1. Lat leskaflar. JK

2. 3.kafli. Ancilla semper laborat. Ambttin vinnur alltaf. Natura sanat, non medicina. Nttran lknar, ekki lknislistin. Poeta puellam amat. Skldi elskar stlkuna. Ubi habitas, puella? Hva bru, stelpa? Filia nautae in silva ambulat. Dttir sjmannsins spsserar skginum. 3. 3.kafli. Agricola puellae rosam donat. Bndinn gefur stlkunni rs. Nauta et femina in silvam festinat. Sjmaurinn og stlkan flta sr inn skginn. Villam spectamus. Vi sjum bgarinn. Nauta et filia poetae in insulam navigant. Sjmaurinn og dttir skldsins sigla a eyjunni. Cur filiae poetae rosam non donas Af hverju gefuru dttur skldsins ekki rs. Nautae viam monstras. vsar sjmanninum veginn. 4. 4.kafli. Filiae scribae ancillam delectant. Dtur skrifarans gleja ambttina. Puellas in silva spectamus. Vi skoum stelpurnar skginum. Incolae insularum saepe cum nautis pugnant. bar eyjarinnar berjast oft vi sjmenn. Puellis rosas donamus Vi gefum stelpunum rsir. Agricola in villis habitant. Bndurnir eiga bgara. Ubi habitatis, puellae? Hvar bi i, stlkur? In Islandia, habitamus. Vi bum slandi. Aquilae in silvis habitant. Ernirnir ba skginum. Nauta poetam sica vulnerat. Sjmaurinn srir skldi me rtingi. Regina filias nautarum laudat. Drottningin lofar dtur sjmannanna. 5. Kafli. 5 Dominus clamat, servi tacent. Hsbndinn hrpar, rlarnir egja. Servum mones, fili. minnir rlinn, sonur. Tyrannus vulgus timet. Harstjrinn ttast almenning. Cur amico equum non donas, Tlli? Af hverju gefum vi vininum ekki hest, Tllus? Corvus nidum sub muro habet. Hrafninn br hreiri undir mrnum. Habetisne equos in villa. Eigi i hesta bgarinum? Equos et porcos in horto habemus. Vi eigum hesta og svn bgarinum. Filius domini servum terret. Sonur drottnarans hrir rlinn. Filii dominorum servos monent. Synir herranna minna rlana. Dominis paretis, servi. Hli eigendunum, rlar. In hortis rosas habemus. Vi eigum rsir garinum. Di populum amant. Guirnir elska linn 6. Kafli. 6 Quo vadis, puer? Hvert tlar , strkur? Ad agrum viri vado. g fer a akri mannsins. Scribisni epistolam, fili? Skrifaru brf, sonur? Hodie non scribo, epistolas puerorum lego. dag skrifa g ekki, g les brf drengjanna. Non scholae, sed vitae discimus. Vi lrum ekki fyrir sklann, heldur fyrir lfi. Liberos gladiis defenditis. i verji brnin me sverum. Puer librum magistri legit. Strkurinn les bk fr kennaranum. 7. Kafli. 6 Pueri et puellae in agro ludunt. Strkarnir og stelpurnar leika sr akrinum. In agris equos et vaccas videmus. Vi sjum hesta og kr krunum. Vir laborat, femina tacet, puer ludit. Maurinn vinnur, konan egir, strkurinn leikur. Tacitus Germaniam et vitam incolarum describit: Incolae Asiae vel Africae vel Italiae Germaniam non petunt; metuunt enim silvas terrae et ferociam incolarum Tacitus lsir lfinu hj bum Germanu: bar Asu ea Afrku ea talu leita ekki til Germanu; eir ttast skga landsins og grimmd banna. Incolae Germinae militiam et pugnas diligunt, sed litteras neglegunt. bar Germanu elska hermennsku og orrustur en vanrkja bklegan lrdm. Agriculturam saepe curae feminarum committunt. eir fela konunum oft umsjn akuryrkju. 8. Kafli. 7 In schola verba magistri auditis. sklanum hlusti i or kennarans. Romani castra fossa et muro muniunt. Rmverjar vggira herbir snar me skurum og veggjum. Cur consilium amici non audis? Af hverju hlustari ekki rleggingar vinarins? In caelo stellas videmus. Vi sjum stjrnun himninum. Incolae consilia audiunt et pericula vitant. barnir hlust rin og forast htturnar. Dominus servum custodit. Hsbndinn verndar rlinn. Cur dormitis? Af hverju sofi i? Non dormimus; tacemus et expectamus. Vi sofum ekki; vi egjum og bum. In foro oppidi templa videtis. i sji hofin torgi bjarins. 9. Kafli. 8-vantar sm. Islandia insula est. sland er eyja Incolae insulae sumus Vi erum bar eyjarinnar. Ubi sunt puer et puella. Hvar eru strkurinn og stelpan In foro sunt. au eru torginu. Fili agricolae a villa absunt. Synir bndans eru fjarstaddir fr bgarinum Ab insula abestis. i fari burt fr eyjunni. Ante clivum silvae et villae, circum cillas area et prata sunt. Fyrir framan hina eru skgar og bgarur, kringum bgarinn eru tn og engi. Instersuntne incolae proelio nautarum? Taka sjmennirnir tt stri banna? Templum inter portam et foram est. Hofi er milli hlisins og torgsins? Adsumus non obsumus amicis. Vi hjlpum vinunum en yfirgefum ekki? Filius villae praeest. Sonurinn strir bgarinum. ? Incolae sociis in bello non desunt. barnir yfirgefa bandamenn ekki stri. 10. 9. kafli. Ora et labora! Bija og vinna. Pugnate, viri, et patriam liberate. Berjist, menn, og frelsi furlandi. Narra pueris de pugna, vir! Segu strkunum fr orrustunni, maur! Divide et impera. Deildu og drottnau! Legite et scribite, pueri! Lesi og skrifi, drengir! Dic verum, puer! Segu sannleikann, drengur! Vale, amice! Vertu sll, vinur!(?) 11. 9. kafli. Intereste cenae, viri! Taki tt kvldmatnum, menn! Praees villae, agricola. Stru bgarinum, bndi! Vincitie armis, viri! Sigri me vopnum, menn! Duc copias in castra, tribune. Leiddu hersveitirnar herbirnar, hermannaforingi. Plaudite! Klappi Ades amico, nauta Hjlpau vininum, sjmaur. 12. Kafli. 10 Potesne verba magistri audire? Geturu heyrt or kennarans? Puella diu tacere non potest Stelpan getur ekki aga lengi Liberos amare debemus Vi eigum a elska brnin Amici amicis saepe prodesse possunt. Vinir geta oft gagnast vinum snum. Vir animum regere non potest. Maurinn getur ekki stjrna skapi snu. Semper verum dicere debetis. i eigi alltaf a segja satt Puellam vocare desino; dormit. g htti a kalla stelpuna; hn sefur. Potestne puer viro viam monstrare Getur strkurinn vsa mnnunum veginn. Curare saepe est exspectare. A lkna er oft a ba? 13. Kafli. 11 Populus Romanus; Roma aeterna; lingua Latina; Imperium Romanum. Rmarlur; hin eilfa Rm; Latneska tungan; Rmarveldi. Vita honesta beata est. Heiarlegt lf er gott. Amicus meus dimidium animae mea est. Vinur minn er helmingur slar minnar. Hodie pauci discipuli absunt. dag eru fir lrisveinar fjarverandi. Scribae bono adsumus. Vi hjlpum ga ritaranum. 14. Kafli. 11 Filiae agricolae boni librum novum donat potea. Skldi gefur dttur (ga?) bndans nja bk. Vir toti villae praest. Maurinn strir gervllum bgarinum. Ferrum durum est. Jrni er hart. Consilia amicorum meorum bona sunt. Rleggingar vinar mns eru gar. Servus fili tui non laborat. rll sonar ns vinnur ekki. Ubi es, mi fili? Hvar ertu, sonur minn? 15. Kafli. 12 Puellam pulchram amamus. Vi elskum fallegu stlkuna. Liberi sumus. Vi erum frjlsir. Incola insulae magnae liberi non sunt. bar stru eyjunnar eru ekki frjlsir. Nautae misero viam monstrate. Vsi aumingja sjmanninum veginn. Viam per silvam aspera est. Vegurinn gegnum skginn er erfiur. 16. Kafli. 12 Cur miseri estis? Af hverju eru i veslir? Estisne aegri? Eru i sjkir? Aegri sumus. Vi erum sjkir. Servus in agro nostro laborat. rllinn vinnur akrinum okkar. Patria nostar terra pulchra est. Furlandi okkar er fallegt. Vita nautarum nigrorum misera est. Lf svrtu sjmannanna er veslt. Populus bellum prosperum gerit. Lurinn heyir sigurslt str. Novus medicus, nova sepulchra. Nr lknir, njar grafir. 17. Kafli. 13 Tum apud sororem sedebam et scribebam sat g heima hj systur mini og skreif. Copiae Cesaris tum oppidum obsidebant Hersveitir Sesars stu um borgina. Maiores nostri agros cum industria colebant. Forfeur okkar rktuu akrana af kostgfni. Populus oratori magis quam consuli parebat. jin hlddi rumanninum fremur en rismanninum. 18. Kafli. 13 In horto consulis cotidie ambulabam. g gekk daglega gari rismannsins. Patrem er matrem amare debemus. Vi eigum a elska fur og mur. Novos consules create. Kjsi nja rismenn. Pastorem saepe on prato videbam; agnos custodiebat. g s oft hirinn enginu; hann gtti lambanna. 19. Kafli. 14 Carmina poetarum virgini grata erant. Kvi skldanna voru meyjunni kr. Homo leonem magnum necare poterat. Maurinn gat drepi stra ljni. Nomen tuum audire non poteram. g gat ekki heyrt nafn itt. Nomina sunt odiosa. Nfn eru hvimlei. Redde legiones. Skilau aftur herdeildunum 20. Kafli. 14 Homini bono aderamus. Vi hjlpuum ga manninum. Legioni Romanar legatus praeerat. Undirforinginn stri rmversku herdeildinni. Pulchritudinem virginis vide poteratis. i gtu s fegur meyjarinnar. Consuetudines malas amare non debetis i eigi ekki a elska slmar/vondar venjur. Castra legionum Romanarum non procul a flumine alto aberant. Herbir rmversku herdeildanna voru ekki langt fr djpu fljti. 21. Kafli. 15 Tempus idoneum expectabimus Vi munum ba hentugri tma. Colores florum oculos tuos delectabunt. Litir blmanna munu gleja augu n. O, tempora, o mores. , hvlkir tmar, hvlkir siir. Honos est onus. Heiur er byri. Multa poma in arbore pulchra videbis. i munu sj marga vexti fallega trnu? More suo Caesar copias in castris cras continebit. Samkvmt venju mun Sesar halda kyrru fyrir herbunum morgun. 22. Kafli. 15 Dolores generis humani multi sunt. Srsauki mannkynsins er mikill. Multa vulnera in corpore consulis videbitis. i munu sj mrg sr lkama rismannsins. Malis temporibus vivimus. Vi lifum erfium tmum. 23. Kafli. 16 Dux romanus ex equo descendet et cum duce Gallorum contendet. Rmverski foringinn mun stga af hesti snum og berjast vi foringja Galla. Duci bono gratias agemus. Vi munum fra ga foringjanum akkir. Vocem tuam audiar g mun hlusta rdd na. Iudices servos iudiabunt. Dmararnir munu dma rlana. 24. Kafli. 16 Quid agetis cras in prato, pueri? Hva munui gera enginu morgun, drengir? Pila ludemus. Vi munum leika me bolta. Quiesce in pace. Hvldu frii. Via crucis via lucis. Vegur krossins, vegur ljssins. Filia regis in lucem dormiet. Dttir kngsins mun sofa fram hbjartan dag. Multi sunt in pcae leones, in proelo cervi. Margir eru ljn frii en hirtir bardaga. 25. Kafli. 17 Dux militibus non deerit. Foringinn mun ekki bregast hermnnunum. Poterisne adesse. Geturu hjlpa? Propter aetatum adesse non potero. Vegna aldurs mun g ekki geta hjlpa. Puer equos per paludes magnar ducere non poterit. Drengurinn mun ekki geta leitt hestana yfir stru mrarnar. 26. Kafli. 17 Saluti publicae non deerimus. Vi munum ekki bregast almannaheill. Caesar multas civitates Gallorum legionibus suis superabit. Sesar mun sigra mrg borgrki Galla me herdeildum snum. Virtues iuventutis er senectutis diversae sunt. Dyggir skunnar og ellinnar eru mismunandi. In vino veritas, in aqua sanitas. Vn er sannleikur vatn er heilbrigi. --Vantar Magna est veritas et semper praevalebit. Sannleikurinn er mikill og mun alltaf vera yfirsterkari? 27. Kafli. 18 Amicus verus, rara avis. Sannur vinur er sjaldgfur fugl Mors certa hort incerta. Dauinn er viss, tmasetningin viss. In urbe tria fora circum arcem magnae erant. borginni voru rj torg krignum hborgina miklu. Quator tempora anni sunt. rstirnar eru fjrar. Turrim altam hostium milites occupant. Hermennirnir leggja undir sig hinn ha turn vinanna. Quince aves pulcras volare videmus. Vi sjum 5 fallega fugla fljga. Dux milites trans amnum altum ducit. Foringinn leiir hermennina yfir djpa fljti. Cave canem! Varastu hundinn! 28. Kafli. 18 Mens sana in corpore sano. Heilbrig sl hraustum lkama. Consul dues naves et multos milites in Asiam mittet. Rismaurinn mun senda tv skip og marga hermenn til Asu. Nemo potest duobus dominis servire. Enginn getur jna tveimur hsbndum. Cives Romani estis. i eru rmverskir borgarar. 29. Kafli. 19 Terra marique Romani bella gerunt. Rmverjar heyja str li og legi. Parsimunia magnum est vectigal. Sparsemi er mikill fjrsjur. Ccer. Multi piscas in mari nostro sunt. okkar hafi eru margir fiskar. Provincia magnum vectigal pendet. Skattlandi greiir mikinn skatt. 30. Kafli.19 Maria montesque promittis. lofar hfum og fjllum. Etiam parva animalia hominibus noxia sunt. Ltil dr eru einnig skaleg mnnum. Consules cum undeviginti milibus peditum et mille equitibus trans mare navigabunt. Rismennirnir munu sigla yfir hafi me 19 sundir ftgngulia og sund riddara. 31. Kafli.20 Puer boves senis in loca herbida ducit. (senis er senex nom og voc. Sing.) Strkurinn leiir nautgripi gamla mannsins grsuga stai. (bos = c.) Clades magna militum numerum civium minuet. (civis. = c.) Miklar farir hermannanna munu minnka fjlda borgaranna. Pedites magna vi pugnant. (vis er vi abl.-abl. modi.) Ftgnguliar berjast af miklum krafti. Dux seditionem metuit. Foringinn hrist uppreisnina/umstur. Templa Iovis et Appollinis pulchra sunt. (Iovis + pater = seifur fair) Hof Jpters og Appolns eru falleg. 32. Kafli. 20 Vere frigus floribus saepe nocet. (noceo strir dativus. maur skaar einhverjum) Kuldinn skaar oft blmin vorin. Aestate milites pugnabant, hieme (feminum) heimabant. (heimabant = imperfectum) Hermenn brust sumrin, veturna hfu eir vetursetu. Incolae lact (neutrum) et carne vivunt. abl. Instrumenti. (via lactea = vetrarbrautin) barnir lifa kjti og mjlk. 33. Kafli. 21 Servi in agro laborabant; subito aquilam speetaverunt. rlarnir voru a vinna akrinum, allt einu su eir rn. Agricolae ad oram properaverunt nautas miceros servatum. Bndurnir flttu sr til a bjarga aumingja sjmnnunum. Milita dura toleratu erat. Duci semper paruimias. a var erfitt a ola hermennsku. Vi hlddum alltaf foringjanum Multa naves ad insulam navigaverunt pirates territum. Mrg skip sigldu til eyjarinnar til a hra sjrningjana 34. Kafli. 21 Dormiuistine diu? accusativus temporis. Tknar hversu lengi eitthva gerist. Svafstu lengi Duos senes salutavimus. Vi heilsuum tveimur ldungum Milites castra muniverunt. Hermennirnir vggirtu herbirnar/hafa vggirt herbirnar. Octo Horas dormivi. g svaf 8 tma. 35. Kafli. 22 Imperator legiones in fines hostium duxit, quod seditionem metuit. Hershfinginn leiddi herdeildirnar inn lnd vinanna, af v a hann ttaist uppreisn. Quid scripsisti? Hva hefur skrifa? Litteras scripsi. g hef skrifa brf. Praedones praedam in tres partes diviserunt. Rningjarnir skiptu rnsfengnum 3 hluta. Verbis tuis matrem laesisti. srir mur na me orum num. 36. Kafli. 22 Pedes amicum scuto texit. Ftgnguliinn verndai vin sinn me skildinum. Legatos mittemus verum dictum. Vi munum senda sendimenn til ess a segja hi sanna. Consul milites in unum locum contraxit. Rismaurinn safnai hermnnunum saman einn sta. Caesar magnum numerum equitum navibus vexit. Sesar flutti mikinn fjlda riddara skipum. Rex decem annos rexit. Konungurinn rkti 10 r. 37. Kafli. 23 Um Plfemus kklpa. Cyclopes erant pastores eximia corporis magnitudine. Kklpar voru hjarmenn grarmiklir a lkamsburum og bjuggu hellum. Unus Cyclopum Polyphemus erat. Einn kklpanna var Plfemos. Post bellum Troinaum Ulixes comites suos domum ducebat. Eftir Trjustri var dysseifur a leia flaga sna heim. Aliquando navem ad insulam Polyphemi appulit. Einhverju sinni lenti hann skipi snu a eyju Plfemosar. Cyclops autem homines in speluncam traxit et nunnullos necavit. (autem = sed) Risinn dr mennina inn hellinn og drap nokkra. 38. Kafli. 23 Polyphemus unum modo oculum in media fronte habebat. Plfemus hafi aeins eitt auga miju enninu. Nocte Ulixes oculum sude praeusta et fervida percussit. A nturlagi rak dysseifur brennheitan staur sem var sviinn endann auga hans. Deinde cum comitibus ad navem mergere contendit. San fltti hann sr a skipinu me flgum snum. Polyphemus magnis saxis navem mergere contendit, sed Ulixes periculum evitavit et inde navigavit. Plfemos reyndi a skkva skipinu me strum steinum, en dysseifur komst r httunni og sigldi aan. 39. Kafli.25 Ira furor brevis est. Reiin er stutt i. Ars longa, vita brevis. Listin er lng, lfi er stutt. Vita somnium breve. Lfi er stuttir draumar. Cum hosti forti pugnaverant. eir hfu barist vi sterka vininn. Onera gravia navigationem celeram prohibuerant. ungir farmar hfu hindra skjta siglingu. Consilia tua celeria et salubria fuerunt. R n voru fljtleg og nytsamleg? 40. Kafli. 25 Mercatores dixerant: Germani incredibli virtui sunt. Kaupmennirnir hfu sagt: Germanarnir eru trlega hraustir. Legatus omnes naves incolumes remiserat. Undirforinginn hafi sent til baka ll skipin heil hfi. Omnibus proelis interfuerat. Hann hafi teki tt llum orrustunum. Duci forti adesse non potuerant. eir hfu ekki geta hjlpa hrausta foringjanum. Consilium utile audiveram. g hafi heyrt gagnlegt r. 41. Kafli. 26 Si milites duci prudenti paruerint, periculum atrox evitabunt. Ef hermennirnir munu hafa hltt hyggna foringjanum, munu eir komast hj hrilegri httu. Si hostes proelio felici superaveritis, grati erimus. Ef i munu hafa sigra vininn farslli orrustu, verum vi akkltir. Si frumentum in urbem pro vetere amicitia vexerimus, grata verba audiemus. Pro strir abl. Ef vi munum hafa flutt korn borgina skum gamallar vinttu, munum vi heyra akklt or. Mors neque a paupere neque a divite procul abest. Dauinn er hvorki fjarri hinum rka n hinum ftka. Si adesse potueris, imperator clemens in captivum erit. Ef munt hafa geta veri vistaddur, verur hershfinginn mildur vi fangann. 42. Kafli. 27 Si copias pedestres in loca silvestria duxeritis, duci prudenti et forti placebitis. Ef i munu hafa leitt ftgngulissveitirnar skgi vaxna stainn, munu i falla hyggna og hrausta foringjanum ge. Audacia consilia datis. i gefi djarfleg r. Sine duce forti milites fortes non pugnabunt. n hrausts foringja munu hraustir hermenn ekki berjast. 43. Kafli. 27 FABULA DE AQUILA ET AGRICOLA. DMISAGAN UM RNINN OG BNDANN. Aquila nidum in saxisn ingentibus non procul a (strir abl.) villa agricolae pauperis habebat. rn tti hreiur strum klettum, ekki langt fr bgari ftks bnda. Alicuando aquila se in laquem venatoris implicaverat et querelis agricolam advocavit. Einu sinni hafi rninn flkt sig snru veiimannsins og kallai bndann til sn me kveinstfum. Quionam aquila agnis numquam nocuerat, agricola misericors feram liberavit. Fyrst rninn hafi aldrei granda lmubunum frelsai miskunnsami bndinn hi villta dr 44. Kafli. 27 Mox, dum sub muro caduco et vetere iacet, aquila advolavit et pileum viri in nidum asportavit. Skmmu sar mean bndinn l undir hrrlegum gmlum vegg kom rninn flgandi og bar hatt mannsins upp hreiur sitt. Agricola, causae rapinae inscius, aquilam ingratam habet atque in saxa feroci animo properat, ubi pileum recuperat. Bndinn sem vissi ekki stu mlsins telur rninn vanakkltan og fltir sr upp klettana grimmdarhug og endurheimtir hattinn. Tum rursus domum properavit, sed prope villam ruinam muri, ubi iacuerat, spectavit et gratiam aquilae prudenti pre auxilio mirabili habuit. fltti hann sr heim, en nlgt bgarinum s hann rstir mrsins ar sem hann hafi legi og var hann akkltur hyggna erninum fyrir hina undraveru hjlp. 45. Kafli. 28 Agricola quondam in lecto suo iacebat. Einu sinni l bndinn rminu snu. Diu aeger fuerat et i am prope mortem erat. Hann hafi veri veikur lengi og l n banaleguna. Tum filios ad lectum suum vocavit et multis lacrimis tristibus appellavit, nam divitias filiis relinquere non potuit|: Filii mei, hinc mox discedam; omnes meas divitias in vinea reliqui; quaerite ibi thesaurum magna cum cura. kallai hann syni sna a rmi snu og varpai me mrgum dprum trum v hann gat ekki skili eftir aufi fyrir synina. Synir mnir, brtt mun g fara han, g hef skili ll mn aufi eftir vnekrunni leiti fjrsjs ar af mikilli nkvmni. 46. Kafli. 28 Non multo post agricola exspiravit. Ekki miklu sar gaf bndinn upp ndina. Primo filii maesti patrem sepeliverunt. fyrst greftruu synirnir hryggir fur sinn. Deinde thesaurum in vinea quaerebant. San leituu eir a fjrsjnum vnekrunni Totum igitur solum vineae fodiunt. ess vegna reyndu eir a grafa upp allan jarveg vnekrunnar. Sed labor frustra erat; nullum enim thesaurum inveniunt. En vinnan bar ekki rangur, v engan finna eir fjrsjinn . Sed interea terrram singulari cura coluerant et anno post vites multas uvas habebant. En mean hfu eir rkta landi af einstakri umhyggju og ri sar bru vnviirnir mrg vnber. Hinc filiis magna pecunia fuit et iam verba patris intellexerunt. skildu eir or fur sns og nuu mikinn pening. 47. Kafli. 29 Vir strenuus numquam officio deerit. tuli maurinn mun aldrei bregast skyldu sinni. Undesexaginta annos in urbe habitavit. Hann hefur bi borginni 59 r. Decem milia peditum et duo milia equitum proelio atroci interfuerant; praeterea viginti duae naves ante oram affuerant. tu sundir ftgngulia og tvr sundir riddara hfu teki tt harri orrustu; auk ess hfu tuttugu og tv skip veri vistdd t fyrir strndum Nongenti equites sociorum adesse non potuerunt. nu hundru riddarar bandamanna gtu ekki hjlpa. 48. Kafli. 30 Urbs Roma quattourdecim milia passuum a mari abest. Rmarborg er 14 sund skref fr sj. Sensus hominis quinque sunt: visus, auditus, odoratus, gustus, tactus. Skilningarvit mannsins eru 5: sjn, heyrn, efnmi, bragskyn og snertiskyn. Milites primum et secundum impetum sustinuerunt. Hermennirnir hafa staist fyrstu og ara rsina. Consul exercituti praeerat; equites et in dextro et in sinistro cornu collocavit. Rismaurinn stri hernum; hann skipai riddurum niur bi hgri og vinstri fylkingararmi. 49. Kafli. 30 Legioni decimae Labienus praeraat. Labenus stri tundu herdeildinni. Auxilia cornua exercitus defendunt. Hjlparlii ver fylkingararma hersins. In manus tuas, Domine, commendo, spiritum meum. Hndum num, Drottinn, tri g fyrir sl minni. In domo parva habitat. Hann br litlu hsi. Primo vere domi erat. vorbyrjun var hann heima. Equitatum et peditatum praemisit. Hann sendi riddaralii og ftgngulii undan. Primas partes agere A leika aalhlutverki 50. Kafli. 31 Amicum certum in re incerta cernimus. vi greinum vissan vin vissu mli. Homini nihil agenti dies est longus. Dagurinn er langur manni ekkert starfandi. Hannibal insidias Romanorum timens ex patria fugit. Hannibal sem ttaist launr Rmverja fli r landinu. Vir pro re publica laborans admirabilis est. Maur sem vinnur fyrir rki er adunarverur. Milites oppidum hostium eximia virtute pugnantium spe parva oppugnaverunt. Hermennirnir rust af ltilli von borg vinanna sem vrust me frbrri hreysti. Aciem pugnantem relinquit. Hann yfirgefur fylkinguna sem berst. 51. Kafli. 31 In rebus difficilibus spem servavi. erfileikum varveitti g vonina. Deo adiuvante opus ad finem perduximus. Me gus hjlp leiddum vi verki til lykta. Cicerone et Antonio consulibus Catilinia contra rem publicam cum sociis coniuravit. rismannst Ccers og Antnusar geri Catilina samsri gegn rkinu samt flgum snum Epistulam scripturus sum. g tla a fara a skrifa brfi. Anni futuri boni erunt. Komandi r vera g. 52. Kafli 32. eftir ramt. Dolor animi multo gravior est quam corporis. gravi gravior gravissimus. jning hugans er miklu yngri en lkamans. Nihil est sale et sole utilius. Ekkert er gagnlegra en salt og sl. Video virum laborare. g s mann vinna. Bona exempla praeceptis utiloria sunt. G fordmi eru gagnlegri en fyrirmli. Femina prudentior est viro. Konan er hyggnari manninum. Anni diem brevissium appellamus brumam. Brevis brevior brevissimus. Vi kllum stysta dag rsins vetrarslstur. Audivimus, equitatum hostes fugavisse. Vi heyrum, a riddaralii rak vinina fltta. 53. 32 Spero pueros magostro clementissimo paruisse g vona a drengirnir hafi hltt mildasta kennaranum. Scio magistrum pueros neglentiores monitorum esse. g veit a kennarinn mun minna ofhirulausu drengina. Omnes dixerunt Romanos superatorus esse. Allir sgu Rmverjar munu sigra. 54. 33 Iuvenis pulcherrimam oppidi virginem amat. Ungi maurinn elskar fallegustu meyju bjarins. Equites nostro cum hostibus acerrimis et celerrimis conflixisse scitis. i viti a riddaranir okkar hafa barist vi hrustu og fljtustu vinina. Iter per montes difficillimum fuerat. Ferin yfir fjllin hafi veri mjg erfi. Gentes Gallicae lingua et moribus lingua et moribus. ablativus respectiuus. Gallversku jirnar eru mjg lkar a tungu og sium. Domus praetoris magnificentior erat cum consulis. Hs dmstjrans var glsilegra en rismannsins. Legatus Caesari scripsit Gallos castra inclusisse. Undirforinginn skrifai Caesari a Gallar hefu inniloka herbirnar. 55. 33 Fama est pirates mare clausuros esse. Heyrst hefur a sjrningjarnir muni loka hafinu. Milites castra munivisse speramus. Vi vonum a hersveitirnar hafi vggirt herbirnar. Gracillimae silvae arbores in ripa humilia sunt. Grennstu tr skgarins eru lgsta fljtsbakkanum. Filius patris simillimus est. Sonurinn er mjg lkur fur snum. 56. 34 Honesta fama melior est pecunia. Heivirt mannor er f betra? Honus est magister optimus. Reynslan er besti kennarinn. Mali homines peiore exemplo ad pessimum facin. Vondir menn sa me of vondu fordmi til hins versta dis. Caritas maxima est virtum. Krleikurinn er mestur dygga. Iuppiter Optimus maximus. Jptes hinn mesti og besti. Europa minor est quam asia. Evrpa er minni en Asa 57. 34 Equites plures peditibus fuisse scimus. Vi vitum riddarana hafa veri fleiri ftgnguliunum. Speramus legionem in summo monte esse potuisse Vi vonum herdeildina hafa geta veri fjallstindinum. Homines feri interiorem terrae partem incolunt. Villimenn byggja innri hluta landsins. Intima pars silvae infima est. Innsti hluti skgarins er lgstur. Ultima Thule Hin fjarlga thule. Extremus collis magis idoneus est Ysti hluti harinnar er heppilegri. 58. 35 Festina lente! Flttu r hgt. Medicus debet agere tuto, cito et iucunde. Lknirinn a starfa rugglega, fljtt og gilega. Tempus sagitta celerius volat. Tminn flgur hraar rinni. Timidissimi canes vehementissime latrant. Hrddustu hundarnir gelta kafast. Antiquitus amici erant. Forum voru eir vinir. Prudenter agit. Hann hagar sr viturlega. 59. 35 DE POMPEJIS OPPIDI. Um Pompei borg. Pompeji oppdium Campanie erat, in colle non longe ab mari infero pulchre situm. Pompei var borg Campania, fagurlega stasett h ekki langt fr Toscana hafi. Natura loci iucundissima erat, caelo semper mitissimo, aestate frigido. Stahttir staarins voru hinir gilegustu, me vallt mildu loftslagi en svlu sumrin. Multi Romani divites villas prope oppidum habebant, Cicero inter alios. Margir auugir Rmverjar ttu bgara nlgt borginni, Cicero meal annarra. 60. 35 Sarnus flumen non procul aberat, quo commode naves navigare poterant; itaque mercatores crebo eo veniabant. Sarnus fljt var ekki langt fr ar sem skip gtu gilega siglt; ess vegna komu kaupmenn oft anga. Agri valde fertiles undique oppidum circumdabant; incolae frumentum, olera, lanam, vinum facile emebant et mercatoribus vendebant; libere et bene vivebant. Mjg frjsamir akrar umluktu binn alla vegu; bar ttu auvelt me a kaupa korn, grnmeti, ull, vn og seldu kaupmnnum. eir lifu frjlslega og vel. 61. 36 Achilles omnium Graecorum circa Troiam fortissimus et clarissimus fuit. Achilles var allra Grikkja hraustastur og frgastur vi Trju. Agamemnon, dux Graecorum nobilissimus, et Achilles diu inmici fuerant. Agamemnon, tignasti foringi Grikkja og Achilles hfu veri vinir lengi. Itaque Achilles diutius contra Troianos pugnare desiit. ess vegna htti Achilles a berjast lengur gegn Trjumnnum. Iam Troiani, antea semper in omnibus proeliis inferiores, superiores fuerunt. N uru Trjumenn, ur alltaf sri llum orustum yfirsterkari. Denique Achilles Patroclum, amicum optimum, cum compluribus militibus in pugnam mittit. Loks sendir Achilles Patrocilis, besta vin sinn, samt msum hermnnum orustuna 62. 36 Sed hector, dux Troianorum fortissimus, Patroclum celeriter necavit. En Hector, hraustasti foringi Trjumanna drap Patrocilis fljtt. Tum Achilles, properavit mortem amici sui valde iratus, in pugnam properavit, ubi Hectorem diu ferociter et fortiter pugnantem occidit. fltti Achilles sr, mjg reiur vegna daua vinar sns, til orrustu, ar sem hann drap Hector sem barist lengi hrkulega og hraustlega. 63. 37 Quinque sunt zonae terrae: duae frigidae, duae temeratae, una torrida. Belti jararinnar eru fimm: tv kld, tv tempru, eitt heitt. Unum est necessarium. Eitt er nausynlegt. Unum latus Britanniae tenet circa milia passuum quingenta. Ein hli Bretlands nr yfir kringum 500.000 skrefa. Apud Romanos initio Martius primus anni mensis erat; ita December decimus erat mensis. Hj Rmverjum var mars byrjun fyrsti mnuur rsins; annig var desember tundi mnuurinn. Anno ante Christum natum sexagesimo tertio Cicero coniuratos Catiliniae superavit. ri 63 f.Kr. sigrai Cicero samsrismenn Catalinu. 64. 37 Parati ad laborandum sumus. Vi erum reiubnir til ess a vinna. Studium laborandi magnum est. Lngun til ess a vinna er mikil. Scribere scribendo, dicendo dicere disces. munt lra a skrifa me v a skrifa, tala me v a tala. Bis dat, qui cito dat. Tvisvar gefur s sem gefur fljtt. Omnis Britannia erat in circuitu vicies centena milia passuum. Allt Bretland var a ummli 20x100.000 skref. 65. Kafli 38. Pugnemus fortier pro patria. Vi skulum berjast hraustlega fyrir furlandi. Utinam tu et frater tuus nobis pareatis! skandi a og brir inn hli okkur. Mulier taceat in ecclesia! Konan egi samkundu! Utinam mihi narres, cur nobis semper nocias. beinar sp. alltaf Coni. skandi a segir mr, hvers vegna gerir okkur alltaf mein. Utinam tu me ita laudes ut ego te! skandi, a lofir mig eins og g ig. 66. Kafli 38. Dubitasne, num aquilae agnis noceat. Ertu vafa um hvort ernirnir skaa lmbin? Scisne, ubi senex habitet? Veist hvar ldungurinn br? Te deum laudamus? Vi lofum ig gu. Nescimus, quando incolae frumentum praebeant. Vi vitum ekki hvenr barnir lta korni t. 67. 39 Credamus omne bonum de proximo. vi skulum tra llu gu um nungann. Utinam pater vester te et sororem vestram puniat! skandi a fair ykkar refsi r og systur ykkar. Utinam ne servos suos vendat! skandi a hann selji ekki rlana sna. Utinam ne pattrem amittat . skandi a hann missi ekki fur sinn. 68. 39 Dubito, nom sibi parcat. g er vafa um hvort hann hlfi sr. Captivos custodiamus Vi skulum gta fanganna. Scisne, quomodo se habeat amica nostra. Veistu hvernig vinkona okkar hefur a. Pueri libros suos legant! Drengirnir skulu lesa bkurnar snar. Sperat se hostes superaturum esse. Hann vonar sig munu sigra vinina. Mulieres dicunt se ambulaturas esse. Konurnar segjast munu ganga. Dixit se proelio interfuisse. Hann sagist hafa teki tt orrustunni. 69. 40 Industrii simus, pueri! Vi skulum vera inir, drengir! Utinam amicus mihi adsit! skandi a vinurinn hjlpi mr! Auxilium eius gratum erit; gratias ei agam, diligam eum. Hjlp hans verur krkomin; g mun fra honum akkir, g mun elska hann. Dubito, num eam terram visere possitis. skandi, a i geti heimstt a land. 70. 40 Cives eiusdem civitatis sumus et iisdem legibus parere debemus. ll or sem enda -tas eru fem. Vi erum borgarar sama borgrkis og vi eigum a hla smu lgum. Utinam idem sperare possis! skandi a getir vona a sama. Idem vis duas mulieres amat. Sami maurinn elskar tvr konur. Ei proelio intersimus! Vi skulum taka tt eirri orustu. Pax vobiscum! Friur s me yur. 71. 41 Si tempus haberem, vobis haec omnia narrarem. Ef g hefi tma, segi g ykkur etta allt. Utinam in hac urbe habitaretis! skandi a i byggju essari borg! Magistrum interrogavi, cur hunc puerum non moneret. g spuri kennarann af hverju hann minnti ekki ennan strk. In hoc signo vinces. Undir essu merki muntu sigra. Edo, ut viram, non vivo, ut edam. g bora til ess a g lifi, g lifi ekki til ess a g bori. Caesar Labieno imperavit, ut fabri eius quam plurimas naves aedificarent. Sesar skipai Labienusi til ess a smiir hans smuu sem flest skip Hanc mulierem rogavi, ut panem mihi daret. g ba essa konu til ess a hn gfi mr brau. Huic viro pecuniam donaremus, si eam haberemus. Vi gfum essum manni pening ef vi ttum hann. 72. De dis Gallorum. Galli deorum maxime Mercurium colunt, huius sunt plurima simulacra, hunc inventorem artium, hunc viarum atque itinerum ducem esse credunt, post hunc Apollinem et Martem et Iovem et Minervam. Gallar drka Merkrus mest guanna, af honum eru flest lkneski, eir tra hann vera skapara listanna og leitoga vega og leia, eftir hann drkuu eir Apollon og Mars og Jpter og Mnervu. De his eandem fere, quam reliquae gentes, habent opinionem. Um essa gui hafa eir nnast smu skoun og arar jir. 73. 42 Ille rex, illa urbs, illud carmen. essi konungur, essi borg, etta lj. Nosce te ipsum. ekktu sjlfan ig. Si istum legatum mitteremus, hostes eum non audivent. Ef vi sendum ennan sendimann, hlustuu vinirnir ekki hann. Hoc templum illo pulchrius est. etta hof er fallegra en etta arna. 74. 42 Germanicus eo ipso tempore magnos exercitus in Germaniam duxit, ut Germanos sub imperium Romanum redigeret. Einmitt eim tma leiddi Germaicus mikla heri inn Germanu til ess a leggja Germani undir Rmaveldi. Caesar legatum cum legione misit, ne illae gentes tumultum concirent. Caesat sendi sendiboa me herdeildinni til ess a essar jir efndu ekki til uppreisnar. A puero petivi, ut librum illum legeret. ???? Utinam illas naves institueret! skandi, a hann tbyggi essi skip. Medice, cure te ipse! Lknir, lknau ig sjlfur! 75. 43 Aliis vive, non tibi! Lifu gu annarra, ekki inni! Ille vir aliud in pectore aliud in lingua promptum habet. essi maur hefur eitt hjarta en anna reiubi tungu. Alterum fratrem rogavit, ut adesset. Hann ba annan brurinn til ess a hann hjlpai. Si alteri adesses, felicem te habere possemus. Ef hjlpair nunganum getum vi liti ig slan. Cum apud agricolam esset, alter filius in agro, alter in villa erat. egar hann var hj bndanum, var annar sonurinn akrinum en hinn bgarinum. Audiamus etiam alteram partem. Hlustum lka hina hliina. 76. 44 Nescio, quo hodie ambulaturi simus. g veit ekki hvert vi munum ganga dag Nesciebam, quo hodie ambulaturi essemus. g vissi ekki hvert vi myndum ganga dag. Is, qui tibi in periculo affuit, amicus tuus est. S er vinur inn, sem hefur hjlpa r httu. Adeste iis, quorum auxilium vobis non defuit! Hjlpi eim, hverra hjlp ekki hefur brugist ykkur. 77. 44 Is copiis praeerit, in quo summa scientia belli est. S mun stjrna hersveitunum sem hefur stu ekkinguna stri. Baetus is est, quem cuncti diligunt. Sll er s sem allir elska. Non qui parvum habet, sed qui plus cupit, puper est. Ftkur er ekki s sem lti heldur s sem girnist meira. Antiqua quae nunc sunt, ea fuerunt olim nova. a sem n er gamalt, var eitt sinn ntt. Quod satis est, cui contingit, nihil amplius optet. S skal einskis frekar ska sem hlotnast a sem er ng. Quidquid agis, prudenter age! Hva svo sem gerir, geru a hyggilega! Quicunque is est, ei adero. Hver svo sem hann er mun g hjlpa honum. 78. 45 Si Deus pro nobis, quis contra nos? Ef Gu er me okkur, hver er mti okkur? Cui populo Gallorum Romani erant amici? Hverri j Galla voru Rmverjar vinveittir? Cum quibus mandatis Caesar legatos ad Ariovistum mittit? Hvaa undirmenn sendi Sesar me skilabo til Ariovistusar. Quod erat responsum Ariovisti? Hvert var svar Ariovistusar? Quid novi? Hva er ttt? Dubium est, cui paruerit. a er vafasamt, hverjum hann hefur hltt. 79. 45 Nescio quae dona donaveritis. g veit ekki hvaa gjafir i gfu. Utri fratrum affuisti? Hvorum brranna hjlpair ? Uter vestrum aderit? Hvor ykkar verur vistaddur? Ne credamus vanis opinionibus! Vi skulum ekki tra rkstuddum skounum! Ne tardaveris, puer! Faru r ekki hgt, drengur! Ne puellas terrueris! Hrddu ekki stelpurnar! 80. 46 Si quis quid de re publica novi audit, magistratui narrare debet. Ef einhver heyrir eitthva ntt um lveldi ber honum a segja rkisvaldinu fr v. Dubito, num socii, aliquod frumentum in castra vexerint. g er vafa um, hvort bandamennirnir hafa flutt korn inn herbirnar Quo quis sapientior est, eo modestior est. v vitrari sem einhver er, eim mun hgvrari er hann. Aliquod vitium vel in optimo homine est. Einhver lstur er jafnvel besta manni. 81. 46 Omnes totius orbis terrarum gentes aliquam opinionem deorum habent. Allar jir gervallrar jararkringlunnar hafa einhverja skoun guunum. Ne mortem metueritis! Hrist ekki dauann! Neque enim cuiquam bono mali quidquam evenire potest. v ekki nokkurt bl getur hent gan mann. Ne malo viro oboediveris! Hlddu ekki slma manninum! Neque mihi neque tibi spes est ullius salutis. Hvorki mr n r er von um nokkura bjrgun Caesar idoneum quendam delegit. Caesar valdi mann nokkurn heppilegan. 82. 47 Suae quisque fortunae faber est. Hver er sinnar gfu smiur. Suum cuiquae tribuite. Lti srhverjum sitt t. Nemini licet se quavisre iudicare. Engum leyfist a dma um hva sem er. Ab nullo hoc petivi. g ba engan um etta. Nihil scis. veist ekkert. Neuter fratrum aderat. Hvorugur brranna hjlpai. Nescio, num uterque frater affuerit; sed uterque vestrum aberat. g veit ekki hvort bir brurnir hjlpuu; en hvorugt ykkar var vistatt. 83. 47 Frigus tantum fuit, quantum numquam antea fuerat. Kuldinn var svo mikill sem hann hafi aldrei ur veri. Qualis dominus, tales servi. Slkir rlarnir sem hsbndinn. Quot homines, tot sententiae. Svo margar skoanir sem mennirnir. Scisne quantus fuerit numerus navium. Veistu hversu mikill fjldi skipanna hefur veri? Dubium est, quot milites mittere potuerit. a er vafasamt, hversu marga hermenn hann hefur geta sent. Aliquot misit. Hann sendi allmarga. 84. 48 Si proelio interfuisse, superavissemus. Ef hefir teki tt orustunni, hefum vi unni. Si mihi paruisses, felix iam esses. Ef hefir hltt mr, vriru nna farsll. Utinam adesse potuisses! skandi a hefir geta hjlpa! Puerum interrogavi, cur litteras non scripsisset. g spuri strkinn, hvers vegna hann hafi ekki skrifa brfi. Consul, cum oppidum expugnare non potuisset, copias abduxit. ar sem a foringinn hafi ekki geta unni binn, fr hann me hersveitirnar burt. Si tacuisses, audivisses. Ef hefir aga, hefiru heyrt. 85. 49 Olim anus quedam ad regem Tarquinium Superbum accessit cum novem libris. Eitt sinn gekk kerling nokkur fyrir konunginn ,,Tibi, rex, inquit, ,,eos vendam, si mihi magnum pretium solveris. Insunt enim divina oracula. ,,r, konungur, sagi hn, ,,mun g selja r, ef munt hafa greitt mr gott ver. v eim eru gudmleg gosvr. Tarquinius quaesivit, quantum pretium posceret. Tarquinius spuri hve htt ver hn heimtai. Mulier nimium atque immensum poposcit. Konan heimtai heyrilega miki. Rex eam irrisit. Konungurinn hl a henni 86. 49 Tum ea tres libros in ignem posuit et deussit. setti hn 3 bkur eldinn og brenndi upp til agna. Deinde ex rege quaesivit, num reliquos sex eodem pretio emeret. San spuri hn konung hvort hann keypti r sex sem eftir voru sama veri. Sed Tarquinius eam multo magis irrisit. En Tarquinius hl miklu meir a henni. 87. 49 Mulier statim tres alios libros exussit atque denno idem pretium pro reliquis petivit. Konan brenndi strax 3 arar bkur og ba um sama ver fyrir r sem eftir voru. Tum Tarquinius eius constatiam intellexit et libros tres reliquos emit eodem pretio, quod ea petiverat pro cunctis. skyldi Tarquinius stafestu hennar og keypti bkurnar 3 sem eftir voru sama veri sem hn hafi bei um fyrir allar. Deinde mulier discessit. v nst fr konan burt. Tarquinius autem libros tres in templo Iovis condidit. En Tarquinius kom bkunum remur fyrir hofi Jpters. Ad eos quasi ad oraculum quindecim viri accedebant, cum deos consulebant. 15 menningar leituu til eirra eins og til vfrttar egar eir spuru guanna ra. 88. 50 FACINUS FORTE TRIBUNI ROMANI AFREK RMVERSKA HERMANNAFORINGJANS Imperator Carthaginiensium i Sicilia bello Punico primo exercitum Romanum in summum periculum adduxit. Hershfingi Karagmanna Sikiley fyrsta pnverska strinu leiddi rmverska herinn hina mestu httu. Romanos paene inclusit. Hann lokai Rmverja nstum v inni. Quod cum animadvertisset Q. Caedicius, tribunus militum, consuli: ,,Exercitum ex hoc loco salvum non educes, in quit, ,,nisi quadringentos milites ad collem illum miseris. egar Q.C., foringi hermanna hafi teki eftir v sagi hann vi rismanninn: ,, munt ekki leia herinn heilan hfi fr essum sta nema munir hafa sent 400 hermenn a essari h. Hostes, ubi id animadverterint, magnam partem copiarum suarum in eos submittent atque illi omnes quadringentos sine dubio concident. vinirnir, egar eir munu hafa teki eftir v munu eir senda upp mti eim stran hluta hersveita sinna og eir munu vafalaust drepa alla 400. Interea tu exercitum ex hoc loco educes. millitinni munt leia herinn fr essum sta. 89. 50 Alia nisi haec salutis via nulla est. nnur lei til bjrgunar er engin nema essi. Tum consul: ,,Consilium tuum, inquit, ,,bonum est. sagi rismaurinn: ,,R itt er gott. Sed quis ducet milites ad eum locum in hostes? Hver mun leia hermennina til essa staar a vininum? ,,Si alius, inquit tribunus, ,,paratus non erit, ego vitam pro te et exercitu profundam! ,,Ef annar, sagihermannaforinginn, ,,verur ekki reiubinn, mun g frna lfinu fyrir ig! Tum consul tribuno gratias egit. akkai rismaurinn hermannaforingjanum fyrir. . 90. 50 Alia nisi haec salutis via nulla est. nnur lei til bjrgunar er engin nema essi. Tum consul: ,,Consilium tuum, inquit, ,,bonum est. sagi rismaurinn: ,,R itt er gott. Sed quis ducet milites ad eum locum in hostes? Hver mun leia hermennina til essa staar a vininum? ,,Si alius, inquit tribunus, ,,paratus non erit, ego vitam pro te et exercitu profundam! ,,Ef annar, sagihermannaforinginn, ,,verur ekki reiubinn, mun g frna lfinu fyrir ig! Tum consul tribuno gratias egit. akkai rismaurinn hermannaforingjanum fyrir. 91. 50 Tribunus quadringentos suos in collem ducit. Hermannaforinginn leiis sna 400 menn til harinnar. Quod ubi animadvertit imperator Carthaginiensium, adversus eos peditatum equitatumque mittit. En egar hershfingi Karagmanna tekur eftir v sendir hann ftgngulii riddaralii mti eim. Romani, dum possunt, restiterunt. Rmverjar veittu vinm mean eir gtu. Tandem cuncti cum duce cadunt. Loks falla allir samt foringjanum. Interiam consul et ipse e periculo evasit et exercitum eduxit. millitinni, bi slap rismaurinn sjlfur r httunni og leiddi herinn brott 92. 51 CONDIMENTA CIBI KRYDD MATARINS Dionysius ille tyrannus, cum aliquando apud Lacedaemonium quondam cenaret, dixit liberrime, cibum eius sibi minime placere. egar Dionysius s frgi harstjri var a bora midegisver hj Spartverja nokkrum, sagi hann frjlslega, a matur hans flli honum ekki ge Lacedaemonius ei respondit, non mirum esse, quoniam condimenta deessent. Spartverjinn svarai honum, a a vri ekki undarlegt, vegna ess a kryddin skorti. ,,Quae condimenta? inquit Dionysius. ,,Hvaa krydd? spuri Dionysius. ,,Labor, cursus, fames, sitis; talibus rebus Lacedaemonii optime cibum suum condiunt. ,,Vinna, hlaup, hungur, orsti,; Spartverjar krydda mat sinn best me slkum hlut. 93. 52 Properemus et castra muniamus! Fltum okkur og vggirum herbirnar Utinam magister puerum moneat! skandi a kennarinn minni strkinn! Utinam imperator hostes includat! skandi a herforinginn inniloki vinina! Legatum misit, ut de pace ageret. Hann sendi sendimenn til a semja um fri. 94. 52 Cum dux nos per montes duxisset, campos spectavimus. egar herforinginn hafi leitt okkur yfir fjllin, sum vi vellina Si hoc intellexisses, prudentius egisses. Ef hefir skili etta, hefiru breytt skynsamlegar. Dubium est, qui urbem initio condiderint. a er vafaml, hverjir hafi stofna borgina upphafi. Scisne, cui hoc dixerit. Veistu, hverjum hann hefur sagt etta? 95. 53 Ora pro nobis! Biddu fyrir okkur! Vincite praedonem vinculis! Bindi rningjann me hlekkjum! Errare humanum est. A skjtlast er mannlegt. Caesar intellegebat Ariovistum Sequanos vexare. Sesar skildi a Ariovistus var a herja Sequanos. Legatus Caesari scripsit Gallos castra inclusisse. Undirforinginn skrifai Sesari a Gallar hefu inniloka herbirnar. 96. 53 Spero has duas mulieres ad nos accessuras esse. g vona a essar 2 konur muni koma til okkar. Unam legionem misit castra munitum. Hann sendi eina hersveit til ess a vggira herbirnar. Cupiditas pugnandi magna erat. Lngunin til a berjast var mikil. Venienti occurite morbo! Bregist vi komandi sjkdmi! Milites pugnaturi ducem salutaverunt. Hermennirnir sem voru a fara a berjast egar eir heilsuu foringjanum. 97. 53 Spero has duas mulieres ad nos accessuras esse. g vona a essar 2 konur muni koma til okkar. Unam legionem misit castra munitum. Hann sendi eina hersveit til ess a vggira herbirnar. Cupiditas pugnandi magna erat. Lngunin til a berjast var mikil. Venienti occurite morbo! Bregist vi komandi sjkdmi! Milites pugnaturi ducem salutaverunt. Hermennirnir sem voru a fara a berjast egar eir heilsuu foringjanum. 98. 54 Islandi sumus. Vi erum slendingar. Fidi sumus! Verum tryggir! Ubi fuisti? Hvar hefuru veri? In theatro fui. g var leikhsinu. Augustus multos annos imperio Romano praefuit. gstus fr fyrir Rmaveldi mrg r. 99. 54 Si mihi affueris, tibi gratus ero. Ef munt hafa hjlpa mr, mun g vera r akkltur. Si mihi afuisses, tibi gratus fuissem. Ef hefir hjlpa mr, hefi g veri r akkltur. Amicum rogavi, ut cenae interesset. g ba vininn a taka tt mltinni. Adeste miseris! Hjlpi veslum! Spero amicum mihi affuturum esse. g vona, a vinur minn muni hjlpa mr. Utinam cenae interesse posses! skandi, a gtir teki tt mltinni 100. 55 Tempora mutantur, nos et mutamus in illis. Tmarnir breytast og vi breytumst me eim. Morbus ignotus difficulter curantur. ekktur sjkdmur lknast erfilega. Puer a magistro laudatur. Strkurinn er lofaur af kennaranum Multi morbi curantur absinentia et quiete. Margir sjkdmar lknast me hfsemi og hvld Oppidum ab hostibus obsidetur. Brinn er umsetinn af vinum. 101. 55 Viri fortes periculo periculo non terrentur. Hraustir menn hrast ekki httu. Modestus semper diligitur. Hinn hfsami er alltaf elskaur. Homerus caecus fuisse dicitur. Hmer er sagur hafa veri blindur. Castra vallo er fossa cinguntur. Herbirnar eru umkringdar vggari og skuri. Vox pueri auditur. Rdd drengsins heyrist. Exemplis optime erudimur. Vi menntumst af fordmum. Mendaci non creditur. Hinum lygna er ekki tra. 102. 56 Urbes illius terrae saepe ferro ignique vastabuntur. Borgir essa lands voru oft lagar eyi me bli og brandi. Iudex ille ab omnibus laudabatur. essi dmari var lofaur af llum. Legiones Romanae ab hostibus timebantur. Rmversku herdeildirnar voru ttaar af vinunum. Tum magnae copiae a consule cogebantur. var miklum hersveitum safna saman af rismanninum. Dux fortis habebatur. Foringinn var litinn hraustur. Hostes discessisse dicebantur. vinirnir voru sagir hafa fari burt Verba eius non audiebantur. Or hans heyrust ekki. 103. 57 Ingratus gravissime vituperabitur. Hinn vanakklti mun vera vtaur mjg unglega. Omnis, qui se exaltat, humiliabitur, et qui se humiliat, exaltabitur. S sem upphefur sig mun niurlgur vera og s sem ltillkkar sig verur upphefur. Sapientes morte non terrebuntur. Hinir vitru munu ekki hrast dauann. Virtuti semper laus tribuetur. Dygginni mun alltaf lti hrs t. 104. 57 Si hostes nos oppugnaverint, ab equitibus defendemur. Ef vinirnir munu hafa rist okkur, munum vi vera varir af riddurunum. Tu si animo regeris, rex es, si corpore, servus. Ef r er stjrna af huganum ertu konungur, ef af lkamanum, ertu rll. Si quis quid novi (gen part.) dixerit (fut 2), audietur (fut 1). Ef einhver mun hafa sagt eitthva ntt, mun hann hlusta. Vita corporis nostri morte finietur. Lfi lkama okkar mun ljka me dauanum. 105. 58 Hostes proelio superati discesserunt. vinirnir, sigrair orustunni, fru burt. Hostibus superatis in urbe magna laetitia erat. A vinunum sigruum, var mikil glei borginni. Galliam bello victam Caesar in dicionem populi Romani redegit. Sesar lagi Gallu, sigraa stri undir yfirr Rmarls. Milites castra munita defenderunt. Hermennirnir vru vggirtu herbirnar. 106. 58 Hic puer filius consuli necati est. essi drengur er sonur myrta rismannsins. Tarquinius Superbo, ultimo rege Romanorum, anno ab urbe condita ducentesimo quadragesimo tertio expulso consules civitati Romanae praeerant. Rismennirnir stjrnuu rmverska borgrkinu, a Tarquiniusi hinum dramblta, sasta konungi Rmverja hrktum brott 243. ri fr stofnun borgarinnar. Duce occiso milites tamen invicti erant. A foringjanum drepnum, voru hermennirnir samt sigrair. 107. 58 Hic puer filius consuli necati est. essi drengur er sonur myrta rismannsins. Tarquinius Superbo, ultimo rege Romanorum, anno ab urbe condita ducentesimo quadragesimo tertio expulso consules civitati Romanae praeerant. Rismennirnir stjrnuu rmverska borgrkinu, a Tarquiniusi hinum dramblta, sasta konungi Rmverja hrktum brott 243. ri fr stofnun borgarinnar. Duce occiso milites tamen invicti erant. A foringjanum drepnum, voru hermennirnir samt sigrair. 108. 59 Ariovistus a Caesare in Gallia manere prohibitus est. Ariovistusi var banna af Sesari a dveljast Gallu. Exercitus Carthaginiensum ab Hannibale in Italiam traductus est. Her Karagmanna var leiddur til talu af Hannibali. Omnes copiae reductae sunt. Allar hersveitirnar voru leiddar til baka Romani eo anno saepe victi erant. v ri hfu Rmverjar oft veri sigrair Si vox tua audita erit, omnes tibi parebunt. Ef rdd n mun hafa heyrst munu allir hla r. Si durae nobis conditiones impositae erunt, arma non deponemus. Ef harir skilmlar munu hafa veri settir okkur munum vi ekki leggja niur vopnin. 109. 60 Multi homines alios laudant, ut ipsi ab iis laudentur. Margir menn lofa ara til ess a eir sjlfir veri lofair af eim. Exemplis bonorum ad imitationem moneamini! Megi i vera minntir til eftirbreytni me fordmum gra manna. Milites nesciunt, quo ducantur. Hermennirnir vita ekki hvert eir eru leiddir. Audiatur et altera pars! Einnig skal hlusta hina hli mlsins! Cato suasit, ut Carthago deleretur. Cat lagi til a Karag yri eytt Si nullum periculum esset, exercitus reduceretur. Ef engin htta vri til staar, vri herinn leiddur til baka. Dominus rogavit, cur domus tam male custodiretur. Hsbndinn spuri hvers vegna hssins vri svona illa gtt. 110. 61 Incertum est, num omnes hostes superati sint. vst er, hvort allir vinirnir hafi veri sigrair. Nescimus, quot naves deletae sint. Vi vitum ekki hversu mrg skip voru eyilg. Dic mihi, quae conditiones pacis hostibus impositae sint. Segu mr, hvaa friarskilmlar voru settir vinunum. Romani superati essent, nisi Hannibal exercitum in Africam reducere coactus esset. Rmverjar hefu veri sigrair, ef Hannibal hefi ekki veri neyddur til a fara me herinn aftur til Afrku Cum castra munita essent, imperator ad urbem discessit. egar herbirnar hfu veri vggirtar, fr hershfinginn burt til borgarinnar. 111. 62 Laudare a magistro, puer! Vertu lofaur af kennaranum! Fidus habere! Vertu litinn tryggur! Iustitia regere, iudex! Lttu stjrnast af rttltinu, dmari! Laudari a bonis, vituperari a malis optima commendatio est. A vera lofaur af gum mnnum og a vera vttur af slmum mnnum eru bestu memlin 112. 62 Et monere et moneri proprium est verae amicitae. Bi a minna og vera minntur er einkenni sannrar vinttu. Hic homo miser dici potest. essi maur getur veri sagur vesll. Duae villae fulmine delectae esse dicuntur. Tveir bgarar eru sagir hafa veri eyilagir af eldingu. Vir dixit duas villas fulmine deletas esse. Maurinn sagi tvo bgara hafa veri eyilaga af eldingu. Puella dixit, se a praedonibus perterritam esse. Stlkan sagi sig hafa veri kaflega skelfda af rningjum. Spero bellum mox finitum iri. g vona a strinu muni brtt vera loki.