Komponente hardvera

(drugi deo)

U prvom delu smo naučili dosta o kućištu i komponentama koje se u njemu nalaze. Pored kućišta, neophodne su i još neke jedinice (uređaji)...

Ilustracija prikazuje uobičajeni hardver u okviru sistema stonog računara. Vaš sistem možda izgleda malo drugačije, ali verovatno ima većinu ovih delova. Prenosni računar ima slične delove, ali su oni smešteni u pojedinačno pakovanje veličine sveske.

Služe za trajno čuvanje podataka (i kada računar nije uključen). Važne karakteristike su: kapacitet memorije, vreme pristupa i vrsta zapisa na medijumu.

Spoljna memorija koja se nalazi u kućištu (osim eksternog hard diska). Sastoji se iz nekoliko metalnih ploča koje se nalaze na istoj osovini. Svaka ploča ima upisno-čitajuću glavu koja lebdi iznad ploče na rastojanju manjem od zrna prašine. Ploče se tokom rada okreću brzinama i preko 100km/h

Zapisi na hard disku su magnetni. Kapacitet: od 40GB, 80GB do 1TB i više Vreme pristupa: od 5 do 15ms

CD je danas najrašireniji optički uređaj za skladištenje podataka. Princip rada se zasniva na laserskom očitavanju sadržaja, bez direktnog fizičkog kontakta laserskog mehanizma i medija. Mali prečnik laserskih zraka omogućava veoma gust zapis. Cena ovog medija je veoma pristupačna.

Kapacitet CDa je 700MB. Vreme pristupa CD-a iznosi oko 100ms. CD-R (CD Recordable) mediji omogućavaju samo jedno narezivanje,

dok CD-RW (CD Rewritable) medij omogućava višestruko narezivanje. ***Oznake na uređaju poput 52x, 48x i sl. predstavljaju brzinu CD

uređaja, koja je proizvod osnovne brzine. Osnovna brzina CD-a je 150 KB u sekundi. Ukoliko se pomnoži na primer, 52 sa 150 KB/sec dobiće se 7.6 MB u sekundi što je brzina prenosa podataka današnjih CD uređaja.

DVD (Digital Versatile Disc) je sličan CD tehnologiji, jer se zasniva na laserskom očitavanju optičkog diska. Razlika je u tome što se koristi laserski snop manjih talasnih dužina što omogućava gušće pakovanje, odnosno veći kapacitet. DVD uređaji imaju mehanizam koji omogućava čitanje i DVD i CD medija.

Kapacitet DVD medija je 4,7GB (zavisi od toga da li je medij jednostrani ili dvostrani, jednoslojni ili dvoslojni)

Vreme pristupa iznosi oko 200ms Postoje DVD Recordable i DVD Rewritable uređaji. Slično

kao kod CD uređaja, DVD-R omogućava jedan upis DVD-RW omogućava višestruki upis i brisanje.

Uređaj Zapisi su Kapacitet Vreme pristupa

RAM magnetni 512MB, 1GB... 5-10 ns

Hard disk magnetni Od 20GB do 1TB 5-15 ms

CD optički 700MB Oko 100 ms

DVD optički 4,7GB Oko 200 ms

USB flash uređaj (USB flash stick ili jednostavno flash) je spoljna memorija koji u sebi ima Flash memoriju. USB flash stick koristi USB port za komunikaciju sa računarom koji je veoma praktičan jer ne zahteva nikakve dodatne drajvere za rad.

Trenutno se kapaciteti memorije kreću od 1GB do 64GB. USB flash uređaj se sastoji od male štampane ploče, na kojoj senalazi flash memorija, zatvorena u neko plastično ili metalno kućište. USB flash uređaj je jedino aktivan kada je uključen u USB port koji joj i obezbeđuje napajanje strujom.Pored Flash memorija u upotrebi sui memorijske kartice.

Osnovni uređaj za komunikaciju sa računarom Služi za:

Unos podataka (slova, brojevi...) Upravljanje računarom (komande, tasteri)

Najčešće 101 ili 102 tastera, QWERTY raspored tastera Delovi: numerički (brojevi), alfanumerički (slova i brojevi),

funkcijski (F1 do F12), komandni (Insert, Del..) i pomoćni tasteri (strelice)

Ulazni uređaj pomoću koga upravljamo računarom (zadajemo komande) i ređe unosimo podatke (npr. crtanje)

Postoje: Mehanički miš (sa gumenom kuglicom sa donje strane) Optički miš (sa donje strane je optički zrak čije se

pokretanje meri) Miševi najčešće imaju 2 ili 3 tastera (mogu imati i scroll

taster) Uređaji slični mišu su: tačped i trekbol

Uređaj koji prenosi podatke sa papira u računar u obliku rastera. Pojavljuje se u različitim oblicima: ručni, automatski, skenetske

glave. Glava skenera prelazi preko slike i osvetljava je. Svetlost se

reflektuje od papira i prima optičkim delom skenera koji registruje intenzitet i boju svakog piksela.

Slika dobijena skenerom je u formi rastera ali se može vektorizovati određenim programima.

Monitor ili ekran je uređaj na kome pratimo rezultate obrade i trenutna dešavanja

Služi za prikazivanje slova ili slika koje mogu biti pokretne ili statične. Slika koja se prikazuje na monitoru obično se stvara u grafičkoj kartici, posebnom sklopu čija je funkcija stvaranje i obnavljanje slike.

Postoji nekoliko različitih tehnologija koje koriste monitori. Na osnovu primenjene tehnoligije razlikujemo vrste monitora

Monitori sa katodnim cevima - (engleska skraćenica CRT - catode ray tube) - prva poznata tehnologija, poznata još od crno belih televizora, ali pomalo nepraktična jer daje izobličene slike koje stvara zaobljena katodna cev.

Tanki monitori LCD- monitori ispunjeni tečnim kristalom (engl. skraćenica LCD-

Liquid Cristal Display). Svetlost se apsorbuje a zatim se na različitim delovima više ili manje reflektuje (iz različitih uglova se različito vidi)

plazma monitori (engl. Plasma Display Panel – PDP) slika se formira od minijaturnih sijalica ispunjenih gasnom plazmom, poređane su u mrežu između dve staklene ploče

LED monitori (Light-emitting diode –LED) slika se formira od LED dioda poređanih u obliku mreže na ekranu

Rezolucija - je broj piksela (pixel), tojest obojenih tačaka, na monitoru. Rezolucija je izražena u brojevima piksela koji se nalaze u vodoravnim i uspravnim linijama monitora (npr. 1024x768, 1280x1024...)

Brzina osvežavanja - se odnosi na brzinu osvežavanje slike monitora koja se meri u hercima (Hz). Što je veća frekvencija to je slika stabilnija i nešto mutnija. Ako je brzina osvežavanja manja onda je slika puno oštrija ali zato i nestabilnija i napornija za ljudsko oko.

Veličina ekrana - se meri u inčima (1”=2,54cm), neke poznatije veličine su: 17", 19", 21", 22". Kod CRT monitora se meri dijagonala čitavog monitora što ne predstavlja stvarnu veličinu ekrana (marketinški trik), ako je veličina CRT monitora 17", stvarna veličina samog ekrana je 16". Kod LCD monitora to nije slučaj.

Standard prikaza -standard prikaza ili odnos širine i visine kod većine monitora je 4:3, iako postoji i wide koji je 16:9 (pretežno služi za DVD filmove na widescreen ekranima).

Priključak može biti analogni (VGA) i digitalni (DVI) OSD - kontrole na monitoru pomoću kojih se na monitoru

podešava kontrast, svetlina, broj boja, geometrijski oblik slike i još mnogo toga

Najpoznatiji proizvođači: LG Electronics, NEC, Philips, Samsung, Sony, ViewSonic

Izlazna jedinica koja služi za prenos podataka (tekstualnih ili grafičkih) na papir

Zasnovani su na tri tehnologije: Matrični Laserski Ink Jet Termički

Najstariji, rade na principu pisaće mašine Glava štampača udara preko trake (ribon) po papiru i ostavlja trag

na mestu udarca iglice preko ribona Najčešće se koriste matrični štampači sa 9 ili 24 iglice Tipična rezolucija je 120 dpi ili 240 dpi

(Dot Per Inch –tačaka po inču) Brzina štampanja se izražava brojem karaktera u sekundi (cps) od

100 do 400 cps Prednosti: jednostavni su, niska cena štampe i potrošnog materijala Nedostaci: mala brzina štampanja, loš kvalitet otiska, bučni su.

Princip rada sličan fotokopiru Laserom se nanosi trag na valjku, privlači se mastilo (toner) i

ostavlja se otisak na papiru Tipična rezolucija je 600dpi ili 1200dpi Brzina štampanja se izražava brojem strana u minuti (10 do

30) Prednosti: najveća brzina štampanja, dobra rezolucija i

najbolji kontrast Nedostaci: Visoka cena štampača i potrošnog materijala

Štampač sa mlaznicama (Jet), rade slično matričnim, a umesto glave imaju cevčice iz kojih se pod pritiskom izbacije mastilo

Broj mlaznica određuje kvalitet otiska (najčešće imaju 48 mlaznica)

Tipična rezolucija je 300 dpi, Brzina štampe: Brži su od matričnih ali sporiji od laserskih

(oko 5 strana u minuti) Prednosti: mala cena štampača, dobra grafika, nisu bučni Nedostaci: velika cena potrošnog materijala (boja u

kertridžima)

Termički štampačiTermički štampači

TERMIČKI ŠTAMPAČI koriste toplotu za štampanje slike na specijalno obrađenom papiru.

Specijalni uređaji za iscrtavanje crteža na papiru. Štampači nam omogućavaju veličinu papira do A3, za crteže većih dimenzija i kvalitetnije crteže koristimo ploter

Postoje: Vektorski ploteri (ploter sa perima) Rasterski ploteri (fotoploteri, elektrostatički, termalni ploteri)