libro resumos viii cgo

Upload: sociedade-galega-de-ornitoloxia

Post on 03-Apr-2018

248 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    1/24

    LIBRO DE RESUMOS

    CABANA DE BERGANTIOS

    25-27 XANEIRO 2013

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    2/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    COMIT ORGANIZADOR

    scar Rivas Lpez.

    Sergio Pars Gmez.

    Antonio Sandoval Rey.

    Marcos Otero Filgueiras.

    Xos Manuel Martnez Mario.

    Xabier Vzquez Pumario.

    Andrs Bermejo Daz de Rbago.

    COMIT CIENTFICO

    Jos Antonio de Souza Bazarra (coordinador).

    Roberto Bao Casal.

    Universidade de A Corua.

    Serafn Gonzlez Prieto.

    Consejo Superior de Investigaciones Cientficas/Sociedade Galega de Historia Natural.

    Jos Guitin Rivera.

    Universidade de Santiago de Compostela.

    Jorge Mourio Lourido.

    Arcea, Xestin de Recursos Naturais, S.L.

    Luis Jos Salaverri Leiras.

    Universidade de Santiago de Compostela.

    Alberto Velando Rodrguez.

    Universidade de Vigo.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    3/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    PROGRAMA

    Saln de Actos do Local Social de Neao, Praza de Neao s/n Cesullas (Cabana deBergantios, A Corua).

    Venres 25

    18:30 h. Mesa de traballo: Espacios Naturais de Interese Ornitolxico en Galicia.

    Sbado 26

    9:00 h. Inauguracin do VIII CGO.

    9:15 h. O novo inventario de IBAS en Espaa: As IBAS galegas. J. C. Atienza e OctavioInfante (SEO/Birdlife).

    1 Sesin de ponencias. reas de interese para as aves de Galicia.

    10:15 h. O reforzamento poboacional da Aguia real Aquila chrysatos na Reserva daBiosfera Gers-Xurs, un paso para a recuperacin da especie en Galicia.A. Gil, E.

    lvarez, M. Galn, J. J. Iglesias, F. Gonzlez, L. Tapia e M. A. Fernndez-Martnez.

    10:35 h. A determinacin de reas de interese de conservacin para a aguia real Aquilachrysatos en Galicia mediante o seguimento satelital de xuvens. A. Gil, E. lvarez, M.Galn, J. J. Iglesias, F. Gonzlez e L. Tapia.

    10:55 h. Presenza do abutre Gyps fulvus na serra do Xistral: poboacin, fenoloxa, idade eprocedencia 2004-2012.X. Vzquez.

    11:15 h. A comunidade de aves marias e rupcolas da costa de Dexo (Oleiros-A Corua).Evolucin e situacin actual.S. Pars.

    11:35 h. Estudo do efecto da introduccin de illas flotantes artificiais sobre a abundancia,riqueza e diversidade de aves acuticas na Z.E.P.A. A Limia (Ourense). D. Rodrguez, J.

    de Ua e S. Domnguez.

    11:55 h. Seguimiento y medidas de conservacin sobre la poblacin reproductora dechorlitejo patinegro Charadrius alexandrinus.E. Gonzlez e G. Ferreiro.

    12:15 h. Pausa-caf. 1 sesin de posters.

    12:45 h. Mesa redonda estado de conservacin e necesidade de xestin das reas deinterese ornitolxico en Galicia.

    14:30 h. Pausa-comida.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    4/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    2 sesin de ponencias

    16:30 h. Presenza postnupcial do largarteiro buxarelo Falco naumanni e o lagarteiro

    comn Falco tinnunculus en Galicia: modelo de distribucin e implicacins para a saconservacin.X. Vzquez e X. Pardavila.

    16:50 h. Pode ser considerada a gralla pequena Corvus monedula como unha especieameazada en Galicia? Revisin da sa situacin actual e proceso de desaparicin daspoboacins costeiras.J. Mourio.

    17:10 h. Conservacin da tartaraa cincenta Circus pygargus e parques elicos en Galicia.X. Vzquez.

    17:30 h. Migracin postnupcial del pgalo pomarino Stercorarius pomarinus en la IBA

    ES006 Punta de Candelaria, Ra de Ortigueira y Estaca de Bares.A. Sandoval, R. Hevia,A. Valderas, D. Martnez, D. Lpez-Velasco, D. G. McAdams e A. Martnez.

    17:50 h. Movementos das gaivotas escuras Larus fuscus graellsii nidificantes en Galicia,obtidos a partir de rexistros de aves marcadas.J. Mourio, E. Arriero, F. Arcos, A. Bermejoe J.A. Tendero.

    18:10 h. O lagarteiro, ave do ano 2012 en Galicia: Resultados.

    18:30 h. Pausa caf. 2 sesin de posters.

    19:00 h. Catro dcadas de ornitoloxa na enseada da Insua, o esteiro do Anllns e

    arredores. J.L. Rabual Patio.

    21:30 h. - Cea confraternizacin.

    Domingo 27

    10:00 h. O Turismo Ornitolxico en Galicia. Situacin e perspectivas.

    10:50 h. Iniciativas de Turismo Ornitolxico en Galicia.

    11:30 h. Conclusins e clausura do VIII CGO.

    12:00 18:00 h. Sada ornitolxica Enseada da Insua e o Esteiro do Anllns.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    5/24

    COMUNICACINS ORAIS

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    6/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Migracin postnupcial del pgalo pomarinoStercorarius pomarinus en la IBA ES006Punta de Candelaria, Ra de Ortigueira y Estaca de Bares

    Antonio Sandoval Rey1, Ricardo Hevia Barcn, Alfonso Valderas Farfante, DavidMartnez Lago, Daniel Lpez-Velasco, David G. McAdams y Antonio Martnez Pernas1Plaza General Mola 2-4C, 15003 A [email protected]

    La plataforma continental de Galicia acoge durante la migracin postnupcial del pgalopomarino Stercorarius pomarinus un importante porcentaje de la poblacin europea y global deesta especie. En el caso concreto de la IBA ES006 Punta de Candelaria, Ra de Ortigueira yEstaca de Bares, la importancia europea de la cifra de ejemplares que la utilizan anualmentefue uno de los criterios que motivaron su declaracin, circunstancia que comparte en Espaacon las IBAs ES004 Costa da Morte y ES017 Cabo Busto-Luanco, en Asturias.

    A partir de los datos obtenidos a lo largo de 8 aos (2.626 horas de censo) desde el cabo deEstaca de Bares (Man, A Corua) se analiza la fenologa migratoria postnupcial del pgalopomarino en esta rea, prestando atencin a sus morfos y edades. Adems, se actualiza la estimade la poblacin de la especie que utiliza estas aguas en esas fechas.

    El pgalo pomarino comienza a ser regular aqu a partir de julio y hasta principios de diciembre,con un claro pico migratorio en octubre. El porcentaje de aves jvenes es mayor hacia el finaldel perodo migratorio. El porcentaje de ejemplares de morfo oscuro se corresponde con el querecoge la literatura para la poblacin global. La estima de la cifra promedio de ejemplares quemigran por esta IBA, teniendo en cuenta slo las horas de luz (la especie es tambin un

    migrante nocturno), es de 6.458 individuos. Esta cifra equivale al 2,5-0,2% de la poblacinglobal (250.000-3.000.000 individuos; BirdLife International, 2013) y al 10,7-4,3% de lapoblacin europea (60.000-150.000 individuos), si bien algunos aos alcanza hasta el 18,7-7,5%de la poblacin europea, como sucedi en 2011, cuando se censaron 4.420 individuos.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    7/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Presenza do abutre Gyps fulvus na serra do Xistral: poboacin, fenoloxa, idade eprocedencia 2004-2012

    Xabier Vzquez PumarioAvda. de Bilbao 8-4 B, 15706 Santiago de Compostela (A Corua)[email protected]

    O abutre Gyps fulvus unha especie que nidificou en Galicia ata mediados do pasado sculo.Precisamente algunhas das sas localidades de cra coecidas situbanse nas serras setentrionaisda provincia de Lugo. S nos ltimos anos as citas desta especie comezaron a dispararse en moidiferentes localidades de Galicia, coincidindo co gran incremento poboacional da especie noconxunto da pennsula Ibrica.

    Entre 2005 e 2012 percorreuse a serra do Xistral de xeito sistemtico catro veces cada mes,sumando un total de mis de 160 km mensuais en vehculo por pistas, que se combinaron conparadas e percorridos a p. Rexistrronse todos os contactos con abutre comn e, cando foiposible, determinouse a idade dos individuos observados.

    Entre os anos 2005 e 2009 a presenza do abutre comn era limitada e mantase constante.Entre o 2010 e 2012 produciuse un espectacular incremento, multiplicndose ata por cinco onmero de exemplares observados as como o nmero de contactos. Por outra banda a presenzada especie non foi continua ao longo dos meses nos diferentes anos. No primeiro intervalo deanos houbo unha maior presenza en maio e xuo mentres que posteriormente os abutresestiveron presentes case ao longo de todo o ano, cunha presenza mis destacada a finais devern. Barllanse diferentes hipteses para estes cambios. Os exemplares observados foron

    maioritariamente subadultos. Finalmente conseguiuse un anel plstico dun exemplar querevelou a sa procedencia.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    8/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Conservacin da tartaraa cincenta Circus pygargus e parques elicos en Galicia

    Xabier Vzquez PumarioAvda. de Bilbao 8-4B, 15706 Santiago de Compostela (A Corua)[email protected]

    A implantacin de parques elicos en Galicia tivo un gran desenvolvemento dende o ano 1997.Prevese que nesta dcada se acaden os 6.500 MW nun territorio de menos de 30.000 km. Poroutra banda, a tartaraa cincenta Circus pygargus viu mermados os seus efectivos nos ltimosanos polo que foi catalogada como Vulnerable tanto na lexislacin galega como na estatal.Consecuencia da sa catalogacin como Vulnerable, redctase o correspondente Plan deConservacin da tartaraa cincenta en Galicia. previsible que unha especie como a tartaraacincenta, cunha distribucin relativamente dispersa e con preferencia de hbitat posiblemente

    coincidentes con localizacins de parques elicos, poida verse afectada por estes.

    No marco da realizacin do Plan de Conservacin recollronse datos xeoreferenciados sobre apresenza da especie ao longo do territorio galego. Posteriormente, empregando o programaMaxEnt (Phillips et al., 2006), obtvose un modelo preditivo das reas potencialmente idneaspara a nidificacin da especie en celas de 200 x 200 m. O modelo obtido determinou diferentesvariables chave para a nidificacin da especie: altitude, pendente e tamao das manchas decultivos herbceos (prados, pasteiros, etc.). Tamn se recolleu informacin sobre diferentescaractersticas da ubicacin dos nios.

    En definitiva, o hbitat de nidificacin preferente localizouse en puntos medios a elevados (500a 1.000 msnm), con escasa pendente e onde se alternan formacins de toxo e pasteiros. Se

    contrastamos o mapa xerado polo modelo preditivo e o mapa suministrado pola administracinautonmica, cos polgonos onde hai construdas, ou se construran, centrais eoloelctricas,pdese apreciar que son coincidentes en gran medida. A preferencia da tartaraa cincenta pornidificar en formacins de toxo Ulex sp. foi case absoluta, anda que este aspecto non foirecollido no modelo.

    O seguimento dunha colonia de tartaraa cincenta situada no monte do Pramo (Concello doPramo, Lugo) permitiu avaliar de xeito preliminar os efectos que un parque elico pode tersobre a especie. Esta colonia foi censada (irregularmente) entre 1996 e 2011 combinandorecorridos fixos a p, en autombil e puntos de observacin, determinando o nmero de parellasnidificantes. Entre 1996 e 2006 a colonia oscilou entre 7 e 5 parellas. No ano 2008, ano deconstrucin do parque elico e con obras activas no perodo reprodutor, o nmero de parellas

    foi cero anda que se observaron individuos no contorno, mentres que de 2009 a 2011 tan s selocalizou unha parella. A chave deste descenso foi a ubicacin das infraestruturas do parqueelico xusto nos puntos de nidificacin.

    Ante estes feitos, a situacin poboacional da tartaraa cincenta en Galicia pode empeorar de nontomarse medidas correctoras e/ou compensatorias significativas nos prximos anos ante aexpansin dos parques elicos.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    9/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    O reforzamento poboacional da aguia realAquila chrysatos na Reserva da BiosferaGers-Xurs, un paso para a recuperacin da especie en Galicia

    Alberto Gil1, Ernesto lvarez2, Manuel Galn2, Juan Jos Iglesias2, Fernando Gonzlez2,Luis Tapia3 e Miguel A. Fernndez-Martnez11Ecoplanin2GREFA3Dpto. de Zooloxa e Antropoloxa Fsica, Facultade de Bioloxa, USCPoente: Alberto Gil Carrera. Vilame 121, Riocaldo, Lobios (Ourense)[email protected]

    A persecucin directa, os casos de envelenamento, a degradacin do hbitat ou os cambios nos

    usos tradicionais agro-gandeiros e forestais motivaron, en gran medida, a regresin histrica dosefectivos e territorios da aguia real Aquila chrysatos en Galicia, xerando un claro risco deextincin a corto e medio prazo, que levou sa catalogacin como especie en perigo deextincin.

    O principal obxectivo do programa de reforzamento da sa poboacin na Reserva da BiosferaGers-Xurs establecer unha poboacin mnima viable, capaz de sobrevivir con escasa ou nulaintervencin humana a longo prazo, na rea de distribucin histrica da especie no ParqueNatural Baixa Limia-Serra do Xurs e no limtrofe Parque Nacional Peneda-Gers. Agrdaseademais contriba recuperacin da especie en territorio galego, en sintona coas medidascontempladas no documento tcnico do Plan de recuperacin da aguia real en Galicia.

    A proteccin da que gozan estes espazos naturais facilitou a correccin da maior parte dosproblemas que levaron as aguias a esta situacin crtica. Os recursos tcnicos, materiais ehumanos dos que dispoen os Parques facilitaron a posta en marcha do proxecto. O programade reforzamento contempla accins dirixidas a involucrar poboacin local, aplicacin demedidas directas sobre o territorio (como a modificacin de tendidos elctricos e as melloras dohbitat destinadas dispoibilidade de especies presa) e do seguimento e a aplicacin deprotocolos na loita contra o uso de velenos.

    Entre os anos 2001 a 2011, a Xunta de Galicia, en colaboracin con GREFA, procedeu liberacin polo mtodo do hackingde 18 xuvens de aguia real no Parque Natural Baixa Limia-Serra do Xurs. Destes, 16 (89%) superaron os dous meses dende a liberacin. Dous individuos(11%) resultaron mortos e para outros 2 non hai suficientes datos do seguimento posterior. Osoutros 12 superaron o perodo de 1 ano en liberdade, e 9 deles os 2 anos. Dos 12 individuos queconsta iniciaron a dispersin, todos regresaron rea de liberacin. Tres parellas territoriais naReserva da Biosfera Transfronteiriza Gers-Xurs e 1 no Macizo Central formronse conindividuos do programa.

    Actualmente estase a desenvolver o seguimento de 5 dos individuos radio-marcados eequipados co sistema Argos-GPS. O seguimento permitiu a confirmacin do intento denidificacin da especie neste espazo natural transfronteirizo, no que o ltimo rexistro de craconfirmada tivo lugar no ano 1997 e o ltimo intento de cra no 2000.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    10/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    A determinacin de reas de interese de conservacin para a aguia real Aquilachrysatos en Galicia mediante o seguimento satelital de xuvens

    Alberto Gil1, Ernesto lvarez2, Manuel Galn2, Juan Jos Iglesias2, Fernando Gonzlez2 eLuis Tapia31Ecoplanin2GREFA3Dpto. de Zooloxa e Antropoloxa Fsica, Facultade de Bioloxa, USCPoente: Alberto Gil Carrera. Vilame 121, Riocaldo, Lobios (Ourense)[email protected]

    Entre os anos 2001 a 2011, a Direccin Xeral de Conservacin da Natureza da Xunta de

    Galicia, en colaboracin con GREFA, procedeu liberacin polo mtodo do hacking de 18exemplares xuvens de aguia real no Parque Natural Baixa Limia-Serra do Xurs. Catroindividuos foron radio-marcados (equipados co sistema Argos-GPS), o que, mediante oemprego de ferramentas SIX, permitiu a anlise dos movementos e o uso que fan do territorionas etapas de dependencia total, de forte dependencia e de dispersin xuvenil.

    Este seguimento aportou informacin sobre o estado vital dos exemplares, mortalidade, reas deuso intensivo e dispersin, relacins inter e intraespecficas, frecuencia de retorno ao territoriono que foron liberados, e sobre a resposta s medidas de conservacin postas en prctica. Aanlise das reas de dispersin, especialmente as reas de maior intensidade de uso nesta etapa,permitiu delimitar reas de interese para a conservacin da especie, e facer unha proposta dereas protexidas tendo en conta os seus requerimentos, complementando as derivadas da

    presenza de parellas reprodutoras.Os individuos radio-marcados proporcionaron entre 1.268 e 2.864 localizacins entre os anos2009 e 2011. Estes individuos, para os que ao final da etapa de dispersin comprobouse uncomportamento filoptrico, coincidiron nos seus movementos con reas de cra de coespecficos(tanto territorios ocupados como desocupados actualmente), principalmente no Macizo Central,na zona leste de Galicia e o noroeste de Castela e Len. As serras do Sudo e da Reserva daBiosfera Transfronteiriza Gers-Xurs completaron as reas de maior intensidade de uso nestaetapa vital da aguia real. Mis da metade das sas localizacins (56-84%) correspondronse conespazos que xa gozan dalgn tipo de proteccin ambiental. Respecto aos usos do solo, maliaapreciarse un amplo abano de estratos utilizados, parecen elixir espazos abertos de vexetacinescasa (13,7-49,3% do nmero total de localizacins), pasteiros naturais (6-37,5%) e matos (13-34,6%), e rochedos e bosques para pasar a noite.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    11/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Presenza postnupcial do largarteiro buxarelo Falco naumannie o lagarteiro comn Falcotinnunculus en Galicia: modelo de distribucin e implicacins para a sa conservacin

    Xabier Vzquez Pumario1 e Xos Pardavila Rodrguez1Avda. de Bilbao 8-4 B, 15706 Santiago de Compostela (A Corua)[email protected]

    Nos ltimos anos a presenza postnupcial do lagarteiro buxareloFalco naumanni habitual endiferentes lugares de Galicia. Trtase dunha especie que nidifica en reas mis meridionais dapennsula Ibrica, pero que se despraza ao norte tras o perodo reprodutor e antes de emprendera migracin aos seus cuarteis de inverno en frica. Este comportamento foi descrito xa paraexemplares presentes neste perodo na cordilleira Cantbrica e agora tamn aparece en Galicia.

    Durante os meses de agosto e setembro de 2011 e 2012 prospectronse (con percorridos envehculo combinados con paradas e percorridos a pe) diferentes lugares das catros provinciasgalegas con potencialidade para a especie en funcin de experiencias previas no ano 2010. Envarios destes lugares o lagarteiro buxarelo estivo acompaado do frecuente lagarteiro comnF.tinnunculus, pero noutros puntos foi a nica especie presente das das. O obxectivofundamental foi rexistrar a presenza/ausencia de ambas especies co fin de determinar un modelopreditivo que dese a chave da presenza e distribucin de ambas especies durante o perodo post-reprodutor. Por outra banda, determinouse na medida do posible o sexo e idade do lagarteirobuxarelo.

    Os requirimentos das das especies foron moi coincidentes: reas abertas e xeralmente en zonaselevadas, anda que con diferenzas apreciables en canto a distintas variables ambientais.

    Determinouse a distribucin potencial da especie en Galicia durante o periodo reprodutor.Constatouse a diferenza entre machos adultos e femias/xvenes en canto a sa presenza endiferentes lugares, habendo algns deles nos que s se localizaron femias/xvenes.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    12/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Seguimiento y medidas de conservacin sobre la poblacin reproductora de chorlitejopatinegro Charadrius alexandrinus en las playas del Salns (Pontevedra) en el ao 2012

    Encarna Gonzlez Rodio1 y Gustavo Ferreiro Martinez2Magalns 2, 36966 Sanxenxo (Pontevedra)[email protected]@gmail.com

    Se presentan los resultados del seguimiento de la poblacin reproductora de chorlitejo patinegroCharadrius alexandrinus, especie catalogada vulnerable en el Catlogo Gallego de EspeciesAmenazadas, llevado a cabo por el grupo local de SEO-Pontevedra, junto con vigilantes deMedio Ambiente, en las playas del Concello de O Grove durante el ao 2012.

    Durante el seguimiento, entre el 5 de mayo y el 2 de agosto y con un total de 42 jornadas, seadoptaron diversas medidas con el fin de favorecer el xito reproductor de la especie: proteccinde los nidos mediante parcelas de exclusin, vigilancia consistente en la observacin a distanciade nidos y pollos, coordinada con los vigilantes de Medio Ambiente, informacin de lasituacin a los dueos de perros y a los operarios de tractores que limpian las playas, educacinambiental de los usuarios de la playa y de diferentes colectivos que trabajan en las mismas ymedidas de participacin social.

    Entre las tres playas en las que fue posible confirmar la reproduccin se controlaron 6 parejas.Eclosionaron 5 de los 8 nidos hallados, naciendo 10 pollos sobre un total de 24 huevosincubados. Se balizaron los 8 nidos y se vigil la evolucin de los 10 pollos, de los que 4llegaron a volar (16,7% del total de huevos incubados). Pese al balizado, el fracaso de las

    puestas fue considerable. La mortandad de pollos fue similar, y tuvo lugar sobre todo en laprimera semana de vida. Los factores adversos ms patentes resultaron ser las perturbacioneshumanas (actuando sobre puestas tardas, coincidentes con la poca de mayor afluencia a lasplayas), la limpieza no selectiva de playas, que supuso la retirada de fuentes de alimento y deproteccin contra depredadores naturales, la limpieza mecanizada con maquinaria pesada(tractores, cribadoras de arena), que pueden dar muerte a los pollos ms jvenes ydestruir nidos(tenemos constancia de 3 puestas destruidas por tractores con anterioridad a nuestroseguimiento), la presencia continua de perros, que destruyeron uno de los nidos balizados, ascomo los depredadores naturales.

    A pesar de todas las perturbaciones constatadas, concluimos que se puede compatibilizar hastacierto punto el turismo de playa y la cra del chorlitejo patinegro, pero es necesario tomar una

    serie de medidas activas tendentes a facilitar la cra de esta vulnerable especie.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    13/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Movementos das gaivotas escuras Larus fuscus graellsiinidificantes en Galicia, obtidos apartir de rexistros de aves marcadas

    Jorge Mourio1, Elena Arriero2, Francisco Arcos1, Andrs Bermejo3 e Jos AntonioTendero2Poente: Jorge Mourio Lourido1Arcea Xestin de Recursos Naturais S.L., ra Velzquez Moreno 9, oficina 305, 36201 Vigo(Pontevedra)2Dpto. de Zoologa y Antropologa Fsica, Universidad Complutense, Madrid3Urb. San Sadurnio, Teo (A Corua)[email protected]

    As colonias galegas de gaivota escuraLarus fuscus graellsii localzanse no extremo suroeste dasa rea de distribucin e semellan de recente fundacin durante o ltimo terzo do sculo XX,probablemente orixinadas a partir do crecemento e expansin experimentado polas poboacinsexistentes noutros pases europeos. A gaivota escura unha especie considerada migradoraparcial, que se despraza no outono e no inverno cara ao suroeste europeo e metade norte defrica.

    Co obxectivo de coecer os movementos migratorios das aves que nacen ou nidifican nas dascolonias consolidadas en Galicia, na illa de Slvora (Ribeira) e nas illas Sisargas (Malpica deBergantios), analzanse os datos de recuperacin de aves aneladas, obtidos principalmente apartir do control visual de individuos marcados con tubos de PVC con cdigos de lectura adistancia, cos que foron anelados 37 exemplares adultos e 49 polos voantns entre as das

    localidades.As gaivotas escuras galegas abandonan as colonias entre os meses de xullo e agosto, para serlocalizadas durante o outono e inverno nas costas de Portugal, Andaluca e incluso do norte defrica, con algunha observacin no centro peninsular, mesturadas en bandos de gaivotas damesma e doutras especies. Ags unha lectura realizada a finais de decembro e outra avecontrolada en catro ocasins a partir de fin de xaneiro, non se volven a observar en Galicia at omes de marzo, cando se chegan a detectar en localidades distantes das colonias, incluso mis de100 km ao norte. Durante a tempada de cra existen algunhas observacins en praias distantesat 20 km das colonias. Non se teen rexistrado evidencias dun distinto comportamentomigrador entre aves adultas e inmaduras, anda que o escaso nmero de aves marcadas e a saaparente baixa supervivencia, subministran un tamao de mostra limitado.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    14/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Pode ser considerada a gralla pequena Corvus monedula como unha especie ameazada enGalicia? Revisin da sa situacin actual e proceso de desaparicin das poboacins

    costeiras

    Jorge Mourio LouridoArcea Xestin de Recursos Naturais S.L.Ra Velzquez Moreno 9, oficina 305, 36201 Vigo (Pontevedra)[email protected]

    A gralla pequena Corvus monedula un corvido social, ligado frecuentemente a ambientesagrosilvopastorais, que nidifica en buracos de cants, de rbores ou de construcins humanas. Oseu estado de conservacin en Galicia nunca foi avaliado e s se dispn de informacin poucodetallada en Atlas de distribucin, as como de citas de localidades puntuais, que apuntan a unbrusco declive. Co obxectivo de documentar o seu estatus e avaliar o seu grao de ameaza, nopresente traballo levouse a cabo unha revisin recopilatoria de calquera tipo de informacinsobre esta especie en Galicia, ao tempo que se aportan datos inditos sobre reproducin etendencia dos efectivos nas poboacins costeiras das illas Ces, Ons e Sisargas, as como encertas localidades do interior.

    Na segunda metade do seculo XX, a gralla pequena non debeu ser frecuente en Galicia, andaque si localmente abundante en localidades costeiras e certas comarcas da metade leste do pas,nalgunha das cales mesmo era considerada praga para as colleitas. As poboacins das illas Ces,Sisargas e Gabeiras despareceron a finais do sculo XX, mentres que nas Ons anda pervive unpequeno grupo, cun declive estimado en torno ao 80% no perodo 1994-2010. No interiorapenas se coece a nidificacin en localidades puntuais e s parece mis comn no cadrante SE.

    Nalgunhas comarcas tense rexistrado importantes declives e desaparicin de colonias, andaque se carece de informacin detallada.

    O seguimento da reproducin durante tres anos diferentes nas illas Ces (1997) e Ons (2004 e2005) desvelou un alto xito reprodutor, polo que as condicins ambientais locais durante esapoca non semellan ser a causa do declive. Porn, na tempada invernal as grallas illns visitanlocalidades costeiras continentais na sa proximadade, onde se baralla a posibilidade de quepudesen ter atopado dificultades de supervivencia por mortaldade de orixe antropoxnica(principalmente caza directa) ou escaseza de recursos trficos, derivada do abandono de usosagrogandeiros.

    En vista da informacin presentada, disctese a oportunidade de propoer a sa consideracin

    como especie ameazada en Galicia (UICN e Catlogo Galego de Especies Ameazadas) aotempo que se considera preciso promover a recopilacin de mis informacin actualizada ehistrica sobre a sa localizacin e abundancia.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    15/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    A comunidade de aves marias e rupcolas da costa de Dexo (Oleiros-A Corua).Evolucin e situacin actual

    Sergio Pars GmezRa do Batn 1, 15176 Nos, Oleiros (A Corua)[email protected]

    A costa de Dexo un pequeno tramo de costa situado no Golfo rtabro, entre as ras de ACorua e Ares-Betanzos, integrado na Rede Natura 2000 e declarado Monumento Natural noano 2000. A sa lia de costa est dominada por acantilados de altura media-baixa e pequenosillotes que albergan unha rica comunidade de aves marias e rupcolas, a pesar da sa escasalonxitude (lixeiramente superior aos 15 km) e a elevada presin urbanstica e humana quesoporta.

    Malia a sa importancia relativa dentro da avifauna galega, existen poucas referencias quedescriban as comunidades reprodutoras de aves marias e rupcolas de maneira global, mais alde estudos concretos de determinados lugares ou especies, fundamentalmente aves marias. Nocaso da costa de Dexo, foi prospectada por distintos ornitlogos fundamentalmente na segundametade da dcada de 1970 e primeira da de 1980, existindo un posterior baleiro de informacinata o inicio do seu estudo sistemtico a mediados dos anos noventa. Neste traballo pretndesedescribir a comunidade de aves marias e rupcolas e a sa evolucin temporal a partir de datosobtidos durante 20 anos de visitas sistemticas ao espazo. Consultronse ademais fontesbibliogrficas que reflicten o estado das colonias nas ltimas dcadas.

    Como resultado, presntanse datos inditos sobre a presenza actual e histrica, e nalgns casos

    parmetros reprodutores, de 11 especies: pao pequeno Hydrobates pelagicus, corvo mariograndePhalacrocorax carbo, corvo mario cristadoPhalacrocorax aristotelis, lagarteiroFalcotinnunculus, falcn peregrinoFalco peregrinus, gaivota patiamarelaLarus michahellis, gaivotaescura Larus fuscus, pomba das rochas Columba livia, andorin real Apus melba, choia

    Pyrrhocorax pyrrhocorax e corvo Corvus corax. De entre as citadas, adquiren especialrelevancia a confirmacin de cra de pao pequeno; a estabilidade poboacional na principalcolonia de andorin real rexistrada en Galicia; e o importante incremento poboacionalrexistrado na colonia de corvo mario cristado, dende o seu establecemento a mediados dosnoventa ata acadar un mnimo de 81 parellas reprodutoras no ano 2012. Finalmente, disctesesobre o seu estado de conservacin, ameazas e importancia relativa nos contextos galego eibrico.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    16/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Estudo do efecto da introducin de illas flotantes artificiais sobre a abundancia, riqueza ediversidade de aves acuticas na ZEPA A Limia (Ourense)

    Diego Rodrguez Vieites (poente)1, Jacobo de Ua lvarez2 e Sara Domnguez Garca31Av. Castelao 66-4 D, 36209 Vigo (Pontevedra)[email protected] de Ciencias Econmicas e Empresariais, Universidade de Vigo (Pontevedra)[email protected]/ Jos Gmez Posada Curros 10-6 J, 36203 Vigo (Pontevedra)[email protected]

    A introducin de illas flotantes artificiais en ecosistemas acuticos est enfocada facilitacin

    da reproducin de aves na maiora dos estudos experimentais realizados ata o momento. Senembargo, e segundo a informacin manexada, neste traballo emprganse por primeira vez ditasillas para testar a sa influencia sobre a abundancia, riqueza e diversidade da comunidade deaves acuticas que se distribe nun conxunto de 50 areeiras englobadas na Zona Perifrica deProteccin dunha Zona de Especial Proteccin para as Aves (ZEPA).

    Seleccionronse unicamente 12 areeiras restauradas con caractersticas semellantes (superficie,riqueza e abundancia de aves acuticas) ags pola presenza de illas en cinco delas. Ametodoloxa empregada basase no deseo BACI (Before-After Control-Impact) co fin decontrastar as diferenzas temporais das areeiras impactadas (con illa flotante artificial) e asareeiras control (con illa natural e sen illa), antes e despois do tratamento (introducin dunha illaartificial vexetada cunha rea de 4 m2por cada areeira). Tras a intervencin levronse a cabo

    censos quincenais durante o ano 2011. Estudronse as diferenzas temporais das areeiras antes edespois da introducin das illas tendo en conta censos mensuais realizados durante os anos 2009e 2010. Tamn se compararon os datos das areeiras impactadas e as areeiras control durante2011 por meses.

    comparar as diferenzas temporais das areeiras antes e despois do tratamento obtvose unhavariacin interanual significativa para a riqueza e a diversidade nas 12 areeiras. A comparacindos datos das areeiras impactadas e as areeiras control amosa que as areeiras con illa naturalpresentaron maior diversidade e riqueza que as areeiras sen illa mais isto non se cumpriu coasareeiras impactadas (presentan valores menores que as areeiras sen illa). Para poder realizarunha anlise mis robusta, na actualidade se est recollendo un ano mis de datos.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    17/24

    COMUNICACINS EN PANEL

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    18/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Estado de la colonia de garceta comn Egretta garzetta en la ensenada de O Grove. Unfuturo incierto?

    Miguel LorenzoDXCN-CMATI, 15781 Santiago de Compostela (A Corua)[email protected]

    Desde que en el mes de junio de 2009 se asent una colonia de garceta comn Egretta garzettaen el islote Beiro en la ensenada de O Grove (Pontevedra), se lleva a cabo el seguimiento deeste ncleo reproductor con el objetivo de conocer la evolucin temporal de la poblacinreproductora, determinar diferentes parmetros de su biologa reproductiva, as como identificarlas principales caractersticas del hbitat de nidificacin y las presiones y amenazas que incidensobre la colonia.

    A partir de su descubrimiento, durante el perodo 2009-2012 se realizaron controles de lacolonia y su entorno mediante telescopio con una periodicidad semanal durante la temporada decra. A partir de la temporada 2010 los controles se sucedieron desde mediados del mes de abrilhasta el cese de la actividad de la colonia. El islote slo se visit una vez en poca de cra (juliode 2009), con el propsito de confirmar la nidificacin de la especie. El resto de visitas al islotese realizaron una vez finalizadas la temporadas 2009, 2010 y 2012.

    En las cuatro temporadas de cra estudiadas, los adultos reproductores se instalaron en el isloteentre finales de mayo y la segunda quincena de junio, prolongando su presencia en el islotehasta principios de septiembre (2009). El nmero de parejas asentado en la colonia siempre fueinferior a 10 y slo se constat el xito reproductor en 2009 y 2011, con nueve y tres pollos,

    respectivamente. Las garcetas situaron los nidos principalmente sobre un matorral de tojo Ulexsp., aunque tambin lo hicieron en un sauce Salix sp. y a ras del suelo. Se han constatado lasdificultades que encuentra en sus inicios esta colonia para alcanzar el xito reproductor, al sufriren los tres ltimos aos episodios que han alterado gravemente el desarrollo de la cra y que esposible que tengan su origen en la predacin por azor comnAccipiter gentilis, tal y como seobserv en la temporada 2012.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    19/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Primeros datos sobre la cra colonial de garza realArdea cinerea en Galicia

    M. Otero1, C. Varela e M. Arza1Lopo Las 5-3, 27001 [email protected]

    La garza real juega un papel clave como depredador en ecosistemas acuticos. Su dietapiscvora ha provocado su persecucin en el pasado y, an hoy, sigue teniendo unaconsideracin negativa por parte de determinados colectivos, como los pescadores deportivos ola industria acucola. Se trata de una especie colonial con un amplio rango geogrfico y unareconocida tendencia expansiva, con incrementos en dcadas recientes tanto a nivel europeocomo estatal. En Galicia esta ardeida cuenta con escasos registros como reproductora. Estoseventos de cra confirmada hacen referencia a parejas aisladas muy localizadas. En este trabajo

    se pone de manifiesto la existencia de una colonia reproductora en Galicia, se analiza suevolucin temporal y se describen diferentes parmetros reproductivos de inters.

    La colonia est ubicada en la Cuenca Hidrogrfica Mio-Sil (Valdeorras). Para su seguimientose realizaron visitas peridicas en el periodo 2009-2012. Las observaciones sobre los nidos seefectuaron mediante telescopio (20-60x). Los ejemplares reproductores se asignaron a tresclases de edad (adulto, subadulto y primer ao). Durante las visitas a la colonia se registraron elnmero de plataformas, los nidos ocupados y, cuando fue posible, el nmero de huevos y pollos.Los pollos se asignaron a una clase de edad atendiendo a su tamao. En 2011, con el fin deconocer la existencia de ms nidos, se prospectaron 66,5 km de cauce en el entorno de lacolonia.

    El tamao de la poblacin reproductora pas de 2 parejas en 2009 a 13 en el ao 2012, lo quesupone un incremento del 550%. El periodo reproductor comenz en febrero, y a principios dejulio todava haba ejemplares incubando. Para el conjunto de edades, el nmero medio depollos por nido fue de 3,07 (n = 13) y el tamao medio de puesta de 3,6 huevos (n = 5). Todoslos nidos se localizaron sobre rboles, el 76,9% (n = 13) de ellos en pies de Salix fragilisembebidos por vegetacin heloftica, y los restantes sobrePopulus nigra.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    20/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Poboacin reprodutora de cegoa branca Ciconia ciconia na Terra Ch: estadopoboacional, evolucin e parmetros reprodutivos de interese

    C. Varela, J. Otero, M. Otero, A. de Castro, O. Rivas, E. Villares, C. Gonzlez, J. R.Bugallo, G. Lij, F. Fernndez, E. Coira, V. Roura, D. Prez e R. Mndez.Asociacin Numenius, ra San Vicente 22-1, 27003 [email protected]

    A poboacin de cegoa branca Ciconia ciconia, despois de chegar a un mnimo poboacional nosanos 70 do pasado sculo, experimentou un notable incremento nas ltimas dcadas. Esteincremento tamn se reflectiu en Galicia, pasando dunha presenza testemual a 256 parellas noltimo censo nacional de 2004. A Terra Ch foi unha das comarcas recolonizadas pola especie ena actualidade alberga unha das poboacins mis numerosas de Galicia.

    A rea de estudo abarcou un total de 1.500 km2 repartidos en 15 grellas de 10 x 10 km. Entre2003-2012 efecturonse diversos censos da poboacin reprodutora. Para este perodo de tempoanalizouse a tendencia poboacional e realizouse un seguimento dos parmetros reprodutivos,estudando a variabilidade do xito reprodutor.

    O mximo poboacional obtvose na tempada 2012 cun total de 129 parellas, o que supn unforte incremento con respecto ao censo de 2003, cando se contabilizaron 45 parellas. Ademaisdo aumento poboacional na comarca, neste perodo consolidouse unha colonia situada en variasrbores contiguas, tratndose dunha das nicas e a mis numerosa coecida en Galicia.Globalmente, no perodo de estudo a densidade reprodutora media variou entre 4,09-8,6parellas/100 km2, cun mximo de 43 parellas/100 km2 para o ano 2012 na grella de maior

    densidade. Para o conxunto de anos a productividade media foi de 2,31 polos/parella.Interanualmente, a productividade oscilou entre 2,02-2,68 polos/parella, amosando diferenzasentre perodos. O substrato mis empregado para a instalacin dos nios foron rbores (77,5%),fundamentalmente carballos Quercus robur. Outros escollidos con menor frecuencia foronpostes (18,6%) e diferentes construcins (3,9%).

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    21/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Presenza do lagarteiro das torres Falco naumannina comarca lucense da Terra Chdurante a poca de dispersin premigratoria

    Jose Otero1, scar Rivas, David Calleja, Augusto de Castro, Carlos Gonzlez, FernandoFernndez de Soto, Antonio Salazar, Catuxa Varela, Eva Villares, Gustavo Martnez eMarcos Otero1A Cigoeira 19, 27375 Damil, Begonte (Lugo)[email protected]

    Dende o ano 2005 detctase con regularidade a presenza de grupos de lagarteiro das torresFalco naumanni na comarca lucense da Terra Ch, en datas coincidentes coas concentracinspremigratorias observadas en diversos puntos da Pennsula, en especial na CordilleiraCantbrica, ao longo dos meses de agosto e setembro.

    Para os anos 2005 a 2012 recompilronse as observacins propias inditas e os datosbibliogrficos (nomeadamente o Anuario das Aves de Galicia 2005, nico deste perodopublicado ata o momento, e o Noticiario Ornitoxeogrfico Galego da SGO). A maiores, no ano2012 levronse a cabo varios conteos nos durmidoiros coecidos a fin de determinar o patrn dapresenza da especie na Terra Ch.

    O continxente observado variou numrica e temporalmente entre uns anos e outros. O nmeromximo detectouse a finais de agosto de 2012 cun mnimo de 350 exemplares. Os mximosanuais coincidiron entre o 15 de agosto e o 15 de setembro. As observacins mis tempersproducronse a finais de xullo e as ltimas na primeira quincena de outubro. Basicamente forondas as zonas onde se produciron a maiora das observacins, ademais de ser estas as nicas

    onde se tiveron detectado durmidoiros comunais, un no sector Veiga de Pumar-Arneiro-Go eoutro no sector A Espieira-A Croa. Estas das zonas teen caractersticas paisaxsticas eorogrficas semellantes, amn de estar adicadas ambas a usos agrogandeiros nos quepredominan as pradeiras e os cultivos de millo.

    A conservacin das reas que acollen estas concentracins durante a dispersin premigratoria,as como os seus hbitats, podera ser de trascendental importancia para a sobrevivencia dunimportante nmero de exemplares, en especial xuvens, sector de idade no que se rexistranelevadas taxas de mortalidade.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    22/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Situacin actual do moucho comn Athene noctua na provincia de Pontevedra

    scar Martnez Roza1 e Jess Taboada Martnez1Camio da Fresa 3, Tuimil-O Viso, 36810 Redondela (Pontevedra)[email protected]@hotmail.com

    O moucho comnAthene noctua unha especie sedentaria na nosa comunidade e semella queben sufrindo un constante descenso na sa poboacin durante as ltimas dcadas. O cambio deusos do solo e o abandono dos campos de cultivo tradicionais (que non s traen consigoconsecuencias directas), tal vez sexan factores principais que inflan na densidade actual daespecie.

    No ano 2011 fxose un esforzo por documentar de xeito preliminar a presencia da especiedurante os meses de marzo e xullo na provincia de Pontevedra, prospectndose unha serie delocalidades nas comarcas de O Morrazo, Baixo Mio, O Condado, O Deza, Pontevedra e Vigo,acadndose nesta ltima unha mellor cobertura, cun 60% estimado do territorio. Levronse acabo escoitas nocturnas de entre 15 e 30 min nas proximidades dos ncleos de poboacin e,durante os meses de xuo e xullo, observacin diurnas ou crepusculares non sistemticas. Comocomplemento, ademais dos datos dos autores (obtidos durante os ltimos cinco anos)recollronse os aportados por 19 colaboradores, inclundo os compilados no NoticiarioOrnitoxeogrfico Galego da Sociedade Galega de Ornitoloxa (SGO).

    En total foi posible detectar 111 territorios, o 98% durante o perodo 2007-2011, anda que amostra ascendeu a 116 territorios en 2012. A especie atopouse ben distribuda por toda a

    provincia, con presencia en todas as comarcas mostreadas e amosando unha tendenciaaparentemente estable nos ltimos anos. Con todo, a maior parte dos territorios semellaconcentrarse nos concellos do interior, que en xeral presentan un ambiente rural mis estendidoe mellor integrado, onde dominan os pequenos cultivos para autoconsumo xunto con pastos parao gando domstico. Anda que a especie non doada de localizar, en lugares ptimos para a sacra pdense atopar varias parellas nun radio de poucos centos de metros, chegndose a localizarata 8 exemplares e un mnimo de 4 parellas en 0,7 km.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    23/24

    VIII Congreso Galego de Ornitoloxa (2013)

    Estima de la riqueza ornitolgica en el Parque Natural de Corrubedo mediante curvas deacumulacin de especies

    Alberto Monteagudo1, Graciela Fernndez, Xos Manoel Carregal y Alexia del Ro Garca 1Terranova Interpretacin y Gestin Ambiental S.L., c/ lvaro Cunqueiro 2, 15008 A [email protected]

    El primer paso para desarrollar medidas de proteccin para cualquier espacio es conocer susvalores naturales, etnogrficos, etctera. En lo referente a fauna y flora, la realizacin de unmuestreo de las especies o taxones del lugar es una de las actuaciones bsicas para caracterizarsu riqueza y evaluar su importancia. Sin embargo, esta estima simple de la riqueza no permiteestablecer lmites de confianza u otros estadsticos de dispersin que nos informen del grado deexactitud de la estimacin y nos faculten para compararla con la obtenida en otros lugares o en

    distintos perodos dentro del mismo espacio.

    Entre los aos 2004 y 2008 se muestrearon las poblaciones de aves del Parque Natural docomplexo dunar de Corrubedo e lagoas de Carregal e Vixn mediante 481 transectos realizadosen cinco hbitats diferenciados: saladar, carrizal, prados, dunas y pinar. Los transectos, conancho de banda de 25 m, se llevaron a cabo una vez por semana siguiendo el mismo recorridoen cada ocasin. Solamente se consideraron vlidos los realizados en condicionesmeteorolgicas favorables. Las longitudes de cada transecto variaron segn el hbitat, pero semantuvieron constantes durante todo el perodo de trabajo. Se obtuvieron curvas deacumulacin de especies con el programa EstimateS 8.0. Esta curva representa el incremento enel nmero de especies inventariadas a medida que aumenta el esfuerzo de muestreo. Siguiendo adiversos autores se utiliz el nmero de transectos realizados como medida del esfuerzo. Las

    curvas se ajustaron a una funcin de Clench (Sn = a*n/(1+b*n) por medio del programaStatistica 7.1.

    Se localizaron en total 72 especies en los cinco hbitats considerados. Todas las curvasconfeccionadas alcanzaron un alto nivel de fiabilidad (pendiente de la curva), menor o igual a0,03, considerndose fiables aqullas de 0,95).En todos los hbitats se super el 95% de las especies esperadas, lo que denota una buenacobertura general. El nmero de transectos necesarios para alcanzar este porcentaje se cubriholgadamente en todos ellos, si bien el nmero vari ampliamente entre hbitats (desde 33 parael pinar a 177 para el saladar). Los dos hbitats ms cerrados, el pinar y el carrizal, fueron losque menos transectos precisaron, sugirindose una menor presencia de especies infrecuentes o

    escasas, mientras que en el resto de hbitats, ms abiertos, la probabilidad de incorporar nuevasespecies a medida que se intensifica el muestreo es mayor por incluir un mayor nmero deespecies que utilizan esos lugares como zona de paso.

  • 7/29/2019 Libro Resumos VIII CGO

    24/24

    www.sgosgo.org

    [email protected]

    Colaboran: