kregoslup - badanie manualne i mobilizacja cz.2

Ryć. 11. Ryć. 12.Ryć. 13. Rvc. 14.

Zginanie lub prostowanie

Ryć. 11. Pozycja wyjściowa:

P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona skrzyżowane są na klatce piersiowej, a dłonie leżą na przeciwległych barkach. T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni położony jest od tyłu pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (palpacja). Pozostała część dłoni leży poniżej aktualnego segmentu stabilizując dolny odcinek lę-dźwiowy kręgosłupa. Lewe ramię T spoczywa na ramionach P Dłoń obejmuje prawy bark P

Wykonanie:T tak pochyla P do przodu, by w aktualnym segmencie spowodować ruch zginania.Test: podczas zginania kontroluj ruchomość w segmencie.

Zwróć uwagę na ból.Komentarz:

Alternatywna pozycja wyjściowa: P splata dłonie na karku. T musi zważać na to, aby zginanie odbywało się w obrębie kręgosłupa lędźwiowego (bez nadmiernych współruchów kręgosłupa piersiowego). Jeśli P właściwie zrozumiał ruch, to może go wykonać czynnie (pod kontrolą T). Ryć. 12. przedstawia test: prostowanie.Lewa dłoń T ułożona jest na klatce piersiowej pod ramionami P chwytając za jego prawy bok.Jeśli wskazane jest leczenie, to wykonuje się je w leżeniu na boku: Ryć. 6. lub 9., strona 191 lub 194.

Zginanie /. rohują w prawo i skłonem boc/nym w prawo lub prostowanie z rotacją w prawo i skłonem boc/nym w lewo

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona skrzyżowane są na klatce piersiowej, a dłonie leżą na przeciwległych barkach. T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni leży poniżej aktualnego seg-mentu stabilizując dolny odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Prawe ramię T spoczywa na ramionach P Dłoń obejmuje lewy bark P

Wykonanie:T pochyla P do przodu oraz obraca go jednocześnie i pochyla w prawo. Test wykonuje się po obu stronach.Test: podczas wykonania ruchu zginania sprzężonego z rotacją oraz

skłonem bocznym w tą samą stronę kontroluj ruchomość w aktu-alnym segmencie. Zwróć uwagę na ból. Porównaj obie strony.

Komentarz:Jeśli wskazane jest leczenie, to wykonuje się je w leżeniu na boku: Ryć. 7., strona 192.Ryć. 14. przedstawia test prostowania sprzężony / rotacją w prawo oraz skłonem bocznym w lewo. Prawa ręka T obejmuje pod ramionami P jego lewy bok. Palec badający leży od strony bocznej ( tutaj lewej) pomiędzy wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu.

160 161

Ryć. 16 a S.Ryć. 15. Rvc. 16 a.

Kręgosłup lędźwiowy — miednica— staw biodrowy: diagnostyka różnicowagórny dobr/.usznie

Pozycja wyjściowa:

P leży na brzuchu.T stoi przodem do lewego boku P na wysokości jego nóg.

Stabilizacja i wykonanie:Prawa dłoń zgina kończynę dolną w stawie kolanowym.1. Lewa dłoń stabilizuje miednicę P

a) Test mięśnia prostego uda:W przypadku skrócenia mięśnia prostego uda mimo pełnej rucho-mości kolana przy zgiętym stawie biodrowym zginanie jest ogra-niczone. Na przedniej powierzchni uda pojawia się ból. Po wyko-naniu izometrycznego skurczu zakres ruchu się powiększa.

b) Test nerwu udowego: (patrz również Ryć. 28a, b, c.).W przypadku podrażnienia nerwu udowego ból może się pojawić na przedniej powierzchni uda oraz w obrębie podudzia. Po wyko-naniu skurczu izometrycznego zakres ruchu nie ulega zmianie.

2. Lewa dłoń stabilizuje kość krzyżową P Test stawu krzyżowo-biodrowego:

Dalsze zginanie stawu kolanowego poprzez rozciąganie mięśnia prostego uda powoduje rotację kości biodrowej w kierunku brzusz-nym. Objawy sprowokowane tym ruchem mogą być spowodo-wane zmianami w stawie krzyżowo-biodro wy m.

3. Lewa dłoń stabilizuje dolny odcinek piersiowy kręgosłupa P Test kręgosłupa lędźwiowego:

Dalsze zginanie stawu kolanowego może spowodować powiększenie lordozy lędźwiowej. Sprowokowane objawy mogą być spowodowane zmianami w obrębie kręgosłupa lędźwiowego. Komentarz:

Techniki opisane powyżej używane są do przeprowadzenia diagnostyki róż-nicowej, która ma ułatwić odróżnienie uszkodzenia stawu od uszkodzenia mięśnia czy też nerwu. Nieodzowne są dalsze badania.

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do lewego boku l'

Chwyt:Palec wskazujący prawej dłoni położony jest od strony grzbietowej po-między dwoma wyrostkami kolc/ystymi aktualnego segmentu (wy-konuje palpację).Lewy kłąb kciuka ułożony jest od strony grzbietowej na górnym wy-rostku kolczystym aktualnego segmentu.

Wykonanie:Lewa dłoń popycha górny kręg w segmencie dobrzusznie.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie (szczególnie hypermobilność).Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Ryć. 16 b. przedstawia test alternatywny.

162 163

Ryć. 17 S. Rvc. 17.Ryć. 16 b.Ryć. 16 b S.

Test sprężynowaniaKręg dolny dobrzusznie

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony grzbietowej po-między dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wy-konuje palpację).Prawy kłąb kciuka ułożony jest od strony grzbietowej na dolnym wy-rostku kolczystym aktualnego segmentu.

Wykonanie:Prawa dłoń popycha dolny kręg w segmencie dobrzusznie.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie (szczególnie hypermobilność).Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Jest to technika alternatywna do przedstawionej na Ryć. 16a.

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt:Skierowane doczaszkowo palce wskazujący oraz środkowy lewej ręki (albo klin) ułożone są na obu wyrostkach poprzecznych dolnego kręgu w aktualnym segmencie.Strona łokciowa prawej ręki ułożona jest na dystalnej części obu palców lewej ręki. Gdy używa się klina to lewa ręka spoczywa na klinie. Palec wskazujący prawej dłoni ułożony jest wtedy w wyżłobieniu klina przeznaczonym na wyrostki kolczyste dotykając obu wyrostków kolczystych aktualnego segmentu (wykonuje palpację).

Wykonanie:T opiera się na punktach kontaktowych popychając kręg dobrzusznie.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Kręg dolny porusza się w stosunku do kręgu górnego w segmencie w kierunku brzusznym (również kość krzyżowa w stosunku do L.). Test zawsze wykonywany jest od dołu kręgosłupa w kierunku głowy. Powierzchnie stawowe górnych wyrostków stawowych kręgu dolnego oddalają się wtedy od powierzchni stawowych dolnych wyrostków stawowych kręgu górnego. Podczas testowania następnego, leżącego wyżej segmentu te same powierzchnie stawowe (znajdujące się tera/, na dole) będą dociskane, natomiast powierzchnie stawowe na górnych wyrostkach stawowych — oddalane. W ten sposób można zlokalizować ewentualne objawy z dokładnością do dwóch segmentów.

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt i stabilizacja:Kciuk lewej ręki leży od strony bocznej (tutaj od lewej) na wyrostku kolczystym dolnego kręgu w aktualnym segmencie stabilizując go przed ruchem rotacji w prawo.Kciuk prawej ręki leży od strony bocznej (tutaj od prawej) na wyrostku kolczystym górnego kręgu w aktualnym segmencie.

Wykonanie:Kciuk prawej ręki popycha wyrostek kolczysty w lewo (bocznie) po-wodując tym samym rotację kręgu górnego w prawo. Aby wykonać rotację w lewo, kciuk prawej ręki stabilizuje kręg dolny, a kciuk lewej ręki porusza kręgiem górnym.


Unikaj nacisku w kierunku brzusznym.Jest to test specyficzny dla jednego segmentu. Ustawienie stawów w od-cinku lędźwiowym sprawia, że zakres ruchów rotacyjnych jest bardzo mały. Z tego też powodu test ten jest bardziej testem prowokacyjnym. Jeśli T wykonując rotację sprowokuje powstanie bólu to wie, który seg-ment oraz który kierunek ruchu wywołuje objawy bólowe. Należy o tym pamiętać podczas dalszego badania oraz leczenia.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Aby zmniejszyć skłon boczny kręgosłupa lę-dźwiowego pod talię P podkłada się poduszkę. Oba stawy biodrowe oraz kolanowe są zgięte. Zakres ugięcia stawów biodrowych (około 60°) jest uzależniony od aktualnej pozycji spoczynkowej badanego seg-mentu. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni położony jest od strony grzbietowej po-między oba wyrostki kolczyste aktualnego segmentu (wykonuje pal-pację). Pozostała część dłoni ułożona jest powyżej aktualnego segmentu kręgosłupa lędźwiowego stabilizując go podczas badania. Lewa dłoń T obejmuje od strony grzbietowej kolana P przytrzymując je przy swoim ciele.

Wykonanie:T na przemian popycha oraz ciągnie lewą ręką małymi wibrującymi ruchami uda P w ich osi podłużnej. Ruch ten odbywa się wzdłuż płasz-czyzny poprzecznej, która ustawiona jest paralelnie do krążka mię-dzykręgowego aktualnego segmentu.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie (grę stawową). Grę stawową należy sprawdzić u P w leżeniu na prawym oraz lewym boku. Komentarz:

Zgięcie stawów biodrowych do kąta 60° wywołuje u wielu pacjentów zgięcie lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Z tego powodu ważne jest kontrolowanie pozycji spoczynkowej kręgosłupa lędźwiowego.

Ryć. 19.Ryć. 18.Ryć. 18 S.

Gra stawowaRotacja poprzez wyrostek kolczysty: bocznie

166

Ryć. 21. Ryć. 22 S.Ryć. 20. Ryć. 22.

Rotacja w prawo od strony czaszkowej w zgięciuZginanie lub prostowanie

Ryć. 20.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Oba stawy biodrowe i kolanowe są zgięte. Kolana wystają poza krawędź stołu. T stoi przodem do R

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej ręki leży od strony grzbietowej pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje pal-pację). Pozostała część dłoni leży powyżej aktualnego segmentu i sta-bilizuje tą część kręgosłupa lędźwiowego.Lewa dłoń obejmuje od strony grzbietowej podudzia P i przytrzymuje je przy swoim ciele.

Wykonanie:Lewe ramię oraz ciało T pociągają kolana P w kierunku doczaszko-wym i trochę do siebie powodując tym samym ruch zginania w aktu-alnym segmencie.

Test: podczas ruchu zginania kontroluj ruchomość w segmencie.Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Ryć. 21. przedstawia badanie ruchomości w segmencie podczas pro-stowania. Tułów P leży teraz pośrodku stołu, a jego miednica oraz nogi przy jego krawędzi. Lewa dłoń T obejmuje od strony brzusznej pod-udzia P T popycha nogi oraz miednicę w kierunku grzbietowym zwa-żając przy tym na to by kąty ugięcia stawów biodrowych i kolanowych nie uległy zmianie. Prawa dłoń stabilizuje kręgosłup lędźwiowy po-wyżej aktualnego segmentu.Jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 6. lub 9. strona 191 oraz 194.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Oba stawy biodrowe i kolanowe są zgięte. Krę-gosłup lędźwiowy ustawiony jest w zgięciu. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni położony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni ułożona jest na prawej grzbietowej powierzchni miednicy P stabilizując ja przy ciele T. Prawe przedramię przylega od strony brzusznej do prawych dolnych żeber, dłoń obejmuje prawy bok P, a palce ułożone są od strony bocznej (tutaj od prawej) na wyrostku kolczystym górnego kręgu aktualnego segmentu.

Wykonanie:Prawe ramię rotuje dolny odcinek piersiowy oraz odcinek lędźwiowy kręgosłupa w prawo.

Test: podczas wykonywania rotacji w zgięciu kontroluj ruchomośćw segmencie.Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Górny wyrostek kolczysty aktualnego segmentu porusza się w lewo (do stołu) dalej niż wyrostek kolczysty dolny.Aby uzyskać największy zakres ruchu rotacji w prawo w zgięciu to kręgosłup lędźwiowy należy dodatkowo ustawić w skłonie w prawo (ruch sprzężony). W tym przypadku nie wolno podkładać żadnej po-duszki pod talię PJeśli wskazana jest terapia to została ona przedstawiona na Ryć. 7., strona 192.

168 169

Ryć. 23 S. Ryć. 23. Rvc. 24.Ryć. 24 S.

Rotacja w prawo od strony ogonowej w zgięciu Rotacja w prawo od strony czaszkowej w wyproście

Pozycja wyjściowa:

P leży na lewym boku. Lewa (dolna) noga jest wyprostowana. Na niejspoczywa ugięta prawa noga. Kręgosłup lędźwiowy ustawiony jest wzgięciu.T stoi przodem do E

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni leży od strony bocznej (tutaj od pra-wej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni ułożona jest powyżej ak-tualnego segmentu i stabilizując odcinek lędźwiowy kręgosłupa przy ciele T.Palec wskazujący oraz środkowy lewej dłoni chwytają wyrostek kol-czysty dolnego kręgu. Pozostała część dłoni oraz przedramię T spo-czywają na prawej grzbietowej powierzchni miednicy.

Wykonanie:Lewa ręka rotuje miednicę w lewo co daje relatywną rotację kręgosłupa lędźwiowego w prawo.

Test: podczas wykonywania rotacji w zgięciu kontroluj ruchomośćw segmencie. Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Dolny wyrostek kolczysty aktualnego segmentu porusza się w prawo (od stołu) dalej niż wyrostek kolczysty górny. Aby uzyskać największy zakres ruchu rotacji w prawo w zgięciu to kręgosłup lędźwiowy należy dodatkowo ustawić w skłonie w prawo (ruch sprzężony). W tym przypadku nie wolno podkładać żadnej poduszki pod talię P Jeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 8. strona 193.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Oba stawy biodrowe i kolanowe są ugięte. Krę-gosłup lędźwiowy ustawiony jest w wyproście. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Po/ostała część dłoni ułożona jest na prawej grzbietowej powierzchni miednicy stabilizując ją przy ciele T. Prawe przedramię przylega od strony brzusznej do prawych dolnych żeber, dłoń obejmuje prawy bok P, a kciuk (lub palce) ułożone są od strony bocznej (tutaj od prawej) na wyrostku kolczystym górnego kręgu w aktualnym segmencie.

Wykonanie:Prawe ramię rotuje dolny odcinek piersiowy oraz odcinek lędźwiowy kręgosłupa w prawo.

Test: podczas wykonywania rotacji w wyproście kontroluj ruchomośćw segmencie. Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Górny wyrostek kolczysty aktualnego segmentu porusza się w lewo(do stołu) dalej niż wyrostek kolczysty dolny.Aby uzyskać większy zakres ruchu rotacji w prawo w wyproście tokręgosłup lędźwiowy należy dodatkowo ustawić w skłonie w lewo(ruch sprzężony). Skłon boczny w lewo można uzyskać podkładającpoduszkę pod talię PJeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 10.strona 195.

170 171

Ryć. 25 S. Ryć. 25. Ryć. 26.

Rotacja w prawo od strony ogonowej w wyproście

Trakcja

Pozycja wyjściowa:

P leży na lewym boku. Lewa (dolna) noga jest wyprostowana. Na niej spoczywa ugięta prawa noga. Kręgosłup lędźwiowy ustawiony jest w wyproście. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od prawej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni ułożona jest powyżej ak-tualnego segmentu stabilizując kręgosłup lędźwiowy przy ciele T. Palce wskazujący i środkowy lewej dłoni chwytają wyrostek kolczysty dolnego kręgu. Pozostała część dłoni oraz przedramię P ułożone są na prawej grzbietowej powierzchni miednicy.

Wykonanie:Lewa dłoń rotuje miednicę w lewo co daje relatywną rotację kręgosłupa lędźwiowego w prawo.

Test: podczas wykonywania rotacji w wyproście kontroluj ruchomośćw segmencie. Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Dolny wyrostek kolczysty aktualnego segmentu porusza się w prawo (od stołu) dalej niż wyrostek kolczysty górny.Aby uzyskać największy zakres ruchu rotacji w prawo w wyproście to kręgosłup lędźwiowy należy dodatkowo ustawić w skłonie bocznym w lewo (ruch sprzężony). Skłon boczny w lewo można uzyskać pod-kładając poduszkę pod talię PJeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 11. strona 196.

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Oba stawy biodrowe i kolanowe są /gięte.T stoi przy końcowej części stołu przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Obie dłonie obejmują proksymalna cześć podudzi P

Wykonanie:Aby uzyskać trakcję w odcinku lędźwiowym kręgosłupa T pochyla siędo tyłu.

Test: zwróć uwagę na zmniejszanie się bólu. Komentarz:

Przed wykonaniem testu kręgosłup lędźwiowy ustawiony jest w aktu-alnej pozycji spoczynkowej tzn. T zmienia ustawienie kręgosłupa lę-dźwiowego w przestrzeni, aż znajdzie taka pozycję, która jest najmniej bolesna.Jeśli test ten zmniejsza objawy bólowe, to odpowiednie lec/enie zostało przedstawione na Ryć. 3. strona 188.

173172

Ryć. 27 b.

Testowanie nerwu kulszowego: w leżeniu na plecach lub w leżeniu na boku

Ryć. 27a. Pozycja wyjściowa:

P leży na plecach.T stoi przy końcowej części stołu przodem do R

Wykonanie:Fotografia przedstawia maksymalne napięcie (z powodu rozciągania) korzeni nerwowych, rdzenia kręgowego oraz obwodowych dróg ner-wowych tworzących nerw kulszowy. Napięcie to uzyskano poprzez zgięcie stawu biodrowego, wyprost stawu kolanowego, zgięcie grzbie-towe stopy oraz zgięcie kręgosłupa szyjnego.Test wykonuje się z pozycji zerowej P leżącego na plecach. T unosi wyprostowaną prawą nogę P Przeciętny zakres tego ruchu wynosi w warunkach prawidłowych około 90°. Jeśli ruch ten jest utrudniony z powodu skrócenia oraz/lub bolesności mięśni tylnej powierzchni uda, to po wykonaniu poizometrycznej relaksacji prostowników stawu biodrowego („czynne rozluźnienie") zakres ruchu może się po-większyć. Jeśli zakres ruchu się powiększy to mięśnie te powinny być leczone przy zastosowaniu technik relaksacyjnych oraz/lub rozcią-gających.Jeśli ruch zostanie zatrzymany, a poizometryczna relaksacja nie wpływa na powiększenie zakresu ruchu to prawdopodobnie mamy do czynienia z podrażnieniem struktur tworzących nerw kulszowy. Przypuszczenie nasze można potwierdzić w następujący sposób: nieznacznie opuszcza się nogę do pozycji bezbolesnej po czym wykonuje się zgięcie grzbietowe stopy oraz/lub zgięcie kręgosłupa szyjnego. (Jeśli to konieczne to głowa P unoszona jest przez asystenta). Jeśli ból pojawi się ponownie lub się powiększy to nasze podejrzenia są potwierdzone.

Test: zwróć uwagę na ból podczas ruchu nerwu w stosunku do otaczających go tkanek. Komentarz:

Wszystkie stawy, które poruszają się podczas wykonywania wymie-nionego testu powinny być wcześniej sprawdzone (pojedynczo) pod względem ich ruchomości oraz bolesności.Podczas specyficznego badania stawów T musi zważać na to aby nie napinać nerwu oraz aby mięśnie otaczające badane stawy nie były roz-ciągane.Ryć. 27b. przedstawia wykonanie testu w leżeniu na boku. W tej pozycji terapeuta może wykonać wymieniony test samodzielnie, bez pomocy asystenta.Jeśli podczas wykonania tego testu zginanie kręgosłupa lędźwiowego powoduje wystąpienie miejscowego bólu, to nogę P należy cofnąć do pozycji bezbolesnej. Prawa ręka T stabilizuje wtedy kręgosłup lędźwiowy sprawdzając jednocześnie czy podczas wykonania testu nie ulega on poruszeniu. Przed wykonaniem testu należy osobno sprawdzić biorące w nim udział stawy.W przypadku podrażnienia nerwu zupełnie normalna jest wrażliwość tego nerwu na ucisk. Badanie kończy się palpacją nerwu w następują-cych miejscach: otwór kulszowy większy, dół podkolanowy oraz głowa kości strzałkowej.

Ryć. 27 a.

175174

Ryć. 27 d.

Testowanie nerwu kulszowego: w pozycji siedzącej lub stojącej

Ryć. 27c. Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym. T stoi przodem do R Wykonanie:

Test ten wykonywany jest zasadniczo tak samo jak w leżeniu na plecach.Fotografia przedstawia maksymalne napięcie (z powodu rozciągania) korzeni nerwowych, rdzenia kręgowego oraz obwodowych dróg ner-wowych tworzących nerw kulszowy. Napięcie to uzyskano poprzez zgięcie stawu biodrowego, wyprost stawu kolanowego, zgięcie grzbie-towe stopy oraz zgięcie kręgosłupa.Test rozpoczyna się z normalnej pozycji siedzącej. Najpierw wykonuje się prostowanie stawu kolanowego. Jeśli nie pojawiają się żadne objawy to przy wyprostowanym stawie kolanowym zginamy staw biodrowy. Jeśli ruch ten jest utrudniony z powodu skrócenia oraz/lub bole-sności mięśni tylnej powierzchni uda to po wykonaniu poizometrycz-nej relaksacji prostowników stawu biodrowego („czynne rozluźnianie") zakres ruchu może się powiększyć. Gdy utrudnione jest prostowanie stawu kolanowego to relaksację wykonuje się na zginaczach stawu kolanowego. Jeśli zakres ruchu się powiększy to mięśnie te powinny być leczone przy zastosowaniu technik relaksacyjnych oraz/lub roz-ciągających.Jeśli ruch zostanie zatrzymany, a poizometryczna relaksacja nie wpływa na powiększenie zakresu ruchu to prawdopodobnie mamy do czynienia z podrażnieniem struktur tworzących nerw kulszowy.

Przypuszczenie można to potwierdzić w następujący sposób: gdy ból pojawił się przy prostowaniu stawu kolanowego to należy lekko ugiąć podudzie do pozycji bezbolesnej, a gdy ból pojawił się przy zginaniu stawu biodrowego to do pozycji bezbolesnej opuszcza się nogę wy-prostowaną w stawie kolanowym; po czym wykonuje się zgięcie grzbietowe stopy oraz/lub zgięcie kręgosłupa. Jeśli ból pojawi się ponownie lub się powiększy to nasze podejrzenia są potwierdzone.


Wszystkie stawy, które poruszają się podczas wykonywania wymie-nionego testu powinny być wcześniej sprawdzone (pojedynczo) pod względem ich ruchomości oraz bolesności.Podczas specyficznego badania stawów T musi zważać na to aby nie napinać nerwu oraz aby mięśnie otaczające badane stawy nie były roz-ciągane.Taką pozycję wyjściową przyjmuje się wtedy, gdy P w wywiadzie twierdzi, że w pozycji leżącej nie odczuwa żadnego bólu (albo tylko mały), natomiast ból ten występuje w pozycji siedzącej. Jeśli ból pojawia się dopiero po długotrwałym siedzeniu, to test również powinien być wykonany po tak długim siedzeniu, które wywoła objawy PRyć. 27d. przedstawia wykonanie testu w pozycji stojącej. Stosuje się tu takie same zasady jak wcześniej.Taką pozycję wyjściową przyjmuje się wtedy, gdy P najwyraźniej od-czuwa swoje objawy w pozycji stojącej.W przypadku podrażnienia nerwu wrażliwość tego nerwu na ucisk jest rzeczą normalną. Badanie kończy się palpacją nerwu w następujących miejscach: otwór kulszowy większy, dół podkolanowy oraz tylna strona głowy kości strzałkowej.

Ryć. 27 c.

177176

Ryć. 28 b.

Testowanie nerwu udowego: w leżeniu na brzuchu lub w leżeniu na boku

Komentarz:Wszystkie stawy, które poruszają się podczas wykonywania tego testu muszą być wcześniej sprawdzone pod względem ich ruchomości oraz bolesności.Podczas specyficznego badania stawów T musi zważać na to, aby nie napinać nerwu oraz aby nie rozciągać mięśni otaczających badane stawy (szczególnie mięśnia biodrowo-lędźwiowego). Ryć. 28b. przedstawia wykonanie testu w leżeniu na boku. W takiej pozycji wyjściowej kręgosłup lędźwiowy może być ustawiony w pozycji zgięciowej. W tym celu lewa (dolna) noga będzie zgięta tak jak to tylko możliwe (bez prowokowania bólu w obrębie kręgosłupa lędźwiowego) i ustabilizowana podczas testu w tej właśnie pozycji (ewentualnie P stabilizuje ją samodzielnie).W przypadku podrażnienia nerwu wrażliwość uciskowa nerwu jest rzeczą normalną. Na końcu badania wykonuje się palpncję nerwu w na-stępującym miejscu: pod więzadłem pachwinowym.

Ryć. 28 a.

Ryć. 28a. Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu. Jego głowa wystaje poza krawędź stołu. T stoi przodem do prawego boku E Wykonanie:

Fotografia przedstawia maksymalne napięcie (z powodu rozciągania) korzeni nerwowych, rdzenia kręgowego oraz obwodowych dróg ner-wowych tworzących nerw udowy. Napięcie to uzyskano poprzez wy-prost stawu biodrowego, zgięcie stawu kolanowego, zgięcie podeszwo-we stopy oraz zgięcie kręgosłupa szyjnego.Test ten rozpoczyna się z pozycji zerowej w leżeniu na brzuchu. T zgina staw kolanowy aż do zatrzymania ruchu oraz/lub wystąpienia bólu. Jeśli ruch ten jest utrudniony z powodu skrócenia oraz/lub bolesności mięśnia czworogłowego uda, to po wykonaniu poizometrycznej re-laksacji tego mięśnia zakres ruchu może się powiększyć („czynne roz-luźnienie"). Jeśli zakres ruchu się powiększy to mięsień ten powinien być leczony przy zastosowaniu technik relaksacyjnych oraz/lub roz-ciągających.Jeśli zakres ruchu po wykonaniu poizometrycznej relaksacji się nie po-większa to prawdopodobnie mamy do czynienia z podrażnieniem struktur tworzących nerw udowy. Przypuszczenie to można potwierdzić w następujący sposób: zmniejsza się zgięcie stawu kolanowego do momentu ustąpienia bólu i w tej pozycji wykonuje się zgięcie po-deszwowe stopy (ewentualnie z dodatkowym odwodzeniem oraz pro-nacją stopy) oraz/lub zgięcie kręgosłupa szyjnego. Jeśli ból pojawi się ponownie lub się powiększy to nasze podejrzenia są potwierdzone.

Test: zwróć uwagę na ból podczas ruchu nerwu w stosunku do ota-czających go tkanek.

178 179

Taką pozycję wyjściową przyjmuje się wtedy, gdy P w wywiadzie twierdzi, że w pozycji leżącej nie odczuwa żadnego bólu (albo tylko mały), natomiast ból ten występuje w pozycji stojącej.W przypadku podrażnienia nerwu wrażliwość uciskowa jest rzeczą zupełnie normalną.Na końcu badania wykonuje się palpację w następującym miejscu: pod więzadłem pachwinowym.

Ryć. 28 c.

Testowanie nerwu udowego: w pozycji stojącej

Pozycja wyjściowa:P stoi na lewej nodze przytrzymując się stołu terapeutycznego. T stoi za R Wykonanie:

Fotografia przedstawia maksymalne napięcie (z powodu rozciągania) korzeni nerwowych, rdzenia kręgowego oraz obwodowych dróg ner-wowych tworzących nerw udowy. Napięcie to uzyskano poprzez pro-stowanie stawu biodrowego, zgięcie stawu kolanowego, zgięcie podeszwo we stopy oraz zgięcie kręgosłupa szyjnego. Test ten rozpoczyna się z pozycji stojącej (pozycja zerowa). T zgina prawy staw kolanowy bacząc na to, aby staw biodrowy pozostawał w wyproście. Dolegliwości mięśniowe wyklucza się stosując relaksację poizometryczną („czynne rozluźnienie") oraz odpowiednie leczenie.Jeśli test przemawia za podrażnieniem struktur tworzących nerw udowy, to niniejsze przypuszczenie można potwierdzić nieznacznie prostując staw kolanowy do momentu zniknięcia bólu, a następnie wykonując zgięcie podeszwowe stopy (z ewentualną pronacją oraz odwodzeniem stopy) oraz zgięcie kręgosłupa szyjnego. Jeśli ból pojawi się ponownie lub się spotęguje to nasze przypuszczenie zostało potwierdzone.


Wszystkie stawy, które poruszają się podczas wykonywania wymie-nionego testu powinny być wcześniej pojedynczo sprawdzone. Podczas specyficznego badania stawów T musi zważać na to, aby nie napinać nerwu oraz aby mięśnie otaczające badane stawy nie były rozciągane (szczególnie mięsień biodrowo-lędźwiowy).

180

2.5. KRĘGOSŁUP LĘDŹWIOWY: LECZENIE (SCHEMAT)

Przed rozpoczęciem ćwiczenia technik leczniczych zarówno uczniowie jak i uczestnicy kursów powinni wykonać na swym partnerze następujące techniki badania:

Ryć. 16a. strona 163 Kręg górny: dobrzusznieRyć. 17. strona 165 Test sprężynowaniaRyć. 19. strona 167 Gra stawowa

W przypadku bólu kończyny dolnej:Ryć. 15. strona 162 Kręgosłup lędźwiowy — miednica — staw biodrowy:

diagnostyka różnicowaRyć. 27. strona 174 Testowanie nerwu kulszowego Ryć. 28. strona 178 Testowanie nerwu udowego Motoryka (siła i odruchy), strona 73 Czucie, strona 73.

Mobilizacja tkanek miękkich strona

Ryć. la. doczaszkowo w leżeniu na brzuchu . . . . . . . . . . . 184Ryć. Ib. bocznie w leżeniu na brzuchu . . . . . . . . . . . . . . . . 184Ryć. l c. bocznie (również stawu) w leżeniu na boku . . . . 185Ryć. Id, e. przyśrodkowo w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . 186

Mobilizacja stawów

Ryć. 2. Trakcja w pozycji stojącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187Ryć. 3. Trakcja w leżeniu na plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . 188Ryć. 4. Trakcja w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189Ryć. 5. Trakcja L5 w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . 190Ryć. 6. Zginanie w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191Ryć. 7. Rotacja w zgięciu od strony czaszkowej

w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192Ryć. 8. Rotacja w zgięciu od strony ogonowej

w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193Ryć. 9. Prostowanie w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . 194Ryć. 10. Rotacja w wyproście od strony czaszkowej

w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195Ryć. 11. Rotacja w wyproście od strony ogonowej

w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

183

Ryć. l a. Ryć. l c.Ryć. l b.

Mobilizacja tkanek miękkich: doczaszkowo lub bocznie Mobilizacja tkanek miękkich oraz stawu: bocznie

Ryć. la.

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do prawego boku R

Chwyt:Palec wskazujący oraz środkowy lewej dłoni (skierowane doczaszkowo) ułożone są płasko na lewym (lub prawym) mięśniu prostowniku grzbietu PStrona łokciowa prawej dłoni ułożona jest na dystalnej części obu palców.

Wykonanie:Dłonie przesuwają się (tak daleko jak na to pozwoli skóra) doczaszkowo, a palce ostrożnie i równocześnie wywierają delikatny nacisk na leżące pod nimi mięśnie. Następnie nacisk należy przerwać, a dłonie cofnąć do pozycji początkowej. Wymienione ruchy powinny być rytmicznie powtarzane.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich. Komentarz:

Technikę tą wykonuje się po obu stronach.Ryć. Ib. przedstawia leczenie tkanek miękkich z ułożeniem kciuka prawej dłoni od przyśrodkowej strony prawego mięśnia prostownika grzbietu (na przeciwległej stronie). Nadgarstek lewej ręki ułożony jest na kciuku i przesuwa go razem z mięśniami w stronę boczną. Aby nie powodować przy tym podrażnienia skóry można ją wcześniej nieznacznie przesunąć do środka.Patrz również: Kręgosłup piersiowy: Mobilizacja, Ryć. la oraz Ib, strona 228.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. T stoi przodem do II

Chwyt:Palce chwytają od strony przyśrodkowej mięsień prostownik grzbietupo stronie prawej PPrzedramiona ułożone są na żebrach oraz miednicy P

Wykonanie:Palce pociągają w bok mięsień prostownik grzbietu, a przedramiona w tym samym czasie odciągają od siebie klatkę piersiową oraz miednicę P powodując tym samym skłon kręgosłupa lędźwiowego w lewo. Następnie wykonywany rękoma ciąg się redukuje pozwalając na to, by kręgosłup powrócił do pozycji wyjściowej. Wymienione ruchy po-winny być rytmicznie powtarzane.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich z jednoczesnym współruchemkręgosłupa lędźwiowego.

Komentarz:Niniejszą technikę często wykonuje się po innych technikach na tkankach miękkich jako wprowadzenie do mobilizacji stawu. Podczas tej mobilizacji występuje mała rotacja kręgów. Jeśli P leży na lewym boku, a kręgosłup lędźwiowy znajduje się w zgięciu to pociąganie kręgów do skłonu bocznego w lewo powoduje ruch rotacji w lewo (ruch sprzężony). Jeśli kręgosłup lędźwiowy znajduje się w wyproście, to wymieniony ruch spowoduje rotację w prawo. T może te rotację wspomagać, a gdy jest ona przeciwwskazana może ją ograniczać.

184 185

Ryć. l d. Ryć. l e.

Mobilizacja tkanek miękkich: przyśrodkowo

Ryć. Id. Pozycja wyjściowa:

P leży na lewym boku. T stoi przodem do R

Chwyt:Prawy nadgarstek ułożony jest na prawym mięśniu czworobocznym lędźwi oraz prawym mięśniu prostowniku grzbietu E Lewa dłoń leży na miednicy P

Wykonanie:Prawa dłoń przesuwa się do środka, natomiast lewa wspomaga ruch prawej połowy miednicy. Gdy przesuwanie się kończy to ręce wracają do pozycji wyjściowej i ponownie rytmicznie powtarzają przedstawione czynności.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich z jednoczesnym współruchemkręgosłupa lędźwiowego.

Komentarz:Ryć. le. przedstawia leczenie tkanek miękkich oraz mobilizację kręgo-słupa lędźwiowego po stronie lewej. Palce prawej dłoni ułożone są na lewym mięśniu czworobocznym lędźwi. Prawa dłoń wykonuje pocią-gnięcie, a lewa wspomaga ruch prawej połowy miednicy.

Ryć. 2 b.

Trakcja w pozycji spoczynkowej lub aktualnej pozycji spoczynkowej


P stoi, jego nogi ustawione są w małym rozkroku.T stoi przodem do pleców PAby ramiona P oraz T znajdowały się na jednakowej wysokości to Tmoże stanąć na małym stołku.

Chwyt:Ramiona chwytają poniżej łuków żeber, dłonie są splecione.

Wykonanie:Aby wywołać w kręgosłupie lędźwiowym trakcję T pochyla się nie-znacznie do tyłu.

Mobilizacja oraz działanie przeciwbólowe: trakcja. Komentarz:

Ryć. 2b. przedstawia wykonanie trakcji w aktualnej pozycji spoczyn-kowej (tutaj w zgięciu, skłonie bocznym w prawo i rotacji w prawo). Pozycję tą ustala się przed wykonaniem trakcji.

Ryć. 2 a.

186 187

Ryć. 4.Ryć. 3 a. Ryć. 4 S.Ryć. 3 b.

Trakcja specyficzna w segmentach L,—L„ L,—L. itp.Trakcja

Ryć. 3a.

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Oba stawy biodrowe oraz kolanowe są lekko ugięte.

T stoi w wykroku pomiędzy nogami P przy końcowej części stołu tera-peutycznego. Chwyt:

Ramiona oraz dłonie chwytają podudzia P i stabilizują je przy ciele T.Tułów P można ustabilizować do stołu terapeutycznego pasem.

Wykonanie:T przemieszczając swój ciężar ciała na nogę zakroczną pochyla się dotyłu powodując trakcję kręgosłupa lędźwiowego.

Mobilizacja oraz działanie przeciwbólowe: trakcja. Komentarz:

Aby przed wykonaniem trakcji kręgosłup lędźwiowy ustawić w aktu-alnej pozycji spoczynkowej to dla uzyskania skłonu bocznego T może stanąć bardziej z boku, dla powiększenia zgięcia lub wyprostu może bardziej lub mniej ugiąć stawy biodrowe P, a dla uzyskania rotacji nogi P może pochylić w prawo lub w lewo.Ryć. 3b. przedstawia wykonanie trakcji z pomocą pasa trakcyjnego obej-mującego proksymalną część ud P oraz miednicę T. Pas ten ułatwia zarówno ustawienie przestrzenne kręgosłupa jak i samo wykonanie trakcji.

Pozycja wyjściowa:P leży na prawym boku. Stawy biodrowe są zgięte do kąta 60—90°. Leczony segment znajduje się w aktualnej pozycji spoczynkowej. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Lewe ramię oraz lewa dłoń złożone są na kręgosłupie P, palec wskazujący oraz środkowy przytrzymują górny kręg aktualnego segmentu. Prawe ramię i prawa dłoń ułożone są na kości krzyżowej, palec wskazujący oraz środkowy obejmują dolny kręg aktualnego segmentu. Prawa część ciała T przylega do przedniej powierzchni ud P

Wykonanie:T przemieszcza swoje ciało oraz prawe ramie w prawo powodując se-parację w aktualnym segmencie.

Mobilizacja: trakcja. Komentarz:

Górny kręg aktualnego segmentu może być ustabilizowany przy po-mocy klina. Podczas wykonywania trakcji nie można zmieniać zakrzy-wień lędźwiowego odcinka kręgosłupa — szczególnie wtedy gdy po-woduje to pojawienie się bólu.Technikę tą wykorzystuje się najczęściej w segmentach: L{—L„ L,—Lv L3

—L4 oraz L4—Ls. Trakcję dla segmentu Ls—S, przedstawiono na Ryć. 5.

188 189

Ryć. 6 S. Ryć. 6.Ryć. 5.

ZginanieTrakcja w segmencie L5—S,

Pozycja wyjściowa:P leży na prawym boku. Stawy biodrowe są zgięte do kąta 60°. Seg-ment L.—S, znajduje się w aktualnej pozycji spoczynkowej. T stoi przodem do E

Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń ułożona jest na kręgosłupie lędźwiowym, kciuk lub palec wskazujący i środkowy (patrz Ryć. 6) ułożone są na wyrostku kolczy-stym Ls i stabilizują kręgosłup w tym miejscu.Przyśrodkowa strona przedramienia oraz łokcia T leży na kości krzy-żowej (na podstawie). Prawa część ciała T przylega do brzusznej po-wierzchni miednicy oraz ud P

Wykonanie:Poruszając swym ciałem oraz prawym ramieniem w prawo T wywołuje separację w segmencie L5—Sr

Mobilizacja: trakcja. Komentarz:

L5 może być również ustabilizowany przy pomocy klina. Podczas wy-konywania trakcji nie można zmieniać ustawienia przestrzennego w segmencie — szczególnie wtedy, gdy powoduje to pojawienie się bólu. Technikę tę wykorzystuje się głównie w segmencie Ls—S,. Jeśli nie ma przeciwwskazań do wykonania trakcji w segmencie L5—S, to wymienioną technikę można także zastosować w segmencie L4—Ls. W tym przypadku stabilizuje się L4.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Oba stawy biodrowe i kolanowe są zgięte. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń ułożona jest na kręgosłupie lędźwiowym, palce obejmują wyrostki poprzeczne (albo wyrostek kolczysty) górnego kręgu w seg-mencie stabilizując kręgosłup w tym miejscu.Lewa dłoń ułożona jest na kości krzyżowej, palce obejmują wyrostki poprzeczne (albo wyrostek kolczysty) dolnego kręgu w segmencie.

Wykonanie:Lewa dłoń pociąga miednicę P doogonowo i do br/usznie co powoduje w aktualnym segmencie ruch zginania.

Mobilizacja: zginanie. Komentarz:

Górny kręg aktualnego segmentu może być także ustabilizowany przy pomocy klina.

191190

Ryć. 8 S. Ryć. 8.Ryć. 7 S. Ryć. 7.

Rotacja w prawo od strony czaszkowej w zgięciu Rotacja w prawo od strony ogonowej w zgięciu

Pozycja wyjściowa:

P leży na lewym boku. Oba stawy biodrowe i kolanowe są zgięte. Krę-gosłup lędźwiowy znajduje się w zgięciu. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń ułożona jest na prawej grzbietowej powierzchni miednicy. Palce stabilizują od strony bocznej (tutaj od lewej) wyrostek kolczysty dolnego kręgu w segmencie.Lewa część ciała T przylega do brzusznej powierzchni miednicy P wspomagając stabilizację.Prawe przedramię przylega od strony brzusznej do dolnych żeber pra-wego boku P, dłoń obejmuje prawy bok P, a kciuk (albo palec wskazujący oraz środkowy) chwyta od strony bocznej (tutaj od prawej) wyrostek kolczysty górnego kręgu w aktualnym segmencie.

Wykonanie:Prawe ramię wykonuje rotację dolnego kręgosłupa piersiowego oraz kręgosłupa lędźwiowego w prawo powodując ruch rotacji w prawo w aktualnym segmencie.

Mobilizacja: rotacja. Komentarz:

Odpowiednie łamanie stołu lub odpowiednio podłożona poduszka może ułatwić ustawienie kręgosłupa lędźwiowego w skłonie w prawo (ruch sprzężony w zgięciu).

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Lewa (dolna) noga jest wyprostowana, a prawa (górna) ugięta. Kręgosłup lędźwiowy ustawiony jest w zgięciu. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Prawe przedramię przylega od strony brzusznej do dolnych żeber pra-wego boku P, dłoń obejmuje prawy bok P a kciuk (albo palec wskazujący oraz środkowy) stabilizuje od strony bocznej (tutaj od prawej) wyrostek kolczysty górnego kręgu aktualnego segmentu. Prawa część ciała T przylega do brzusznej powierzchni tułowia P wspomagając sta-bilizację.Lewa dłoń ułożona jest na prawej, grzbietowej powierzchni miednicy. Palce chwytają od strony bocznej (tutaj od lewej) wyrostek kolczysty dolnego kręgu w aktualnym segmencie.

Wykonanie:Lewe ramię wykonuje rotację miednicy w lewo i nieznacznie doczasz-kowo (aby uzyskać skłon boczny w prawo) powodując tym samym relatywną rotację kręgosłupa lędźwiowego w prawo.


Wyprost lewej nogi ułatwia rotację miednicy.Przy pomocy poduszki lub dolnej części stołu można lekko unieść miednicę P co ustawi kręgosłup lędźwiowy w skłonie w prawo (ruch sprzężony w zgięciu).

193192

Ryć. 9 S. Ryć. 9. Ryć. 10 S. Ryć. 10.

Rotacja w prawo od strony czaszkowej w wyprościeProstowanie

Pozycja wyjściowa:

P leży na lewym boku. Oba stawy biodrowe i kolanowe są zgięte. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń ułożona jest na kręgosłupie lędźwiowym, palec wskazujący stabilizuje wyrostek kolczysty górnego kręgu w segmencie. Lewa dłoń chwyta od tyłu podudzia P i przytrzymuje je przy swoim ciele.

Wykonanie:Nie zmieniając ustawienia kątowego stawów biodrowych T porusza nogi oraz miednicę P w kierunku grzbietowym.

Mobilizacja: prostowanie.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Lewa (dolna) noga jest zgięta w stawie biodrowym i kolanowym. Prawa noga jest wyprostowana. Kręgosłup lędźwiowy ustawiony jest w wyproście. T stoi przodem do P

.Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń ułożona jest na prawej grzbietowej powierzchni miednicy. Palce stabilizują od strony bocznej (tutaj od lewej) wyrostek kolczysty dolnego kręgu w segmencie. Lewa część ciała T przylega do brzusznej powierzchni miednicy P wspomagając stabilizację. Prawe przedramię przylega od strony brzusznej do dolnych żeber prawego boku P, dłoń przylega do prawego boku, a kciuk (albo palec wskazujący i środkowy) ułożone są od strony bocznej( tutaj od prawej) na wyrostku kolczystym górnego kręgu w segmencie.

Wykonanie:Prawe ramię wykonuje rotację dolnego kręgosłupa piersiowego oraz kręgosłupa lędźwiowego w prawo powodując ruch rotacji w prawo w aktualnym segmencie.


Ugięcie lewej nogi pomaga w stabilizacji miednicy. Wyprostowana prawa noga pociąga prawą połowę miednicy doogonowo powodując skłon kręgosłupa lędźwiowego w lewo (ruch sprzężony w wyproście). Po-duszka podłożona pod talię P dodatkowo wspomaga skłon boczny kręgosłupa.

195194

Ryć. 11 S.

Rotacja w prawo od strony ogonowej w wyproście

3. KRĘGOSŁUP PIERSIOWY I ŻEBRA

3.1. ANATOMIA

Powierzchnie stawowe w obrębie kręgosłupa piersiowego (Ryć. P-l) są płaskie, prawie okrągłe i są ustawione prawie w płaszczyźnie czołowej. Po-wierzchnie stawowe wyrostków stawowych górnych skierowane są w kie-runku grzbietowym. Powierzchnie stawowe wyrostków stawowych dolnych skierowane są dobrzusznie (oraz trochę przyśrodkowo i doogonowo). Wynika z tego, że zginanie oraz prostowanie tego odcinka kręgosłupa będzie ograniczone. Możliwość wykonania skłonu bocznego (mimo hamującego wpływu żeber) nie jest tak ograniczona i wzrasta jeszcze w miarę rotowania kręgosłupa w tym samym czasie w tą samą stronę. W dolnym odcinku kręgosłupa piersiowego można wykonać więcej ruchu rotacji niż w każdym innym odcinku kręgosłupa (za wyjątkiem połączenia kręgu szczytowego z kręgiem obrotowym).

Ryć. 11.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Lewa (dolna) noga jest wyprostowana. Ugięta prawa noga spoczywa na lewej. Kręgosłup lędźwiowy ustawiony jest w wyproście. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Prawe przedramię przylega od strony brzusznej do dolnych żeber pra-wego boku P, dłoń obejmuje prawy bok, a kciuk (albo palec wskazujący i środkowy) stabilizuje od strony bocznej (tutaj od prawej), wyrostek kolczysty górnego kręgu w segmencie. Prawa część ciała T przylega do brzusznej powierzchni tułowia P wspomagając stabilizację. Lewa dłoń ułożona jest na prawej grzbietowej powierzchni miednicy R Palce obejmują od strony bocznej (tutaj od lewej) wyrostek kolczysty dolnego kręgu.

Wykonanie:Lewe ramię wykonuje rotację miednicy w lewo co daje relatywną ro-tację kręgosłupa lędźwiowego w prawo. Aby uzyskać skłon boczny w lewo T pociąga nieznacznie miednicę P doogonowo.


Wyprost lewej nogi ułatwia rotację miednicy. Ugięcie prawej nogi wspo-maga rotację miednicy w lewo (relatywną rotację kręgosłupa lędźwio-wego w prawo).Poduszka podłożona pod talię P wspomaga skłon boczny w lewo (ruch sprzężony w wyproście).

Processus spinosus

Processus transversus

Ryć. P-l. Szósty kręg piersiowy widziany od góry i z boku

Processus articularis superior Fovea costalis superior

1 Fovea costalis inferior '. Incisura vertebralis inferior Processus articularis inferior

Cechą charakterystyczną tego odcinka kręgosłupa są żebra, które od tyłu łączą się z trzonami kręgów i krążkami międzykręgowymi (stawy żebrowo-kręgowe) oraz wyrostkami poprzecznymi kręgów (stawy żebrowo-poprzeczne), a od przodu (za wyjątkiem dwóch dolnych żeber) połączone są z mostkiem. Najwyższe żebra zawieszone są trochę niżej niż przynależne wyrostki

• Processus spinosus

poprzeczne i wykonują ruchy podobne do wahadła pompy (prawie wokół osi czołowej). Najniższe żebra ułożone są prawie na przynależnych wyrost-kach poprzecznych i wykonują ruchy podobne do ucha wiadra (wokół osi strzałkowej). Ruchy te powiększają klatkę piersiową w kierunku bocznym.

Ponieważ najwyższe żebra zawieszone są pod przynależnymi wyrostkami poprzecznymi to np. zła postawa może często prowadzić do uszkodzeń więzadłowych, które należy odpowiednio leczyć. W przypadku najniższych żeber, które położone są na wyrostkach poprzecznych częściej dochodzi do zmian artrotycznych. W takim przypadku stawy te można mobilizować.

3.2. BIOMECHANIKA

Żebra wpływają na każdy ruch kręgów piersiowych (szczególnie ruch prostowania). Zakresy ruchów pojedynczych segmentów są mniejsze od tych, które często podawane są w literaturze (z powodu pomiarów dokonywanych na preparatach kręgosłupa piersiowego bez żeber). Z tego powodu podczas wykonywania testów oraz terapii, aby uzyskać możliwie największy zakres ruchu, żebra powinny być ustawione w możliwie najbardziej rozluźnionej pozycji (wydech).

W warunkach prawidłowych w kręgosłupie piersiowym występuje kyfo-za. Powiększa się ona podczas ruchu zginania (kręgosłup piersiowy: test, Ryć. 1). Ruch prostowania prowadzi do zniesienia kyfozy, a czasami nawet do powstania lordozy (Ryć. 2). Oba ruchy odbywają się w oparciu o regułę wklęsłych powierzchni stawowych. Ruch rotacji oraz skłon boczny w przy-padku prawidłowej lub zwiększonej kyfozy (zgięcie) są sprzężone w tym sa-mym kierunku. Rotacja w prawo jest zatem sprzężona ze skłonem bocznym w prawo (Ryć. 3). W przypadku braku kyfozy (plecy płaskie) lub w przypadku wystąpienia w tym miejscu lordozy ruch rotacji oraz skłon boczny będą sprzężone w kierunkach przeciwnych, np. rotacja w lewo i skłon boczny w prawo (Ryć. 5). Możliwe jest również samodzielne wykonanie ruchów kom-binowanych (odwrotnych do ruchu sprzężonego) np. rotacji oraz skłonu bocz-nego w kierunkach przeciwnych w przypadku kyfozy prawidłowej bądź pozycji zgięciowej, ewentualnie rotacji i równoczesnego skłonu bocznego w tą samą stronę przy kyfozie zniesionej lub w lordozie (w pozycji wyprostnej, Ryć. 6). Zakresy ruchu będą w tych przypadkach mniejsze, a opór końcowy będzie bardziej twardy.

3.3. BADANIE I LECZENIE

Podczas leczenia piersiowego odcinka kręgosłupa należy mieć na uwadze ruchomość pomiędzy żebrami oraz kręgami. W przypadku chorób chronicz-nych należy kontrolować ruchomość żeber bowiem udana często mobilizacja kręgosłupa piersiowego z powodu ograniczonej ruchomości żeber oraz

mocnych połączeń więzadłowych żeber z kręgami piersiowymi tylko chwi-lowo poprawia stan mobilności między kręgami.

Żebro może ulec zablokowaniu w złym położeniu: górnym (w położeniu wdechowym) np. w przypadku astmy albo dolnym (w położeniu wydecho-wym) np. w przypadku choroby Bechterewa. Leczenie tego złego ustawienia najczęściej odbywa się w ten sposób, że jedno żebro poruszane jest względem sąsiedniego żebra dolnego doczaszkowo. Warunkiem powodzenia leczenia jest właściwa stabilizacja. Poniższe przykłady wyjaśniają to bardziej szczegółowo:

Jeśli 5-te żebro zablokowane jest u góry, to można je poruszyć do dołu poprzez stabilizację tego żebra w kierunku ogonowym oraz poruszenie 4-go żebra przez ciąg za uniesione ramię doczaszkowo. W ten sposób 5-te żebro (relatywnie) mobilizowane jest do dołu.

jeśli 5-te żebro zablokowane jest na dole, to 6-te żebro należy ustabilizować w kierunku doogonowym, a 5-te żebro mobilizować doczaszkowo. Aby w przypadku ograniczonej ruchomości jednego żebra można było określić, czy jest ono położone za wysoko, czy też za nisko to należy palpacyjnie zbadać odstępy pomiędzy tym żebrem, a żebrami sąsiednimi górnym i dolnym. Jeśli żebro położone jest za wysoko to odstęp między sąsiednim górnym żebrem będzie mniejszy, a między sąsiednim dolnym żebrem większy. W praktyce trudno jest jednak tylko przy pomocy palpacji dokładnie określić złe ustawienie żebra. Występuje tu bowiem duża różnorodność budowy żeber, a czasami zdarzają się „uszkodzenia grupowe" żeber, w których większa liczba żeber zablokowana jest u góry lub na dole. W takim przypadku należy wykonać dodatkowe testy w postaci skłonu bocznego, przy czym bóle za-sadniczo pojawiają się po tej stronie klatki piersiowej, po której ma miejsce złe ustawienie żebra. Jeśli bóle pojawiają się po stronie, w którą wykonuje się skłon boczny, to żebra ustawione są za wysoko. Jeśli bóle pojawiają się po stronie przeciwnej do skłonu bocznego to żebra ustawione są za nisko.

Jeśli palpacyjnie możemy wyczuć, że odstęp między żebrami w jednym miejscu jest wyraźnie mniejszy, to prowadzimy tam leczenie. Górne żebro będzie wtedy poruszane doczaszkowo, a dolne będzie stabilizowane. Ten sposób działania jest efektywny nie tylko wtedy, gdy górne żebro zablokowane jest na dole, ale również wtedy gdy dolne żebro zablokowane jest u góry. Przy zablokowaniu górnego żebra na dole leczenie prowadzi się poprzez pociąganie uniesionego ramienia w jego osi długiej z wdechem na końcu pociągania. Przy zablokowaniu dolnego żebra u góry na końcu pociągania P wykonuje wydech. Warunkiem stosowania tych technik leczniczych jest wcześniejsze rozeznanie czy żebro ustawione jest za wysoko, czy też za nisko.

Mobilizację żeber rozpoczyna się od wykonywania trakcji w stawach że-browo-poprzecznych (Kręgosłup piersiowy: mobilizacja, Ryć. 11—14). Do-piero potem prowadzi się leczenie żebra zablokowanego względem żebra są-siedniego (Ryć. 16 oraz 17).

199198

3.4. KRĘGOSŁUP PIERSIOWY: BADANIE (SCHEMAT)

W pozycji siedzącejOglądanie (z oddychaniem włącznie)Palpacja (powierzchowna)Badanie funkcji stawów

strona Ryć. 1. Czynne zginanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Ryć. 2. Czynne prostowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Ryć. 3. Czynne zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . 203Ryć. 4. Czynne zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . 203Ryć. 5. Czynne prostowanie, rotacja i skłon boczny . 204 Ryć. 6. Czynne prostowanie, rotacja i skłon boczny . 204 Ryć. 7. Trakcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205Ryć. 8. Kompresja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Ryć. 9. Gra stawowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207Ryć. 10. Zginanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208Ryć. 11. Prostowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208Ryć. 12. Zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . . . . . . . . 210Ryć. 13. Prostowanie, rotacja i skłon boczny . . . . . . . . 211

Czucie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Ryć. 14. Żebra: test ogólny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212Ryć. 15. Żebra: dobrzusznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Ryć. 16a. Żebra górne: czynne unoszenie . . . . . . . . . . . . 214Ryć. 16b. Żebra górne: czynne obniżanie . . . . . . . . . . . . 214Ryć. 17a. Żebra dolne: czynne unoszenie . . . . . . . . . . . . 215Ryć. 17b. Żebra dolne: czynne obniżanie . . . . . . . . . . . . 215

W leżeniu na brzuchu:OglądaniePalpacjaBadanie funkcji stawów

Ryć. 18. Test sprężynowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216Ryć. 19. Rotacja poprzez wyrostek kolczysty . . . . . . . . 218Ryć. 20a. Żebra górne: dobrzusznie . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Ryć. 20b. Żebra dolne: dobrzusznie . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

W leżeniu na plecach:Badanie funkcji stawów

Ryć. 25. Żebra górne: separacja

W leżeniu na bokuBadanie funkcji stawów

Ryć. 21. Gra stawowa . . . . . . . . . . . . . . . .Ryć. 22. Zginanie i prostowanie . . . . . . .Ryć. 23. Rotacja (od strony czaszkowej) Ryć. 24. Żebra dolne: separacja . . . . . . . .

221222223224225

200 201

Ryć. 2.Ryć. 1. Ryć. 3. Ryć. 4.

C/ynne /ginanie /e skłonem boc/nym w prawo i rotacją w prawo lub w lewoCzynne zginanie lub prostowanie

Ryć. 1.

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym.

Wykonanie:P pochyla się do przodu.

Test: kontroluj zakres ruchu oraz jego wykonanie. Podczas czynnego zginania zwróć uwagę na pojawienie się lub zmniejszenie bólu. Komentarz:

Ryć. 2. przedstawia czynne prostowanie.Oba testy w końcowej fazie ruchu czynnego prowadzone są dalej biernie — jako test ilościowy. Oprócz tego testy te będą również wykonywane biernie z pozycji zerowej w pełnym zakresie ruchu ze sprawdzeniem oporu końcowego na końcu ruchu (test jakościowy).


P siedzi na stole terapeutycznym. Wykonanie:

P pochyla się nieznacznie do przodu obracając się jednocześnie i po-chylając w prawo. Test wykonuje się z obu stron.

Test: kontroluj zakres ruchu oraz jego wykonanie. Zwróć uwagę na pojawienie się lub zmniejszenie bólu podczas czynnego, sprzężonego ruchu zginania z rotacją i skłonem bocznym w tą samą stronę. Porównaj obie strony. Komentarz:

Ryć. 4. przedstawia czynny, kombinowany ruch zginania z rotacją w lewo oraz skłonem bocznym w prawo. Porównaj obie strony.

Wszystkie testy na końcu czynnego zakresu ruchu prowadzone są dalej biernie — jako test ilościowy. Oprócz tego testy te będą również wykonywane biernie z pozycji zerowej w pełnym zakresie ruchu ze sprawdzeniem oporu końcowego na końcu ruchu (test jakościowy).

203202

Ryć. 5. Ryć. 6. Ryć. 7 b.Ryć. 7 a.

Czynne prostowanie ze skłonem bocznym w prawo i rotacją w lewo lub w prawo



P siedzi na stole terapeutycznym. Wykonanie:

P pochyla się nieznacznie do tyłu obracając się jednocześnie w lewo i pochylając w prawo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj zakres ruchu oraz jego wykonanie. Zwróć uwagę na pojawienie się lub zmniejszenie bólu podczas czynnego, sprzężonego ruchu prostowania z rotacją w jednym i skłonem bocznym w przeciwnym kierunku. Porównaj obie strony. Komentarz:

Ryć. 6. przedstawia czynny, kombinowany ruch prostowania z rotacją oraz skłonem bocznym w prawo. Porównaj obie strony.

Wszystkie testy na końcu czynnego zakresu ruchu prowadzone są dalej biernie —jako test ilościowy. Oprócz tego testy te będą również wykonywane biernie z pozycji zerowej w pełnym zakresie ruchu łączne ze sprawdzeniem oporu końcowego na końcu ruchu (test jakościowy).


P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona obejmują klatkę pier-siową. T stoi przodem do pleców I'

Chwyt:Dłonie obejmują łokcie P

Wykonanie:Aby wykonać trakcję kręgosłupa piersiowego T pochyla się nieznacznie do tyłu.

Test: zwróć uwagę na zmniejszenie się bólu. Komentarz:

Ryć. 7b. przedstawia wykonanie trakcji w aktualnej pozycji spoczyn-kowej (tutaj w zgięciu, skłonie bocznym i rotacji w prawo). Pozycję tą ustala się przed wykonaniem trakcji.

Jeśli test ten zmniejsza objawy bólowe, to odpowiednie leczenie przed-stawiono na Ryć. 2., strona 231.

205204

Ryć. 9 S.Ryć. 8. Rvc. 9.

Kompresja Cm stawowa

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym. T stoi przodem do pleców P

Chwyt:Dłonie spoczywają od góry na barkach R

Wykonanie:T popycha barki P do dołu powodując kompresję kręgosłupa piersio-wego.

Test: zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Krzywizny kręgosłupa podczas wykonywania testu nie mogą ulegać zmianie. Oznacza to, że np. kyfoza kręgosłupa piersiowego albo lor-doza kręgosłupa lędźwiowego nie mogą się powiększać. Aby temu za-pobiec T może swoim ciałem zabezpieczyć pozycję wyjściową P Badanie uzupełnia się poprzez wykonanie kompresji w różnych przestrzennych ustawieniach kręgosłupa piersiowego.

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona skrzyżowane są nad klatką piersiową, a dłonie spoczywają na przeciwległych barkach. T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni położony jest od tyłu pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpa-cję). Pozostała część dłoni spoczywa na kręgosłupie piersiowym oraz dolnych żebrach poniżej aktualnego segmentu stabilizując tą część ciała. Lewe ramię T obejmuje lekko zgięte ramiona P

Wykonanie:Lewe ramię T nieznacznie popycha ramiona P dogrzbietowo oraz po-ciąga je dobrzusznie (na przemian) wykonując małe wibrujące ruchy wzdłuż płaszczyzny poprzecznej, która ustawiona jest paralelnie do krążka międzykręgowego aktualnego segmentu.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie (gra stawowa). Komentarz:

Test wykonuje się w normalnym ustawieniu kręgosłupa piersiowego (normalna postawa P) lub w aktualnej pozycji spoczynkowej).

207206

ście. Krzesło z podparciem pod plecy lędźwiowego odcinka kręgosłupa ułatwia stabilizację.Jeśli P dobrze zrozumiał jaki ruch ma wykonać to (pod kontrolą T) może go wykonać czynnie.

Ryć. 11. przedstawia badanie prostowania. Lewe ramię T leży pod ra-mionami P Kręgosłup lędźwiowy podczas wykonania testu może być ustawiony w wygięciu odwrotnym do testowanego ruchu — tutaj w zgięciu.

Jeśli wskazane jest leczenie to zostało ono przedstawione na Ryć. 4 albo 6, strona 233 lub 236.


P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona skrzyżowane są nad klatką piersiową, a dłonie spoczywają na przeciwległych barkach. T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni położony jest od tyłu pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpa-cję). Pozostała część dłoni spoczywa na kręgosłupie piersiowym oraz dolnych żebrach poniżej aktualnego segmentu stabilizując tę część ciała.Lewe ramię T spoczywa na ramionach P, lewa dłoń obejmuje prawe ramię P

Wykonanie:T pochyla P do przodu powodując zginanie w aktualnym segmencie.

Test: podczas zginania kontroluj ruchomość w segmencie. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

W alternatywnej pozycji wyjściowej P splata swoje dłonie na karku. Może to jednak ograniczać ruchomość kręgosłupa piersiowego.

Podczas wykonania testu kręgosłup lędźwiowy może zostać ustawiony w wygięciu odwrotnym do testowanego ruchu — tutaj w wypro-

Ryć. 11.Ryć. 10.

Zginanie lub prostowanie

208 20914 Knjposlup..

Ryć. 12 S. Ryć. 12. Rvc. 13.Ryć. 13 S.

Zginanie z rotacja w prawo oraz skłonem bocznym w prawo Prostowanie / rotacja w prawo i skłonem boc/nym w lewi

Pozycja wyjściowa:

P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona skrzyżowane są nad klatką piersiową, a dłonie spoczywają na przeciwległych barkach. T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni położony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni ułożona jest na kręgosłupie piersiowym oraz dolnych żebrach poniżej aktualnego segmentu stabi-lizując tę część ciała.Prawe ramię T spoczywa na ramionach P, a prawa dłoń obejmuje lewy bark P

Wykonanie:T pochyla P do przodu obracając go jednocześnie oraz pochylającw prawo.Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas wykonania sprzężonego ruchu zginania z rotacją oraz skłonem bocznym w tym samym kierunku. Zwróć uwagę na ból. Porównaj obie strony. Komentarz:

Jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 5.,strona 235.

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona skrzyżowane są nad klatkę piersiową, a dłonie spoczywają na przeciwległych barkach. T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wy-konuje palpację). Pozostała część dłoni spoczywa na kręgosłupie pier-siowym oraz żebrach poniżej aktualnego segmentu stabilizując tę część ciała.Prawe ramię T leży pod ramionami P, prawa dłoń spoc/.ywa na lewym barku R

Wykonanie:T pochyla P do tyłu obracając go jednocześnie w prawo i pochylającw lewo.Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas wykonania sprzężonego ruchu prostowania z rotacją w jednym oraz skłonem bocznym w przeciwnym kierunku. Zwróć uwagę na ból. Porównaj obie strony. Komentarz:

Jeśli wskazane jest leczenie to zostało ono przedstawione na Ryć. 8.,strona 238.

211210

Ryć. 14 S. Ryć. 14. Ryć. 15 S. Rvc. 15.

Żebra: test ogólny Żebra: dobrztisznie

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym. Kręgosłup piersiowy znajduje sięw lekkim zgięciu.T stoi przodem do lewego boku E

Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń T leży na klatce piersiowej P stabilizując go przy własnymciele.Kłąb prawej dłoni spoczywa od góry na kącie górnego żebra prawegoboku P

Wykonanie:Prawa dłoń wywołując lekki nacisk ześlizguje się po kątach żeber w kie-runku ogonowym.

Test: kontroluj ustawienie żeber oraz ich ruchomość. Zwróć uwagęna ból.

Komentarz:T stara się wyczuć które żebro (albo kilka żeber) jest bardziej wystające, zrotowane, unieruchomione albo bolesne (przy uwzględnieniu pra-widłowych odchyleń).

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona są złączone przed klatką piersiową. T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Lewe ramię T leży na klatce piersiowej P T pochyla nieznacznie kręgosłup piersiowy P do przodu, rotuje go w prawo i stabilizuje w tej pozycji przy swoim ciele.Palec wskazujący prawej dłoni stroną promieniowa spoczywa na kącie aktualnego żebra. Staw śródręczno-paliczkowy tego palca ułożony jest bocznie tuż za wyrostkiem poprzecznym.

Wykonanie:Prawa dłoń popycha żebro do przodu powodując separację stawu że-browo-poprzecznego.

Test: kontroluj ruchomość żeber. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Poprzez ustawienie i stabilizację kręgosłupa piersiowego w rotacji w prawo zapobiega się rotacji kręgosłupa w lewo, która mogłaby się pojawić podczas badania żeber.Jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 11., strona 242.

212 213

Ryć. 16 b. Ryć. 17 a. Ryć. 17 b.Ryć. 16 a.

Żebra górne: czynne unoszenie ora/ obniżanie Żebra dolne: c/,ynne unos/enie tira/ obni/anie

Ryć. 16a.

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do P

Chwyt:Jeden palec ułożony pomiędzy dwoma (górnymi) żebrami wykonujepalpację.

Wykonanie:P unosi ramię do przodu do góry do pełnego zgięcia, pochyla się nie-znacznie do tyłu wykonując przy tym wdech.

Test: kontroluj ruchomość górnych żeber w kierunku do góry. (Odstęp między żebrami się powiększa). Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Ryć. 16b. przedstawia test wykonywany w kierunku do dołu. P obniża ramię, pochyla się nieznacznie do przodu wykonując przy tym wy-dech.Test: kontroluj ruchomość górnych żeber w kierunku do dołu. (Odstęp

między żebrami się zmniejsza). Zwróć uwagę na ból.

Przy pomocy obu testów P może pokazać, w którym miejscu pojawia się ból. Potem T sprawdza palpacyjnie ten obszar.


P siedzi.T stoi przodem do P

Chwyt:Jeden palec ułożony pomiędzy dwoma (dolnymi) żebrami wykonujepalpację.

Wykonanie:P unosi ramię bokiem do góry, do pełnego odwiedzenia, pochyla sięlekko w lewo wykonując przy tym wdech.

Test: kontroluj ruchomość dolnych żeber w kierunku do góry. (Odstęp pomiędzy żebrami się zwiększa). Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Ryć. 17 b. przedstawia test wykonywany w kierunku do dołu. P obniża ramię i pochyla się lekko w prawo wykonując przy tym wydech.

Test: kontroluj ruchomość dolnych żeber w kierunku do dołu. (Odstęp między żebrami się zmniejsza). Zwróć uwagę na ból.

Przy pomocy obu testów P może pokazać, w którym miejscu pojawia się ból. Potem T sprawdza palpacyjnie ten obszar.

215214

Podczas badania następnego, wyższego segmentu te same powierzchnie stawowe (położone teraz bliżej miednicy) będą dociskane, a oddalane będą w segmencie badanym. W przypadku stwierdzenia pewnych objawów można je zlokalizować z dokładnością do dwóch segmentów.

Test sprężynowania

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchuT stoi przodem do lewego boku R

Chwyt:Palec wskazujący oraz środkowy prawej dłoni skierowane doczas/,ko-wo (albo klin) spoczywają na obu wyrostkach poprzecznych dolnego kręgu w aktualnym segmencie.Brzeg łokciowy lewej dłoni ułożony jest na dystalnej części obu pal-ców. Gdy używa się klina to prawa dłoń wykonuje nacisk na klin, a lewy palec wskazujący ułożony w wydrążeniu klina przylega do obu wyrostków kolczystych aktualnego segmentu i wykonuje palpację.

Wykonanie:T pochyla się nad punktami kontaktowymi i popycha kręg w kierunku brzusznym.


Aby nacisk podczas badania wywierany był prostopadle do płaszczyzny leczniczej stawów między kręgowych, to w przypadku kyfozy T powinien w dolnym odcinku kręgosłupa piersiowego wywierać nacisk w kierunku brzuszno-czaszkowym, a w górnym odcinku kręgosłupa piersiowego — w kierunku brzuszno-ogonowym. Kręg dolny porusza się względem kręgu górnego w kierunku brzusznym. T rozpoczyna badanie zawsze od dołu kręgosłupa poruszając się stopniowo w stronę głowy. Powierzchnie stawowe górnych wyrostków stawowych kręgu dolnego w (aktualnym) segmencie będą wtedy oddalane od powierzchni stawowych dolnych wyrostków stawowych górnego kręgu w tym segmencie.

216

Ryć. 18.Ryć. 18 S.

Ryć. 20 a S.Ryć. 19 S. Ryć. 20 a.Ryć. 19.

Rotacja poprzez wyrostek kolczysty: bocznie Żebra górne: dobrzusznie

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu T stoi przodem do prawego boku P Chwyt i stabilizacja:

Kciuk lewej dłoni stabilizuje od strony bocznej (tutaj od lewej) wyrostek kolczysty dolnego kręgu w segmencie.

Kciuk prawej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od prawej) na wyrostku kolczystym górnego kręgu w segmencie. Wykonanie:

Kciuk prawej dłoni popycha wyrostek kolczysty w bok (tutaj w lewo) powodując tym samy rotację kręgu górnego w prawo. Aby wykonać rotację w lewo kciuk prawej dłoni stabilizuje kręg dolny, a kciuk lewej dłoni porusza kręgiem górnym.


Unikaj nacisku w kierunku brzusznym. Jest to test specyficzny dla jed-nego segmentu.Aby odróżnić ból okostnowy mogący być wynikiem nacisku na wyrostek kolczysty od bólu wywołanego poprzez ruch rotacji można wcześniej sprawdzić wyrostki kolczyste wykonując palpację miejscową. Jeśli w tym przypadku pojawi się ból, to test rotacyjny wykonuje się poprzez nacisk na odpowiedni wyrostek poprzeczny (w kierunku brzusznym).

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi na szczycie górnej części stołu przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Brzeg łokciowy prawej dłoni (palce skierowane w stronę miednicy) ułożony jest na prawych wyrostkach poprzecznych kręgosłupa pier-siowego (kość grochowata na wyrostku poprzecznym aktualnego seg-mentu) stabilizując je od tej strony.Brzeg łokciowy lewej dłoni kością grochowata przylega do przyśrod-kowej części kąta aktualnego lewego żebra (nieznacznie w bok od wyrostka poprzecznego), a mary palec ułożony jest wzdłuż żebra.

Wykonanie:Lewa dłoń popycha żebro w kierunku brzusznym i nieznacznie w bok oraz doogonowo.

Test: kontroluj ruchomość pojedynczych (górnych) żeber. Zwróćuwagę na ból.

Komentarz:Wykonująca ruch lewa ręka T nie może wywierać nacisku na lewy wy-rostek poprzeczny.

Jeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 12, strona 243.

219218

Ryć. 21.Ryć. 20 b.Ryć. 20 b S.

Gra stawowaŻebra dolne: dobrzusznie

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do lewego boku P na wysokości jego miednicy.

Chwyt i stabilizacja:Brzeg łokciowy prawej dłoni (palce skierowane w stronę głowy) uło-żony jest na lewych wyrostkach poprzecznych kręgosłupa piersiowego (kość grochowata na aktualnym wyrostku poprzecznym) stabilizując je od tej strony.Brzeg łokciowy lewej dłoni kością grochowata przylega do przyśrod-kowej części kąta aktualnego prawego żebra (nieznacznie w bok od wyrostka poprzecznego), a mały palec ułożony jest wzdłuż żebra.

Wykonanie:Lewa dłoń popycha żebro w kierunku brzusznym i nieznacznie w bok oraz doczaszkowo.

Test: kontroluj ruchomość pojedynczych (dolnych) żeber. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Wykonująca ruch lewa ręka T nie może wywierać nacisku na prawy wyrostek poprzeczny.Jeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 13 strona 244.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Jego dłonie splecione są na karku, a łokcie przy-legają do ciała T. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony grzbietowej po-między dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wy-konuje palpację). Pozostała część dłoni spoczywa na kręgosłupie pier-siowym oraz żebrach poniżej aktualnego segmentu stabilizując tą część ciała. Prawa dłoń obejmuje lewe przedramię P

Wykonanie:T wykonując małe ruchy pulsacyjne popycha swym ciałem ramiona P w kierunku grzbietowym oraz pociąga je swym prawym ramieniem w kierunku brzusznym. Ruchy te wykonywane są wzdłuż płaszczyzny poprzecznej, która ustawiona jest równolegle do krążka między-kręgowego aktualnego segmentu.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie (grę stawową). Grę stawowąsprawdza się w leżeniu na boku lewym oraz prawym.

Komentarz:Jeśli P nie może spleść dłoni na karku to układając swe dłonie na prze-ciwległych barkach krzyżuje swe ramiona na klatce piersiowej. T obej-muje wtedy prawą dłonią (oraz ramieniem) głowę, kark oraz lewy bark P

221220

Ryć. 23 S. Ryć. 23.Ryć. 22.

Rotacja w prawo od strony czaszkowejZaginanie i prostowanie

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Jego dłonie splecione są na karku, a łokcie przy-legają do ciała T. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony grzbietowej po-między dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wy-konuje palpację). Pozostała część dłoni spoczywa na kręgosłupie pier-siowym oraz żebrach poniżej aktualnego segmentu stabilizując tę część ciała. Prawa dłoń (oraz ramię) obejmuje głowę oraz szyję (razem z dłońmi) P

Wykonanie:T porusza się w kierunku miednicy P pociągając za sobą głowę orazłokcie P pochylając go tym samym do przodu.Aby pochylić P do tyłu T porusza się w kierunku jego głowy.

Test: podczas wykonywania zginania oraz prostowania kontroluj ruchomość w segmencie. Zwróć uwagę na ból, Komentarz:

Jeśli P nie może spleść dłoni na karku to układając swe dłonie na przeciw-ległych barkach krzyżuje on swe ramiona na klatce piersiowej. T obejmuje wtedy prawą dłonią (oraz ramieniem) głowę, szyję oraz lewy bark P

Podczas prostowania P może być ułożony po przekątnej stołu. Jego ramiona oraz łokcie będą wtedy wystawać poza brzeg stołu, a miednica leżeć będzie na środkowej jego powierzchni.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Jego ramiona skrzyżowane są na klatce piersiowej, a dłonie spoczywają na przeciwległych barkach. T sloi przodem do I'

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni spoczywa na kręgosłupie piersiowym oraz żebrach poniżej aktualnego segmentu stabilizując tą część ciała. Prawa dłoń obejmuje prawy bark (oraz dłoń) P

Wykonanie:Prawa dłoń rotuje kręgosłup piersiowy w prawo.

Test: podczas wykonywania rotacji kontroluj ruchomość w segmencie.Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Podczas badania górnego odcinka kręgosłupa piersiowego ramiona P muszą być skrzyżowane na klatce piersiowej, a dłonie musza być ułożone na przeciwległych barkach. Tym sposobem uzyskuje się zmniejszenie współruchów obręczy barkowej.

Górny wyrostek kolczysty aktualnego segmentu porusza się w lewo (do stołu) dalej niż dolny wyrostek kolczysty.Ruch w kierunku grzbietowym będzie powodował jednoczesne prosto-wanie kręgosłupa piersiowego.Aby uzyskać największą ruchomość podczas wykonywania rotacji w prawo w wyproście kręgosłup musi być ustawiony w skłonie bocznym w lewo (ruch sprzężony). W tym przypadku T porusza bark P dogrzbieto-wo oraz trochę w kierunku głowy, leśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Rvc. 9., stro-

223222

Ryć. 24. Ryć. 25 S. Ryć. 25.

Żebra dolne: separacja Żebra górne: separacja

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Prawe ramię znajduje się w odwiedzeniu, orazrotacji zewnętrznej.T stoi przy górnej części stołu przodem do P

Chwyt:Prawy palec wskazujący ułożony jest pomiędzy dwoma żebrami (patrzRyć. 25 S. na stronie następnej) i wykonuje palpację.Lewe ramię oraz lewa dłoń obejmują prawe ramię P przytrzymując jeprzy swoim ciele.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T pociągają ramię P w jego osi powodując tymsamym oddalanie się od siebie żeber po stronie prawej.

Test: kontroluj ruchomość podczas oddalenia się od siebie dolnychżeber.

Komentarz:Ramię P nie może być doprowadzone do maksymalnego odwiedzenia ponieważ może to powodować ból w stawie barkowym. Aby podczas wykonywania badania uniknąć nieprzyjemnego rozciągania skóry na ramieniu można przed jego wykonaniem przesunąć ją nieznacznie w kierunku proksymalnym.Jeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 17a. oraz 17b. strona 249 i 250.

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Jego prawe ramię znajduje się w zgięciu oraz rotacjizewnętrznej.T stoi przy górnej części stołu przodem do P

Chwyt: 'Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest pomiędzy dwoma żebramii wykonuje palpację.Prawe ramię oraz prawa dłoń T obejmują prawe ramię P przytrzymującje przy swoim ciele.

Wykonanie:Prawa dłoń oraz ciało T pociągają ramię P w jego osi powodując tymsamym oddalanie się od siebie żeber po stronie prawej.

Test: kontroluj ruchomość podczas oddalania się od siebie górnychżeber.

Komentarz:Ramię P nie może być doprowadzone do pełnego zgięcia ponieważ może to powodować ból w stawie barkowym.Aby podczas wykonywania badania uniknąć nieprzyjemnego rozcią-gania skóry na ramieniu P można przed jego wykonaniem przesunąć ją nieznacznie w kierunku proksymalnym.Jeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 16 strona 248.W takiej pozycji wyjściowej poprzez lekki nacisk w kierunku grzbieto-wym T może sprawdzić połączenie żeber z mostkiem.

224 225

3.5. KRĘGOSŁUP PIERSIOWY: LECZENIE (SCHEMAT)

Przed rozpoczęciem nauki technik leczniczych uczniowie oraz uczestnicy kursów powinni na swym partnerze wykonać następujące techniki badania:

Ryć. 9. strona 207 Gra stawowaRyć. 18. strona 216 Test sprężynowaniaBadanie czucia, strona 62

Mobilizacja tkanek miękkich:

Ryć. la. Doczaszkowo w leżeniu na brzuchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Ryć. l b. Bocznie w leżeniu na brzuchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Ryć. l c. Bocznie (również stawów) w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . 229Ryć. Id. Zginanie, rotacja i skłon boczny w leżeniu na boku . . . . . . 230Ryć. l e. Prostowanie, rotacja i skłon boczny w leżeniu na boku . . . 230

Mobilizacja stawów:

Ryć. 2. Trakcja w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Ryć. 3. Trakcja w leżeniu na plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232Ryć. 4. Zginanie w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Ryć. 5. Zginanie, rotacja i skłon boczny w pozycji siedzącej . . . . . 235Ryć. 6. Prostowanie w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236Ryć. 7. Prostowanie w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237Ryć. 8. Prostowanie, rotacja i skłon boczny w pozycji siedzącej . . 238Ryć. 9. Rotacja w wyproście od strony czaszkowej

w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

Ryć. 10. Trakcja w stawach międzykręgowych w leżeniu na plecach . 240

Żebra:

Ryć. 11. Brzusznie w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Ryć. 12. Żebra górne: brzusznie w leżeniu na brzuchu . . . . . . . . . . . 243Ryć. 13. Żebra dolne: brzusznie w leżeniu na brzuchu . . . . . . . . . . . 244Ryć. 14. Brzusznie w leżeniu na plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Ryć. 15. Masaż poprzeczny mięśni międzyżebrowych w leżeniu na

boku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247Ryć. 16. Żebra górne: separacja w leżeniu na plecach . . . . . . . . . . . . 248Ryć. 17a. Żebra dolne: separacja w leżeniu na boku . . . . . . . . . . . . . . 249Ryć. 17b. Żebra dolne: separacja w leżeniu na boku — drugi wariant . 250

227

Ryć. l c.Ryć. l b.Ryć. l a.

Mobilizacja tkanek miękkich: doczaszkowo lub bocznie Mobilizacja tkanek miękkich oraz stawów: bocznie

Ryć. la. Pozycja wyjściowa:

P leży na brzuchu.T stoi przodem do lewego boku I'

Chwyt:Palec wskazujący oraz środkowy prawej dłoni (skierowane doczasz-kowo) płasko spoczywają na prawym (albo lewym) mięśniu prostow-niku grzbietu P Brzeg łokciowy lewej dłoni spoczywa na dystalnej części obu palców.

Wykonanie:Dłonie przesuwane są w stronę czaszki (tak daleko jak na to pozwoli skóra), a palce ostrożnie wykonują mały nacisk na leżące pod nimi mięśnie. Potem nacisk się przerywa, dłonie cofa się do pozycji wyjściowej i cały ruch wykonuje się ponownie rytmicznie go powtarzając.


Technikę tą wykonuje się po obu stronach.

Ryć. Ib. przedstawia terapię tkanek miękkich, podczas której kciuk prawej dłoni ułożony jest od strony przyśrodkowej na prawym (przeciwległym) prostowniku grzbietu. Nadgarstek lewej ręki ułożony jest na kciuku przesuwając go razem z mięśniami w stronę boczną. Aby nie podrażniać skóry można ją wcześniej nieznacznie przesunąć w stronę kręgosłupa.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. T stoi przodem do R

Chwyt:Palce obejmują od strony przyśrodkowej prawy mięsień prostownik grzbietu. Przedramiona ułożone są na obręczy barkowej lub talii oraz miednicy P

Wykonanie: •Palce pociągają mięsień prostownik grzbietu w stronę boczną, a przedra-miona oddalają w tym samym czasie od siebie obręcz barkową oraz miednicę powodując rym samym skłon kręgosłupa piersiowego w lewo. Następnie wywierany ciąg się przerywa doprowadzając kręgosłup ponownie do jego pozycji wyjściowej. Czynność tę rytmicznie się powtarza.

Mobilizacja: mobilizacja tkanek miękkich z jednoczesnym wspólru-chem kręgów piersiowych.

Komentarz:Technikę tą jako wprowadzającą do mobilizacji stawów wykonuje się po innych technikach na tkankach miękkich. Podczas tej mobilizacji ma miejsce również mały ruch rotacyjny kręgu. Jeśli P leży na lewym boku, a kręgosłup piersiowy znajduje się w zgięciu to podczas wykonywania skłonu bocznego w lewo kręgi będą rotowały się też w lewo (ruch sprzężony). Jeśli kręgosłup piersiowy znajduje się w wyproście to kręgi rotowane będą w prawo. T może tę rotację powiększać, a gdy jest przeciwwskazana to może ją ograniczać.

229228

Ryć. l d.

Mobilizacja tkanek miękkich i stawów: zginanie, rotacja i skłon boczny w prawo albo prostowanie, rotacja w lewo i skłon boczny w prawo.

Ryć. l e.

Ryć. Id. Pozycja wyjściowa:

P leży na lewym boku. Pod klatką piersiową znajduje się poduszka. T stoi przodem do P

Chwyt:Nadgarstek prawej ręki ułożony jest od strony bocznej na lewym mięśniu prostowniku grzbietu. Lewa dłoń ułożona jest na lewym barku P

Wykonanie:Lewa dłoń porusza lewy bark P brzusznie/doczaszkowo tak, że górna część ciała P rotowana jest w prawo. Prawy nadgarstek porusza i roz-ciąga w tym czasie mięśnie w kierunku przyśrodkowym (do stołu). Następnie lewa dłoń cofa nieznacznie tułów P i w małym zakresie ruchu rytmicznie powtarza całą czynność.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich z jednoczesnym ruchem zginania połączonego ze skłonem bocznym oraz rotacją w tym samym kierunku (ruch sprzężony). Komentarz:

Ryć. le. Przedstawia technikę, w której kręgosłup piersiowy jest pro-stowany w skłonie bocznym w prawo. Lewa dłoń T porusza lewy bark dogrzbietowo/doczaszkowo powodując tym samym rotację tułowia w lewo.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich z jednoczesnym ruchem pro-stowania połączonego ze skłonem bocznym w jednym i rotacją w przeciwnym kierunku (ruch sprzężony). W obu przypadkach poduszka podłożona pod klatkę piersiową utrzymuje skłon boczny w prawo.

230

Ryć. 2 b.



P siedzi na stole terapeutycznym. Jego ramiona złączone są przed klatkąpiersiową.T stoi przodem do pleców P

Chwyt:Dłonie T obejmują łokcie P

Wykonanie:" T pochyla się do tyłu powodując trakcję kręgosłupa piersiowego.

Mobilizacja i łagodzenie bólu: trakcja Komentarz:

Jeśli pomiędzy ciałem T, a kręgosłupem P włoży się klin to wykonywana trakcja będzie bardziej specyficzna w jednym segmencie:1. Klin (końcem szpiczastym doogonowo) ułożony na dolnym kręgu w segmencie ułatwia jego stabilizację. T utrzymuje swoje ciało w nieru-chomej pozycji stojącej wykonując jedynie ruch ramionami w kierunku czaszkowym (technika z przytrzymaniem).2. Klin (końcem spiczastym doczaszkowo) ułożony na górnym kręgu w seg-mencie będzie ten kręg pociągał za sobą (technika z pociąganiem). Kręg dolny w segmencie nie jest stabilizowany ^technika mniej specyficzna). T poprzez prostowanie ugiętych wcześniej kolan porusza swe ciało w kierunku doczaszkowym. T nie może dotykać ciała P poniżej klina. Ryć. 2b. przedstawia wykonanie trakcji w aktualnej pozycji spoczynkowej (tutaj w zgięciu, skłonie bocznym i rotacji w prawo). Pozycję tę przyjmuje się przed wykonaniem trakcji.

231

Ryć. 2 a.

Ryć. 3b.


Ryć. 3a.

Ryć. 3a. Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Oba stawy biodrowe i kolanowe są ugięte. T stoi w wykroku przy głowowej części stołu terapeutycznego przodem do P Chwyt i stabilizacja:

Pas obejmuje stół oraz dystalną część ud P stabilizując tym samym krę-gosłup lędźwiowy oraz dolną część ciała P T obejmuje dystalną część ramion P i stabilizuje je przy swoim ciele.

Wykonanie:T pochyla się nieznacznie do tyłu powodując trakcję kręgosłupa pier-siowego.

Mobilizacja i łagodzenie bólu: trakcja. Komentarz:

Ryć. 3b. przedstawia wykonanie trakcji w aktualnej pozycji spoczyn-kowej (tutaj w zgięciu, skłonie bocznym i rotacji w prawo) przy pomocy pasa trakcyjnego obejmującego górny kręg w segmencie. Pas ten ułatwia przestrzenne ustawienie oraz samo wykonanie trakcji.

Ryć. 4.

Zginanie

Pozycja wyjściowa:P siedzi na stole terapeutycznym lub na krześle terapeutycznym. Jego dłonie spoczywają na obręczy barkowej, palce ułożone są na wyrost-kach poprzecznych górnego kręgosłupa piersiowego. T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Krzesło terapeutyczne posiada specjalne podparcie pod plecy służące do stabilizacji dolnego kręgu w segmencie. Oparcie to posiada specjalne wycięcie na palec sprawdzający czy mobilizacja odbywa się we właściwym segmencie.P opiera się na oparciu krzesła stabilizując tym samym dolny kręg w seg-mencie.Lewe ramię T leży na przedramionach P a dłoń obejmuje jego prawe ramię.

Wykonanie:T pochyla P do przodu prowadząc jego łokcie doogonowo i nieznacznie dogrzbietowo.


Ważna jest komponenta ruchu „nieznacznie dogrzbietowo", ponieważ utrzymuje ona kontakt dolnego kręgu w segmencie z oparciem krzesła co umożliwia jego stabilizację podczas ruchu.

233232

Jeśli nie dysponujemy specjalnym krzesłem terapeutycznym to do sta-bilizacji można użyć klin, który układa się (szpiczastym końcem do dołu) na dolnym kręgu w segmencie. T może dodatkowo wspierać sta-bilizację swym prawym kolanem. Dolną część kręgosłupa ustawia się w lordozie (krzywizna odwrotna).

Zginanie /, rotacja w prawo i skłonem bocznym w prawo

Pozycja wyjściowa:P sied/i na stole terapeutycznym. Jego ramiona skrzyżowane są przed klatką piersiową, dłonie leżą na przeciwległych barkach. Kręgosłup ustawiony jest w zgięciu. T stoi przodem do prawego boku R

Chwyt i stabilizacja:Lewe ramię oraz lewa dłoń ułożone są na kręgosłupie piersiowym oraz żebrach poniżej aktualnego segmentu wspierając stabilizację (poprzez odwrotną krzywiznę, tutaj skłon boczny w lewo). Kciuk ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kol-czystymi aktualnego segmentu kontrolując czy mobilizacja odbywa się we właściwym miejscu. Prawe ramię T leży na ramionach P, dłoń obejmuje jego lewy bark.

Wykonanie:T pochyla P do przodu obracając go równocześnie i pochylając w prawo.

Mobilizacja: ruch sprzężony w zgięciu ^ rotacją i skłonem bocznymw tą samą stronę.

Komentarz:Miednica P może być ustabilizowana pasem do stołu lub krzesła. Klin podłożony pod lewy pośladek pochyla kręgosłup lędźwiowy ustawiony w zgięciu w stronę lewą co powoduje sprzężoną rotację w lewo. Kręgi poniżej aktualnego segmentu będą w tym przypadku zabezpieczone przed udziałem w wykonywanej mobilizacji (przed rotacją w prawo).

235

Ryć. 5 S. Ryć. 5.

Ryć. 6 b.Ryć. 6 a. Ryć. 7 a. Ryć. 7 b.

Prostowanie Prostowanie


P siedzi na krześle terapeutycznym. Ramiona skrzyżowane są na klatce piersiowej, dłonie spoczywają na przeciwległych barkach. T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:P siedzi. Na oparciu krzesła ustabilizowany jest dolny kręg w seg-mencie.Palec wskazujący prawej dłoni ułożony jest pomiędzy dwoma wyrost-kami kolczystymi aktualnego segmentu.Lewe ramię T ułożone jest pod ramionami P, lewa dłoń obejmuje prawy bark P

Wykonanie:Lewe ramię pochyla górną część tułowia P do tyłu.

Mobilizacja: prostowanie. Komentarz:

Palec wskazujący prawej dłoni kontroluje czy mobilizacja odbywa się we właściwym miejscu tzn. czy oparcie krzesła (z wycięciem na palec) ustawione jest na odpowiedniej wysokości. Poprzez maksymalne zgięcie stawów biodrowych P uzyskuje się odwrotną krzywiznę (zgięcie) kręgosłupa lędźwiowego, co zabezpiecza ten odcinek przed ustawie-niem lordotycznym podczas prowadzenia mobilizacji. Ryć. 6b. przedstawia mobilizację w wyproście z użyciem małej trakcji. Prawa dłoń ułożona jest na dolnym kręgu w aktualnym segmencie oraz na kręgach leżących poniżej. Lewa noga T stoi na stołku lub krześle. Złączone ramiona P spoczywają na udzie T. Podczas leczenia udo T jest odwodzone co powoduje wyprosi kręgosłupa piersiowego I!


P leży na lewym boku. Jego dłonie splecione są na karku, a łokcie przy-l ega j ą do ciała T. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń stabilizuje dolny kręg w segmencie oraz kręgi leżące poniżej niego. Prawa dłoń obejmuje przedramiona R

Wykonanie:Prawe ramię oraz ciało T przemieszczają tułów P do tyłu.


Ryć. 7b. przedstawia technikę z lepszą stabilizacją. Na wyrostkach po-przecznych dolnego kręgu w segmencie układa się klin. Banan przy-trzymuje klin przy ciele P Lewy palec wskazujący T sprawdza czy mobilizacja odbywa się we właściwym miejscu.

236 237

Ryć. 9 S.

Rotacja w prawo od strony czaszkowej w wyproście

Ryć. 9.

Ryć. 8 S.

Prostowanie z rotacją w prawo i skłonem bocznym w lewo

Pozycja wyjściowa:P siedzi. Jego ramiona skrzyżowane są przed klatką piersiowa, dłonie leżą na przeciwległych barkach. Kręgosłup ustawiony jest w wyproście. T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń spoczywa na kręgosłupie piersiowym oraz żebrach poniżej ak-tualnego segmentu wspierając stabilizację (poprzez odwrotną krzywiznę, tutaj skłon boczny w prawo). Kciuk ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu kontrolując czy mobilizacja odbywa się we właściwym miejscu. Prawe ramię T ułożone jest pod ramionami P, dłoń obejmuje lewy bark P

Wykonanie:Prawe ramię oraz ciało T pochylają P do tyłu, obracają go jednocześnie w prawo i pochylają w lewo.

Mobilizacja: ruch sprzężony w wyproście z rotacją w jednym i skłonem bocznym w przeciwnym kierunku. Komentarz:

Klin podłożony pod prawy pośladek P pochyla znajdujący się w wy-proście kręgosłup lędźwiowy w prawo co spowoduje sprzężony ruch rotacji w lewo. W takim przypadku dolne kręgi będą zabezpieczone przed udziałem w wykonywanej mobilizacji (rotacji w prawo).

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Jego ramiona skrzyżowane są na klatce piersiowej, dłonie spoczywają na przeciwległych barkach. Kręgosłup piersiowy ustawiony jest w wyproście. T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Lewe ramię oraz lewa dłoń spoczywają na kręgosłupie piersiowym oraz żebrach P po stronie prawej, palce obejmują od strony bocznej (tutaj od lewej) wyrostek kolczysty dolnego kręgu w segmencie stabilizując go w ustalonej pozycji. Prawa dłoń obejmuje prawy bark (oraz dłoń) P

Wykonanie:Prawa dłoń rotuje kręgosłup piersiowy w prawo wywołując w aktualnym segmencie rotację w prawo.


, Pod klatkę piersiową podkłada się poduszkę, która utrzymuje skłon boczny w lewo (ruch sprzężony w wyproście).

Ryć. 8.

238 239

Ryć. 10 b S. Ryć. 10 b.Ryć. 10 a.Ryć. 10 a S.

Trakcja specyficzna: pozycja końcowaTrakcja specyficzna: pozycja wyjściowa

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Jego ramiona skrzyżowane są na klatce piersiowej. T stoi przodem do lewego boku P Chwyt i stabilizacja:

T prawą dłonią obejmuje prawy bark P i obraca jego tułów w lewo. Lewy kłąb kciuka (kciuk w przywiedzeniu) ułożony jest na prawym wyrostku poprzecznym dolnego kręgu w aktualnym segmencie. Aby wywołać separację w obu stawach międzykręgowych aktualnego segmentu T układa kłąb kciuka na wyrostku kolczystym lub kłąb kciuka oraz zgięty palec środkowy na obu wyrostkach poprzecznych dolnego kręgu w segmencie. Ciąg dalszy na stronie następnej.

Chwyt i stabilizacja — pozycja końcowa:Prawa dłoń ponownie układa P na plecach, a lewa nie zmienia swego położenia.

Prawe przedramię oraz dłoń T ułożone są na skrzyżowanych ramionach P, klatka piersiowa T spoczywa na łokciach P Wykonanie:

Prawe ramię oraz ciało T przemieszcza tułów P do tyłu. Aby uzyskać separację w stawach międzykręgowych tułów T musi być tak ustawiony by nacisk skierowany był prostopadle do płaszczyzny leczniczej tych stawów.

Mobilizacja: specyficzna separacja (trakcja) w stawach międzykręgowych. Komentarz:

T zwraca uwagę na to, by mobilizacja odbywała się w fazie wydechu P Jeśli T chce wykonać separację stawów międzykręgowych w ustawieniu kręgosłupa piersiowego w zgięciu to unosi on tułów P Gdy chce to samo wykonać w wyproście to obniża tułów P

241240

Ryć. 12 S. Ryć. 12.

Mobili/acja górnych żeber: brzusznie

Ryć. 11.

Mobilizacja żeber: br/usznie

Pozycja wyjściowa:P siedzi. Jego ramiona złączone są przed klatka piersiową. T stoi przodem do pleców P

Chwyt i stabilizacja:Lewe ramię T leży na ramionach P, lewa dłoń obejmuje prawe ramię P T nieznacznie pochyla P do przodu, rotuje go w prawo i jednocześnie trochę pochyla w lewo. Taką pozycję P stabilizuje przy swoim ciele. Palec wskazujący prawej dłoni stroną promieniową ułożony jest na aktualnym kącie żebra, staw śródręczno-paliczkowy umieszczony jest bocznie od wyrostka poprzecznego.

Wykonanie:Prawa dłoń popycha żebro brzusznie co powoduje separację w stawie żebrowo-poprzecznym.(Ustawienie kręgosłupa piersiowego uniemożliwia rotację przynależ-nego kręgu wraz z jego wyrostkiem poprzecznym w lewo).

Mobilizacja: żebra brzusznie.

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przy głowowej c/eści stołu przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Brzeg łokciowy prawej dłoni (palce skierowane doogonowo) ułożony jest na prawych wyrostkach poprzecznych kręgosłupa piersiowego (kość grochowata na wyrostku poprzecznym aktualnego segmentu) stabilizując je z tej strony.Brzeg łokciowy lewej ręki kością grochowata przylega do przyśrodko-wej części lewego aktualnego kąta żebra (bocznie, zaraz za wyrostkiem poprzecznym). Mały palec ułożony jest wzdłuż żebra.

Wykonanie:Lewa dłoń popycha żebro brzusznie i nieznacznie bocznie/doogo-nowo.

Mobilizacja górnych stawów żebrowo-poprzecznych: trakcja (separacja). Komentarz:

Wykonująca ruch lewa ręka T musi unikać nacisku na lewy wyrostek poprzeczny.Aby mieć możliwie największy kontakt z górnym żebrem T zwiesza lewe ramię P poza krawędzią stołu terapeutycznego. Łopatka przesuwa się wtedy w kierunku boczno-brzusznym.

242 243

Ryć. 13. Ryc.HaS. Ryć. 14 a.Ryć. 13 S.

Mobilizacja żeber brzusznie: pozycja wyjściowaMobilizacja dolnych żeber: brzusznie

Pozycja wyjściowa:

P leży na brzuchu.T stoi przodem do lewego boku P na wysokości jego miednicy.

Chwyt i stabilizacja:Brzeg łokciowy prawej dłoni (palce skierowane doczaszkowo) ułożony jest na lewych wyrostkach poprzecznych kręgosłupa piersiowego (kość grochowata na wyrostku poprzecznym aktualnego segmentu) stabilizując je z tej strony.Brzeg łokciowy lewej ręki kością grochowata przylega do przyśrodko-wej części prawego aktualnego kąta żebra (bocznie, zaraz za wyrost-kiem poprzecznym). Mały palec ułożony jest wzdłuż żebra.

Wykonanie:Lewa dłoń popycha żebro brzusznie i nieznacznie bocznie/doczasz-kowo.

Mobilizacja dolnych stawów żebrowo-poprzecznych: trakcja (separacja).Komentarz:

Wykonująca ruch lewa ręka T musi unikać nacisku na prawy wyrostekpoprzeczny.

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Jego ramiona skrzyżowane są przed klatką pier-siową.T stoi pr/odem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:T prawą dłonią obejmuje prawy bark P i obraca jego tułów w lewo. Kłąb lewej dłoni (kciuk w przywiedzeniu) leży na aktualnym żebrze. Szczyt kciuka ułożony jest nieznacznie w bok od wyrostka poprzecznego. Pozostała część dłoni ułożona jest na klatce piersiowej oraz żebrach poniżej aktualnego żebra.

Ciąg dalszy na stronie następnej.

245244

Chwyt i stabilizacja — pozycja końcowa:Prawą dłonią T ponownie kładzie P na plecach. Prawe przedramię oraz prawa dłoń ułożone są na skrzyżowanych ramionach P Wykonanie:

Prawe ramię oraz ciało T obracają tułów P w prawo.

Mobilizacja: żebra brzusznie, z trakcją (separacją) w stawach żebro-wo-poprzecznych.

Komentarz:T musi uważać na to, aby mobilizacja odbywała się podczas wydechu i aby mięśnie międzyżebrowe były jak najbardziej rozluźnione.

Pozycja wyjściowa: ,P leży na lewym boku T stoi przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń ułożona jest na prawym barku P stabilizując go w jedna-kowej pozycji.Palec wskazujący lewej dłoni (wspierany przez palec środkowy) uło-żony jest pomiędzy dwoma żebrami.

Wykonanie:Lewa dłoń z odpowiednim naciskiem porusza się bez poślizgu na skórze w przestrzeni międzyżebrowej paralelnie do przebiegu żeber w jednym i drugim kierunku.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich.

Ryć. 14 b. Ryć. 15.

Mobilizacja żeber brzusznie: pozycja końcowa Masaż poprzeczny mięśni międzyżebrowych

246 247

Ryć. 17 a S.Ryć. 16.Ryć. 16 S.

Mobilizacja dolnych żeber:' separacjaMobilizacja górnych żeber: separacja

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Prawe ramię znajduje się w pełnym zgięciu orazpełnej rotacji zewnętrznej.T stoi przy głowowej części stołu przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Kłąb kciuka oraz kciuk prawej dłoni ułożone są pomiędzy dwoma że-brami stabilizując doogonowo żebro dolne.Lewe ramię oraz dłoń T obejmują prawe ramię P i przytrzymują jeprzy swoim ciele.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T pociągają ramię P (a razem z nim górne żebro)wzdłuż osi kończyny.

Mobilizacja: oddalanie (separacja) górnych żeber. Komentarz:

Technikę tę można stosować zarówno wtedy gdy żebro dolne mobili-zować chcemy doogonowo (ograniczony wydech) jak i wtedy gdy żebro górne chcemy mobilizować doczaszkowo (ograniczony wdech). Jeśli wskazane jest leczenie stawu żebrowo-poprzecznego to wykonuje się je w pierwszej kolejności. Należy też unikać zbyt mocnego pociągania skóry.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. Prawe ramię znajduje się w pełnym zgięciuoraz w pełnej rotacji zewnętrznej.T stoi przy głowowej części stołu przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Prawe przedramię T w pronacji. Wyprostowany kciuk oraz palec wska-zujący prawej dłoni ułożone są pomiędzy dwoma aktualnymi żebrami stabilizując doogonowo żebro dolne. Palec wskazujący leży wzdłuż żebra i skierowany jest dobrzusznie. Lewe ramię oraz dłoń T obejmują prawe ramię P i przytrzymują je przy swoim ciele.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T pociągają ramię P (a razem z nim górne żebro) wzdłuż osi kończyny.

Mobilizacja: oddalenie (separacja) dolnych żeber. Komentarz:

Technikę tę można stosować zarówno wtedy, gdy żebro dolne mobili-zować chcemy doogonowo (ograniczony wydech) jak i wtedy, gdy żebro górne mobilizować chcemy doczaszkowo (ograniczony wdech). Jeśli wskazane jest leczenie stawu żebrowo-poprzecznego to wykonuje się je w pierwszej kolejności. Należy też unikać zbyt mocnego pociągania skóry.

Stabilizacja alternatywna: patrz Ryć. 17b.

249248

4. KRĘGOSŁUP SZYJNY (C2—TH3)

4.1. ANATOMIA

Powierzchnie stawowe w obrębie kręgosłupa szyjnego są duże, okrągłe i płaskie. Z trzonami kręgów tworzą one kat około 45°. Powierzchnie stawowe na wyrostkach stawowych górnych ustawione są doczaszkowo i dogrzbie-towo, a na wyrostkach stawowych dolnych doogonowo i brzusznie. Im wyższy poziom kręgosłupa tym mniejszy kąt zawarty pomiędzy powierzchniami stawowymi, a płaszczyzną horyzontalną. W obrębie całego kręgosłupa największą ruchomość posiada kręgosłup szyjny. Zasadniczo chodzi tu o płaszczyznę strzałkową, a przede wszystkim o ruch prostowania.Ryć. 17 b.

Mobilizacja dolnych żeber: separacja

Stabilizacja alternatywna względem techniki przedstawionej na Ryć. 17a.

Chwyt i stabilizacja:Kłąb i wyprostowany kciuk oraz kłębik i wyprostowany mały palec prawej dłoni ułożone są pomiędzy dwoma aktualnymi żebrami stabi-lizując doogonowo żebro dolne. Mały palec leży na przedłużeniu żebra i skierowany jest dogrzbietowo, natomiast kciuk dobrzusznie.

Ryć. S-l. 4-ty kręg szyjny widziany od góry i z boku

4.2. BIOMECHANIKA

W warunkach prawidłowych w obrębie kręgosłupa szyjnego występuje lordoza, która podczas ruchu zginania maleje lub może przejść w kyfozę (Krę-gosłup szyjny: test, Ryć. 1), a podczas ruchu prostowania się powiększa. Oba ruchy odbywają się według reguły wklęsłych powierzchni stawowych.

Rotacja oraz skłon boczny są sprzężone zawsze w tym samym kierunku — niezależnie od ustawienia w płaszczyźnie strzałkowej. Skłon boczny w prawo jest więc sprzężony z rotacja w prawo zarówno w zgięciu (Kręgosłup szyjny: test, Ryć. 3) jak i w wyproście (Ryć. 5).

251

Samodzielnie można również wykonać ruchy kombinowane (odwrotne do ruchów sprzężonych) z rotacją i skłonem bocznym w kierunku prze-ciwnym, zarówno w zgięciu (Kręgosłup szyjny: test, Ryć. 4) jak i w wy-proście (Ryć. 6). Zakresy ruchu będą wtedy mniejsze, a opór końcowy bar-dziej twardy.


Warunkiem prawidłowej ruchomości kręgosłupa jest swobodny ruch kręgu obrotowego na trzecim kręgu szyjnym. Najprościej sprawdza się rotację kręgu obrotowego. Jeśli głowę pochyli się w bok (Kręgosłup szyjny: test, Ryć. 9) to kręg obrotowy od razu (z powodu ścisłych połączeń więzadłowych z kością potyliczną) wykona ruch rotacyjny w tą samą stronę. Należy jednak pamiętać, że ograniczenie ruchu rotacyjnego kręgu obrotowego może być spowodowane ograniczoną ruchomością w obrębie dwóch najwyższych segmentów kręgosłupa szyjnego. Aby to wykluczyć należy wykonać testy z wykorzystaniem rotacji sprzężonej ze skłonem bocznym (w przeciwnych kierunkach) z dobrą stabilizacją dolnego kręgu w segmencie.

Gdy P leży na plecach to dla lepszego dostępu do kręgosłupa szyjnego pod potylicę podkłada się małą, słabo uginającą się poduszkę.

4.4. KRĘGOSŁUP SZYJNY: BADANIE (SCHEMAT)

W pozycji siedzącejOglądaniePalpacja (powierzchowna)Badanie funkcji stawów

Ryć. 1. Czynne zginanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Ryć. 2. Czynne prostowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254Ryć. 3. Czynne zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . . . Z55Ryć. 4. Czynne /ginąnie, rotacja i skłon boczny . . . . . . 255Ryć. 5. Czynne prostowanie, rotacja i skłon boczny . . . 256 Ryć. 6. Czynne prostowanie, rotacja i skłon boczny ... 256 Ryć. 7. Trakcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Ryć. 8. Kompresja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258Ryć. 9. Skłon boczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259Ryć. 10. Gra stawowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Ryć. 11. Zginanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262Ryć. 12. Prostowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263Ryć. 13. Zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . . . . . . . . . . 264Ryć. 14. Prostowanie, rotacja i skłon boczny . . . . . . . . . . 265Ryć. 15. C—Th,: czynna rotacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266Ryć. 16. C,.—Th,: zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . . 268Ryć. 17. Pierwsze żebro: brzuszriie/doogonowo . . . . . . . 269Ryć. 18. Testowanie otworu międzykręgowego . . . . . . . 270

Motoryka (siła i odruchy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Czucie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

W leżeniu na plecachTestowanie nerwów

Ryć. 18a. oraz b. Nerw pośrodkowy oraz nerwpromieniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

Ryć. 18c. Nerw łokciowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Badanie funkcji stawów

Ryć. 19. Trakcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276Ryć. 20. Przesunięcie boczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277Ryć. 21. Przesunięcie boczne z dolną stabilizacją . . . . . . 278Ryć. 22. Tertowanie tętnicy kręgowej . . . . . . . . . . . . . . . . 279Ryć. 23. Zginanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280Ryć. 24. Prostowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

W leżeniu na bokuBadanie funkcji stawów

Ryć. 25. Gra stawowa C,—Cs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Ryć. 26. Gra stawowa C~—Th, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Ryć. 27. Cr—Tht: zginanie i prostowanie . . . . . . . . . . . . . 282Ryć. 28. Cs--Th,: rotacja i skłon boczny . . . . . . . . . . . . . . 282

253252

Ryć. 3. Ryć. 4.Ryć. 2.Ryć. 1.

C/.ynne zginanie / rotacja w prawo i skłonem bocznym w prawo albo w lewoCzynne zginanie lub prostowanie


P siedzi. Wykonanie:

P pochyla głowę do przodu.

Test: podczas czynnego zginania kontroluj zakres ruchu oraz jego wykonanie. Zwróć uwagę na pojawienie się bólu lub jego zmniejszenie. Komentarz:

Ryć. 2. przedstawia czynne prostowanie.

Na końcu czynnego zakresu ruchu oba testy kontynuuje się dalej biernie (ilość ruchu). Oprócz tego testy te wykonuje się również biernie z pozycji zerowej w pełnym zakresie ruchu z badaniem oporu końcowego włącznie (jakość ruchu).



P pochyla głowę do przodu obracając ją jednocześnie i pochylając w prawo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: podczas czynnego sprzężonego ruchu zginania ze skłonem bocznym oraz rotacją w tym samym kierunku kontroluj zakres tego ruchu oraz jego wykonanie. Zwróć uwagę na pojawienie się bólu lub jego zmniejszenie. Porównaj obie strony. Komentarz:

Ryć. 4. przedstawia czynny kombinowany ruch zginania połączony z rotacją w prawo i skłonem bocznym w lewo. Porównaj obie strony. Na końcu czynnego zakresu ruchu wszystkie testy kontynuuje się dalej biernie (ilość ruchu). Oprócz tego testy te wykonuje się również biernie z pozycji zerowej w pełnym zakresie ruchu z badaniem oporu końcowego włącznie (jakość ruchu).

255254

Ryć. 5.

Czynne prostowanie z rotacją w prawo i skłonem bocznym w prawo albo w lewo



P pochyla głowę do tyłu obracając ją jednocześnie i pochylając w prawo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: podczas czynnego sprzężonego ruchu prostowania z rotacją i skłonem bocznym w tym samym kierunku kontroluj zakres tego ruchu oraz jego wykonanie. Zwróć uwagę na pojawienie się bólu lub jego zmniejszenie. Porównaj obie strony.

Komentarz:Ryć. 6. przedstawia czynny kombinowany ruch prostowania z rotacją w prawo i skłonem bocznym w lewo. Porównaj obie strony.

Na końcu czynnego zakresu ruchu wszystkie testy kontynuuje się dalej biernie (ilość ruchu). Oprócz tego testy te wykonuje się również biernie z pozycji zerowej w pełnym zakresie ruchu z badaniem oporu końcowego włącznie (jakość ruchu).

Ryć. 7 b.

Trakcja w pozycji spoczynkowej lub w aktualnej pozycji spoczynkowej


P siedzi.T stoi przodem do pleców P

Chwyt:Dłonie przylegają nadgarstkami do wyrostków sutkowatych u podstawy czaszki. Przedramiona ułożone są na barkach P

Wykonanie:Aby wywołać trakcję w obrębie kręgosłupa szyjnego T naciska swymi łokciami doogonowo barki P

Test: zwróć uwagę na zmniejszanie się bólu. Komentarz:

Barki P stanowią tu pewnego rodzaju oś obrotu.

Ryć. 7b. przedstawia wykonanie trakcji w aktualnej pozycji spoczyn-kowej (tutaj w zgięciu, skłonie bocznym w prawo i rotacji w prawo). Pozycję tę przyjmuje się przed wykonaniem trakcji.

Jeśli ból się zmniejsza, to odpowiednie leczenie przedstawione zostało na Ryć. 2, strona 288.

Ryć. 6.

Ryć. 7 a.

257256

Ryć. 9 S. Ryć. 9.Ryć. 8.

Skłon bocznyKompresja

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do pleców P.

Chwyt:Dłonie ułożone są na głowie P

Wykonanie:Aby wywołać kompresję w obrębie kręgosłupa szyjnego dłonie T naci-skają doogonowo głowę E

Test: zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Aby uniknąć innych ruchów kręgosłupa szyjnego T przytrzymuje głowę P przy swoim ciele. Bardzo ważne jest unikanie powiększenia lor-dozy. Dla potwierdzenia test ten wykonuje się w różnych przestrzennych ustawieniach kręgosłupa szyjnego.

Pozycja wyjściowa:P siedzi.I stoi pr/,odrm do prawego boku P Cli

wy t:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj odlewej) na wyrostku kolczystym kręgu obrotowego (C.,) z jednoczesnymkontaktem z wyrostkiem kolczystym lub wyrostkiem stawowym Cr

Prawa dłoń ułożona jest na głowie P Wykonanie:

Prawa dłoń pochyla potylicę P w prawo. Test wykonuje się po obustronach.

Test: kontroluj rotację kręgu obrotowego podczas skłonu bocznego kości potylicznej. Przy zachowaniu prawidłowości anatomicznych zarówno kości, więzadeł jak i mięśni kręg obrotowy podczas skłonu bocznego kości potylicznej będzie się od razu roto wał w tą samą stronę. Komentarz:

Aby sprawdzić zaobserwowane objawy wykonuje się test alterna-tywny:T stoi przodem do lewego boku P (porównaj Ryć. 10, strona 261). Palec wskazujący oraz kciuk prawej dłoni przytrzymują wyrostek kol-czysty kręgu obrotowego. Lewa dłoń T obejmuje od prawej strony głowę P Lewa strona głowy P przylega do ciała T. Lewa dłoń oraz ciało T próbują pochylić kość potyliczną P w prawo. Jeśli przy ustabilizowanym kręgu obrotowym kość potyliczną można pochylić do boku, to można przypuszczać, że prawdopodobnie mamy do czynienia z poważnym uszkodzeniem powiązanym z hypermobilnością górnego

259258

kręgosłupa szyjnego. Konieczne są wtedy dalsze badania medyczne, a mobilizacja jest kategorycznie przeciwwskazana.

Jeśli natomiast skłon boczny górnego kręgosłupa szyjnego jest ograniczony, to przyczyna tego ograniczenia może tkwić w jednym lub kilku segmentach tego odcinka kręgosłupa.W przypadku ograniczenia skłonu bocznego np. w prawo poszczególne seg-menty będą sprawdzone w następujący sposób:

1. T stoi przy prawym boku P:Kość potyliczna, kręg szczytowy i obrotowy jako całość względem C,: skłon boczny i rotacja w prawo (ruch sprzężony)

2. T stoi przy lewym boku P:Kość potyliczna względem kręgu szczytowego:skłon boczny w prawo i rotacja w lewo (ruch sprzężony)

3. T stoi przy lewym boku P:Kręg szczytowy względem kręgu obrotowego:rotacja w lewo przy małym skłonie bocznym kości potylicznej w prawo(ruch sprzężony).

Ryć. 10 S.

Gra stawowa

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni ułożony jest od strony grzbietowej pomiędzy wyrostkami kolczystymi lub na prawym stawie między-kręgowym aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni ułożona jest na kręgosłupie szyjnym oraz górnym kręgosłupie piersiowym poniżej aktualnego segmentu stabilizując tę część ciała. Lewa dłoń obejmuje od prawej strony głowę i kręgosłup szyjny P Mały palec ułożony jest na górnym kręgu w aktualnym segmencie. Lewa strona głowy P przylega do ciała T dzięki czemu posiada ona stabilną pozycję.

Wykonanie:Lewa dłoń i ciało T popychają kręgosłup szyjny oraz głowę P dogrzbie-towo oraz pociągają je dobrzusznie. Są to małe ruchy wibracyjne wy-konywane wzdłuż płaszczyzny poprzecznej, która ustawiona jest pa-ralelnie do krążka międzykręgowego aktualnego segmentu.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie (grę stawową). Komentarz:

Aby podczas testu uniknąć w segmencie kompresji, to terapeuta lewą dłonią oraz swym ciałem wykonuje małą trakcję (w stopniu 1).

Ryć. 10.

260 261

Ryć. 12 S. Ryć. 12.Ryć. 11.Ryć. 11 S.

ProstowanieZginanie


Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej ręki ułożony jest na prawym stawie między-kręgowym albo pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni stabilizuje kręgosłup szyjny poniżej aktualnego segmentu. Lewa dłoń położona jest na głowie P

Wykonanie:Lewa dłoń pochyla głowę oraz kręgosłup szyjny P do przodu powo-dując w aktualnym segmencie ruch zginania.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas ruchu zginania. Zwróć uwagę na ból.

Komentarz:Test wykonuje się po obu stronach. Jeśli podczas testu pojawi się ból to T lewą dłonią obejmuje głowę oraz górne segmenty kręgosłupa szyjnego (patrz Ryć. 10., strona 261) i wykonuje lekką trakcję (w stopniu 1). Jeśli w sąsiednich, niesprawdzonych segmentach (powyżej i poniżej) podczas ruchu zginania pojawi się ból, to w trakcie testu mogą być one ustawione w wyproście. Jeśli wskazane jest leczenie to zostało ono przedstawione na Ryć. 4., strona 291.


Chwyt:Pnlec wskazujący prawej dłoni ułożony jest na prawym stawie mię-dzykręgowym lub pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktual-nego segmentu (wykonuje palpację). Lewa dłoń położona jest na głowie P

Wykonanie:Lewa dłoń pochyla głowę oraz kręgosłup P do tyłu powodując w ak-tualnym segmencie ruch prostowania.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas prostowania. Zwróćuwagę na ból.

Komentarz:Test wykonuje się po obu stronach. Podczas testowania dolnego kręgo-słupa szyjnego należy zwrócić uwagę na to, aby prostowanie odbywało się w aktualnym segmencie, a nie tylko w segmentach górnych. Wyko-nanie tego testu jest prostsze gdy lewa dłoń T obejmuje głowę oraz górny segment P (patrz Ryć. 10., Gra stawowa, strona 261) i prowadzi ruch z jednoczesną lekką trakcją (w stopniu I). Jeśli w sąsiednich niespraw-dzonych segmentach (górnych i dolnych) podczas ruchu prostowania pojawi się ból, to w trakcie testu mogą być one ustawiane w zgięciu, jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 5., strona 292.

263262

Ryć. 14 S. Ryć. 14.Ryć. 13.Ryć. 13 S.

Zginanie z rotacją w prawo i skłonem bocznym w prawo Prostowanie / rotacją w prawo i skłonem bocznym w prawo

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest na lewym stawie między-kręgowym aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała cześć dłoni stabilizuje kręgosłup szyjny poniżej aktualnego segmentu. Prawa dłoń położona jest na głowie P Wykonanie:

Prawa dłoń pochyla głowę i kręgosłup szyjny P do przodu, obracając jednocześnie i pochylając w prawo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas sprzężonego ruchu zginania z rotacją oraz skłonem bocznym w tę samą stronę. Zwróć uwagę na ból. Porównaj obie strony. Komentarz:



Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni ułożony jest na prawym stawie mię-dzykręgowym aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni stabilizuje kręgosłup szyjny poniżej aktualnego segmentu. Lewa dłoń położona jest na głowie P.

Wykonanie:Lewa dłoń pochyla głowę oraz kręgosłup szyjny P do tyłu obracając go jednocześnie i pochylając w prawo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas sprzężonego ruchu prostowania z rotacją oraz skłonem bocznym w tym samym kierunku. Zwróć uwagę na ból. Porównaj obie strony. Komentarz:

Jeśli wskazane jest leczenie to zostało ono przedstawione na Ryć. 7.,strona 294.

265264

cinka kręgosłupa szyjnego. Palec wskazujący lewej dłoni wykonuje palpację pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego seg-mentu. Test ten jest stosowany także w obrębie górnego odcinka pier-siowego aż do Th,.

Test €5—7113: czynna rotacja

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem go pleców P

Chwyt:Kciuk lewej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) nawyrostku kolczystym dolnego kręgu w segmencie.Kciuk prawej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od prawej) nawyrostku kolczystym górnego kręgu w segmencie.

Wykonanie:P obraca głowę oraz kręgosłup szyjny w prawo.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas rotacji. Zwróć uwagę na ból. Porównaj obie strony. Komentarz:

Podczas rotacji kciuki przylegają do wyrostków kolczystych. W warunkach prawidłowych podczas ruchu rotacji w prawo wyrostek kolczysty górnego kręgu w segmencie razem z prawym kciukiem porusza się w lewo dalej niż wyrostek kolczysty dolnego kręgu. T może także ułożyć jeden palec od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy oba wyrostki kolczyste (kontakt z dwoma wyrostkami) i wykonywać nim palpację. W tym przypadku T wyczuwa, że wyrostek kolczysty górnego kręgu w segmencie porusza się w lewo dalej niż dolnego kręgu. T czuje większy nacisk na swój palec od wyrostka kolczystego górnego kręgu w segmencie.Jeśli P np. z powodu bólu w górnym odcinku kręgosłupa szyjnego nie może czynnie poruszać głową, to prawa dłoń T obejmuje górne seg-menty (patrz Ryć. 10., strona 261). Teraz unikając ruchu w górnych seg-mentach kręgosłupa szyjnego l biernie wykonuje rotację dolnego od-

266

Ryć. 15.Ryć. 15 S.

Ryć. 17 S. Ryć. 17.Ryć. 16.Ryć. 16 S.

Test C5—Ths: zginanie z rotacją w prawo i skłonem bocznym w prawo Testowanie pierws/ego żebra: brzusznie/doogonowo

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do prawego boku P.

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony bocznej (tutaj od lewej) pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni stabilizuje kręgosłup pier-siowy. Prawa dłoń położona jest na głowie P

Wykonanie:Prawa dłoń pochyla głowę oraz kręgosłup szyjny P do przodu obra-cając jednocześnie i pochylając w prawo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas sprzężonego ruchu zginania z rotacją oraz skłonem bocznym w tym samym kierunku. Zwróć uwagę na ból. Porównaj obie strony. Komentarz:


Pozycja wyjściowa:P siedzi. Kręgosłup szyjny łącznie z Th, zrotowany jest w prawo. T stoi przodem do pleców P

Chwyt i stabilizacja:Lewe ramię oraz łokieć ułożone są na lewym barku P Przedramię przylega do lewej strony szyi i głowy P Dłoń stabilizuje od góry głowę R Palec wskazujący prawej dłoni brzegiem promieniowym ułożony jest od strony grzbietowej na I żebrze (patrz na rycinie ze szkieletem).

Wykonanie:Prawa dłoń popycha I żebro brzusznie i trochę doogonowo.

Test: kontroluj ruchomość I żebra. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Podczas badania brzusznego przesuwania I żebra ustabilizowanie Thj w rotacji w prawo będzie zabezpieczać ten kręg przed podążaniem za tym żebrem (przed rotacją w lewo).W przypadku podejrzenia uszkodzenia T może wykonać ten test w dwojaki sposób:1. wykonać przesunięcie l żebra brzusznie — aby sprawdzić staw że-

browo-poprzeczny,2. wykonać przesunięcie l żebra doogonowo — aby /.diagnozować czy

I żebro jest unieruchomione u góry.Jeśli wskazana jest terapia, to została ona przedstawiona na Ryć. 11., strona 298.

269268

nownie zniknęły. W tej pozycji należy wykonać od strony bocznej (tutaj od prawej) miejscowy nacisk na wyrostek kolczysty lub nacisk na lewy łuk górnego kręgu w segmencie w kierunku brzusznym (w obu przypadkach nastąpi rotacja w prawo), co sprowokuje dolegliwości w zajętym segmencie prowadząc do powstania tego samego promieniującego bólu. (Patrz również „Testy lokalizujące objawy bó-lowe" w rozdziale 7, Zasady badania, strona 100.)

Ryć. 18.

Testowanie otworu mied/ykręgowego: prostowanie z rotacją w prawo i skłonem bocznym w prawo

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do pleców P

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń ułożona jest na głowie P Lewa dłoń stabilizuje lewy bark R Wykonanie:

Prawa dłoń pochyla stopniowo (segment po segmencie) głowę i krę-gosłup szyjny P do tyłu, obracając go jednocześnie i pochylając w prawo.

Test: kontroluj stosunki przestrzenne w otworze międzykręgowym.Zwróć uwagę na ból, głównie promieniujący.

Komentarz:Test ten został po raz pierwszy opisany przez Spurlinga. Wykorzystuje się go do diagnostyki różnicowej w przypadku podejrzenia podraż-nienia korzenia nerwowego. W wyniku prostowania, rotacji oraz skłonu bocznego w tą samą stronę światło otworu międzykręgowego ulega zmniejszeniu (zwęża się) co zwiększy ewentualne podrażnienie korzenia nerwowego powodując ból promieniujący cło ramienia. Aby dokładnie zlokalizować uszkodzenie T porusza kręgosłup szyjny P w opisanym kierunku do momentu wystąpienia objawów. Gdy się one pojawią należy nieznacznie cofnąć ten ruch by objawy te po-

270

Ryć. 18 b.

Testowanie nerwu pośrodkowego lub nerwu promieniowego


P leży na plecach lub siedzi.T stoi przodem do przyśrodkowej powierzchni prawego odwiedzonego ramienia P, pomiędzy tym ramieniem, a ciałem P Wykonanie:

Rycina przedstawia maksymalne rozciągnięcie (w wyniku ciągu) ko-rzeni nerwowych z rdzeniem kręgowym oraz obwodowych dróg ner-wowych tworzących prawy nerw pośrodkowy. Rozciągnięcie to uzy-skuje się poprzez odpowiednie ustawienie prawej kończyny górnej P, a mianowicie: refrakcję obręczy barkowej, wyprost oraz rotację ze-wnętrzną w stawie ramiennym, wyprost w stawie łokciowym, supi-nację przedramienia, zgięcie grzbietowe nadgarstka, wyprost palców oraz skłon boczny i rotację kręgosłupa szyjnego w lewo. Test rozpoczyna się z pozycji spoczynkowej P w leżeniu na plecach. Jeśli opisana pozycja ramienia wywołuje ból promieniujący do ramienia, do promieniowej powierzchni dłoni oraz/lub do trzech palców po stronie promieniowej, albo gdy z powodu promieniowania bólu nie można przyjąć opisanej pozycji, to prawdopodobnie mamy do czynienia z podrażnieniem struktur tworzących nerw pośrodkowy.Nasze przypuszczenie można potwierdzić cofając ruch w jednym ze stawów do momentu ustąpienia dolegliwości. Teraz głowę i kręgo-

słup szyjny rotuje się i pochyla w lewo. Jeśli ból pojawi się ponownie lub się spotęguje to nasze przypuszczenie jest potwierdzone. Tak jak w wymienionym powyżej przykładzie ustawienie kręgosłupa szyjnego lub ustawienie stawów kończyny górnej wpływało na pojawienie się bólu, to podejrzenie podrażnienia struktur tworzących nerw pośrodkowy może zostać również potwierdzone poprzez łagodzenie bólu w wyniku powrotu kręgosłupa szyjnego lub stawów kończyny górnej do pozycji spoczynkowej.

Test: zwróć uwagę na ból podczas ruchu nerwu względem otaczających go tkanek. Komentarz:

Wszystkie stawy poruszające się podczas tego testu muszą być uprzednio oddzielnie sprowadzone pod względem ich ruchomości oraz bo-lesności. Podczas specyficznego badania stawów T musi zważać na to, aby nie rozciągać nerwu ani mięśni otaczających te stawy. Jeśli mięśnie z powodu ich skrócenia i bolesności utrudniają wykonanie ruchu, to po wykonaniu poizometrycznej relaksacji („czynnym rozluźnieniu") zakres tego ruchu powinien się powiększyć. W takim przypadku leczenia wymagają mięśnie.Wrażliwość na ucisk w przypadku podrażnienia nerwu jest rzeczą zupełnie normalną. Na końcu badania wykonuje się palpację nerwu w następujących miejscach: otwór międzykręgowy, mięśnie pochyłe, obojczyk/I żebro, mięsień piersiowy mniejszy, mięsień nawrotny obły oraz kanał nadgarstka.

Ryć. 18b. przedstawia maksymalne rozciągnięcie (w wyniku ciągu) prawego nerwu promieniowego razem z korzeniami nerwowymi oraz rdzeniem kręgowym. T stoi przodem do grzbietowej powierzchni pra-wego ramienia.Ustawienie ciała od strony proksymalnej zasadniczo się nie różni od testu na nerw pośrodkowy. Od strony dystalnej występują następujące zmiany: pronacja przedramienia, zgięcie dłoniowe oraz odwiedzenie łokciowe nadgarstka i zgięcie palców. Wcześniej należy zbadać poruszane stawy.Palpacja miejscowa: otwór międzykręgowy, mięśnie pochyłe, oboj-czyk/I żebro, mięsień piersiowy mniejszy, bruzda nerwu promienio-wego na kości ramiennej, mięsień odwracacz, tabakierka przy stawie nadgarstkowo-śródręcznym kciuka.

Ryć. 18 a.

272 273

Test: zwróć uwagę na ból podczas ruchu nerwu względem otaczających go tkanek. Komentarz:

Wszystkie stawy poruszające się podczas tego testu muszą być uprzednio sprawdzone pod względem ich ruchomości oraz bolesności. Podczas specyficznego badania stawów T musi zważać na to, aby nie rozciągać nerwu ani mięśni otaczających te stawy.Jeśli mięśnie z powodu ich skrócenia oraz bolesności utrudniają wyko-nanie ruchu, to po wykonaniu poizometrycznej relaksacji („czynnym rozluźnieniu") zakres tego ruchu powinien się powiększyć. W takim przypadku terapia powinna być nacelowana na mięśnie. Wrażliwość na ucisk w przypadku podrażnienia nerwu jest rzeczą zupełnie normalną. Na końcu badania wykonuje się palpację nerwu w następujących miejscach: otwór międzykręgowy, obojczyk/I żebro, mięsień piersiowy mniejszy, bruzda nerwu łokciowego przy stawie łokciowym oraz Loge de Guyon (kość grochowata).

Ryć. 18 c.Testowanie nerwu łokciowego

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach lub siedzi.T stoi przodem do przyśrodkowej powierzchni ramienia P

Wykonanie:Rycina przedstawia maksymalne rozciągnięcie (w wyniku ciągu) ko-rzeni nerwowych z rdzeniem kręgowym oraz obwodowych dróg ner-wowych tworzących nerw łokciowy. Rozciągnięcie to uzyskuje się po-przez odpowiednie ustawienie prawej kończyny górnej P, a mianowicie: refrakcję obręczy barkowej, wyprost oraz rotację zewnętrzną stawu ramiennego, zgięcie stawu łokciowego, supinację przedramienia, zgięcie grzbietowe oraz odwiedzenie promieniowe nadgarstka, wyprost palców oraz skłon boczny i rotację .kręgosłupa szyjnego w lewo. Test rozpoczyna się z pozycji spoczynkowej w ułożeniu P na plecach. Jeśli opisana pozycja ramienia wywołuje ból promieniujący do ramienia, łokciowej części dłoni oraz/lub dwóch palców po stronie łokciowej ręki, albo gdy z powodu promieniowania bólu nie można przyjąć opisanej pozycji, to prawdopodobnie mamy do czynienia z podrażnieniem struktur tworzących nerw łokciowy.Nasze przypuszczenie można potwierdzić cofając ruch w jednym ze stawów do momentu ustąpienia dolegliwości. Teraz głowę i kręgosłup szyjny P rotuje się i pochyla w lewo. Jeśli ból pojawi się ponownie to nasze przypuszczenie jest potwierdzone.Tak jak w powyższym przykładzie ustawienie kręgosłupa szyjnego lub ustawienie stawów kończyny górnej wpływało na pojawienie się bólu, to podejrzenie podrażnienia struktur tworzących nerw łokciowy może zostać również potwierdzone poprzez łagodzenie bólu w wyniku po-wrotu kręgosłupa szyjnego lub stawów kończyny górnej do pozycji spoczynkowej.

275274

Ryć. 20 S. Rvc. 20.Ryć. 19.

Pr/esuniecie boczneTrakcja

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach.T stoi przy głowowej części stołu przodem do głowy P.

Chwyt:Dłonie obejmują głowę P od strony grzbietowej.

Wykonanie:T pochyla się nieznacznie do tyłu powodując trakcję kręgosłupaszyjnego.Test: zwróć uwagę na łagodzenie bólu.

Komentarz:Kręgosłup szyjny przed wykonaniem testu należy ustawić w aktualnej pozycji spoczynkowej. Aby maksymalnie jak to możliwe zmniejszyć dolegliwości bólowe T próbuje zmieniać ustawienie kręgosłupa szyjnego PJeżeli test ten łagodzi ból, to odpowiednie leczenie zostało przedsta-wione na Ryć. 3, str. 290.

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach.T stoi przy głowowej c/.eści stołu przodem do głowy P

Chwyt:Lewa dłoń ułożona jest na lewej stronie głowy P Palec wskazujący prawej dłoni stroną promieniowa przylega od strony grzbietowej do prawego łuku aktualnego kręgu (zaraz za wyrostkiem poprzecznym).

Wykonanie:Prawa dłoń poprzez lekki nacisk porusza kręg w kierunku bocznym (tutaj w lewo).

Test: kontroluj ruchomość kręgu. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Unikaj nacisku na wyrostek poprzeczny, który może być wrażliwy. Niniejszy test jest chyba najczęściej stosowanym testem lokalizującym ból oraz ograniczenie ruchomości. W wyniku nacisku na jeden kręg bez stosowania stabilizacji kręgu sąsiedniego testowane są dwa seg-menty: segment górny i dolny. Jeśli występują jakieś objawy (ból lub zmieniona ruchomość) każdy z tych segmentów sprawdza się osobno (patrz Ryć. 21. na stronie następnej).Aby ustalić kierunek ograniczenia lub prowokowania bólu konieczne jest przeprowadzenie testów dodatkowych.

.277276

Ryć. 21. Ryć. 22.Ryć. 21 S.

Testowanie tętnicy kręgowej: prostowanie z rotacją oraz skłonem bocznym w prawoPrzesunięcie boczne z dolną stabilizacją

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach.T stoi przy głowowej części stołu przodem do głowy P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni stroną promieniową stabilizuje od strony grzbietowej lewy łuk dolnego kręgu w aktualnym segmencie (tuż za wyrostkiem poprzecznym).Palec wskazujący prawej dłoni stroną promieniową przylega od strony grzbietowej do prawego łuku górnego kręgu w aktualnym segmencie (tuż za wyrostkiem poprzecznym).

Wykonanie:Prawa dłoń porusza górny kręg w segmencie w kierunku bocznym (tutaj w lewo).

Test: kontroluj ruchomość. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Jest to test specyficzny dla jednego segmentu. Służy on również dowykrywania hypermobilności.Test ten można zakończyć sprowadzając ślizg doczaszkowy i doogo-nowy (paralelnie do płaszczyzny leczniczej prawego stawu między-kręgowego). Ustala się wtedy upośledzony kierunek ruchu.Test ten wykonuje się po obu stronach (z odpowiednio zmienionymchwytem).

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Jego głowa wystaje poza krawędź stołu. T stoi przy głowowej części stołu przodem do głowy R

Chwyt:Dłonie obejmują głowę P

Wykonanie:T powoli pochyla głowę i kręgosłup szyjny P do tyłu obracając go jed-nocześnie i pochylając w prawo. Pozycję krańcową tego ruchu należy utrzymać dłużej.

Test: kontroluj występowanie objawów podrażnienia (przewężenia)tętnicy kręgowej.

Komentarz:Test ten został najpierw opisany przez De Kleijna i Nieuwenhuyse (Ho-landia). Podczas prostowania, rotacji i skłonu bocznego w prawo roz-ciągana będzie oraz zaciskana (pętla wokół kręgu szczytowego) lewa tętnica kręgowa. Sprawdzana jest więc czynność prawej tętnicy krę-gowej. Jeśli u P nie pojawiają się w trakcie testu takie objawy jak: oczo-pląs, zawroty głowy, zaburzenia widzenia oraz/lub słyszenia, zmiana powonienia, smaku, zaburzenia mowy itp., to T może przyjąć, że do-pływ krwi do mózgu poprzez prawą tętnicę kręgowa jest zapewniony. W zmodyfikowanej formie test ten może także wykazać podrażnienie tętnicy kręgowej np. wskutek artrozy „stawów uncovertebralnych" (sta-wów Luschki) środkowego i dolnego odcinka kręgosłupa szyjnego. T stara się wtedy, by opisane powyżej ustawienie obejmowało nie tylko górny odcinek kręgosłupa szyjnego, ale także odcinek środkowy oraz dolny. W tym przypadku upośledzony przepływ występuje po tej stronie, w którą wykonywana jest rotacja i skłon boczny. Test ten można również wykonać w pozycji siedzącej.

278 279

Ryć. 26. Ci—Ryć. 23. Ryć. 25. C2—C5.Ryć. 24.

Gra stawowaZginanie lub prostowanie


P leży na plecach.T stoi przy głowowej części stołu przodem do głowy P

Chwyt:Palec wskazujący prawej dłoni ułożony jest na prawym stawie mię-dzykręgowym lub pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktual-nego segmentu (wykonuje palpację). Obie dłonie przytrzymują głowę od dołu.

Wykonanie:T pochyla obiema dłońmi kręgosłup szyjny P do przodu powodując w aktualnym segmencie ruch zginania.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas zginania. Zwróćuwagę na ból.

Komentarz:Ryć. 24. przy pomocy takiego samego chwytu przedstawia badanie pro-stowania kręgosłupa szyjnego PJeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 4. lub 5. strona 291 lub 292.

Ryć. 25. Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. T stoi przodem do P Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest na prawym stawie między-kręgowym lub pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wykonuje palpację). Pozostała część dłoni stabilizuje kręgosłup szyjny oraz górny piersiowy poniżej aktualnego segmentu. Prawe przedramię oraz prawa dłoń ułożone są pod głowa oraz kręgosłupem szyjnym R Mary palec obejmuje górny kręg aktualnego segmentu. Czoło P przylega do ramienia T. Wykonanie:

Prawa dłoń oraz ciało T małymi wibracyjnymi ruchami popychają kręgo-słup szyjny oraz głowę P dogrzbietowo oraz pociągają je brzusznie. Ruchy te wykonywane są wzdłuż płaszczyzny poprzecznej, która ustawiona jest paralelnie do krążka międzykręgowego aktualnego segmentu.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie (grę stawową). Grę stawowasprawdza się w leżeniu na lewym oraz prawym boku.

Komentarz:Ryć. 26. przedstawia badanie gry stawowej w obrębie dolnego kręgo-słupa szyjnego.Uważaj aby gra stawowa była sprawdzana przy pomocy ruchów Unij-nych, a nie zgięciowych (zginanie i prostowanie).

280 281

Ryć. 28.

Test C$—Thy. zginanie i prostowanie lub rotacja w prawo i skłon boczny w prawo

Ryć. 27.Pozycja wyjściowa:

P leży ria lewym boku. T stoi przodem do P.

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni ułożony jest od strony grzbietowej po-między dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu (wy-konuje palpację). Pozostała część dłoni stabilizuje kręgosłup piersiowy poniżej aktualnego segmentu.Prawe przedramię oraz prawa dłoń ułożone są pod głową oraz kręgo-słupem szyjnym P. Mały palec obejmuje górny kręg aktualnego seg-mentu. Czoło P przylega do ramienia T.

Wykonanie:Prawe ramię oraz dłoń pochylają kręgosłup szyjny P do przodu lub do tyłu powodując tym samym ruch zginania lub prostowania w aktualnym segmencie.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas ruchu zginania i prostowania. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Ryć. 28. Przedstawia sprzężony ruch rotacji w prawo ze skłonem bocznym w prawo. Porównaj obie strony.W tej pozycji wyjściowej można zbadać również inne kombinacje ruchu i to niezależnie od tego czy kręgosłup szyjny znajduje się w zgięciu, czy też w wyproście.Jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 8. lub 9. na stronie 295 lub 296.

4.5. KRĘGOSŁUP SZYJNY: LECZENIE (SCHEMAT)

Przed przystąpieniem do ćwiczenia technik leczniczych uczniowie oraz uczestnicy kursów powinni najpierw wykonać na partnerze następujące techniki badania:

Ryć. 10. strona 261. Gra stawowa w pozycji siedzącej lubRyć. 25., 26. w leżeniu na boku, strona 281Ryć. 20. strona 277. Przesunięcie boczneRyć. 22. strona 279. Testowanie tętnicy kręgowej

W przypadku dolegliwości bólowych kończyny górnej:

Ryć. 18., strona 270. Testowanie otworu międzykręgowego Ryć. 18a, b, c., strona 272 i 274. Testowanie nerwu: pośrodkowego, promieniowego i łokciowego Motoryka (siła i odruchy), strona 74 Czucie, strona 74

Mobilizacja tkanek miękkich:

Ryć. la. oraz b. dogrzbietowo w leżeniu na brzuchu . . . . . 284 Ryć. l c. dobrzusznie (również stawów) w leżeniu

na plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285Ryć. Id. dobrzusznie (również stawów) w leżeniu

na plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286Ryć. l e. oraz f. dobrzusznie i dogrzbietowo

w leżeniu na brzuchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287


Ryć. 2a. oraz b. Trakcja w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . 288Ryć. 2c. Wariant w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289Ryć. 3. Trakcja w leżeniu na plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290Ryć. 4. Zginanie w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291Ryć. 5. Prostowanie w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . 292Ryć. 6. Zginanie, rotacja i skłon boczny w pozycji

siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293Ryć. 7. Prostowanie, rotacja i skłon boczny w pozycji

siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294Ryć. 8. C.—Th,: zginanie i prostowanie w leżeniu bokiem 295Ryć. 9. C.—Th.,: skłon boczny i rotacja w leżeniu bokiem 296Ryć. lOa. oraz b. Trakcja w leżeniu na plecach . . . . . . . . . . . . 297Ryć. 11. I żebro: dobrzusznie/doogonowo . . . . . . . . . . . . . . 298

Ryć. 27.

283282

Ryć. l a. Ryć. l b.Rvc. l c.Ryć. l c S.

Mobilizacja tkanek miękkich i stawów: dobrzusznieMobilizacja tkanek miękkich: dogrzbietowo

Ryć. la.

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do P

Chwyt:Prawa dłoń delikatnie spoczywa na głowie PLewa dłoń chwyta tkanki miękkie w okolicy karku.

Wykonanie:Lewa dłoń pociąga tkanki miękkie dogrzbietowo.


Palce (za wyjątkiem stawów śródręczno-paliczkowych) są wyprosto-wane by nie szczypać pacjenta.

Ryć. Ib. przedstawia wykonanie leczenia przy jednoczesnym lub na-przemiennym użyciu obu dłoni.

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach.T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń ułożona jest na lewej powierzchni głowy i kręgosłupa szyj-nego. Mały palec stabilizuje górny kręg aktualnego segmentu. Lewa dłoń chwyta tkanki miękkie po prawej stronie karku. Palec środkowy spoczywa na dolnym kręgu aktualnego segmentu.

Wykonanie:Lewa dłoń pociąga tkanki miękkie oraz prawa stronę dolnego kręgu w kierunku brzuszno-ogonowym prostopadle do płaszczyzny leczniczej aktualnego stawu międzykręgowego. Potem ciąg się przerywa i cała czynność od początku rytmicznie powtarza.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich z jednoczesnym współruchem kręgu szyjnego (trakcja w aktualnym stawie między kręgowym). Komentarz:

W powyższym przykładzie stabilizowana jest głowa oraz kręg górny, a poruszany do nieznacznej rotacji w lewo kręg dolny w segmencie. W takim przypadku powstanie relatywna rotacja górnego kręgu w prawo. Aby uzyskać możliwie największy zakres ruchu rotacji w prawo to kręgosłup szyjny należy pochylić nieznacznie w prawo (ruch sprzężony).

284 285

Ryć. l e. Ryć. l f.Ryć. l d.Ryć. l d S.

Mobilizacja tkanek miękkich i stawów: dobrzusznie Mobilizacja tkanek miękkich: dobrzusznie oraz dogrzbietowo

Pozycja wyjściowa:

P leży na plecach.T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń ułożona jest na prawej stronie obręczy barkowej P Poprzez jej stabilizację stabilizowany jest również pierwszy kręg piersiowy. Prawa dłoń chwyta tkanki miękkie karku po stronie prawej. Palec środowy (lub strona promieniowa palca wskazującego) ułożony jest na górnym kręgu aktualnego segmentu.

Wykonanie:Prawa dłoń pociąga tkanki miękkie oraz prawą stronę górnego kręgu w segmencie w kierunku brzuszno-czaszkowym — paralelnie do płasz-czyzny leczniczej aktualnego stawu między kręgowego. Następnie ciąg ten się przerywa i całą czynność rytmicznie powtarza od początku.

Mobilizacja: mobilizacja tkanek miękkich z jednoczesnym współru-chem górnego kręgu w segmencie (ślizg w stawie między-kręgowym). Komentarz:

W powyższym przykładzie stabilizowany jest kręg dolny, a kręg górny rotowany jest w lewo. Aby uzyskać największy zakres rotacji w lewo kręgosłup szyjny pochylany jest jednocześnie nieznacznie w lewo (ruch sprzężony).

Pozycja wyjściowa:P leży na brzuchu.T stoi przodem do lewego boku R

Chwyt:Dłonie chwytają tkanki miękkie po prawej stronie karku. Kciuki ułożone są na brzuśćcu mięśnia od strony grzbietowej, a palce wskazujący, środkowy i ewentualnie serdeczny od strony brzusznej.

Wykonanie: Ryć. l e.Kciuki popychają tkanki miękkie w kierunku brzusznym, pozostałe palce przeciwstawiają się temu ruchowi lub pociągają w kierunku grzbietowym. W tym samym czasie ramiona są przywodzone a dłonie wykonują odwiedzenie łokciowe.

Ryć. l f.Palce pociągają w kierunku grzbietowym, natomiast kciuki (ułożone teraz bardziej bocznie) przeciwstawiają się temu ruchowi lub popychają w kierunku brzusznym. W tym samym czasie ramiona są odwodzone, a dłonie wykonują odwiedzenie promieniowe.


Technika ta w sposób powolny i rytmiczny wykonywana jest od gór-nego kręgosłupa szyjnego aż po obręcz barkową. Aby nie szczypać pacjenta palce są przez cały czas wyprostowane albo lekko ugięte w stawach śródręczno-paliczkowych.

287286

Ryć. 2 c.Ryć. 2 a. Ryć. 2 b.

Trakcja w pozycji spoczynkowej lub aktualnej pozycji spoczynkowejTrakcja


P siedzi.T stoi przodem do pleców P

Chwyt: 'Dłonie przylegają nadgarstkami do podstawy czaszki oraz do wy-rostków sutkowatych kości skroniowej. Przedramiona spoczywają na barkach P

Wykonanie:T naciska łokciami w kierunku doogonowym powodując trakcję szyj-nego odcinka kręgosłupa.

Mobilizacja lub łagodzenie bólu: trakcja. Komentarz:

Barki P stanowią w tym przypadku pewnego rodzaju oś obrotu. Ryć. 2b. przedstawia wykonanie trakcji w aktualnej pozycji spoczynkowej (tutaj zgięcie, skłon boczny w prawo i rotacja w prawo). Pozycję tę należy przyjąć przed wykonaniem trakcji.

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem cło P

Chwyt i stabilizacja:Dłonie obejmują od strony grzbietowej głowę P Mały palec oraz kłę-bik palca małego prawej i lewej dłoni ułożone są na podstawie czaszki oraz na wyrostkach sutkowatych kości skroniowej. Czoło P stabilizowane jest przy ciele T. Wykonanie:

T pochyla się nieznacznie do tyłu.

Mobilizacja i łagodzenie bólu: trakcja. Komentarz:

Przed wykonaniem trakcji kręgosłup szyjny należy ustawić przestrzennie w aktualnej pozycji spoczynkowej.

289288

Rvc. 4.Ryć. 3 b.Ryć. 3 a.

Trakcja w pozycji wpoczynkowej lub aktualnej pozycji spoczynkowejZginanie

Ryć. 3a. Pozycja

wyjściowa:P leży na plecach.T stoi przy głowowej części stołu przodem do głowy R

Chwyt:Dłonie obejmują od strony grzbietowej głowę oraz kręgosłup szyjny R Pas trakcyjny oplata ciało oraz dłonie T.

Wykonanie:T pochyla się nieznacznie do tyłu powodując trakcję kręgosłupa szyj-nego.

Mobilizacja oraz łagodzenie bólu: trakcja. Komentarz:

Pas trakcyjny napięty jest na dłoniach T, które przylegają do głowy i szyi P ułatwiając chwyt. Dłonie spełniają funkcję pewnego rodzaju plastra, który zapobiega ześlizgiwaniu się pasa. Dodatkowo mogą one jeszcze wyczuwać napięcie mięśni. Właściwa trakcja wykonana jest przy po-mocy pasa poprzez pochylenie się T do tyłu. W razie potrzeby T może pasem ustabilizować do stołu całą obręcz barkową R

Ryć. 3b. przedstawia wykonanie trakcji w aktualnej pozycji spoczyn-kowej (tutaj w zgięciu, skłonie bocznym w prawo i rotacji w prawo). W przypadku promieniowania bólu do ramienia wymienioną trakcję stosuje się w stopniu I i II jako trakcję przeciwbólową.

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do lewego boku R

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń obejmuje kręgosłup szyjny R Kciuk i palec wskazujący sta-bilizują dolny kręg w aktualnym segmencie.Lewa dłoń obejmuje prawą stronę głowy oraz kręgosłupa szyjnego. Mały palec ułożony jest na górnym kręgu aktualnego segmentu. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmieniając przy tym ustawienia kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T pochylają kręgosłup P do przodu powodując zgięcie w aktualnym segmencie.


Leczenie może okazać się niezbędne po obu stronach. Aby ułatwić sta-bilizację technika ta może być także wykonana z rotacją oraz skłonem bocznym (patrz Ryć. 6., strona 293).Jeśli w sąsiednich nieleczonych segmentach (górnym i dolnym) zginanie powoduje powstanie bólu to segmenty te mogą być ustawione w wyproście. Leczenie może być również wykonywane w leżeniu na plecach.

291290

Ryć. 5.Ryć. 5 S. Ryć. 6 S. Ryć. 6.

Zginanie z rotacji] w prawo i skłonem bocznym w prawoProstowanie

Pozycja wyjściowa: P siedzi. T stoi przodem

do lewego boku P.Chwyt i stabilizacja:

Prawa dłoń obejmuje kręgosłup szyjny P Kciuk oraz palec wskazujący stabilizują dolny kręg aktualnego segmentu.Lewa dłoń obejmuje prawą stronę głowy oraz kręgosłupa szyjnego P Mały palec ułożony jest na górnym kręgu aktualnego segmentu. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmieniając przy tym ustawienia kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T pochylają kręgosłup P do tyłu powodując w aktualnym segmencie ruch prostowania.


Leczenie może okazać się niezbędne po obu stronach. Technika ta może być także wykonywana razem z rotacją oraz skłonem bocznym (patrz Ryć. 7 strona 294).Jeśli w segmentach nieleczonych (górnym i dolnym) prostowanie po-woduje powstanie bólu to segmenty te mogą być ustawione w zgięciu. Leczenie może być również wykonywane w leżeniu na plecach.

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do prawego boku P

Chwyt i stabilizacja:Lewa dłoń obejmuje kręgosłup szyjny P Kciuk i palec wskazujący sta-bilizują dolny kręg aktualnego segmentu.Prawa dłoń obejmuje lewą stronę głowy oraz kręgosłupa szyjnego P Mały palec ułożony jest na górnym kręgu (lewym łuku kręgu) w aktu-alnym segmencie. Ciało T przylega do prawej strony głowy P nie zmie-niając przy tym ustawienia kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie:Prawa dłoń oraz ciało T pochylają kręgosłup szyjny P do przodu i w prawo obracając go jednocześnie również w prawo.

Mobilizacja: sprzężony ruch zginania z rotacją i skłonem bocznymw tą samą stronę.

Komentarz:T musi uważać na to, aby kciukiem lewej (stabilizującej) ręki nie utrudniać ruchu kręgu górnego po stronie prawej w kierunku grzbietowo-ogonowym.

Ryć. 7. Rvc. 8.Ryć. 7 S.

Prostowanie z rotacją w prawo i skłonem bocznym w prawoC 5—Tir}: zginanie lub prostowanie

Pozycja wyjściowa:

P siedzi.T stoi przodem do lewego boku R

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń obejmuje kręgosłup szyjny R Kciuk oraz palec wskazujący ułożone są na dolnym kręgu aktualnego segmentu utrzymując go w sta-bilnej pozycji.Lewa dłoń obejmuje prawą stronę głowy oraz kręgosłupa szyjnego R Mały palec ułożony jest na górnym kręgu (prawym łuku kręgu) aktu-alnego segmentu. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmie-niając przy tym ustawienia kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T pochylają kręgosłup szyjny P do tyłu obracając go jednocześnie i pochylając w prawo.

Mobilizacja: sprzężony ruch prostowania z rotacją oraz skłonem bocznym" w tym samym kierunku. Komentarz:

T musi uważać na to, aby palcem wskazującym prawej (stabilizującej) ręki nie utrudniać ruchu kręgu górnego po stronie prawej w kierunku grzbietowo-ogonowym.

Pozycja wyjściowa:P leży na lewym boku. T stoi przodem do R Chwyt i stabilizacja:

Palec wskazujący oraz środkowy lewej ręki ułożone są na dolnym kręgu aktualnego segmentu utrzymując go w stabilnej pozycji. Pozostała część dłoni stabilizuje kręgosłup piersiowy poniżej aktualnego segmentu.

Prawe przedramię oraz prawa dłoń ułożone są pod głową oraz kręgosłupem szyjnym P. Mały palec obejmuje górny kręg aktualnego segmentu. Czoło P przylega do ramienia T. Wykonanie:

Prawe ramię oraz prawa dłoń pochylają kręgosłup szyjny P w kierunku brzusznym albo grzbietowym.

Mobilizacja: zginanie lub prostowanie.

294 295

Ryć. 10 a. C6—C7 Ryć. 10 b. Th]—Th3Ryć. 9.

S—Th3'. rotacja w prawo i skłon boczny w prawo Trakcja (separacja) w stawach międzykręgowych

Pozycja wyjściowa:

P leży na lewym boku. T stoi przodem do R

Chwyt i stabilizacja:Kciuk lewej dłoni stabilizuje od strony bocznej (tutaj od lewej) wyrostek kolczysty dolnego kręgu aktualnego segmentu. Prawe przedramię oraz prawa dłoń ułożone są pod głową oraz kręgosłupem szyjnym R Mały palec leży na górnym kręgu (lewym łuku kręgu) aktualnego segmentu. Czoło P przylega do ramienia T.

Wykonanie:Prawe ramię oraz prawa dłoń pochylają kręgosłup szyjny P w prawo rotując go jednocześnie również w prawo.

Mobilizacja: ruch sprzężony składający się ze skłonu bocznego i rotacji w tym samym kierunku w zgięciu lub wyproście.

Ryć. lOa. Pozycja wyjściowa:

P leży na plecach.T stoi przodem do lewego boku R

Chwyt i stabilizacja:Pod dolny kręg w aktualnym segmencie (wyrostki poprzeczne) podło-żony jest klin. Daje on dobrą stabilizację.Prawa dłoń obejmuje od strony grzbietowej głowę oraz kręgosłup szyjny R Palec wskazujący prawej dłoni (ułożony w wydrążeniu klina) ułożony jest pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi aktualnego segmentu sprawdzając czy mobilizacja odbywa się we właściwym segmencie. Lewa dłoń obejmuje żuchwę P (szczęki zaciśnięte). Jeśli występują jakieś problemy ze stawami skroniowo-żuchwowymi to f obejmuje szczękę górną. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmieniając przy tym ustawienia kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie:Aby wykonać ruch głowy oraz górnego kręgosłupa szyjnego P w kie-runku grzbietowym i trochę doczaszkowym (prostopadle do płasz-czyzny leczniczej stawów międzykręgowych aktualnego segmentu) T ugina swe nogi w kolanach.

Mobilizacja: trakcja (separacja) w stawach międzykręgowych dolnego kręgosłupa szyjnego. Komentarz:

Ryć. lOb. przedstawia zastosowanie tej techniki dla górnego kręgosłupa piersiowego.Dłonie P splecione są na jego karku, a mobilizacja odbywa się w kie-runku grzbietowym (patrz strzałki) przez łokcie R Jeśli P ma powięk-szoną kyfozę to głowowa część stołu musi być nieznacznie uniesiona.

296 297

5. KRĘGOSŁUP SZYJNY GÓRNY(POTYLICA — KRĘG SZCZYTOWY — KRĘG OBROTOWY)

5.1. ANATOMIA

Kręgosłup szyjny górny (Ryć. KS-G-1 oraz KS-G-2) składa się z dwóch segmentów: C()—C, oraz C,—C,. Brak tu krążków międzykręgowych. Cn—C, (staw szczytowo-potyliczny) składa się z dwóch stawów międzykręgowych. G!—C, (staw szczytowo-obrotowy) składa się z dwóch stawów7 międzykrę-gowych oraz dwóch połączeń stawowych z zębem kręgu obrotowego: od przodu połączenie zęba z przednim łukiem kręgu szczytowego, od tyłu z w7ię-zadłem poprzecznym zęba.

Ryć. 11 S. Ryć. 11.

I żebro: dobrzusznie/doogonowo

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach. Głowa i szyja P zrotowane są w prawo.T stoi przy głowowej części stołu przodem do P

Chwyt i stabilizacja:Lewe przedramię T stabilizuje od lewej strony głowę oraz szyję P DłońT leży na mostku PPalec wskazujący prawej dłoni T stroną promieniową przylega do I-gożebra P Łokieć T przylega do jego miednicy.

Wykonanie:Prawa dłoń oraz miednica popychają I żebro dobrzusznie i trochę do-ogonowo.

Mobilizacja: trakcja (separacja) I-go stawu żebrowo-kręgowego. Komentarz:

Głowa i kręgosłup szyjny P są w pozycji spoczynkowej tak daleko zro-towane w prawo, aż Th] będzie w pełni zrolowany w prawo. Prawa dłoń T kontroluje tę czynność palpacyjnie. Poprzez takie ustawienie i ustabilizowanie Th1 w rotacji w prawo kręg ten jest zabezpieczony przed podążaniem za I żebrem w kierunku brzusznym podczas wykonywanej mobilizacji.Jeśli żebro jest unieruchomione za wysoko to mobilizację wykonuje się w kierunku doogonowym.

Dei Fac Coi FovPro For

1. Tuberculum posterius2. Sulcus arteriae vertebralis3. Foramen costotransYersariiini4. Processus tr<insvi'rsus5. Massa lateralis6. Tuberculum anteritis7. Fovea dentis8. Foven articularis superior

es articularis-•u s•a artiailaris interioressus spinosusmen costotransversarium

7. Fovea articularis superior8. Facies articularis posterior

Ryć. KS-G-2 Kręg obrotowy z prawej strony

Ryć. KS-G-1 Kręg szczytowy od góry

5.2. BIOMECHANIKA

Kość potyliczna - kręg szczytowy (C0—Ca)

Zginanie oraz prostowanie odbywa się wg reguły wypukłych powierzchni stawowych, tzn. że kłykcie kości potylicznej podczas zginania ślizgają się w kierunku grzbietowym (Kręgosłup szyjny górny: test, Ryć. 1.), a podczas prostowania w kierunku brzusznym (Ryć. 2.). W obu przypadkach kłykcie kości potylicznej ślizgają się w kierunku przeciwnym do ruchu czaszki dzięki czemu powierzchnie stawowe zawsze centrują w stawach.

Rotacja oraz skłon boczny są sprzężone zawsze w kierunkach przeciwnych. Rotacja w prawo będzie więc sprzężona ze skłonem bocznym w lewo i to nie-zależnie od tego czy kręgosłup ustawiony jest w zgięciu (Kręgosłup szyjny górny: test, Ryć. 3), czy też w wyproście (Ryć. 5.).

Samodzielnie można również wykonać ruchy kombinowane (odwrotnie do ruchów sprzężonych) np. rotacji i skłonu bocznego w tą samą stronę. Ruchy te mogą być wykonywane niezależnie od tego czy kręgosłup jest ustawiony w zgięciu (Kręgosłup szyjny górny: test, Ryć. 4.) czy też w wyproście (Ryć. 6.). Zakres ruchu będzie wtedy mniejszy, a opór końcowy bardziej twardy.

Kręg szczytowy — kręg obrotowy (Cl—C2)

Z powodu ścisłego połączenia pomiędzy zębem oraz przednim łukiem kręgu szczytowego oś ruchu przechodzi przez ząb. Podczas zginania tylny łuk kręgu szczytowego oddala się od tylnego łuku kręgu obrotowego. Podczas prostowania tylny łuk kręgu szczytowego zbliża się do tylnego łuku kręgu obrotowego.

Z powodu ścisłych połączeń więzadłowych jak również ustawienia i kształtu powierzchni stawowych wykonanie skłonu bocznego nie jest możliwe. Za to rotacja jest tutaj bardzo duża (około 45° w każdą stronę). Stanowi ona około połowy ruchu rotacyjnego całego kręgosłupa szyjnego.

Skłon boczny głowy w kierunku przeciwnym do ruchu rotacji powoduje rozluźnienie więzadeł po tej stronie, w którą odbywa się skłon boczny. Po-woduje to zwiększenie zakresu ruchu rotacji (zasada ruchu sprzężonego). Gdy skłon boczny głowy wykonywany jest w tą samą stronę co ruch rotacji to powoduje on zwiększenie napięcia struktur więzadłowych i ogranicza tym samym zakres ruchu (odpowiednik ruchu kombinowanego).


Więzadła odgrywają bardzo duża rolę w stabilności górnego kręgosłupa szyjnego. Dotyczy to szczególnie więzadeł skrzydłowatych (ligg. allaria), które łączą ząb kręgu obrotowego z kością potyliczną i między innymi odpowie-dzialne są za ruchy sprzężone górnego kręgosłupa szyjnego. Ważne jest również więzadło poprzeczne, które przytrzymuje ząb kręgu obrotowego przy przednim łuku kręgu szczytowego sprawiając, że ruchy pomiędzy C, oraz C, możliwe są zasadniczo w płaszczyźnie poprzecznej. Zawsze należy sprawdzać stabilność tego więzadła (zerwanie, rozciągnięcie wskutek urazu, schorzenia reumatyczne). Bardzo ważne jest wykonanie tego badania przed rozpoczęciem leczenia przy pomocy silniejszej trakcji, rotacji lub innych technik mobilizacyjnych (Kręgosłup szyjny górny: test, Ryć. 9.).

Jeśli jakieś testy wskazują na obecność patologii to w różnych usta-wieniach kręgosłupa należy także zbadać nerwy czaszkowe oraz stan ukrwienia.

301300

5.4. KRĘGOSŁUP SZYJNY GÓRNY: BADANIE (SCHEMAT)

W pozycji siedzącej:OglądaniePalpacja (powierzchowna)Badanie funkcji stawów

Ryć. 1. Czynne zginanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303Ryć. 2. Czynne prostowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303Ryć. 3. Czynne zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . . . 304Ryć. 4. Czynne zginanie, rotacja i skłon boczny . . . . . . 304Ryć. 5. Czynne prostowanie, rotacja i skłon boczny . . . 305Ryć. 6. Czynne prostowanie, rotacja i skłon boczny ... 305Ryć. 7. C(l—C,: zginanie i prostowanie . . . . . . . . . . . . . . 306Ryć. 8a. C(,—C^ rotacja i skłon boczny . . . . . . . . . . . . . . . 307Ryć. 8b. C(1—C,: inny wariant 8a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308

Motoryka (siła i odruchy), ewentualnie takżenerwy czaszkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Czucie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

W leżeniu na plecachOglądaniePalpacjaBadanie funkcji stawów

Ryć. 9. Przesunięcie boczne z dolną stabilizacją . . . . . . 309

W pozycji siedzącejBadanie funkcji stawów

Ryć. 10. C,—C,: zginanie i prostowanie . . . . . . . . . . . . . . 310Ryć. 11. C,— Q: rotacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

Rvc. 2.

Czynne zginanie lub prostowanie



P wciąga podbródek pochylając tym samym górna część szyi do przodu.

Test: kontroluj zakres ruchu oraz jego wykonanie podczas ruchu zginania. Zwróć uwagę na pojawienie się bólu lub jego zmniejszenie. Komentarz:

Ryć. 2. przedstawia czynne prostowanie górnego kręgosłupa szyjnego, przy czym podbródek jest unoszony.

Na końcu czynnego zakresu ruchu oba testy prowadzi się dalej biernie (test ilościowy). Oprócz tego testy te wykonuje się także biernie z pozycji zerowej w pełnym zakresie ruchu z badaniem oporu koń-cowego włącznie (jakość ruchu).

Ryć. 1.

303302

Ryć. 4.Ryć. 3. Ryć. 5. Rvc. 6.

Czynne zginanie z rotacją w prawo oraz skłonem bocznym w lewo lub w prawo Czynne prostowanie / rotacją w prawo oraz skłonem bocznym w lewo albo w prawo

Ryć. 3. Pozycja

wyjściowa:P siedzi.

Wykonanie:P wciąga podbródek obracając jednocześnie głowę w prawo i pochylając ją w lewo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj zakres ruchu oraz jego wykonanie podczas czynnego sprzężonego ruchu zginania z rotacją w jednym i skłonem bocznym w przeciwnym kierunku. Zwróć uwagę na pojawienie się lub zmniejszenie bólu. Porównaj obie strony. Komentarz:

Ryć. 4. przedstawia czynny kombinowany ruch zginania z rotacją i skłonem bocznym w prawo. Porównaj obie strony.




P unosi podbródek obracając jednocześnie głowę w prawo i pochylając ją w lewo. Wszystkie ruchy odbywają się tylko w obrębie górnego kręgosłupa szyjnego. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj zakres ruchu oraz jego wykonanie podczas czynnego, sprzężonego ruchu prostowania z rotacją w jednym i skłonem bocznym w przeciwnym kierunku. Zwróć uwagę na pojawienie się lub zmniejszenie bólu. Porównaj obie strony. Komentarz:

Ryć. 6. przedstawia czynny, kombinowany ruch prostowania z rotacją oraz skłonem bocznym w prawo. Porównaj obie strony


304 305

Ryć. 7.Ryć. 7 S. Rvc. 8 a.

Test GO—C\: rotacja w lewo i skłon boczny w prawoTest CQ—Cj: zginanie i prostowanie

Pozycja wyjściowa:

P siedzi.T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni ułożony jest pomiędzy prawym wy-rostkiem sutkowatym kości skroniowej, a prawym wyrostkiem po-przecznym kręgu szczytowego (wykonuje palpację). Lewa dłoń ułożona jest na głowie P

Wykonanie:Lewa dłoń pochyla głowę P do przodu lub do tyłu. Pomiędzy kością potyliczną, a kręgiem szczytowym odbywa się wtedy ruch zginania lub prostowania.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas zginania i prostowania. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Test ten wykonuje się po obu stronach.W przypadku ewentualnego bólu T może lewą ręką objąć głowę P(patrz Ryć. 8b.) i podczas testu wykonać lekką trakcję.Jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 3.lub 4. na stronie 317 lub 318.


Chwyt:Palec wskazujący prawej dłoni T ułożony jest pomiędzy prawym wy-rostkiem sutkowatym kości skroniowej, a prawym wyrostkiem po-przecznym kręgu szczytowego (wykonuje palpację). Lewa dłoń ułożona jest na głowie P

Wykonanie:Lewa dłoń obraca głowę P w lewo i pochyla ją jednocześnie w prawo.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas skłonu bocznego w jednym i rotacji w przeciwnym kierunku. Sprawdź ten ruch zarówno w zgięciu jak i w wyproście. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Test wykonuje się po obu stronach.T musi zwracać uwagę na to, aby zachować jednakowy stosunek skłonu bocznego i rotacji. Jeśli T za bardzo rotuje głowę P to skłon boczny pomiędzy kością potyliczną oraz kręgiem szczytowym staje się bar-dziej ograniczony i utrudniony. Jeśli T za bardzo pochyla głowę w bok, to zmniejszy się ruch rotacji.Jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 2., strona 316.Ryć. 8b. przedstawia tą samą technikę z trochę zmienionym chwytem dającym lepszą stabilizację kręgu szczytowego.

306 307

Ryć. 8 b.Ryć. 8 b S. Ryć. 9 S. Rvc. 9.

Test C{)—Ci', rotacja w lewo i skłon boczny w prawo Test C|—C"S: przesunięcie boczne z dolną stabilizacją

Pozycja wyjściowa:

P siedzi.T stoi przodem do lewego boku R

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący prawej dłoni stabilizuje od strony brzusznej prawy wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego. Pozostała część dłoni stabi-lizuje kręgosłup szyjny poniżej kręgu szczytowego. Lewa dłoń T obejmuje prawą stronę głowy P Mały palec przylega do prawego wyrostka sutkowatego kości skroniowej. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmieniając przy tym pozycji głowy i górnego kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T obracają głowę P w lewo pochylając ją jedno-cześnie w prawo.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas rotacji w jednym i skłonu bocznego w przeciwnym kierunku. Sprawdź ten ruch zarówno w zgięciu jak i w wyproście kręgosłupa szyjnego. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Test wykonuje się po obu stronach.W tej technice kręg szczytowy jest stabilizowany lepiej niż na Ryć. 8a.Chwytu tego używa się przede wszystkim wtedy, gdy kręg szczytowywykazuje zbyt dużą ruchomość względem kręgu obrotowego.

Pozycja wyjściowa:P leży na plecach.T stoi przy głowowej części stołu przodem do głowy P

Chwyt i stabilizacja:Palec wskazujący lewej dłoni stroną promieniową ułożony jest na le-wym łuku kręgu obrotowego (na grzbietowej stronie tuż za wyrostkiem poprzecznym) utrzymując go w stabilnej pozycji. Palec wskazujący prawej dłoni T stroną promieniową ułożony jest na prawym łuku kręgu szczytowego (na grzbietowej stronie tuż za wyrostkiem poprzecznym).

Wykonanie:Prawa dłoń lekko popycha kręg szczytowy w kierunku bocznym (tutaj w lewo).

Test: kontroluj w segmencie ruchomość kręgu szczytowego względem kręgu obrotowego (szczególnie w przypadku hypermobil-ności). Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Unikaj nacisku na wyrostek poprzeczny, który może być wrażliwy na ucisk. Technika alternatywna: stabilizuj kręg szczytowy i popychaj kręg obrotowy. Test wykonuje się po obu stronach.Test ten jest niezmiernie ważny i wymaga dużej dokładności by wy-kluczyć ewentualną hypermobilność lub niestabilność pomiędzy krę-giem szczytowym i kręgiem obrotowym. Hypermobilność lub niesta-bilność stanowi przeciwwskazanie do jakiejkolwiek mobilizacji w tej okolicy. Test ten w przypadku podejrzenia hypomobilności można też zastosować w segmencie C()—C .

308 309

X "

,#•' •. £Ryć. 10 S. Ryć. 10. Ryć. 11S. Rvc. 11.

Test Ci—C^. zginanie i prostowanie Test C i—C?- rotacja


Chwyt:Palec wskazujący prawej dłoni T ułożony jest po prawej stronie po-między łukiem kręgu szczytowego, a łukiem kręgu obrotowego. Lewa dłoń T spoczywa na głowie P

Wykonanie:Lewa dłoń pochyla głowę oraz górny kręgosłup szyjny P do przodu lub do tyłu. Pomiędzy kręgiem szczytowym, a kręgiem obrotowym odbywa się ruch zginania lub prostowania.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas zginania i prostowania. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Test wykonuje się po obu stronach.W przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych T może lewą ręką objąć głowę oraz kręg szczytowy P (patrz Ryć. 8b.) i podczas testu wy-konać małą trakcję.Jeśli wskazane jest leczenie, to zostało ono przedstawione na Ryć. 3 lub 4 na stronie 317 lub 318.


Chwyt:Palec wskazujący prawej dłoni T ułożony jest po stronie prawej po-między łukiem kręgu szczytowego, a łukiem kręgu obrotowego. Lewa dłoń T obejmuje prawą stronę głowy P Mały palec przylega do prawego łuku kręgu szczytowego. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmieniając przy tym ustawienia głowy i kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie:Lewa dłoń oraz ciało T obracają głowę oraz kręg szczytowy P w lewo. Test wykonuje się po obu stronach.

Test: kontroluj ruchomość w segmencie podczas rotacji. Zwróć uwagę na ból. Komentarz:

Aby uzyskać największy zakres rotacji T może na końcu ruchu nie-znacznie pochylić głowę P w kierunku przeciwnym (tutaj w prawo) co zmniejszy napięcie więzadeł.

310 311

5.5. KRĘGOSŁUP SZYJNY GÓRNY: LECZENIE (SCHEMAT)

Przed rozpoczęciem ćwiczenia technik leczniczych uczniowie oraz uczestnicy kursów powinni w pierwszej kolejności wykonać na partnerze następujące techniki badania:

Ryć. 22,. strona 279. Testowanie tętnicy kręgowejRyć. 9., strona 309 Przesunięcie boczne (test na hypermobilność)Motoryka z nerwami czaszkowymi

Mobilizacja tkanek miękkich (oraz mobilizacja stawów)

Ryć. la. oraz b. Masaż poprzeczny i podłużnyw leżeniu plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313

Ryć. Ic. C(1—C,: dobrzusznie w leżeniuna plecach . . . . . . . 314Ryć. Id. C,—C,: dobrzusznie w leżeniu plecach . . . . . . . . . 315


Ryć. 2. Trakcja w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316Ryć. 3. Zginanie w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317Ryć. 4. Prostowanie w pozycji siedzącej . . . . . . . . . . . . . . . 318

Rotacja i skłon boczny jak w teście na Ryć. 8b. . . . . . . . . . . 308

-C2

Rotacja jak w teście na Ryć. 11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

R\c. 1 b.

Mobilizacja tkanek miękkich

Ryć. la. Pozycja wyjściowa:

P leży na plecach. Głowa P jest nieznacznie /rolowana w lewo. T sloi przy głowowej części stołu przodem do głowy P

Chwyt:Lewa dłoń T stabilizuje od lewej strony głowę P Palec wskazujący prawej dłoni (wspierany przez palec środkowy) ułożony jest na przyczepie mięśni na kresie karkowej kości potylicznej po stronie prawej.

Wykonanie:Prawa dłoń wykonując dostosowany do bólu nacisk przesuwa się pa-ralelnie do kresy karkowej tam i z powrotem bez poślizgu po skórze.


Aby leczyć przyczepy mięśni po stronie lewej głowa T zrotowana jest w prawo.Ryć. Ib. przedstawia leczenie głębokiej warstwy mięśni. Głowa usta-wiona jest w pozycji pośredniej. Dłonie T obejmują głowę P od strony grzbietowej. Palce (lekko ugięte) lekko przyciskają głęboką warstwę mięśni pomiędzy dwoma kręgami. Utrzymując ten chwyt T nieznacznie przesuwa się do tyłu (tak daleko na ile pozwoli tkanka podskórna — ale bez poślizgu palców po skórze). Podczas ciągu w kierunku doczaszkowym w segmencie odbywa się trakcja. Może być ona utrzymywana przez kilka sekund. Technikę tę rytmicznie się powtarza. Leczenie można stopniowo wykonywać wzdłuż całego kręgosłupa szyjnego.

C—Cv_, v-

Ryć. l a.

312 313

Rvc. l d.Ryć. l c S. Ryć. l d S.Ryć. l c.

C i—C2: mobilizacja tkanek miękkich i stawówCQ—C\: mobilizacja tkanek miękkich i stawów


Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń T stabilizuje od lewej strony głowę PLewa dłoń T obejmuje tkanki miękkie po prawej stronie szyi P Palecśrodkowy ułożony jest na prawym łuku kręgu szczytowego.

Wykonanie:Lewa dłoń pociąga tkanki miękkie oraz prawą stronę kręgu szczyto-wego w kierunku brzusznym (paralelnie do płaszczyzny leczniczej prawego stawu międzykręgowego pomiędzy C0—C,). Następnie ciąg ten się przerywa i cały ruch rytmicznie powtarza.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich z jednoczesną rotacją kręguszczytowego w lewo.

Komentarz:T musi uważać aby podczas leczenia unikać prostowania kręgosłupaszyjnego.W powyższym przykładzie kość potyliczna jest stabilizowana, a kręgszczytowy rotowany w lewo. Odbywa się więc relatywna rotacja kościpotylicznej w prawo. Aby uzyskać największy zakres ruchu rotacjiw prawo kość potyliczną należy pochylić w lewo (ruch sprzężony).W praktyce T nieznacznie pochyla głowę P w swoim kierunku.


Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń T stabilizuje od lewej strony głowę oraz kręg szczytowy P Lewa dłoń T obejmuje tkanki miękkie po prawej stronie szyi P Palec środkowy ułożony jest na prawym luku kręgu obrotowego.

Wykonanie:Lewa dłoń pociąga tkanki miękkie oraz prawą stronę kręgu obrotowego w kierunku brzusznym (paralelnie do płaszczyzny leczniczej prawego stawu międzykręgowego pomiędzy C,—C,). Następnie ciąg ten się przerywa i cały ruch rytmicznie powtarza.

Mobilizacja: leczenie tkanek miękkich z jednoczesna rotacją kręguobrotowego w lewo.

Komentarz:T musi uważać aby podczas leczenia unikać prostowania kręgosłupa szyjnego.W powyższym przykładzie kość potyliczna oraz kręg szczytowy są sta-bilizowane, a kręg obrotowy rotowany jest w lewo. Kręg szczytowy wykonuje zatem relatywną rotację w prawo. Aby uzyskać największy zakres rotacji w prawo z powodu połączeń włęzadłowych kość poty-liczną oraz kręg szczytowy należy pochylić w lewo. W praktyce T nie-znacznie pochyla głowę P w swoim kierunku.

315314

Ryć. 2.Ryć. 2 S.

CQ—Cj: trakcja Co—C]: /giruinie (kłykci*.1 dogr/.bieto\vo)

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do lewego boku P. Oba kolana T są lekko ugięte.

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń T obejmuje od strony grzbietowej szyję P Kciuk oraz palecwskazujący stabilizują kręg szczytowy doogonowo.Lewa dłoń obejmuje prawą stronę głowy P. Mały palec ułożony jest nakości potylicznej od dołu. Ciało T przylega do lewej strony głowy P niezmieniając przy tym położenia głowy i szyi P

Wykonanie:T prostuje swoje nogi w kolanach powodując trakcję pomiędzy kościąpotyliczną i kręgiem szczytowym.

Mobilizacja oraz łagodzenie bólu: trakcja. Komentarz:

Alternatywnie T może podłożyć zgięcie łokciowe lewego ramienia pod podbródek P Ułatwi to wykonanie techniki z utrzymaniem trakcji w dłuższym okresie czasu.Prowadzenie leczenia może być konieczne po obu stronach. Technikę tę można stosować także w przypadku ograniczenia ruchomości pomiędzy kręgiem szczytowym i obrotowym oraz stopniowo w ten sam sposób pozostałej części kręgosłupa szyjnego. Ręka stabilizująca układana jest na dolnym kręgu aktualnego segmentu, a mały palec ręki mobilizującej na górnym kręgu tego segmentu.

Pozycja wyjściowa:P sied/i.T stoi przodem do lewego boku P

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń T obejmuje szyję P Kciuk oraz palec wskazujący stabilizują od strony grzbietowej kręg szczytowy.

Lewa dłoń T obejmuje prawą stronę głowy P. Mały palec ułożony na dolnej części kości potylicznej. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmieniając przy tym ustawienia głowy i górnego kręgosłupa szyjnego. Wykonanie:

Aby uzyskać zginanie głowy lewa dłoń oraz ciało T poruszają kłykcie kości potylicznej w kierunku grzbietowym (reguła wypukłych po-wierzchni stawowych).

Mobilizacja: zginanie (skinienie głowy lub wciągnięcie podbródka). Komentarz:

Prowadzenie leczenia może być konieczne po obu stronach. Technikę tą można stosować także w przypadku ograniczenia ruchomości pomiędzy kręgiem szczytowym i obrotowym. Ręka stabilizująca ułożona jest wtedy na kręgu obrotowym, a mały palec ręki mobilizującej na kręgu szczytowym. Leczenie może być także wykonane w leżeniu na plecach.

31;316

Ryć. 4 S.

CQ—Cj: prostowanie (kłykcie dobrzusznie)

Pozycja wyjściowa:P siedzi.T stoi przodem do lewego boku P.

Chwyt i stabilizacja:Prawa dłoń obejmuje szyję P Palec wskazujący ułożony jest od strony brzusznej na wyrostku poprzecznym kręgu szczytowego utrzymując go w stabilnej pozycji.Lewa dłoń T obejmuje prawą stronę głowy P Mały palec ułożony jest na dolnej części kości potylicznej. Ciało T przylega do lewej strony głowy P nie zmieniając przy tym ustawienia głowy i górnego kręgosłupa szyjnego.

Wykonanie;Aby uzyskać prostowanie głowy lewa dłoń oraz ciało T poruszają kłykcie kości potylicznej w kierunku brzusznym (reguła wypukłych po-wierzchni stawowych).

Mobilizacja: prostowanie (uniesienie podbródka). Komentarz:

Prowadzenie leczenia może być konieczne po obu stronach. • Leczenie może być prowadzone również w leżeniu na plecach.

BIBLIOGRAFIA:

Brodin, Harald, et. AL Miuiifuilntjon nv n/^raden, Univeritetsforlaget, Oslo 1966 Cyriax,

James: Tc\tlwk i \ f Ortoyiiedic Medicine, Vol. I, Bailliere Tindall, London 1982

Hvjenlh, Olaf und Hamberg, Jern: Mulcie Stretchiiig in Mninial Tlicrafi/, Vol. II, Alfta Rehab, Aifta (Schweden) 1984

Evjenth, Olaf und Hamberg, Jern: Anto*tretclun$, Alfta Rehab, Alfta (Schweden) 1989

Frisch, Herbert: Progniiinnierte Unter*uchun$ de* Bewcgitn^afiparatc*, Springer-Yerlag, Berlin, Heidelberg, New York, Tokyo 1983

Kapandji, I. A.: Tlić Pln/tioloyt of the Joints, Vol. III, Churchill Livingstone, Edin-burgh 1978

Kaltenborn, Freddy: Marnieli Mobiliscrint av Ri/^radcn, Olaf Norlis Bokhandel, Oslo 1989

Kaltenborn, Freddy: „Miwiicllc Mcibiliwtion der Extrcmitiitcn(;cleiike". Olav Norlis Bok-handel, Oslo 1992.

Mennell, James B.: Tlw Science und Art of Joint Manifiilnticiii, Vol. II, Churchill, London 1952

Stoddard, Alan: Mninml ofOsteoi>ntliic Pmctice, Hutchinson, London 1983

Stoddard, Alan: Manunl oj Ostcopathic Tech)iiqne, Hutchinson, London 1980

White, A. und Panjabi, M.: Chlinicnl Biomechanics of the Spine, Lippincott, Philadel-phia 1978

Wskazówki anatomiczne: Spalteholz-Spanner, Hamlatlas der Anatomie des Menschen, Bohn, Scheltema & Holkema, NL-Utrecht, 1976

Ryć. 4.

319318

kregoslup - badanie manualne i mobilizacja cz.2

Documents