1

KRIMINALISTIKA Shaban MusliuProf. Dr. Vesel LatifiAss. Prof. Xhevdet HaliliKOLLOKVIUMI I PARE1. ka studion shkenca e KRIMINALITIKS?

Shkenca e Kriminalistiks merret me studimin dhe prpunimin n baz t ligjit penal dhe procedurs penale, t metodave e mjeteve teknike, taktike dhe t rekomandimeve metodike pr krkimin, gjetjen dhe fiksimin, kqyrjen dhe vlersimin e provave me qllim zbulimi, hetimi , gjykimi dhe parandalimi t veprave penale.

2. Si ndahet apo cilat jan degt e KRIMINALISTIKS?

Kriminalistika ndahet n tri pjes homogjene t cilat jan t ndrlidhura dhe t pandara: TEKNIKA KRIMINALISTIKE ( metodat e mjetet teknike).

TAKTIKA KRIMINALISTIKE ( metodat taktike).

METODIKA KRIMINALISTIKE (metodika e hetimit t llojeve t ndryshme t v. penale).

3. Sipas tendencave bashkkohore t zhvillimit t sistemit t Kriminalistiks ,ka prfshin KRIMINALISTIKA, sipas disa autorve ?.

Sipas disa autorve ajo prfshin:

teorin e prgjithshme mbi kriminalistikn, prfshin kto shtje e hyrjes t metodologjis dhe karakteristikat n prgjithsi. teknikn kriminalistike (kuptimi dhe rndsia).

teknikn kriminalistike pr zbulim, fiksimin, sigurimin dhe krkimin e provave etj. .

shkencn mbi gjurmimin (traseologjia).

ekspertimet kriminalistike.

taktikn kriminalistike.

metodikn kriminalistike.

metodikn e zbulimit (hetimit) t krimeve t caktuara.

profilaktiken kriminalistike .

4. Cilat jan detyrat kryesore t KRIMINALISTIKS, n luftn kundr kriminalitetit?

Detyrat e kryesore t KRIMINALSTIKS n luftn kundr kriminalitetit jan:

gjetja e metodave m efektive dhe prshtatja e metodave ekzistuese pr zbulimin e veprave penale dhe kryeseve t tyre, si dhe prsosja, prshtatja dhe shfrytzimi i metodave t shkencave t tjera pr kt qllim.

zbulimi , mbledhja dhe sigurimi i provave mbi veprn e kryer penale si dhe mbi fajin e personit t caktuar.

gjetja, prsosja dhe shfrytzimi i metodave m bashkkohore me rastin e marrjes s masave taktike-kriminalistike dhe teknike-kriminalistike dhe t veprimeve q kan karakter hetimor.

mbledhja ,evidencimi dhe studimin i mnyrs s kryerjes s veprave penale, aplikimit t mjeteve dhe metodave nga ana e kryersve t veprave penale ose veprimet me t cilat e fshehin ato.

planifikimi , marrja e masave dhe veprimeve operative-taktike dhe operative teknike me qllim t kapjes s kryersve q jan n arrati pas kryerjes s veprave penale. studimi i psikologjis s deklarimit t personit n procedurn penale si dhe t pjesmarrseve t procedurs (dshmitarit, t pandehurit) duke prfillur rregullat dhe parimet e taktiks dhe tekniks kriminalistike.

studimi dhe prcaktimi i metodave dhe i mjeteve q mund t aplikohen n luftimin kriminalitetit.

unifikimi i logjiks s t provuarit dhe t gjykuarit t veprs penale qysh nga t msuarit pr veprn e kryer penale e deri n marrjen e vendimit gjyqsor.

studimi i mnyrave dhe metodave pr arritjen deri te njohurit fillestare (indicjet-bazat e dyshimit) se sht duke prgatitur kryerja e v. penale, me qllim t parandalimit t tyre.

5. KRIMINALISTIKA n sistemin e shkencave juridike penale?

Pr t kuptuar rndsin e KRIMINALISTIKS, pesh t veant ka prcaktimi i vendit dhe rolit t ksaj disipline shkencore n sistemin e shkencave penalo-juridike. Kriminalistika n krahasim me shkencat e tjera juridike lidhet drejtprdrejt me progresin tekniko-shkencor, me shkencat teknike ,natyrore e shoqrore dhe prpunon e krijon, n baz t arritjeve aplikative t ktyre shkencave, metoda e mjete teknike, taktike e metodike t cilat ndihmojn pr zbulimin, hetimin , gjykimin dhe parandalimin e veprave penale. Bazn ligjore t KRIMINALISTIKS e prbjn KODI PENAL dhe KODI I PROCEDURS PENALE.

6. Cili sht zhvillimi i Kriminalistiks ?

N sistemin e disiplinave shkencore, t cilat si objekt t prgjithshm kan studimin e kriminalitetit , vend t posam z KRIMINALISTIKA .

Rrnjt historike kriminalistika ,si qasje shkencore n luftimin e kriminalitet fillojn n fund t shekullit t XIX dhe n fillim t shekullit XX. Kriminalistika duke u mbshtetur n arritjet e shkencave teknike e natyrore ,ka evoluar kryesisht si disiplin teknike, pr t ndihmuar veprimtarin e policis n zbulimin e veprave penale dhe identifikimin e personave.

Kriminalistika s pari ka qen disiplin policore e cilsuar si ,, policia teknike dhe ,, policia shkencore por gjithnj e m shum zhvillohet si disiplin mbi metodat shkencore n sqarimin e gjendjes faktike. Zhvillimin historik t kriminalistiks e karakterizojn mjetet dhe metodat e shumta te prsosura pr luftimin e kriminalitetit. Henri Faulds, duke studiuar gjurmt e pasqyruara n argjiln e poerive japoneze, i lindi ideja q t bj krkime etnologjike dhe ti krahasoj kto gjurm papilare te vjetra me ato t japonezve bashkkohs. N t njjtn koh Fauldsit u takoi ti analizonte gjurmt e gishtave n dy shtje penale (1879 ,1880), n rastin e par ai artriti t identifikoj personin n baz t gjurmve t gishtave t lna n got uji dhe n rastin tjetr vrtetoi, mungesn e identitetit. Studimet e tij Henri Fauldsi ia komunikoi antropologut anglez Francis Galton ,specialist pr problemet e trashgimis. Ky ndrmori studimin e gjurmve t gishtave duke vshtruar shtjen nga prizmi biologjik. Nga ky studim , Galtoni nxori prfundim se vijat papilare nuk jan t trashgueshme ,por ato ishin t pandryshueshme gjat gjith jets s njeriut. N kt mnyr Galtoni prkrah idet e Herschellit dhe Fauldsit dhe e vuri daktiloskopin mbi baza shkencore bashkkohore.Ai nxori sistemin e klasifikimit daktiloskopik t quajtur ,, Galton-Henri, i cili n fillim u fut n prdorim n Indi dhe pastaj m von n 1901 n Angli. N Argjentin, Jovan Vueti, funksionar i policis n Buenos Aries, duke studiuar sistemimit daktiloskopik ,, Galton-Henri dhe sistemin e Alfonse Bertillon-it, nxori nj sistem t przier identifikimi, ku prfshiheshin t dy sistemet. Ky sistem u prhap shum shpejt n Amerikn Latine dhe n Evrop.Rezultatet e ekzaminimeve daktiloskopike u prdorn si prova n proceset gjyqsore n Franc v.1902, n Gjermani n v.1904, n Hungari v.1907, n Angli v.1908, n Rusi v.1912,Alec Jeffreys, gjenetik anglez, ka merita t veanta pr zbulimin e metods s ,,gjurms gjenetike t ,,ADN-s , e cila e ka prparuar dukshm fushn e identifikimit t personave. Kjo metod konsiderohet si nj nga kontributet m t rndsishme t kriminalistiks shekullin XX, Me futjen e metods s ADN-s n praktikn kriminalistike jan hapur mundsi t shumta , tash t panjohura, n ekspertimin e gjurmve biologjike, q ka rndsi t veant pr ndriimin e vrasjeve dhe t krimeve seksuale. Kjo metod sht aplikuar pr her t par me sukses n v.1987, n Angli.7. Cili sht historiku i Kriminalistiks Shqiptare ?

Historia e kriminalistiks Shqiptare fillon pas lirimit t vendit ,pas lufts s dyt Botrore. Nj nga masat e para organizative, shkencore dhe ligjore q u morr me kt fush ishte prgatitja e specialistve kriminalist. N vitin 1946 u hap nj kurs kriminalistik pran MPB. N vitin 1948 i krijua nj deg tekniko-shkencore kriminalistike pran Drejtoris s Policis. Institutit kriminalistik , me mjete tekniko-shkencore kriminalistike n at koh, filloi tu vij n ndihm organeve t punve t brendshme , prokuroris dhe gjykatave n luftn e tyre kundr kriminalitetit..Pas hyrjes n fuqi t Kodit Penal dhe t Kodit t Procedurs Penale, n vitin 1952, organet e hetimit dhe ato t rendit filluan ti futin n procesin penal t dhnat e shkencave teknike , natyrore dhe shoqrore. Nj rol n shtimin e njohurive kriminalistike luajti organizimi i Laboratorit Qendror t Kriminalistiks pran Drejtoris s Policis m 1961.N Republikn e Shqipris, n vitin 2000, n Ministrin e Rendit Publik, mbi bazn e Laboratorit Qendror t Kriminalistiks , krijohet instituti i Policis Shkencore ,i cili ka si objekt pune:

Organizimin dhe drejtimin e veprimtaris s ekspertimeve kriminalistike dhe kqyrjen e vendit t ngjarjes pr veprat penale. Kryerjen e ekspertimeve kriminalistike dhe kryerjen e vendit t ngjarjes pr v.penale.

Puna krkimore shkencore ne aplikimin e metodave t reja shkencore n fushn e kriminalistiks.

Prgatitja dhe kualifikimin e specialistve t policis shkencore.

8. sht Detektori i Gnjeshtrs?

Detektort e gnjeshtrs -jan regjistrues t proceseve q prdoren pr studime klinike pr eksperimente fiziologjike. Njohurit e para n kt drejtim paraqiten n fund t shekullit XIX dhe lidhen me punn e shkenctarve Italian A .MOSSO dhe C .LOMBROSO. Q n kohn e Lambross (n v.1895) sht konstruktuar aparatura mjeksore pr ta regjistruar tensionin e gjakut dhe t pulsit, e quajtur pletismograf (hisdrosfigmo-graf).N vitet e 20-ta t shekullit XX n SHBA sht konstruktuar nj aparatur teknike ndihmse policore e cila sht emrtuar ,,Lie detector(zbulues gnjeshtrash), kjo aparatur n qarqet profesionale mori emrin ,,Polygraph. Termi poligraf i kan paraprir n gjuhn angleze kto emrtime ,, Lie Box- ,,Kutia pr gnjeshtr, ,,Deceptograf- ,, regjistrues i mashtrimit etj.

9. sht Testimi Poligrafik ?Testimi poligrafik, bhet m an t poligrafit, q sht nj mjet i ndrtuar pr t prcaktuar gjoja t vrtetn n thniet, n baz t fiksimit t reaksioneve fiziologjike q prodhohen tek njeriu n kohn e pyetjeve, si : ndryshimet e shpejtsis dhe thellsis s frymmarrjes, t pulsit, t tensionit arterial t gjakut , t refleksit galvanik t lkurs, t biorrymave t trurit, t zgjerimit ose t ngushtimit t enve t gjakut etj. 10. Cilat jan parimet themelore t Kriminalistiks?Kto parime jan: parimi i liris teknike-taktike dhe parimi proporcionalitetit,

parimi metodik dhe i planifikimit t procedurs,

parimi i shqyrtimit kritik t veprimit,

parimi i shpejtsis dhe i befasis,

parimi i themelsis dhe kmbnguljes,

parimi i objektivitetit,

parimi i drejtimit unik t veprimeve operative-teknike dhe hetimore pr do shtje penale ve e ve,

parimi i koordinimit dhe i bashkpunimit,

parimi i ekonomizimit n veprim,

parimi diskrecionit (konspiracionit),

parimi i ligjshmris dhe

parimi i humanizmit .

11. Cili sht dallimi n mes t Kriminalistiks dhe Kriminologjis ? KRIMINALISTISKA dhe KRIMINOLOGJIA, e studijojn kriminalitetin n aspekte t ndryshme. Kriminalistika nga kndi i zbulimit t veprave penale dhe t kryersve , kurse Kriminologjia n relacionin m t gjer, nga aspekti i krkimit t shkaqeve dhe kushteve t formave t paraqitjes s veprave t caktuara penale.12. Kush ishte Alfonso Bertillon?

Alfonso Bertillon, ishte kriminalist nga Franca ,i cili duke pasur pr baz teorin e astronomit, fizikanit matematikanit belg, Lamber-Adolphe Quetelet, t viteve 1840, se nuk ka dy njerz q t ken masa t njjta , ai n vitin 1880 i zvendsoi metodat e vjetra t identifikimit (d.m.th. Paradn e identifikimit) me metodn e re me cila e mori emrin ANTROPOMETRIA. Kjo metod u prdor n at koh pr t br identifikimin e personit n baz: t matjeve kockore t trupit t njeriut, si shtatit , gjatsia dhe gjersia e koks, gjatsi e gishtit t mesm, e gishtit t vogl e deri n fund t gishtit t mesm t dors s majt, t kmbs s majt etj.Metoda antropometrike, n at koh kishte t meta t cilat shkaktoheshin nga mundsia e njohurive t personave t ngarkuar pr t br matjet kockore me instrumente prkatse, nga ndryshimet q pson njeriu gjat rritjes, nga ngjashmria q kan binjakt n pjes t ndryshme t trupit etj.

N vitin 1885, Alfonso Bertilon e prsosi m tej sistemin e antropometrik,duke ndrtuar nj metod e cila kishte n themel t saj prshkrimin e pamjes s jashtme t koks n baz t nj sistemi shkencor (,,Portret verbal). do pjes e dukshme e koks n tersi dhe e fytyrs n veanti prcaktohej me saktsi dhe shnohej me kartel, me shkronja, nga kto shkronja nxirrej formula prkatse e personit. Ky lloji prshkimit ndihmonte pr t mbajtur mend me saktsi skemn e tipareve morfologjike t fytyrs. Formula e ,,portretit verbal plotsohej me fotografi sinjalitike (prball dhe profil ) dhe s bashku formonin nj kartel t vetme q shrbente si pr identifikimin e fajtorit q kishte fshehur emrin e tij t vrtet ashtu edhe pr krkimin e tij kur prshkruhej nga dshmitart q kishin par at duke kryer veprn penale.13. Eksperimenti pr t verifikuar mundsin e t parit ?

Ky lloj ekspertimi zhvillohet po n at vend dhe po n ato kushte ndriimi q kan ekzistuar n t vrtet ose dyshohet se kan ekzistuar. Mjafton q riprodhimi i rrethanave t bhet n at shkall ndriimi q ka qen kur sht zhvilluar ngjarja. Vshtirsi paraqet rasti kur verifikohet mundsia e t parit n drit natyrore. Rregullisht n kto raste zgjidhet koha, q i ngjan, nga ndriimi kohs n t ciln sht zhvilluar ngjarja n t vrtet. Prve kshillimit me specialistin e shrbimit meteorologjik pr kohn, organi i procedurs merr parasysh nj sr faktorsh: si forcn e drits, pozicionin e burimit t drits, vendin q z personi ndaj burimit t dits etj. Dihet se njeriu, po t shikoj kundr diellit ose kundr projektorit t makins, ka vshtirsi pr t par dhe kundrta, ai po ta ket burimin e drits prapa, ather mundsia pr t par prmirsohet.14. Eksperimenti pr t verifikuar mundsin e t dgjuarit?Ky lloj i eksperimentit zhvillohet po n at vend ku kan ndodhur rrethanat q riprodhohen. Ktu merren parasysh ndikime q mund ta dobsojn ose ta forcoj at, pr shembull, n rast se ai zhvillohet n nj vend t hapur, llogariten drejtimi dhe forca e ers si dhe dukuri t tjera atmosferike (bora ,shiu etj.) dhe mekanike (zile, sirena etj.). Pr dukurit atmosferike krkohet ndihma e specialistve meteorologjik. N rast se ai zhvillohej n nj fabrik ku ka shum motor q punojn dhe krijojn zhurma ,ather kjo rrethan merret parasysh. N rast se dshmitari ka dgjuar bised, n eksperiment prcaktohet vendi (vendi i hapt, banesa, prmbajtja e biseds(fjalve) q do t bhet, me z t lart apo t ult sa her do prsritet. Eksperimenti i t dgjuarit prsritet shum her dhe pr do prsritje kushtet keqsohen. Pjesmarrsit n eksperiment ndahen n dy grupe: sipas natyrs dhe rrethans, e cila verifikohet , nj grup qndron n vendin ku sht ndodhur personi q ka dgjuar dhe grupi tjetr n vendi nga ka ardhur zhurma, britma etj. Pr nj objektivitet t eksperimentit grupet i ndrrojn vendet e tyre. Me kt rast , veprimet prsriten. T gjith pjesmarrsit do t nnshkruajn n procesverbalin e eksperimentit jo pr veprime t pjesshme por pr t gjitha veprimet q bhen atje.15. ka kuptohet me EKSPERTIM KRIMINALISTIK?Me ekspertim kriminalistik kuptohet veprimtaria profesionale e ekspertve kriminalistik e cila kryhet sipas rregullave t veprimtarive t ktilla (lege artis) dhe n pajtim me dispozitat e Kodit t Procedurs Penale, n baz t s cils eksperti formon dhe jep konstatim profesional dhe mendimin mbi faktet e rndsishme, besimi dhe vrtetimi i t cilave iu sht besuar nga gjykata ose organet e punve t brendshme.16. sht ODOROLOGJIA ?ODOROLOGJIA -sht zbulimi i kryersit t veprs penale prmes apo sipas ers s njeriut.

NJOHURIT T PRGJITHSHME MBI TEKNIKN KRIMINALISTIKE17. Kuptimi dhe detyrat e TEKNIKS KRIMINALISTIKE?TEKNIKA KRIMINALISTIKE sht deg e kriminalistiks e cila merret me zbulimin dhe prsosjen e metodave m t prshtatshme tekniko-shkencore pr regjistrimin dhe identifikimin e personave dhe t gjsendeve , si dhe pr gjetjen, sigurimin dhe trajtimin material t gjurmve e t lndve t veprave penale, me qllim t ndriimit t veprave penale.

Detyrat e Kriminalistiks jan:

identifikimi ,d.m.th prcaktimi i njerzve dhe i sendeve konkrete q kan lidhje me veprn penale n baz t gjurmve t lna prej tyre.

zbulimi i mekanizimit t formimit t gjurmve dhe t pasqyrimeve t tjera , me qllim q t shpjegohet mnyra e kryerjes s ngjarjes.

prpunimi i masave tekniko-kriminalistike pr parandalimin e veprave penale .18. Cilat jan degt e Tekniks Kriminalistike?

Degt q prbjn Teknikn Kriminalistike jan:

Studimi mbi gjurmt ( gjurmt traseologjike dhe gjurmt me prbrje fiziko-kimike),

Balistika Kriminalistike.

Fotografia Kriminalistike dhe

Teknika Regjistruese .

19. Cilat jan metodat e Tekniks Kriminalistike ?Me qen se teknika kriminalistike sht pjes e kriminalistiks, ajo shfrytzon metoda t shkencave t ndryshme, kurse bazn e t gjitha ktyre, sikurse edhe t gjitha shkencat natyrore ,e mbshtet n metodn dialektike t t msuarit , e cila dukurit natyrore i shqyrton n lvizje dhe ndryshime t prhershme.

Prve metods universale dialektike t t msuarit, teknika kriminalistike shfrytzon edhe metoda t prgjithshme, si jan:

OBSERVIMI- q ka pr qllim vrojtimin vizual t lndve t caktuara dhe raportet midis tyre n natyr.

PRSHKRIMI n procesverbal- q ka pr qllim ti prshkruaj sendet dhe mjetet e vrojtuara me raportet e tyre n natyr,

MATJA - si veprim i cili i prcakton raportet e ndrsjella hapsinore midis lndve dhe gjurmve.

KRAHASIMIN dhe SKICIMI .20. Zhvillimi historik i tekniks Kriminalistike?

Teknika kriminalistike ,si deg e kriminalistiks u fut n prdorim duke i shfrytzuar metodat dhe mjetet shkencore teknike dhe natyrore pr zbulimin e veprave penale

Teknika kriminalistike paraqitet dhe zhvillohet njkohsisht me procedurn penale dhe u shrben qllimeve t saj. far ka qen procedura penale gjat historis, e till ka qen edhe teknika e kriminalistiks, kurse metodat t cilat i ka prdorur ajo jan zhvilluar varsisht nga zhvillimi i sferave t tjera shkencore dhe shoqrore n prgjithsi.

Sistemi provues n procedurn penale ka kaluar gjat historis npr fazn - etike (intuitave) ,mistike dhe ligjore. Faza etike ose intuitave - ka qen ajo faz kur dshmia iu sht ln empirizmit t bindjeve personale, kur krimi kryesisht sht zbuluar gjat kryerjes (in flagrante). Andaj as q ka pasur ndonj proces t veant n kt drejtim, pra nuk ka pasur ndonj teknik t posame pr zbulimin dhe luftimin e krimeve.Faza mistike- sht ajo faz kur dshmit kan qen mistike irracionale, sepse perndit sht dashur t tregojn se cili ka t drejt. sht besuar, pra q ndonj fuqi e lart-perndia, duhet ta vendos t drejtn n rastin e zbulimit.

Faza ligjore-karakterizohet me at se kan mbisunduar dshmit ligjore kurse vetm n mnyr formale sht prcaktuar me ligj se ka duhet t konsiderohet dshmi n procedurn penale.Teknika kriminalistike, ndrkaq e fiton karakterin shkencor n fazn e bindjes s lir gjyqsore, kur n procedurn penale deprton parimi i s vrtets materiale. E vrteta materiale nuk mund t provohet me kurrfar mjetesh magjie as me ato t dhuns ,por me ndihmn e metodave dhe t mjeteve teknike shkencore. d.m.th. orientimi i till i procedurs penale dhe i tekniks kriminalistike sht mundsuar nga prparimi i madh i tekniks dhe i shoqris, nga arritjet t tekniks nga fundi i shekullit XIX dhe ato t fillimit t ktij shekulli. Qllim i tekniks kriminalistike sht pasurimi i mtejshm dhe ngritja e nivelit shkencor t veprimeve hetimore gjyqsore.21. Cilat jan tri llojet e veanta t Tekniks Kriminalistike?Tri llojet e veanta t tekniks kriminalistike jan:

- Treseologjia- e cila merret me studimin gjurmve n prgjithsi.

- Fotografia Kriminalistike- metod q shrben pr identifikimin e kryersve dhe veprave penale .

- Grafoskopia (Grafologjia)- metod pr identifikimin e kryersve dhe veprave penale, prmes identifikimit t falsifikimit t shkrimeve t falsifikuara nga ana e kryersve t veprs penale.

22. Cila sht ndarja e Tekniks Kriminalistike?Duke marr parasysh detyrat e veta t posame e specifike , teknika kriminalistike ndahet: Teknikn regjistruese,

Teknikn operative dhe n Teknikn hetimore.

23.ka prfshin teknika regjistruese?

Teknika regjistruese- sht deg e tekniks kriminalistike q merret me krkimin dhe prsosjen e metodave m t prshtashme shkencore teknike n regjistrimin e personave., sendeve dhe ngjarjeve , me qllim t identifikimit t personave, objekteve dhe ndriimin e ngjarjeve. Ky nocion i tekniks regjistruese prfshin dy pjes e t pandara:- regjistrimin kriminalistik dhe identifikimin kriminalistika).Me nocionin e regjistrimit kriminalistik- kuptohet mbledhja dhe prpunimi sistematik i t dhnave mbi personat, sendet dhe ngjarjet, me qllim t shfrytzimit operativ t tyre pr identifikimin e personave ,sendeve dhe ndriimin e veprave penale.b).Me nocionin e identifikimit kriminalistik, , kuptohen t gjitha ato veprime q jan n lidhje me prcaktimin e atyre shenjave q karakterizojn objektin e caktuar regjistrues paraprakisht.

24. Si ndahet teknika kriminalistike regjistruese ?Teknika kriminalistike regjistruese ndahet n:

regjistrim sipas subjektit (kryersit t veprave penale, personat e dyshuar dhe persona t tjere me interes pr polici), regjistrim sipas objektit ( sendet q jan fituar me kryerjen e veprs penale, mjetet e kryerjes s vepr penale ,sendet e lna n vendin e kryerjes, kufomat e panjohura dhe objektet e atakuara me veprn penale),

regjistrimin e veprave penale sipas mnyrs s kryerjes s veprs penale (modus operadi sistemi i regjistrimit MOS).25 Me ka sht e lidhur Teknika operative kriminalistike?

Teknika operative- sht e lidhur me punn e tekniks kriminalistike n terren, para s gjithash, me pun q kan t bjn me prpunimin kriminalistiko-teknik t vendit t kryerjes, apo me kqyrje. Teknika operative - i zhvillon metodat dhe mjetet bashkkohore, teknike e shkencore t cilat zbatohen n punt operative ,teknike dhe ato faktike t hetuesis, me qllim t mbledhjes dhe t sigurimit t gjurmve materiale, t cilat ndihmojn pr ti zbuluar dhe ndriuar veprat penale.

26. ka kuptohet me teknikn hetimore kriminalistike ?

Me teknikn hetimore kuptohet ,,krkimi i gjurmve materiale n drejtim t identifikimit, ekspertimit t tyre. Teknika hetimore merret me hulumtime shkencore teknike, me studimin dhe trajtimin e gjurmve n shtje penale. 27. Cili ishte zhvillimi i metodave t regjistrimit kriminalistik? Teknika regjistruese kriminalistike n kushtet e sotme t lufts kundr kriminaliteti zbaton metoda t ndryshme t regjistrimit kriminalistik. Mirpo,duhet theksuar se edhe n koht e lashta pr njerzit q kryenin vepra penale parashikoheshin si masa dnimi , gjymtimi dhe vnia e shenjs, q mund t lidhet me metodn e regjistrimit t kryersve ,me qllim t identifikimit t tyre. Metoda e gjymtimit dhe vnies s shenjs n trup, n Franc sht zbatuar deri n kohn e sundimit t Napoleonit. N Rusi jan hequr nga prdorimi m 1863, kurse n Kin n 1905. Kjo metod paraqitet edhe n periudhn e Lufts s Dyt Botrore, me rastin e regjistrimit e t znve rob n llogore t Gjermanis.Metodat shkencore pr identifikimin e personit filluan t prdoren n gjysmn e dyt t shekullit XIX. N vitin 1840 doli teoria se nuk ka dy njerz q t ken masa t njjta. Kshtu q n baz t ksaj teorie, n vitin 1880, kriminalisti i Francs Alfonso Bertijon i zvendsoi metodat e tjera t identifikimit ( paradn e identifikimit), me metodn e re, e cila mori emrin antropometria .Kjo metod u prdor n at koh pr t br identifikimin e personit n baz t matjeve kockore t trupit t njeriut ,si shtatit, gjatsia dhe gjersia e koks, gjatsia e gishtit t mesm, e gishtit t vogl e deri fund t gishtit t mesm t dors s majts, t kmbs s majt etj. Ai e ndrtoi t ashtuquajturin ,,portret verbal, metod e cila kishte n themele t saj prshkrimin e pamjes s jashtme t koks n baz t nj sistemi shkencor. do pjese e dukshme e koks n trsi dhe e fytyrs n veanti prcaktohej me saktsi dhe shnohej n kartel m shkronja, nga kto shkronja nxirrej formula prkatse e personit.28. Fotografia regjistruese (kriminalistike) dhe prshkrimi i personit?Me fotografi regjistruese (kriminalistike) kuptohen t gjitha mnyrat e fotografimit t prdorura n kryerjen e veprimeve hetimore, pr fiksimin n fotografi t objekteve t ndryshme, gjurmve dhe provave materiale, q kan rndsi ne zbulimin e kryersit t nj vepre penale, pr studimin dhe ekzaminimin e provave materiale, pr t nxjerr gjurm q nuk duken me sy t thjesht, si pr fiksimin e eksperiencs dhe ilustrimin e konkluzioneve t ekspertve kriminalist.

29. sht fotografia e prshkruar?

Fotografia e jashtme ose fotografia e prshkruar -sht prshkrim me fjal i karakteristikave t jashtme t nj personi ( portrait parle). Elementet e fotografis s prshkruar jan: trupi dhe mosha, shenjat morfologjike (identifikimi morfologjik bhet duke sistemuar pjest e lnds identifikuese n trsi-kompaktsi) dhe shenjat anatomike. Fytyra e do njeriu ka tri pjes tipike: pjesn e ballit, pjesn e hunds dhe pjesn e gojs.

30.ka sht Foto-roboti?,,Fotoroboti- sht portreti q bhet n baz t thnieve t dshmitarit ose t dmtuarit. Ky portret prpilohet (riprodhohet) nga pjes fotografish (flok, ball, hark i fytyrs ,vetulla, sy, hund, goj, mjekr) q jan prer m par nga fotografi personash t tjer dhe jan sistemuar n albume ose mbajtse t posame.

31.sht metoda e,, Fotofit?Metoda e ,,Fotofit- sht e ndrtuar nga inxhinieri anglez Zhak Penzri, mbshtetet n principin e foto-robotit, duke krijuar fotografi t shenjave t ndryshme t karakteristikave t koks : 169 tipe t ballit, 81 tipe t syve , 86 tipe t gojs etj. Me metodn e fotofit-it mund t kombinohen mbi 5 milion fytyra sintetike.

32. Cili sht kuptimi dhe llojet e fotografis kriminalistike?Fotografia sht metodika m e sakt dhe m objektive pr fiksimin e fenomeneve si dhe mjet i fuqishm pr studime shkencore. Fotografia Kriminalistike ,nnkupton aplikimin e tekniks fotografike me qllim t regjistrimit t gjendjes faktike dhe t sigurimit t provave materiale.

Llojet e fotografis kriminalistike jan: fotogrametria , fotografia nga largsia

fotografia identifikuese fotografia polimsest

fotografia ultravjollce, fotografia infra kuqe dhe termofotografia.

33.Cilat jan bazat e fotografis kriminalistike?Qllimi i fotografis kriminalistike n vendin e ngjarjes sht t paraqes ne fotografi tablon e prgjithshme t ngjarjes kriminale , gjendjen e vendit t ngjarjes n raport me situatn q e rrethon , gjurmt dhe lvizjet e kryersit ,mjetet e veanta q ka prdorur kryesi i V.P. etj. Pr t realizuar kt qllim n fotografin kriminalistike jan prpunuar katr metoda fotografimi:

fotografimi orientues- i cili kryhet me qllim q t paraqes vendin e ngjarjes n lidhje me situatn q e rrethon n mnyr orientuese.

fotografimi i prgjithshm- me t cilin prfshihet gjith vendi i ngjarjes.

fotografimi i objektit kryesor i cili prdoret pr fiksimin e objekteve t veanta t vendit t ngjarjes n plan t madh dhe ka shum rndsi pr paraqitjen pjesve dhe sendeve t situats s vendit t ngjarjes. fotografimi i detajeve- sht fotografimi vemas i gjurmve dhe i mjeteve q kan shrbyer pr kryerjen e krimit ose mbi t cilat gjenden gjurm q shrbejn pr hetimin dhe gjykimin e shtjes.

34. Metodat e kryesore t fotografis kriminalistike?Metodat kryesore t fotografis kriminalistike jan : fotogrametria, fotografia identifikuese, makro dhe mikrofotografia, fotografia nga largsia, fotografia e fsheht, holografia ,fotografia me rreze infra t kuqe dhe fotografia me rreze ultra vjollce.35.sht fotogrametria?

Fotogrametria- sht teknik e posame fotografike ,e cila mundson q n baz t fotografis t bhen matjet e t gjitha dimensioneve dhe distancave t nevojshme ne prpilimin e planit (skics) t vendit t ngjarjes. N kriminalistik prdoret posarisht n krkimin dhe sqarimin e aksidenteve t komunikacionit , eksplozioneve dhe zjarreve.36. sht fotografia identifikuese (sinjalistike) ?Fotografia identifikuese (sinjalistike) sht lloj i posam i fotografis ,i cili shfrytzohet pr identifikimin e kryerseve t veprave penale. Prdoret pr t fiksuar pamjen e jashtme t personave t gjall kur bhet regjistrimi penal i tyre, kur shpallet krkimi dhe kur ata paraqiten pr njohje si dhe pr t fiksuar kufomat e panjohura , me qllim q t bhet identifikimi i tyre .37.sht makro dhe mikrofotografia?

Makrofotografia-sht lloj i veant i fotografis n t ciln objekti i fotografis ka dimensione m t mdha nga ato t cilat i ka n natyr. Makrofotografia prdoret pr pasqyrimin e objektit me madhsi natyrale ose me nj far zmadhimi

Mikrofotografia-prdoret pr t zbuluar, ekzaminuar dhe ilustruar shenja mikroskopike t sendeve-provave dhe t gjurmve q nuk shihen me sy ,p.sh zbulimi i shenjave t fshirjes n dokument etj. Mikrofotografia gjithashtu zbatohet pr t zbuluar pranin e gjakut , flokut, sperms, gjurmve plotsuese te qitjet etj.38. Si bhet fotografia nga largsia?

Fotografia nga largsia bhet duke fotografuar me ndihmn e teleobjektivit. N kriminalistik kjo fotografi shfrytzohet pr regjistrimin e ndonj fakti t rndsishm pr procedurn penale , kur rrethanat e rastit konkret nuk lejojn q kjo t bhet n mnyra t tjera.

39. sht fotografia e fsheht (sekrete)?Fotografia e fsheht prdoret pr observimi special (prcjelljen e fsheht ) t fajtorit. Nocioni i fotografis s fsheht n kriminalistik prdoret pr fotografi t krijuar me fotografimin sekret kryesisht t fotografuar me fotoaparate t dedikimit special.40. Holografia?Holografia sht teknik e posame holografike ,e cila konsiston n aplikimin e rrezeve lazr,duke mundsuar fotografin tredimensionale. Pr dallim nga fotografia klasike, hologrami paraqet negativin fotografik , n t cilin mund t zhvillohet fotografia pasi t ndriohet me drit monohromatike.STUDIMI MBI GJURMT

41. Cili sht kuptimi i fjals gjurm?

N kriminalistik fjala ,,gjurm, ka dy kuptime. N kuptimin e gjer ajo prfshin ndryshimet q ka psuar vendi ku sht kryer vepra penale. N kuptimin e ngusht fjala,,gjurm prfshin ndryshime t atilla n vendit e kryerjes s veprs penale, ku pasqyrohet struktura e jashtme e objektit q e ka ln ato gjurme e ato jan : gjurmt e duarve, ato t kmbve, t veglave t thyerjes dhe t mjeteve t transportit etj. Kto lloje t gjurmsh quhen gjurm traseologjike dhe studiohen nga TRASEOLOGJIA.Me gjurm n kuptimin kriminalistik prfshihen shenjat nga t cilat mund t njihet fakti dhe ngjarja , q ojn deri te kryersi.Gjurmt - jan ndryshime t dukshme apo t padukshme t cilat me veprimin fizik i ka shkaktuar njeriu, kafsha ose ndonj lnd tjetr me rastin e kryerjes ose lidhur me kryerjen e veprs penale.42. Cili sht nocioni Traseologjis?

Emrtimi ,,traseologji vjen nga fjala ,,la trace (frngjisht),q do t thot,, gjurm dhe ,,logos- greqisht- ,,shkence d.m.th. Shkenca mbi Gjurmt.Traseologjia- sht deg e tekniks kriminalistike, e cila studion gjurmt q jan ln nga objektet me nj struktur t jashtme t caktuar. Detyra themelore e saj sht identifikimi i atij objekti q ka ln gjurmn .Identifikimi traseologjik ka si detyr edhe identifikimin e trsis n baz t pjesve, d.m.th, prcaktimin e objektit, pjest e t cilit m par i prkitnin nj t tre.43. Cilat jan parimet e traseologjis?

Me zhvillimin e metodave t ekzaminimit t mikrogjurmve, traseologjia bhet disiplin e veant duke u ndar nga teknika kriminalistike, pjes e s cils sht.

Traseologjia mbshtet mbi kto parime:

do objekt i bots materiale ka nj struktur t jashtme individuale, individualizimi i objektit bhet n baz t nj trsie sendesh t lidhur dhe t varura nga njra tjetra, kryesisht struktura e jashtme objektit me shenjat e prgjithshme dhe individuale, nuk riprodhohet plotsisht n gjurm, identifikimi traseologjik sht i mundur kur shenjat e objektit q kan ln gjurmn dhe shenjat e pasqyruara n gjurm jan relativisht t qndrueshme, riprodhimi i strukturs s jashtme t objektit n gjurm sht ose nj prfytyrim i ndrtuar ,ose nj prfytyrim i vijzuar.

44. Si bhet prcaktimi i vlers provuese t gjurms?

Vlera provuese e gjurms prcaktohet varsisht nga rrethanat n do rast konkret, si rregull gjurmt mund t ken rndsi provuese indiciale ose direkte.Si INDICJE- gjurmt mundsojn ngritjen e versioneve pr ekzistimin e ndonj fakti juridik relevant kurse si PROVA DIREKTE ato drejtprdrejt e vrtetojn.

45. Si paraqitet mekanizmi i formimit t gjurmve traseologjike dhe klasifikimi i tyre ?

Grupi hetimor kur bjn kryerjen e gjurmve, krkon ndihmn teknike t specialistit kriminalistik pr krkimin, marrjen, fotografimin dhe paketimin e tyre.

Gjurmt duhet krkuar n:

n vendin e ngjarjes kriminale ,

n kryesin e veprs penale,

n viktimn,

n objektet (lndt) q jan prdorur me rastin e kryerjes s veprs penale,

n vendet q jan n lidhje me kryerjen e veprs penale.

46.Cilat jan vlerat e gjurmve n procedurn penale?Vlera e gjurmve n procedurn penale manifestohet n disa fusha q jan t drejtuara n qllimin e ktij procesi:

gjurmt bjn me dije ekzistimin e veprs penale ,

gjurmt tregojn mnyrn e kryerjes dhe mjetet me t cilat sht kryer vepra penale,

gjurmt mundsojn identifikimin e drejtprdrejt t personave q kan qen t pranishm n vendin e kryerjes s veprs penale,

gjurmt shrbejn pr vrtetimin e identitetit t t dmtuarit dhe viktims s panjohur.

47. Si bhet formimi i gjurmve?N formimin e gjurms traseologjike marrin pjes dy objekte: 1. objekti q l pasqyrimin e tij n objektin tjetr q quhet gjurmlns dhe 2. objekti mbi t cilin bhet pasqyrimi i objektit t par quhet gjurmmarrs.. - Q objekti lns dhe objekti marrs t vijn n lidhje t ndrsjell sht e nevojshme q ta t jen n nj pozicion t caktuar njri ndaj tjetrit, n kontakt me njri tjetrin.- Kontakti pr formimin gjurmve mund t jet rezultat i disa fenomeneve si:

mekanike,

termike , kimike etj.

48. Si formohet ,, teoria e kontaktit mbi gjurmt ?

Kontakti nga i cili formohet gjurma e objekteve q veprojn njri mbi tjetrin mund t jet: statik dhe

dinamik

Statik-quhet ai kontakt gjat t cilit t dy objektet takohen me njri tjetrin dhe kputen nga njri-tjetri. Gjurma statike lind n astin e takimit t t dy objekteve.

Dinamik- quhet kontakti kur siprfaqet e objekteve q jan n veprim t ndrsjell midis tyre preken (puqen) dhe lvizin n drejtim t kundrta, qoft dhe njri prej tyre. Kontakti dinamik lind nga dukurit e shkarjes, frkimit, prerjes, sharrimit etj.49. Si bhet klasifikimi i gjurmve?Gjurmt klasifikohen n dy lloje gjurmsh:

gjurmt e thelluara dhe gjurmt t siprfaqshme.

Gjurma e thelluar sht gjurma e cila formohet n thellsi t objektit gjurmmarrs, n t cilin pasqyrohet relievi i objektit gjurmlns, n tri prmasat: gjatsi, gjersi dhe thellsi.Pr identifikimin e gjurms ka rndsi fakti i qartsis dhe i pasqyrimit t shenjave n strukturn e jashtme t objektit lns, gjurma e thelluar lind vetm ather kur objekti lns sht m i ngurt se marrsi, sa m e madhe sht kjo diferenc n mes tyre,aq m qart del gjurma, gjurm t tilla lihen n objekte,pastelin ,dylli i but, gjalpi , marmelat, imentoja etj.Gjurma e siprfaqshme- sht gjurma e cila formohet n siprfaqe t objektit gjurmmarrs, e cila pasqyron vetm pjest e ngritura t strukturs s jashtme t objektit gjurmlns, me dy prmasa: gjatsi dhe gjersi. N gjurmt e siprfaqshme pasqyrohet vetm relievi q bie n kontakt me objektin gjurmmarrs. Kshtu ,n asfaltin e fort t mbuluar me pluhur, pasqyrohet vetm lulja e shtress s siprme t goms. Struktura n thellsi t ksaj shtrese nuk pasqyrohet n gjurm ,sepse mungon kontakti.Gjurmt e siprfaqshme t ngjyrosura ( t dukshme)- formohen si rezultat i shkputjes s lndve t huaja q kan duart dhe i vendosjes s tyre n objektet q preken nga fajtori.Si lnd t tilla mund t jen , gjaku, boja e vajit, boja tipografike, boja e shkrimit , mielli, gjipsi etj.

Gjurmt e siprfaqshme djersoro yndyrore jan gjurmt :

- pak t dukshme dhe t padukshme.

Gjurmt pak t dukshme formohen n objekte me siprfaqe t lmuara, xhama, llamba elektrike, shishe, gota, objekte metalike, pasqyra, n objekte prej porcelani, n izme e kpuc t lustruara etj..

Gjurmt e padukshme- formohen n objekte,si: letr, karton, drras e zdruguar, n objekte e lyera me boj vaji, n objekte metalike, n siprfaqe t palustruara etj.50. Si bhet zbulimi dhe fiksimi i gjurmve traseologjike ?

Gjurmt dhe sendet-prova materiale q kan lidhje me veprn penale ndodhen t shprndara si n qendrn e vendit t ngjarjes, ashtu edhe n periferi t saj.Me,,qendr duhet kuptuar vendi ku ndodhen objektet q kan m shum gjurm si: kufoma, vendi i thyerjes, vatra e zjarrit, automjeti i dmtuar etj.

Me,,periferi duhet kuptuar vendi q prmban pasojat e veprs penale, si: gjurm e kryesit, sendet e hedhura ose t lna prej tij, krkimi i kufoms ( kur nuk gjendet n vend ngjarje) etj.

- Krkimi dhe zbulim gjurmve traseologjike bhet me kqyrje t thjesht me sy,,me ndriim t prshtatshm natyror ose artificial, me metoda e mjete t posame, kur jan krejt t padukshme si: ndriimi me rreze infra t kuqe dhe ultra vjollce,metoda e ndriimit me refleks, metoda e ndriimit tejprtej etj.Gjurmt e siprfaqshme,djersoro-yndyrore t padukshme n objekte t patejdukshme zbulohen me an t pluhurosjes me pluhura t ndryshm ose me an t metodave kimike.Gjurmt fiksohen dhe merren, para se t fillohet nga prpunimi dhe marrja e gjurms bhet fotografimi i saj i shkallzuar , gjurma duhet t merret s bashku me objektin ose me at pjes t objektit mbi t cilin ndodhet, kur nuk sht e mundur t merret objekti trsisht ose nj pjes e tij me gjurmn ather prdoren kto metoda m marrje: pr gjurmt e thelluara prgatitet kallpe me gjips dhe me past silikone etj,. Me rastin e fiksimit dhe marrjes s gjurmve sht me rndsi q objekti dhe gjurmt, pjest e tyre ose kopjet q merren nga vendi i ngjarjes t paketohen n mnyr q t sigurohen nga dmtimet.

Gjurmt dhe sendet mbi t cilat ato jan zbuluar, fiksohen n procesverbalet e veprimeve t ndryshme hetimore.Gjurmt traseologjike- m t prhapura jan gjurmt e duarve (gishtave), t kmbve ( t zbathura dhe t mbathura), gjurmt e automjeteve dhe gjurmt veglave t thyerjes.

Gjurm traseologjike- jan edhe gjurmt q ln pjest armve t zjarrit n gzhoj e predh, gjilpra, nxjerrsi, jashtqitsi, vulat e stampet n dokumente , makina e shkrimit, dhmbt e njeriut n objektet e buta pas kafshimit, kompjuteri , mjetet t tjera elektronike etj.

53.ka kuptojm me gjendjen n flagranc?

Gjendja n flagranc- nnkupton kapjen e personit q shihet duke e kryer veprn penale, kur ndiqet menjher pas kryerjes s veprs penale,apo kapet me sende e prova materiale nga t cilat duket se ka kryer nj vepr penale.

Flagranca mund t ket karakter statik dhe dinamik. Statik-kur gjenden gjurm ,mjete ose prfitim nga vepra penale tek personi i kapur.

Dinamik-kur person kapet n kryerje e sipr t veprs penale.

54. sht ekspertimi situacional? .

Ekspertimi situacional (ekspertimi sipas gjendjes)-, kryhet n vendin e ngjarjes n baz t studimit mbi situatn kriminalistike. Ky sht nj koncepcion i ri mbi ekspertimin e vendit t kryerjes si trsi. Me kalimin e ekspertimit situacional zgjerohet lnda e ekspertimeve kriminalistike n analizimin e dukurive komplekse materiale,do t zhvillohet dimensioni operativ i eksperimenteve kriminalistike. N thelb me ekspertim t ktill i jepet diagnoza vendit t ngjarjes e me kt vemas dhe ngjarjes kriminale.55. Cili sht kuptimi i papilave?

N vitin 1664, Marcello Malign (Marcello Maliher), mjeku Italian, ka zbuluar n lkurn e njeriut kreshtat t cilat i ka quajtur ,,papule (lat. Pafilla-kreshta, t qiturat e lkurs).sht e vrteta lkura e njeriut prbehet nga dy shtresa kryesore : nga shtresa e siprme e cila quhet epiderma dhe nga vet lkura- derma. Siprfaqja e derms , nga ana e saj ,prbehet nga t ashtuquajturat ,,papila ose kreshta , t cilat duke ndjekur njra tjetrn formojn vija papilare, midis ktyre vijave papilare ndodhen kanalet..

Vija papilare ka edhe n pllmbn e dors dhe shputn e kmbs s zbathur ,por kto vija ndryshe nga vijat n majat e gishtave , nuk formojn figura t rregullta.

Papila sht e ngritur mbi lkur 0.1 deri 0.25 mm, kurse gjersia sht prej 0.2 deri 0.5 mm

56. ka jan figurat papilare?

Figura papilare e do gishti (me shenjat e prgjithshme dhe t veanta) sht individuale. Nuk ka dy figura papilare ,pra edhe dy gjurm gishtash t njjta identike. Madje as binjakt e vrtet, q dallohen me vshtirsi, kan figura papilare t ndryshme n gishta. Ato formohen q ne jetn infrauterine, n muajin e katrt t fmijs ne barkun e nns dhe vazhdojn t qndrojn t pandryshueshme gjat gjith jets s njeriut ,duke prfshir edhe periudhn pas vdekjes deri n kalbzimin e plot t kufomave.Karakteristika e vijave papilare jan:

t pandryshueshme.

individuale.

qndrueshme dhe

rigjenerohen.

Me studimin e gjurmve t kreshtave papilare t lna nga gishtat ,dora dhe kmba e zbathur merret LOFOSKOPIA. Lofoskopia prfshin DAKTILOSKOPIA (studimin e gjurmve t gishtave), KIROSKOPIN (studimin e gjurmve t pllmbs s duarve)dhe PELMATOSKOPIN (studimin e gjurmve t shputs s kmbve t zbathura).57. ka sht Daktiloskopia?

DAKTILOSKOPIA- sht metod e studimit , krkimit dhe e krahasimit t vijave papilare me qllim t identifikimit t personave, n radh t par t kryerseve t veprave t krimit, n baz t karakteristikave individuale q ekzistojn n vijat papilare-kreshtave n lkur.

Daktiloskopia ndahet n:

Daktiloskopin regjistruese ( dhjetgishtore).

Daktiloskopin hetimore (monodaktiloskopia). Pelmatoskopi dhe

Kiroskopi.

58.ka prfshin daktiloskopia regjistruese?

Daktiloskopia regjistruese prfshin studimin e gjurmve t dhjet gishtave. Kjo sht deg e daktiloskopis q ka pr detyr , me an t marrjes s gjurmve t t gjith dhjet gishtrinjve nga kategorit e caktuar t personave dhe klasifikimit t tyre, t mundsoj identifikimin sa m t suksesshm t personave dhe t kufomave t panjohura.59.Cilat jan zonat e figurs papilare?Figura papilare ndahet n tri zona :

Zona qendrore- ,e cila sht m rndsishme pr identifikim ,pasi q ajo paraqet nj figur t nj tipi t caktuar.

Zona bazale-, e cila shtrihet ndrmjet zons qendrore dhe piks ku formohet ndrmjet fallangs II dhe III ( n kt zon kreshtat jan paralele me vijn e prkuljes) dhe

Zona periferike -,e cila sht zona ku kreshtat zhvillohen dhe formoj nj ,,U t prmbysur.Kto zona lidhen ndrmjet tyre me nj ose dy figura n form trekndshi, e cila quhet DELT.60. Cili sht grupizimi i tipave t figurave papilare?

Ndarja e figurs papilare n tri zona nuk bhet pr qllime thjesht teorike. Nj ndarje e till ka rndsi krejtsisht praktike. Nga tri zonat, zona qendrore ka m tepr rndsi si pr identifikim, ashtu edhe pr prjashtimin e nj numri t madh personash,pasi q kreshtat papilare t ksaj zone formojn figura t ndryshme : Lakore ( lakmajtas, lakdjathtas me nj delt) Harkore ( hark i thjesht, hark piramidal pa delt), Rrethore ( spirale, form krmilli, me dy delta)61. Cilat jan tipat (format) e figurave papilare?Tipat (format)e figurave papilare jan:

lakore,

trthore dhe

rrethore.

62.Cila jan shenjat q gjendn n qendrn e figurave papilare?Shenjat e rralla (q takohem rrall)ose ato q ndodhen n qendr t figurs jan : kalat , liqenet, krraba ,degzimet e dyfishta etj., t cilat kan vler shum me t madhe se fillimet, mbarimet dhe degzimet q jan t shpeshta.

63. Cilat jan tri qllimet q shfrytzohen gjurmt e gishtave dhe t pllmbve t duarve?

Gjurmt e gishtave dhe t pllmbve t duarve shfrytzohen pr tri qllime kryesore:

pr t identifikuar kryesin n baz t gjurmve t lna n vendin e ngjarjes, pr t vrtetuar se nga i njjti person jan kryer disa vepra penale dhe

pr t identifikuar kufomn e nj personi t panjohur, n rast se ky ka qen i regjistruar m par penalisht.

64.sht monodaktiloskopia ose daktiloskopia hetimore?

MONODAKLISKOPIA- sht deg ndihmse e daktiloskopis e cila studion gjurmt e gishtave t caktuar ve e ve, sht deg q ka pr detyr themelore identifikimin e kryerseve t panjohur t veprave penale n baz t gjurmve t vijave papilare

65. sht pelmatoskopia?

PELMATOSKOPIA-sht deg ndihmse e daktiloskopis hetimore ,e cila merret me studimin e gjurmve t shputs s kmbve t zbathura.

66. sht kiroskopia?

KIROSKOPIA- sht deg ndihmse e daktiloskopis hetimore q studion gjurmt e pllmbs s duarve. Kjo metod gjithashtu merret me regjistrim, klasifikimin dhe krahasimin e vizatimeve (figurave) t vijave papilare t pllmbs s duarve me qllim t identifikimit t kryersve t panjohur te veprave penale.67. Si formohen gjurmt e kmbve t njeriut?Gjurmt e kmbve formohen gjat lvizjes s njeriut me ecje, n vrap , n krcim. Ato formohen edhe kur njeriu ndodhet n qndrim. Gjurmt e kmbeve ndahen n gjurm t lna nga kmba e mbathur dhe gjurm t lna nga kmba e zbathur,Kto gjurm jan statike dhe dinamike ,t thelluara dhe t siprfaqshme.

68.Cilat jan mnyrat e fiksimit dhe nxjerrjes s gjurmve t kmbve te njeriut?Mnyra e fiksimit dhe nxjerrjes s gjurmve t kmbve t njeriut, bhet me : - matje , fotografim , marrja me kallp (pr gjurmt e thelluara), marrja me gjurm kopjuese, marrja me pllaka elektrostatike dhe prshkimi ne procesverbal ashtu siq veprohet pr gjurmt e duarve.69. far rndsie kan gjurmt e gjakut?

Gjurmt e gjakut kan rndsi t posame ,sidomos pr shkak se ato mund t gjenden n ato raste kur kemi t bjm me vepra penale t rnda. N baz t tyre sht e mundshme t bhen provat e t dhnave t rndsishme dhe t rrethanave prkitazi me ndriimin e veprs penale n baz t tyre.

Gjaku i t gjitha racave t njeriut njerzore ndahet n katr grupe kryesore : 0 ,A,B dhe AB, t cilat jan trashguese dhe t prhershme.70. Cilat jan format e gjurmve t gjakut?

Njollat e gjakut mund t jen n form: pellgu, pikave, sprkatjet, gjurmt e vrvitjes, gjurmt e rrkes, gjurmt e zhgaravitjes dhe crkatjet.71.Si behet fiksimi i gjurmve t gjakut?

do gjurm gjaku duhet siguruar n gjendjen n t ciln sht hasur, d.m.th. t pandryshueshme .Fiksimi i gjurms s gjakut bhet me mjete dhe metoda kriminalistike si gjurmve t tjera materiale.72.ka jan gjurmt e sperms?

Gjurmt e sperms jan shtje e hulumtimeve mjekoligjore,q bhen pr t vrtetuar se a sht me prejardhje t sperms ajo njoll apo jo dhe cilit grup t gjakut i takon personi, nga i cili rrjedh njolla. Gjurmt e sperms zakonisht duhet krkuar n rastet e delikteve seksuale n vendin ngjarjes, n viktim , te kryesi .Ndryshe njollat e sperms me s lehti gjenden me ndihmn e llambs s dors me drit t dobt ose m llambn e KUARCIT.STUDIMI MBI ARMT E ZJARRIT

73. Cili sht kuptimi i BALISTIKS?Balistika kriminalistike - studion metodat dhe mjetet tekniko-shkencore, pr zbulimin ,fiksimin, ekzaminimin e gjurmve t lna nga armt e zjarrit, nga municionet q prdoren prej tyre, pr identifikim e arms s zjarrit n baz t gzhojs s predhs si dhe metodat e mjetet pr prcaktimin e gjendjes faktike t arms s zjarrit dhe fenomeneve t qitjes me qllim q t zgjidhim problemet q lindin n hetimin dhe gjykimin e shtjes penale.

74. Si ndaheti BALISTIKA?Balistika ndahet n tri deg:

balistika e brendshme.

balistika jashtme dhe

balistika terminale

75. ka studion balistika e brendshme?

Balistika e brendshme - studion lvizjen e predhs brenda tyts s arms s shtyr nga trysnia e gazrave t barutit.

76. ka studion balistika e jashtme?

Balistika e jashtme -studion lvizjen e predhs pasi q t dal nga gryka e tyts, ku ndaj asaj predhe ushtron ndikim graviteti i toks dhe rezistenca e ajrit.

77. ka studion balistika terminale?

Balistika terminale( balistika e cakut) studion efektin e projektilit ne shenjn e qlluar, kshtu balistika terminale studion efektin e projektilit n cak.

78. sht balistika kriminalistike gjyqsore?

Balistika kriminalistike gjyqsore sht disiplin shkencore ,e cila n mnyr t gjithanshme studion shtjet e armve t zjarrit q kan lidhmri me kriminalitetin.

79. Cilat jan llojet e armve ?

N baz t mekanizmit t puns armt ndahen:

armt e repetuara armt gjysm automatike dhe

armt automatike.

80. ka jan armt e repetuara?

Armt e repetuara - jan armt e zjarrit te t cilat, pr ndezjen e do predhe, duhet ndrmerren operacione mekanike , me t cilat predha futet n tyt, ndizet dhe hedh jasht gzhojn e ndezur.81. ka jan armt gjysm automatike?

Armt gjysm automatike- jan armt te t cilat mjafton q vetm predha e par t futet n tyt e q m von n mnyr suksesive t bhet ndezja e t gjitha predhave.82. ka jan armt automatike?

Armt automatike jan armt e zjarrit te t cilat ,pas futjes s predhs s par n tyt ,ndezja e t gjitha predhave t mbetura bhet n mnyr automatike.83. Si ndahen armt sipas gjatsis s tyts?

Sipas gjatsis s tyts , armt ndahen n:

arm me tyt t gjat dhe

arm me tyt t shkurtr.

84. Cilat arm bjn pjes n armt me tyt t gjat?

N grupin e armve me tyt t gjat bjn pjes t gjitha llojet e pushkve si: automatikt, saqmart, armt me plin, armt e gjuetis etj.

85. Cilat arm bjn pjes n armt me tyt t shkurtr ?N grupin e armve me tyt t shkurtr bjn pjes: - pistoletat dhe revolvert.86. Cilat jan llojet e armve t ftohta?

Llojet e armve t ftohta jan :

thikat,

shpatat,

bajonetat dhe

mjetet tjera t prgatitura e t destinuara posarisht pr sulm ose pr vetmbrojtje.

87. Cilat jan llojet e posame t armve t zjarrit?

Llojet e posame t armve t zjarrit jan:

armt pundore,

armt e ripunuara dhe

armt pr mbytje t bagtis.

88. ka jan armt pun dore?

Arm pun dore- jan ato arm, t cilat pr nga pamja e jashtme dhe mnyra e prdorimit dallohen nga armt e fabrikuara.

89.ka jan armt e riparuara?

Arm e riparuara jan t gjitha llojet e pushkve t fabrikuara t cilave m von u shkurtohet tyta e tyre origjinale.90.ka jan armt pr mbytjen e bagtive ?Armt pr mbytjen e bagetive , jan arm pun dore ,pistoleta e konstruktuara enkas pr kt qllim.91. Si bhet fiskimi i armve s zjarrit?Fiksimi i arms s zjarrit bhet :

me an fotografimi,

me an skice dhe

me an t pasqyrimit t rezultateve t kqyrjes n procesverbal.

92. ka jan revolvert?

Revolvert- jan arm me mulli rrotullues, n t cilin vendosen fishekt. Revolveri sht me vjaska, jo-automatike dhe me tyt t shkurtr , ndryshe nga pistoleta , veprimi i qitjes nuk sht i automatizuar ,por behet mekanikisht duke trhequr kmbzn e shkrepjes.

93.ka jan pistoletat?

Pistoleta- sht arm me tyt , me vjaska dhe vetmbushse gjysm-automatike. Futja e fishekut n fole , jashtqitja e gzhojs s zbrazur , marrja e fishekut t radhs dhe vnia e rrafshit n pozicion zjarri kryhen me fuqin e qitjes.94. Si bhet paketimi i arms s zjarrit?

Paketimi i arms s zjarrit nga vendi ku sht gjetur duhet t kryhet sipas rregullave kriminalistike. N rast largsie ndrmjet vendit t ngjarjes dhe laboratorit t kriminalistiks , ather kanali i arms s zjarrit pastrohet nga bloza e barutit e depozituar aty pas qitjes, Pastrimi bhet duke futur n kanal me an shpangoje apo leckash.

Kur largsia nuk sht e madhe ,pastrimi me lecka i kanalit nuk bhet, n tytn e kanalit t vendoset nj tap me qllim q mos bien gjurmt plotsuese q kan mbetur aty pas qitjes dhe t mos futen lnd tjera.

T gjitha lndt e huaja ,si gjak, pjes truri, fije floku, kocka etj, q ndodhen n armn e zjarrit ruhen me kujdes ,duke prdorur pr kt qllim paketim t prshtatshm.

Pas ktyre veprimeve, arma mblidhet me letr t pastr dhe vendosen n nj kuti prej kartoni ose drrase, krehri , fishekt, gzhoja ose predha e ksaj arm zjarri paketohen vemas me mbishkrimet prkatse , por futen n t njjtn kuti.95. Si bhet fiksimi i gjurmve t barutit ?Gjurmt e barutit nuk sht e domosdoshme t shihen vetm me sy, kto gjurm mund t provohen me mikroskop dhe me veprime kimike. Plagt eventuale n dorn e qitsit duhet fotografuar n materialin negativ ortokromatik.

96. ka sht ,,Dorashka e parafins?

Dorashka prej parafins-prbn nj sistem tradicional pr marrjen e sasis s mbetjeve t qitjes nga duart e qitsit. Kjo metode konsiston n grumbullimin n parafinn e pastr t mbetjeve t ndryshme, mbetje t cilat kan penetruar si n siprfaqen dors ashtu edhe n poret e epiderms.

Dorashka e parafins bhet duke e qitur n dorn e personit t dyshuar ( t njeriut t gjall apo t vdekur-t vrassit apo vetvrassit) parafin t shkrir, e cila lihet t ftohet. Pasi q jet ftohur, lyhet pjesa e brendshme e dorzs s parafins me reaktiv nitrati-difenilamin-acid sulfurik. Nse paraqitet ngjyrosja e kaltr gjegjse, konsiderohet se n dor ka mbeturina baruti.97. Cilat jane llojet e qitjes me arm t zjarrit?

Llojet e qitjes me arm t zjarrit jan: QITJA ME PUTHITJE, QITJA NGA AFRSIA DHE QITJA NGA LARGSIA.98. kuptojm qitje me puthitje?Qitja me puthitje sht ajo qitje kur gryka e tyts s arms s zjarrit ndodhet e puthitur me objektin. Me kt rast ,tyta mund t jet e mbshtetur n tersi me objektin , (qitje hermetike) ose mund t jene pjesrisht t mbshtetura pr objektin (jo hermetike).

Te qitja me puthitje ,prve veprimit dinamik t predhs, veprojn edhe faktort plotsues t qitjes ,t cilt kryesisht depozitohen n kanalin e predhs.

99.kuptojm qitje nga afrsia?

Me qitje nga afrsia kuptojm qitjen kur distanca n mes t tyts dhe objektit nuk sht m e madhe se 60-100 cm.

100. kuptojm me qitje nga largsia?

Me qitje nga largsia kuptojm at qitje kur distanca n mes tyts dhe objektit sht mbi 1 metr.101. Si bhet fiksimi i gjurmve balistike?

T gjitha gjurmt balistike n vendin e ngjarjes duhet fiksuar me metoda kriminalistike, duke ruajtur origjinalitetin dhe pamjen e tyre n formn q jan krijuar , p.sh. pluhuri nga vendi ngjarjes duhet t mbledhur me brush t posame ose me thithse pluhuri speciale kriminalistike. Me rastin e eksperimentit duhet prdorur armn e zjarrit t inkriminuar dhe municionin nga i njjti lloj.

Gjurmt e gjetura n vendin e ngjarjes , q kan karakteristika balistike, me rastin e eksperimentit, nuk bn t prishen, t dmtohen , rregullohen, n mnyr q ta pamundsojn shfrytzimin e tyre si prova materiale, ato duhet fiksuar n mnyr q (fotografimi, matja , prshkrimi n procesverbal) t shfrytzohen pr ndriimin dhe t provuarit e fajit t kryesit dhe t veprs penale n tersi.

MIKROGJURMT102. ka kuptojm me nocionin mikrogjurm?

Me nocionin mikrogjurm kuptohen formime trsore lndore, pak t dukshme ose t padukshme me sy t lir, t lndve, grimcave t ndryshme si dhe shenjat e veprimit fizik q kan rndsi pr sqarimin e rrethanave t shtjes dhe pr zgjidhjen e drejt t saj.

103. Cilat jan llojet apo grupet e mikrogjurmve?Grupet e mikrogjurmve jan:

Grupi i mikrogjurmve me prejardhje biologjike ,ku prfshihen: fijet e flokut, qimet e kafshve,fijet e tekstileve me prejardhje bimore e shtazore, pjeszat e bimve, e drithrave , e organizmave t gjalla etj.

Grupi i mikrogjurmve me prejardhje organike : ku prfshihen karburantet, bojrat, plasmast, tekstilet artificiale ,lubrifikantt (gaso,vajra etj.).

Grupi i mikrogjurmve me prejardhje inorganike: ku prfshihen mikropjes t metaleve t ndryshme, t lidhjeve metalike,t mikroobjekteve t tjera me origjin organike (imento, asfalt etj.)

Grupi i mikrogjurmve me prejardhje t przier :ku prfshihen mikroobjektet e natyrs biologjike, organike dhe inorganike.

Mikrogjurmt pavarsisht se cilit grupi i prkasin , mund t jen n gjendje tri gjendje agregate: t ngurt- si grimca t metaleve t qymyrit,e rrs, e imentos etj.

t lngshm, si pika t imta gjaku,

t gazt; si era , materiali i gazt me ose pas kundrmim .

114. Qimet (flokt)

Qimja sht nj zgjatim i lkurs q merr origjinn nga nj organi i quajtur folikul i flokut. Gjatsia e flokut shtrihet nga rrnja e tij ose bulbi i ngulur n folikul,vazhdon me boshtin dhe prfundon me majn. Qimja si gjurm ofron mundsi t shumat pr identifikimin e kryeseve t veprave penale. Qimja prdoret pr vrtetimin e grupeve t gjakut t sistemi ,,ABO dhe vrtetimin e gjinis. N rastin e par duhet disponuar me qime t gjata s paku 5 cm kurse n rastin e dyt qimja duhet t ket rrnjn .Flokt dhe qimet shfrytzohen si indice pr t provuar ekzistimin e veprs penale, pr eksperimentin e ngjarjes. Ato mund t hasen tek t gjitha llojet e veprave penale, ndrsa me t shpeshta jan n rastin e aksidenteve t komunikacionit, vrasjeve dhe t vjedhjeve etj

115. Gjurmt e bojs?

Grimcat e bojs,si dhe fijet tekstile jan materiale provues mjaft i prhapur n hetimin e veprave penale. Gjurmt e bojs shpesh paraqiten n aksidentet e komunikacionit,Kto gjurm krijohen n rast t ndeshjes s automjetit n penges t fort apo te t gjitha rastet ku pr shkak t fuqis s prplasjes bhet deformimi i metalit.

116. Gjurmt e pluhurit?

N mikrogjurm bjn pjes edhe pluhuri q n raste t caktuara mund t jet prov e rndsishme materiale pr sqarimin dhe hetimin e veprs penale. Pluhuri sht grumbullim grimcash heterogjen , t cilat ndodhen n gjendje t shkrmoqur. Kto grimca e kan prejardhjen e tyre nga do lloj trupash organike dhe inorganike. Pluhuri, qoft n gjendje reale, qoft n gjendje derivate nga balta ose balta viskoze ose patoze(brumi) mbulon tr siprfaqen e toks, me prjashtim t hapsirave ujore nuk ka objekt q t mos jet i mbuluar me pluhur.

117. far rndsie kan fijet tekstile si gjurm?

Fijet tekstile ka rndsi kriminalistike pr identifikimin e teshave n baz t fijeve t fiksuar t njjtat ne ato t teshave t personit t dyshuar. Fijet e caktuara mund t jen makro dhe mikro madhsie, q i dallon mnyra e zbulimit dhe e fiksimit t tyre. Fijet tekstile zn nj vend t rndsishm mes provave materiale. Ato gjenden shpesh si mikrogjurm n aksidente t komunikacionit ,vjedhjes me thyerje, vrasje,plagosje ,marrdhnie seksuale me dhun, rrahje etj.

Si rregull ndahen n natyrore ( fije t pambukut ,t lirit,t krpit,t leshit,t mndafshit dhe etj) dhe kimike (sintetike- jan fijet q merren nga celuloza dhe lnd t tjera natyrore p.sh. fijet e viskozs- mndafshit artificial.)

118. Provat Materiale?

Prove materiale sht do lnd q mund t jep informacione pr ngjarjen e caktuar. Kjo mund t jet do ar q sht e prdorur. Gjendja e trupit t viktims ,pamja e hapsirs n rrethin e vendit t atakimit dhe t teshave t pjesmarrseve n incident. Prov materiale mund t jen materiet mikroskopike dhe substancat tjera t cilat me shqisa nuk mund t detektohen pa ndonj lloj ndihmese.

119. Prova personale?

Prov personale sht objekti i t provuarit,trsia e fakteve, konstatim i t cilave sht i nevojshm pr zgjidhjen e drejt t nj shtje penale.

120. Corpora delikti?

Corpora delikti-sht sendi i cili ka fardo lidhjeje me veprn penale ,oft si mjet i kryerjes, send gjurmlns, send q rezulton nga vepra penale.

KOLLOKVIUMI I DYTEMETODIKA E ZBULIMIT DHE SQARIMIT T VRASJEVE

121. Kuptimi dhe llojet e vrasjeve?

Me vrasje kuptohet ajo vepr (veprim ose mosveprim) e kundrligjshme , me ann e s cils hiqet jeta e nj personi tjetr me dashje ose nga pakujdesia.

N vrasjet ,q jan privimi i kundrligjshm , situatat hetimore prfshijn:

a) zbulimin e kufoms me shenjat e nj vdekjeje me dhun,

b) zbulimin e pjesve t coptuara t kufoms dhe

c) zhdukjen e personit n rrethana t caktuara q mund t na orientojn pr ngjarjen e ndodhur dhe fatin e tij.

N kto raste karakteristika kriminalistike dhe metodika e hetimit ka si objekt t nxjerr n pah nse jemi prpara faktit t nj vrasjeje t hapur apo t fsheht.

122. ka kuptojm me vrasje t fsheht?

Vrasja e fsheht kryhet n munges t dshmitarve okular. N kto raste, kryersi merr t gjitha masat pr fshehjen e identitetit te tij , pjesmarrseve n ngjarje dhe manipulimin e provave pr aq sa ai mund t ket mundsi dhe njohuri. Kjo situat mund t ndodh edhe kur vrasja kryhet n prani t personave t tjer, por kur nuk sht par prej tyre, pr shkak se veprimi sht kryer n mnyr t fsheht ( vrasje me arm t ftoht, arm me silenciator).

123. ka kuptojm me vrasje t hapur?

Vrasja e hapur, kryhet n prani t personave t tjer. N kto raste kryesi nuk bn prpjekje pr ta fshehur, zhdukur apo shkatrruar mjetin me t cilin ka kryer krimin, kryesit e veprs identifikohen shpejt mbas t dhnave t para nga dshmitart okular n vendin e ngjarje.

124. Si i klasifikojm vrasjet nga pikpamja kriminalistike?

Nga pikpamja kriminalistike vrasjet i klasifikojm:

Vdekjet natyrale- jan ato vdekje ku tek kufoma mungojn karakteristikat e nj dhune si dmtimet n fytyr ,trup e fraktura t ndryshme.

Vdekje me dhun- quhet vdekja e ardhur si pasoj e veprimit t ndonj force t jashtme fizike,kimike.

Vdekjet aksidentale-shkaktohen si pasoj e nj aksidenti t ndodhur .n kto raste duhet pasur kujdes ne kqyrjet e kufomave,sepse neglizhenca n kqyrje mund t na oj n nj konkluzion t gabuar.

125. Cilat jan mjetet pr t shkaktuar vdekjen me dhun t personit, n mnyr t kundrligjshme?

Mjetet me t cilat shkaktojn vdekjen me dhun t personit jan:

armt e zjarrit.

armt e ftohta,

mjetet e prshtatshme ( si shkop, gur, spat, eki etj)

lndt helmuese,

objektet q shtypin rrugt e frymmarrjes (si shamia, litari,peshqiri ,duart etj.)

rryma elektrike etj.

126. Cilat jan metodat q prdoren pr t shkaktuar vdekjen me dhun t personit, n mnyr t kundrligjshme?

Metodat q prdoren pr t shkaktuar vdekjen me dhun t personit, n mnyr t kundrligjshme jan:

mbytja me lak,

me duar,

n uj,

vrasja,

shkaktimi i dmtimeve trupore,

djegia,

helmimi dhe

mosdhnia e ndihms ose mos kujdesi pr foshnjn.

127. Veprimet e para pas informimit pr vrasje?

Momentet kryesore pr fillimin e shtjes penale n vrasje jan kallzimi mbi zbulimin e kufoms , njoftimet e personave t afrm familjar ose q e kan par vrasjen , njoftimet mbi shpalljen e personave si t pagjetur, dorzimi i vet fajtorit pas kryerjes s vrasjes etj., n organet e hetimit t policis etj.

N hetimin e vrasjes , veprime t para hetimore dhe veprime t tjera jan;

kqyrja e vendit t ngjarjes dhe e kufoms,

pyetja e dshmitarve t par,

kqyrja she ekspertimi mjekoligjor,

paraqitja pr njohje e kufoms kur nuk njihet

ekspertimi kriminalistik i gjurmve dhe i provave materiale,

ndjekja e fajtorve n baz t gjurmve t freskta,

prdorimi i qenit t ndjekjes nj koh n kqyrjen e vendit t ngjarjes,

mbikqyrja n vende t caktuara si dhe e personave t ndryshm,

mbledhja e t dhnave q u prkasin viktims,

krkimi i sendit t vjedhur, kur ka vjedhje me dhun.

Si veprime hetimore konsiderohen , n disa raste edhe eksperimenti, pyetja e personit ndaj t cilit zhvillohen hetimet dhe t ndaluarit, ballafaqimi etj.

128. Kqyrja e vendit t ngjarjes t vrasjes ?

N kriminalistik, kur flitet pr kqyrjen e vendit t ngjarjes n vrasjet, zakonisht kuptohet kqyrja n t gjitha rastet e vdekjeve q kan ndodhur n mnyr t papritur dhe n rrethana t ndryshme , qofshin kto vdekje natyrale apo me dhun.

129. Cilat jan versionet hetimore q shpesh ngrihen n rastet e vrasjeve?

Versionet hetimore q ngrihen shpesh n vrasje jan:

versionet mbi natyrn e ngjarjes,

versionet mbi motivin e vrasjes dhe

versionet mbi personat q e kan kryer vrasjen.

130. Vrasja nga epshi?

Vrassit serial jan vrassit q kryejn vepra penale t vrasjes nga epshi.

Karakteristikat e tyre jan: nuk e zgjedhin viktimn, e kryerjen veprn pa prgatitur dhe viktimn e gjejn aty pr aty si dhe n kohn e kryerjes s vrasjes ai bn tmerr n trupin e viktims.

Metoda pr zbulimin e vrasseve serial sht ,, Profilimi Kriminalistik, t ciln e ka zbuluar FBI.

Pr kt metod duhet t kalojn 6 faza:

Fantazia pr mendimet e kryersit.

T mbledhin informata nga vendi i ngjarjes.

Veprimi i ndaj viktims

Analizimi

Dhnia e informatave policis mbi vendin e trupit t vrar t viktims.

......131. Cilat jan shenjat karakteristike te vrasjet ?

qitjet zakonisht bhen nga nj distanc e afrt ose largt,

dmtimet jan kryesisht nga prapa (n trup ose n kok) dhe kur jan n trup ndodhen mbi tesha,

ka disa plag dhe secila prej tyre , e marr vemas, shkakton mundsi momentale n veprim,

vrima e hyrjes s predhs ndodhet jasht zons q personi mund t arrij me dorn e tij t armatosur, ekzistojn disa plag n zona t ndryshme t trupi dhe nga drejtime t ndryshme.

124. Pyetja e dshmitarit n vrasje?

Me rastin e pyetjes s dshmitarve okular. Duke pasur parasysh se vrasja ,si rregull paraqet ngjarje e cila befas ndodh pa paralajmrime t shumta , n atmosfern t ciln shpesh e shoqrojn tensione tejet t larta. T gjitha kt o ln pak mundsi n funksionimin e drejt t mekanizmit t percepsionit, q lidhet me reduktimin e madh t numrit t shenjave nga mjedisi i dshmitarit. Nga ky shkak ,pyetja doemos duhet prcjell me shfrytzimin e teknikave t posame , t cita duhet tia mundsojn dshmitarit q sa m shum intimisht t ndahet nga nevoja pr t dhn vlersime mbi fajin pr at q ka ndodhur, q zakonisht ndodh me rastin e thnieve t dshmitarve n situata t tjera, kshtu q t koncentrohet n segmentet t ndara t ngjarjes. Me kt rast, me kujdesin e veant n pyetje duhet orientuar n ngjarje q i kan paraprir vrasjes, pozits s pjesmarrseve n ngjarje,prmbajtjes s dialogut t tyre, mbi detajet kye duhet t jen t kombinuara me pyetje relevante, t cilat kan pr qllim verifikimin e saktsis s thnieve mbi do detaj t caktuar t ngjarjes. Pyetja e dshmitarve t par pr vrasje bhet sa t jet e mundur m shpejt pr arsye se sa m tepr t bien n kontakt me ta njerz t tjetr, aq m tepr ka rndsi sugjestionimi i tyre dhe pr rrjedhoj, rreziku pr ti ndryshuar rrethanat q ata i din mbi krimin e kryer ose mbi viktimn.

125. Pyetja e t pandehurit n vrasje?

Pyetja e t pandehurit n vrasje zhvillohet me qllim q t sqarohen t gjitha rrethanat dhe faktet q akne t bjn me figurn konkrete t vrasjes si dhe t zbulohen edhe bashkpuntort me t cilt ka kryer at. Praktika tregon se shkaqet q kan shtyr t pandehurit t kryejn vrasje me dashje kan qen shpifjet, thashethemet, grindjet, mosmarrveshjet, fyerjet, xhelozia, shkelja e besnikris bashkshortore ,problemet pronsore etj.

Qndrimi i t pandehurit m nj vrasje me dashje sht i till: ose e pranon akuzn e ngritur, por e fsheh motivin e vrtet, ose pretendon se e ka kryer vrasjen , por ajo ka ndodhur nga pakujdesia.

126. Daktiloskopimi i personave ?Daktiloskopimi i personave bhet sipas rregullave t caktuara kriminalistike, n mnyr q gjurmt e marra t gishtave t jen sa m t qarta dhe m t qndrueshme, n mnyr q t mundsohet ekzaminimi i trsishm i tyre. Pr tu marr n mnyr m t drejt gjurm e gishtave dhe vijave papilare,prdoren kto mjete: boja e zez e shtypit, pllakza e lmua metalike ose e xhamit, me madhsi 30x 12 cm, ruli (cilindri) prej goms me madhsi 5.2 x 5 cm. etj.

127. Daktiloskopimi i kufomave ?

Para se t bhet daktiloskopimi i kufomave,duart e kufomave lyhen mire dhe thahen, mollzat e gishtave ngjyrosen me rulin e vogl,i cili e ka formn e vezs s zez dhe i cili lyhet me boj. Gishtat e kufoms pastaj shtrngohen me radh , duke i kaluar prmbi flet e bardha q vihen, mbi lugt speciale pr daktiloskopimin e kufomave e do flete me shenjen e gishtit n vendin e caktuar n karteln daktiloskopike.

128. Identifikimi i personit n baz t prshkrimit?

T vrtetosh identifikim e nj personi do t thot ti vrtetosh ato karakteristika sipas t cilave ai dallohet nga personat e tjer. Kto jan :karakteristikat e natyrs juridike( emri e mbiemri), karakteristikat fizike (pamja personale) dhe karakteristikat faktike (dita, muaji, viti i lindjes).

Identifikimi i personit ka pr qllim: ta prcaktoj personin e kryesit t panjohur, a sht si person recidivist, ti zbuloj emrat falso,ta prcaktoj personalitetin e t smurit shpirtror, ta vrtetoj identitetin e kufoms.

129. Cilat jan shenjat karakteristike q bjn dallimin e vrasjeve nga vetvrasjet?

Dallimi i vrasjeve nga vetvrasjet me arm zjarri, n drejtim t shenjave karakteristike t vetvrasjeve jan :

arma ndodhte afr viktims dhe n nj largsi e pozicion t till q mund t lr viktima ose q mund ti bjer nga dora n astin e vdekjes,

dmtimet jan zakonisht n ball, t tmtha, n zemr dhe m rrall n goj,

n dorezn e arms mund t gjenden shenjat e viktims, sidomos kur prdoren armt t gjata dhe mbahen nga tyta pr ti drejtuar sa m mir,

n dorn me t ciln qllon gjenden shenjat e faktorve plotsues t qitjes dhe ndonjher edhe sprkatje t gjaku, mbetje indesh etj.

Kur qitja drejtohet n trup, vendi aty afr zakonisht zhvishet,

Qitjet bhen nga ana e majt dhe pr mngjarasht nga ana e djatht,

Si rregull, ka nj plag t vetme dhe ajo ndodhet n pozicionin t till t koks apo t trupit q personi mund t arrije me dorn e vet t armatosur me at lloj arm.

130. Llojet e vetvrasjeve?

N baz t zgjatjes s kohs t vetvrasjeve ,ndarja e tyre mund t bhet n:

Vetvrasje akute ( t menjhershme) -jeta merret n ast ose n afat t shkurts kohe (brenda 24 orve),dhe

Vetvrasje kronike (t ngadalshme), jan vetvrasje, ku veprimi vetvrass zgjat m shum koh(m shum dit, jav ose disa muaj, madje edhe nj vit) psh. vetvrassi ngadal dhe n mnyr t planifikuar helmohet etj.

Sipas mnyrs s kryerjes dallojm: Vetvrasje pasive-vetvrassi nuk sht kryes i drejtprdrejt i vetvrasjes por me qllim dhe me vetdije e sjell vetn n situata riskant (p.sh. n luft, n sport) Vetvrasje aktive-vetvrassi vet e shkakton vdekjen. Vetvrasje individuale -vetvrasje e nj personi Vetvrasjet grupore- vetvrasje familjare, vetvrasja dytshe.131. Vetvrasja alturistike?

Vetvrasja alturistike kryhet kur njeriu me vetdije e flijon jetn e tij. Ai nuk e prfill vetveten. Kur kemi t bjm me nj vetvrasje t till nuk sht fjala se ai nuk ka instinkt pr vet ekzistenc. Prkundrazi, ai sht m i fort se ky instinkt , nuk e prfill, e mohon, sht shndrruar trsisht n ide dhe pr dshirn e ksaj ideje ai e sakrifikon vetn.

132. Vetvrasja tendencioze?

Vetvrasja tendencioze kryhet me qllim t caktuar, me vetvrasje dshirohet t thuhet dika, vetvrasje manifeston protest, nj demonstrim. Vetvrasja duhet ta fajsoj dik, ta theksoj fajin ndokujt, prgjegjsin e ndokujt pr kt vetvrasje.

133. Vetvrasja bilancore?

Vetvrasja bilancore dallon pr nga profili psikologjik nga vetvrasjet patologjike (dipozicionale). Me rastin e vetvrasje bilancore, kryesi sht normal,tek ai psikika vet vrasse nuk sht e shfaqur,ai vendos ti jap fund jets pasi ti ket balancuar shkaqet dhe kundr-shkaqet fare i qet dhe me gjakftoftsi. Pasi konstaton se nga jeta ka m shum dm se dobi, vendos t kryej vetvrasjen.

134. Vetvrasje recidive?

Vetvrasje recidive sht vetvrasje q m par nuk ka pasur sukses,por viktima tenton edhe m tutje derisa tia arrij qllimit.

135. Vetvrasjet e kombinuara?

Vetvrasje t kombinuar kemi kur dikush sukcesivisht ose menjher, n dy ose m shum mnyra, me dy ose me shum mjete, kryen vetvrasje (pi helmin ,pret venat n duar dhe krcen nga dritarja).

136. Vetvrasjet e komplikuara?

Vetvrasja e komplikuar sht vetvrasja e till kur ndokush prjeton rast fatkeqsie: rrzohet personi dhe e thyen kurrizin dhe ai q t mos vuaj bn vetvrasje, gj q n situat tjetr nuk do t kishte br kurr.

METODIKA E ZBULIMIT T TERRORIZMIT137. ka kuptojm me fjaln terrorizm?

Fjala ,,Terrorizm ka prejardhje nga fjala latine ,, terror q do t thot ,,dhun, ,,tmerr , ,,frik , ,,panik dhe ,,pasiguri .

138. ka kuptojm me terrorizm?

Me TERRORIZM kuptohet forma e organizmit t aktivitetit kriminal, t cilin e karakterizon ndrmarrja e akteve t dhuns, kryerja e atentateve dhe rrmbimeve, vnia e eksplozioneve, zjarreve dhe ndrmarrja e veprimeve t tjera me rrezikshmri t prgjithshme.

139. ka kuptojm me terrorizm n kuptim t gjer?

N kuptim t gjer terrorizmi prfshin aktivitete t ndryshme kriminale si jan:

terrorizmi kriminal , n bazn e t cilit hasen interesat pasuror,

terrorizmi psikik, t cilin e karakterizojn qllimet religjioze dhe magjike,

terrorizmi luftarak,i cili manifestohet n prdorimin e mjeteve pr shkaktimin e terrorit me qllim luftarake dhe

terrorizimi politik, i cili sht i drejtuar n realizimin e qllimeve t caktuara politike.

140. ka prfshin nocioni ,,terrorizm ndrkombtar?

Nocioni ,,terrorizm ndrkombtar prfshin t gjitha format e veprimit terrorist, t paraqitura si terrorizm shtetror, respektivisht ai i stimuluar shtetror dhe i drejtuar kundr nj shteti tjetr e deri te format e ndryshme t bashkpunimit midis grupeve t ndryshme terroriste ndrkombtare.

141. Cilat jan veprat penale t terrorizmit?

Veprat penale t terrorizmit t cilat kryhen nga organizatat terroriste jan:

atentatet, shantazhet, rrmbimet, zjarret dhe mbajtja e pengjeve.

142. Cili sht qllimi i akteve terroriste ?Qllimi kryesor i akteve terroriste sht q t shkaktoj : tmerr, panik pasiguri dhe frik.143. Si kryhen aktet terroriste ?

Aktet terroriste kryhen me veprime t dhunshme ndaj jets (me vrasje), shndetit (tortura, plagosje) t njerzve pr shkak t veprimtaris shtetrore apo t shrbimit publik, vnia e lndve plasse (tritol), nprmjet rrmbimit,si form e heqjes s paligjshm t liris, e sekuestrimit (mbajtjes peng t personit) dhe rrmbimit t mjeteve t udhtimit.

144. Format e paraqitjes s terrorizmit?

Format kryesore dhe m t shpeshta t akteve terroriste jan:

Marrja dhe mbajtja e pengjeve,

Rrmbimi i mjeteve t udhtimit masiv(aeroplanve, anijeve etj.).

Torturimi dhe vrasja (atentati) e kundrshtarve politik, prfshir ,,zhdukjen e tyre.

Eksplozionet,

Bombardimi (granatimi) i vendeve t banuara me civil,

Shfrytzimi i armve pr shkatrrim masiv (armt nukleare, kimike ,biologjike etj.) dhe

Vrasja e civilve.

145. Cilat jan shkaqet e brendshme dhe t jashtme , t terrorizmit ?

Shkaqet e terrorizmit qndrojn n kundrthniet ideologjike ,politike dhe ekonomike t shoqris bashkkohore.

Shkaqet e brendshme jan : varfria, shkelja e t drejtave t njeriut , gjenocidi,neofashizmi, aparteidi,diskriminimi racor dhe elementet e lidhura me shtet(gjendja shoqrore politike dhe ekonomike.

Shkaqet e jashtme qndrojn n kundrthnie e rendit ndrkombtar ekonomik, agresion, okupim, kolonializm dhe przierja n punt e brendshme t shtete t huaja.

146. Zbulimi dhe kapja e terroristve?

Me zbulimin dhe hetimin e akteve terroriste nga organi i i procedurs rolin kryesor e luajn operativiteti dhe shpejtsia n kryerjen e veprimeve hetimore dhe gjurmuese .Veprimi i par hetimor i nj rndsie t veant sht kqyrja e vendit t ngjarjes , i cili prfshin: marrjen e masave t shpejta si ndihma e personave t plagosur, mnjanimin e rrezikshmris eventuale nga eksplozioni i srishm, mbrojtja e gjurmve nga fardo ndryshimi, zbulimin e dshmitarve okular t ngjarjes dhe t qytetarve t tjer q mund t ofrojn informacione t dobishme si dhe masa pr pengimin e ikjes s kryesve dhe kapjen e tyre.

N grupin hetimor(ekipin hetimor) pr kqyrje ,sipas nevojs, duhet marrin pjes edhe ekspert t profileve t ndryshme (ekspert pr zbulimin dhe demontimin e mekanizmave eksplodues, ekspertt e balistik, ekspert e mjeksis ligjore etj).

Nj nga metodat e identifikimit t kryersve t akteve terroriste sht edhe ajo specifike daktiloskopike,identifikimi i gjurmve t terroristve me an t krahasimit informatik dhe statik t shenjave individuale t dermatoglifeve t gishtave t personave t gjinis s gjakut t tyre.

Nse,pas informimit pr veprn e kryer , nuk zbulohet dhe nuk kapet, n baz t analizave t t gjitha informacioneve me t c ila disponohet , ngrihen versione mbi drejtimet e veprimeve t mtejshme dhe rrethit t personave , midis t cilve duhet gjurmuar pas kryesit. N kt drejtim ndrmerren gjurmime, bllokada,prita ,kontrollime t mjeteve transportuese, t udhtarve dhe t valixheve, kontrollime t banesave , objekteve , terreneve, bhen biseda me t dyshuarit, drgohen, merren dhe verifikohen t dhnat e marra nprmjet Interpolit etj.

Pr shkak t shkalls s rrezikshmris nga terrorizmi n tr botn , pr shtete dhe qytetart e tyre,n planin e gjer ndrkombtar merren masa t shumta pr luftimin sa m efektiv t tij.

N kt drejtim , rndsi t veant kan konventat ndrkombtare me t cilat n mnyr precize definohet nocioni i terrorizmit dhe rregullohen marrdhniet n shtje t s drejts penale n fuqi dhe eksatradicionit t terroristve, vnia e formave t ngushta t bashkpunimit midis antarve t Interpolit ,themelimi dhe specializimi i njsive t posame antiterroriste t policis ,t dhnave t kompjuterizuara mbi terroristt, lidhjeve t tyre me bashkpuntor dhe formave t veprimit, zhvillimi i sistemeve t mbrojtjes individuale e kolektive, shfrytzim i mjeteve bashkkohore operative-teknike etj.

METODIKA E ZBULIMIT DHE E SHQARIMIT T KONTRABANDS DHE KRIMIT T ORGANIZUAR147. Kuptimi dhe fenomeni kontrabands?

Kontrabanda paraqet nj dukuri aktuale negative,rrezikshmria shoqrore e s cils manifestohet n mnyr shumfisht .Prmasat e prhapjes s kontrabands sot, veanrisht n disa forma t saj , e bjn at , me gjas , trajtn m t organizuar t kriminaliteti ,e cila implikon n vete nj mori pasojash negative n shoqri.

148. Historiku i kontrabands?

Fillet dhe zhvillimi i kontrabands jan t lidhura me dukurin e paraqitjes s kufijve shtetror,prmes t cilve u krijuan dhe pengesat pr kmbimin e lir t mallrave. Gjat ekzistimit t shoqris njerzore, gjat gjith periudhave kohore kontrabanda barti n vete shum kufizime dhe rrethana konkretet shoqrore dhe ekonomike. Ky konstatim ka t bj jo vetm me llojin e mallit, por edhe me format dhe mnyrat e kotrabandimit.

Kontrabanda gjat historis gjithnj ka qen kushtzuar me rrethana konkrete shoqrore dhe ekonomike. Ato u prkasin jo vetm llojeve t ndryshme t mallrave ,por edhe formave dhe metodave t ndryshme t kontrabands, mund t thuhet q deri n me paraqitjen e kapitalizmit, kontrabanda m shum kishte aspekte politike dhe ushtarake.

M von ajo fiton forma t theksuara komerciale, duke manifestuar si veprimtari e palejuar, e cila n periudha t ndryshme i ka sjellje n gjendje t vshtir ekonomit e caktuara nacionale.

149. Me far veprime t kundrligjshme kryhet kontrabanda dhe n qfar forma sht paraqitur?

Kontrabanda kryhet me veprime ose mosveprime t kundrligjshme, t shprehura n forma t ndryshme:

kontrabanda me mallra t ndaluara (si jan arm, municion ,drog etj.),

kontrabanda me mallra t licencuara ,

kontrabanda me mallra me taksa t larta(duhan, alkool etj.)

kontrabanda nga punonjsit e dogans,

kontrabanda me vlera kulturore etj.

150. Cili i lloj i vepra penale t kotrabandimit sjell prfitime m t mdha , kryersve t veprave penale?

Kontrabanda me narkotik, pr nga konspirativiteti dhe organizimi, sht nj ndr veprimtarit m t prsosura nga lmi i kriminaliteti profesional,q sjell prfitime t mdha organizatorve .

151. Mnyrat e kryerjes s kotrabandimit me narkotik?Kontrabanda me narkotik mund t paraqitet n :

form t prodhimit dhe qarkullimit t pa lejuar,

me ndrmjetsimin n tregtin e pa lejuar me narkotik,

shitblerjen e narkotikve n mnyr t paligjshme dhe

transportimi i narkotikve n mnyr ilegale.

Si form me e rnd e ktij fenomeni kriminal konsiderohet: krijimi i rrjetit t organizuar t strshitsve ose ndrmjetsuese i cili sjell fitim t mdha materiale dhe pasurore.

152. Kontrabanda me arm?Rrezikshmria e posame shoqrore t ktij lloji t kontrabands sht e madhe pr shkak t mjeteve q kan rndsi t madhe t siguris pr do vend. Mundsia e keqprdorimit t armve sht tejet e madhe, andaj nuk ekziston asnj shtet i cili sht indiferent ndaj shtjes se kush disponon arm. Nga kto arsye, punt e importit dhe eksportit t armve dhe qarkullimi i armve dhe municionit jan nn regjim t posam juridik.

153. Cilat jan shkaqet ekzistimit t kontrabands me arm t zjarrit?

Kontrabanda me arm dhe municion, prve rndsis komerciale ka rndsi t gjer edhe politike, strategjike dhe ushtarake. Dy jan shkaqet themelore q i prshtaten ktij lloji t trafikut:

sot n bot prodhohen m shum arm se q sht e nevojshme, pr armatimin e rregullt t armats dhe policis dhe

ekzistimi i tregut ilegal, i cili merr do gj q i ofrohet.

154. Kur ekziston kontrabanda shtetrore me arm?

Kontrabanda shtetrore me arm ekziston kur shteti prmes njsive t specializuara, si rregull duke vepruar kinse me biznes legal, fshehtas ndrmjetson n shitjen ose drejtprdrejt drgon arm pals s interesuar edhe pse kto jan veprime kundr rregullave dhe sjelljeve n marrdhniet ndrkombtare.

155. Kontrabanda e automjeteve?

Kontrabanda e automjeteve sht transport ilegal i automjeteve n kufirin shtetror, duke ju shmangur masave t mbikqyrjes doganore.

156. Kontrabanda me vlera kulturore?

Kontrabanda e vlerave kulturore kryhet me veprime aktive q shfaqen, n importimin, eksportimin apo tranzitimin e vlerave kulturore kombtare n kundrshtim me dispozitat ligjore n lidhje me to. Me kontrabandim t vlerave kulturore prfshihen kryesisht pikturat artistike dhe vlerat tjera kulturore.

157. Prkufizimi i krimit t organizuar?

Unioni Evropian, duke dashur ta parandaloj krimin e organizuar n shtetet antare t tij ka tentuar t jep nj prkufizimin t ktij lloj t krimit, nprmjet prkufizimit q i ka br grupit t organizuar. Sipas planit t prbashkt t 21 Dhjetorit 1998, t Unionit Evropian, n t gjitha vendet antare t tij , organizat kriminale do t quhet organizata q kan nj struktur t prbr nga dy ose m shum persona, e krijuar pr t vepruar gjat nj koh t caktuar dhe q kryen krime pr t cilat ligji parashikon nj minimum prej t paktn 4 vjet burgim ose dnime m t rnda .

158. ka kuptojm me shprehjen ,, Krim i Organizuar ?

Shprehja ,,Krim Organizuar,do t thot krimi i rnd i kryer nga ndonj grup i strukturuar, pr t prfituar drejtprdrejt ose trthorazi dobi pasuror ose financiare.

159. Krime t Organizuara do t konsiderohen krimet e kryera nga grupe kriminale, t cilat prmbushin disa kushte, nga t cilat katr prej tyre duhet t ekzistojn detyrimisht si ; bashkpunimi i tre ose m shum personave,

aktiviteti kriminal i tyre pr nj koh t gjat

kryerja e krimeve me rrezikshmri t theksuar,

ekzistimi i objektivit pr prfitime ose pushtet .

160. Cilat jan format e paraqitjes s Krimit t Organizuar?

Format e paraqitjes s Krimit t Organizuar jan:

Kontrabandimi dhe trafikimi me qenje njerzore.

Falsifikim i paras,letrave me vler dhe dokumenteve.

Trafikim me substanca narkotike,

Kontrabanda,

Pastrim i parave,

Korrupsion,

Shtrngimi , shantazhi etj.

161. Cilt jan faktort q ndikojn n paraqitjen e Krimit t Organizuar?

Faktort q ndikojn n paraqitjen e Krimit t Organizuar:

Gjendja e vshtir ekonomike apo kushtet ekonomike,

Paraqitja e korrupsionit., n institucionet shtetrore (polici,gjyqsi, dogana etj.)

Mos funksionimi i duhur i organeve shtetrore pr luftimin e krimit etj.

162. Cilt jan mekanizmat pr parandalimin dhe luftimin e krimit t organizuar?

Mekanizmat pr parandalimin dhe luftimin e krimit t organizuar jan:

Roli i policis n parandalimin dhe luftimin e krimit t organizuar,

Angazhimi i prokurorit publik dhe i gjykatave n ndjekje penale,

Bashkveprimi ndr-regjional n luftimin e krimit t organizuar (EUROPOLI).

Bashkpunimi ndrkombtar n luftimin e krimit t organizuar (INTERPOLI).

Mekanizmat tjer n luftn kundr krimit t organizuar.

163. Cilat jan politikat kriminale ndaj luftimit t krimit t organizuar?

Politikat kriminale ndaj luftimit t krimit t organizuar jan:

Hartimi i strategjive komplekse,

Sigurimi i t dhnave pr grupet kriminale t aktivitetit t tyre,

Marrja e masave mbrojtse ndaj viktimave t ndryshme,dshmitareve si dhe personave q ndihmojn n zbulimin e dyshimtve t veprave penale.

164. Cilat jan elementet themelore t lufts kundr krimit t organizuar?

Lufta e suksesshme kundr krimit t organizuar krkon trajtim t gjithanshm, vazhdimsi, qndrueshmri dhe fuqishmri n zbatim t mbshtetur n rregulla dhe prgjegjsi t njohura paraprake.

Elementet m themelore t lufts kundr krimit t organizuar mund t jen:

prcaktimi dhe vendosja e paluhatshme e udhheqjes politike t vendit dhe t gjith organeve t tyre kundr krimit t organizuar.

Organizmi dhe bashkpunimi institucional n nivel lokal ,rajonal dhe ndrkombtar kundr krimit t organizuar

Sigurimi i dhnie s prgjegjsis t t gjith atyre n administratn shtetrore,qeveri,parti,q implikon n krimin e organizuara.

Nxjerrja e legjislacionit t prbashkt kundr krimit t organizuar n nivel t Ballkanit ose Bashkimi Evropian dhe formimi i organeve t prbashkta t policis dhe organeve t tjera t specializuara.

Reformimi i policis dhe gjyqsis nacionale n drejtim t organizimit t organeve t specializuara pr luftimin e krimit t organizuar.

Organizimi i krkimit t vazhdueshm shkencor dhe profesional i krimit t organizuara puna krkimore ekipore dhe profesionale n problemet e krimit t organizuar t trajtohet n :simpoziume, konferenca, kshillime, seminare,tribuna publikime etj.

167. ka kuptojm me termin Tortur?

Termi Tortur- nnkupton do akt, me an t cilit nj personi me qllim i shkaktohet dhembje ose vuajtje e madhe fizike ose mendore, friksim ose detyrim , me synim q nga ai ose nga personi i tret t merret njoftim ose deklarat, q mund t ndikoj n dnimin e tij ose t personit t tret, pr ndonj vepr q e ka kryer ose q dyshohet t ket kryer.

168. Cilat jan elementet e Torturs?

Elementet e Torturs jan:

Kryhet nga ana e personave zyrtar,

Qllimi i marrjes s informacionit apo pranimit t ndonj deklarate dhe

169. Cilat jan metodat e Torturs?

Metodat e Torturs jan:

Metoda e torturs fizike,

Metoda e torturs Psikologjike dhe

Metoda e przier e torturs-fizike dhe psikologjike.

170. Cila jan llojet e torturs fizike?

Llojet e torturs fizike jan:

Rrahja sistematike,

Tortura e mbytjes,

Djegia,

Gjymtimi(prerje ,kputje),

Tortura elektrike (pikana),

Tortura dentare,

Tortura farmakologjike,

Tortura seksuale

Varja palestineze

171. Cilat jan llojet e torturs psikologjike ?

Llojet e torturs psikologjike jan:

Privimi ose rraskapitja

Krcnimet

Frika (fobia)

Poshtrimi ose rraskapitja

Prania e t tjerve gjat torturimit.

173. Kuptimi i Kriminaliteti ekonomik ?

Kriminaliteti ekonomik prfshin t gjitha format e aktivitetit kriminal t drejtuara kundr sistemit ekonomik dhe funksionimit t tij, pavarsisht se a jan t ndrmarra n kuadr t afarizmit ekonomik apo jasht tij.

174. Cilat jan llojet e veprave penale t kriminaliteti ekonomik?

Llojet e veprave penale t kriminalitetit ekonomik jan:

Cenimi I barazis n ushtrimin e veprimtaris ekonomike? Veprimtaria e pandrgjegjshme ekonomike. Shkaktimi i falimentimit Dmtimi i kreditorve, Keqprdorimi i autorizimeve n ekonomi Lidhja e kontrats s dmshme, Kumtimi i paautorizuar i kontrats s puns. Falsifikimi i pullave postare dhe letrave me vler. Cenimi i t drejts s patents, Tregtia e ndaluar, Shmangia nga tatimi, Falsifikimi i paras Marrja dhe dhnia ryshfetit etj.175. Cilat jan shkaqet q e kushtzojn kriminaliteti ekonomik?

Shkaqet themelore q e