man and technology: 105113 - suranaree university of
TRANSCRIPT
Man and Technology: 105113
เทคโนโลยีคืออะไร? เทคโนโลยี คือการสราง การดัดแปลง หรือการนําความรูมาเปนวิธีการปฏิบัติ
และประยุกตใชเพ่ือชวยในการทํางานหรือแกปญหาตาง ๆ อันกอใหเกดิวัสดุ
อุปกรณ เครื่องมือ เครื่องจักร แมกระทั่งองคความรูนามธรรมเชน ระบบหรือ
กระบวนการตาง ๆ เพ่ือใหการดํารงชีวิตของมนุษยงายและสะดวกย่ิงขึ้น
เทคโนโลยีสารสนเทศคืออะไร?
เทคโนโลยีสารสนเทศ หรือ ไอที (Information technology หรือ
IT) หมายถึงเทคโนโลยีสําหรับ
การรับ-สง
การจัดเก็บ
การแปลง
การประมวลผล
และการคนคืนสารสนเทศ
เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารคืออะไร?
ICT มีความหมายท่ีกวางกวา IT โดยมีการรวม IT
เขากับการสือ่สารโทรคมนาคม
(telecommunication) สื่อหนังสอื สื่อวิทยุ และ
สื่อโทรทัศน (broadcast media) ทุกรูปแบบของ
การสงผานและการประมวลเสียงและภาพ และกิจ
ธุระในการตรวจและควบคุมโครงขายของการสือ่สาร
ICT ในชีวิตประจําวัน instant messaging (chat),
presence information,
telephony (including IP telephony),
video conferencing
call control (e.g. "Call Waiting", "Call Forward on Busy" etc)
speech recognition
voicemail, e-mail, SMS and fax
real
-tim
e
non-real-time
และอาจจะเปนแบบ
integrated
(wikipedia)
อุปกรณ และระบบทีเ่กีย่วกับ ICT 1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส
2. คอมพวิเตอร
3. โทรเลข (telegraphy)
4. วิทยุ (radio)
5. ทีวี (television)
6. เรดาร (radar)
7. โทรศพัท (telephone)
8. ระบบโครงขาย
1. อุปกรณอิเล็กทรอนิกส อิเล็กทรอนิกส เปนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีที่เกี่ยวของกับการนําไฟฟาใน
สุญญากาศ กาซ หรือในสารกึ่งตัวนํา อุปกรณตางๆที่อาศัยหลักการดังกลาว
งานวิศวกรรมอิเลก็ทรอนิกสไดชวยใหเกดิการพัฒนาเทคโนโลยีอืน่ๆ เชน โทรเลข (telegraphy)
โทรศัพท (telephone) วิทยุ (radio) ทีวี (television) เรดาร (radar) ไมโครโปรเซสเซอร
(microprocessors), เซ็นเซอร CCD, หนวยความจํา (memory) คอมพิวเตอร (computers)
ระบบเครือขายคอมพิวเตอร (internet)
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส ตัวอยางอุปกรณอิเล็กทรอนกิส
อุปกรณอิเล็กทรอนิกสแบบ passive
• ตัวตานทาน
• ตัวเก็บประจุ
• ขดลวดเหนี่ยวนํา
• หมอแปลง
อุปกรณอิเล็กทรอนิกสแบบ active
• หลอดสุญญากาศ
• ไดโอด
• ทรานซิสเตอร
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส วงจรอิเลก็ทรอนกิสแบบอนาลอก
วงจรเครื่องขยายเสียง
วงจรรับสัญญาณวทิยุ/โทรทัศน
...
วงจรอิเลก็ทรอนกิศแบบดิจติอล
วงจรการประมวลผลของไมโครโปรเซสเซอร
วงจรการอาน/เขียนขอมลูของหนวยความจาํ
...
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส ณ ปจจุบัน อุปกรณอิเล็กทรอนิกสท่ีใชควบคุมอิเล็กตรอนเกือบท้ังหมด เปนอุปกรณท่ี
ทําจากสารกึ่งตัวนํา (semiconductor)
พัฒนาการทางดานเทคโนโลยีการผลิตอุปกรณอิเล็กทรอนิกสสารก่ึงตัวนําทําให
ประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น (การทํางานที่ไวขึ้น)
ขนาดเล็กลง
ราคาถูกลง
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส Microprocessor
2000 transistors, 4 bits, 0.06 MHz (1971)
(http://www.cedmagic.com/history/intel-4004.html)
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส Microprocessors
1971 Intel 4004 2000 transistors, 4 bits, 0.06 MHz
1972 Intel 8008 8 bits, 0.5/0.8 MHz
1974 Intel 8080 8 bits, 2 MHz
1976 Intel 8086 16 bits, ∼8 MHz x86
… Intel 80186, 80286
1985 Intel 80386 32 bits, 12-40 MHz
…
>2000 Intel x86 & AMD64 64 bits,
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส AMD64 Processors :
AMD Athlon 64
AMD Athlon 64 X2
AMD Athlon 64 FX
AMD Athlon II, X2, X3 or X4
AMD Opteron
AMD Turion 64
AMD Turion 64 X2
AMD Sempron
AMD Phenom
AMD Phenom II
AMD Bulldozor FX
64-bit Intel Processors:
Pentium 4,
Celeron D,
Xeon
Pentium Dual-Core processors,
Atom D510, N450, N550, N2600 and N2800
All versions of the Pentium Extreme Edition, Core 2, Core i3, Core i5, and Core i7
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส พัฒนาการดานการผลิตอุปกรณอิเล็กทรอนิกสสงผลให
ไมโครโปรเซสเซอร/โปรเซสเซอร (Microprocessors/Processors)
ทํางานเร็วขึ้น โดยการเพ่ิมความถี่และจํานวนบิต(bit) การทํางาน
หนวยความจํา (Memory)
มีความจุเพ่ิม
(wikipedia)
ขนาดของลวดลายบนวงจร
ลดลงจากหลัก 10 ไมครอน
เปนหลัก 10 นาโนเมตร
(wikipedia)
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส ศพัททางเทคนิคที่อาจจะเคยไดยินในชีวิตประจําวัน
ไมโครอิเล็กทรอนิกส (microelectronics)
วงจรรวม (IC, integrated circuit)
กระบวนการสรางวงจรรวมขนาดใหญ (Very Large Scale Integration)
CMOS (Complementary metal–oxide–semiconductor )
CCD (charge-coupled device)
…
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส-อนาคต
http://www.uam.es/personal_pdi/ciencias/jcuevas/Molecular%20electronics.html
1. อุปกรณและวงจรอิเล็กทรอนิกส อปุกรณ/เคร่ืองมือในชีวิตประจําวัน
เคร่ืองใชในบานที่มีการควบคุมโดยวงจรอิเลก็ทรนกิส เชน เคร่ืองซักผา หมอหุงขาว
กาตมน้ํา เตาไมโครเวฟ ตูเย็น เคร่ืองทําความเย็น
อุปกรณ/เคร่ืองใชสําหรับการบันเทิง หรืองานอดิเรก โทรทัศน เคร่ืองเสยีง กลอง
ถายรูป
อุปกรณ/เคร่ืองมือสือ่สาร โทรศัพท โทรสาร วิทยุ ระบบเรดาร ระบบ GPS
ระบบควบคุม/ตรวจสอบเคร่ืองยนตของยานพาหนะ เชน รถยนต เรือ เคร่ืองบิน
...
คอมพวิเตอร
2. คอมพิวเตอร : ประวัติดาน hardware
http://www.wired.com/
http://en.wikipedia.org/wiki/Slide_rule
2. คอมพิวเตอร : ประวัติดาน hardware
ลูกคิด
1642 เครือ่งบวก ลบเลขเชิงกล (Mechanical Adder) โดยใชเกียร ประดิษฐโดย Blaise Pascal
1670's เครื่องคิดเลขเชิงกล (Mechanical Calculator) โดย Gottfried Wilhelm Leibniz สามารถ บวก ลบ คณู และหาร
1801 - Jaquard's Loom Joseph-Marie Jacquard metal punched cards, First "stored program" program device
1822 - Difference Engine Charles Babbage. Designed to compute polynomials. Used a stored program. Abandoned in 1833.
183? Analytic Engine Charles Babbage. General purpose algebraic calculator. Used punched card program. Had a "store" to hold Intermediate results and data.
Supported by Ada Augusta, the Countace of Lovelace.
1890 - Census Tabulator Herman Hollerith invented modern punched card for use in machine to help tabulate census. Formed tabulating company that became IBM in
1924.
1942 เครื่องคอมพิวเตอรอิเล็กทรอนิกสเครื่องแรก โดย John Atanasoft ณ Iowa State University
1944 Mark I Howard Aiken (supported by IBM). Electromechanical computer. First realization of Babbage's Analytic Engine.
1946 ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) J.P. Eckert and J.W. Mauchly at U. of Penn. Used18000 vacuum tubes. Programmed by rewiring circuits. 1000 x faster than Mark I
1951 - UNIVAC (Universal Automatic Computer) Eckert & Mauchly First commercially available general purpose computer
(http://www.willamette.edu/~gorr/classes/cs130/lectures/history.htm)
http://www.willamette.edu/~gorr/classes/cs130/lectures/history.htm
2. คอมพิวเตอร : ประวัติดาน hardware
(http://www.willamette.edu/~gorr/classes/cs130/lectures/history.htm)
http://lawaonline.com/blog/wp-
content/gallery/computer-history/old-computer.jpg
http://blogs.loc.gov/loc/files/2008/04/univac.jpg http://www.thocp.net/hardware/univac.htm
http://univac1.0catch.com/univac14_a_system_700w.jpg
2. คอมพิวเตอร : ประวัติดาน hardware
2. คอมพิวเตอร : ประวัติดาน software
1940's - Rewire Circuits
กอนยุค 1950's – ภาษาเครื่อง (Machine Language) ไดแก zeros and ones
1950's – ภาษาแอสเซมบี (Assembly Language)
Symbolic Version of Machine Language, Not Portable. Translated by Assembler
หลังยุค 1950's - FORTRAN, พัฒนาโดย Backus ที่ IBM
FORmula TRANslator
จัดเปนภาษาชั้นสูงในการเขียนโปรแกรมภาษาแรก
จัดเปนภาษาชั้นสูงแรกที่มีการแปลงคาํสั่งทั้งโปรแกรมกอนทํางาน
(http://www.willamette.edu/~gorr/classes/cs130/lectures/history.htm)
2. คอมพิวเตอร : ประวัติดาน software
1960's - Simula
Elements of Object-Oriented Languages
ภาษา Pascal คิดคนโดย N. Wirth ใชในการเรียนการสอน เริ่มในยุค 1970's
ภาษา C คิดคนโดย Thompson and Ritchie at Bell Labs ในยุค 1970's
เปนภาษาสําหรับการเขียนโปรแกรมอยางเปนระบบ
โปรแกรมขนาดเล็ก, สามารถนําไปใชบนเครื่องที่ใชโปแกรมปฏิบัติการตางกันไดพอสมควร
Object-Oriented
สามารถนําไปใชบนเครื่องที่ใชโปแกรมปฏิบัติการตางกันไดพอสมควร
(http://www.willamette.edu/~gorr/classes/cs130/lectures/history.htm)
2. คอมพิวเตอร : ประวัติดาน software
Small Talk คิดคนข้ึนในบริษัท Xerox PARC
Fully Object-Oriented
ใชการแปลท่ีละคําสั่ง ชาในการทํางาน
C++ คิดคนโดย Stroustrup ณ หองแลบ Bell Labs ในยุค 1980's,
พัฒนามาจากภาษา C
โปรแกรมขนาดใหญ, ซับซอน แตสามารถนําไปใชบนเครื่องท่ีใชโปแกรมปฏิบัติการตางกันไดพอสมควร
ภาษา Java คิดคนข้ึนในบรษิทั Sun Microsystems ป 1995
พัฒนามาจากภาษา C++ และ SmallTalk
Object-Oriented
สามารถนําไปใชบนเครื่องท่ีใชโปแกรมปฏิบัตกิารตางกันไดแทบจะไมมีขอจํากัด
(http://www.willamette.edu/~gorr/classes/cs130/lectures/history.htm)
2. คอมพิวเตอร : ประเภท
ซเูปอรคอมพวิเตอร (supercomputer)
เมนเฟรมคอมพวิเตอร (mainframe computer)
มินคิอมพวิเตอร (minicomputer)
ไมโครคอมพวิเตอร (microcomputer) หรือ พีซ ี(personal computer หรือ PC)
โนตบุค (notebook or laptop)
เน็ตบุค (netbook or laptop)
แท็บเล็ต คอมพวิเตอร (tablet computer)
2. คอมพิวเตอร : ตัวอยางการใชประโยชนแบงตามสายงาน
การใชงานภาครัฐ งานทะเบียนราษฎรของรัฐบาล เชน การแจงเกดิ ตาย ยายท่ีอยู
การทําบัตรประจําตัวประชาชน งานภาษี เชน ย่ืนแบบประเมินภาษีภาษีผาน
อินเทอรเน็ต เก็บทะเบียนประวัติผูเสียภาษี ตรวจสอบการเสียภาษี
งานสายการบิน การสํารองท่ีนั่งผูโดยสาร การลดงานเอกสาร
ทางดานการศึกษา สื่อคอมพิวเตอรชวยสอน การเรียนออนไลนใหกับผูเรียนท่ีอยู
หางไกล
ธุรกิจการนําเขาสินคาและสงออก การทําธุรกิจแบบพาณิชยอิเล็กทรอนิกส
ธุรกิจธนาคาร ชวยดานงานขอมูลธนาคาร รับ-จายเงิน เก็บประวัติลูกคา ธนาคาร
อิเล็กทรอนิกส การทําธุรกรรมผานโทรศัพทมือถือ
(wikipedia)
2. คอมพิวเตอร : การใชประโยชนแบงตามสายงาน
วิทยาศาสตรและการแพทย การเก็บขอมูลเกี่ยวกับประวัติการรักษาของคนไข วิจัย
คํานวณ และ การจําลองแบบ
งานดานสถิติ ชวยเก็บบันทึกขอมูล วิเคราะห จําลองแบบขอมูล และการเผยแพร
ขอมูล
งานสถาปนิก ชวยออกแบบ เขียนแบบ หรือทําแบบจําลองสามมิติ
งานภาพยนตร การตูน แอนิเมชัน ชวยสรางตัวการตูนเคลื่อนไหว ออกแบบตัว
การตูน จําลองตัวการตูนสามมิติ การตัดตอภาพยนตร
ดานนันทนาการ ชวยใหความบนัเทิง ดูหนงั ฟงเพลง รองคาราโอเกะ เลนเกม
(wikipedia)
http://www.ucsusa.org/global_warming/science_and_impacts/science/global-warming-
faq.html
ผลการจําลองการเปลี่ยนแปลงปริมาณโอโซน
(http://www.reviews66.com/online-weather-forecast-
top-tools-and-free-download-weather-software-
toolbars/)
การพยากรณอากาศ
3. โทรเลข
โทรเลขตามสาย (Electrical telegraphy)
โทรเลขไรสาย/วิทยุโทรเลข (Wireless/radio telegraphy)
3. โทรเลข : ประวัติโทรเลขตามสาย
ระบบแรกที่เปดใหบริการทางการคาสรางโดย Sir Charles Wheatstone และ Sir William Fothergill Cooke โดยวางสายตามรางรถไฟของบริษัท Great Western Railway เปนระยะทาง 13 ไมล จากสถานี Paddington ถึง West Drayton ในอังกฤษ เริม่ดําเนินงานเมื่อวันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2382 ระบบน้ีไดมีการจดสิทธิบัตรเมื่อ พ.ศ. 2380
ระบบโทรเลขน้ีพัฒนาและจดสิทธิบัตรพรอม ๆ กันในประเทศสหรัฐอเมริกาในป พ.ศ. 2380 โดย Samuel Morse เขาและผูชวยคือ Alfred Vail ประดิษฐรหสัมอรสสายโทรเลขขามมหาสมุทรแอตแลนติกสรางเสร็จสมบูรณเมื่อ พ.ศ. 2409 ทําใหสามารถสงโทรเลขขามมหาสมุทรระหวางยุโรปและอเมริกาเปนครั้งแรก
Save Our Ship
3. โทรเลข : ประวัติวิทยุโทรเลข
ต้ังแตชวงคริสตทศวรรษ 1890 Nikola Tesla และนกัวิทยาศาสตรและนกัประดิษฐอกีหลายคนไดแสดงถงึศกัยภาพและประโยชนของเทคโนโลยีไรสาย วิทยุ และวิทยุโทรเลข
Guglielmo Marconi ไดสงและรับสญัญานวิทยุสญัญานแรกในประเทศอิตาลีในป พ.ศ. 2438 เขาสงวิทยุขามชองแคบอังกฤษในป พ.ศ. 2442 และขามมหาสมุทรแอตแลนติกในป พ.ศ. 2445 จากอังกฤษถึงเมืองนิวฟนดแลนด
3. โทรเลข : ประวัติวิทยุโทรเลข
(http://www.newscotland1398.net/nfld1901/marconi-nfld.html)
3. โทรเลข : ประวัติโทรเลขไทย
เริ่มใหบริการ พ.ศ. 2418 และยุติการใหบรกิาร 30 เม.ย. 2551
http://www.trangzone.com/webboard_show.php?ID=1
2187
4. วิทย ุวิทยุกระจายเสียง
วิทยุสื่อสาร
http://radio.about.com/od/funradiothingstodo/ss
/blVirtualTour3_2.htm
http://www.creativespirits.info/resources/me
dia/aboriginal-radio-stations.html
(http://www.mikroe.com/old/books/rrbook/chapter2/chapter2.htm)
4. วิทย ุ (Amplitude Modulation)
(Frequency Modulation)
(wikipedia)
5. โทรทศัน : ประเภทการสงคลืน่
ประเภทเครื่องสงกับเสาอากาศภาคพื้นดิน
ระบบ VHF
ระบบ UHF
ประเภทเครื่องสงกับดาวเทียม
ระบบ EHF สําหรับผานดาวเทียม
ประเภทอ่ืน
เคเบิลทีวีใชกับสายไฟเบอรออฟติกและดาวเทยีม
(http://region3.prd.go.th/energy/picture/TVWave.jpeg)
5. โทรทศัน : ความละเอียดจอภาพของเครื่องรบัโทรทัศน
การแบงชวงความถีวิทยุ (radio frequency)
ชวงความถ่ี ชื่อเรียก การใชประโยชน
6. เรดาร (ระบบตรวจคนวัตถุ: ตาํแหนง & ทิศทาง)
(wikipedia)
6. เรดาร : การวัดระยะทาง/เวลา
Plane Finder
7. โทรศัพท โทรศัพทบาน (landline telephone)
คืออุปกรณเลก็ทรอนิกสท่ีใชในการสือ่สาร
สองทาง โดยอาศัยสายสัญญาณในการ
ติดตอกบัเครือขายโทรศัพท
โทรศัพทมือถือ หรือ โทรศัพทเคลื่อนที่
(mobile phone) คืออุปกรณเลก็ทรอ
นิกสท่ีใชในการสื่อสารสองทาง โดยอาศัย
คลื่นวิทยใุนการตดิตอกับเครอืขายโทร-
ศัพทมือถอืโดยผานสถานีฐาน
7. โทรศัพท : โทรศัพทบาน
หลักการทํางาน : เสียงพูดถูกไมโครโฟนของเครื่องโทรศัพทเปลี่ยนเปนสัญญาณไฟฟา
และสงผานตามสายไปยังชุมสายโทรศัพท เพ่ือสงตอไปยังเครื่องโทรศัพทเพ่ือท่ีจะ
เปลี่ยนสัญญาณเพ่ือใหเกิดเสียงท่ีลําโพงของเครื่องโทรศัพท
ความเปนมาที่สําคัญ
โทรศัพทเปนพัฒนาตอจากโทรเลข
Alexander Graham Bell ไดรับสิทธิบัตรสําหรับโทรศพัทที่อาศัยสัญญาณไฟฟาในป พ.ศ.
2519 จากสํานักงานสิทธิบัตรและตราการคาของอเมริกา
นักวิศวกรชาวฮังการีชื่อ Tivadar Puskás ไดคิดคนระบบชุมสายโทรศัพท (telephone
switchboard) ในป พ.ศ. 2419 เชนกัน ทําใหเกิดรปูแบบการเชื่อมตอหมายเลขโทรศัพท
ซ่ึงมีทั้งเชื่อมตอโดยอัตโนมัติ และเชื่อมตอ โดยมีพนักงานตอสาย (Operator)
7. โทรศัพท : โทรศัพทเคลื่อนที่
Motorola
IBM
Nokia ป พ.ศ. 2526
รุน DynaTAC 8000X
น้ําหนัก 1.1 กิโลกรมั
ราคา US$3995
(120,000 บาท)
พ.ศ. 2525
รุน Mobira Senator
หนัก 9.8 กิโลกรมั
ราคา 4560 ยูโร
(228,000 บาท)
ป พ.ศ. 2536
รุน Simon
น้ําหนัก 0.51 กิโลกรมั
ราคา US$900 (27,000 บาท)
Smart
phone
mobile
phone
Personal Digital
Assistant (PDA)
GSM = Global System for Mobile Communications แตเดิมคือ Groupe Spécial
Mobile เปนมาตรฐานที่พัฒนาขึ้นโดย European Telecommunications Standards
Institute เพ่ือที่จะกําหนดเทคโนโลยีระบบเครือขายโทรศัพทมือถือระบบติจิตอลรุนที่ 2
7. โทรศัพท - รุนของโทรศัพทมือถือ
1G ระบบโทรศัพทมอืถือแบบอะนาลอก ระบบท่ีจดัอยูในยุคน้ีเชน NMT (Nordic Mobile
Telephone System คลื่นความถี่ 450MHz และ 470MHz), AMPS (Advanced Mobile
Phone System คลื่นความถี่ 800MHz), DataTac
2G ระบบโทรศัพทมอืถือแบบดจิิตอล ระบบท่ีจดัอยูในยุคน้ีเชน GSM, cdmaOne, PDC
2.5G ระบบโทรศัพทมอืถือแบบดจิติอล ท่ีเริ่มนําระบบ packet switching มาใช ระบบท่ีจดั
อยูในยุคน้ีเชน GPRS
2.75G ระบบท่ีจัดอยูในยุคน้ีเชน CDMA2000 1xRTT, EDGE
มาตรฐานของ GSM ถูกขยายขอบเขตเพ่ือที่จะรวมรูปแบบการสงผานขอมูล
(นอกเหนือไปจากเสียงพูด) สําหรับโทรศัพทมือถือ และการสงขอมูลในรูปแบบของแพคเก็ต
(packet data) ซ่ึงรองรับรูปแบบการสงผานขอมูลทาง INTERNET (TCP/IP หรือ
Transmission Control Protocol/Internet Protocol ) พัฒนาการของการสงขอมูลของ
โทรศัพทมือถือในชวง 2G ไดแก
• CSD = Circuit Switched Data
• HSCSD = High-Speed Circuit-Switched Data
• GPRS = General Packet Radio Services
• EDGE = Enhanced Data rates for GSM Evolution หรือ EGPRS
7. โทรศัพท : รุนของโทรศัพทมือถือ
3G ระบบโทรศัพทมอืถือแบบดจิิตอล ท่ีมีความสามารถครบท้ังการสื่อสารดวยเสียงและ
ขอมลูรวมถงึวีดิโอ ระบบท่ีจดัอยูในยุคน้ีเชน UMTS, W-CDMA, TD-SCDMA, CDMA2000
1x-EVDO
3.5G ระบบโทรศัพทมอืถือแบบดจิติอล ท่ีมีความเร็วในการสงขอมูลสูงขึ้นกวา 3G เชน
HSUPA/HSDPA
HSUPA = High-Speed Uplink Packet Access
HSDPA = High-Speed Downlink Packet Access
4G ระบบโทรศัพทมอืถือแบบดจิิตอล สามารถเช่ือมตอขอมลู 3 แบบ ภาคพืน้ดนิ CDMA
PA-H และการเช่ือมตอ ewifi และ Wi-Max เพื่อการเช่ือมภาพและเสียงเปนขอมลูเดียวกัน
3GPP = 3rd Generation Partnership Project
3GPP2 = 3rd Generation Partnership Project 2