lekts 17 18 mongonii zah zeel
TRANSCRIPT
Мөнгөний зах зээл
1. Мөнгөний үүсэл хөгжил
2. Мөнгөний үүргүүд
3. Мөнгөний эрэлт
4. Мөнгөний тооны онол
• http://nyabo.mn/index.php/tanii-medlegt/medee/965-2010-04-14-00-41-52• http://biznetwork.mn/topic/show/12668• http://www.asuu.mn/medleg/ediin-zasag/123/1008060068• http://zoorgii.miniih.com/index.php/home/post/162• http://www.asuu.mn/medleg/ediin-
zasag/123/1008060070
• Barter
Мөнгө нь онцгой шинж чанартай бараа.
Мөнгөний үүргүүд
• Гүйлгээний хэрэгслийн үүрэг
• Өртгийн хэмжүүр
• Хуримтлалын хэрэгсэл
Мөнгөний агрегат
• М1 – цаасан ба зоосон мөнгө, харилцах дансан дах мөнгө, карт, хугацаагүй хадгаламж
• М2 – М1 дээр нэмэх нь богино хугацаатай хадгаламж
• М3 – М2 дээр нэмэх нь урт хугацаатай хадгаламж
Мөнгөний эрэлт
Кейнсийн онол ёсоор дараах
шалтгаануудын улмаас мөнгөний эрэлт
үүсдэг. Үүнд:
- Арилжааны
- Болгоомжлолын
- Ашиг хонжоо олох
Дээрх шалтгаануудаас үүдэн
мөнгөний эрэлтийн дараах хэлбэрүүд
үүсдэг. Үүнд:
- Арилжааны эрэлт
- Болгоомжлолын эрэлт
- Ашиг хонжооны эрэлт
Арилжааны ба болгоомжлолын
эрэлт нь зээлийн хүүгээс хамаарахгүй
үүсдэг. Харин ашиг хонжооны эрэлт нь
зээлийн хүүгээс урвуу хамааралтай
байдаг.
Interest rate - зээлийн хүү – r
MONEY
r
MM1
r1
r2
DM
M20
Мөнгөний тооны онол
Мөнгөний тооны онол нь гүйлгээнд
байгаа мөнгөөр дамжуулаад эдийн
засгийг удирдан зохицуулах боломжтой
гэж үздэг.
Milton Freedman.
Банкны тогтолцоо
Монгол улс нь 2 шатлалт банкны
тогтолцоотой. Үүнд:
• Төв банк
• Арилжааны банкууд
• FEDERAL RESERVE BANK
websites
• http://edec.blog.gogo.mn/read/entry41775• http://www.mongolbank.mn/c/document_library/get_file?
uuid=64345fda-c26f-4c80-be82-073f00d3eadc&groupId=16• www.mongolbank.mn• http://www.bolod.mn/modules.php?name=News&nID=42887• http://sankhuu.dayar.mn/news/show/553
Банк гэж юу вэ
Õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí îðóóëñàí ìºíãºí õºðºí㺺ñ á¿ðäñýí
ä¿ðìèéí ñàíòàé, õóâü íèéë¿¿ëýã÷èä íü îðóóëñàí õºðºíãèéíõºº
õýìæýýãýýð ñàíõ¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýäýã, áóñäûí ìºíãºí
õºðºíãèéã õóðèìòëóóëàí õàäãàëæ, ººðèéí íýðèéí ºìíººñ çýýë
îëãîõ, òºëáºð òîîöîî çýðýã ñàíõ¿¿ãèéí çóó÷ëàëûí àæèë
¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã Ìîíãîëáàíêíû òóñãàé
çºâøººðºëòýéãýýð ýðõýëäýã, àøãèéí òºëºº õóóëèéí
ýòãýýäèéã áàíê ãýíý.
Áàíê Ìîíãîëáàíêíû çºâøººðºëòýéãýýð äàðààõü ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëíý:
1/ ìºíãºí õàäãàëàìæ;
2/ çýýë;
3/ òºëáºð òîîöîî;
4/ººðèéí íýðèéí ºìíººñ ãóðàâäàã÷ ýòãýýäýä áàòàëãàà, áàòëàí äààëò ãàðãàõ;
5/ãàäààä âàëþò õóäàëäàí àâàõ, õóäàëäàõ, õàäãàëàõ, õàäãàëóóëàõ;
6/¿íýò ìåòàëë, ýðäýíèéí ÷óëóó õóäàëäàí àâàõ, õóäàëäàõ, õàäãàëàõ, õàäãàëóóëàõ;
7/¿íýò ç¿éë õàäãàëàõ;
8/ãàäààä òºëáºð òîîöîî õèéõ;
9/¿íýò öààñ ãàðãàõ, õóäàëäàõ, õóäàëäàí àâàõ;
10/ñàíõ¿¿ãèéí ò¿ðýýñèéí ¿éë àæèëëàãàà; - Leasing
11/õºðºí㺠îðóóëàëò, ñàíõ¿¿ãèéí ÷èãëýëýýð çºâëºìæ, ìýäýýëýë ºãºõ;
12/ Ìîíãîëáàíêíààñ çºâøººðñºí ñàíõ¿¿ãèéí áóñàä àæèë, ¿éë÷èëãýý.
Áàíêèíä òàâèõ øààðäëàãà
1. çààâàë áàéëãàõ íººö, òºëáºð ò¿ðãýí ã¿éöýòãýõ ÷àäâàðûã Ìîíãîëáàíêíààñ òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó çîõèõ õýìæýý, õýëáýðýýð õàíãàõûí çýðýãöýý õàäãàëàìæ ýçýìøèã÷, õàðèëöàã÷èéí ìºíãºí õºðºíãèéã á¿ðýí áàéëãàæ, òýäãýýðèéí àíõíû øààðäëàãààð ãàðãàæ ºãºõ, øèëæ¿¿ëýõ
2. ººðèéí õºðºíãèéí õ¿ðýëöýý, çýýë
òºëºãäºõºä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëààñ
õàìãààëàõ ñàí, ãàäààä âàëþòûí áîëîí
áóñàä çîõèñòîé õàðüöààíû øàëãóóð
¿ç¿¿ëýëòèéã Ìîíãîëáàíêíààñ òîãòîîñîí
æóðìûí äàãóó áèåë¿¿ëýõ
3. õàðèëöàã÷èéí çºâøººðºëã¿éãýýð
õàðèëöàõ äàíñíààñ íü çàðëàãûí ã¿éëãýý
õèéõã¿é áàéõ. Ýíý çààëò íü õóóëü
òîãòîîìæèä çààñàí õóãàöààíä òàòâàðûí ºðºº
áàðàãäóóëààã¿é òàòâàð òºëºã÷èéí
õàðèëöàã÷ áàíê äàõü äàíñàíä áàéãàà ìºíãºí
õºðºíãºíººñ òàòâàðûí ºðèéã ¿ë ìàðãàõ
æóðìààð ãàðãóóëàõàä õàìààðàõã¿é
4. òóõàéí áàíêíààñ ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé
óðüä÷èëñàí íºõöºë áîëãîæ ººðèéí ñàëáàð,
òºëººëºã÷èéí ãàçðààð ¿éë÷ë¿¿ëýõèéã
õàðèëöàã÷èä øààðäàõã¿é áàéõ
5. õàðèëöàã÷ õýä õýäýí áàíêààð
¿éë÷ë¿¿ëýõýä õÿçãààðëàëò òàâèõã¿é
áàéõ;
Монголбанкны үндсэн зорилт
• Монголбанкны үндсэн зорилт нь үндэсний мөнгөн
тэмдэгт-төгрөгийн тогтвортой байдлыг хангахад
оршино.
• Монголбанк өөрийн үндсэн зорилтын хүрээнд
санхүүгийн зах зээл, банкны тогтолцооны тогтвортой
байдлыг хангах замаар үндэсний эдийн засгийн
тэнцвэртэй хөгжилд дэмжлэг үзүүлнэ.
DEALER - дилер
Монголбанкны үйл ажиллагааны чиглэл
Монголбанк өөрийн зорилтыг биелүүлэхийн тулд дараахь чиглэлээр үйл
ажиллагаа эрхэлнэ:
1/ мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд гаргах
2/ эдийн засаг дахь мөнгөний нийлүүлэлтийг зохицуулах замаар мөнгөний
бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлэх
3/ Засгийн газрын санхүүгийн зуучлагчийн үүрэг гүйцэтгэх
4/ банкны үйл ажиллагаанд хяналт тавих
5/ банк хоорондын төлбөр тооцоог зохион байгуулах – Clearing - клиринг
6/ гадаад валютын улсын нөөцийг эзэмшиж, зохицуулах
Монголбанк мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд гаргах, гүйлгээнээс татах замаар гүйлгээнд байгаа мөнгөн тэмдэгтийн зохистой бүтцийг хангах үйл ажиллагаа явуулна.
• Монголбанк мөнгөн тэмдэгт үйлдвэрлэх, тээвэрлэх, хадгалах,түүний нөөцийг бий болгох, хүчин төгөлдөр эсэхийг тодорхойлох, гэмтэж муудсаныг солих, устгах ажлыг эрхлэн зохион байгуулна.
• Гэмтэж муудсан мөнгөн тэмдэгт солих журмыг Монголбанк тогтооно. Монголбанкны зөвшөөрөлгүйгээр мөнгөн тэмдэгт устгахыг хориглоно.
Монголбанк төрийн мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэхдээ дараахь хэрэгслийг ашиглаж болно:1/ банкны заавал байлгах нөөцийн хувь, хэмжээг тогтоох;2/ банкинд олгох зээлийн хэмжээг тогтоох;3/ Монголбанкны зээл, үнэт цаасны хүү болон хямдруулалтын хувиар дамжуулж хүүгийн нэгдсэн бодлого явуулах;4/ нээлттэй зах зээлийн үйл ажиллагаа явуулах;5/ банкнаас олгох зээлийн үлдэгдэлд хязгаарлалт хийх