kokila mani vivek college of commerce

Upload: kokilamani1191103

Post on 06-Apr-2018

225 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    1/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    Cqcbs}jxc Rsffewz

    Fcwbae`} Ge`ij`o jr e` jf|kw}e`} rcwxjbc |wkxjmcm gz `sfgcw kh hj`e`bjen

    j`r}j}s}jk`r }ae} acn|r j` }ac owk}a kh }ac bkw|kwe}c rcb}kw sn}jfe}cnz

    wchncb}r j`}k }ac kxcwenn cbk`kfjb mcxcnk|fc`} kh }ac bks`}wz. Fcwbae`}

    Ge`ir cwc cq|cb}cm }k |cwhkwf rcxcwen hs`b}jk`r njic jrrsc fe`eocfc`}

    s`mcwwj}j`or |kw}hknjk fe`eocfc`} nke` rz`mjbe}jk` bk`rsn}e`} emxjrkw

    e`m akr} kh k}acw eb}jxj}jcr. RCGJ aer enrk femc enn |kcwhsn }k wcosne}c }ac

    eb}jxj}jcr kh fcwbae`} ge`ir j` }ac gcr} j`}cwcr} kh j`xcr}kwr e`m cbk`kfz.

    E|ew} fcwbae`} ge`ij`o er }ac `cbcrrj}z kh ge`ir }acfrcnxcr ajba cwc

    j` }ac `ccm kh `k`&hs`m gercm j`bkfc rk er }k jf|wkxc }acjw |wkhj}egjnj}z

    fewoj`r gz enn fce`r j` }ac bae`ocm cbk`kfjb rbc`ewjk. @k j} bksnm gc

    e`zgkmzr e`qjc}z }k ac}acw fcwbae`} ge`ir ewc |cwhkwfj`o }acjw ms}jcr

    ak`cr}nz er }acz cwc cq|cb}cm }k mk. _ae} ms}jcr }acz |cwhkwf fkr} e`m j`

    ae} be|ebj}z. _ac}acw fcwbae`} ge`ij`o gsrj`crr acn|r ge`i }acf }k

    jf|wkxc }acjw kxcwenn |wkhj}egjnj}z. Mkcr }ac rkbjk |knj}jben e`m cbk`kfjb

    c`xjwk`fc`} |wcxejnj`o }kmez rshhjbjc`}nz ewwe`} }ac owk}a kh fcwbae`}

    ge`ij`o kw k}acwjrc; E` ak`cr} e}}cf|} jr gcj`o femc }k rcci e`rcwr kh

    }acjw uscr}jk`r e`m enrk }k rsoocr} wcfcmjen fcerswcr acwcxcw |krrjgnc k`

    }ac gerjr kh cf|jwjben r}smz mk`c.

    Bk`rsfcwr i`k Ak e`m Eewc`crr jr crrc`}jen hkw }ac|wkhj}egjnj}z kh Fcwbae`} Ge`ij`o Gsrj`crr.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc 5

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    2/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    FCWBAE@] GE@IJ@O J@ J@MJE

    BAE\]CW&5

    J@]WKMSB]JK@4

    Hj`e`bjen rcwxjbcr ewc e` jf|kw}e`} bkf|k`c`} kh hj`e`bjen rzr}cf. ]ac

    rfkk}a hs`b}jk`j`o kh hj`e`bjen rzr}cf mc|c`mr s|k` }ac we`oc kh hj`e`bjen

    rcwxjbcwr cq}c`mcm gz }ac |wkxjmcwr. Hj e`bjen rcwxjbcr j` J`mje aexc

    j}`crrcm wcfewiegnc bae`ocr j` }ac wcbc`} |er} eh}cw }ac jf|ncfc`}e}jk` kh

    Njgcwenjte}jk` |wjxe}jte}jk` e`m onkgenjte}jk`.

    Hs`mr ewc }e||cm hwkf }ac be|j}en fewic} }k hj`e`bc xewjksr fcoe j`msr}wjen

    |wkdcb}r. J` e}}web}j`o |sgnjb rexj`or fcwbae`} ge`icwr |nez e xj}en wknc err|cbjenjtcm eoc`bjcr. ]ac wcrkswbcr wejrj`o hs`b}jk`r wcfej`r }k gc }ac

    |wjfewz gsrj`crr kh e fcwbae`} ge`icw. ]ac |wjfewz fewic} aknmr }ac icz }k

    we|jm be|j}en hkwfe}jk` owk}a j` j`msr}wjen |wkmsb}jk`r e`m cq|kw}r. ]acwc

    aer }k gc ebbks`}egjnj}z }k }ac c`m src kh hs`mr wejrcm hwkf }ac fewic}. ]ac

    j`bwcercr j` }ac `sfgcw kh jrrscr e`m wejrcm }ac `sfgcw kh fcwbae`}

    ge`icwr. ]acwchkwc }ac hjcnm gcbefc ajoanz bkf|c}j}jxc fewic} acwc j}

    wcusjwcr e r|cbjenjtcm rijnn j` ae`mnj`o }ac rj}se}jk`. ]ac fcwbae`} ge`icwr

    aexc e rkbjen wcr|k`rjgjnj}z }k j` gsjnmj`o e` j`msr}wjen r}wsb}swc j` J`mje.

    Fcwbae`} ge`icwr errjr} bkw|kwe}c j` wejrj`o be|j}en. ]acz errjr} j` jrrsc kh

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc 7

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    3/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    raewcr rz`mjbe}j`o nke`r |sgnjb jrrsc kh mcgc`}swcr. ]acz mk `k} |wkxjmc

    hs`mr.

    ]acz k`nz errjr}. ]acz enrk eb}jxcnz ewwe`oc kwij`o be|j}en e||wejren

    \wkdcb}r rbws}j`jtc ( |cwrsemc fcwocw |wk|krenr.

    J` GW]JE@fcwbae`} ge`icwr ( j`xcr}fc`}r ge`icwr ewc rz`k`zfksr.

    J` }ac S.R. Fcwbae`} ge`i fce`r er j`xcr}fc`}r ge`i ajba jr cnn

    cusj||cm }k ae`mnc fsn}j`e}jk`en bkw|kwe}jk`r.

    J` J@MJE fcwbae`} ge`icwr jr e gkmz bkw|kwe}c ak bewwjcr k` e`z eb}jxj}z

    kh }ac jrrsc fe`eocfc`} ajba bk`rjr} kh |wc|ewj`o |wkr|cb}sr ( k}acw

    j`hkwfe}jk` wcne}j`o }k }ac jrrsc. Fcwbae`} ge`ir j` J`mje ewc `k} ennkcm }k

    bk`msb} e`z gsrj`crr k}acw }ae` wcne}cm }k rcbswj}jcr fewic}. ]acwc jr `kkhhjbjen be}cokwz j` j`xcr}fc`} ge`ij`o.

    MCHJ@J]JK@4

    J` ge`ij`o fcwbae`} ge`i jr e hj`e`bjen j`r}j}s}jk` |wjfewjnz c`oeocm j`

    khhcwj o hj e`bjen rcwxjbcr e`m emxjbc }k bkw|kwe}jk`r e`m cen}az

    j`mjxjmsenr k` ak }k src }acjw fk`cz. ]ac }cwf be` enrk gc srcm }k

    mcrbwjgc }ac |wjxe}c cusj}z eb}jxj}jcr kh ge`ij`o.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc 2

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    4/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    Ebbkwmj`o }k Bkq M. fcwbae`} ge`ij`o jr mchj`cm er fcwbae`} ge`ir ewc

    }ac hj`e`bjen j`r}j}s}jk`r |wkxjmj`o r|cbjenjr} rcwxjbcr ajba oc`cwennz

    j`bnsmc }ac ebbc|}e`bc kh gjnnr kh cqbae`oc bkw|kwe}c hj`e`bc |kw}hknjk

    fe`eocfc`} e`m k}acw ge`ij`o rcwxjbcr.

    ]ac `k}jhjbe}jk` kh }ac Fj`jr}wz kh Hj`e`bc mchj`cr e fcwbae`} ge`icw er

    e`z |cwrk` ak jr c`oeocm j` }ac gsrj`crr kh jrrsc fe`eocfc`} cj}acw

    gz feij`o ewwe`ocfc`}r wcoewmj`o rcnnj`o gszj`o kw rsgrbwjgj`o }k

    rcbswj}jcr er fe`eocw bk`rsn}e`} emxjrkw kw wc`mcwj`o bkw|kwe}c

    emxjrkwz rcwxjbc j` wcne}jk` }k rsba jrrsc fe`eocfc`}.

    J` rakw} fcwbae`} ge`icwr errjr} j` wejrj`o be|j}en e`m emxjbc k` wcne}cm

    Kwjoj`

    Fcwbae`} ge`ij`o kwjoj`e}cm }awksoa }ac c`}cwj`o kh Nk`mk` fcwbae`}r j`

    hkwcjo` }wemc }awksoa ebbc|}e`bc kh gjnn. Ne}cw }ac fcwbae`}r errjr}cm }acOkxcw`fc`} kh s`mcw mcxcnk|cm bks`}wjcr j` wejrj`o nk`o }cwf }awksoa

    hnke}e}jk` kh gk`mr j` Nk`mk` fk`cz fewic}. Kxcw e |cwjkm }acz cq}c`mcm

    }acjw eb}jxj}jcr }k mkfcr}jb gsrj`crr kh rz`mjbe}jk` kh nk`o }cwf e`m rakw}

    }cwf hj`e`bc s`mcwwj}j`o kh `c jrrsc eb}j`o er wcojr}wewr e`m raewc

    }we`rhcw eoc`}r mcgc`}swcr }wsr}ccr |kw}hknjk fe`eocwr `cok}je}j`o eoc`}r

    hkw fe`eocwr }eickxcwr c}b.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc =

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    5/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    Ajr}kwz

    ]ac ajr}kwz kh fcwbae`} ge`i be` gc me}cm gebi }k 5?}a ( 51}a bc`}swjcr

    ac` j} hjwr} r}ew}cm j` J}enz ( Hwe`bc. ]ajr er r}ew}cm gz }ac J}enje`

    owej` fcwbae`}r. J} bkf|wjrcm kh fcwbae`} ge`icwr ak j`}cwfcmje}cm kw

    errjr}cm j` hj`e`bj`o }ac }we`reb}jk`r kh k}acw }wemcwr e`m }acjw k` }wemc }kk.

    _j}a }ac |erreoc kh }jfc }ac |web}jbcr j` cxknxcm e`m }ac fcwbae`} ge`ij`o

    j` }ac fkmcw` cwe r}ew}cm hwkf Nk`mk` acwc }ac fcwbae`}r r}ew}cm }k

    hj`e`bc }ac hkwcjo` }wemc }awksoa ebbc|}e`bc kh gjnn. Ne}cw }acz cq}c`mcm

    }acjw rcwxjbcr }k }ac okxcw`fc`}r kh s`mcw mcxcnk|cm bks`}wjcr }k wejrc }ac

    nk`o }cwf hs`mr }awksoa }ac hnke}e}jk` kh gk`mr j` }ac Nk`mk` fk`cz

    fewic}. Kxcw }ac |cwjkm }acz cq}c`mcm }acjw rcwxjbcr }k nke` rz`mjbe}jk`

    s`mcwwj}j`o }ac jrrscr |kw}hknjk fe`eocfc } c}b. ]ac |kr} ew |cwjkm

    j}`crrcm asoc j`bwcerc j` }ac fcwbae`} ge`ij`o eb}jxj}jcr.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc 3

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    6/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    BAE\]CW&7

    FCWBAE@] GE@IJ@O J@ J@MJE

    Fcwbae`} ge`ij`o eb}jxj}z er khhjbjennz bkffc`bcm j`}k }ac J`mje` be|j}en

    Fewic}r ac` Owj`mnezr ge`i wcbcjxcm }ac njbc`rc hwkf wcrcwxc ge`i j`

    5:8?. Owj`mnezr r}ew}cm j}r k|cwe}jk`r j}a fe`eocfc`} kh be|j}en jrrscr

    wcbko`jtcm }ac wcusjwcfc`}r kh s|bkfj`o bnerr kh C`}wc|wc`cswr hkw mjxcwrchj`e`bjen rcwxjbcr we`oj`o hwkf |wkmsb}jk` |ne``j`o e`m rzr}cf mcrjo` }k

    fewic} wcrcewba. E|ew} hwkf }ajr j} enrk |wkxjmcr fe`eocfc`} bk`rsn}j`o

    rcwxjbcr }k fcc} }ac Wcusjwcfc`}r kh rfenn e`m fcmjsf rcb}kw we}acw }ae`

    newoc rcb}kw.

    Bj}jge`i Rc}s| j}r fcwbae`} ge`ij`o mjxjrjk` j` J`mje` j` 5:?

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    7/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    ]ac Fcwbae`} Ge`i ok} fkwc jf|kw}e`bc j` }ac zcew 5:12 ac` }acwc er e

    asoc gkkf j` }ac |wjfewz fewic} acwc }ac bkf|e`jcr cwc okj`o hkw `c

    jrrsc. Fcwbae`} ge`ij`o eb}jxj}jcr ewc kwoe`jtcm e`m s`mcw}eic` j` rcxcwen

    hkwfr. Bkffcwbjen ge`ir e`m hkwcjo` mcxcnk|fc`} hj`e`bc j`r}j}s}jk`r aexc

    kwoe`jtcm }acf }awksoa hkwfe}jk` mjxjrjk`r `e}jk`enjtcm ge`ir aexc hkwfcm

    rsgrjmjewz bkf|e jcr raewc gwkicwr e`m bk`rsn}e`bjcr bk`r}j}s}cm

    }acfrcnxcr j`}k |sgnjb njfj}cm bkf|e`jcr kw wcojr}cwcm }acfrcnxcr er |wjxe}c

    njfj}cm Bkf|e`jcr. Rkfc fcwbae`} ge`ij`o bkf|e`jcr aexc c`}cwcm j`}k

    bknnegkwe}jk` j}a fcwbae`} ge`icwr kh hkwcjo` bks`}wjcr egwkem j}a rcxcwen

    gwe`bacr. Er kh `k }acwc ewc 523 Fcwbae`} ge`icwr ak ewc wcojr}cwcm j}a

    RCGJ j` J`mje. J} j`bnsmcr \sgnjb Rcb}kw \wjxe}c Rcb}kw e`m hkwcjo` |nezcwr

    rkfc kh }acf ewc4&

    \sgnjb Rcb}kw Fcwbae`} Ge`icwr

    RGJ be|j}en fewic}r n}m

    \s`deg e}jk`en ge`i

    Ge`i kh Feaewera}we

    JHBJ hj`e`bjen rcwxjbcr n}m

    Iewsw Xzrze ge`i n}m

    R}e}c Ge`i kh Gjie`cw e`m Dej|sw

    \wjxe}c Rcb}kw Fcwbae`} Ge`icwr

    JBJBJ Rcbswj}jcr N}m

    Eqjr Ge`i N}m !Hkwfcwnz S]J Ge`i N}m.*

    Geded Be|j}en N}m

    ]e}e Be|j}en Fewic}r N}m

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc ?

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    8/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    JBJBJ Ge`i N}m

    Wcnje`bc Rcbswj}jcr Njfj}cm

    Ik}ei Feaj`mwe Be|j}en Bkf|e`z N}m

    Zcr Ge`i N}m.

    Hkwcjo` \nezcwr j` Fcwbae`} Ge`ij`o

    Oknmfe` Rebar !J`mje* Rcbswj}jcr \x}. N}m.

    Fkwoe` R}e`ncz J`mje Bkf|e`z \x}. N}m

    Gewbnezr Rcbswj}jcr !J`mje* \x}. N}m

    Ge`i Kh Efcwjbe @.E

    Mcs}rbac Ge`i

    Mcs}rbac Cusj}jcr J`mje \wjxe}c Njfj}cm

    Gewbnezr Ge`i \nb

    Bj}jowks| Onkgen Fewic}r J`mje \x}. N}m. MR\ Fcwwjnn Nz`ba N}m

    HCMCQ Rcbswj}jcr N}m

    Wcusjwcfc`}r hkw rc}}j`o s| e Fcwbae`} Ge`ij`o Ks}hj}

    5* Hkwfe}jk` kh }ac Gsrj`crr Kwoe`jte}jk`

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc 1

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    9/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    RCGJ eb} 5::7 mkcr `k} |wcrbwjgc e`z r|cbjhjb hkwf gsrj`crr

    kwoe`jte}jk` }k bewwz k` }ac eb}jxj}jcr er fcwbae`} ge`icw.

    Akcxcw }ac }z|cr kh kwoe`jte}jk` ewc njr}cm gcnk4

    e. Rknc |wk|wjc}kwraj|

    g. \ew}`cwraj| hjwf

    b. Aj`ms S`mjxjmcm Hefjnz!ASH*

    m. Bkw|kwe}c C`}cw|wjrcr

    c. Bk&k|cwe}jxc Rkbjc}z

    Oc`cwennz j} jr |wchcwwcm }ae} }ac Fcwbae`} Ge`ij`o ks}hj} gc e

    wcojr}cwcm bkf|e`z. Fcwbae`} Ge`ir ewc oc`cwennz rc}s| er

    rsgrjmjewz bkf|e`jcr kh ge`ir !\sgnjb kw \wjxe}c*. Hkw cqef|nc

    RGJ be|r JBJBJ rcbswj}jcr c}b.

    7* Emk|}jk` kh e xjegnc gsrj`crr |ne`

    Enn }ac gerjb }cr}r wcusjwcm }k hj`m ks} ac}acw }ac gsrj`crr }k gc

    s`mcw}eic` jr xjegnc kw `k} ewc enrk e||njbegnc }k e Fcwbae`} Ge`ij`o

    rc}s|. Be|j}en emcusebz |wkhj}egjnj}z owk}a k||kw}s`j}jcr e`m bswwc`}

    fewic} rjtc ewc rkfc kh }ac heb}kwr ajba `ccm }k gc nkkicm j`}k.

    2* Wcojr}we}jk` kh Fcwbae } Ge`icw

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc :

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    10/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    e. E||njbe}jk` hkw owe`} bcw}jhjbe}c

    E` e||njbe}jk` hkw owe`} kh bcw}jhjbe}c `ccmr }k gc femc }k RCGJ. ]ace||njbe}jk` be` gc femc hkw e`z k`c kh }ac hknnkj`o be}cokwjcr kh }ac

    fcwbae`} ge`icw efcnz4&

    Be}cokwz J }ae} jr&

    j. ]k bewwz k` e`z eb}jxj}jcr kh }ac jrrsc fe`eocfc`} ajba

    jnn

    J`}cw&enje bk`rjr} kh |wc|ewe}jk` kh |wkr|cb}sr e`m k}acw

    J`hkwfe}jk` wcne}j`o }k }ac jrrsc mc}cwfj`j`o hj`e`bjen

    R}wsb}swc }jc&s| kh hj`e`bjcwr e`m hj`en ennk}fc`} e`m wchs`m kh

    ]ac rsgrbwj|}jk`9 e`m

    jj. ]k eb} er emxjrcw bk`rsn}e } fe`eocw s`mcwwj}cw |kw}hknjk

    Fe`eocw.

    Be}cokwz JJ }ae} jr }k eb} er emxjrcw bk`rsn}e`} bk&fe`eocw

    s`mcwwj}cw |kw}hknjk fe`eocw9

    Be}cokwz JJJ }ae} jr }k eb} er s`mcwwj}cw emxjrcw bk`rsn}e`} }k e`

    jrrsc9

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    5

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    11/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    Be}cokwz JX }ae} jr }k eb} k`nz er emxjrcw kw bk`rsn}e`} }k e`

    jrrsc.

    ]k bewwz k` }ac eb}jxj}z er s`mcwwj}cw kw |kw}hknjk fe`eocw e rc|ewe}c

    bcw}jhjbe}c kh wcojr}we}jk` `ccmr }k gc kg}ej`cm hwkf RCGJ.

    g. E||njbe}jk` }k bk`hkwf }k }ac wcusjwcfc`}r

    ]ac e||njbe}jk` raksnm bk`hkwf }k enn }ac wcusjwcfc`}r s`mcw }ac

    RCGJ osjmcnj`cr k}acwjrc j} fez gc wcdcb}cm.

    b. Hsw`jraj`o kh j`hkwfe}jk` bnewjhjbe}jk` e`m |cwrk`en

    wc|wcrc`}e}jk`

    ]ac Gkewm fez wcusjwc }ac e||njbe`} }k hsw`jra hsw}acw j`hkwfe}jk` kw

    bnewjhjbe}jk` wcoewmj`o fe}}cwr wcncxe`} }k }ac eb}jxj}z kh }ac fcwbae`}

    ge`icw hkw }ac |sw|krc kh mjr|kren kh }ac e||njbe}jk`. ]ac e||njbe`} kw

    j}r |wj`bj|en khhjbcw fez e||cew gchkwc }ac Gkewm hkw |cwrk`en

    wc|wcrc`}e}jk`.

    m. Bk`rjmcwe}jk` kh e||njbe}jk`

    ]ac gkewm raenn }eic j`}k ebbks`} hkw bk`rjmcwj`o }ac owe`} kh e

    bcw}jhjbe}c enn fe}}cwr ajba ewc wcncxe`} }k }ac eb}jxj}jcr wcne}j`o }k

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    55

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    12/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    fcwbae`} ge`icw e`m j` |ew}jbsnew }ac e||njbe`} bkf|nje`bcr j}a }ac

    hknnkj`o wcusjwcfc`}r efcnz4&

    ]ac e||njbe`} raenn gc e gkmz bkw|kwe}c k}acw }ae` e `k`&

    ge`ij`o hj`e`bjen bkf|e`z

    ]ac fcwbae`} ge`icw ak aer gcc` owe`}cm wcojr}we}jk` gz }ac

    Wcrcwxc Ge`i kh J`mje }k eb} er |wjfewz kw Re}cnnj}c mcencw fez

    bewwz k` rsba eb}jxj}z rsgdcb} }k }ac bk`mj}jk` }ae} raenn `k}

    ebbc|} kw aknm |sgnjb mc|krj}.

    ]ac e||njbe`} aer }ac `cbcrrewz j`hwer}wsb}swc njic emcuse}c

    khhjbc r|ebc cusj|fc }r e`m fe`|kcw }k chhcb}jxcnz

    mjrbaewoc ajr eb}jxj}jcr

    ]ac e||njbe`} aer j` ajr cf|nkzfc`} fj`jfsf kh }k |cwrk`r

    ak aexc }ac cq|cwjc`bc }k bk`msb} }ac gsrj`crr kh }acfcwbae`} ge`icw

    E |cwrk` mjwcb}nz kw j`mjwcb}nz bk``cb}cm j}a }ac e||njbe`} aer

    `k} gcc` owe`}cm wcojr}we}jk` gz }ac Gkewm4

    ]ac e||njbe`} hsnhjnr }ac be|j}en emcusebz wcusjwcfc`}r jr er

    hknnkr4

    ]ac be|j}en emcusebz wcusjwcfc`}r raksnm `k} gc ncrr }ae` `c}

    kw}a kh }ac |cwrk` feij`o }ac e||njbe}jk` hkw owe } kh

    wcojr}we}jk`. ]ac `c} kw}a raenn gc er hknnkr

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    57

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    13/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    Be}cokwz Fj`jfsf Efks`}

    Be}cokwz J

    Be}cokwz JJ

    Be}cokwz JJJ

    Be}cokwz JX

    Wr. 3

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    14/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    c. \wkbcmswc hkw Wcojr}we}jk`

    ]ac gkewm k` gcj`o re}jrhjcm }ae} }ac e||njbe`} jr cnjojgnc raennowe`} e bcw}jhjbe}c. K` }ac owe`} kh e bcw}jhjbe}c }ac e||njbe } raenn

    njegnc }k |ez }ac hccr er |wcrbwjgcm.

    h. \ezfc`} kh hccr e`m }ac bk`rcusc`bcr kh hejnswc }k |ez hccr

    Cxcwz e||njbe`} cnjojgnc hkw owe`} kh e bcw}jhjbe}c raenn |ez hccr j`rsba fe``cw e`m j}aj` }ac |cwjkm r|cbjhjcm. _acwc e fcwbae`}

    ge`icw hejnr }k |ez }ac E``sen hccr er |wkxjmcm j` Rbacmsnc JJ }ac

    Gkewm fez rsr|c`m }ac wcojr}we}jk` bcw}jhjbe}c acwc s|k` }ac

    fcwbae`} ge`icw raenn bcerc }k bewwz k` e`z eb}jxj}z er e fcwbae`}

    ge`icw hkw }ac |cwjkm mswj`o ajba }ac rsr|c`rjk` rsgrjr}r.

    ]ac fcwbae`} ge`i be` bkffc`bc gsrj`crr k` ebusjrj}jk` kh e

    Bcw}jhjbe}c kh Wcojr}we}jk` hwkf }ac RCGJ eh}cw bkf|nc}jk` kh }ac

    egkxc fc`}jk`cm hkwfenj}jcr.

    Kwoe`jte}jk`en rc}s| kh fcwbae`} ge`icwr j` J`mje

    J` J`mje e bkffk` kwoe`jte}jk`en rc}s| kh fcwbae`} ge`icwr }k k|cwe}c jr j`

    }ac hkwf kh mjxjrjk`r kh J`mje` e`m hkwcjo` ge`ir e`m hj`e`bjen j`r}j}s}jk`r

    rsgrjmjewz bkf|e`jcr cr}egnjracm gz ge`icwr njic RGJ Be`ewe Ge`i \s`deg

    @e}jk`en Ge`i Ge`i kh J`mje c}b. Rkfc hjwfr ewc enrk kwoe`jtcm gz

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    5=

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    15/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    hj`e`bjen e`m }cba`jben bk`rsn}e`}r e`m |wkhcrrjk`enr. Rcbswj}jcr e`m

    Cqbae`oc Gkewm kh J`mje aer mjxjmcm }ac fcwbae`} ge`icwr j`}k hksw

    be}cokwjcr gercm k` }acjw be|j}en emcusebz. Ceba be}cokwz jr es}akwjtcm }k

    |cwhkwf bcw}ej` hs`b}jk`r. Hwkf }ac |kj`} kh kwoe`jte}jk`en rc}s| J`mjer

    fcwbae`} ge`ij`o kwoe`jte}jk`r be` gc be}cokwjtcm j`}k hksw owks|r k` }ac

    gerjr kh }acjw nj`ieoc j}a |ewc`} eb}jxj}z. ]acz

    E. J`r}j}s}jk`en gerc

    _acwc fcwbae`} ge`ir hs`b}jk`r er e` j`mc|c`mc`} j`o kw er

    rsgrjmjewz kh xewjksr |wjxe}c+bc }wen Okxcw`fc }+R}e}c

    Okxcw`fc`}r hj e`bjen j`r}j}s}jk`r. Fkr} kh }ac hj e`bjen

    j`r}j}s}jk`r j` J`mje ewc j` |sgnjb rcb}kw e`m }acwchkwc rsba rc}s|

    |nezr e wknc k` }ac nj`cr kh okxcw`fc`} |wjkwj}jcr e`m |knjbjcr.

    G. Ge`icwr Gerc]acrc fcwbae`} ge`icwr hs`b}jk` er mjxjrjk`+rsgrjmjewz kh ge`ij`o

    kwoe`jte}jk`. ]ac |ewc`} ge`ir ewc cj}acw `e}jk`enjtcm bkffcwbjen

    ge`i kw }ac hkwcjo` ge`ir k|cwe}j`o j` J`mje. ]acrc kwoe`jte}jk`r

    aexc gwksoa} |wkhcrrjk`enjrf j` fcwbae`} ge`ij`o rcb}kw e`m }acz

    acn| }acjw |ewc`} kwoe`jte}jk` }k feic e |wcrc`bc j` be|j}en fewic}.

    B. Gwkicw Gerc

    J` }ac wcbc`} |er} }acwc aer gcc` e` j`hnk kh usenjhjcm e`m

    |wkhcrrjk`ennz rijnncm gwkicwr j` xewjksr r}kbi cqbae`ocr kh J`mje.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    53

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    16/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    ]acrc gwkicwr s`mcw}eic fcwbae`} ge`ij`o wcne}cm k|cwe}jk`r enrk

    njic |wkxjmj`o j`xcr}fc`} e`m |kw}hknjk fe`eocfc`} rcwxjbcr.

    M. \wjxe}c Gerc

    ]acrc fcwbae`} ge`ij`o hjwfr ewc kwjoj`e}cm j` |wjxe}c rcb}kw.

    ]acrc kwoe`jte}jk`r ewc }ac ks}bkfc kh k||kw}s`j}jcr e`m rbk|c j`

    fcwbae`} ge`ij`o gsrj`crr e`m }acz ewc |wkxjmj`o rijnn kwjc`}cm

    r|cbjenjtcm rcwxjbcr j` }acjw bnjc`}r. Rkfc hkwcjo` fcwbae`}

    ge`icwr ewc enrk c`}cwj`o rcwxjbcr j`mc|c`mc`}nz kw }awksoa rkfc

    bknnegkwe}jk` j}a }acjw J`mje` bks`}cw|ew}r. \wjxe}c rcb}kw

    fcwbae } ge`ij`o hjwfr aexc bkfc s| cj}acw er }ac rknc

    |wk|wjc}kwraj| kw |sgnjb njfj}cm bkf|e`jcr. Fe`z kh }acrc hjwfr

    cwc j` cqjr}c`bc hkw usj}c rkfc }jfcr gchkwc }acz emmcm e `c

    eb}jxj}z j` }ac hkwf kh fcwbae`} ge`ij`o rcwxjbcr gz k|c`j`o `cmjxjrjk` k` }ac nj`cr kh bkffcwbjen ge`ir e`m Enn Hj`e`bjen

    J`r}j}s}jk`r.

    ]ac Owk}a kh Fcwbae } ge`ij o j J mje

    Hkwfen fcwbae`} eb}jxj}z j` J`mje er kwjoj`e}cm j` 5:8: j}a }ac fcwbae`}

    ge`ij`o mjxjrjk` rc}s| gz }ac Owj`mnezr Ge`i }ac newocr} hkwcjo` ge`i j` }ac

    bks`}wz. ]ac fej` rcwxjbc khhcwcm e} }ae} }jfc }k }ac bkw|kwe}c c`}cw|wjrcr gz

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    58

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    17/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    }ac fcwbae`} ge`ir j`bnsmcm }ac fe`eocfc`} kh |sgnjb jrrscr e`m rkfc

    er|cb}r kh hj`e`bjen bk`rsn}e`bz. Hknnkj`o Owj`mnezr Ge`i Bj}jge`i rc} s|

    j}r fcwbae`} ge`ij`o mjxjrjk` j` 5:?

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    18/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    \wkowcrr kh Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje4

    S| }k 5:?

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    19/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    cqbnsrjxcnz j` fcwbae`} ge`ij`o j`msr}wz. J` emmj}jk` e `sfgcw kh newoc

    r}kbi gwkij`o hjwfr e`m hj`e`bjen bk`rsn}e`}r enrk c`}cwcm j`}k gsrj`crr.

    ]asr gz }ac c`m kh }ac kh 5:1

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    20/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    J`mje` s`mcw es}akwjte}jk` kh RCGJ. Er e wcrsn} kh |wknjhcwe}jk` J`mje`

    Fcwbae`}. Ge`icwr ewc hebcm j}a rcxcwc bkf|c}j}jk` `k} k`nz efk`o

    }acfrcnxcr gs} enrk j}a }ac cnn mcxcnk|cm onkgen |nezcwr.

    Rbk|c hkw fcwbae`} ge`ij`o j` J`mje4&

    Rbk|c hkw fcwbae`} ge`ij`o mc|c`mr s|k` rjtc kh }ac fewic}

    wcr}wjb}jk`&njgcwe}jk` ge`ij`o |knjbjcr bkw|kwe}c bsn}swc e`m

    bkw|kwe}c mz`efjbr.

    5. Rjtc e`m mz`efjbr kh }ac fewic}4 J`mje` fewic} jr owkj`o. J` heb}

    J`mje jr k`c kh }ac newocr} cfcwoj`o fewic}r. Kgxjksrnz |sgnjb jrrscr

    HMJ mcg} wejrj`o ewc k` wjrc. Nk}r kh `c e`m owcc` hwjcm |wkdcb}r ewc

    ae||c`j`o. Fcwbae`} ge`icwr aexc nk}r r|ebc }k bk`}wjgs}c.

    7. Wcr}wjb}jk`r&njgcwenjte}jk 4 fkwc njgcwen }ac fewic} jr fkwc }ac

    }aj`or nch} } k gc mcbjmcm gz }ac bkw|kwe}c. Fcwbae`} ge`icwr errjr} j`

    mcbjrjk` feij`o e`m ac`bc }acjw rbk|c j`bwcercr. _j}a rjo`jhjbe`}

    fewic} hwccmkf fcwbae`} ge`icwr kwi aer j`bwcercm fe`z hknmr.

    2. Ge`ij`o |knjbjcr4 WGJ |wchcwr }ae} bkffcwbjen ge`ir mk `k} j`msnoc

    j` fcwbae`} ge`ij`o gsrj`crr mjwcb}nz. ]acz raksnm rc}s| e rsgrjmjewz

    hkw }ac |sw|krc. ]ajr njfj}r rbk|c kh bkffcwbjen ge`ir e`m ojxcr

    r|ebc }k fcwbae`} ge`icwr. ]ajr |knjbz enrk wcrsn}r j` hejw gsrj`crr

    |web}jbcr. Rkfc bks`}wjcr ennk bkffcwbjen ge`icwr }k oc} j`xknxcm

    j` J\Kr |nebcfc`} kh mcgc`}swcr c}b. J`mje` rbc`ewjk jr hexkwegnc }k

    fcwbae`} ge`icwr.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    7

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    21/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    =. Bkw|kwe}c bsn}swc4 bkw|kwe}c be` mk |wkdcb} e||wejren r}we}cojb

    wcr}wsb}swj`o j` aksrc er cnn. Jh }ac bkw|kwe}c |wchcw }ajwm&|ew}z

    j`mc|c`mc`} errcrrfc`} }ac` k`nz }acz jnn c`oeoc fcwbae`} ge`icwr.

    K}acwjrc fcwbae`} ge`icwr wknc jr k`nz r}e}s}kwz er j` jrrsc

    fe`eocfc`}. J`mje j`b. e||ewc`}nz |wchcwr e`m jr ae||z j}a fcwbae`}

    ge`icwr kwi.

    3. Bkw|kwe}c mz`efjbr4 fkwc ae||c j`o j` gsrj crr ojxcr fkwc

    k||kw}s`j}jcr }k fcwbae`} ge`icwr. Fcwocwr }eickxcw ebusjrj}jk` `c

    Owcc hjcnm |wkdcb}r hs`m wejrj o hkw okxcw`fc`} j`}sj}jk`r eb}jxc

    fk`cz fewic} ewc enn |wkxjmj`o gc}}cw gsrj`crr |wkr|cb}r }k fcwbae`}

    ge`icwr.

    8. Owk}a kh @c Jrrsc Fewic} 4

    ]ac owk}a kh `c jrrsc fewic} jr s`|wcbcmc`}cm rj`bc 5::

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    22/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    E` ks}r}e`mj`o mcxcnk|fc`} j` }ac ajr}kwz kh J`mje` be|j}en fewic}

    er j}r k|c`j`o s| j` 5::7 gz ennkj`o hkwcjo` j`r}j}s}jk`en j`xcr}kwr

    }k j`xcr} j` |wjfewz e`m rcbk`mewz fewic} e`m enrk |cwfj}}j`o J`mje`

    bkf|e`jcr mjwcb}nz }e| hkwcjo` be|j}en }awksoa cswk jrrscr. _j}aj` }k

    zcewr }k fewba 5::= }ac }k}en j`hnk kh hkwcjo` be|j}en }awksoa }acrc

    wks}cr wcebacm }k -3 gjnnjk`. J} jr cr}jfe}cm }ae} }ajr hjoswc fez ok s|

    }k -23&=< gjnnjk` gz }ac }sw` kh }ajr bc`}swz. Hsw}acw hkwcjo` mjwcb}

    j`xcr}fc`} er enrk j`xcr}fc`} gz @WJr aexc wjrc` bk`rjmcwegnz msc }k

    `sfgcw kh j`bc`}jxcr khhcwcm }k }acf. ]acz `ccm }ac rcwxjbcr kh

    Fcwbae`} Ge`icw kh emxjrc }acf hkw }acjw j`xcr}fc`} j` J`mje. ]ac

    j`bwcerj`o `sfgcw kh dkj`} xc`}swcr egwkem gz J`mje` bkf|e`jcr enrk

    wcusjwcr cq|cw} rcwxjbcr kh Fcwbae`} Ge`icwr.

    1. Bae`oj`o \knjbz kh Hj`e`bjen J`r}j}s}jk`r 4

    _j}a }ac bae`oj`o cf|aerjr j` }ac nc`mj`o |knjbjcr kh hj`e`bjen

    j`r}j}s}jk` hwkf rcbswj}z kwjc`}e}jk` bkw|kwe}c c`}cw|wjrcr ksnm

    wcusjwc }ac cq|cw} rcwxjbcr kh fcwbae`} ge`icwr hkw |wkdcb} e||wejren

    hj`e`bc fe`eocfc`} c}b. ]ac |knjbz kh mcbc`}wenjte}jk` e`m

    c`bksweocfc`} kh rfenn e`m fcmjsf j`msr}wjcr jnn hsw}acw j`bwcerc

    }ac mcfe`m hkw }cba`jben e`m hj`e`bjen rcwxjbcr ajba be` gc |wkxjmcm

    gz fcwbae`} ge`icwr

    :. J``kxe}jk`r j` Hj`e`bjen J`r}wsfc`}r 4

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    77

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    23/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    ]ac J`mje` be|j}en fewic} aer j}`crrcm j``kxe}jk`r j` }ac j`}wkmsb}jk`r

    kh hj`e`bjen j`r}wsfc`}r rsba er `k`&bk`xcw}jgnc mcgc`}swcr j}a

    mc}ebaegnc ewwe }r bsfsne}jxc bk`xcw}jgnc |wchcwc`bc raewcr tcwk

    bks|k` gk`mr mcc| mjrbks`} gk`mr }wj|nc k|}jk` gk`mr rcbswcm |wcfjsf

    `k}cr hnke}j`o j`}cwcr} we}c esb}jk`r we}cm mcgc`}swcr c}b. ]ajr aer hsw}acw

    cq}c`mcm }ac wknc kh Fcwbae`} Ge`icwr er fewic} feicwr hkw }acrc

    j`r}wsfc`}r.

    5< Mcxcnk|fc`} kh Mcg} Fewic}4

    ]ac bk`bc|} kh mcg} fewic} aer rc} }k kwi }awksoa @e}jk`en R}kbi

    Cqbae`oc e`m Kxcw }ac Bks`}cw Cqbae`oc kh J`mje. Cq|cw}r hccn }ae} }ac

    cr}jfe}cm be|j}en jrrscr kh Wr.=

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    24/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    Usenj}jcr kh fcwbae`} ge`icwr4&

    ]k gc e rsbbcrrhsn fcwbae`} ge`icw hknnkj`o usenj}jcr ewc cbcrrewz4

    5. I`kncmoc4 ]awksoa s`mcwr}e`mj`o kh }cba`jben jrrscr wcne}cm }k

    gsrj`crr s`mcwr}e`mj`o kh ncoen e`m r}e}s}kwz wcusjwcfc }r

    e||wcbje}jk` kh gsrj`crr ebsfc`9 hj`e`bjen cq|cw}jrc jr e icz }aj`o e

    fcwbae`} ge`icw fsr} i`k. Mcnjxcwz kh ajr rcwxjbcr.

    7. Be|j}en fewic} hefjnjewj}z4 Fcwbae`} ge`icw raksnm gc cnn xcwrcm

    j}a r}kbi fewic}r }acjw fkxcfc`}r. Ac raksnm }webi jf| ae||c`j`o

    j` }ac fewic} k` k`okj`o gerjr

    2. Njerjk`j`o egjnj}z4 Fcwbae`} ge`icwr ewc wcusjwcm }k njejrk` j}a

    RCGJ WGJ }ac r}kbi cqbae`oc mc|krj}kwjcr e`m k}acw okxcw`fc`}

    es}akwj}jcr hkw |sgnjb jrrsc wcne}cm ms}jcr. J} jr jf|cwe}jxc }ae} e

    fcwbae`} ge`i fej`}ej`r cqbcnnc`} we||kw} j}a enn kh }acf e`m enrk

    bnkrc wcne}jk`r cxc` e} j`hkwfen ncxcnr. ]ajr k`nz be` gc rcc r|ccmz

    e`m hexkwegnc bncewe`bc gz }ac es}akwj}jcr.

    =. J``kxe}jk`4 Bkw|kwe}c fez e||wkeba j}a s`jusc wcusjwcfc`}r.

    R}e`mewm rkns}jk` e`m |wkmsb}r fez `k} rknxc |wkgncfr rkfc}jfcr.

    Fcwbae`} ge`icwr raksnm mk `k} ks} kh gkq }aj`ij`o e`m gc egnc }k mk

    hj`e`bjen c`oj`ccwj`o. ]acz be` mcxjbc `c hj`e`bjen j`r}wsfc`}r e`m

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    7=

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    25/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    oc} e||wkxcm hwkf }ac es}akwj}jcr. J``kxe}jk` jr wcusjwcm cxc` }k

    emmwcrr r}wj`oc`} ncoen wcusjwcfc`}r.

    3. J`}cowj}z4 Fcwbae`} ge`icw aer xensegnc e`m bk`hjmc`}jen

    j`hkwfe}jk` kh j}r bsr}kfcwr. Fcwbae`} ge`icwr raksnm }eic s}fkr}

    bewc }ae} }ac j`hkwfe}jk` jr `k} nceicm e`m enrk `k} bk`rsfcm hkw }ac

    |sw|krc k}acw }ae` hkw ajba j} er mjrbnkrcm }k }ac fcwbae`} ge`icw.

    \wkgncfr e`m aswmncr4&

    @k} fe`z gs} rkfc |wkgncfr ewc hebcm gz J`mje` fcwbae`} ge`icwr.

    J. J`msr}wz bkf|ew}fc }enjte}jk`4 bkf|e`z ajba jr j` fcwbae`}

    ge`ij`o gsrj`crr ksnm aexc cq|cw}jrc j` s`mcwwj}j`o ajwc |swbaerc

    ncerj`o e`m |kw}hknjk fe`eocfc`} fk`cz&nc`mj`o. Gs} WGJ mkcr `k}

    |cwfj} fcwbae`} ge`ij`o hjwfr }k oc} j`}k }acrc eb}jxj}jcr. Rk }ac refc

    |wkfk}cwr aexc }k rc}s| mjhhcwc`} bkf|e`jcr hkw mjhhcwc`} |sw|krc.

    Fe`eocfc`} bkr} j`bwcerc e`m cq|cw}jrc |kknj`o j.c. fsn}j|nc src kh

    refc }enc`} jr `k} |krrjgnc.

    JJ. Fenehjmc |web}jbcr4 J`mje bkw|kwe}c bsn}swc jr gc}}cwj`o gs} r}jnn fe`z

    bkw|kwe}c aexc cqbcrrjxcnz hwjc`mnz e||wkeba. Hexkwcm ennk}fc`} kh

    raewcr }cf|cwj`o j}a |wkdcb} e||wejren wc|kw} }k ge`icwr jr bkffk`.

    Bkw|kwe}c njic }k src fcwbae`} ge`icwr hkw fenehjmc j`}c`rjk`r. ]ajr

    ojxcr owk}a }k fkwc gks}jusc hnz&gz&mez hjwfr. Oje`} |wkhcrrjk`en kw

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    73

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    26/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    fsn}j`e}jk`en fcwbae`} ge`icwr ewc bes}jk`r }acjw e||wkeba }k J`mje`

    fewic}.

    JJJ. Wcosne}jk`r4 }aksoa wcosne}jk`r ewc fsba gc}}cw `k }acwc jr r}jnn

    rbk|c hkw hsw}acw jf|wkxcfc`}. Fcwbae`} ge`icwr be` gc femc fkwc

    ebbks`}egnc e`m wcr|k`rjgnc. \wkhcrrjk`en usenjhjbe}jk` hkbsrcm k`

    fcwbae`} ge`ij`o jr `k} exejnegnc. J`msr}wz jr `k} cnn kwoe`jtcm e`m

    enn }ac |nezcwr mk `k} |nez }ac refc }s`c. ]ajr jr r|cbjhjbennz cxjmc`}

    j` bkf|ewjrk` j}a j`rswe`bc j`msr}wz e`m fs}sen hs`mr j`msr}wz.

    Rcwxjbcr \wkxjmcm gz Fcwbae`} Ge`ir

    Gcnk fc`}jk`cm ewc }ac fedkw rcwxjbcr khhcwcm gz Fcwbae`} Ge`icwr9

    \wkdcb} Bks`rcnj`o

    Fe`eocfc`} kh mcg} e`m cusj}z khhcwj`or

    Jrrsc Fe`eocfc`}

    Fe`eocwr Bk`rsn}e`}r kw Emxjrcwr }k }ac Jrrsc

    S`mcwwj}j`o kh \sgnjb Jrrsc

    \kw}hknjk Fe`eocfc`}

    Wcr}wsb}swj`o r}we}cojcr

    Khh Rakwc Hj`e`bc

    @k`&wcrjmc`} J`xcr}fc`}

    Nke` Rz`mjbe}jk`

    Bkw|kwe}c Bks`rcnj`o e`m emxjrkwz rcwxjbcr

    \nebcfc`} e`m mjr}wjgs}jk`

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    78

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    27/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    \wkdcb} Bks`rcnj`o

    \wkdcb} bks`rcnj`o bkf|wjrcr |wc|ewe}jk` kh |wkdcb} wc|kw}r mcbjmj`o s|k`

    }ac hj e`bj`o |e}}cw` }k hj`e`bc }ac bkr} kh }ac |wkdcb} e`m e||wejrj`o

    }ac |wkdcb} wc|kw} j}a }ac hj`e`bjen j`r}j}s}jk`r e`m ge`ir. J} enrk j`bnsmcr

    hjnnj o s| kh e||njbe}jk` hkwfr j}a rjo jhjbe`} j`hkwfe}jk` hkw kg}ej j`o

    hs`mr hwkf hj`e`bjen j`r}j}s}jk`r e`m kg}ej`j`o okxcw`fc`} e||wkxen.

    Fe`eocfc`} kh Mcg} e`m Cusj}z khhcwj`or

    ]ajr jr }ac fedkw hs`b}jk` kh }ac fcwbae`} ge`icw. ]acz errjr} }ac bkf|e`jcr

    j` wejrc hs`mr hwkf }ac fewic}. ]ac fej` ewcer kh kwi j` }ajr wcoewm

    j`bnsmc9

    J`r}wsfc`} mcrjo`j`o

    \wjbj`o }ac jrrsc

    Wcojr}we}jk` kh }ac khhcw mkbsfc`}

    S`mcwwj}j`o rs||kw}

    Fewic}j`o kh }ac jrrsc

    Ennk}fc`} e`m wchs`m

    Njr}j`o k` r}kbi cqbae`ocr.

    Jrrsc Fe`eocfc`}

    Fe`eocfc`} kh jrrsc j`xknxcr fewic}j`o kh bkw|kwe}c rcbswj}jcr njic cusj}z

    raewcr |wchcwc`bc raewcr e`m mcgc`}swcr kw gk`mr gz khhcwj o }acf }k

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    7?

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    28/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    |sgnjb. Fcwbae`} ge`ir eb} er e` j`}cwfcmjewz }k }we`rhcw be|j}en hwkf }akrc

    ak k` j} }k }akrc ak `ccm j}. Eh}cw }eij`o eb}jk` er |cw RCGJ osjmcnj`cr

    }ac fcwbae`} ge`icw kwoe`jtcr e fcc}j`o j}a bkf|e`z wc|wcrc`}e}jxcr e`m

    emxcw}jrj`o eoc`}r }k hj`enjtc ewwe`ocfc`}r wcne}j`o }k me}c kh k|c`j`o e`m

    bnkrj`o kh jrrsc wcojr}we}jk` kh |wkr|cb}sr nes`baj`o |sgnjbj}z bef|ejo`

    e`m hjqj`o me}c kh gkewm fcc}j`o }k e||wkxc e`m rjo` |wkr|cb}sr e`m |err }ac

    `cbcrrewz wcrkns}jk`r. \wjbj`o kh jrrscr jr mk`c gz }ac bkf|e`jcr j`

    bk`rsn}e`} j}a }ac fcwbae`} ge`icwr.

    Fe`eocwr Bk`rsn}e`}r kw Emxjrcwr }k }ac Jrrsc

    ]ac fe`eocwr }k }ac jrrsc errjr} j` }ac mweh}j`o kh |wkr|cb}sr e||njbe}jk`

    hkwfr e`m bkf|nc}jk` kh hkwfenj}jcr s`mcw }ac Bkf|e`jcr Eb} e||kj`}fc`}

    kh Wcojr}wew hkw mcenj`o j}a raewc e||njbe}jk`r e`m }we`rhcw e`m njr}j`o kh

    raewcr kh }ac bkf|e`z k` }ac r}kbi cqbae`oc. Bkf|e`jcr be` e||kj`} k`c kw

    fkwc eoc`bjcr er fe`eocwr }k }ac jrrsc.

    S`mcwwj}j`o kh \sgnjb Jrrsc

    S`mcwwj}j`o jr e osewe`}cc ojxc` gz }ac s`mcwwj}cw }ae} j` }ac kbbswwc`bc

    kh s`mcw rsgrbwj|}jk` }ac efks`} s`mcwwj}}c` ksnm gc rsgrbwjgcm gz ajf.

    Ge`ir+Fcwbae`} ge`ij`o j`r}j}s}jk`r be``k} s`mcwwj}c fkwc }ae` 53# kh

    e`z jrrsc.

    \kw}hknjk Fe`eocfc`}

    \kw}hknjk j`mjbe}cr j`xcr}fc`} j` mjhhcwc`} }z|cr kh rcbswj}jcr rsba er raewcr

    mcgc`}swcr kw gk`mr jrrscm gz mjhhcwc`} bkf|e`jcr. \kw}hknjk fe`eocfc`}

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    71

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    29/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    fce`r fej`}ej`j`o |wk|cw bkfgj`e}jk`r kh rcbswj}jcr j` e fkmc }ae} }acz

    ojxc feqjfsf wc}sw` j}a fj`jfsf wjri.

    Wcr}wsb}swj`o r}we}cojcr

    E fcwocw jr e gnc`mj`o kh }k bkf|e`jcr j`}k e rj`onc bkf|e`z acwc k`c

    rswxjxcr e`m k}acw nkrcr j}r bkw|kwe}c cqjr}c`bc. E }eickxcw jr }ac |swbaerc

    gz k`c bkf|e`z kg}ej`j`o bk`}wknnj`o j`}cwcr} j` }ac raewc be|j}en kh e`k}acw

    cqjr}j`o bkf|e`z. Fcwbae`} ge`icwr eb} er }ac fjmmncfc` j` rc}}j`o

    `cok}je}jk` gc}cc` }ac }k bkf|e`jcr. Fcwbae`} ge`icwr errjr} }ac

    fe`eocfc } kh }ac bnjc`} bkf|e`z }k rsbbcrrhsnnz wcr}wsb}swc xewjksr

    eb}jxj}jcr rsba er fcwocwr e`m ebusjrj}jk`r mjxcr}j}swcr fe`eocfc }

    gszks}r dkj`} xc`}swc efk`o k}acwr.

    Khh Rakwc Hj`e`bc

    ]ac fcwbae`} ge`icwr acn| }acjw bnjc`}r j` }ac hknnkj`o ewcer j`xknxj`ohkwcjo` bswwc`bz.

    Nk`o }cwf hkwcjo` bswwc`bz nke`r

    Dkj`} Xc`}swcr egwkem

    Hj`e`bj`o cq|kw}r e`m jf|kw}r

    Hkwcjo` bknnegkwe}jk` ewwe`ocfc`}r

    @k`&wcrjmc`} J`xcr}fc`}

    ]ac rcwxjbcr kh fcwbae`} ge`icw j`bnsmcr j`xcr}fc`} emxjrkwz rcwxjbcr }k

    @WJ j` }cwfr kh bnerrjhjbe}jk` kh j`xcr}fc } k||kw}s`j}jcr rcncb}jk` kh

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    7:

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    30/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    rcbswj}jcr j`xcr}fc`} fe`eocfc`} e`m k|cwe}jk`en rcwxjbcr njic |swbaerc

    e`m renc kh rcbswj}jcr.

    Nke` Rz`mjbe}jk`

    Nke` rz`mjbe}jk` jr e` errjr}e`bc |wkxjmcm gz fcwbae`} ge`icwr }k oc}

    fej`nz }cwf nke`r hkw |wkdcb}r. Rsba nke`r fez gc kg}ej`cm hwkf e rj`onc

    mcxcnk|fc`} hj`e`bc j`r}j}s}jk` kw e rz`mjbe}c kw bk`rkw}jsf. Fcwbae`}

    ge`icwr acn| bkw|kwe}c bnjc`}r }k wejrc rz`mjbe}cm nke`r hwkf ge`ir e`m k}acw

    hj`e`bjen j`r}j}s}jk`r.

    Bkw|kwe}c Bks`rcnj`o e`m emxjrkwz rcwxjbcr

    Bkw|kwe}c bks`rcnj`o j`xknxcr }ac c`}jwc hjcnm kh fcwbae`} ge`ij`o eb}jxj}jcr

    rsba er |wkdcb} bks`rcnj`o be|j}en wcr}wsb}swj`o |sgnjb jrrsc fe`eocfc`}

    nke` rz`mjbe}jk` kwij`o be|j}en hjqcm mc|krj} ncerc hj`e`bj`o ebbc|}e`bcbwcmj} c}b. Fcwbae`} ge`icwr enrk |wkxjmc bsr}kfjtcm rkns}jk`r }k }acjw

    bnjc`}r hj`e`bjen |wkgncfr. E|ew} hwkf }ajr }acz enrk cq|nkwc }ac wchj`e`bj`o

    en}cw`e}jxcr kh }ac bnjc`} e`m cxense}c bace|cw rkswbcr kh hs`mr.

    Wcaegjnj}e}jk` e`m }sw`ewks`m fe`eocfc`} jr e`k}acw ewce kh emxjbc. E

    fcwbae`} ge`icw emxjrcr }ac bnjc`} k` mjhhcwc } acmoj`o r}we}cojcr e`m

    rsoocr}r }ac e||wk|wje}c r}we}coz.

    \nebcfc`} e`m mjr}wjgs}jk`

    ]ac fcwbae`} ge`icw acn|r j` mjr}wjgs}j`o mjhhcwc`} rcbswj}jcr njic cusj}z

    raewcr mcg} j`r}wsfc`}r fs}sen hs`m |wkmsb}r hjqcm mc|krj}r j`rswe`bc

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    2

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    31/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    |wkmsb}r bkffcwbjen |e|cw c}b. ]ac mjr}wjgs}jk` `c}kwi kh }ac fcwbae`}

    ge`icw be` gc bnerrjhjcm er j`r}j}s}jk`en e`m wc}ejn j` baeweb}cw. ]ac

    j`r}j}s}jk`en `c}kwi bk`rjr}r kh fs}sen hs`mr hkwcjo` j`r}j}s}jk`en j`xcr}kwr

    |wjxe}c cusj}z hs`mr |c`rjk` hs`mr hj`e`bjen j`r}j}s}jk`r c}b. ]ac rjtc kh

    rsba e `c}kwi rjo`jhjcr }ac akncrenc wceba kh }ac fcwbae`} ge`icw. ]ac

    wc}ejn `c}kwi jr |swcnz mc|c`mr k` `c}kwij`o j}a j`xcr}kwr.

    BAE\]CW&2

    WCOSNE]JK@ KH FCWBAE@] GE@ICWR

    Bkmc kh bk`msb}

    Ebbkwmj`o }k }ac Wcosne}jk` kh }ac RCGJ kh 5::7 !Fcwbae`} ge`icwr* !

    cxcwz fcwbae`} ge`icw raksnm bkf|nz j}a hknnkj`o bkmcr kh bk`msb}.

    ]acz ewc4

    e* ]ac fcwbae } ge`icw fsr} kgrcwxc ajoa j`}cowj}z e`m hejw`crr j` enn

    ajr mcenj`or.

    g* Ac raenn wc`mcw e} enn }jfcr ajoa r}e`mewm kh rcwxjbcr cqcwbjrc msc

    mjnjoc`bc cqcwbjrc j`mc|c`mc`} |wkhcrrjk`en dsmofc`}.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    25

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    32/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    b* Jh `cbcrrewz ac fsr} mjrbnkrc }k mjrbnkrc }k ajr bnjc`}r }ac |krrjgnc

    rkswbc kh bk`hnjb} kh ms}jcr e`m j`}cwcr}r.

    m* ]ac fcwbae } ge`icw raksnm `k} j`msnoc j` s`hejw |web}jbc kw s`hejw

    bkf|c}j}jk` j}a k}acw fcwbae`} ge`icwr.

    c* Ac raksnm `k} feic e`z cqeoocwe}cm r}e}cfc`} egks} ajr be|ebj}z kw

    ebajcxcfc`}.

    h* Ac raksnm enezr C`mcexksw }k ojxc }ac gcr} |krrjgnc emxjbc e`m

    |wkf|} chhjbjc`} bkr} chhcb}jxc rcwxjbc.

    o* Ac raksnm fej }ej` }ac rcbwcbz kh enn }ac bk`hjmc`} j`hkwfe}jk`

    wcbcjxcm mswj`o }ac bkswrc kh rcwxjbc }k ajr bnjc`}.

    Osjmcnj cr kh RCGJ

    Eh}cw }ac kgnjoe}jk`r kh }ac BBJ }ac |nebc er kbbs|jcm gz e ncoen kwoe`

    benncm er Rcbswj}jcr e`m Cqbae`oc Gkewm kh J`mje. ]ac jrrsc kh be|j}en e`m

    |wjbj`o kh jrrscr gz bkf|e`jcr aer gcbkfc hwcc kh |wjkw e||wkxen. ]ac RCGJ

    aer jrrscm osjmcnj`cr hkw }ac jrrsc kh be|j}en gz }ac bkf|e`jcr. ]ac

    osjmcnj`cr gwkemnz bkxcwr }ac wcusjwcfc`} kh }ac hjwr} jrrsc gz e `c kw }ac

    hjwr} jrrsc kh e `c bkf|e`z rc} s| gz }ac cqjr}j`o bkf|e`z }ac hjwr} jrrsc

    gz }ac `cq} cqjr}j`o |wjxe}c bkf|e`jcr e`m |sgnjb jrrsc gz }ac cqjr}j`o

    njr}j`o bkf|e`jcr. ]ac RCGJ jr }ac fkr} |kcwhsn kwoe`jte}jk` }k bk`}wkn

    e`m ncem gk}a |wjfewz fewic} e`m rcbk`mewz fewic}.

    Fcwbae`} Ge`ij`o j` J`mje \eoc

    27

  • 8/2/2019 kokila Mani Vivek college of commerce

    33/54

    Xjxci Bknncoc kh Bkffcwbc

    ]ac RCGJ aer e``ks`bcm }ac `c osjmcnj`cr hkw }ac mjrbnkrswcr gz }ac

    Bkf|e jcr ncemj`o }k }ac j`xcr}kw |wk}cb}jk`. ]acz ewc |wcrc`}cm

    gcnk4

    e* Jh e`z bkf|e`zr k}acw j`bkfc cqbccmr 5< |cwbc`} kh }ac }k}en

    j`bkfc }ac mc}ejnr raksnm gc mjrbnkrcm.

    g* ]ac Bkf|e`z raksnm mjrbnkrc e`z emxcwrc rj}se}jk` ajba ehhcb}r }ac

    k|cwe}jk`r kh }ac bkf|e`z e`m kbbswr j}aj` k`c zcew |wjkw }k }ac me}c

    hjnnj`o kh }ac khhcw mkbsfc`} j}a }ac Wcrjr}cw kh Bkf|e`jcr kw R}kbi

    Cqbae`oc.

    b* ]ac bkf|e`z raksnm enrk mjrbnkrc }ac j`hkwfe}jk` wcoewmj`o }ac

    be|ebj}z s}jnjte}jk` kh }ac |ne`} hkw }ac ner} zcewr.

    m* ]ac \wkfk}cwr kh }ac bkf|e`z fsr} fej`}ej` }acjw aknmj`o e} ncer} 7