mandy na fanny
TRANSCRIPT
KshsKs
hs
Kshs
MANDY na FANNYHali ya Baadaye ya Kilimo Endelevu
Bhagirath Choudhary na Kadambini GaurKielezo na Irfan Khan
MANDY na FANNYHali ya Baadaye ya Kilimo Endelevu
Kuna salama zaidi, bora zaidi,chakula rahisi na mazingira ya kijani
“kimetunukiwa kwa Dr. Clive W. James, Glenys Menai James and ISAAA ”Bhagirath Choudhary & Kadambini Gaur
Kimechapishwa na: huduma ya upataji na utumizi wa kilimo cha kibayoteki (ISAAA)
Haki ya Kunakili: ISAAA 2011: Haki zote zimehifadhiwa. Ingawa ISAAA inahimiza ushirikiano wa ujuzi kiutandawazi, hairuhusiwi kuchapisha makala haya ikiwa ni pamoja na majina na picha za wahusikakwa njia yoyote ile au kwa mbinu zozote zile, kwa vitumeme, kitambo, kutoa nakala, kurekodi au kua namna nyinginezo bila ruhusa ya haki za wamiliki. Uchapishaji wa makala haya, au sehemu yoyote kwa minajili ya mafunzo na sio kwa ajili ya kibiashara kunakubaliwa kwa kutoa taarifa, vilevile kwa kupewa ruhusa kwa maandishi na ISAAA. Waandishi na sio ISAAA ndio wanawajibika kikamilifu kwa maelezo ya chapisho hili na kwa makosa yoyote upungufu au kutoeleweka vyema.
Dondoo: Choudhary, B. & Gaur, K. 2011. Mandy na Fanny: Hali ya Baadaye ya Kilimo Kiendelevu. Matoleo ya uhushiwa mazao yakibayoteki: Ithaca, NY.
ISBN: 978 – 1 – 892456 – 51 – 6
Maagizo ya makala. Tafadhali wasiliana na ofisi ya ISAAA ya kusini mwa Asia upate nakala yako kwa [email protected] [email protected]
Ofisi ya ISAAA ya Asia Kusinic/o ICRISAT, NASC ComplexDPS Marg, Opp. Todapur VillageNew Delhi, India
Habari za ISAAA: Kwa maelezo kuhusu ISAAA tafadhali wasiliana na kituo kilicho karibu nawe:
ISAAA Americenter417 Bradfield HallCornell UniversityIthaca NY 14853USA
ISAAA AfriCenterP.O. Box 70ILRI Campus, Old Naivasha RdUthiru, Nairobi 00605Kenya
ISAAA SEAsiaCenterc/o IRRIDAPO Box 7777Metro ManilaPhilippines
Mtandao wa ISAAA: Kwa maelezo ikiwa ni pamoja na nakala za sanamuzilizochaguliwa na video za Mandy na Fannyangalia www.isaaa.org na www.isaaa.org/india
Jambo!!mimi ni MANDY!!
1
2
Mimi huwapafamilia chakula kamilifu
ambacho huwafanya kuwa na nguvu na
afya njema.
2
3
Ugali, uji na githeri zote huwaletea watoto wako
furaha usoni.
3
44
Wapenda pepeta za mahindi, bisi za kukaanga na mandazi yaliyo pikwa na mafuta ya mahindi?
Vyote ni VIZURI SANA kwakuwa zimetokana na mimi
44
5
Wamjua rafiki yangu FANNY- lile bunda la
pamba nyeupe
5
6
Bunda jeupe ambalolinakuvisha wewe nguo nzuri, hukurushia tiara yakona kukuponyesha
vidonda vyako.
6
7
Yule jamaa nikama mimi pia.
7
8
Sisi sote ni wenye NGUVU siku-hizi.
8
9
Rafiki zetu katika baadhi ya nchi zinginehawana nguvu na ushupavu kama tulivyo.
Wanaendelea kuogopa kustawi kwenyeshamba.
9
10
Wadudu huwauma!
10
11
Unyunyuziaji dawahuwafanya wawe
wagonjwa na wachafu
11
1212
Wateja kule njehawawapendi
12
1313
Inakuwa ni mzigo kwawakulima ambao hawawezikushindana na mazao yetu.
1313
14
Unajua ni KWANINI !!
14
15
Sisi tuko salama kutokanana wadudu wachoyo.
15
16
Hapo zamani, wadudu walikuwawanatuuma na kutuharibu wakatitukiwa na umri mdogo. Tulikuwa
dhaifu ukuaji wetuulidumazwa.hata walitufanya
tuwe na sura mbaya
16
17
Hatukupendwa nawakuzaji wetu.Walitukimbiakwani walipatazingine bora zaidi.
17
18
Leo wakuzaji wetu wanatupenda na hupendeleasisi tukitabasamu kwenye mashamba yao.
18
19
RUDINI!
RUDINI!
Baadhi ya watu badohututisha sisi kwa kuwa
tumeboreshwa kwaugeuzaji jeni. Lakini kwakweli tu salama na bora
zaidi ya tulivyokuwa
19
20
Kuelewa badiliko hili,tunatakiwa kukufanyawewe utujue vizurizaidi …
21
Tumeundwa kwa kutumia jeni.mimi mwenyewe nina jeni 50,000.
22
Nimeundwa kwa kutumia jeni 59,000 zaidi kidogo ya rafiki yangu Fanny.Jeni hizi zina umuhimu mkubwa wa kutufanya tuwetulivyo na jinsitunavyoonekana.
23
Jeni zinatuundia mizizi yetu, shina, vikonyo,majani, maua, chavua na matunda. jenizinatupatia maisha, zinatukuza na hututunzampaka tufe.
24
Kwa kweli hizi jeni ndogo zinashangaza.
24
25
Angalia, ninazo baadhi ya jeni zakipekee ambazo hunipa doti zarangi ya zari kwenye sikio.
25
26
Pia zinafanya mimininyooke na mwenyenguvu.
26
27
Nina zingine ambazo hufanya tumba zangu ziwe LAINI na KUJAA. Mimi ni wa kisasa. Niko rwenye.
27
2828
Kuna baadhi ya jenizinazofanana kati yetu sisiambazo hutusaidia kupiganana wadudu. Zinginehutusaidia kukua katikamazingira magumu.
28
29
Baadhi ya jeni hutusaidia kubadilika nakufuatana na mazingira ya hali ya hewa na zingine zinatufanya tuonekane warembo.
29
3030
PROTINI
Jeni ndizo ambazohuleta protini / vitamin�na viini vingine ambavyowanunuzi wetuhuangalia wakatiwanapotununua sokoni
30
313131
Eehe!!! Sisi sotetunahusika na jeni.
31
3232
Je unajua wakuzaji wetu wana jeni chache kuliko sisi. Inaonekana wao
sio makini kama tulivyo. Wameumbwa kwa nusu ya jeni zote tulizo nazo.
32
33
Kama wakuzaji wetu, hata sisi tuna kosa jeni ambazo zinaenda sambamba na protini zilizo muhimu kwa kutulinda dhidi ya wadudu na
magonjwa.
33
3434
Lakini Mandy si wakuzaji wetu kwakawaida humeza tembe ya dawawakati wakiwa wagonjwa. Ingawa sisi ni makini kuliko wao hatuigi hivyo.
34
3535
Kweli Fanny. Hawa jamaawanameza tembe za dawa
zilizo tengenezwa na protini.
35
36
Baadhi ya tembe hizo hutengenezwa na jeni zinazotoa protini zinazotakiwa ku-ponya magonjwa ya zamani na mapya. Kwa urahisi kuliko tembe za kidesturi
36
37
Zinaitwa tembe zakibayoteki.
37
383833333333
Ooh. Nimefahamu. Ndivyo sababu tembe hizi mpya zinapendwa
sana siku hizi.Nandivyo
tulivyo!!
38
39
Lakini sisi twasifiwa tu nchi ambazo sisi hupandwa.
Kwanini tusipandweulimwenguni kote?
39
40
Aha ni kwa sababu kuna baadhi ya watu katika nchi hizo ambao wao hutegemea tembe za kibayoteki kwa wingi mno lakini wanaupotosha umma kutuhusu.
STOP!
STOP!‘NO’TOBT!
40
41
Lakini kile ninachojua nikwamba wao wote wanapendakuvaa nguo zilizotengenezwa
kutokana na mimi.
41
4242
Wao wote hula mlounaotengenezwa nasi.
NITAMU!
42
43
Je wao ni wanafiki??
43
44
Fanny hakunamchezo hapa!
Kwa hivyotabu iko?
44
45
Wanasema tuna jeni za ziada ambazo
hatupaswi kuwa nazo.
Lakini jeni hizohuua maadui wetuwakuu pekee nahazimdhurumwingine yeyoteWadudu wale wengine wadogo navijidudu vyenye faida huishi kwa furaha na sisi.
45
46
Kweli Fanny. Twahitaji kufahamisha wengine kwamba jeni ni jeni. Usiwaogope. Jeni ni vitu vya thamana.
46
47
Eehe!!! Nisawa tu na tembe za kibayoteki. Sasa kwanini watu wengine wanasema kuwa sisi sio jamaa wazuri. Kuwa sisi sio salama na kwamba tunaweza
kuharibu mazingira yao.
Ahaa.ahaa.ahaa.
47
48
48
Ha ha ha Wao hawajui kwamba sisitumeundwa ilikuwasaidia kulinda
mazingira yao, kuzalisha chakula zaidina cha bei nzuri ya chini.
48
49
Ndio maana wakuzaji wetu hupenda kutupanda sisi. Tuna-wasaidia mwaka baada ya nyingine kupunguza unyunyiziaji wa dawa. Kwa sababu yetu sasa wanafaidika kwa wadudu wenye faida na wakirafiki zaidi kwenye mashamba tunayo-pandwa. Tunawasaidia wakuzaji wetu kuvuna mavuno mazuri zaidi na kuzalisha pesa zaidi. Wakuzaji wetu ni matajiri zaidi ya vile walivyokuwa. Wote watupenda
49
50
Inaonekana kuwa bado kuna fununu mingi za uongo zinazoenezwa na baadhi ya watu mitaani.
Kataenibayoteknolojia
semenihapana!!
50
5151515151
Kwa bahati mbaya ndivyo ilivyo Fanny. Hizo fununu za uwongo zaendelea kuwaathiri wa-tengenezaji sera na serikali kwenye nchi hizi.
Ingawa ukweli ni kwamba wakulima wana hamu kuu ya kupanda sisi.
51
52
Nafahamu ni swala lakusikitisha sana. Rafiki zetu
wengine waendelea kutesekasio kama sisi.
52
53
Je, tutafanya nini? Ni hasara kwao. Ni hasara ya wakulima wao na hasara kwa uchumi wao.
Wakuzaji wetu wana raha na wametosheka jinsi wanavyoendelea kushinda mazao yao
kwenye soko.
53
54
Jameni amkeni. Hakuna njia nyingine.Twahitajika.
Tunakuhitaji!
54
55
Sisi ndio wenyekilimo endelevu!
55
56
Je unakumbuka?�������������� �����������
����� �����������������������������������������
������������������ � ���������������� ������������������������������������������ �
!��"������#���������$�������������������������������������������������%�������������������
���"��'������'����������������*����������+������
-���������������������������������;���������< ���=��������#������ ��#���#�+�;�����$������$���$��������������������������������������������
���" ����� ����>������ ����E����$����������������%�������
Q��X[\\\�����������������'������������������������ ������+�������������������'�������������������'�����������+��������#�����'���"��������%����'���������������������%�;����������������+�����+�������
��� �]^_������]]_�`���]]^�����!qq_�
{��|+��"�+����}��~�+���#����'�����������'�����`�������|���������������+�����������X[\\\������'����'�����\��������"����������'�����������������������������������#�������� ����������]�q��>�������#�������������������#�����
�����%����'�����%�� ������%����'�����������������%����'����������������%����'������� ����
�� ����{�����Q�����-�����!����������