olmazlar.

o Bamszlk Vasf: Tzel kiilik bnyesindeki kii ve mallardan bamsz bir nitelik tar bylelikle tek bana hak ve

borlara sahip olabilir.

TZEL KLN KAZANILMASI1) zin Sistemi: Tzel kiilik devletin bu hususta yetkili kld bir makamn izniyle kazanlr.

2) Serbest Kurulu Sistemi: Bu sistemde tzelkiinin kuruluuna devletin mdahalesi yoktur

3) Tescil Sistemi: Tzel kiilik kanunda belirtilmi sicile tescil ile kiilik kazanr.

TZEL KLERN HAK EHLYET

Tzel kiiler, kanunda ngrlen artlara sahip olduklar anda hak ehliyetine kavuurlar. Tzel kiilerde hak ehliyeti amalaryla snrldr (Ultra Vires ilkesi). Baka bir ifade ile bir tzel kiinin amacna uygunolmayan, amac dnda hak sahibi olmas veya bor altna girmesi mmkn deildir.

TZEL KLERN FL EHLYET Tzel kiiler, kanuna ve kurulu belgelerine gre gerekli organlara sahip olmakla fiil ehliyetini kazanrlar.

Bu hkme gre, tzel kiiler fiil ehliyetini, kanuna gre zorunlu organlarn oluturduklar anda kazanacaktr. Ayn ekildeorganlarn kurulmamas da fiil ehliyetinin sona ermesini ifade eder. Ancak ou zaman grlen tzel kiilerin kanuniorganlarn kurmamas durumunda kiiliinin sona ermesidir.

Organlar, hukuki ilemleri ve dier btn fiilleriyle tzel kiiyi bor altna sokarlar. Organn yapt hukuki ilemler tzelkiiyi balar. Organ, tzel kiinin kanuni temsilcisi olduu iin yapt ilemi tzel kii yapm saylr.

Tzel kiinin fiil ehliyetinin, bir dier ifadeyle, organn tzel kiiyi temsil etmesinin snrn, tzel kiinin hak ehliyeti oluturur

TZEL KLN SONA ERMES Tzel kiinin malvarl, kanunda veya kurulu belgesinde baka bir hkm bulunmadka ya da yetkili organ baka trlkarar verm edike, en yakn amac gden kamu kurum veya kuruluuna geer. Bu malvarl daha nce zglendii ama iinkullanlr. Hukuka veya ahla ka aykr ama gtt iin kiilii mahkeme kararyla sona eren tzel kiinin malvarl her haldeilgili kamu kuruluuna geer.


25/72

25

DDEERRNNEEK K LLEERR

DERNEK KAVRAMIMedeni Kanunumuzun tanmna gre; Dernekler, en az yedi gerek veya tzel kiinin kazan paylama dnda belirli veortak bir amac gerekletirmek zere, bilgi ve almalarn srekli olarak birletirmek suretiyle oluturduklar, tzel kiiliesahip kii topluluklardr.

Dernek tz hazrlandktan sonra dernein kurulduu yerin en byk mlki amirine verilmelidir. Mahallin en byk mlkiamirine bavurulmas zerine, tzk idare tarafndan 60 gn iinde incelenir. ncelemenin konusu, tzn hukuka

uygunluunun aratrlmasdr. dernekler yaplan yazl bildirimi izleyen 6 ay iinde dernein ilk genel kurul toplantsnyapmaldr. lk genel kurulda dernein zorunlu organlar seilir ve bu organlar 30 gn iinde en byk mlki amirine bildirilir.6 aylk sre iinde ilk genel kurul toplants yaplamaz veya zorunlu organlar seilmezse dernek kendiliinden dalm saylr.

YELN KAZANILMASIFiil ehliyetine sahip bulunan her gerek kii, derneklere ye olma hakkna sahiptir.

Yazl olarak yaplacak yelik bavurusu, tzkte bakaca bir dzenleme yoksa, dernek ynetim kurulunca en ok otuz gniinde karara balanr ve sonu yazyla bavuru sahibine bildirilir. Bavurusu kabul edilen ye, bu amala tutulacak defterekaydedilir. Hi kimse, bir dernee ye olmaya ve hibir dernek de ye kabul etmeye zorlanamaz.

4. YELN SONA ERMES yelik kural olarak; kanunda veya tzkte yer alan niteliklerin sonradan kaybedilmesiyle kendiliinden sona erer

ocuun ocuk dernei yesi iken 18 yan tamamlamas, dernein sona ermesi, yenin fiil ehliyetini kaybetmesi dakanundan doan dier kendiliinden sona erme sebepleridir.

Her ye alt ay nceden yazl olarak bildirmek kaydyla, dernekten kendi isteiyle kma hakkna sahiptir.

Dernein yeyi yelikten karma hakk vardr. karma, dernee, ye ile olan srekli hukuki ilikisini tek tarafl olarak sonaerdirme imkan veren bozucu yenilik douran bir haktr. hra konusunda yetkili organ genel kuruldur

DERNEN ORGANLARIDernein, genel kurul, ynetim kurulu ve denetim kurulu olmak zere tane zorunlu organ vardr. Zorunlu organlardnda derneklerin, baka organlar oluturabilmesi mmkndr ancak, bu organlara zorunlu organlarn grevi, yetki vesorumlu luklar devredilemez.

1. GENEL KURULDernein en st organdr. Dernein her trl, tm yelerinden oluan genel kurul, dernein en yetkili karar organdr.Dernein mahiyeti itibariyle bir alt organa devri mmkn olmayan btn yetkiler genel kuruldadr 10 .

a. Genel Kurulun Yetki ve Grevleri o yelie kabul, yelikten karma hakknda son karar vermek o Dernek organlarn semeko dernein dier bir organna verilmemi ileri grmeko Dernein dier organlarn denetlemek ve onlar hakl sebeplerle grevden alabilmeko Dernein feshine karar verebilmeko Tanmaz mal edinmeye yetki vermek o ube amak o Dernek tznn deitirilmesi

b. Genel Kurul Toplantlar Dernekler, dernek tznn ve kurulu bildirisinin yetkili idari mercilerce kabulnn bildirilmesini izleyen 6 ay iinde ilkgenel kurul t oplantlarn yapmak ve zorunlu organlarn oluturmakla ykmldrler

Genel kurulun tzkte belirtilen zamanlarda ynetim kurulunun ars zerine yapt toplantya olaan genel kurul denir.

Bu toplantlarn en az 3 ylda bir yaplmas gerekmektedir.Genel kurul, ynetim veya denetim kurulunun gerekli grd hallerde ya da dernek yelerinden bete birinin yazlbavurusu zerine, ynetim kurulu tarafndan toplantya arlabilir. Bu durumda toplant olaanst genel kurul adn alr.


26/72

26

Toplant Usul Genel kurul, ynetim kurulu tarafndan en az 15 gn nceden bildirmek kaydyla toplantya arlr. Bu amala toplantnngn, saati, yeri ve gndemi yelere bir yazyla bildirilir.

Genel kurul toplants tzkte aksine hkm bulunmadka dernek merkezinin bulunduu yerde yaplr. Genel kurul, katlmahakk bulunan yelerin salt ounluunun; tzk deiiklii ve dernein feshi hallerinde ise te ikisiyle toplanr.

Genel kurul toplantsnda yalnzca gndemde yer alan maddeler grlr. Ancak toplantda hazr bulunan yelerin en az1/10i tarafndan grlmesi yazl olarak istenen konularn gndeme alnmas zorunludur

Kural olarak genel kurul kararlar toplantya katlan yelerin salt ounluuyla alnr. Ancak tzk deiiklii ve derneinfeshi kararlar iin toplantya katlan yelerin 2/3 ounluu gerekir.

2. YNETM KURULUBe asl ve be yedek yeden az olmamak zere11 dernek tznde belirtilen sayda yeden oluan ynetim kuruludernein yrtme ve temsil organdr.

Grevleri; Dernek ilerini grmek Dernei temsil etmek Dernek iin yardmc kii tayin etmek Genel kurulu toplantya armak

3. DENETLEME KURULUDenetleme kurulu, 3 asl ve 3 yedek yeden az olmamak zere genel kurulca seilen, ynetim kurulunun ilerini, ilemlerini,yazmalarn, defterlerini ve hesaplarn gzetleyip denetleyen organdr.

DERNEN SONA ERMES

1. SONA ERME NEDENLER

2. SONA ERME SONULARI Genel kurul karar ile feshedilen veya kendiliinden sona erdii tespit edilen dernein para, mal ve haklarnn tasfiyesi,tznde gsterilen esaslara gre yaplr

Tzkte tasfiyenin ne ekilde yaplacann genel kurul kararna brakld halle rde, genel kurul tarafndan bir kararalnmam veya genel kurul toplanamamsa yahut dernek mahkeme karar ile feshedilmise, dernein btn para, mal vehaklar, mahkeme kararyla dernein amacna en yakn ve kapatld tarihte en fazla yeye sahip dernee devredilir.

Amacn gereklemesi, gereklemesinin imknsz hale gelmesi. Srenin sona ermesi. lk genel kurul toplantsnn kanunda ngrlen srede yaplmam ve zorunlu organlarn oluturulmam

olmas. Bor demede acze dm olmas. Tzk gereince ynetim kurulunun oluturulmasnn olanaksz hale gelmesi. Olaan genel kurul toplantsnn iki defa st ste yaplamamas.

KENDLNDEN

Genel Kurul Kararyla Fesih (Dernein Kendi feshetmesi )Mahkeme Kararyla Datlma

Dernein Amacnn Kanuna veya Ahlaka Aykr Hale Gelmesi Kuruluundaki Kanuna Aykrlk ve Eksikliklerin Giderilmemesi Su Kayna Haline Gelen Dernein Kapatlmas

YETKL MAKAMKARARIYLA


27/72


28/72

28

NC K TAP

A LE HUKUKU


29/72

29

A ALLEE HHUUK K UUK K UU ALE HUKUKUNUN ZELLKLER

1. liki tiplerinin snrl sayda olmas 2. Geni lde emredici kurallara dayanma 3. ocuk ve zayflar koruma 4. Devlet mdahalesi 5. ekle ballk 6.

Eitlik ilkesi

NN A ANNLLIILLIIK K Medeni Kanunumuz Nianlanma evlenme vaadiyle olur. Hkm ile nianlanmann, evlenmenin n aamas olduunuifade etmek istemitir Nianlanma aile hukuku nitelikli bamsz bir akit olup, ileride birbirleriyle evlenmek isteyen ayrcinsten iki kiinin, ayn yndeki irade aklamasdr.

NN A ANNLLIILLIIIINN MMEEY Y DD A ANN A A GGEELLMMEESS

KURUCU UNSURLAR KARILIKLI EVLENME VAAD

VAADN KARILIKLI K CNSYET ARASINDA OLMASI

NANININ GEERLLK ARTLARI a. EHLYET

Tam ehliyetli ve Snrl ehliyetli kiilerin nianlanma ehliyeti de tamdr. Yani bu kiiler kendi balarna hi kimsenin rzasnabal olmakszn. Nianlanabilirler. Snrl ehliyetsizler, yani ayrt etme gcne sahip kkler ve kstllar ise, ancak yasaltemsilcilerinin izniyle nianlanma szlemesi yapabilirler. nianlanma akdinin geerli olabilmesi iin, kii snrl ehliyetsiz iseyasal temsilcisinin rzas gerekir.

b. HUKUKA, AHLAKA AYKIRI OLMAMABurada zerinde durulmas gereken iki hal vardr. ncelikle bir kii birden fazla kii ile nianl olamaz. bir kii ayn zamandaiki nianll birlikte yrtmek zere ikinci defa nianlanmsa ikinci nianlanma ahlaka aykrlk sebebiyle hkmszdr.

Dier bir durum ise; nianlanmann arta balanmasdr. Nian arta balanabilir. art sre olabilecei gibi bozucu ya dagecikti rici nitelikte de olabilir. Ancak art ahlaka, hukuka aykr olamaz.

c. EVLENMENN MKANSIZ OLMAMASI Aralarnda evlenme engeli bulunan kiilerin nianlanmas evlilik sonucunu douramayacandan tr nian hkmszdr.

NN A ANNLLIILLIIIINN SSOONN A A EERRMMEESS SONA ERME HALLER 1. EVLENME2. TARAFLARIN ANLAMASI 3. BOZUCU ARTIN GEREKLEMES 4. EVLENMENN MKANSIZLAMASI

lm Taraflardan birinin cinsiyet deitirmesi Evlilik iin kesin bir evlenme engelinin meydana gelmesi

5. NANI BOZMANiann tek tarafl irade beyan ile sona erdirilmesine nian bozma ad verilir. Nian bozma hakl ya da haksz bir sebebedayanabilir.

Hakl Sebeple Bozma Nianlln devamn ve evlenmeyi, drstlk kural erevesinde bir taraftan beklenemez klansebepler nian bozmak iin hakl sebep oluturur . niann bozulmas kar tarafn kusurlu davranndan kaynaklanmakta isenian bozan tarafn tazminat isteme imk an doar.

Hakl sebep rnekleri; Nianlsnn bir karakter zelliini ya da nianlanmadan ok nceye ilikin ho olmayan zel hayatn renme, iddetli hayat felsefesi ya da inan ayrl, dier nianlnn devaml ve ar bir hastala yakalanmas

Haksz Sebeple Bozma Drstlk kuralna uymayan bir nedenle niann bozulmas haksz sebeple bozma oluturur. Budurumda nian bozan taraf tazminat demekle ykmldr.


30/72

30

SONA ERME SONULARI

1. MADD TAZMNAT Nianllardan biri hakl bir sebep olmakszn nian bozduu veya nian taraflardan birine ykletilebilen bir sebeplebozulduu takdirde; kusuru olan taraf, dierine drstlk kurallar erevesinde ve evlenme amacyla yapt harcamalar vekatland maddi fedaka rlklar karlnda uygun bir tazminat vermekle ykmldr. Ayn kural nian giderleri hakknda dauygulanr. tazminat davas ama hakk, niann bozulmasndan itibaren 1 yln gemesi ile zamanamna urar.

2. MANEV TAZMNAT Niann bozulmas yznden kiilik hakk saldrya urayan taraf, kusurlu olan dier taraftan manevi tazminat olarak uygunmiktarda b ir para denmesini isteyebilir.

Manevi tazminat davas alabilmesi iin;

Nianlanma akdi, tek tarafl irade beyan ( Bozma) ile sona erdirilmelidir Tazminat isteyen nianlnn kiilik hakk bir zarara uram olmaldr. Daval kusurlu olmaldr.

Manevi tazminat davas, niann sona ermesini takip eden 1 yl iinde almaldr.

3. HEDYELERN GER VERLMES Nianllk evlenme dndaki bir sebeple sona ererse, nianllarn birbirlerine veya ana ve babann ya da onlar gibidavrananlarn, dier nianlya vermi olduklar allmn dndaki hediyeler, verenler tarafndan geri istenebilir. Hediyeaynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleme hkmleri uygulanr. Hediyenin iadesini talep sresi, nianllnsona ermesinden itibaren 1 yldr.

EEVVLLEENNMMEE Evlenme taraflarn evlilik birliini meydana getirmek iin yaptklar bir aile hukukuna zg hukuki ilemdir.13 Evlenme aynzamanda srekli olan bir hayat ortakl meydana getirir.

EEVVLLEENNMMEE NN A ARRTT LL A ARR EHLYET

a. Erginlikb. Ayrtm Gc

Ayrtm gc olmayan kiiler evlenemez. Ayrt etme gcnden devaml surette mahrum bir kimsenin, evlenme akdi yapmashalinde evlilik mutlak butlanla sakat kabul edilirken kiinin, ayrt etme gcnden geici olarak mahrum olduu bir sradayapt evlenme akdi ise nisbi butlanla sakattr.

EVLENME ENGELLER Evlenme engelleri Medeni Kanunda saylmtr. Evlenme engellerinin bazlarnn varl ( kesin evlenme engeli), evlenmeninmutlak butlanla sakat olmas sonucunu doururken; bazlar gerekletii takdirde evliliin geerliliini etkilemez. Kesin Evlenme EngelleriHsmlk

stsoy ile altsoy arasnda; kardeler arasnda; amca, day, hala ve teyze ile yeenleri arasnda, Kayn hsml meydana getirmi evlilik sona ermi olsa bile, elerden biri ile dierinin stsoyu veya altsoyu arasnda, Evlat edinen ile evla tln veya bunlardan biri ile dierinin altsoyu ve ei arasnda

nceki Evlilik Trk hukuk sistemi tek evlilii kabul etmitir. Bu itibarla evli bir kimsenin yapaca ikinci evlilik mutlak butlan yaptrmnatabi olur. Buna gre, daha nce evli olan bir kimsenin yeniden evlenebilmesi iin,

Evlenme lm ile sona ermise, lm gsteren vesikay; Evlenme, boanma ile sona ermise, kesinlemi boanma ilamn, Evlenme iptal ile sona ermise kesinlemi iptal ilamn, E gaip olmusa, gaiplik ile birlikte boanma istenmise, boanma ilamn, veya gaiplik karar alndktan sonra

mahkemeden evliliin sona erdirilmesini istemise, kararn bir rneinin hakime ibraz edilmesi gerekir.

Akl Hastal akl hastalar, evlenmelerinde tbbi saknca bulunmad resmi salk kurulu raporuyla anlalmadka evlenemezlerhkmnn zt anlamna baklnca akl hastalarnn hastalklarnn evlenmeye engel olmayacan raporla belgelemelerihalinde evlenebilecekleri ortaya kmaktadr.


31/72

31

c. Kesin Olmayan Evlenme EngelleriKesin olmayan evlenme engelleri bulunmas halinde; nikah hernaslsa gereklemi ise evlilik artk geerlidir.

Bekleme Sresi Evlilik sona ermise, kadn, evliliin sona ermesinden balayarak yz gn gemedike evlenemez hkm evlilik sona ersede doacak ocuun nesep sorununu zmek amacyla konulmutur.

Bulac Hastalk Umumi Hfzshha Kanunu baz bulac hastalklar evlenme engeli olarak belirlemitir.Frengi, belsoukluu, czzam gibihastal olanlarn iyiletikleri ya da bulama tehlikesinin getii hekim raporu ile belgelenmedii srece evlenemezler.Ancak, byle bir hastaln varlna ramen gerekleen evlenme geerlidir.

EEVVLLLLNN HHK K MMSSZZLL Evlenmenin ekil artlarna uyulmamas, evlenme ehliyetinin bulunmamas, evlenme engellerinin varl evliliinhkmszl sonucunu dourur. Hkmszlk farkl derecelerde olabilir.

1. YOKLUKa) Taraflarn Ayn Cins Olmas b) Resmi Memur Huzurunda Yaplmamas c) Taraflarn Memur Huzurunda Hazr Bulunmamas

2. BUTLANa. Mutlak Butlan Elerden Birinin Evli Olmas Elerden Birinin Srekli Ayrtm Gcnden Yoksun Olmas Akl Hastal Evlenme Engeli Varl

Mutl ak butlan davas ilgili herkes tarafndan alabilecei gibi Cumhuriyet Savcs tarafndan da alabilir. Mutlak butlan davas her zaman alabilir. Kural olarak mutlak butlanla sakat bir ilem batan itibaren hkm ifade etmezken istisnai olarak; evliliin dourduuhukuki sonular ( nesep, velayet, mal rejimi tasfiyesi vb.) gzetil erek; mutlak butlan halinde evlenmenin, hkmn iptalkararna kadar geerli bir evliliin btn sonularn douracan hkme balanmtr.

b. Nispi ButlanNispi Butlan Halleri

Ayrtm Gcnden Geici Yoksunluk krah: Yanlma Aldatma Yasal Temsilcilerin zninin Olmamas

Ayrt etme gcnden geici yoksunluk nedeniyle alan iptal davasnda davac, evlenme srasnda ayrt etme gcnden geiciolarak yoksun olup sonradan bu yetenei kazanan etir. Yanlma, aldatma, korkutma nedenlerine dayanan iptal davas ama hakk, iradesi sakatlanan ee aittir. Yasal temsilcinin izni olmakszn yaplan evlenmelerin iptal davas ile sona erdirilmesi talep hakk veli veya vasiye aittir. Ayrtm gcnden geici yoksunluk, yanlma, aldatma, korkutma nedenlerine dayal nisbi butlan davasnda daval, Dier e,

yasal temsilcinin at iptal davasnda ise daval Her iki e tir.

ptal davas ama hakk, iptal sebebinin ve renildii veya korkunun etkisinin ortadan kalkt tarihten balayarak alt ay veher ha lde evlenmenin zerinden be yl gemekle der.

EEVVLLLLNN SSOONN A A EERRMMEESS Taraflardan birinin lm halinde evliliin son bulmas iin ayrca bir karara gerek duyulmamakszn evlilik ilikisikendiliinden son bulacaktr. Eslerden birinin gaipliine karar verilmi olmas, otomatikman evliliin feshi sonucunudourmaz, bunun iin ayrca bir mahkeme kararna ihtiya duyulacaktr.

Evlilik; medeni kanundaki tanmndan aka anlald zere karlkl iki cins arasnda meydana gelir. Bu durumda elerden birini n cinsiyet deitirmesi halinde evliliin srmesine olanak yoktur. Elerden birinin cinsiyet deitirmesi halinde evlilikkendiliinden hkmsz hale gelecektir.


32/72

32

BBOO A ANNMM A A Boanma evliliin taraflardan bir ya da ikisinin aaca dava ile sona erdirilmesidir.

BOANMA SEBEPLER Boanma sebepleri Medeni Kanunda zel sebepler ve genel sebepler olarak saylmtr.

ZEL SEBEPLERZina

Elerden biri bilerek ve isteyerek einden baka biri ile cinsel iliki kurarsa, dier e boanma davas aabilir. Davaya hakkolan ein boanma sebebini renmesinden balayarak alt ay ve her halde zina eyleminin zerinden be yl gemekle davahakk der.Affeden tarafn dava hakk yoktur

Hayata Kas t, Kt Muamele, Onur Krc Davran Davaya hakk olan ein boanma sebebini renmesinden balayarak alt ay ve her h alde bu sebebin doumunun zerindenbe yl gemekle dava hakk der. Affeden tarafn dava hakk yoktur

Kk Drc Su leme Ve Haysiyetsi z Hayat Srme Kk drc sular, yz kzartc sular (hrszlk gibi) ve bunlara ek olarak ahlaka ve adaba aykr dier sulardr. Elerdenbiri kk drc bir su iler veya haysiyetsiz bir hayat srer ve bu sebeplerden tr onunla birlikte yaamas diereten beklenemezse, bu e her zaman boanma davas aabilir.

TerkElerden biri, evlilik birliinden doan ykmllklerini yerine getirmemek maksadyla dierini terk ettii veya hakl bir

sebep olmadan ortak konuta dnmedii takdirde ayrlk, en az alt ay srm ve bu durum devam etmekte ve istem z erineha kim tarafndan yaplan ihtar sonusuz kalm ise; terk edilen e, boanma davas aabilir. Dierini ortak konutu terketmeye zorlayan veya hakl bir sebep olmakszn ortak konuta dnmesini engelleyen e de terk etmi saylr. Davaya hakk olan ein istemi zerine hakim, yapaca ihtarda terk eden ee iki ay iinde ortak konuta dnmesi gerektii vednmemesi h alinde doacak sonular hakknda uyarda bulunur. Bu ihtar gerektiinde ilan yoluyla yaplr. Ancak, boanmadavas amak iin belirli srenin drdnc ay bitmedike ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay gemedikedava alamaz.

Akl Hastal Elerden biri akl hastas olup da bu yzden ortak hayat dier e iin ekilmez hale gelirse, hastaln gemesine olanakbulunmad resmi salk kurulu raporuyla tespit edilmek kouluyla bu e boanma davas aabilir. Akl hastal nedeninedayal boanma davas iin sre ngrlmemitir.

GENEL SEBEPLEREvlilik Birliinin Temelden Sarslmas Boanma Hususunda Anlama

Evlilik en az bir yl srm ise, elerin birlikte bavurmas ya da bir ein dierinin davasn kabul etmesi halinde, evlilik birliitemelinden sarslm saylr

Ortak Hayatn Kurulamamas Daha nce boanma sebeplerinden herhangi biriyle alm bulunan davann reddine karar verilmesi ve bu kararnkesinletii tarihten balayarak yl gemesi halinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamsaevlilik birlii temelden sarslm saylr ve elerden birinin istemi zerine boanmaya karar verilir.

BOANMA DAVASI SONUCUNDA VERLECEK KARARa. Ayrlk

Mahkeme, taraflarn boanma sebebi ile mahkemeye bavurduklar halde boanmaya hkmedildii zaman tekra r evlilikhayatna dnmeleri ihtimalini delillerden ve onlarn hallerinden anlayabilir. bu takdirde yarg bir yldan yla kadar ayrlkkarar verebilir. Bu ayr yaama kararndan sonra taraflar h ala bir araya gelmemilerse, bir tarafn istei ile boanmaya kararverilir.

b. Boanma Hakim taraflarn artk bir arada yaamasnn imkansz olduunu takdir ederse; boanma kararyla beraber evlilik birliinisona erdirir. Boanan eler tekrar evlenebilirler. Boanmann Sonular Nafaka

Yoksulluk Nafakas Trk Medeni Kanunu 169. maddesi ile hkm altna alnmtr. Buna gre: Boanma yznden yoksullua decektaraf, kusuru daha ar olmamak kouluyla geimi iin dier taraftan mali gc orannda sresiz olarak nafakaisteyebilir. Nafaka ykmlsnn kusuru aranmaz. Yoksulluk nafakas; boanma ile beraber istenebilecei gibi,boanma kararnn kesinlemesinden itibaren 1 yl iinde de dava edilebilir.


33/72

33

tirak Nafakas ocuun velayeti kendisine verilmi olan ocuun zorunlu giderlerini (giyim, bakm, yeme ime, barndrma gibi)karlayacaktr. Buna karlkvelayet kendisine verilmeyen taraf, mali gcne orannda, hak imin belirleyecei miktarda,ocuun bakm ve eitim giderlerine katlmak zorundadr. Hakim tarafndan belirlenen bu nafakaya itirak nafakasdenir.tirak nafakas boanma dava s srasnda her zaman istenebilecei gibi nafaka iin talep gerekli olmayp, hakimtarafndan resen de karar verilebilir.

VelayetHakim; Mahkeme boanma veya ayrla karar verirken, olanak bulunduka ana ve babay dinledikten ve ocuk vesayetaltnda ise vasinin ve vesayet makamnn dncesini aldktan sonra, ana ve babann haklarn ve ocuk ile olan kiiselilikilerini dzenler.

Tazminat Maddi Tazminat

Mevcut veya beklenen menfaatleri boanma yznden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftanuygun bir maddi tazminat isteyebilir. D avac ein maddi tazminata hak kazanabilmesi iin boanmaya yol aan olaylarda ya

tamamen kusursuz ya da kusuru var ise bunun daval kusurundan az olmas gereklidir. Manevi Tazminat

Manevi tazminat zarar grenin kiilik deerlerinde iradesi dnda meydana eksilmenin giderilmesi, tazmin ve telafiedilmesidir. Medeni kanunumuza gre evliliin boanma sebebiyle son bulmasndan dolay doan dava haklar, boanmahkmnn kesinlemesinden itibaren bir yl gemekle zamanamna urar.

MM A ALL RREEJJMMLLEERR Elerin evlenmeden nce sahip olduklar ve evlilik sresince edindikleri malvarlklarn ynetme, bunlardan yararlanma vebunlar zerinde her trl ilem yapma usullerini belirleyen hukuk kurallarna mal rejimi denir.

Y Y A ASS A ALL MM A ALL RREEJJMMLLEERR OOLL A ARR A AK K EEDDNNLLMM MM A ALLLL A ARR A A K K A ATT IILLMM A A Edinilmi mallara katlma rejimi; elerin evlilik sresince emekleri karl elde ettikleri mallar zerinde birlikte hak sahibiolmalardr.

EDNLM MALLAR almasnn karl olan edinimler, Sosyal gvenlik veya sosyal yardm kurum ve kurulularnn veya personele yardm amac ile kurulan sandk ve

benzerlerinin yapt demeler,

alma gcnn kayb nedeniyle denen tazminatlar, Kiisel mallarnn gelirleri, Edinilmi mallarn yerine geen deerler.

Bir ein btn mallar aksi kantlanncaya kadar edinilmi mal kabul edilir.

KSEL MALLAR Elerden birinin yalnz kiisel kullanmna yarayan eya ( rnein; tra takm, kol saati ) Mal rejiminin balangcnda elerden birine ait olan veya bir ein sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir ekilde

karlksz kazanma yoluyla elde ettii malvarl deerleri ( rnein; elerden birinin evlenmeden nce alddolaysyla evlenirken zaten var olan arabas, ee ailesinden miras kalan tanmaz, saysal lotodan kan ikramiye )

Manevi tazminat ala caklar Kiisel mallar yerine geen deerler


34/72

34

HHIISSIIMMLLIIK K

A ANNNNEE--BB A ABB A A VVEE OOCCUUK K A ARR A ASSIINNDD A A SSOOY Y BB A AIINNIINN K K UURRUULLMM A ASSII Soybann kurulmas; ocuk ile anne-baba arasndaki ilikileri kapsamaktadr. Soyba baba ve anne ynnden ayr ayrdzenlenmitir. ana ile ocuk arasnda soyba, ocuun evlilik d ve evlilik ii domu olmas gibi bir ayrm yaplmakszndoumla kurulur. ocuu douran kadnn anne olarak kabul iin bakaca bir ileme gerek yoktur.

OCUK VE BABA ARASINDA

ocuk ile baba arasndaki soybann kurulmas ocuun evlilik iinde doup domamasna gre farkllk gsterir. 1. ANA LE EVLLK (BABALIK KARNES) Evlilik devam ederken veya evliliin sona ermesinden balayarak yz gn iinde doan ocuun babas kocadr. Kocanngaipliine karar verilmesi ha linde yz gnlk sre, lm tehlikesi veya son haber tarihinden itibaren ilemeye balar.Evlilik iinde doan ocuklarn babaya balanmas adi karinedir. Aksi ispatland takdirde soyba ortadan kaldrlabilir.

a. Soy Bann Reddi (Babalk Karinesinin rtlmesi) Babalk karinesinin adi bir karine olmas nedeniyle rtlmesi mmkndr. Babalk karinesinin rtlmesi soybannreddi davas gerekleir.

b. Evlilik D ocuklarn Anne Babann Sonradan Evlenmesi DurumuEvlilik dnda doan ocuk, ana ve babasnn birbiriyle evlenmesi halinde kendiliinden evlilik iinde doan ocuklara ilikinhkmlere tabi olur. Ana ve baba evlenme srasnda veya evlenmeden sonra nfus memurun a durumu bildirirler ancakbildirimin yaplmam olmas, ocuun evlilik iinde doan ocuklara ilikin hkmlere tabi olmasn engellemez

2. EVLLK DII OCUKLARIN DURUMUa. Tanma

Tanma, evlilik d doan bir ocuun baba tarafndan, kendisinin olduunu belirleyen tek tarafl, kar tarafn kabulnegerek duyulmayan bir hukuki ilemdir.Tanma bir ok ekilde yaplabilir;

a) Resmi senetle (Noter senedi)b) Vasiyetname ilec) Mahkemeye yazl bavuru ile*yeni d) Nfusa yazl bavuru ile*yeni

b. Babalk Davas Evlilik dnda doan bir ocukla baba arasnda, ana ile sonradan evlenme ya da tanma yoluyla soyba kurulamamsa,mahkeme kararyla soybann kurulmas istenebilir.Dava; a na ve/veya ocuk tarafndan birlikte veya ayr ayr alr. Babalk davasnn ocuun doumundan nce veya sonra almas mmkndr. Babalk davas iin kanunda hak drc sre bir yl olarak ngrlmtr. Buna gre;

Anann dava hakk, doumdan balayarak bir yl gemekle der14 . ocua doumdan sonra kayym atanmsa, bir yllk sre, atamann kayyma teblii tarihinde ilemeye balar. ocua kayym atanmamsa ocuun ergin olduu tarihte ilemeye balar. ocuk ile baka bir erkek arasnda soyba ilikisi varsa, bir yllk sre bu ilikinin ortadan kalkt tarihte ilemeye

balar. Bir yllk sre getikten sonra gecikmeyi hakl klan sebepler varsa, sebebin ortadan kalkmasndan balayarak bir ay

iinde dava alabilir.

EVLAT EDNME YOLU LE SOYBAI KURULMASI1. KKLERN EVLAT EDNLMES

a. Genel artlar Kn Baklm ve Eitilmi Olmas

Evlat edinilecek olan kn evlat edinen tarafndan bir yl sreyle baklm ve eitilmi olmas arttr. Edinmenin Kn Yararna Olmas Kn Rzas

Kn Ana Babasnn Rzas Vesayet Dairelerinin zni Dier ocuklarn Yararlarnn Zedelenmemesi Evlat Edinen le Evlatlk Arasnda En Az 18 Ya Fark Olmas


35/72

35

b. zel artlar Elerin Birlikte Hareket Etmesi Eler dndaki kiilerin birlikte evlat edinmeleri mmkn deildir. Ya

Evli olmayan ki i otuz yan doldur mu kiiler tek ba na evlat edinebilir. Eler, ancak birlikte evlat edinebilirler; evli olmayanlar birlikte evlat edinemezler.

o Elerin en az be yldan beri evli olmala r veya otuz ya n doldur mu bulunmala r gerekir.o Elerden bi ri, en az iki yldan beri evli olmala r veya kendisinin otuz ya n doldur mu bulunma s kouluyla

dierinin ocuunu evlat edinebilir.

2. ERGN VE KISITLILARIN EVLAT EDNLMES a. Genel artlar Evlat edinilenin ergin ve kstl olmas Evlat edinenin altsoyunun ak muvafakatinin bulunmas Evlat edinilenin evli olmas halinde einin rzas

b. dier artlardan birinin gereklemi olmas Evlat edinilecek olann bedensel veya zihinsel zrl olmas sebebiyle bakma muhta olmas ve evlat edinen

tarafndan en az 5 senedir baklp gzetilmi olmas veya Evlat edinen tarafndan kkken en az 5 yl sreyle baklp gzetilmi olmas veya

Dier hakl sebepler mevcut ise ve evlat edinilen evlat edinen ile en az 5 yldr aile halinde yaamalar.

3. EVLAT EDNMENN SONULARI Evlat e dinme ilikisi, evlat edinen ile evlatlk arasnda Soybann kurulmasn salar. Ortaya Bylece soybann kurulmasnabal sonular kar.

a. Evlenme YasaEvlat edinen ile evlatlk arasnda ve bunlarn altsoyu ve ei arasnda evlenme engeli vardr.

b. Miraslk likisiEvlat edinilen, evlat edinenin altsoyu gibi sakl payl mirass olur, fakat evlat edinilen, evlat edinenin hsmlarnn mirassolmaz. Ayrca evlat edinen de evlat edinilenin mirass olamaz. Grld zere, burada miraslk tek ynldr. Evlatedinilenin kendi ailesine mirasl aynen devam eder. Yani; evlat edinilen ailesine miras hukuku genel kurallarna gre mirasyken, evlat edinenin sadece kendisinin

mirassdr.Evlat edinen ise evlat edinilenin mirass olamaz. c. Velayet ve Ana Babann Haklar

Vela yet hakk evlat edinene geer. Evlat edinme ileminin tamamlanmasyla artk ocuun bakm, mallarnn idaresi,mallarn geliri evlat edinendedir. Soyad

Evlat edinilen kk ise evlat edinenin soyadn alr. Evlat edinilen e vli ise, kocasnn soyadn tamaya devam eder. Evlat edinilen ergin ise kendi soyadn tayp tamamakta tamamen serbesttir. Dilerse evlat edinenin soyadn alr,

dilerse kendi soyadn tamaya devam ederd. Vatandalk

Evlat edinme, evlatln vatandalna etki etmez

SOYBAININ VELAYETE BALI HKMLER 1. VELAYET HAKKININ ER Velayet hakk, ana babann, kural olarak kklerin, istisnai olarak da kstllarn bakm ve korunmalarnn salanmasamacyla, onlarn kii ve mallar zerinde sahip olduklar grev, yetki ve haklarn btnn ifade ederVelayet hakk kiiye sk skya bal bir hak olduundan devri ve miraslara gemesi mmkn deildir.

2. VELAYET HAKKININ SAHB Ergin olmayan ocuk, ana ve babasnn velayeti altndadr. Yasal sebep olmadka velayet ana ve babadan alnamaz.

Hakim vasi atanmasna gerek grmedike, kstlanan ergin ocuklar da ana ve babann velayeti altnda kalrlar. Ana ve baba evli ise Evlilik devam ettii srece ana ve baba velayeti birlikte kullanrlar. Ortak hayata son verilmi veya ayrlk hali gereklemise hakim, velayeti elerden birine verebilir.

Velayet, ana ve babadan birinin lm halinde sa kalana, boanmada ise ocuk kendisine braklan tarafa aittir. Ana ve baba evli deilse velayet anaya aittir. Elerin birlikte evlat edindii ergin olmayan ocuklar da ayn velayet hkmlerine tabidir.


36/72

36

Velayet ncelikle kkler, istisnaen de ergin kstllar hakknda uygulanr

Velayet hsmlktan doan, ana babaya kanunen tannm biryetkidir.

Velinin ocua ait yetki ve grevlerinin kapsam daha genitir.Veli, kendi imkanlar ile ocuun yetitirilmesini, bakmn, geimini salamak zorundadr .

Veli, temsil yetkisini kullanrken kural olarak mahkemenin izninialmak zorunda deildir

Veli, kn mallar zerinde mahkemeye hesap vermez; diledii gibi tasarruf eder

Yapt hizmetler iin cret istemez.

Velayetin kanundan domas sebebiyle, veli bu grevden kanamayaca gibi istifa da edemez.

VELAYET

Vesayet kural olarak kstllar hakknda, istisnai olarak kkler iin uygulanr

Vesayetin kurulmas iin mahkeme karar gereklidir.

Vasinin vesayet altndaki kiiye ait yetki ve grevleri daha dardr.Vasi, ocuun yetitirilmesi, bakm, geimi iin kendi imknlarna bavurmaz

Vasi baz ilemleri yaparken sulh, baz ilemleri yaparken sulh veasliye mahkemesinin iznini almak zorundadr .

Vasi, vesayet altndaki kiinin mallar iin defter tutar, sulhhakimine hesap verir. Mallar zerinde kural olarak tek bana tasarruf edemez.

Yapt hizmetler iin cret alr

Asi belli artlarn olumasyla mazeret gsterebilir ve bugrevinden kanabilir. stifa edebilir.

VESAYET

3. VELAYETN KALDIRILMASIVelayet hakknn amacna uygun kullanlmamas halinde, ocuun korunmas iin kanunun ngrd nlemlerin yeterliolmamas durumunda ana ve babann velayet hakk hakim tarafndan kaldrlabilir.

Ana ve babann deneyimsizlii, hastal, zrl olmas, baka bir yerde bulunmas veya benzeri sebeplerden biriylevelayet grevini gerei gibi yerine getirememesi

Ana ve babann ocua yeterli ilgi gstermemesi veya ona kar ykmllklerini ar biimde savsaklamas

4. V ELAYET HAKKININ KANUNDAN DOLAYI SONA ERMES Ana babann lmyleKstllk altndaki ocua vasi tayini ileocuun lmyle veya ergin olmasyla ocuun nc kii tarafndan evlat edinilmesiyleSoybann reddi veya evlatlk ilikisinin sona ermesi ile kiinin velayet hakk kendiliinden sona erer.

A ALLEE TTOOPP LLUULLUUUU Y Y A ARRDDIIMM NN A AFF A AK K A ASSII

Herkes, yardm etmedii takdirde yoksullua decek olan stsoyu ve altsoyu ile kardelerine nafaka vermekle ykmldr.

NAFAKA ALACAKLISI OLABLECEK KLER; st soy(Anne- baba,bykanne-bykbaba,..)

Alt soy ( nesebi gerek olsun-olmasn erkek ve kz ocuu, torunlar, ..) Evlat edinen ve evlat edinilen Karde(ana-baba bir karde yada ana bir veya baba bir karde)

A ALLTT SSOOY Y UUNN DDEENNK K LLEETT RRMMEE A ALL A ACC A AII Ana ve baba veya byk ana ve baba ile birlikte yaayan ve emeklerini ya da gelirlerini aileye zgleyen ergin altsoylar, bunakarlk uygun bir bedel isteyebilirler.

A ALLEE Y Y UURRDDUU Aile yurdu; bir kiinin, hayatta olduu sre boyunca bir tanmazn ailesinin ikamet ve geimini salamak zere tasarrufedilemez bir biimde ailesine zglemesidir. Aile yurdu ha line getirilen tanmazlar devrolunamaz, rehnedilemez ve kirayaverilemez. Bir tanmazn aile yurdu haline getirilmesi, ancak izne ilikin mahkeme kararnn o tanmazn tapu ktneerh verilmesiyle mmkn olur; bu husus mahkemece ilan edilir.

VVEESS A AY Y EETT Ve layet altnda bulunmayan kkler veya muhta ergin lerin korunmasna ynelik kuruma vesayet ad verilir. Vesayetkanuni temsil kurum larndan biridir.


37/72

37

VVEESS A AY Y EETT GGEERREEK K TT RREENN HH A ALLLLEERR KKLK Velayet altnda bulunmayan her kk vesayet altna alnr. Kn vesayet altna alnmasn gerektiren haller;

o Ana ve babann her ikisinin de lm o Ana babann her ikisinin de gaiplii o Ana babann her ikisinden de velayetin kaldrlmas o Evlilik dnda doup da velayetin anaya verilmemesio Boanmada velayetin Ana babann her ikisine de braklmamaso Velayet hakkna sahip ana ve babann her ikisinin de kstlanmas

KISITLILIKo Akl Hastal veya Akl Zayflo Savurganlk, Alkol ve Uyuturucu Madde Bamll, Kt Yaama Tarz, Kt Ynetim o zgrl Balayc Cezao stek zerine Kstlama

K K A AY Y Y Y IIMMLLIIK K Belirli bir iin grlmesi ya da malvarlnn veya bir maln ynetilmesi iin, sulh mahkemesince atanan kiidir.Vasinin aksine, kayym sadece bir maln idaresi veya belli bir veya birka iin grlmesi iin sulh mahkemesi tarafndan tayinolunur. Bu haliyle kayymlk daha ok temsile yaklar. nk; kendisine kayym atanan kiinin fiil ehliyetinde her hangi birdeiiklik olmaz.Kayymlk kanunda iki ekilde dzenlenmitir.

TEMSL KAYYIMLII Kayym, bir kiininbelli bir veya birka iini grmek iintayin edilmise, burada temsil kayyml sz konusudur. Vesayet makam, aada yazl olan veya kanunda gsterilen dier ha llerde ilgilisinin istei zerine veya re'sen temsilkayym atar:

o Ergin bir kii, hastal, baka bir yerde bulunmas veya benzeri bir sebeple ivedi bir iini kendisigrebilecek veya bir temsilci atayabilecek durumda deilse,

o Bir ite yasal temsilcinin menfaati ile kn veya kstlnn menfaati atyorsa, o Yasal temsilcinin grevini yerine getirmesine bir engel varsa.

YNETM KAYYIMLII Vesayet makam, ynetimi kimseye ait olmayan mallar iin gereken nlemleri alr ve zellikle aadaki hallerde bir ynetimkayym atar:

Bir kimse uzun sreden beri bulunamaz ve oturduu yer de bilinemezse, Vesayet altna alnmas iin yeterli bir sebep bulunmamakla beraber, bir kii malvarln kendi bana ynetmek

veya bunun iin temsilci atamak gcnden yoksunsa, Bir terekede miraslk haklar henz belli deilse veya ceninin menfaatleri gerekli klarsa, Bir tzel kii gerekli organlardan yoksun kalm ve ynetimi baka yoldan salanamamsa, Bir hayr ii veya genel yarar amac gden baka bir i iin halktan toplanan para ve sair yardm ynetme veya

harcama yolu salanamamsa.

stee bal kstlama sebeplerinden biri varsa, ergin bir kiiye kendi istei zerine bir kayym atanabilir.


38/72

38

4 K TAP

M RAS HUKUKU


39/72

39

GGRR Miras hukuku Medeni Hukukun insann lmnden sonraki parayla llebilen tm mal varlnn durumunu ve budurumdan doan ilikileri dzenleyen alandr.

TEREKE (MRAS) len gerek kiinin miraslarna brakt devredilebilen nitelikteki; par a, mal, hak ve borlarn tamamnamiras ad verilir. Miras bu anlamda tereke ile ayn anlama gelmektedir.

MURS (MRAS BIRAKAN) Muris; g erek kiinin lm ile miras hukuku asndan kazand sfattr.

MRASI Miras brakann lm zerine kanunen veya lme bal bir tasarruf vastasyla brakt malvarlndan pay sahibiolan kii. Miras sfat yasadan ya da lme bal tasarruftan doabilir. Gerek veya tzel kiiler miras olabilirler.Miras olabilmek iin;

Gerek kiinin hak ehliyetine sahip olmas yeterlidir. Ayrca fiil ehliyeti aranmaz. Mirastan yoksun

medeni ders notu.pdf

Documents