małgorzata czuj marzena kwiecień - old.mac.pl · architektura. warsztat architekta 39 ... może...
TRANSCRIPT
PlastykaPrzewodnik metodyczny dla nauczyciela
Małgorzata CzujMarzena Kwiecień
4
Redaktor seriiWojciech Sygut
Redaktor prowadzącyMarzena Kwiecień
Redaktor merytorycznyMarzena Kwiecień
Redakcja językowa i korektaJoanna Cybula
Redaktor artystycznyMagdalena Sarnot-Wrzecionowska
Projekt i koncepcja artystycznaFutu Creative / Kay Humelt i Rafał Kwiczor
Skład komputerowyOficyna Wydawnicza Pegaz / Rafał Kulig
FotoedycjaMilena Kot
Redakcja technicznaPaweł Kowalski
Projekt okładkiFutu Creative
Wydawca oświadcza, że dołożył wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli i dysponentów praw autorskich. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie publikacji w całości lub we fragmentach bez zgody wydawnictwa zabronione.
© Grupa MAC S.A. 2017
ISBN 978-83-8108-073-6
Grupa MAC S.A.25-561 Kielce, ul. Witosa 76tel. 41 366 55 55, faks: 41 366 33 02e-mail: [email protected], http://www.mac.pl
3
Spis treści
Wstęp 5Dziedziny sztuk plastycznych. Rysujemy – fantazyjne linie i szalone kreski 7Linia, kreska, kontur. Bukiet liści 9Co potrafi kreska? Światłocień 11Co potrafi kreska? Faktura 13Rysunek – dziedzina sztuki. Warsztat rysownika 15Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rysunku 17Malujemy – świat kolorów. Tęczowy motyl 19Gama barwna, temperatura barw. Jesienny krajobraz 21Malarstwo – dziedzina sztuki. Barwne mozaiki 23Warsztat malarza. Kolorowe ryby w błękitnym oceanie 25Kompendium wiedzy o malarstwie. Warsztat twórcy ludowego 27Czym jest rzeźba? Przybysz z dalekiej planety 29Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne? Świąteczne drzewko 31Płaskorzeźba. Twarz miłego potwora 33Warsztat rzeźbiarza. Forma przestrzenna z drutu 35Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rzeźbie 37Architektura. Warsztat architekta 39Moja wymarzona przestrzeń 41Warsztat architekta. Bajkowa budowla 42Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o architekturze 44Czym jest grafika? Projekt znaczka 46Warsztat grafika. Niezwykły las 48Wiedza o grafice. Papier dekoracyjny 50Warsztat twórcy ludowego – grafika. Dziwna roślina 52Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o grafice 54Kontrasty kształtów i barw. Taniec linii 56Kompozycja. Czarodziejskie trójkąty 58Kompozycja symetryczna i rytmiczna 60Warsztat twórcy ludowego. Barwne wycinanki 62Kontrastowe kompozycje malarskie 64Plan pracy dydaktycznej 66
5
Wstęp
Szanowni Państwo,
Nowa podstawa programowa mówi, że „plastyka rozbudza wrażliwość na piękno przyrody i wartości urzeczywistnione w dziełach sztuki, zachęca do indywidualnej i zespołowej eks-presji artystycznej, rozwija wyobraźnię twórczą i kreatywne myślenie abstrakcyjne, przydat-ne w każdej dziedzinie życia i w edukacji oraz kształci świadomość, że sztuka jest ważną sferą działalności człowieka i przygotowuje do świadomego korzystania z dorobku kultury. Plastyka jest także ważnym elementem wychowania: stanowi wartościową ofertę wypeł-nienia wolnego czasu, wspiera integrację społeczną uczniów, wprowadza w zagadnienia wiążące się z ochroną dóbr kultury i własności intelektualnej, traktuje sztukę, jako źródło wzruszeń i nauki, a pracę artystyczną – jako wyraz wiary w siebie i odwagi. Uczy także sza-cunku dla narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego”.
Program, podręcznik i plan pracy dydaktycznej Plastyka 4 jako spójna całość uwzględ-niają w swych założeniach czynniki sprzyjające rozwojowi aktywności twórczej dziecka, zainteresowanie sztuką, indywidualizację w kreowaniu postaw wobec kultury i sztuki. Pro-ponowane zagadnienia w planie pracy dydaktycznej rzeczowo określają treści nauczania, uwzględniające działania plastyczne wraz z proponowanymi technikami i formami reali-zacji. Treści obejmują wiedzę teoretyczną z określonej dziedziny połączoną z praktycznym działaniem, dzięki czemu wiedza ta stanowi inspirację do własnej aktywności. Cele eduka-cyjne spójne z treściami nauczania zakładają osiągnięcie przez uczniów odpowiedniego poziomu wiedzy, rozwój zdolności manualnych i wdrożenie do pracy twórczej.
Ze względu na specyfikę przedmiotu w planie pracy dydaktycznej zostały przedstawio-ne założenia warsztatowe zarówno dla ucznia, jak i osoby prowadzącej (środki dydaktyczne dla nauczyciela i materiały dla ucznia). Wskazana została literatura wzbogacająca warsztat pracy nauczyciela, zaproponowano wykorzystanie zeszytów ćwiczeń, materiału poglądowe-go – filmów i programów graficznych umieszczonych na stronach www wydawnictwa MAC.
Przy programowaniu metod i form pracy dbano o atrakcyjność proponowanych działań, wzbudzających u uczniów zainteresowanie twórczością plastyczną. Przedstawiono propo-zycję różnorodnych, atrakcyjnych technik plastycznych, przy jednoczesnym określeniu ich wykorzystania do realizacji zadań.
Plan pracy dydaktycznej zawiera wskazania dotyczące nabytych wiadomości i umiejęt-ności, przy czym kryteria oceny – ze względu na specyfikę zajęć – przybierają formę miernika określającego stopień zainteresowania i akceptacji dla tego typu aktywności, wynikające-go z zaangażowania ich autorów lub innego określenia w dowolnie wybranej formie. Plan pracy dydaktycznej jest propozycją określonych zadań. Nauczyciel jednak, uwzględniając potencjał zespołu klasowego i możliwości lokalowe szkoły, a także zainteresowanie za-gadnieniami, może dowolnie określać czas trwania zajęć, metody i formy pracy. Może też stosować odpowiednie do warunków i zainteresowań techniki plastyczne, z zastrzeżeniem wymogu realizacji wszystkich zagadnień ujętych w podstawie programowej.
Życzymy, aby podejmowane działania przyniosły wymierne efekty, a także sprawiły uczniom i Państwu wiele satysfakcji.
Autorki
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela6
Zagadnienia Tematy przewidziane do realizacji w klasie 4 Liczba godzin lekcyjnych
Rysunek Dziedziny sztuk plastycznych. Rysujemy – fantazyjne linie i szalone kreski 1
Linia, kreska, kontur. Bukiet liści 1
Co potrafi kreska? Światłocień 1
Co potrafi kreska? Faktura 1
Rysunek – dziedzina sztuki. Warsztat rysownika 1
Kompendium wiedzy o rysunku 1
Malarstwo Malujemy – świat kolorów 1
Gama barwna, temperatura barw 1
Malarstwo – dziedzina sztuki 1
Warsztat malarza 1
Warsztat twórcy ludowego (malarstwo na szkle) 1
Kompendium wiedzy o malarstwie 1
Rzeźba Czym jest rzeźba? 1
Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne? 1
Warsztat rzeźbiarza 1
Płaskorzeźba 1
Warsztat twórcy ludowego (rzeźba) 1
Kompendium wiedzy o rzeźbie 1
Architektura Budujemy dom 1
Architektura – dziedzina sztuki 1
Architektura. Warsztat architekta 1
Kompendium wiedzy o architekturze 1
Grafika Czym jest grafika? 1
Grafika artystyczna i użytkowa 1
Warsztat artysty grafika 1
Warsztat twórcy ludowego (drzeworyt) 1
Kompendium wiedzy o grafice 1
Język dzieł sztuki. Kompozycja i kontrast
Język dzieł sztuki 1
Zasady kompozycji 1
Kompozycja symetryczna i rytmiczna 1
Kontrast kształtu i barwy 1
Kompendium wiedzy o kompozycji i kontraście 1
Dziedziny sztuk plastycznych. Rysujemy – fantazyjne linie i szalone kreski 7
Scenariusze lekcji
Dziedziny sztuk plastycznych. Rysujemy – fantazyjne linie i szalone kreski
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna i rozumie pojęcie dziedziny sztuki,– potrafi zaobserwować i określić cechy dzieł
różnych dziedzin sztuki,– ogólnie określa cechy rysunku jako dziedziny
sztuki,– interpretuje za pomocą różnorodnych linii
i kresek wybrany temat z wyobraźni,– swobodnie stosuje wybrane narzędzia
rysunkowe w celu uzyskania zamierzonych rezultatów,
– rozwija warsztat rysunkowy.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 1. Kreska i jej tajemnice, tematy: 1.1 Dziedziny sztuk plastycznych, 1.2 Rysujemy – linia, kreska, kontur,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 3,– dowolne prace (kilka sztuk) wykonane
w różnych technikach rysunkowych.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pokaz, pogadanka, praca z podręcznikiem, zadanie praktyczne.
różnego rodzaju ołówki, kredki ołówkowe i świecowe, flamastry, cienkopisy, zaostrzone patyki, czarna farba plakatowa, piórko i tusz, blok rysunkowy.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel analizuje wraz z uczniami schemat prezentujący dziedziny sztuk plastycz-nych, znajdujący się w podręczniku (strony 8–9), pokazuje dostępne prace rysunkowe, malarskie itd., odwołuje się do wiedzy uczniów w pogadance:– Co oznacza słowo dziedzina?– Jakie dziedziny znacie?– Czym jest sztuka?– Jakie dziedziny sztuki znacie?– Jak wyglądają i czym się charakteryzują dzieła poszczególnych dziedzin sztuki, opi-
sane i zilustrowane w podręczniku?
Lekcja 1
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela8
– Jakie dzieła zaliczamy do dziedziny rysunku?Nauczyciel prezentuje kilka prac rysunkowych ze swoich zbiorów. Wymienia różnorod-ne narzędzia i materiały, których można używać do wykonania rysunku. Uczniowie na polecenie nauczyciela wypróbowują wszystkie przygotowane narzę-dzia rysunkowe.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie wykonują pracę na podstawie propozycji w podręczniku: Eksperymenty plastyczne. Fantazyjne linie i szalone kreski. Za pomocą różnego rodzaju narzędzi do rysowania i takich, które mogą tworzyć linie, np. ołówków, kredek ołówkowych i świe-cowych, flamastrów, cienkopisów, zaostrzonych patyków i czarnej farby plakatowej lub piórka i tuszu, wykonują pracę na temat – do wyboru: „Fantazyjny taniec kresek”, „Sztorm na morzu” lub „Szalona fryzura”. Działanie plastyczne powinno mieć charak-ter spontaniczny i być rodzajem zabawy kreską. Nauczyciel podkreśla, że kreski mają być bardziej szalone i fantazyjne niż grzeczne i przestraszone. Uczniowie mogą wy-konywać dowolne kreski i linie – mają one różnić się między sobą grubością, kolorem (odcieniem szarości), rodzajem narzędzia. Następnie wszyscy zastanawiają się, jaki rodzaj kreski pasuje do danego narzędzia. Dzieci starają się dobrać narzędzie do ro-dzaju linii, jaki chcą wykonać. Chętni uczniowie mogą zatytułować wykonaną pracę według własnego pomysłu.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja prac. Chętni uczniowie uzasadniają interpretację tematu. Nauczyciel omawia z każdym z nich indywidualnie wykonaną pracę:– Jaki jest tytuł twojej pracy?– Jakiego rodzaju linie i kreski są w niej najważniejsze?– Jakiego rodzaju narzędzia posłużyły ci do jej wykonania?– Podsumowanie i ocena prac.
Linia, kreska, kontur. Bukiet liści 9
Linia, kreska, kontur. Bukiet liści
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna pojęcie kreski, – określa i nazywa rodzaje kresek,
uwzględniając ich grubość, długość, kierunek i natężenie walorowe,
– nazywa narzędzia rysunkowe i potrafi przewidzieć efekty ich stosowania,
– określa rolę linii i kreski w tworzeniu kształtu,– wie, czym jest kontur,– umiejętnie stosuje narzędzia rysunkowe dla
uzyskania zamierzonego rezultatu,– analizuje kształt i realizuje wynikające z tej
analizy spostrzeżenia w zadaniu plastycznym,– tworzy estetyczne, przemyślane kompozycje.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 1. Kreska i jej tajemnice, temat: 1.2 Rysujemy – linia, kreska, kontur,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 1,– przykłady prac rysunkowych,– rysunki (malowanki).
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa dydaktyczna, pokaz, ćwiczenia praktyczne w obrębie zagadnienia.
blok rysunkowy, narzędzia rysunkowe: ołówki o różnej grubości, kredki, mazaki, pastele, długopisy, pędzelki, patyki, farby akwarelowe, liście różnych gatunków drzew i krzewów.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Prezentacja – nauczyciel rysuje na dużym białym papierze kreski, różnorodne pod względem grubości, długości, kierunku i natężenia. Używa przy tym dowolnych na-rzędzi rysunkowych. Zachęca uczniów do rozmowy. Prosi, żeby określili to, co zostało narysowane na kartonie, a następnie – zachęca do nazwania kresek. Pyta o to, jakich narzędzi można użyć, aby narysować różne linie.Zadanie, które uczniowie mają wykonać samodzielnie:– Używając dostępnych narzędzi, narysujcie na kartonie różne kreski.
Rozmowa dydaktyczna o zastosowaniu kreski w celu przedstawienia kształtu; omó-wienie funkcji konturu. Prezentacja materiału poglądowego, obserwacja i odpowiedzi uczniów na pytanie:– Jaką rolę odgrywa kreska w tych rysunkach?
Lekcja 2
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela10
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Zadanie plastyczne polega na wykonaniu kompozycji przedstawiającej bukiet liści. Uczniowie wykorzystują przyniesione liście.Układają je na kartonie i obrysowują konturem, tworząc bukiet.Kompozycję uzupełniają, dorysowując dowolne elementy: gałązki, kokardę, dzban. Korzystając z dowolnych narzędzi rysunkowych, rysują różne linie.Nauczyciel motywuje, udziela wskazówek przy tworzeniu układów kompozycyjnych, dba o właściwe tempo pracy, obserwuje zaangażowanie i możliwości manualne, w razie konieczności – pomaga.
3. Rekapitulacja.– Wystawa prac – prezentacja i omówienie ze wskazaniem na obserwację różnorod-ności kształtów i zastosowanych linii (wypowiedzi autorów prac).– Ocena prac wyrażona stopniem.– Jako pracę domową można zaproponować uczniom wykonanie ćwiczenia 1 z zeszy-tu ćwiczeń.
Co potrafi kreska? Światłocień 11
Co potrafi kreska? Światłocień
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna pojęcie rysunek światłocieniowy,– zauważa różnice w natężeniu światła
przedstawionego na rysunku, w zależności od rodzaju kresek (płaszczyzny oświetlone – jasne, drobne, nieliczne kreski; płaszczyzny zacienione – mocne, ciemne, zagęszczone kreski),
– zna i rozumie rolę światłocienia w tworzeniu trójwymiarowości przedmiotów,
– wie, że światłocień wydobywa kształt i buduje przestrzeń na obrazie,
– dostrzega różnice światłocieniowe w obserwowanych bryłach i w przestrzeni,
– zna i umiejętnie stosuje narzędzia rysunkowe (ołówki różnej twardości),
– umiejętnie stosuje różnorodne rodzaje kresek,– potrafi właściwie operować kreską dla
oddania istoty zadania plastycznego.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 1. Kreska i jej tajemnice, temat 2.3 Co potrafi kreska?,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 2,– przykłady prac rysunkowych,– rysunki przedstawiające architekturę, martwą
naturę, portret, bryły lub proste naczynia w oświetleniu (zależnie od możliwości – sztucznym lub dziennym), złożone i zmięte kartki papieru.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pogadanka wzbogacona prezentacją i pokazem, analiza prac rysunkowych, ćwiczenia praktyczne w obrębie zagadnienia.
białe kartony, ołówki różnej twardości (H i B).
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel wprowadza uczniów w temat – prezentacja multimedialna: rysunki archi-tektury, martwej natury, portrety. Podczas prezentacji, na konkretnych przykładach, omawia rolę kreski w tworzeniu trójwymiarowości brył. Zwraca uwagę na różnorod-ność zastosowanych kresek w tworzeniu światłocienia (jasne, drobne i nieliczne kreski tworzą płaszczyzny bardziej oświetlone; mocne, ciemne, zagęszczone – płaszczyzny zacienione). Nauczyciel może wzbogacić prezentację, tłumacząc rolę światła w two-rzeniu trójwymiarowości na przykładzie ustawionych w klasie brył i naczyń.
Lekcja 3
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela12
Nauczyciel prezentuje narzędzia rysunkowe – ołówki. Zwraca uwagę na to, że ich natężenie walorowe zależy od twardości rysika. Na tablicy wykonuje szybkie działa-nia rysunkowe, następnie proponuje uczniom wykonanie z zeszytu ćwiczeń zadania (ćwiczenie 2), którego celem jest pokazanie efektu zastosowania twardych i miękkich ołówków (H i B).
Alternatywnie nauczyciel może polecić uczniom wykonanie tego ćwiczenia w formie pracy domowej, a na lekcji – jedynie zaproponować sprawdzenie śladów narzędzi na kartonie.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Zadanie plastyczne polega na przedstawieniu w formie rysunkowej światłocienia wi-docznego na zmiętej kartce papieru.
Nauczyciel prezentuje duże arkusze papieru, które są złożone w harmonijkę lub zmięte, z wyraźnymi liniami zgięcia (np. rozłożony element origami). Zwraca uwagę na świa-tłocień. Może posłużyć się sztucznym oświetleniem dla wzmocnienia światłocienia.
Uczniowie wykonują szkice rysunkowe wybranego elementu i, stosując ołówki różnej twardości, odwzorowują światłocień.Nauczyciel ukierunkowuje, motywuje i w razie konieczności pomaga, wprowadzając niewielkie korekty rysunkowe.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja wybranych prac na tablicy.– Ocena prac z omówieniem (nauczyciel bardziej zwraca uwagę na naszkicowany światłocień, mniejszą wagę przywiązując do proporcji).
Na kolejną lekcję uczeń powinien przygotować biały karton A3 oraz twarde i miękkie ołówki (H i B).
Uwaga: Podczas wykonywania zadania plastycznego uczeń może obserwować przygoto-wany przez nauczyciela arkusz, ale może też obserwować własną, dowolnie złożoną kartkę. Ma to znaczenie w przypadku uczniów potrzebujących wydłużonego czasu pracy – mając własny obiekt obserwacji, mogą dokończyć to zadanie w domu.
Co potrafi kreska? Faktura 13
Co potrafi kreska? Faktura
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna i rozumie pojęcie faktura,– potrafi obserwować i określić cechy różnych
powierzchni fakturalnych: chropowatość, gładkość,
– zna możliwości warsztatowe w zakresie tworzenia faktury,
– zaobserwowaną fakturę interpretuje rysunkowo, używając różnorodnych narzędzi,
– stosuje różne rodzaje kresek,– umiejętnie realizuje zadanie w zakresie
zagadnienia,– rozwija warsztat rysunkowy.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 1. Kreska i jej tajemnice, temat 1.3 Co potrafi kreska?,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 3,– przykłady prac rysunkowych, materiały, które
mają różną powierzchnię, np. płótno, deska, futerko, szkło,
– pudełka-niespodzianki wypełnione różnymi przedmiotami („Las” – np. mech, szyszki, gałązki drzew iglastych, kora drzew, patyki; „Morze” – np. piasek, kamyki, muszle w różnych kształtach, koraliki; „Wiejska zagroda” – np. pióra, wełna owcza, słoma, siano, deska).
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca, mapa myśli, analiza prac rysunkowych, badanie i określanie powierzchni dotykiem, ćwiczenia praktyczne w obrębie zagadnienia.
białe kartony, ołówki różnej twardości (H i B).
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji. Prezentuje przedmioty, które mają różną powierzchnię. Zachęca uczniów do ich oglądania i dotykania.
Skłania do wypowiedzi, zadając pytania:
– Czy powierzchnia tych przedmiotów jest taka sama?– Jakich słów możemy użyć dla określenia tego rodzaju powierzchni?
Lekcja 4
Przebieg lekcji
gładka plastik
szkło
FAKTURA
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela14
Tworzenie mapy mentalnej. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo: FAKTURA, ucznio-wie dopisują kolejno określenia faktury. Następnie przyporządkowują do tych okre-śleń rodzaj materiału, np. chropowata – deska, kamień; miękka – futro, aksamit, wata; gładka – szkło, plastik.
Nauczyciel wyjaśnia to pojęcie w odniesieniu do zaobserwowanych różnic i prezentu-je przykłady prac rysunkowych przedstawiających różne faktury. Wyjaśnia zależności w tworzeniu faktury w rysunku (chropowate faktury tworzą kreski dynamiczne, wyrazi-ste, o dużym natężeniu walorowym, natomiast gładkie – tworzą kreski uporządkowa-ne, delikatne).
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Zadanie plastyczne polega na narysowaniu faktur różnych przedmiotów. Uczniowie dotykają przedmiotów zgromadzonych w pudełkach. Wypowiadają się twórczo, in-terpretując indywidualnie temat („Las”, „Morze”, „Wiejska zagroda”). Nauczyciel nie sugeruje na wstępie tematu zagadnienia, pozwala uczniom na własne skojarzenia i dowolność wypowiedzi. Uczniowie, używając różnych narzędzi i stosując różnorodną kreskę, przedstawiają zadanie tematyczne na kartonie.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja prac. Chętni uczniowie uzasadniają interpretację tematu, odpowiada-jąc na pytania:– Jakie rodzaje faktury zastosowałaś/zastosowałeś w pracy?– W której pracy przedstawiono najwięcej różnorodnych kresek?– Podsumowanie i ocena prac.
Na kolejną lekcję uczeń powinien przygotować: białe kartony, ołówki twarde i miękkie (H, 2B i 5B), dowolne owoce i warzywa – obiekty obserwacji.
Rysunek – dziedzina sztuki. Warsztat rysownika 15
Rysunek – dziedzina sztuki. Warsztat rysownika
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– określa rysunek jako dziedzinę sztuki,– wymienia dziedziny sztuk plastycznych,– zna i rozumie pojęcie szkicu rysunkowego,– określa zastosowanie szkicu rysunkowego
w różnych działaniach plastycznych (szkic jako projekt budowli, wstęp do pracy malarskiej i graficznej, element sztuki ludowej),
– posługuje się terminologią plastyczną, rozumie słowa: rysownik, światłocień, szkic, linia dekoracyjna,
– zna techniki rysunkowe: ołówek, węgiel, piórko, patyk, pędzel, kreda, i potrafi rozpoznać rysunki tworzone tymi narzędziami,
– wie, co oznaczają na ołówkach symbole B, H i F,– wykonuje szkice rysunkowe różnymi technikami.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 1. Kreska i jej tajemnice, tematy: 1.4 Warsztat rysownika oraz 1.6 Warsztat twórcy ludowego. Na co dzień i od święta,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenia 4 i 5,– komputer i rzutnik multimedialny, materiał
poglądowy znajdujący się na stronie www wydawnictwa MAC: film Dziedziny sztuki – Rysunek,
– reprodukcje dzieł sztuki,– przykłady prac rysunkowych w technikach:
węgla, piórka, ołówka.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
projekcja filmu, rozmowa dydaktyczna ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, praktyczne działania (szkice rysunkowe).
biała kredka, karton, klej, brokat, piasek lub mąka.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel w rozmowie nawiązuje do wcześniejszych wiadomości z rysunku. Zadaje uczniom pytania:– Co to jest rysunek?– W jaki sposób powstaje?– Jakie znacie narzędzia rysunkowe?– Nauczyciel, odwołując się do ilustracji zamieszczonych w podręczniku na stronie 21, prowadzi rozmowę nauczającą na temat pojęcia dziedzin sztuki. Opisuje historię ry-sunku, prezentując materiał ilustracyjny (reprodukcje dzieł sztuki). Podaje przykłady stosowania rysunku w sztuce ludowej w formie linii dekoracyjnej, zdobiącej wnętrza domów mieszkalnych i strojów ludowych.
Lekcja 5
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela16
Projekcja filmu ze strony www wydawnictwa MAC: Dziedziny sztuki – Rysunek. Po obej-rzeniu filmu rozmowa dydaktyczna z aktywnym udziałem uczniów:– Jak nazywa się artysta wykonujący dzieła rysunkowe?– Co to jest szkic rysunkowy?– Gdzie jest stosowany szkic rysunkowy?– Jakie znacie techniki rysunkowe?– Co oznaczają na ołówkach symbole H i B?– W jaki sposób wykonywali swoje rysunkowe i dekoracyjne prace artyści ludowi?
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Zadanie plastyczne polega na eksperymentowaniu z wykorzystaniem różnych narzę-dzi do tworzenia dzieł rysunkowych – w tym przypadku do zaprojektowania wzorów dekoracyjnych, które mogłyby zdobić glinianą podłogę w dawnym wiejskim gospo-darstwie.Uczniowie szkicują wzory dekoracyj ne białą kredką na kartonie, następnie kontury szkicu pokrywają klejem, na mokry klej wysypują brokat, piasek lub mąkę. Nadmiar sypkiego materiału zsypują do woreczka. Czekają, aż praca wyschnie. Próbują opisać faktury wzorów, które wykonali. Praca powinna opierać się na instrukcji Eksperymenty plastyczne. Sypkie dekoracje zamieszczonej w podręczniku Plastyka 4 na stronie 21.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja wszystkich prac uczniów na tablicy. Taka ekspozycja prac pomoże im w analizie i omówieniu etapów pracy nad rysunkami.– Ocena prac wyrażona stopniem.
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rysunku 17
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rysunku
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– ma usystematyzowaną wiedzę o rysunku,– wymienia techniki rysunkowe i potrafi
przyporządkować im odpowiednie narzędzia,– umiejętnie stosuje poznaną wiedzę w praktyce,– tworzy przemyślane kompozycje tematyczne,
stosując zróżnicowaną kreskę przy użyciu odpowiednich narzędzi,
– w twórczy, indywidualny sposób realizuje zadanie plastyczne, wykazując się wyobraźnią.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 1. Kreska i jej tajemnice, strony 22–23,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 6,– ilustracje przedstawiające pajęcze sieci,– materiały ilustracyjne prezentowane na
poprzednich lekcjach (tematy 1–4).
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, prezentacja, gry dydaktyczne, praktyczne działania.
kartony A3 z trzykrotnie powiększonym na ksero odbiciem linii papilarnych kciuka, cienkopisy, flamastry, markery (kolor czarny).
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna, zbiorowa 1–2 jednostki lekcyjne (w zależności od potencjału i zaangażowania twórczego grupy)
1. Motywacja.Nauczyciel prowadzi rozmowę nauczającą, ilustrując pokazem omawiane zagadnienia. Zadaje pytania dotyczące rysunku, aby utrwalić i usystematyzować wiedzę uczniów:– Co to jest rysunek?– Jakie znacie narzędzia rysunkowe? Wymieńcie rodzaje kresek.– Jaki rysunek nazywamy konturowym?– Co to jest faktura?– Jakie znacie dziedziny sztuki?– Czym jest szkic rysunkowy?– Jakie znacie techniki rysunkowe?
Praca z podręcznikiem jest kontynuacją systematyzowania i utrwalania wiedzy. Uczniowie otrzymują polecenie wykonania ćwiczeń 1–4 z podręcznika (strony 22–23). Po wykonaniu zadania chętni lub wskazani przez nauczyciela uczniowie prezentują i ewentualnie uzasadniają odpowiedzi.
Lekcja 6
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela18
Kolejnym zadaniem jest rozwiązanie krzyżówki z zeszytu ćwiczeń (strona 10). Ucznio-wie pracują w parach, a następnie wybrana para prezentuje odpowiedzi i hasło.
Wymienione działania mają na celu sprawdzenie wiedzy teoretycznej uczniów w ob-rębie zagadnienia. Natomiast połączeniem teorii i umiejętności rysunkowych jest wy-konanie tematycznej pracy rysunkowej na podstawie linii papilarnych.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Zadanie polega na wykonaniu rysunkowej pracy tematycznej „Pajęcze nitki”. Nauczy-ciel mówi o liniach, które można zaobserwować w otoczeniu. Wskazuje na linie pa-pilarne, które u każdego człowieka są inne, a także – na tworzone w świecie przyrody pajęczyny. Prezentuje ilustracje pajęczych sieci. Zachęca do ich analizy.
Uczniowie za pomocą dostępnych narzędzi wykonują pracę rysunkową, w której ele-ment odbitego kciuka powinien stanowić punkt wyjściowy do stworzenia rysunkowej pajęczej sieci.
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem lekcji jest prezentacja i omówienie prac.– Ocena prac wyrażona stopniem.– Podsumowanie:– Czy zainteresował was temat pracy?– Co jeszcze, waszym zdaniem, można narysować, wykorzystując linie papilarne?
Przykłady prac tworzonych na podstawie linii papilarnych
Malujemy – świat kolorów. Tęczowy motyl 19
Malujemy – świat kolorów. Tęczowy motyl
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– wymienia barwy podstawowe,– zna barwy pochodne i wskazuje pary barw,
z których powstają,– tworzy odcienie barw pochodnych,– wymienia barwy tęczy,– wie, które barwy nazywamy neutralnymi,– rozumie, że barwy wpływają na nastrój dzieła,– umiejętnie zestawia barwy podstawowe,
tworząc kompozycje w obrębie zagadnienia,– dba o warsztat pracy, zachowuje czystość
barw na palecie,– realizuje zadanie plastyczne, dbając o estetykę
pracy,– wykazuje zaangażowanie podczas
wykonywania zadań.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 2. Obrazy i kolory, temat 2.1 Malujemy – świat kolorów,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 9,– przykłady dowolnych prac rysunkowych
i malarskich,– prezentacja zamieszczona na stronie www
wydawnictwa MAC Barwy podstawowe i pochodne. Gamy barwne,
– barwy podstawowe i pochodne (prezentacja w dowolnej formie) lub magnetyczne koło barw wydawnictwa MAC,
– materiał ilustracyjny (zdjęcia motyli).
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pogadanka poparta prezentacją działań w obrębie zagadnienia, pokaz, praktyczne działania.
biały karton A3, farby plakatowe, pędzel, naczynie na wodę, tkanina do wycierania pędzla.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentując zestawione obok siebie dowolne przykłady rysunku i malarstwa.Angażuje uczniów, zadając pytania:– Co buduje obraz w tych pracach? (Wskazanie na prace rysunkowe.)– Czym różnią się prace prezentowane obok? (Wskazanie na przykłady malarstwa.)– Jaką rolę odgrywa kolor na obrazie?– Czy kolor wpływa na nastrój obrazu?
Lekcja 7
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela20
Podsumowując rozmowę, nauczyciel podaje prostą definicję malarstwa: malarstwo polega na pokrywaniu powierzchni kartki, płótna lub innego podłoża kolorowymi liniami lub barwnymi plamami.Nauczyciel prezentuje na tablicy trzy barwy podstawowe (może wykorzystać magne-tyczne koło barw). Nazywa je i określa, wyjaśniając, że są to barwy, których nie można uzyskać przez zmieszanie innych kolorów. Prezentuje, w jaki sposób barwy podstawo-we tworzą kolejne kolory. Uczniowie obserwują pary barw w podręczniku (strona 28), po czym, przy użyciu trzech podstawowych kolorów, wykonują zadanie 9 w zeszycie ćwiczeń (tworzą barwy pochodne).Po wykonaniu zadania nauczyciel wraca do zagadnienia, prezentuje uczniom w do-wolnej formie zdjęcie tęczy, a uczniowie nazywają kolejne kolory.Nauczyciel określa inny rodzaj barw, których nie ma na tęczy: barwy neutralne (biała, szara, czarna).
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentując w dowolnej formie przy-kłady zdjęć motyli. Określa zadanie plastyczne – namalowanie motyla przy użyciu barw podstawowych metodą odbijania, dla uzyskania barw pochodnych.Wyjaśnia zadanie: uczniowie składają karton na połowę, do formatu A4. Na pierw-szej (wewnętrznej) stronie malują skrzydło motyla żółtym kolorem, na sąsiedniej (też wewnętrznej) – drugie skrzydło kolorami czerwonym i niebieskim. Następnie ucznio-wie składają karton i przyciskają do siebie obie strony. W wyniku tego działania, po-przez mieszanie się kolorów, z barw podstawowych powstają barwy pochodne.Przy wykonywaniu zadania należy zwrócić uwagę na to, by rozrabiać farby w dużej ilości wody. Kolory będą się wówczas łatwiej ze sobą łączyć. Po skończeniu pracy na kartonie powinny być widoczne wszystkie barwy podstawowe i pochodne.Alternatywą może być wykorzystanie prezentacji multimedialnej Barwy podstawowe i pochodne. Gamy barwne – znajdującej się na stronie www wydawnictwa MAC – i wykonanie, według opisanej wyżej metody, pracy na temat „Tęczowy ptak”. Można też wykonać zadanie plastyczne zgodnie z instrukcją podaną w Eksperymentach pla-stycznych. Kolory tęczy, podręcznik, strona 31.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja i omówienie prac:– Przyjrzyjcie się pracom i określcie, czy uzyskaliście wszystkie barwy pochodne.– Określcie, czy na waszej pracy są wszystkie barwy podstawowe i pochodne.– Jakich barw brakuje?– Ocena prac wyrażona stopniem.
Gama barwna, temperatura barw. Jesienny krajobraz 21
Gama barwna, temperatura barw. Jesienny krajobraz
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna i wymienia barwy ciepłe i zimne,– określa gamy barwne w prezentowanych
dziełach,– wie, że temperatura barw ma wpływ na nastrój
obrazu: rozumie, że barwy ciepłe tworzą pogodny, ciepły klimat w dziełach malarskich, a zimne – wrażenie smutku i powagi,
– potrafi tworzyć szeroki wachlarz barw ciepłych i zimnych,
– tworzy tematyczne prace plastyczne w określonej tonacji barwnej,
– rozwija warsztat plastyczny, nabiera odwagi w przekazie zaobserwowanych zjawisk w działaniu plastycznym,
– w indywidualny, twórczy sposób tworzy klimat obrazu.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 2. Obrazy i kolory, temat 2.2 Właściwości barw,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 10,– kolorowe kartki, koło barw.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
mapa myśli, rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
biały karton A3, farby plakatowe, pędzel, naczynie na wodę, tkanina do wycierania pędzla.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna w zależności od możliwości grupy 1–2 godziny lekcyjne
1. Motywacja.Nauczyciel przypomina wiadomości o barwie. Analizuje z uczniami ilustracje w pod-ręczniku i koło barw ze wskazaniem na temperaturę barw, przykłady prac malarskich (podręcznik, strona 23), a także tekst i pytania do tekstu Zainspiruj się… (podręcznik, strona 44). Nawiązuje do jesieni, odnosi się do zjawisk i elementów przyrody. Zachęca uczniów do wypowiedzi na temat zmian zachodzących jesienią w krajobrazie. Prowo-kuje do interpretacji wrażeń i określania kolorystyki adekwatnej do różnic pogodo-wych w jesieni.
Lekcja 8
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela22
Działania metodą mapy myśli – przyporządkowanie przygotowanych ilustracji w to-nacji barw ciepłych lub zimnych do ułożonych zestawów kolorystycznych w obydwu tonacjach.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Określenie zadania plastycznego: po analizie mapy myśli dyskusja na temat możli-wości przedstawienia sceny w czasie słonecznego i zachmurzonego jesiennego dnia. Indywidualne wypowiedzi uczniów na temat skojarzeń z jesiennym krajobrazem, do-konanie wyboru tematu i tonacji barwnej.Realizacja zadania plastycznego – tworzenie tematycznych prac plastycznych w ob-rębie określonej tonacji barwnej. Uczniowie mieszają barwy, poszukując jak najwięcej odcieni w wybranej tonacji. Rola nauczyciela sprowadza się do pomocy w zakresie doboru i tworzenia barw oraz motywowania do pracy.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja i omówienie prac:– Określcie tonacje barwne w waszych pracach.– Jakie trudności napotkaliście podczas tworzenia prac w ograniczonej gamie barwnej?– Czy kolorystyka wpływa na nastrój obrazu?– Ocena prac wyrażona stopniem.
Alternatywą do proponowanego działania jest wykonanie ćwiczenia według instruk-cji Eksperymenty plastyczne. Kolorowy zamek w podręczniku Plastyka 4 na stronie 33. Uczniowie mogą wykonać to zadanie także w domu jako utrwalenie wiedzy i umiejęt-ności w zakresie omawianego zagadnienia.
Na następną lekcję uczniowie powinni przygotować: karton A4, ołówek, papier kolo-rowy, klej i nożyczki.
Malarstwo – dziedzina sztuki. Barwne mozaiki 23
Malarstwo – dziedzina sztuki. Barwne mozaiki
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– definiuje malarstwo jako dziedzinę sztuki,– zna narzędzia i materiały, które stosuje artysta
przy tworzeniu dzieła,– wie, jak powstają: fresk, mozaika, witraż,– rozpoznaje zastosowaną technikę
w prezentowanych obrazach,– dostrzega atrakcyjność prezentowanych prac,– tworzy przemyślane kompozycje w określonej
gamie barwnej,– umiejętne stosuje wiadomości o gamie
barwnej w swoich pracach plastycznych,– utrwala wiadomości o gamach barwnych,– poszerza swoje umiejętności w zakresie
warsztatu plastycznego.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 2. Obrazy i kolory, tematy 2.3 Dziedziny sztuki. Malarstwo,
– Warsztat malarza – prezentacja dzieł tworzonych technikami fresku, mozaiki, witrażu, zamieszczona na stronie www wydawnictwa MAC,
– szablon do tworzenia mozaiki.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
miniwykład poparty prezentacją, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
karton A4, papier kolorowy, klej, nożyczki, ołówek.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel przypomina definicję malarstwa jako dziedziny sztuki.Zachęca uczniów do wypowiedzi na temat warsztatu malarza, zadając pytania:– Jak powstaje dzieło malarskie?– Jakich narzędzi używa malarz?– Na jakim podłożu mogą być tworzone prace?– Czym różnią się dzieła malarskie od innych dzieł sztuki?– Gdzie macie możliwość oglądania malarstwa?Nauczyciel rozszerza wiadomości o technikach malarskich, prezentując przykłady fre-sku, mozaiki i witrażu. Prowadzi miniwykład poparty prezentacją prac, umiejscawia dzieła sztuki w czasie, wyjaśnia sposób ich tworzenia.
Lekcja 9
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela24
Treści kluczowe:
Fresk – znana od starożytności technika malarstwa ściennego polegająca na malo-waniu farbami temperowymi na świeżym, jeszcze wilgotnym tynku.
Mozaika – technika dekoracyjna, zaliczana do technik malarskich, znana od czasów antycznych. Polega na tworzeniu kompozycji z niewielkich barwnych kostek kamien-nych, marmurowych lub szklanych na specjalnie przygotowanym podłożu z cementu lub zaprawy wapiennej.
Witraż – kompozycja figuralna lub ornamentalna polegająca na łączeniu kolorowych szkieł ołowianą spoiną. Barwione w stanie płynnym szkło przycinano z tafli według przygotowanych kartonów; detale, np. twarze, domalowywano specjalnymi farbami. Technika znana od starożytności, największy jej rozkwit przypada na okres średnio-wiecza – witraże zdobiły okna gotyckich kościołów.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Nauczyciel określa zadanie plastyczne – wykonanie mozaiki w wybranej przez ucznia tonacji barwnej.Uczniowie powielają przygotowany szablon, wycinając kolorowe elementy z papieru. Tworzą na sucho kolorowe kompozycje, zachowując określoną wcześniej kolorystykę (szeroka lub wąska gama barw). Po przemyśleniu kompozycji naklejają elementy na kartonie.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja i omówienie prac:– Określcie tonacje barwne w waszych pracach.– Co nazywamy mozaiką?– Jakie inne techniki malarskie poznaliście na dzisiejszej lekcji?– Ocena prac wyrażona stopniem.
Na następną lekcję uczeń powinien przygotować: kredki świecowe, farby akwarelowe, pędzel, naczynie na wodę, folię do zabezpieczenia stolika.
Warsztat malarza. Kolorowe ryby w błękitnym oceanie 25
Warsztat malarza. Kolorowe ryby w błękitnym oceanie
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– nazywa i charakteryzuje techniki malarskie: akwarela, gwasz, akryl, olej,
– zna narzędzia malarskie: pędzel, szpachelka,– określa rodzaj podłoża malarskiego: papier,
płótno, deska, tynk, tkanina,– właściwie posługuje się terminologią
plastyczną, – rozumie znaczenie słów: sztaluga, blejtram,
paleta, szkic malarski, gama barwna,– rozpoznaje technikę malarską
w prezentowanych dziełach,– umiejętnie tworzy tematyczną pracę
plastyczną techniką batiku na papierze,– w pracy stosuje gamę barwną, uzyskując
zamierzony efekt,– doskonali warsztat malarski.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 2. Obrazy i kolory, temat 2.4 Warsztat malarza. Techniki malarskie,
– tablica interaktywna lub komputer i rzutnik multimedialny, materiał poglądowy znajdujący się na stronie www wydawnictwa MAC – film z cyklu Dziedziny sztuki – Malarstwo,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenia 12, 13, 14.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
projekcja filmu, rozmowa dydaktyczna ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
biały karton z bloku technicznego A3, kredki świecowe, farby akwarelowe, miękki pędzel, naczynie na wodę, folia do zabezpieczenia stolika.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna, grupowa 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel prezentuje na tablicy multimedialnej lub za pomocą rzutnika multimedial-nego film W pracowni malarza, znajdujący się na stronie www wydawnictwa MAC. Pogadanka po projekcji na temat warsztatu malarza. Nauczyciel angażuje uczniów do dyskusji, zadając pytania:– Czym jest malarstwo?– Jakimi narzędziami posługuje się artysta malarz?– Na jakim podłożu mogą powstawać jego prace?– W jaki sposób powstaje obraz?– Do czego służy sztaluga?
Lekcja 10
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela26
Praca z podręcznikiem: uczniowie podzieleni na grupy analizują wskazany tekst w podręczniku, robią notatki. Następnie lider każdej z grup prezentuje jedną z technik plastycznych, a nauczyciel pokazuje na tablicy przykłady dzieł malarskich stworzo-nych w określonej technice.
Treści kluczowe:
Akwarela – technika malarska, w której prace wykonuje się wodnymi farbami akwa-relowymi na podłożu z porowatego papieru. Charakteryzuje się tym, że farba na pa-pierze jest przezroczysta, lekka, prześwituje przez nią podłoże.
Gwasz – technika malarska, w której prace wykonuje się wodnymi farbami (gwaszami lub plakatówkami). W przeciwieństwie do akwareli są to farby kryjące, zawierają do-mieszkę kredy lub bieli. Po wyschnięciu gwasze matowieją, a barwy stają się bledsze.
Olej – technika malarska, w której wykorzystuje się farby olejne artystyczne, rozcień-czane olejem lnianym, pokostem lub terpentyną. Malarstwo olejne wykonuje się na podłożu z płótna lnianego lub bawełnianego. Farby olejne pozwalają na wielokrotne zamalowywanie plam już położonych.
Akryl – technika malarska, w której prace wykonuje się farbami akrylowymi, rozpusz-czalnymi w wodzie. Można nimi malować na różnym podłożu: papierze, desce, płót-nie, a nawet – szkle i ceramice. Farby akrylowe, które mają intensywny kolor, szybko wysychają i są trwałe, nie ma więc możliwości powtórnego ich rozcieńczenia na pod-łożu. Obrazy namalowane farbami akrylowymi po wyschnięciu podobne są do tych wykonanych farbami olejnymi.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Zadanie polega na namalowaniu tematycznej pracy plastycznej techniką batiku na papierze. Uczniowie wybierają określoną gamę barwną dla uzyskania wesołego lub smutnego nastroju pracy. Proponowane tematy pracy: „Kolorowe ryby w błękitnym oceanie” i „Czarodziejska roślina”.Nauczyciel wyjaśnia sposób wykonania pracy techniką batiku na papierze: na kartce bloku technicznego uczniowie wykonują rysunek kredkami świecowymi, mocno przy-ciskając kredkę do papieru. Następnie całą powierzchnię kartki pokrywają farbami akwarelowymi w wybranej tonacji barwnej.Alternatywą do proponowanego działania jest wykonanie ćwiczenia według instrukcji Eksperymenty plastyczne. Akwarelowy bukiet w podręczniku Plastyka 4 na stronie 39.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja i omówienie prac:– Określcie tonacje barwne w waszych pracach.– Czy stosowanie technik plastycznych wpływa na atrakcyjność i efekt końcowy prac
malarskich?– Jakie inne techniki malarskie poznaliście na dzisiejszej lekcji?– Ocena prac wyrażona stopniem.– Określenie zadania domowego: wykonanie ćwiczeń 13 i 14 z zeszytu ćwiczeń.
Kompendium wiedzy o malarstwie. Warsztat twórcy ludowego 27
Kompendium wiedzy o malarstwie. Warsztat twórcy ludowego
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– ma usystematyzowaną wiedzę o malarstwie,– zna i określa pojęcia dotyczące barwy:
podstawowe i pochodne, temperatura barw, gamy barwne,
– wymienia techniki malarskie i potrafi rozpoznać je w dziełach malarskich,
– poznaje warsztat twórcy ludowego, z uwzględnieniem kultury własnego regionu,
– poznaną wiedzę stosuje umiejętnie w pracy plastycznej,
– tworzy przemyślaną kompozycję tematyczną w technice polegającej na malowaniu na szkle,
– w twórczy, indywidualny sposób realizuje zadanie plastyczne, przewidując efekt końcowy.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 2. Obrazy i kolory,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 15,– komputer i rzutnik multimedialny lub tablica
interaktywna,– materiały ilustracyjne prezentowane na
poprzednich lekcjach (tematy 7–11).
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, mapa myśli, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik Plastyka. Lubię tworzyć 4, szklana płytka lub folia do foliogramów, farby plakatowe albo akrylowe, pędzelki o różnych grubościach, naczynie na wodę, dowolny konturowy szkic obrazu.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 1–2 jednostki lekcyjne w zależności od możliwości i tempa pracy uczniów
1. Motywacja.Nauczyciel zawiesza lub rysuje na tablicy mapy myśli. Jedna dotyczy zagadnienia barwy, druga – technik malarskich. Angażuje do udziału w uzupełnianiu map wszyst-kich uczniów. Mapy wzbogaca właściwie dobranym przez uczniów materiałem ilu-stracyjnym (ilustracje z poprzednich lekcji lub ksero obrazów z podręcznika).
Lekcja 11
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela28
TECHNIKI MALARSKIE
BARWY
fresk
zimne
pochodne podstawowe
ciepłe
akryl
witraż
żółta niebieska
czerwona
Po wykonaniu zadania nauczyciel rozwija temat malarstwa na szkle, nawiązuje do twórczości ludowej. Zadaje pytania:– Gdzie widzieliście takie malarstwo?– Czy w okolicy, w której mieszkacie, był zwyczaj malowania obrazów na szkle?
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie wykonują prace w technice polegającej na malowaniu na szkle – według instrukcji Krok po kroku zamieszczonej w podręczniku (strona 41). Sugerowany temat pracy: „Anioł”.
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem lekcji jest wystawa prac na tablicy. W przypadku niedokończe-nia pracy przez uczniów nauczyciel może zlecić dokończenie zadania plastycznego w domu.– Ocena słowna prac ze wskazaniem na indywidualne rozwiązania artystyczne.– Praca domowa dla ucznia: zadanie 15 z zeszytu ćwiczeń.
Na kolejną lekcję uczeń powinien przygotować: tekturowe rolki po ręcznikach papie-rowych, pudełka po produktach spożywczych, tekturę, kartki z bloku technicznego i ry-sunkowego, bibułę, papier kolorowy, klej, taśmę klejącą, nożyczki, zszywacz biurowy.
Czym jest rzeźba? Przybysz z dalekiej planety 29
Czym jest rzeźba? Przybysz z dalekiej planety
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– definiuje rzeźbę jako dziedzinę sztuki,– wie, że dzieło rzeźbiarskie ma trzy wymiary,– zauważa wpływ oświetlenia na wygląd rzeźby,– rozumie, czym jest posąg,– określa monument jako dzieło dużych
rozmiarów,– wie, że forma przestrzenna jest rodzajem
rzeźby współczesnej,– potrafi skonstruować formę przestrzenną,– wykazuje się pomysłowością przy
wykonywaniu zadania,– w indywidualny, twórczy sposób realizuje
zagadnienie plastyczne,– rozwija zdolności manualne.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 3. Trójwymiarowe dzieła sztuki, temat 3.2 Czym jest rzeźba?,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 20,– zestaw ilustracji prezentujących różne rodzaje
rzeźb.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik Plastyka 4, zeszyt ćwiczeń, tekturowe rolki po ręcznikach papierowych, pudełka po produktach spożywczych, tektura, kartki z bloku technicznego i rysunkowego, bibuła, papier kolorowy, klej, taśma klejąca, nożyczki, zszywacz biurowy.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentując przykłady rzeźb.Praca z podręcznikiem – uczniowie oglądają rzeźbę Augusta Rodina.Nauczyciel zachęca uczniów do dyskusji, zadając pytania:– Dlaczego rzeźbę określa się jako dzieło o trzech wymiarach?– Co ma wpływ na wygląd rzeźby?– Z jakiego materiału wykonana jest rzeźba Rodina?– Jakie mogą być inne materiały rzeźbiarskie?
Lekcja 12
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela30
Nauczyciel prezentuje inne rodzaje dzieł rzeźbiarskich, określając jednocześnie zna-czenie nazw: posąg, monument, forma przestrzenna.
Treści kluczowe:
Posąg – rzeźba przedstawiająca postać ludzką w całości.
Monument – rzeźba dużych rozmiarów.
Forma przestrzenna – rodzaj rzeźby współczesnej, w której przestrzeń stanowi ele-ment całości i buduje formę wspólnie z bryłą.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie konstruują rzeźbę przestrzenną z dostępnych materiałów. Sugerowany te-mat pracy – „Przybysz z dalekiej planety”. Rzeźbę wykonują według instrukcji opisanej w zeszycie ćwiczeń (strona 21). Budują formę, łącząc materiały za pomocą zszywek, taśmy i kleju. Uczniowie nadają rzeźbie indywidualny charakter, wykorzystując swoją wyobraźnię. Inspiracją do stworzenia rzeźby mogą być też postaci z bajek i filmów.
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem lekcji jest wystawa prac na tablicy. W przypadku niedokończenia pracy nauczyciel może zlecić dokończenie zadania plastycznego w domu.– Uczniowie omawiają i wzajemnie oceniają swoje prace.– Ocena wyrażona stopniem, z uwzględnieniem estetyki wykonania pracy i pomysło-wości w interpretacji tematu.
Na następną lekcję uczniowie powinni przygotować: piankę pod panele podłogowe lub grubą tekturę falistą, patyczki do szaszłyków, cyrkiel, linijkę, nożyczki i inne mate-riały, np. kulki styropianowe, cekiny, koraliki, wycinanki.
Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne? Świąteczne drzewko 31
Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne? Świąteczne drzewko
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– określa funkcje rzeźby,– wie, że rzeźby różnią się treścią i formą,– zna i rozumie pojęcie rzeźba dekoracyjna,– rozpoznaje rzeźby o tematyce religijnej,– wie, że pomniki to rzeźby, które upamiętniają
postacie lub wydarzenia historyczne,– zna i podaje przykłady rzeźb tematycznych,– tworzy dekoracyjną formę przestrzenną
z dbałością o estetykę,– doskonali umiejętności komponowania
przestrzennego,– rozwija wyobraźnię przestrzenną i umiejętność
przewidywania swoich działań przy doborze właściwej wielkości figur,
– rozwija zdolności manualne,– ma świadomość roli działań plastycznych
w tworzeniu klimatu świąt,– rozwija umiejętność pracy w grupie.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 3. Trójwymiarowe dzieła sztuki, temat 3.3 Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne?,
– tablica interaktywna, komputer i rzutnik multimedialny lub zestaw ilustracji prezentujących różne rodzaje rzeźb – prezentacje zamieszczone na stronie www wydawnictwa MAC Warsztat rzeźbiarza. Płaskorzeźba.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik Plastyka 4, pianka pod panele podłogowe lub gruba tektura falista, patyczki do szaszłyków, cyrkiel, linijka, nożyczki i inne materiały, np. kulki styropianowe, cekiny, koraliki, wycinanki.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
grupowa 45 minut (czas pracy można wydłużyć w zależności od potencjału i zaangażowania grupy do 2 godzin lekcyjnych)
1. Motywacja.Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji, odnosi się do poprzednich zajęć, zadając pytania:– Czym jest rzeźba?– Jakie poznaliście rodzaje rzeźb?
Lekcja 13
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela32
Prowadzi rozmowę nauczającą popartą pokazem, w formie ilustracji lub prezen-tacji multimedialnej. Określa funkcje rzeźby, nawiązuje do różnic formy i treści dzieł rzeźbiarskich. Prezentuje przykłady rzeźby dekoracyjnej, dzieł o tematyce religijnej i pomników. Przeprowadza krótką analizę prezentowanych rzeźb. Aktywizuje uczniów, zadając pytania:– Czy znacie inne przykłady rzeźby dekoracyjnej?– Gdzie widzieliście rzeźby o tematyce religijnej?– Czy w naszym regionie spotykacie dzieła rzeźbiarskie o podobnej tematyce?
Treści kluczowe:
Rzeźby dekoracyjne – dekorują ściany i wnętrza budynków, ogrody, parki i ulice miast. Kształtują otoczenie, czyniąc je ciekawszym, ładniejszym.
Rzeźby o tematyce religijnej – najczęściej przedstawiają sceny z Biblii i postacie świętych. Umiejscowione są zwykle na ścianach lub we wnętrzach kościołów.
Pomniki – upamiętniają ważne wydarzenia historyczne lub znane postacie.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Nauczyciel, prezentując różne rodzaje rzeźb, przypomina informacje o formach przestrzennych i proponuje wykonanie przestrzennej formy dekoracyjnej o tematyce świątecznej. Prowadzi krótką pogadankę na temat zwyczaju dekorowania drzew-ka świątecznego. Klasa opisuje kształt choinki i sposoby jej zdobienia.Uczniowie dzielą się na dwuosobowe grupy i z przygotowanych materiałów (pianki pod panele podłogowe lub tektury falistej) wycinają trójkąty. Zaczynają od wycina-nia dużych trójkątów, kolejne mają być mniejsze od poprzednich. Następnie cyrklem nakłuwają otwór na środku każdego trójkąta i osadzają wycięte figury na patyku, kie-rując kąty trójkątów w różne strony. Wskazane jest wzmocnienie warstw konstrukcji klejem.Tak przygotowaną formę przestrzenną – drzewko świąteczne – uczniowie dekorują wybranymi materiałami i zostawiają w szkole, by zdobiło lekcyjną salę.Alternatywą do proponowanego działania jest wykonanie ćwiczenia według instrukcji Eksperymenty plastyczne. Niezwykłe drzewo w podręczniku Plastyka 4 na stronie 53.
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem lekcji jest prezentacja prac.– Uczniowie omawiają i oceniają wykonane dekoracje.– Ocena wyrażona jest stopniem, a kryteriami oceny są dekoracyjność formy, pomy-słowość i estetyka wykonania.
Na następną lekcję uczeń powinien przygotować: podręcznik, zeszyt ćwiczeń, plaste-linę, tekturkę o wymiarach 15 x 15 cm, plastikowy nożyk, widelec, grzebień, wykałaczki, plastikową rurkę do napojów.
Płaskorzeźba. Twarz miłego potwora 33
Płaskorzeźba. Twarz miłego potwora
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– wie, czym jest płaskorzeźba,– określa płaskorzeźbę jako dzieło
dwuwymiarowe, oglądane z przodu i z boku,– wie, jaka jest różnica między reliefem
wgłębnym i wypukłym,– podaje przykłady płaskorzeźby w sztuce,– wie, jaką rolę odgrywa płaskorzeźba
w architekturze,– potrafi wykonać płaskorzeźbę,– umiejętnie stosuje różnorodne materiały w celu
uzyskania zamierzonej kompozycji,– uzyskuje w pracy zróżnicowaną powierzchnię,
świadomie stosując różne narzędzia,– rozwija zdolności manualne.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 3. Trójwymiarowe dzieła sztuki, temat 3.3 Czy wszystkie rzeźby są do siebie podobne? (treści dotyczące płaskorzeźby, strona 50),
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 20,– materiał ilustracyjny z przykładami
płaskorzeźb.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa dydaktyczna ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik Plastyka 4, zeszyt ćwiczeń, plastelina, tekturka o wymiarach 15 x 15 cm, plastikowy nożyk, widelec, grzebień, wykałaczki, plastikowa rurka do napojów.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel prowadzi pogadankę, nawiązując do treści z dwóch poprzednich zajęć. Aktywizuje uczniów, prezentując materiał ilustracyjny – przykłady reliefów. Wyjaśnia różnice pomiędzy reliefem wgłębnym i wypukłym. Podaje przykłady dekoracji rzeź-biarskich w architekturze. Wyjaśnia znaczenie stosowania reliefu w architekturze – dekoracyjność, przekaz kultowy, oddawanie czci władcom i wodzom.
Treści kluczowe:
Relief wgłębny – powstaje przez wycinanie kształtów obrazu w powierzchni materiału.
Relief wypukły – powstaje przez wybieranie dłutem tła na odpowiednią głębokość i zostawienie wypukłego motywu rzeźbiarskiego.
Lekcja 14
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela34
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie wykonują tematyczną pracę plastyczną w formie płaskorzeźby.Projektują ją na tekturze, a następnie na przygotowane tekturowe podłoże naklejają kolejne warstwy plasteliny. W pracy stosują różne narzędzia, różnicując powierzchnię pod względem faktur. Stosują dowolną kolorystykę i zdobienie dla uzyskania zamie-rzonego efektu.Rola nauczyciela ogranicza się do motywowania uczniów do odwagi twórczej, obser-wacji ich zaangażowania, pomocy w razie trudności i utrzymania właściwego tempa pracy.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja prac. Chętni uczniowie uzasadniają interpretację tematu.– Nauczyciel zadaje pytania dotyczące zagadnienia płaskorzeźby:– Jaką formą rzeźby jest wykonana przez was praca?– Jak tworzy się relief wklęsły?– Jak powstaje relief wypukły?– Gdzie możemy zobaczyć płaskorzeźbę?– Na jakie trudności natknęliście się podczas pracy?– Który z wykonanych potworów wydaje się najmilszy?– Ocena prac wyrażona stopniem.
Warsztat rzeźbiarza. Forma przestrzenna z drutu 35
Warsztat rzeźbiarza. Forma przestrzenna z drutu
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna materiały rzeźbiarskie,– wie, jakich narzędzi używa artysta rzeźbiarz,– zauważa różnice w sposobie tworzenia rzeźb
w różnych materiałach,– wie, jaką funkcję pełnią rzeźby umieszczane
w przestrzeni publicznej,– tworzy własny projekt architektoniczny,– potrafi wkomponować zaprojektowaną rzeźbę
w otoczenie,– rozwija wyobraźnię przestrzenną,– rozwija kreatywność i twórcze myślenie.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 3. Trójwy-miarowe dzieła sztuki, temat 3.4 Warsztat rzeźbiarza. Techniki rzeźbiarskie,
– tablica interaktywna lub komputer i rzutnik multimedialny, materiał poglądowy znajdujący się na stronie www wydawnictwa MAC – film z cyklu Dziedziny sztuki – Rzeźba,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 19.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
projekcja filmu, rozmowa dydaktyczna ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
papier ksero (biały lub kolorowy), nożyczki, klej lub taśma klejąca, rolka tekturowa.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel prezentuje na tablicy multimedialnej lub za pomocą rzutnika multimedial-nego film – W pracowni rzeźbiarza, ze strony www wydawnictwa MAC. Pogadanka po projekcji na temat warsztatu rzeźbiarza. Nauczyciel angażuje uczniów do dyskusji, zadając pytania:– Z jakich materiałów można wykonywać rzeźby?– Jakich narzędzi używa artysta rzeźbiarz?– Na czym polega różnica w tworzeniu rzeźb w drewnie, kamieniu i glinie?– Jaką funkcję pełnią rzeźby ustawione w przestrzeni publicznej?
Treści kluczowe:
Rzeźby z drewna – wykonuje się za pomocą hebli, dłut, młotków, pił i rylców, odejmując kolejne warstwy drewnianego klocka, aż do momentu uzyskania zaplanowanej formy.
Lekcja 15
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela36
Rzeźby z kamienia – wykonuje się za pomocą dłut, młotków i pił, także mechanicz-nych, odejmując kolejne warstwy kamienia.
Rzeźby w glinie – powstają przez doklejanie warstw gliny do metalowego stelażu aż do momentu uzyskania zaplanowanej formy.
Niezbędnym narzędziem jest nóż rzeźbiarski.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie konstruują rzeźbę z drutu, zgodnie ze wskazaniami zawartymi w podręczniku Plastyka 4, na stronie 57, Eksperymenty plastyczne. Najszczuplejszy człowiek na świe-cie. Z cienkiego i giętkiego metalowego drutu tworzą długą i szczupłą postać ludzką. Wyginają drucik według własnego pomysłu, łączą i odcinają niepotrzebne części. Pierwszą konstrukcję owijają kolejnymi warstwami drutu, wykonują duże i mocne stopy z plasteliny, aby postać była stabilna. Mogą okleić drut plasteliną, aby nadać postaci bardziej rzeźbiarski charakter, lub do konstrukcji użyć drucików kreatywnych i zrobić kolorową grupę szczupłych postaci.
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem lekcji jest prezentacja prac na tablicy.– Uczniowie prezentują i opisują swoje projekty.– Ocena prac wyrażona stopniem; głównym kryterium oceny jest pomysłowość i kom-pozycja.
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rzeźbie 37
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o rzeźbie
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– ma usystematyzowaną wiedzę o rzeźbie,– charakteryzuje rzeźbę jako dziedzinę sztuki,– określa na przykładach rodzaje i funkcje rzeźb,– zna materiały rzeźbiarskie,– wie, jakich narzędzi i przyborów używa artysta
rzeźbiarz,– sprawnie posługuje się terminologią
plastyczną w obrębie zagadnienia,– rozpoznaje wybrane dzieła sztuki rzeźbiarskiej
i potrafi dokonać analizy,– wskazuje preferowane dzieło rzeźbiarskie
i uzasadnia swój wybór,– rozwija wrażliwość estetyczną.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 3. Trójwymiarowe dzieła sztuki, strony 59–60,
– rzutnik multimedialny i komputer lub tablica interaktywna, płyta CD dołączona do przewodnika metodycznego, materiał ilustracyjny dotyczący zagadnienia.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pogadanka, dyskusja dydaktyczna, gry planszowe (krzyżówka).
podręcznik Plastyka 4, zeszyt ćwiczeń, pisak lub ołówek, fotografia z wybranym przykładem rzeźby.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna, zbiorowa 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel prowadzi krótką pogadankę, wprowadzając uczniów w temat lekcji. Wie-sza na tablicy materiał ilustracyjny prezentowany na poprzednich lekcjach, obok umieszcza napisy: Funkcja rzeźby, Tematyka rzeźby, Forma rzeźby. Zachęca do dys-kusji, zadając pytania:– Jakie znacie funkcje rzeźby?– Jaka jest tematyka rzeźb? Podajcie przykłady.– W jakiej formie występuje rzeźba?Nauczyciel wyznacza zgłaszających się uczniów do odpowiedzi.Wstępem do dyskusji może być ćwiczenie 21 z zeszytu ćwiczeń oraz pytanie proble-mowe: Do których rzeźb można dopasować kilka określeń?
Kolejnym zadaniem jest rozwiązanie krzyżówki z zeszytu ćwiczeń (strona 28). Ucznio-wie pracują w parach, a następnie wybrana para prezentuje odpowiedzi i hasło.
Lekcja 16
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela38
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Zadanie dotyczy prezentacji zadania zleconego do przygotowania w domu.Chętni uczniowie prezentują przygotowany materiał ilustracyjny na tablicy i uzasad-niają swój wybór, odpowiadając na pytania:– Dlaczego wybrałaś/wybrałeś tę właśnie rzeźbę?– Co ci się w niej podoba?– Jaki to rodzaj rzeźby?– Jaka jest tematyka tej rzeźby?– Z jakiego materiału została wykonana?
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem są swobodne wypowiedzi uczniów na temat prezentowanych dzieł i ocena możliwości twórczych w dziedzinie rzeźby.– Ocena wyrażona stopniem – głównie za aktywność podczas dyskusji i prezentacji.
Architektura. Warsztat architekta 39
Architektura. Warsztat architekta
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– definiuje architekturę jako dziedzinę sztuki,– zna materiały wykorzystywane
w budownictwie,– podaje przykłady architektury z różnych epok,– wie, czym zajmuje się architekt,– wie, czym zajmuje się projektant wnętrz,– zna określenie architektura krajobrazu,– posługuje się terminologią w zakresie
zagadnienia,– potrafi zaprojektować budynek, wykorzystując
program graficzny,– rozwija poczucie estetyki i wyobraźnię
przestrzenną.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 4. Piękne kościoły i niezwykłe domy, temat 4.2 Architektura – dziedzina sztuki,
– materiał poglądowy w dowolnej formie.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik, karton A4, kolorowe kredki, flamastry.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel w dowolnej formie (ilustracje, własna prezentacja lub prezentacja Warsztat architekta, znajdująca się na stronie www wydawnictwa MAC) prezentuje materiał ilu-stracyjny – przykłady architektury. Wskazane, aby prezentacja obejmowała przykłady dzieł architektonicznych na przestrzeni wszystkich epok, tak by uczniowie mogli za-uważyć różnice w sposobie wznoszenia budowli. Podczas pokazu nauczyciel zwraca uwagę na zastosowany materiał i formę budowli. Akcentuje w pogadance termino-logię związaną z architekturą, wyjaśnia znaczenie pojęć: architekt, projektant wnętrz, architektura krajobrazu. Uczniowie analizują materiał ilustracyjny. Nauczyciel mówi o tym, że w pracach projektowych można korzystać z programów komputerowych – prezentuje dostępny na stronie www program graficzny Budujemy dom. Pokazuje, w jaki sposób, wykorzystując dostępne w nim narzędzia, można zaprojektować dom.
Lekcja 17
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela40
Treści kluczowe:
Architekt (z gr. – ‘naczelny budowniczy’) – artysta zajmujący się kształtowaniem prze-strzeni – projektowaniem budowli i planowaniem znajdującego się wokół niej otoczenia.
Projektant wnętrz – artysta, który zajmuje się planowaniem m.in. układu ścian, mebli, dywanów, dobiera kolorystykę i elementy dekoracyjne.
Architektura krajobrazu – dziedzina nauki związania z kształtowaniem przestrzeni, z uwzględnieniem elementów architektonicznych, wodnych i roślinności.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie tworzą projekt rysunkowy domu z ogrodem. Na kartonie rysują widok domu z góry, w otoczeniu roślinności i zbiorników wodnych. Projektują z uwzględnieniem zasad kompozycji rytmicznej lub symetrycznej. Opis zadania z przykładowym rysun-kiem znajduje się w zeszycie ćwiczeń (ćwiczenie 30).Alternatywnie uczniowie mogą wykonać eksperyment plastyczny „Wyjątkowe mia-sto” (podręcznik strona 65) lub ćwiczenia 28 i 29 w zeszycie ćwiczeń. Zadania można traktować zamiennie i zadać je do wykonania w domu.
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem lekcji jest prezentacja i omówienie prac.– Zadajemy pytania:– Jakie elementy braliście pod uwagę, planując przestrzeń?– Jak nazywana jest dziedzina zajmująca się projektowaniem przestrzeni?– Ocena wyrażona stopniem.
Na następną lekcję uczniowie powinni przygotować: karton A3, pastele lub kredki.
Moja wymarzona przestrzeń 41
Moja wymarzona przestrzeń
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna specyfikę warsztatu architekta,– zna znaczenie pojęć: makieta, architektura
wnętrz,– potrafi rozpoznać architekturę miasta,– posługuje się wyobraźnią przestrzenną,
projektując wnętrze,– identyfikuje środki ekspresji typowe dla
architektury,– tworzy ciekawy układ kompozycyjny,– posługuje się wybraną gamą barwną.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 4. Piękne kościoły i niezwykłe domy, temat 4.2 Architektura – dziedzina sztuki,
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
blok techniczny z kolorowymi kartkami, ołówek, nożyczki, kolorowe kredki i flamastry, papier kolorowy samoprzylepny.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel w dowolnej formie (ilustracje, własna prezentacja) pokazuje materiał ilu-stracyjny – przykłady architektury wnętrz. Wskazane, aby prezentacja obejmowała przykłady różnego rodzaju projektów, tak by uczniowie mogli zauważyć różnice w spo-sobie planowania wystroju wnętrz. Podczas pokazu nauczyciel zwraca uwagę na za-stosowane elementy wystroju (meble, tkaniny itp.) i ich kolorystykę.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Inspirując się przedstawionymi planami mieszkań, uczniowie wykonują projekt miesz-kania, w którym chcieliby spędzać czas. Projektują widok z góry na pokój, mieszkanie lub widok jednej ściany. Wyobrażają sobie cały rozkład mieszkania, dzielą je na poko-je, zastanawiają się nad innymi funkcjami pomieszczeń – np. łazienka, kuchnia, siłow-nia, biblioteka. Zaznaczają, gdzie będą znajdowały się meble, dywany i inne elementy wyposażenia. Swoją pracę wykonują w technice mieszanej, niektóre elementy rysują, inne – naklejają.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja prac. Chętni uczniowie uzasadniają interpretację tematu i opowiadają o swoich projektach.– Podsumowanie i ocena prac.
Lekcja 18
Przebieg lekcji
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela42
Warsztat architekta. Bajkowa budowla
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– definiuje pojęcie architektura,– wylicza podstawowe funkcje architektury,– wymienia cechy charakterystyczne budowli
o różnych funkcjach,– zna podstawowe materiały stosowane do
tworzenia dzieł architektury,– wykonuje przestrzenne układy z brył
geometrycznych.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 4. Piękne kościoły i niezwykłe domy, temat 4.3 Warsztat architekta oraz Eksperymenty plastyczne. Bajkowa budowla.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pokaz, pogadanka, praca z podręcznikiem, zadanie praktyczne.
pudełka po dowolnych produktach, papier kolorowy sa moprzylepny, klej, nożyczki, taśma klejąca, tekturka i fla mastry.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna i grupowa 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel, korzystając z dostępnych źródeł (strony www, albumy, fotografie), pre-zentuje uczniom sylwetkę twórcy Friedensreicha Hun dertwassera [czyt. fridynsraicha hundertwasera] (można skorzystać również z krótkiej, ilustrowanej informacji na temat życia i twórczości artysty znajdującej się w podręczniku w rozdziale Więcej na temat. Natura i architektura, strona 72), ze szczególnym uwzględnieniem realizacji jego pro-jektu kompleksu mieszkalnego w Wiedniu, znanego jako Dom Hundertwassera.
Treści kluczowe:
Friedensreich Hun dertwasser – jeden z pierwszych twórców, którzy inspirowali się orga nicznymi formami w swoich projektach. Ten austriacki artysta tworzył bardzo ko-lorowe obrazy, ale zna ny jest przede wszystkim jako architekt. Hundertwasser uważał, że zadaniem artysty jest nawiązanie dialogu z przyrodą, dlatego jego budynki mają nieregularne kształty inspirowane naturą, ich podłogi są często niewypoziomowane, rośliny wyrastają ze ścian i dachów, a okna mają różne kształty i rozmiary. Artysta uży-wał śmiałych i kontrastujących kolorów, luster, złotych i srebrnych detali.
Lekcja 19
Przebieg lekcji
Warsztat architekta. Bajkowa budowla 43
Pogadanka dotycząca budowli Dom Hundertwassera:– Czy budowla, którą widzicie na fotografii, różni się od domów mieszkalnych, jakie
spotykamy na co dzień?– Czym różni się ta budowla?– Jakich kolorów i dekoracji użył artysta?– Czy można nazwać tę budowlę „bajkową”? Dlaczego?
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Inspirując się przedstawionymi fotografiami Domu Hundertwassera (ewentualnie in-nymi projektami tego architekta), uczniowie wykonują wspólną budowlę o bajkowej kolorystyce i nietypowych kształtach. Każdy z uczniów wykonuje jedną część budowli z jednego pudełka. Pu dełko okleja papierem kolorowym, wybiera kolor ścian, projektuje kształt okien, wycina je i przykle-ja. Szczegóły dorysowuje flamastrami. Ewentualnie dokleja taras lub balkon z tektury. Następnie uczniowie pod kierunkiem nauczyciela wspólnie łączą poszczególne części budowli jak klocki – w jeden duży kolo rowy budynek (ustawiając poszczególne części obok siebie i jedna na drugą). Kiedy forma budynku jest już ustalona i zapada wspól-na decyzja co do wyglądu domu, poszczególne jego części są ze sobą sklejane (taś-mą dwustronną lub mocnym klejem).
3. Rekapitulacja.– Prezentacja pracy połączona z pogadanką. Pytania dotyczące realizacji tematu i stopnia, w jakim udało się osiągnąć zamierzony cel („Bajkowa budowla”). Uwagi o trudnościach w trakcie wykonywania zadania.– Wspólna ocena, wypowiedzi na temat pracy własnej oraz koleżanek i kolegów.– Ocena wyrażona stopniem.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela44
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o architekturze
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– ma usystematyzowaną wiedzę o architekturze,– zna zasady komponowania przestrzennego,– określa kompozycję jako uporządkowany
układ elementów,– wymienia i opisuje rodzaje kompozycji,– sprawnie posługuje się terminologią w zakresie
zagadnienia,– umiejętnie realizuje zadanie plastyczne
w obrębie zagadnienia,– rozwija wyobraźnię przestrzenną.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 5. Architektura, strona 68,
– materiał poglądowy w dowolnej formie, prezentowany podczas omawiania treści z rozdziału Architektura.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
dyskusja, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik, karton A3, pastele lub kredki.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna, grupowa 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel zawiesza na tablicy powiększony diagram z zeszytu ćwiczeń (strona 38). Uczniowie analizują zawarte na nim informacje. Odszukane słowa zaznaczają na dia-gramie na tablicy i zapisują. Uczeń zgłaszający się do odpowiedzi ma świadomość konieczności wyjaśnienia pojęcia, które podaje. W przypadku niepełnych odpowie-dzi wypowiedź uzupełniają inni uczniowie. Kolejnym zadaniem jest realizacja poleceń z podręcznika (strona 76). Uczniowie czytają polecenia, udzielają odpowiedzi i wyja-śniają pojęcia dotyczące architektury.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie, sięgając do wiadomości z zakresu komponowania przestrzennego, projek-tują dom swoich marzeń lub dom przyszłości. Nauczyciel przygląda się pracy uczniów, doradza, w razie potrzeby pomaga. Dba o właściwe tempo pracy.
Lekcja 20
Przebieg lekcji
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o architekturze 45
3. Rekapitulacja.– Prezentacja prac. Chętne osoby uzasadniają interpretację tematu. Uczniowie oglą-dają prace kolegów, wyrażają swoje opinie, wzajemnie oceniają prace.– Podsumowanie i ocena prac.
Na kolejną lekcję uczeń powinien przygotować: ołówek, kolorowe flamastry lub cien-kopisy, kredki.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela46
Czym jest grafika? Projekt znaczka
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– definiuje grafikę jako dziedzinę sztuki,– wie, na czym polega proces tworzenia odbitek
graficznych,– określa różnice między oryginalnym dziełem
graficznym a kopią,– zna i określa różnice warsztatowe pomiędzy
grafiką artystyczną a grafiką użytkową,– podaje zastosowanie i przykłady grafiki
użytkowej,– potrafi zaprojektować tematyczną pracę
graficzną,– w oryginalny, indywidualny sposób realizuje
zadanie plastyczne,– rozwija umiejętności kompozycyjne.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 5. Tajniki grafiki, temat 5.1 Odbijanie, powielanie… i temat 5.2 Grafika artystyczna i grafika użytkowa,
– rzutnik multimedialny i komputer lub tablica interaktywna, materiał ilustracyjny z zakresu zagadnienia, przykłady znaczków pocztowych.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, twórcze działanie.
podręcznik Plastyka 4, zeszyt ćwiczeń, papier kolorowy, kredki, klej, nożyczki, znaczki pocztowe.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentując przykłady grafiki arty-stycznej i użytkowej. Prowadzi pogadankę popartą pokazem, wyjaśniając pojęcie gra-fiki. Wyjaśnia różnice pomiędzy grafiką artystyczną i użytkową. Uświadamia uczniom, że wszystkie otaczające nas przedmioty projektowane są przez artystów plastyków. Akcentuje rolę technologii komputerowej w projektowaniu graficznym. Angażuje uczniów, zadając pytania:– Gdzie spotykamy przykłady projektowania graficznego?– Jaką rolę odgrywa projekt graficzny?– Jakie elementy pracy graficznej są istotne dla całości projektu?Prezentując przykłady grafiki użytkowej, nauczyciel zwraca uwagę na projekty znacz-ków pocztowych. Uczniowie oglądają znaczki prezentowane przez nauczyciela, poka-zują własne zbiory, analizują treść, kolorystykę i liternictwo.
Lekcja 21
Przebieg lekcji
Czym jest grafika? Projekt znaczka 47
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie wykonują projekt znaczka pocztowego. Dowolnie określają rysunek znacz-ka, kolorystykę, nominał i nazwę emitenta.Następnie wycinają ząbkowanie.
rysunek
nazwa emitenta,najczęściej nazwa kraju
nazwisko projektanta,rok produkcji,
nazwisko grawera
nominał
Uczniowie mogą wykorzystać w pracy elementy wycięte z kolorowych czasopism i za-stosować technikę kolażu.
3. Rekapitulacja.– Prezentacja prac połączona z pogadanką. Pytania dotyczące układu kompozycyj-nego i kolorystyki. Uwagi o pokonywaniu trudności pojawiających się w trakcie wyko-nywania zadania.– Wspólna ocena, wypowiedzi na temat prac własnych i kolegów.– Ocena wyrażona stopniem.
Na następną lekcję uczeń powinien przygotować: liście kapusty pekińskiej lub liście do-wolnej rośliny doniczkowej, dwie lub trzy różyczki brokułu przekrojone pionowo na pół, pióra ptasie, farby plakatowe, pędzel, kartkę z bloku technicznego, naczynie na wodę.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela48
Warsztat grafika. Niezwykły las
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– określa różnice pomiędzy grafiką artystyczną a użytkową,
– wie, jak powstaje odbitka graficzna,– zna rodzaje druków: wypukły, wklęsły, płaski,– zna techniki graficzne i wie, na jakim materiale
są wykonywane,– zna narzędzia, jakimi posługuje się artysta
grafik,– poprawnie operuje słownictwem w zakresie
zagadnienia,– tworzy proste prace graficzne,– umiejętnie komponuje elementy na
płaszczyźnie, przewidując efekty swoich działań,– rozwija warsztat pracy,– rozwija wyobraźnię i twórcze myślenie.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 5 Tajniki grafiki, temat 5.2 Grafika artystyczna i użytkowa i 5.3 Warsztat artysty grafika,
– tablica interaktywna lub komputer i rzutnik multimedialny, materiał poglądowy znajdujący się na stronie www wydawnictwa MAC: film W pracowni grafika,
– zeszyt ćwiczeń Plastyka 4 – ćwiczenie 33, lub eksperyment plastyczny z podręcznika: Papier dekoracyjny, strona 81.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
projekcja filmu, rozmowa dydaktyczna ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik Plastyka 4, zeszyt ćwiczeń, liście kapu-sty pekińskiej lub liście rośliny doniczkowej, dwie lub trzy różyczki brokułu przekrojone pionowo na pół, pióra ptasie, farby plakatowe, pędzel, kart-ka z bloku technicznego, naczynie na wodę.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel nawiązuje do zagadnienia omawianego na ostatniej lekcji, rozmawia z uczniami, zadając pytania:– Czym jest grafika?– Kto tworzy prace graficzne?– Gdzie spotykamy najczęściej projekty graficzne?Nauczyciel prezentuje na tablicy multimedialnej lub za pomocą rzutnika multimedial-nego film W pracowni grafika ze strony www wydawnictwa MAC. Następnie prowa-dzi pogadankę na temat warsztatu grafika. Prezentuje materiał ilustracyjny, przybliża
Lekcja 22
Przebieg lekcji
Warsztat grafika. Niezwykły las 49
uczniom rodzaje druku. Omawia rodzaje technik graficznych, odwołując się do obej-rzanego filmu. Przypomina, jak powstaje odbitka graficzna; zwraca uwagę na to, że każda z nich jest oryginalnym dziełem sztuki.
Treści kluczowe:
Drzeworyt – najstarsza technika graficzna tworzona techniką rytu wypukłego. Formę drukarską stanowi drewniany klocek, na którego powierzchni wykonuje się rysunek, a następnie żłobi tło. Rysunek pozostaje wypukły. Tak przygotowaną pracę powleka się farbą i odbija na papierze.
Linoryt – technika druku wypukłego. Tło rysunku wycina się rylcem w tworzywie sztucznym – linoleum. Po powleczeniu farbą wykonuje się na papierze odbitki o sil-nych kontrastach bieli i czerni.
Miedzioryt – technika druku wklęsłego. Na idealnie gładkiej płycie miedzianej, pow-leczonej warstwą gruntu, wykonuje się rysunek igłami i rylcami. Po ukończeniu ryto-wania płyta zostaje pokryta farbą drukarską. Następnie wykonuje się odbitki zwane miedziorytami.
Charakterystyczna dla miedziorytu jest siatka cienkich, kaligraficznych kresek.
Litografia – technika druku płaskiego. Rysunek wykonuje się tłustym tuszem na ka-mieniu litograficznym.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie wykonują tematyczną pracę graficzną proponowaną i opisaną w zeszycie ćwiczeń (ćwiczenie 33) – „Niezwykły las”. Tworzą, układając na kartonie kompozycję z liści, różyczek brokułu i innych przygotowanych materiałów. Uczniowie najpierw pla-nują efekt działań, a następnie odpowiednio pokrywają liście i inne materiały cienką warstwą gęstej farby plakatowej i odbijają je na kartonie. Kompozycję uzupełniają, domalowując pędzlem dowolne elementy.
3. Rekapitulacja.– Wystawa prac jest podsumowaniem działań. Uczniowie analizują efekty, wyrażają opinie, wzajemnie oceniają swoje prace, uwzględniając zdobytą wiedzę o technice druku wypukłego.– Ocena prac wyrażona stopniem.– Jako pracę domową, zadanie dodatkowe dla chętnych uczniów, można zapropono-wać wykonanie pracy plastycznej według polecenia 5 z podręcznika (strona 91).
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela50
Wiedza o grafice. Papier dekoracyjny
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– wie i rozumie, że odbijanie i powielanie to czynności związane z twórczością graficzną,
– potrafi zaobserwować i określić cechy grafiki artystycznej i użytkowej,
– zna podstawowe pojęcia związane z tą dziedziną: matryca, odbitka, wydruk,
– potrafi wykonać prostą matrycę – pieczątkę,– umiejętnie realizuje zadanie w zakresie
zagadnienia – projektuje papier dekoracyjny, posługując się techniką graficzną,
– doskonali i rozwija umiejętność działania twórczego w celu osiągnięcia określonego celu plastycznego.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 4. Tajniki grafiki, tematy 5.1, 5.2: Odbijanie, powielanie... i Grafika artystyczna i użytkowa.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pokaz, pogadanka, praca z podręcznikiem, zadanie praktyczne.
farby plakatowe lub akrylowe, pędzel, jednokolorowy papier do pakowania (szary, biały lub w innym kolorze), dwie rolki tekturowe (np. po ręcznikach jednorazowych), mały fragment folii bąbelkowej, gumka recepturka i nożyczki.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna lub grupowa 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel prezentuje różne rodzaje pieczątek z dostępnych źródeł (internet, okazy własne, fotografie i ilustracje, ilustracje w podręczniku na stronach 80–83). Odwołuje się do wiedzy dzieci w pogadance na temat tego, czym jest pieczątka. Wspólnie z nimi zastanawia się, w jakim celu powstają pieczątki. Pyta, co wspólnego mają pieczątki z grafiką. Uczniowie zapoznają się z tekstem na stronach 82–83 (w formie wybranej przez nauczyciela) i odpowiadają na pytania: – Czym różni się grafika artystyczna od grafiki użytkowej? – Czy możecie wymienić dzieła grafiki użytkowej?– Czym jest papier dekoracyjny?
Lekcja 23
Przebieg lekcji
Wiedza o grafice. Papier dekoracyjny 51
– Do czego możemy go używać? – Czy papier dekoracyjny jest dziełem graficznym?– Czy papier dekoracyjny jest formą grafiki artystycznej czy użytkowej?Uczniowie przygotowują materiały i narzędzia potrzebne do wykonania zadania. Na-uczyciel objaśnia, że pierwszym etapem pracy będzie wykonanie pieczątek, a kolej-nym – wykorzystanie ich do wykonania zadania plastycznego. Uczniowie decydują (wraz z nauczycielem), czy praca (ze względu na duży format) będzie wykonana samo-dzielnie czy w parze z koleżanką lub kolegą.
2. Przedstawienie zadania i realizacja. Uczniowie wykonują samodzielnie, lub w parze z koleżanką albo kolegą z ławki, deko-rację na papierze do pakowania. Wykorzystują do tego samodzielnie wykonane pie-czątki. Każde dziecko wykonuje przynajmniej dwie pieczątki ze zbędnych, tekturowych rolek. Kierują się instrukcją zawartą w rozdziale Eksperymenty plastyczne. Papier de-koracyjny. Wycinają końcówkę każdej rolki w wybrane wzory, następnie pokrywają je farbą i odbijają na papierze. Rolka może też być wykorzystana jako uchwyt pieczątki z folii bąbelkowej przymocowanej do niej gumką recepturką (zaprezentowane w in-strukcji).Uczniowie rozmieszczają wzory dekoracyjne na papierze według własnego pomysłu. Graficzna technika odbijania pomaga im powielać ten sam motyw dekoracyjny i od-bijać oryginalne wzory. Zadanie wykonują w wybrany przez siebie sposób. Pokrywają wzorami cały arkusz. Kiedy wyschnie, będzie można opakować w niego każdy prezent.
3. Rekapitulacja. – Uczniowie prezentują swoje dzieła. Nauczyciel sugeruje, że taki rodzaj grafiki – użyt-kowy – najlepiej prezentuje się, kiedy spełnia swoją funkcję, czyli w tym przypadku – służy do pakowania. – Chętne dzieci wykorzystują część udekorowanego przez siebie arkusza do opako-wania np. książki czy piórnika. – Nauczyciel zadaje pytania dotyczące realizacji tematu i stopnia, w jakim udało się osiągnąć zamierzony cel. – Uwagi o trudnościach w trakcie wykonywania zadania.– Wspólna ocena, wypowiedzi na temat pracy własnej oraz koleżanek i kolegów.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela52
Warsztat twórcy ludowego – grafika. Dziwna roślina
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– rozróżnia rodzaje druku w grafice artystycznej,– potrafi określić cechy drzeworytu,– zna możliwości wyrazowe druku wypukłego
jako techniki graficznej,– wskazuje właściwości drzeworytu ludowego
i określa jego specyficzne cechy,– stosuje technikę druku wypukłego w działaniu
plastycznym,– potrafi świadomie wykorzystać właściwości
druku wypukłego dla uzyskania określonych celów w działaniu twórczym,
– rozwija warsztat graficzny.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 5. Tajniki grafiki, temat 5.4 Warsztat twórcy ludowego. Drzeworyt ludowy oraz Krok po kroku. Dziwna roślina.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pokaz, pogadanka, praca z podręcznikiem, zadanie praktyczne.
styropianowa tacka, wypisany długopis (lub wykałaczka), farby plakatowe lub akrylowe w wybranych kolorach, szeroki i miękki pędzel (lub wałek) i blok rysunkowy.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel prezentuje polskie drzeworyty ludowe, korzystając z zasobów internetowych, uczniowie analizują dzieła przedstawione w podręczniku Plastyka 4, strona 89. Nauczy-ciel zadaje pytania: – Czy widzicie jakieś różnice pomiędzy drzeworytami artystów plastyków a drzeworyta-mi artystów ludowych? – Czym charakteryzują się drzeworyty ludowe? – Jaką tematykę na nich znajdujemy? Po omówieniu drzeworytniczej twórczości ludowej nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów na temat druku wypukłego i wspólnie ustalają, czym charakteryzuje się ten ro-dzaj druku i co go szczególnie wyróżnia.
Lekcja 24
Przebieg lekcji
Warsztat twórcy ludowego – grafika. Dziwna roślina 53
2. Przedstawienie zadania i realizacja.Nauczyciel przedstawia uczniom temat pracy i informuje, że praca, którą wykonają, będzie rodzajem uproszczonego drzeworytu albo linorytu – czyli druku wypukłego (przypomina, że na kartce odbiją się tylko miejsca wypukłe, pozostałe będą bia-łe). Uczniowie wykonują szkice, na których przedstawiają dziwną roślinę, czyli taką, która istnieje tylko w ich wyobraźni. Na podstawie szkicu rysują ostrym narzędziem (wykałaczką lub długopisem) na miękkim styropianie roślinę i jej otoczenie. Chętni uczniowie dorysowują ramkę. Rysunek polega na wykonaniu wgłębień, które na od-bitce będą białymi liniami lub płaszczyznami. Na styropianową płytkę ze skończonym rysunkiem uczniowie nanoszą farbę pędzlem lub wałkiem w taki sposób, aby poma-lować tylko wypukłe płaszczyzny. Następnie do mokrej jeszcze farby bardzo mocno dociskają kartkę z bloku rysunkowego lub kartkę ksero. Na odwrocie powinna być widoczna gotowa odbitka. Jeśli odbitka za pierwszym razem nie wyjdzie w sposób czytelny, można powtórzyć proces, zwiększając ilość farby lub rozrzedzając ją. Pracę można też „wydrukować” w różnych wersjach kolorystycznych.
3. Rekapitulacja.– Uczniowie prezentują swoje dzieła. Przygotowują wystawę grafiki w klasie. – Nauczyciel zadaje pytania dotyczące realizacji tematu i stopnia, w jakim udało się osiągnąć zamierzony cel.– Uwagi nauczyciela odnoszące się do trudności pojawiających się w trakcie wyko-nywania zadania.– Wspólna ocena, wypowiedzi na temat pracy własnej oraz koleżanek i kolegów.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela54
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o grafice
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– wykazuje się usystematyzowaną wiedzą o grafice,
– określa grafikę jako dziedzinę sztuki,– zna materiały i narzędzia, jakimi posługuje się
artysta grafik,– zna rodzaje druków stosowanych w pracach
graficznych,– nazywa i opisuje techniki graficzne,– wie, czym jest grafika artystyczna i użytkowa,
określa różnice,– opisuje pojęcie kontrastu, potrafi wymienić
pary barw kontrastowych,– zna technikę monotypii i stosuje ją w pracy
plastycznej,– poszerza swoje umiejętności w zakresie
warsztatu plastycznego,– wykazuje się pomysłowością i zaangażowaniem.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 5 Tajniki grafiki, – materiał poglądowy, piłki lub balony
w kontrastowych barwach.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pogadanka, dyskusja dydaktyczna, gry planszowe (krzyżówka), działania praktyczne.
podręcznik Plastyka 4, zeszyt ćwiczeń, farby plakatowe, blok rysunkowy formatu A4, gładka płytka plastikowa lub koszulka na dokumenty, nożyczki, szeroki pędzel, ołówek.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna, zbiorowa 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel proponuje uczniom zabawę w łańcuszek skojarzeń.Uczestnicy siadają w kole. Nauczyciel wyznacza liderów zabawy, rzucając w ich stro-nę piłkę w jednym z kontrastowych kolorów.Zadaniem ucznia jest podanie barwy kontrastowej do koloru piłki, którą złapał. Uczniowie, którzy trafnie odpowiedzą, zostają liderami i prowadzą zabawę. Liderzy otrzymują przygotowane kartki z kluczowymi słowami. Rzucają piłkę do wybranej osoby, jednocześnie podając hasło z kartki. Ta osoba, która złapie piłkę, musi szybko
Lekcja 25
Przebieg lekcji
Czy znasz te słowa? Kompendium wiedzy o grafice 55
powiedzieć słowo lub wyrażenie kojarzące się z hasłem, a następnie rzucić piłkę do innego ucznia, który uzupełnia wypowiedź. Nauczyciel bacznie obserwuje zabawę i ocenia odpowiedzi.Jeśli uzna, że wypowiedź jest pełna, wyznacza kolejnego uczestnika zabawy do rzu-cenia piłki i podania hasła. Zabawa mobilizuje uczniów do pełnego zaangażowania, logicznego myślenia, sprzyja łatwemu przyswajaniu wiedzy.Kolejnym zadaniem jest rozwiązanie krzyżówki z zeszytu ćwiczeń (strona 35). Ucznio-wie pracują w parach, a następnie wybrana para prezentuje odpowiedzi i hasło.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Nauczyciel określa zadanie plastyczne, wyjaśnia pojęcie monotypii.
Kluczowe treści:
Monotypia – artystyczna technika graficzna, która spośród innych wyróżnia się tym, że pozwala na uzyskanie tylko jednej odbitki.
Sugerowany temat: „Owad”. Nauczyciel może jednak dowolnie go zmienić. Uczniowie wykonują pracę tematyczną. Powierzchnię płytki lub koszulki na dokumenty pokrywa-ją farbą o konsystencji kremu, następnie układają na niej wycięte z papieru elementy (pozostaną białe na odbitce).Na tak przygotowaną powierzchnię nakładają czystą kartkę i ołówkiem lub kredką wykonują na niej rysunek uzupełniający.Należy pamiętać, by mocno przyciskać ołówek lub kredkę do kartki podczas malowa-nia. Następnie uczniowie odklejają kartkę od pomalowanego podłoża i na jej odwro-cie uzyskują monotypię.
3. Rekapitulacja.– Uczniowie prezentują ukończone prace na tablicy, dzielą się uwagami. Analizują efekty, oceniają wzajemnie swoje prace.– Ocena wyrażona stopniem.
Na następną lekcję uczniowie powinni przygotować: karton A3 w dowolnym kolorze, papier kolorowy, klej, nożyczki, cyrkiel, ołówek, linijkę.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela56
Kontrasty kształtów i barw. Taniec linii
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– definiuje pojęcie kontrastu jako różnice i przeciwieństwa elementów,
– zauważa kontrasty: barwy, kształtu, faktury, proporcji,
– potrafi wymienić pary barw kontrastowych,– rozumie zasadność stosowania kontrastów
w dziełach plastycznych,– potrafi wskazać kontrasty w dziele
plastycznym: malarstwie, rzeźbie, architekturze,– komponuje pracę plastyczną, umiejętnie
tworząc zestawienia kontrastowe,– w pracy wykazuje kreatywność i odwagę
twórczą.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 6. Język dzieł sztuki. Kompozycja i kontrast, temat 6.3 Kontrasty wokół nas,
– rzutnik multimedialny i komputer lub tablica interaktywna, materiał ilustracyjny z zakresu zagadnienia.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, twórcze działanie.
podręcznik Plastyka 4, karton A4 w dowolnym kolorze, papier kolorowy, linijka, nożyczki, klej.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 1 godzina lekcyjna, zależnie od potencjału grupy i zainteresowania tematem
1. Motywacja.Nauczyciel podaje temat lekcji i wprowadza uczniów w zagadnienie. Prezentuje w formie pokazu multimedialnego lub prezentacji materiału ilustracyjnego przykłady kontrastów w malarstwie, rzeźbie i architekturze. Zachęca uczniów do wypowiedzi, zadając pytania:– Co zauważacie, patrząc na prezentowane pary fotografii?– Czym różnią się dzieła w tych zestawieniach?– Jakich określeń możemy użyć, by opisać pojęcie kontrastu?W trakcie wypowiedzi uczniów nauczyciel prowadzi rozmowę nauczającą popartą pokazem.
Kluczowe treści:
Kontrast barw: ciepłe – zimne (zielona – czerwona, niebieska – pomarańczowa, żółta – fioletowa), neutralne (biała – czarna).
Lekcja 26
Przebieg lekcji
Kontrasty kształtów i barw. Taniec linii 57
Kontrast wielkości: mały – duży, wysoki – niski, długi – krótki.
Kontrast kształtu: okrągły – kwadratowy (lub kanciasty).
Kontrast faktury: gładka – szorstka, matowa – lśniąca.
Kontrast emocjonalny: wesoły – smutny, pogodny – pochmurny.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie tworzą pracę plastyczną, w której układ kompozycyjny ma zauważalne kontrasty. Mogą to być różnice kształtów, kolorów, wielkości, a nawet – faktur (np. zmięty i gładki papier). Z kolorowego papieru uczniowie wycinają paski w określo-nym kolorze i zestawiają je z innymi wyciętymi kształtami w kolorze kontrastowym. Elementy układają na kartonie i przyklejają do podłoża; mogą one być przyklejone płasko i przestrzennie. Ważne, aby uczniowie, planując pracę, uwzględnili więcej niż jeden rodzaj kontrastu, a jednocześnie nie przeładowali kompozycji ich nadmiarem (unikanie chaosu).
3. Rekapitulacja.– Prezentacja prac. Uczniowie uzasadniają interpretację tematu, odpowiadając na pytania:– Jakie rodzaje kontrastów zastosowałaś/zastosowałeś w pracy? Podaj przykłady.– Ocena prac wyrażona stopniem.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela58
Kompozycja. Czarodziejskie trójkąty
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– określa kompozycję jako zbiór uporządkowanych, zespolonych ze sobą elementów,
– odnajduje kompozycję w malarstwie, rysunku, architekturze, przestrzeni, muzyce,
– rozumie, że kompozycja jest istotnym elementem dzieła plastycznego,
– umiejętnie dobiera elementy dla uzyskania zamierzonego efektu,
– interpretuje plastycznie utwór literacki,– wykazuje się pomysłowością przy
wykonywaniu zadania,– w indywidualny, twórczy sposób realizuje
zagadnienie plastyczne.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 6. Język dzieł sztuki. Kompozycja i kontrast,
– materiał poglądowy, wiersz Marii Terlikowskiej Czarodziejskie trójkąty.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, praktyczne działania.
podręcznik Plastyka 4, karton A3 w dowolnym kolorze, papier kolorowy, klej, nożyczki, cyrkiel, ołówek, linijka.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie, prezentuje materiał poglądowy w dowolnej formie. Na podstawie dokonanej wspólnie z uczniami analizy ilustracji z podręcznika określa kompozycję jako zbiór uporządkowanych elementów. Prezen-tuje przykłady kompozycji w rysunku, malarstwie, przestrzeni, architekturze, muzyce.
Treści kluczowe:
Kompozycja – uporządkowanie, ułożenie, zestawienie ze sobą elementów w taki spo-sób, aby tworzyły nową całość.
Kompozycja w rysunku – polega na odpowiednim uporządkowaniu linii, kresek i punktów na powierzchni.
Lekcja 27
Przebieg lekcji
Kompozycja. Czarodziejskie trójkąty 59
Kompozycja w malarstwie – ułożenie w zaplanowany przez artystę sposób kształtów, kolorów i plam barwnych na obrazie.
Kompozycja w przestrzeni – przemyślany układ brył i figur, z uwzględnieniem propor-cji, wielkości, kształtów i faktur.
Kompozycja architektoniczna – polega na uporządkowaniu poszczególnych ele-mentów budowli w przestrzeni.
Kompozycja w muzyce – uporządkowanie dźwięków w taki sposób, aby tworzyły melodię.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie tworzą pracę plastyczną z użyciem określonych figur geometrycznych – trój-kątów. Kompozycje są inspirowane poniższym wierszem.
Maria TerlikowskaCzarodziejskie trójkąty (fragment)
Co z dwóch trójkątów być może?Wpierw je zwyczajnie ułożę.Jeden – to piramida.I drugi też nam się przyda.Dodam pustynię, palmę, wielbłąda: tak właśnie Egipt wygląda.Znów składam trójkąt z trójkątem,Proszę – to dach kryty gontem(ten dach jest także trójkątem).Dojdzie mur, okno, a w oknie tata.I oto cała chata.Co z dwóch trójkątów być może?Łódka płynąca przez morze.Dodam rybaka, sieć i fale.– Jak połów?– Dziękuję, wspaniale!A może wyjdzie coś więcej?Zaraz trójkąty przekręcę.Jest dywan, a na dywanie czarodziej w białym turbanie.Pod spodem – tu wieża, tam daszek – i mamy miasto Damaszek.Z trójkątów mogą być schody, czapeczki, wafle na lody, wywrotki (to takie wózki).Co jeszcze?Kołnierz do bluzki.
Uczniowie rysują i wycinają trójkąty, sami określają wielkość i kolor.Tworzą kompozycję, układając trójkąty na kartonie i zestawiając je ze sobą na wiele sposobów. Wybierają najciekawszy pomysł.Realizują go, przyklejając trójkąty do podłoża.Alternatywnie uczniowie mogą zrealizować zadanie 30 z zeszytu ćwiczeń.
3. Rekapitulacja.– Uczniowie prezentują ukończone prace na tablicy. Nauczyciel ocenia poprawność kompozycyjną, wskazuje ewentualne błędy.– Ocena wyrażona stopniem.
Na następną lekcję uczeń powinien przygotować: blok rysunkowy A4 w dowolnym ko-lorze, papier kolorowy, klej, nożyczki, cyrkiel, ołówek, linijkę.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela60
Kompozycja symetryczna i rytmiczna
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– określa kompozycję jako uporządkowany układ elementów,
– definiuje kompozycję symetryczną jako układ elementów rozmieszczonych jednakowo po przeciwnych stronach osi symetrii,
– rozpoznaje układ kompozycji jedno- i wieloosiowej,
– określa kompozycję rytmiczną,– wskazuje kompozycję symetryczną i rytmiczną
w dziełach plastycznych, architekturze i otaczającej przestrzeni,
– umiejętnie tworzy kompozycje rytmiczną i symetryczną,
– zdobywa umiejętności kompozycyjne.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 6. Język dzieł sztuki. Kompozycja i kontrast,
– materiał poglądowy ze zbiorów nauczyciela,– prostokątne lustro.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
rozmowa nauczająca ilustrowana pokazem, praca z podręcznikiem, działania praktyczne.
podręcznik Plastyka 4, karton A3 w dowolnym kolorze, papier kolorowy, klej, nożyczki, cyrkiel, ołówek, linijka.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Nauczyciel określa temat zajęć. Angażuje uczniów do czynnego udziału w lekcji, za-dając pytania:– Czym jest kompozycja?– Jakie znacie rodzaje kompozycji?– Gdzie możemy odnaleźć te kompozycje?Prezentuje przykłady prac z zauważalną symetrią jedno- i wieloosiową.Prowadzi pogadankę o zasadach tworzenia tego typu kompozycji. W miarę możli-wości prezentuje odbicie lustrzane wybranych przykładów (postać, portret, owad, liść, wycinanka ludowa).Nauczyciel po określeniu zasad tworzenia kompozycji symetrycznej omawia zagad-nienie kompozycji rytmicznej, wzbogaca pogadankę pokazem materiału ilustracyj-
Lekcja 28
Przebieg lekcji
Kompozycja symetryczna i rytmiczna 61
nego. Analizuje z uczniami materiał ilustracyjny znajdujący się w podręczniku. Prosi uczniów o wskazanie przykładów tego typu kompozycji w otaczającej przestrzeni. Odwołuje się do muzyki, proponując chętnym uczniom wyklaskanie lub wystukanie dowolnego rytmu.
2. Przedstawienie i realizacja zadania. Uczniowie przy użyciu jednakowych elementów tworzą dwie różne kompozycje: sy-metryczną i rytmiczną. Z kolorowego papieru wycinają dwa jednakowe zestawy figur geometrycznych.Korzystając z jednego zestawu figur, układają i przyklejają na kartonie kompozycję symetryczną, drugi zestaw wykorzystują do wykonania kompozycji rytmicznej.
3. Rekapitulacja.– Podsumowaniem lekcji jest prezentacja i omówienie prac.– Pytania podsumowujące:– Czy zainteresował was temat pracy?– Która kompozycja była łatwiejsza do wykonania?– W której pracy rytm i symetria są wyraźnie zauważalne?– Ocena wyrażona stopniem.– Jako zadanie domowe uczniowie mogą wykonać polecenia 31 i 32 z zeszytu ćwiczeń.
Na następną lekcję uczniowie powinni przygotować: karton A4, kolorowe kredki, fla-mastry.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela62
Warsztat twórcy ludowego. Barwne wycinanki
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– wie, czym jest kompozycja,– rozróżnia określone rodzaje kompozycji,– rozumie i wyjaśnia zasady kompozycji
rytmicznej i symetrycznej,– stosuje wiedzę o kompozycji w zadaniu
praktycznym,– wie, czym jest wycinanka ludowa i zna jej
podstawowe rodzaje,– wycina z papieru wycinanki i określa ich
kompozycję.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 6. Język dzieł sztuki. Kompozycja i kontrast, temat 6.4 Warsztat twórcy ludowego. Wycinanka.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pokaz, pogadanka, ćwiczenie praktyczne. cienki papier kolorowy lub kolorowe bibułki, małe nożyczki o wąskich ostrzach.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Przypomnienie i utrwalenie wiadomości o kompozycji symetrycznej i rytmicznej. Po-gadanka i pokaz, podczas którego nauczyciel nauczyciel prezentuje określone typy kompozycji i zadaje pytania:– Jaki to rodzaj kompozycji? – Czym charakteryzuje się kompozycja symetryczna? – Czym różni się kompozycja symetryczna jednoosiowa od wieloosiowej? – Czym charakteryzuje się kompozycja rytmiczna? – Jakie rodzaje rytmów możemy wyróżnić na kompozycjach plastycznych?
Miniwykład dotyczący wycinanki ludowej poparty materiałem wizualnym z internetu i ze zbiorów własnych nauczyciela.
Treści kluczowe: Wycinankami przystrajano ściany wiejskich izb. Były one wycinane nożycami do strzyżenia owiec, bez wcześniejszego rysowania wzoru. Wycinanka polska przybiera-ła różne formy:
Lekcja 29
Przebieg lekcji
Warsztat twórcy ludowego. Barwne wycinanki 63
– proste, wycięte z arkusza,– symetryczne, uzyskane ze złożenia arkusza,– rytmiczne, wielokrotnie składane,– wyklejanki z kolorowych elementów tworzących motyw lub kompozycję.Twórcy wycinanek najczęściej wybierali kolory: czerwony, ciemnozielony i jasnozielo-ny, czarny, żółty, granatowy, rzadziej fioletowy, niebieski i złoty. Do najbardziej popular-nych motywów wycinanki ludowej zaliczamy m.in. koguty, kury, jeźdźców, myśliwych, karety, sanie, sylwety gospodyń. Artyści ludowi – stosując symetrię, równowagę kom-pozycji, rytm i kontrast tworzonych wycinanek – w sposób obrazowy przedstawiali swoje codzienne życie. Nauczyciel prezentuje polskie wycinanki ludowe, korzystając z zasobów internetowych; uczniowie analizują wycinanki przedstawione w podręczniku Plastyka 4, strona 106. Nauczyciel zadaje pytania: – Jakie cechy mają prezentowane wycinanki? – Co przedstawiają? – Jakie motywy się powtarzają? – Jakie rodzaje kompozycji reprezentują przedstawione wycinanki?
2. Przedstawienie zadania i realizacja.Uczniowie wykonują wycinanki według własnego pomysłu, kierując się instrukcją Krok po kroku. Barwna serwetka, strona 107. Wycinają z papieru formę koła, kwadratu i prostokąta, składają wybrane formy na połowę dwa lub trzy razy. Na krawędziach złożonych figur wycinają wzory według własnego pomysłu. Gotowe serwetki wykorzy-stują do dekoracji lub do ułożenia i wyklejenia na kartonie dowolnej sylwetki, np. drze-wa lub motyla. Propozycja alternatywna: ćwiczenie 47 (strona 58) z zeszytu ćwiczeń Plastyka 4: Kolorowe wycinanki. Sztuka ludowa.
3. Rekapitulacja.– Każdy uczeń prezentuje wykonane przez siebie prace. Określa rodzaj wzorów i kom-pozycji, jakie zastosował w swoich wycinankach.– Podsumowanie i ocena prac.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela64
Kontrastowe kompozycje malarskie
Cele edukacyjneUczeń: Materiały i pomoce dydaktyczne:
– zna i rozumie pojęcie kontrastu,– potrafi zaobserwować kontrast w naturze,
w kompozycjach rysunkowych, rzeźbiarskich i architektonicznych,
– wyjaśnia, czym jest kontrast w malarstwie,– wymienia barwy kontrastujące ze sobą,– stosuje kontrast barwny w zadaniu plastycznym,– rozwija warsztat malarski.
– podręcznik Plastyka 4, rozdział 6. Język dzieł sztuki. Kompozycja i kontrast, temat 6.3 Kontrasty wokół nas oraz Eksperymenty plastyczne. Kontrastowe kompozycje malarskie.
Metody pracy: Materiały dla ucznia:
pokaz, pogadanka, praca z podręcznikiem. farby plakatowe, pędzle, kartka z bloku technicznego.
Forma pracy: Czas trwania zajęć:
indywidualna 45 minut
1. Motywacja.Wprowadzenie i utrwalenie wiadomości o kontraście. Pogadanka i pokaz, podczas którego nauczyciel prezentuje określone typy kontrastu zaprezentowane na zdjęciach i reprodukcjach w podręczniku i zadaje pytania: – Czym jest kontrast? – Na czym polega kontrast w rysunku?– Jak wygląda kontrast w rzeźbie? – Czym charakteryzuje się kontrast w dziełach architektury? Uczniowie cicho czytają treści z podręcznika dotyczące kontrastu w malarstwie.Odpowiadają na pytania: – Jak można uzyskać kontrast w dziełach malarskich?– Jakie pary barw nazywamy kontrastowymi?
2. Przedstawienie zadania i realizacja.Uczniowie, używając dowolnej pary barw kontrastowych, malują farbami plakatowy-mi pracę na jeden z zaproponowanych tematów: „Talerz pełen pomarańczy” (używają różnych odcieni koloru niebieskiego i pomarańczowego), ,,Truskawkowe lato” (używają różnych odcieni koloru czerwonego i zielonego), „Fioletowa burza i żółte parasole” (uży-wają różnych odcieni koloru fioletowego i żółtego). Wybierają temat pracy, a następnie
Lekcja 30
Przebieg lekcji
Kontrastowe kompozycje malarskie 65
wykonują ją farbami plakatowymi na kartonie A4, z wyobraźni. Określają, jaką kompo-zycję będzie miała ich praca malarska. Przedstawione w rozdziale przykłady malowa-nia na każdy z zaproponowanych tematów mogą być dla nich wskazówką i inspiracją.
3. Rekapitulacja.– Uczniowie prezentują swoje dzieła. Nauczyciel zadaje pytania dotyczące realizacji tematu i stopnia, w jakim udało się osiągnąć zamierzony cel. Uwagi o trudnościach pojawiających się w trakcie wykonywania zadania.– Wspólna ocena, wypowiedzi na temat pracy własnej oraz koleżanek i kolegów.
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela66
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
1. D
zied
ziny
szt
uk
plas
tycz
nych
. Ry
suje
my
– fa
ntaz
yjne
lini
e i s
zalo
ne k
resk
i
– W
prow
adze
nie
poję
cia
dzie
dzin
y sz
tuki
.–
Obs
erw
owan
ie i
okre
ślan
ie c
ech
dzie
ł z ró
żnyc
h dz
iedz
in s
ztuk
i, ze
szc
zegó
lnym
uw
zglę
dnie
niem
rysu
nku.
–
Wyk
orzy
stan
ie li
nii j
ako
środ
ka e
kspr
esji
w te
chni
kach
ry
sunk
owyc
h.
– Ro
dzaj
e kr
eski
w te
chni
kach
rysu
nkow
ych.
–
Tech
niki
rysu
nkow
e: p
atyk
, pió
rko
i tus
z, oł
ówek
gra
fitow
y, se
pia,
węg
iel d
rzew
ny, d
ługo
pis.
–
Szki
cow
anie
z w
yobr
aźni
.
Ucz
eń:
– zn
a i r
ozum
ie p
ojęc
ie d
zied
ziny
szt
uki,
– po
trafi
zao
bser
wow
ać i
okre
ślić
cec
hy d
zieł
różn
ych
dzie
dzin
sz
tuki
,–
ogól
nie
okre
śla
cech
y ry
sunk
u ja
ko d
zied
ziny
szt
uki,
– in
terp
retu
je z
a po
moc
ą ró
żnor
odny
ch li
nii i
kre
sek
wyb
rany
te
mat
z w
yobr
aźni
,–
swob
odni
e st
osuj
e w
ybra
ne n
arzę
dzia
rysu
nkow
e w
cel
u uz
yska
nia
okre
ślon
ych
rezu
ltató
w,
– do
świa
dcza
kre
ski j
ako
typo
weg
o śr
odka
eks
pres
ji w
tech
nika
ch ry
sunk
owyc
h,
– po
znaj
e ch
arak
ter l
inii
jako
śro
dka
wyr
azu
plas
tycz
nego
,–
ćwic
zy s
praw
ność
man
ualn
ą i p
erce
pcyj
ną p
ozna
je w
ybra
ne
dzie
ła ry
sunk
u.
I.1, I
.5, I
I.1, I
II.4,
III.5
2. L
inia
, kre
ska,
ko
ntur
. Buk
iet l
iści
– Fu
nkcj
e i r
odza
je k
rese
k.–
Kres
ka ja
ko w
yzna
czni
k ks
ztał
tu, r
ola
kont
uru.
– W
arsz
tat r
ysow
nika
: nar
zędz
ia ry
sunk
owe.
– A
naliz
a pr
zedm
iotó
w, o
kreś
lani
e ks
ztał
tu i
prop
orcj
i.–
Twor
zeni
e ko
mpo
zycj
i prz
y uż
yciu
różn
ych
narz
ędzi
ry
sunk
owyc
h.
Ucz
eń:
– zn
a po
jęci
e kr
eski
, okr
eśla
i na
zyw
a ro
dzaj
e kr
esek
, uw
zglę
dnia
jąc
ich
grub
ość,
dłu
gość
, kie
rune
k i n
atęż
enie
wal
orow
e,–
nazy
wa
narz
ędzi
a ry
sunk
owe
i pot
rafi
prze
wid
zieć
efe
kty
ich
stos
owan
ia,
– ok
reśl
a ro
lę li
nii i
kre
ski w
twor
zeni
u ks
ztał
tu,
– w
ie, c
zym
jest
kon
tur,
– um
ieję
tnie
sto
suje
nar
zędz
ia ry
sunk
owe
dla
uzys
kani
a za
mie
rzon
ego
rezu
ltatu
,–
anal
izuj
e ks
ztał
t i re
aliz
uje
spos
trze
żeni
a w
zad
aniu
pla
styc
znym
,–
twor
zy e
stet
yczn
e i p
rzem
yśla
ne k
ompo
zycj
e.
I.2, I
.5, I
I.1
Plan
pra
cy d
ydak
tycz
nej
Kontrastowe kompozycje malarskie 67
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
3. C
o po
trafi
kr
eska
? Św
iatło
cień
– Fu
nkcj
a kr
eski
.–
Poję
cie
rysu
nku
świa
tłoci
enio
weg
o.–
Rola
św
iatło
cien
ia w
bud
owan
iu tr
ójw
ymia
row
ości
prz
edm
iotu
.–
Świa
tłoci
eń ja
ko w
yzna
czni
k pr
zest
rzen
i.–
War
szta
t rys
unko
wy:
rodz
aje
narz
ędzi
rysu
nkow
ych
i prz
ewid
y-w
anie
efe
ktu
ich
stos
owan
ia.
– A
naliz
a or
az o
kreś
lani
e św
iatła
i ci
enia
na
obse
rwow
anym
pr
zedm
ioci
e i w
prz
estr
zeni
.–
Twor
zeni
e pr
ac ry
sunk
owyc
h z
uwzg
lędn
ieni
em ró
żnic
św
iatło
-ci
enio
wyc
h.
Ucz
eń:
– zn
a po
jęci
e ry
sune
k św
iatło
cien
iow
y,–
zauw
aża
różn
ice
natę
żeni
a św
iatła
w z
ależ
nośc
i od
rodz
aju
kres
ek (o
świe
tlone
– ja
sne,
dro
bne,
nie
liczn
e; z
acie
nion
e –
moc
ne, c
iem
ne, z
agęs
zczo
ne),
– zn
a i r
ozum
ie ro
lę ś
wia
tłoci
enia
w tw
orze
niu
trój
wym
iaro
woś
ci
prze
dmio
tów
,–
wie
, że
świa
tłoci
eń w
ydob
ywa
kszt
ałt i
bud
uje
prze
strz
eń n
a ob
razi
e,–
dost
rzeg
a ró
żnic
e św
iatło
cien
iow
e w
obs
erw
owan
ych
brył
ach
i w p
rzes
trze
ni,
– zn
a i u
mie
jętn
ie s
tosu
je n
arzę
dzia
rysu
nkow
e (o
łów
ki o
różn
ej
twar
dośc
i),–
umie
jętn
ie s
tosu
je ró
żne
rodz
aje
kres
ek,
– po
trafi
wła
ściw
ie o
pero
wać
kre
ską
dla
odda
nia
isto
ty z
adan
ia
plas
tycz
nego
.
I.4, I
.5, I
I.1, I
I.2
4. C
o po
trafi
kr
eska
? Fa
ktur
a–
Poję
cie
fakt
ury.
– Kr
eska
jako
twor
zyw
o fa
ktur
y.–
Okr
eśla
nie
cech
pow
ierz
chni
fakt
ural
nych
.–
Moż
liwoś
ci w
arsz
tato
we
w z
akre
sie
twor
zeni
a fa
ktur
y.–
Rola
kre
ski w
prz
edst
awia
niu
różn
ic fa
ktur
owyc
h.–
Okr
eśla
nie
efek
tu d
ział
ań p
rzy
stos
owan
iu ró
żnyc
h na
rzęd
zi
rysu
nkow
ych.
– R
ysun
kow
a in
terp
reta
cja
zaga
dnie
nia
fakt
ury.
Ucz
eń:
– zn
a i r
ozum
ie p
ojęc
ie fa
ktur
a,–
potr
afi z
aobs
erw
ować
i ok
reśl
ić c
echy
różn
ych
pow
ierz
chni
fakt
ural
nych
: chr
opow
atoś
ć, g
ładk
ość,
– zn
a m
ożliw
ości
war
szta
tow
e w
zak
resi
e tw
orze
nia
fakt
ury,
– za
obse
rwow
aną
fakt
urę
inte
rpre
tuje
rysu
nkow
o, s
tosu
jąc
róż-
noro
dne
narz
ędzi
a,–
stos
uje
różn
e ro
dzaj
e kr
esek
,–
umie
jętn
ie re
aliz
uje
zada
nie
w z
akre
sie
twor
zeni
a fa
ktur
y,–
kszt
ałtu
je w
arsz
tat r
ysun
kow
y.
I.4, I
.5, I
I.1
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela68
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
5. R
ysun
ek –
dz
iedz
ina
sztu
ki.
War
szta
t rys
owni
ka
– R
ysun
ek ja
ko d
zied
zina
szt
uk p
last
yczn
ych.
– G
enez
a ry
sunk
u.–
Poję
cie
szki
cu ry
sunk
oweg
o.–
Funk
cja
szki
cu ry
sunk
oweg
o ja
ko p
rzed
staw
ieni
a za
rysu
, pro
-je
ktu,
wst
ępu
do p
racy
mal
arsk
iej.
– Po
znaw
anie
term
inów
pla
styc
znyc
h: ry
sow
nik,
szk
ic, l
inia
de
kora
cyjn
a.–
War
szta
t rys
unko
wy:
okr
eśla
nie
narz
ędzi
rysu
nkow
ych
w d
ziel
e pl
asty
czny
m.
– O
kreś
lani
e sy
mbo
li na
ołó
wka
ch w
odn
iesi
eniu
do
twar
dośc
i na
rzęd
zia.
– R
ysow
anie
prz
y uż
yciu
różn
ych
narz
ędzi
.
Ucz
eń:
– ok
reśl
a ry
sune
k ja
ko d
zied
zinę
szt
uki,
– w
ymie
nia
dzie
dzin
y sz
tuk
plas
tycz
nych
,–
potr
afi u
mie
ścić
w ra
mac
h cz
asow
ych
pocz
ątki
pow
stan
ia
rysu
nku,
– zn
a i r
ozum
ie p
ojęc
ie s
zkic
rysu
nkow
y,–
okre
śla
zast
osow
anie
szk
icu
rysu
nkow
ego
w ró
żnyc
h dz
iała
niac
h pl
asty
czny
ch (s
zkic
jako
pro
jekt
bud
owli,
w
stęp
do
prac
y m
alar
skie
j i g
rafic
znej
, ele
men
t sz
tuki
ludo
wej
),–
posł
uguj
e si
ę te
rmin
olog
ią p
last
yczn
ą, ro
zum
ie s
łow
a:
ryso
wni
k, ś
wia
tłoci
eń, s
zkic
, lin
ia d
ekor
acyj
na,
– zn
a te
chni
ki ry
sunk
owe:
ołó
wek
, węg
iel,
piór
ko, p
atyk
, pęd
zel,
kred
a, i
potr
afi ro
zpoz
nać
rysu
nki t
wor
zone
tym
i nar
zędz
iam
i,–
wie
, co
ozna
czaj
ą na
ołó
wka
ch s
ymbo
le: B
, H i
F,–
wyk
onuj
e sz
kice
rysu
nkow
e ró
żnym
i tec
hnik
ami.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.2
6. C
zy zn
asz
te s
łow
a?
Kom
pend
ium
w
iedz
y o
rysu
nku
– Se
gmen
tacj
a po
jęć
zwią
zany
ch z
rysu
nkie
m.
– Te
chni
ki ry
sunk
owe.
– Ro
zpoz
naw
anie
i an
aliz
a w
ybra
nych
dzi
eł ry
sunk
owyc
h.–
Znaj
omoś
ć w
arsz
tatu
art
ysty
ryso
wni
ka.
– St
osow
anie
wie
dzy
o ry
sunk
u w
pra
ktyc
e.–
Twor
zeni
e te
mat
yczn
ych
kom
pozy
cji r
ysun
kow
ych
przy
uż
yciu
odp
owie
dnic
h na
rzęd
zi.
– Tw
órcz
a re
aliz
acja
zad
ania
pla
styc
zneg
o.
Ucz
eń:
– m
a us
yste
mat
yzow
aną
wie
dzę
na te
mat
rysu
nku,
– zn
a i w
łaśc
iwie
ope
ruje
term
inol
ogią
dot
yczą
cą z
agad
nien
ia,
– w
ymie
nia
tech
niki
rysu
nkow
e i p
otra
fi pr
zypo
rząd
kow
ać im
od
pow
iedn
ie n
arzę
dzia
,–
umie
jętn
ie w
ykor
zyst
uje
zdob
ytą
wie
dzę
w p
rakt
yce,
– tw
orzy
prz
emyś
lane
kom
pozy
cje
tem
atyc
zne,
st
osuj
ąc z
różn
icow
aną
kres
kę p
rzy
użyc
iu
odpo
wie
dnic
h na
rzęd
zi,
– w
twór
czy,
indy
wid
ualn
y sp
osób
real
izuj
e za
dani
e pl
asty
czne
, w
ykaz
ując
się
wyo
braź
nią.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.2
Kontrastowe kompozycje malarskie 69
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
7. M
aluj
emy
– św
iat
kolo
rów
. Tęc
zow
y m
otyl
– D
efini
owan
ie p
ojęc
ia b
arw
a.–
Bar
wy
pods
taw
owe.
– O
kreś
lani
e ba
rw p
ocho
dnyc
h.–
Wym
ieni
anie
bar
w tę
czy.
– B
arw
y ne
utra
lne.
– W
pływ
kol
oru
na n
astr
ój d
zieł
a sz
tuki
.–
Twor
zeni
e ba
rw p
ocho
dnyc
h po
prze
z ze
staw
iani
e tr
zech
pa
r bar
w p
odst
awow
ych.
– Zd
obyw
anie
war
szta
tu m
alar
skie
go.
Ucz
eń:
– w
ymie
nia
barw
y po
dsta
wow
e,–
zna
barw
y po
chod
ne i
wsk
azuj
e pa
ry b
arw
, z
któr
ych
pow
staj
ą,–
twor
zy o
dcie
nie
barw
poc
hodn
ych,
– w
ymie
nia
barw
y tę
czy,
– w
ie, k
tóre
bar
wy
nazy
wam
y ne
utra
lnym
i,–
rozu
mie
, że
barw
y w
pływ
ają
na n
astr
ój d
zieł
a,–
umie
jętn
ie z
esta
wia
bar
wy
pods
taw
owe,
twor
ząc
kom
pozy
cje
w o
bręb
ie z
agad
nien
ia,
– uc
zy s
ię d
bać
o w
arsz
tat p
racy
: zac
how
uje
czys
tość
bar
w n
a pa
leci
e,–
real
izuj
e za
dani
e pl
asty
czne
, pam
ięta
jąc
o es
tety
ce p
racy
,–
wyk
azuj
e za
anga
żow
anie
pod
czas
wyk
onyw
ania
zad
ań.
I.1, I
.3, I
.5, I
I.1, I
I.6,
III.4
, III.
5
8. G
ama
barw
na,
tem
pera
tura
bar
w.
Jesi
enny
kra
jobr
az
– Te
mpe
ratu
ra b
arw
: bar
wy
ciep
łe i
zim
ne.
– O
kreś
lani
e ga
my
barw
nej w
dzi
ele
mal
arsk
im.
– W
pływ
bar
wy
na n
astr
ój o
braz
u.–
Uzy
skiw
anie
zes
taw
u ba
rw w
okr
eślo
nej t
onac
ji.–
Twor
zeni
e te
mat
yczn
ych
prac
mal
arsk
ich
w d
anej
to
nacj
i bar
wne
j.–
Zdob
ywan
ie w
arsz
tatu
mal
arsk
iego
.–
Twór
cza
real
izac
ja z
adan
ia p
last
yczn
ego.
Ucz
eń:
– zn
a i w
ymie
nia
barw
y ci
epłe
i zi
mne
,–
okre
śla
gam
y ba
rwne
w p
reze
ntow
anyc
h dz
ieła
ch,
– w
ie, ż
e te
mpe
ratu
ra b
arw
ma
wpł
yw n
a na
stró
j obr
azu;
ro
zum
ie, ż
e ba
rwy
ciep
łe tw
orzą
pog
odny
, ci
epły
klim
at w
dzi
ełac
h m
alar
skic
h, a
zim
ne –
w
raże
nie
smut
ku i
pow
agi,
– po
trafi
twor
zyć
szer
oki w
achl
arz
barw
cie
płyc
h i z
imny
ch,
– tw
orzy
tem
atyc
zne
prac
e pl
asty
czne
w o
kreś
lone
j ton
acji
barw
nej,
– ud
osko
nala
war
szta
t tw
órcz
y, na
bier
a od
wag
i w p
rzek
azie
za
obse
rwow
anyc
h zj
awis
k w
dzi
ałan
iu p
last
yczn
ym,
– w
indy
wid
ualn
y, tw
órcz
y sp
osób
twor
zy k
limat
obr
azu.
I.1, I
.3, I
.5, I
I.1, I
I.6,
III.4
, III.
5
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela70
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
9. M
alar
stw
o –
dzie
dzin
a sz
tuki
. Ko
loro
we
moz
aiki
– M
alar
stw
o ja
ko d
zied
zina
szt
uk p
last
yczn
ych.
– Zn
ajom
ość
narz
ędzi
i m
ater
iałó
w m
alar
skic
h.–
Tech
niki
mal
arsk
ie: f
resk
, witr
aż, m
ozai
ka.
– Ro
zpoz
naw
anie
tech
niki
mal
arsk
iej w
dzi
ele
plas
tycz
nym
.–
Twor
zeni
e ko
mpo
zycj
i w o
kreś
lone
j ton
acji
barw
nej.
– D
osko
nale
nie
war
szta
tu m
alar
skie
go.
Ucz
eń:
– de
finiu
je m
alar
stw
o ja
ko d
zied
zinę
szt
uki,
– zn
a na
rzęd
zia
i mat
eria
ły, k
tóre
sto
suje
art
ysta
prz
y tw
orze
niu
dzie
ła,
– w
ie, j
ak p
owst
aje
fresk
, moz
aika
, witr
aż,
– ro
zpoz
naje
zas
toso
wan
ą te
chni
kę w
pre
zent
owan
ych
obra
zach
,–
dost
rzeg
a at
rakc
yjno
ść p
reze
ntow
anyc
h pr
ac,
– tw
orzy
prz
emyś
lane
kom
pozy
cje
w o
kreś
lone
j gam
ie b
arw
nej,
– um
ieję
tnie
wyk
orzy
stuj
e w
iado
moś
ci o
gam
ie b
arw
nej
w s
woi
ch p
raca
ch p
last
yczn
ych,
– ut
rwal
a w
iado
moś
ci o
gam
ach
barw
nych
,–
posz
erza
sw
oje
umie
jętn
ości
w z
akre
sie
war
szta
tu
plas
tycz
nego
.
I.1, I
.3, I
.5, I
I.1, I
I.6,
III.4
, III.
5
10. W
arsz
tat
mal
arza
. Kol
orow
e ry
by w
błę
kitn
ym
ocea
nie
– Te
chni
ki m
alar
skie
: akw
arel
a, g
was
z, ak
ryl,
olej
.–
War
szta
t mal
arza
– ro
zpoz
naw
anie
nar
zędz
i i m
ater
iałó
w
mal
arsk
ich.
– Po
znaw
anie
i ok
reśl
anie
term
inów
pla
styc
znyc
h: s
ztal
uga,
bl
ejtr
am, p
alet
a, s
zkic
mal
arsk
i.–
Rozp
ozna
wan
ie te
chni
ki m
alar
skie
j w d
zieł
ach
sztu
ki.
– Tw
orze
nie
prac
y m
alar
skie
j w o
kreś
lone
j tec
hnic
e.–
Stos
owan
ie g
amy
barw
nej w
dzi
ałan
iu p
last
yczn
ym d
la
osią
gnię
cia
zam
ierz
oneg
o ef
ektu
.–
Dos
kona
leni
e w
arsz
tatu
mal
arsk
iego
.
Ucz
eń:
– na
zyw
a i c
hara
kter
yzuj
e te
chni
ki m
alar
skie
: akw
arel
a, g
was
z, ak
ryl,
olej
,–
zna
narz
ędzi
a m
alar
skie
: pęd
zel,
szpa
chel
ka,
– ok
reśl
a ro
dzaj
pod
łoża
mal
arsk
iego
: pap
ier,
płót
no, d
eska
, ty
nk, t
kani
na,
– w
łaśc
iwie
pos
ługu
je s
ię te
rmin
olog
ią p
last
yczn
ą,
rozu
mie
zna
czen
ie s
łów
: szt
alug
a, b
lejtr
am, p
alet
a,
szki
c m
alar
ski,
gam
a ba
rwna
,–
rozp
ozna
je te
chni
kę m
alar
ską
w p
reze
ntow
anyc
h dz
ieła
ch,
– um
ieję
tnie
twor
zy te
mat
yczn
ą pr
acę
plas
tycz
ną w
tech
nice
ba
tiku
na p
apie
rze,
– w
pra
cy s
tosu
je g
amę
barw
ną, u
zysk
ując
zam
ierz
ony
efek
t,–
dosk
onal
i war
szta
t mal
arsk
i.
I.1, I
.3, I
.5, I
I.1, I
I.6,
III.4
, III.
5
Kontrastowe kompozycje malarskie 71
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
11. C
zy zn
asz t
e sł
owa?
Kom
pend
ium
w
iedz
y o
mal
arst
wie
– Sy
stem
atyz
acja
wie
dzy
o m
alar
stw
ie.
– Po
jęci
a z
zakr
esu
wie
dzy
o ba
rwac
h: p
odst
awow
e i p
ocho
dne,
tem
pera
tura
bar
w, g
amy
barw
ne.
– O
kreś
lani
e te
chni
k pl
asty
czny
ch.
– W
arsz
tat m
alar
ski t
wór
cy lu
dow
ego.
– Tw
orze
nie
prac
y pl
asty
czne
j tec
hnik
ą w
itraż
u.–
Indy
wid
ualn
a, tw
órcz
a in
terp
reta
cja
tem
atyc
znej
pra
cy
plas
tycz
nej.
Ucz
eń:
– na
usy
stem
atyz
owan
ą w
iedz
ę na
tem
at m
alar
stw
a,–
zna
i okr
eśla
poj
ęcia
dot
yczą
ce b
arw
: pod
staw
owe
i poc
hodn
e, te
mpe
ratu
ra b
arw
, gam
y ba
rwne
,–
wym
ieni
a te
chni
ki m
alar
skie
i po
trafi
rozp
ozna
ć je
w d
zieł
ach
mal
arsk
ich,
– po
znaj
e w
arsz
tat t
wór
cy lu
dow
ego,
z u
wzg
lędn
ieni
em k
ultu
ry
wła
sneg
o re
gion
u,–
pozn
aną
wie
dzę
stos
uje
umie
jętn
ie w
pra
cy p
last
yczn
ej,
– tw
orzy
prz
emyś
laną
kom
pozy
cję
tem
atyc
zną
w te
chni
ce
witr
ażu,
– w
twór
czy,
indy
wid
ualn
y sp
osób
real
izuj
e za
dani
e pl
asty
czne
, pr
zew
iduj
ąc e
fekt
koń
cow
y.
I.1, I
.3, I
.5, I
I.1, I
I.6,
III.3
12. C
zym
jest
rz
eźba
?Pr
zyby
sz z
dale
kiej
pl
anet
y
– R
zeźb
a ja
ko d
zied
zina
szt
uk p
last
yczn
ych.
– Po
jęci
e rz
eźby
jako
form
y m
ając
ej tr
zy w
ymia
ry: w
ysok
ość,
sz
erok
ość
i głę
bię.
– Po
jęci
a po
sągu
i m
onum
entu
.–
Poję
cie
form
y pr
zest
rzen
nej j
ako
rodz
aju
rzeź
by w
spół
czes
nej.
– Ko
nstr
uow
anie
prz
estr
zenn
e.–
Twór
cza,
indy
wid
ualn
a in
terp
reta
cja
zada
nia
plas
tycz
nego
.–
Kszt
ałce
nie
zdol
nośc
i man
ualn
ych.
Ucz
eń:
– de
finiu
je rz
eźbę
jako
dzi
edzi
nę s
ztuk
i,–
wie
, że
dzie
ło rz
eźbi
arsk
ie m
a tr
zy w
ymia
ry,
– za
uważ
a w
pływ
ośw
ietle
nia
na w
yglą
d rz
eźby
,–
rozu
mie
, czy
m je
st p
osąg
,–
okre
śla
mon
umen
t jak
o dz
ieło
olb
rzym
ich
rozm
iaró
w,
– w
ie, ż
e fo
rma
prze
strz
enna
jest
rodz
ajem
rzeź
by
wsp
ółcz
esne
j,–
potr
afi s
kons
truo
wać
form
ę pr
zest
rzen
ną,
– w
ykaz
uje
się
pom
ysło
woś
cią
przy
wyk
onyw
aniu
zad
ania
,–
w in
dyw
idua
lny,
twór
czy
spos
ób re
aliz
uje
zaga
dnie
nie
plas
tycz
ne,
– ks
ztał
tuje
zdo
lnoś
ci m
anua
lne.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela72
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
13. C
zy w
szys
tkie
rz
eźby
są
do s
iebi
e po
dobn
e?Św
iąte
czne
dr
zew
ko
– Fu
nkcj
e rz
eźby
.–
Okr
eśla
nie
różn
ic p
omię
dzy
dzie
łam
i rze
źbia
rski
mi p
od
wzg
lęde
m tr
eści
i fo
rmy.
– Po
jęci
e rz
eźby
dek
orac
yjne
j.–
Pom
nik
jako
dzi
eło
upam
iętn
iają
ce w
ażne
pos
taci
e i w
yda-
rzen
ia h
isto
rycz
ne.
– Ro
zpoz
naw
anie
dzi
eł rz
eźbi
arsk
ich
o ok
reśl
onej
tem
atyc
e.–
Twor
zeni
e de
kora
cyjn
ej fo
rmy
prze
strz
enne
j.–
Rozw
ijani
e w
yobr
aźni
prz
estr
zenn
ej i
umie
jętn
ości
kom
pozy
-cy
jnyc
h.–
Rola
dzi
ałań
pla
styc
znyc
h w
twor
zeni
u kl
imat
u św
iąt.
– Ro
zwija
nie
umie
jętn
ości
dzi
ałań
zes
poło
wyc
h.
Ucz
eń:
– ok
reśl
a fu
nkcj
e rz
eźby
,–
wie
, że
rzeź
by ró
żnią
się
treś
cią
i for
mą,
– zn
a i r
ozum
ie p
ojęc
ie rz
eźba
dek
orac
yjna
,–
rozp
ozna
je rz
eźby
o te
mat
yce
relig
ijnej
,–
wie
, że
pom
niki
to rz
eźby
, któ
re u
pam
iętn
iają
waż
ne o
soby
i w
ydar
zeni
a hi
stor
yczn
e,–
zna
i pod
aje
przy
kład
y rz
eźb
tem
atyc
znyc
h,–
twor
zy d
ekor
acyj
ną fo
rmę
prze
strz
enną
z d
bało
ścią
o e
stet
ykę,
– do
skon
ali u
mie
jętn
ości
kom
pono
wan
ia p
rzes
trze
nneg
o,–
kszt
ałtu
je w
yobr
aźni
ę pr
zest
rzen
ną i
umie
jętn
ość
prze
wid
y-w
ania
sw
oich
dzi
ałań
prz
y do
borz
e w
łaśc
iwej
wie
lkoś
ci fi
gur,
– do
skon
ali z
doln
ości
man
ualn
e,–
ma
świa
dom
ość
tego
, jak
ą ro
lę o
dgry
waj
ą dz
iała
nia
pla-
styc
zne
w tw
orze
niu
klim
atu
świą
t,–
rozw
ija u
mie
jętn
ości
pra
cy w
gru
pie.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
14. P
łask
orze
źba.
Tw
arz m
iłego
po
twor
a
– Pł
asko
rzeź
ba ja
ko d
zieł
o rz
eźbi
arsk
ie n
a pł
aszc
zyźn
ie.
– Ro
dzaj
e pł
asko
rzeź
b: w
ypuk
łe i
wgł
ębne
.–
Dek
orac
yjna
funk
cja
płas
korz
eźby
jako
ele
men
tu z
wią
za-
nego
z a
rchi
tekt
urą.
– Ro
zpoz
naw
anie
i an
aliz
a w
ybra
nych
dzi
eł rz
eźbi
arsk
ich.
– Tw
orze
nie
płas
kich
form
rzeź
biar
skic
h z
użyc
iem
różn
ych
mat
eria
łów
.–
Świa
dom
e st
osow
anie
nar
zędz
i dla
uzy
skan
ia z
amie
rzon
ych
efek
tów
.–
Twor
zeni
e pr
ac o
zró
żnic
owan
ej fa
ktur
ze.
– D
osko
nale
nie
zdol
nośc
i man
ualn
ych.
Ucz
eń:
– w
ie, c
zym
jest
pła
skor
zeźb
a,–
okre
śla
płas
korz
eźbę
jako
dzi
eło
dwuw
ymia
row
e, o
gląd
ane
z pr
zodu
i z
boku
,–
wie
, jak
a je
st ró
żnic
a m
iędz
y re
liefe
m w
głęb
nym
i w
ypuk
łym
,–
poda
je p
rzyk
łady
pła
skor
zeźb
y w
szt
uce,
– w
ie, j
aką
rolę
odg
ryw
a pł
asko
rzeź
ba w
arc
hite
ktur
ze,
– po
trafi
wyk
onać
pła
skor
zeźb
ę,–
umie
jętn
ie s
tosu
je ró
żnor
odne
mat
eria
ły d
la u
zysk
ania
zam
ie-
rzon
ego
efek
tu k
ompo
zycj
i,–
uzys
kuje
w p
racy
zró
żnic
owan
ą po
wie
rzch
nię,
św
iado
mie
st
osuj
ąc ró
żne
narz
ędzi
a,–
dosk
onal
i zdo
lnoś
ci m
anua
lne.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
Kontrastowe kompozycje malarskie 73
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
15. W
arsz
tat
rzeź
biar
za.
Rzeź
ba w
par
ku
– Ro
la rz
eźby
w p
rzes
trze
ni p
ublic
znej
.–
War
szta
t rze
źbia
rza:
mat
eria
ły i
narz
ędzi
a rz
eźbi
arsk
ie.
– Ró
żnic
e w
spo
sobi
e tw
orze
nia
form
prz
estr
zenn
ych
w o
kreś
lony
ch m
ater
iała
ch.
– Ko
mpo
now
anie
prz
estr
zenn
e: tw
orze
nie
proj
ektó
w
arch
itekt
onic
znyc
h.–
Rozw
ijani
e w
yobr
aźni
prz
estr
zenn
ej.
– Ro
zwija
nie
krea
tyw
nośc
i i tw
órcz
ego
myś
leni
a.
Ucz
eń:
– zn
a m
ater
iały
rzeź
biar
skie
,–
wie
, jak
ich
narz
ędzi
uży
wa
arty
sta
rzeź
biar
z,–
zauw
aża
różn
ice
w s
poso
bie
twor
zeni
a rz
eźb
w ró
żnyc
h m
ater
iała
ch,
– w
ie, j
aką
funk
cję
pełn
ią rz
eźby
um
iesz
czan
e w
prz
estr
zeni
pu
blic
znej
,–
twor
zy w
łasn
y pr
ojek
t arc
hite
kton
iczn
y,–
potr
afi w
kom
pono
wać
zap
roje
ktow
aną
rz
eźbę
w o
tocz
enie
,–
rozw
ija w
yobr
aźni
ę pr
zest
rzen
ną,
– ro
zwija
kre
atyw
ność
i tw
órcz
e m
yśle
nie.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
16. C
zy zn
asz t
e sł
owa?
Kom
pend
ium
w
iedz
y o
rzeź
bie
– Se
gmen
tacj
a po
jęć
doty
cząc
ych
rzeź
by.
– Po
jęci
e rz
eźby
jako
dzi
eła
sztu
ki o
gląd
aneg
o w
trze
ch
wym
iara
ch.
– O
kreś
lani
e na
prz
ykła
dach
rodz
ajów
i fu
nkcj
i rze
źby.
– Zn
ajom
ość
mat
eria
łów
i na
rzęd
zi rz
eźbi
arsk
ich.
– Zn
ajom
ość
oraz
sto
sow
anie
term
inów
i po
jęć
doty
cząc
ych
rzeź
by.
– A
naliz
a w
ybra
nego
dzi
eła
rzeź
biar
skie
go.
– Ro
zwija
nie
wra
żliw
ości
est
etyc
znej
.
Ucz
eń:
– m
a us
yste
mat
yzow
aną
wie
dzę
na te
mat
rzeź
by,
– ok
reśl
a rz
eźbę
jako
dzi
edzi
nę s
ztuk
i,–
wsk
azuj
e na
prz
ykła
dach
rodz
aje
i fun
kcje
rzeź
b,–
zna
mat
eria
ły rz
eźbi
arsk
ie,
– w
ie, j
akic
h na
rzęd
zi i
przy
boró
w u
żyw
a ar
tyst
a rz
eźbi
arz,
– sp
raw
nie
posł
uguj
e si
ę te
rmin
olog
ią p
last
yczn
ą w
obr
ębie
za
gadn
ieni
a,–
rozp
ozna
je w
ybra
ne d
zieł
a sz
tuki
rzeź
biar
skie
j i u
mie
dok
onać
an
aliz
y,–
potr
afi w
skaz
ać p
refe
row
ane
dzie
ło rz
eźbi
arsk
ie i
uzas
adni
ć sw
ój w
ybór
,–
rozw
ija w
rażl
iwoś
ć es
tety
czną
.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela74
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
17. A
rchi
tekt
ura.
War
szta
t arc
hite
kta
– A
rchi
tekt
ura
dzie
dzin
ą sz
tuk
plas
tycz
nych
.–
Arc
hite
ktur
a w
ybra
nych
epo
k.–
Mat
eria
ły b
udow
lane
: kam
ień,
ceg
ła, m
etal
, bet
on, s
zkło
.–
Spec
yfika
twór
czej
pra
cy a
rchi
tekt
a i p
roje
ktan
ta w
nętr
z.–
Term
inol
ogia
dot
yczą
ca z
agad
nien
ia.
– Ko
mpu
ter j
ako
narz
ędzi
e tw
orze
nia
prac
pla
styc
znyc
h za
po
moc
ą pr
ogra
mów
gra
ficzn
ych:
nar
zędz
ia d
o pr
ojek
tow
ania
uk
ładó
w a
rchi
tekt
onic
znyc
h w
prz
estr
zeni
wirt
ualn
ej 3
D –
pro
-je
kt b
udyn
ku.
Ucz
eń:
– de
finiu
je a
rchi
tekt
urę
jako
dzi
edzi
nę s
ztuk
i,–
zna
mat
eria
ły b
udow
lane
sto
sow
ane
do
wzn
osze
nia
budo
wli,
– po
daje
prz
ykła
dy a
rchi
tekt
ury
z ró
żnyc
h ep
ok,
– w
ie, c
zym
zaj
muj
e si
ę ar
chite
kt,
– w
ie, c
zym
zaj
muj
e si
ę pr
ojek
tant
wnę
trz,
– zn
a ok
reśl
enie
arc
hite
ktur
a kr
ajob
razu
,–
posł
uguj
e si
ę te
rmin
olog
ią d
otyc
zącą
tego
zag
adni
enia
,–
potr
afi z
apro
jekt
ować
bud
ynek
, wyk
orzy
stuj
ąc p
rogr
am
grafi
czny
,–
rozw
ija p
oczu
cie
este
tyki
i w
yobr
aźni
prz
estr
zenn
ej.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
18. M
oja
wym
arzo
na
prze
strz
eń
– Ro
la s
ztuk
i w k
szta
łtow
aniu
oto
czen
ia c
złow
ieka
na
prze
strz
eni
wie
ków
.–
Wyb
rane
zag
adni
enia
z w
iedz
y o
arch
itekt
urze
wnę
trz.
– Sp
ecyfi
ka tw
órcz
ej p
racy
arc
hite
kta
i pro
jekt
anta
wnę
trz.
– Pr
ojek
t wnę
trza
.–
Środ
ki e
kspr
esji
typo
we
dla
arch
itekt
ury
wnę
trz.
– zn
a sp
ecyfi
kę w
arsz
tatu
arc
hite
kta,
– zn
a zn
acze
nie
poję
ć: m
akie
ta, a
rchi
tekt
ura
wnę
trz,
– po
trafi
rozp
ozna
ć ar
chite
ktur
ę m
iast
a,–
posł
uguj
e si
ę w
yobr
aźni
ą pr
zest
rzen
ną, p
roje
ktuj
ąc w
nętr
ze,
– id
enty
fikuj
e śr
odki
eks
pres
ji ty
pow
e dl
a ar
chite
ktur
y,–
twor
zy c
ieka
wy
ukła
d ko
mpo
zycy
jny,
– po
sług
uje
się
wyb
raną
gam
ą ba
rwną
.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
I.7,
III.5
19. B
ajko
wa
budo
wla
– Po
dejm
owan
ie d
ział
alno
ści t
wór
czej
w z
akre
sie
proj
ekto
-w
ania
ele
men
tów
arc
hite
ktur
y.–
Rozw
ój w
yobr
aźni
prz
estr
zenn
ej.
– Te
rmin
olog
ia d
otyc
ząca
zag
adni
enia
.–
Ukł
ady
kom
pozy
cyjn
e st
osow
ane
w d
zieł
ach
arch
itekt
ury.
– de
finiu
je p
ojęc
ie a
rchi
tekt
ura,
–
wyl
icza
pod
staw
owe
funk
cje
arch
itekt
ury,
– w
ymie
nia
cech
y ch
arak
tery
styc
zne
budo
wli
o ró
żnyc
h fu
nkcj
ach,
–
zna
pods
taw
owe
mat
eria
ły s
toso
wan
e do
twor
zeni
a dz
ieł
arch
itekt
ury,
– w
ykon
uje
prze
strz
enne
ukł
ady
z br
ył g
eom
etry
czny
ch.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
Kontrastowe kompozycje malarskie 75
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
20. C
zy zn
asz t
e sł
owa?
Kom
pend
ium
w
iedz
y o
arch
itekt
urze
– Se
gmen
tacj
a po
jęć
doty
cząc
ych
arch
itekt
ury.
– Po
jęci
e ko
mpo
zycj
i.–
Kom
pono
wan
ie p
rzes
trze
nne.
– Po
dejm
owan
ie d
ział
alno
ści t
wór
czej
w z
akre
sie
proj
ekto
wan
ia e
lem
entó
w a
rchi
tekt
ury.
– Ro
zwój
wyo
braź
ni p
rzes
trze
nnej
.
Ucz
eń:
– m
a us
yste
mat
yzow
aną
wie
dzę
o ar
chite
ktur
ze,
– zn
a za
sady
kom
pono
wan
ia p
rzes
trze
nneg
o,–
okre
śla
kom
pozy
cję
jako
upo
rząd
kow
any
ukła
d el
emen
tów
,–
wym
ieni
a i o
pisu
je ro
dzaj
e ko
mpo
zycj
i,–
spra
wni
e po
sług
uje
się
term
inol
ogią
w z
akre
sie
zaga
dnie
nia,
– um
ieję
tnie
real
izuj
e za
dani
e pl
asty
czne
w o
bręb
ie z
agad
nien
ia,
– ro
zwija
wyo
braź
nię
prze
strz
enną
.
I.1, I
.5, I
I.1, I
I.3, I
II.4,
III
.5
21. C
zym
jest
gr
afika
?Pr
ojek
t zna
czka
po
czto
weg
o
– G
rafik
a ja
ko d
zied
zina
szt
uki.
– Pr
oces
twor
zeni
a od
bite
k gr
aficz
nych
: wyk
onan
ie m
atry
cy,
druk
owan
ie, p
owie
lani
e.–
Różn
ice
war
szta
tow
e po
mię
dzy
grafi
ką a
rtys
tycz
ną
a w
arsz
tato
wą.
– Pr
akty
czny
cha
rakt
er g
rafik
i uży
tkow
ej.
– Tw
orze
nie
grafi
czne
j for
my
użyt
kow
ej.
– Ro
zwija
nie
war
szta
tu p
racy
w z
akre
sie
proj
ekto
wan
ia
grafi
czne
go.
Ucz
eń:
– de
finiu
je g
rafik
ę ja
ko d
zied
zinę
szt
uki,
– w
ie, n
a cz
ym p
oleg
a pr
oces
twor
zeni
a od
bite
k gr
aficz
nych
,–
okre
śla
różn
ice
pom
iędz
y or
ygin
alny
m d
zieł
em g
rafic
znym
a
kopi
ą,–
zna
i wsk
azuj
e ró
żnic
e w
arsz
tato
we
pom
iędz
y gr
afiką
ar
tyst
yczn
ą a
grafi
ką u
żytk
ową,
– w
skaz
uje
zast
osow
anie
i pr
zykł
ady
grafi
ki u
żytk
owej
,–
potr
afi z
apro
jekt
ować
tem
atyc
zną
prac
ę gr
aficz
ną,
– w
ory
gina
lny,
indy
wid
ualn
y sp
osób
real
izuj
e za
dani
e pl
asty
czne
,–
zdob
ywa
umie
jętn
ości
kom
pozy
cyjn
e.
I.1, I
.2, I
I.1, I
I.6, I
II.4,
III
.5
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela76
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
21. W
arsz
tat g
rafik
a.N
iezw
ykły
las
– C
hara
kter
gra
fiki u
żytk
owej
i ar
tyst
yczn
ej.
– Zn
ajom
ość
proc
esu
twor
zeni
a fo
rm g
rafic
znyc
h.–
Rodz
aje
druk
ów g
rafic
znyc
h: w
ypuk
ły, w
klęs
ły, p
łask
i.–
Tech
niki
gra
ficzn
e.–
War
szta
t gra
fika:
nar
zędz
ia i
mat
eria
ły g
rafic
zne.
– Zn
ajom
ość
i sto
sow
anie
term
inów
i po
jęć
z za
kres
u gr
afiki
.–
Twor
zeni
e pr
osty
ch fo
rm g
rafic
znyc
h.–
Dos
kona
leni
e w
arsz
tatu
pra
cy w
obr
ębie
zag
adni
enia
.–
Rozw
ijani
e w
yobr
aźni
i m
yśle
nia
twór
czeg
o.
Ucz
eń:
– ok
reśl
a ró
żnic
e po
mię
dzy
grafi
ką a
rtys
tycz
ną a
uży
tkow
ą,–
wie
, jak
pow
staj
e od
bitk
a gr
aficz
na,
– zn
a ro
dzaj
e dr
uków
: wyp
ukły
, wkl
ęsły
, pła
ski,
– zn
a te
chni
ki g
rafic
zne
i wie
, na
jaki
m m
ater
iale
są
wyk
onan
e,–
zna
narz
ędzi
a, ja
kim
i pos
ługu
je s
ię a
rtys
ta g
rafik
,–
popr
awni
e op
eruj
e sł
owni
ctw
em w
zak
resi
e za
gadn
ieni
a,–
twor
zy p
rost
e pr
ace
grafi
czne
,–
umie
jętn
ie k
ompo
nuje
ele
men
ty n
a pł
aszc
zyźn
ie, p
rzew
iduj
ąc
efek
ty s
woi
ch d
ział
ań,
– do
skon
ali w
arsz
tat p
racy
,–
rozw
ija w
yobr
aźni
ę i t
wór
cze
myś
leni
e.
I.1, I
.2, I
I.1, I
I.6, I
II.4,
III
.5
22. C
zy zn
asz t
e sł
owa?
Kom
pend
ium
w
iedz
y o
grafi
ce
– Ko
mpi
lacj
a w
iedz
y o
grafi
ce.
– G
rafik
a ja
ko d
zied
zina
szt
uki.
– W
arsz
tat g
rafik
a: z
najo
moś
ć m
ater
iałó
w i
narz
ędzi
.–
Znaj
omoś
ć te
rmin
ów i
poję
ć z
zakr
esu
grafi
ki.
– Te
chni
ki g
rafic
zne.
– A
naliz
a dz
ieł g
rafic
znyc
h.–
Rozw
ijani
e w
arsz
tatu
pla
styc
zneg
o w
zak
resi
e tw
orze
nia
prac
gra
ficzn
ych
tech
niką
mon
otyp
ii.
Ucz
eń:
– w
ykaz
uje
się
usys
tem
atyz
owan
ą w
iedz
ą o
grafi
ce,
– de
finiu
je g
rafik
ę ja
ko d
zied
zinę
szt
uki,
– zn
a m
ater
iały
i na
rzęd
zia,
jaki
mi p
osłu
guje
się
art
ysta
gra
fik,
– zn
a ro
dzaj
e dr
uków
sto
sow
anyc
h w
pra
cach
gra
ficzn
ych,
– na
zyw
a i o
pisu
je te
chni
ki g
rafic
zne,
– w
ie, c
zym
jest
gra
fika
arty
styc
zna
i uży
tkow
a, o
kreś
la ró
żnic
e,–
opis
uje
poję
cie
kont
rast
u, p
otra
fi w
ymie
nić
pary
bar
w
kont
rast
owyc
h,–
zna
tech
nikę
mon
otyp
ii i s
tosu
je ją
w p
racy
pla
styc
znej
,–
posz
erza
sw
oje
umie
jętn
ości
w z
akre
sie
war
szta
tu
plas
tycz
nego
,–
wyk
azuj
e si
ę po
mys
łow
ości
ą i z
aang
ażow
anie
m.
I.1, I
.2, I
I.1, I
I.6, I
II.4,
III
.5
Kontrastowe kompozycje malarskie 77
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
23. W
iedz
a o
grafi
ce.
Papi
er d
ekor
acyj
ny
– Po
jęci
a od
bija
nia
i pow
iela
nia
jako
czy
nnoś
ci z
wią
zany
ch
z tw
órcz
ości
ą gr
aficz
ną.
– C
echy
cha
rakt
erys
tycz
ne g
rafik
i art
ysty
czne
j i u
żytk
owej
.–
Pods
taw
owe
poję
cia
zwią
zane
z d
zied
ziną
gra
fiki:
mat
ryca
, od
bitk
a, w
ydru
k.–
War
szta
t gra
fika:
zna
jom
ość
mat
eria
łów
i na
rzęd
zi.
– Zn
ajom
ość
term
inów
i po
jęć
z za
kres
u gr
afiki
.–
Tech
niki
gra
ficzn
e w
ykor
zyst
ywan
e w
szk
ole.
Ucz
eń:
– w
ie i
rozu
mie
, że
odbi
jani
e i p
owie
lani
e to
czy
nnoś
ci z
wią
zane
z
twór
czoś
cią
grafi
czną
, –
potr
afi z
aobs
erw
ować
i ok
reśl
ić c
echy
gra
fiki a
rtys
tycz
nej
i uży
tkow
ej,
– zn
a po
dsta
wow
e po
jęci
a zw
iąza
ne z
tą d
zied
ziną
: mat
ryca
, od
bitk
a, w
ydru
k,–
potr
afi w
ykon
ać p
rost
ą m
atry
cę –
pie
cząt
kę,
– um
ieję
tnie
real
izuj
e za
dani
e do
tycz
ące
zaga
dnie
nia
– pr
ojek
tuje
pap
ier d
ekor
acyj
ny, p
osłu
gują
c si
ę te
chni
ką
grafi
czną
,–
dosk
onal
i i ro
zwija
um
ieję
tnoś
ć dz
iała
nia
twór
czeg
o w
cel
u os
iągn
ięci
a ok
reśl
oneg
o ce
lu p
last
yczn
ego.
I.1, I
.2, I
I.1, I
I.4, I
I.6
24. W
arsz
tat t
wór
cy
ludo
weg
o –
grafi
ka.
Dzi
wna
rośl
ina
– Ro
dzaj
e dr
uku
w g
rafic
e ar
tyst
yczn
ej.
– C
echy
drz
ewor
ytu
i moż
liwoś
ci w
yraz
owe
druk
u w
ypuk
łego
ja
ko te
chni
ki g
rafic
znej
.–
Cha
rakt
erys
tyka
drz
ewor
ytu
ludo
weg
o.–
Pods
taw
owe
poję
cia
zwią
zane
z d
zied
ziną
gra
fiki:
mat
ryca
, od
bitk
a, w
ydru
k.–
War
szta
t gra
fika:
zna
jom
ość
mat
eria
łów
i na
rzęd
zi.
– Zn
ajom
ość
term
inów
i po
jęć
z za
kres
u gr
afiki
.–
Tech
niki
gra
ficzn
e w
ykor
zyst
ywan
e w
szk
ole.
Ucz
eń:
– ro
zróż
nia
rodz
aje
druk
u w
gra
fice
arty
styc
znej
,–
potr
afi o
kreś
lić c
echy
drz
ewor
ytu,
– zn
a m
ożliw
ości
wyr
azow
e dr
uku
wyp
ukłe
go ja
ko te
chni
ki
grafi
czne
j,–
wsk
azuj
e w
łaśc
iwoś
ci d
rzew
oryt
u lu
dow
ego
i okr
eśla
jego
sp
ecyfi
czne
cec
hy,
– st
osuj
e te
chni
kę d
ruku
wyp
ukłe
go w
dzi
ałan
iu p
last
yczn
ym,
– po
trafi
św
iado
mie
wyk
orzy
stać
wła
ściw
ości
dru
ku w
ypuk
łego
dl
a uz
yska
nia
okre
ślon
ych
celó
w w
dzi
ałan
iu tw
órcz
ym,
– ro
zwija
war
szta
t gra
ficzn
y.
I.1, I
.2, I
I.1, I
I.6, I
II.4,
III
.5
Przewodnik metodyczny dla nauczyciela78
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
25. C
zy zn
asz t
e sł
owa?
Kom
pend
ium
w
iedz
y o
grafi
ce
– Ko
mpi
lacj
a w
iedz
y o
grafi
ce.
– G
rafik
a ja
ko d
zied
zina
szt
uki.
– W
arsz
tat g
rafik
a: z
najo
moś
ć m
ater
iałó
w i
narz
ędzi
.–
Znaj
omoś
ć te
rmin
ów i
poję
ć z
zakr
esu
grafi
ki.
– Te
chni
ki g
rafic
zne.
– A
naliz
a dz
ieł g
rafic
znyc
h.–
Rozw
ijani
e w
arsz
tatu
pla
styc
zneg
o w
zak
resi
e tw
orze
nia
prac
gra
ficzn
ych
tech
niką
mon
otyp
ii.
Ucz
eń:
– w
ykaz
uje
się
usys
tem
atyz
owan
ą w
iedz
ą o
grafi
ce,
– de
finiu
je g
rafik
ę ja
ko d
zied
zinę
szt
uki,
– zn
a m
ater
iały
i na
rzęd
zia,
jaki
mi p
osłu
guje
się
art
ysta
gra
fik,
– zn
a ro
dzaj
e dr
uków
sto
sow
anyc
h w
pra
cach
gra
ficzn
ych,
– na
zyw
a i o
pisu
je te
chni
ki g
rafic
zne,
– w
ie, c
zym
jest
gra
fika
arty
styc
zna
i uży
tkow
a, o
kreś
la ró
żnic
e m
iędz
y ni
mi,
– op
isuj
e po
jęci
e ko
ntra
stu
i pot
rafi
wym
ieni
ć pa
ry b
arw
kon
tra-
stow
ych,
– zn
a te
chni
kę m
onot
ypii
i sto
suje
ją w
pra
cy p
last
yczn
ej,
– po
szer
za s
woj
e um
ieję
tnoś
ci w
zakr
esie
war
szta
tu p
last
yczn
ego,
– w
ykaz
uje
się
pom
ysło
woś
cią
i zaa
ngaż
owan
iem
.
I.1, I
.2, I
I.1, I
I.6, I
II.4,
III
.5
26. K
ontr
asty
ks
ztał
tów
i ba
rw.
Tani
ec li
nii
– Po
jęci
e ko
ntra
stu
w s
ztuk
ach
plas
tycz
nych
.–
Bar
wy
kont
rast
owe,
kon
tras
t ksz
tałtó
w, k
ontr
ast f
aktu
r, ko
n-tr
ast p
ropo
rcji.
– Pa
ry b
arw
kon
tras
tow
ych
(cze
rwon
a –
ziel
ona,
nie
bies
ka –
po
mar
ańcz
owa,
fiol
etow
a –
żółta
).–
Okr
eśla
nie
kont
rast
ów w
dzi
ele
plas
tycz
nym
i za
sadn
ość
ich
stos
owan
ia.
– Tw
orze
nie
zest
awie
ń ko
ntra
stow
ych
w p
racy
pla
styc
znej
.–
Rozw
ijani
e kr
eaty
wno
ści i
odw
agi t
wór
czej
.
Ucz
eń:
– de
finiu
je p
ojęc
ie k
ontr
astu
jako
różn
ice
i prz
eciw
ieńs
twa
elem
entó
w,
– za
uważ
a ko
ntra
sty:
bar
wy,
kszt
ałtu
, fak
tury
, pro
porc
ji,–
potr
afi w
ymie
nić
pary
bar
w k
ontr
asto
wyc
h,–
rozu
mie
zas
adno
ść s
toso
wan
ia k
ontr
astó
w w
dzi
ełac
h pl
a-st
yczn
ych,
– po
trafi
wsk
azać
kon
tras
ty w
dzi
ele
plas
tycz
nym
: mal
arst
wie
, rz
eźbi
e, a
rchi
tekt
urze
,–
kom
ponu
je p
racę
pla
styc
zną,
um
ieję
tnie
twor
ząc
zest
awie
nia
kont
rast
owe,
– w
pra
cy w
ykaz
uje
się
krea
tyw
nośc
ią i
odw
agą
twór
czą.
I.2, I
.3, I
I.1, I
I.2, I
II.4,
III
.5
27. K
ompo
zycj
a.C
zaro
dzie
jski
e tr
ójką
ty
– Po
jęci
e ko
mpo
zycj
i.–
Kom
pozy
cja
jako
spo
sób
rozm
iesz
czen
ia e
lem
entó
w n
a pł
aszc
zyźn
ie.
– Ro
la k
ompo
zycj
i w m
alar
stw
ie, r
ysun
ku, a
rchi
tekt
urze
, prz
e-st
rzen
i i m
uzyc
e.
Ucz
eń:
– ok
reśl
a ko
mpo
zycj
ę ja
ko z
biór
upo
rząd
kow
anyc
h, z
espo
lo-
nych
ze
sobą
ele
men
tów
,–
odna
jduj
e ko
mpo
zycj
ę w
mal
arst
wie
, rys
unku
, arc
hite
ktur
ze,
prze
strz
eni i
muz
yce,
– ro
zum
ie, ż
e ko
mpo
zycj
a je
st is
totn
ym e
lem
ente
m d
zieł
a pl
a-st
yczn
ego.
I.2, I
.3, I
I.1, I
I.2, I
II.4,
III
.5
Kontrastowe kompozycje malarskie 79
Tem
atTr
eści
nau
czan
iaZa
łożo
ne o
siąg
nięc
ia u
czni
aRe
aliz
acja
po
dsta
wy
prog
ram
owej
28. K
ompo
zycj
a sy
met
rycz
na
i ryt
mic
zna
– Ko
mpo
zycj
a ja
ko u
porz
ądko
wan
y uk
ład
elem
entó
w.
– Ko
mpo
zycj
a sy
met
rycz
na: j
edno
osio
wa
i wie
loos
iow
a.–
Ryt
m w
kom
pozy
cji.
– Ko
mpo
zycj
e sy
met
rycz
ne i
rytm
iczn
e w
dzi
ełac
h pl
asty
czny
ch
i prz
estr
zeni
.–
Dzi
ałan
ia k
ompo
zycy
jne
na p
łasz
czyź
nie.
– Ro
zwój
um
ieję
tnoś
ci k
ompo
zycy
jnyc
h.
Ucz
eń:
– ok
reśl
a ko
mpo
zycj
ę ja
ko u
porz
ądko
wan
y uk
ład
elem
entó
w,
– de
finiu
je k
ompo
zycj
ę sy
met
rycz
ną ja
ko u
kład
ele
men
tów
ro
zmie
szcz
onyc
h je
dnak
owo
po p
rzec
iwny
ch s
tron
ach
osi
sym
etrii
,–
rozp
ozna
je u
kład
kom
pozy
cji j
edno
osio
wej
i w
ielo
osio
wej
,–
okre
śla
kom
pozy
cję
rytm
iczn
ą,–
wsk
azuj
e ko
mpo
zycj
ę sy
met
rycz
ną i
rytm
iczn
ą w
dzi
ełac
h pl
asty
czny
ch, a
rchi
tekt
urze
i ot
acza
jące
j nas
prz
estr
zeni
,–
umie
jętn
ie tw
orzy
kom
pozy
cję
rytm
iczn
ą i s
ymet
rycz
ną,
– zd
obyw
a um
ieję
tnoś
ci k
ompo
zycy
jne.
I.2, I
.3, I
I.1, I
I.2, I
II.4,
III
.5
29. W
arsz
tat t
wór
cy
ludo
weg
o. B
arw
ne
wyc
inan
ki
– Ro
dzaj
e ko
mpo
zycj
i w s
ztuk
ach
plas
tycz
nych
.–
Cec
hy c
hara
kter
yzuj
ące
kom
pozy
cję
rytm
iczn
ą i s
ymet
rycz
ną.
– Fu
nkcj
e de
kora
cyjn
e w
ycin
anki
w s
ztuc
e lu
dow
ej.
– Ro
dzaj
e w
ycin
anek
ludo
wyc
h.–
Różn
orod
ne u
kład
y ko
mpo
zycy
jne
w w
ycin
ance
ludo
wej
.
– w
ie, c
zym
jest
kom
pozy
cja,
– ro
zróż
nia
okre
ślon
e ro
dzaj
e ko
mpo
zycj
i,–
rozu
mie
i w
yjaś
nia
zasa
dy k
ompo
zycj
i ryt
mic
znej
i s
ymet
rycz
nej,
– st
osuj
e w
iedz
ę o
kom
pozy
cji w
zad
aniu
pra
ktyc
znym
,–
wie
, czy
m je
st w
ycin
anka
ludo
wa
i zna
jej p
odst
awow
e ro
dzaj
e,–
wyc
ina
z pa
pier
u w
ycin
anki
i ok
reśl
a ic
h ko
mpo
zycj
ę.
I.2, I
.3, I
I.1, I
I.2, I
II.3
30. K
ontr
asto
we
kom
pozy
cje
mal
arsk
ie
– Zj
awis
ko k
ontr
astu
w n
atur
ze, w
kom
pozy
cjac
h ry
sunk
owyc
h,
rzeź
biar
skic
h i a
rchi
tekt
onic
znyc
h.
– Ko
ntra
st w
mal
arst
wie
.–
Bar
wy
kont
rast
owe
i ich
wła
ściw
ości
.–
Pow
tórz
enie
i ut
rwal
enie
wia
dom
ości
i um
ieję
tnoś
ci d
otyc
zą-
cych
wła
ściw
ości
bar
w.
– zn
a i r
ozum
ie p
ojęc
ie k
ontr
astu
,–
potr
afi z
aobs
erw
ować
kon
tras
t w n
atur
ze, w
kom
pozy
cjac
h ry
sunk
owyc
h, rz
eźbi
arsk
ich
i arc
hite
kton
iczn
ych,
– w
yjaś
nia,
czy
m je
st k
ontr
ast w
mal
arst
wie
,–
wym
ieni
a ba
rwy
kont
rast
ując
e ze
sob
ą,–
stos
uje
kont
rast
bar
wny
w z
adan
iu p
last
yczn
ym,
– ro
zwija
war
szta
t mal
arsk
i.
I.2, I
.3, I
I.1, I
I.2, I
II.4,
III
.5