KALİTE KONTROL

Kalite:

Bir ürün yada hizmetin belirlenen yada olabilecek ihtiyaçları karşılama yeterliğine dayanan özelliklerinin toplamıdır.

Kontrol:

Mevcut sonuçlarla hedefleri ve amaçları kıyaslama ve gerekli olduğunda düzeltici önlemleri alma prosesidir. Herhangi bir kontrol sistemi üç bölümden oluşur:

Bir standart veya hedef

Bir başarıyı ölçme aracı

Ölçülen başarının standartla karşılaştırılması

Kalite Kontrol:

Ürün veya hizmetin kullanım için uygun olmamasına neden olacak kusurlarını önleme, tespit etme ve düzeltme işlemidir.

Üretimi yapılan parça, ürün ve üniteden alınacak numunelerin incelenmesi suretiyle istenilen kalite seviyesine ulaşılması için yapılan işlemlere denir.

Bir ürünün tüketicisini tatmin etmesi ve onun beklentilerini en iyi biçimde karşılaması amacıyla üretimin her aşamasında sürdürülen denetim işlemleridir.

Üretimin planlanması aşamasında belirlenen kalite standartlarına üretim işlemleri boyunca, öncesinde ve sonrasında ne ölçüde uyulduğunun incelenmesi ve gözlenmesidir.

KALİTE KONTROLUNUN AMAÇLARI

Satın alınan malzeme ve parçaların önceden belirlenmiş kalite standartlarını karşılamasını sağlamak.

İmalat prosesi süresince tasarım özelliklerine uygunluğu sürdürmek.

Nihai ürün veya hizmet için mümkün olan en yüksek kalite seviyesine ulaşmak.

İmalattaki hurda ve yeniden işleme ile şikayet sayısı ve müşteriden geri dönüşleri azaltarak verimliliği artırmak.

Kalite standartlarına ulaşılmadığında artan iç ve dış başarısızlık maliyetlerini azaltmak.

Kalite Kontrol Sistemi:

İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROL

Üretim faaliyetlerinin önceden belirlenen kalite spesifikasyonlarına uygun şekilde yapılmasını sağlamak ve standart dışı üretimi büyük ölçüde önleyerek kusurlu üretimi minimize etmek amacıyla bir araya getirilmiş olan bir metotlar topluluğudur.

İstatistik tekniklerinin veri toplamak, analiz etmek, yorumlamak ve çözümler getirmek üzere kalite problemlerine uygulanması olarak tanımlanmaktadır.

İPK uygulamalarında proses sürekli gözlemlenerek problemler tespit edilir, problemin sebepleri belirlenir, çözüm geliştirilir, geliştirilen çözüm uygulanır ve proses tekrar izlenir. Bu döngü sonsuz olup bu sayede prosesin sürekli iyileştirilmesi sağlanır.

ÖRNEKLEME

Bir bütünün kendi içinden seçilmiş bir parçasıyla temsil edilmesidir.Bir örnekleme yaparken iki ön koşulun yerine getirilmesi gerekir:

1. Örnek temsil yeteneği taşımalıdır: Örneklemeye konu olan ana kütle aynı cinsten birimlerin oluşturduğu topluluktur (ör. Bir malın bütün potansiyel müşterileri ana kütledir). Bir örneğin temsil yeteneği taşıması demek, içinden seçildiği ana kütlenin karakteristiklerini bir yanlışlık yaratmadan yansıtması demektir.

2. Örnek yeterli olmalıdır: Bir örnek yeterli olmadığı halde temsil yeteneği taşıyabilir. Ancak bu durumda aynı büyüklükte başka örneklerin alınması halinde, bu örneklerde de benzer sonuçların belireceği konusunda güven duyulması imkansızdır. Bir örnek yeterli bir büyüklükte olmadıkça sonuçların güvenilirliğinden söz edilemez. Buna karşılık bir örnek temsil yeteneği taşımıyorsa, örneğin yeterli bir büyüklükte olması sonuçların geçerliliğini sağlamaz.

Kabul Örneklemesi:

Genel olarak dışarıdan alınan malzeme ve mamullerde, üretimde istasyonlar arası geçişlerde ve son montaj hattında parti hakkında kabul veya ret kararı verilmesinde kullanılır.

Kontrol Örneklemesi:

Değişmelere yol açan hata kaynaklarının tespit edilmesi ve düzenleyici tedbirlerin alınmasında kullanılır.

Kontrol örneklemesinde de kabul veya ret kararı verilmekle beraber asıl amaç, değişimlere yol açan hata kaynaklarını tespit etmek ve düzeltici tedbirler almaktır.

Kalite Kontrol Süreci:

Operatör Kontrolü:

Kalite sadece tezgahlarda çalışan operatörlerin denetimindedir. Ayrıntılı bir kalite kontrol sistemi yoktur.

Nezaretçi Kalite Kontrolü:

Üretim nezaretçileri, aynı zamanda kaliteden de sorumludur. Ayrı bir kalite kontrol birimi yoktur. Kalite sorumluları üretim sorumlusuna bağlı olarak çalışmaktadır.

Nihai Kalite Kontrolü:

Üretim kademelerinden bağımsız olarak kalite kontrol elemanları görevlendirilmiştir. Bu elemanlar örnekleme veya %100 muayene yöntemleriyle giriş ve nihai kontrolleri yapmaktadır. Yetkileri satın alınan veya sevk edilecek ürün partilerini kabul veya reddetmekle sınırlıdır.

İstatistiksel Kalite Kontrol:

Üst yönetime doğrudan bağlı kalite kontrol birimi elemanlarının denetiminde, üretim sırasında istatistiksel yöntemlerden de yararlanarak kalite kontrol altına alınmaktadır. Kalite kontrol birimi, üretim birimi ile işbirliği içinde anında düzeltici önlemler alma yetkisine sahiptir.

Entegre Kalite Kontrolü:

Tedarikçilerin denetlenmesinden satış sonrası hizmetlere kadar tüm çalışanlar düzeyinde kaliteye ilişkin geliştirilmiş yetki ve sorumluluklar bulunmaktadır. Personel, sistematik olarak kaliteyi düzeltici önlemler alabilmektedir.

VERİ TOPLAMA

Herhangi bir problemin çözümü için amaca uygun değerlere veri adı verilmekte olup, istatistiksel olarak bir işlem yapılabilmesi için sayısal verilere ihtiyaç duyulmaktadır.

Sayısal verilerin toplanmasında ve değerlendirilmesinde dikkat edilmesi gerekli hususlar;

Veri toplama amacının bilinmesi. Nerede, ne zaman ve kim tarafından toplandığının

bilinmesi. Verilerin toplandığı yere göre sınıflandırılması.

Verilerin hangi konu veya durumla ilgili olduğunun belirtilmesi.

Kullanılan ölçü aletleri, ölçü birimleri, parti miktarları ve kaç adet veri toplandığının açıklanması.

Hazırlanan bir föy üzerine verilerin yazılması. Ölçü yöntemlerinin ve ölçü cihazlarının doğru olması. Ölçü cihazlarının kalibre edilmiş olması.

Kalite kontrolde veri teminine dönük başlıca sorunlar:

Yanlış ya da gerçeklerle bağdaşmayan veriler. Yetersiz veri toplama yöntemleri. Veri iletiminden doğan hatalar. Anormal değerlerin kullanımı. Uygun olmayan istatistiksel yöntemlerin kullanımı. Deneyimsiz kişilerin yaptığı yanlış uygulamalar.

Veriler genel olarak iki gruba ayrılmaktadır:

Değişken Veriler: Aletlerle ölçülebilen ve rakamlarla ifade edilebilen değerlerdir (uzunluk, ağırlık).

Özelliklere ait Veriler: Herhangi bir duyu organının gözlemlemesi ile veya sayımla toplanabilen verilerdir (İki değerden birini kabul eder: var-yok, uygun-uygun değil, tam-eksik).

Özelliklere ait verilerin ölçümü birkaç nedenden ötürü değişken verilere göre daha kolaydır. Muayene daha hızlı ve kolay yapılabilir. Daha az bilgi kaydetmek gerekir ve muayenenin yönetimi daha kolaydır. İstatistiksel olarak ise özelliklere ait verilerin ölçümü, değişken verilerin ölçümünden daha az verimlidir. Parça, ürün veya hizmet hakkında aynı miktarda istatistiksel bilgi sağlamak için değişken verilerin ölçümüne göre daha fazla örnek büyüklüğü gerektirir.

MUAYENE

Bir mamulün, yarı mamulün, parçanın veya hammaddenin ölçü, nitelik veya performansının önceden belirlenmiş spesifikasyonlara uyup uymadığının tespitidir.

Muayene, mamul veya onu oluşturan fiziksel varlıklar üzerinde imalatın çeşitli aşamalarında Performans Testleri, Ömür Testleri veya Spesifikasyonlara Uygunluğun Ölçülmesi şeklinde yapılır.

Kullanılan alet ve uygulanan yöntemlere göre söz konusu fiziksel varlık tahrip edilerek veya edilmeden muayene edilebilir (bir pilin ömrü veya bir yayın kopma mukavemeti ancak tahrip edici deneylerle test edilebilir).

%100 Muayene:

Üretilen her bir birimin kontrolüdür. Kritik kalite özellikleri için böyle bir kontrol gereklidir. Spesifikasyonlara uyumla ilgili en iyi güvenceyi vermesine rağmen; insan hatası, arızalı ölçme ekipmanı ve yanlış standartların kullanılması gibi sebeplerle her zaman mükemmel sonuç veremeyebilir.

%100 kontrol; zaman, çaba ve maliyetten dolayı çoğu durumda pratik değildir. Ayrıca test etmenin tahrip edici etkiye sahip olduğu durumlarda kullanılamaz.

%100’den Fazla Muayene:

Bazı mamuller için %100’den fazla muayene yapmak gerekir. %300 muayene 3 kez, %400 muayene 4 kez muayene yapıldığı anlamına gelir.

Örnekleme Aracılığı ile Muayene:

Bu muayenede üretimin yalnızca bir bölümü kontrole tabi tutulur.

Kritik olmayan çok sayıda kalite özellikleriyle ilgilenildiğinde yararlıdır. %100 muayeneye göre daha ekonomik olmakla birlikte daha fazla risk içerir.

Örnekleme yolu ile muayenenin daha düşük maliyeti, uygun olmayan ürünlerin kabul edilmesinden kaynaklanan daha büyük maliyet oluşması riskine karşı analiz edilmelidir.

Standart:

Belli bir konuda önceden tespit edilmiş ve uyulması gereken kurallardır. Belirli bir standartlaştırma çalışması sonucunda yetkili bir kurul yada kişi tarafından kabul edilip onaylanması ile ortaya çıkar.

Herhangi bir ürünün sahip olması gereken minimum nitelikleri gösterir.

Spesifikasyon:

Verilen bir ürün veya hizmetin kabulü için gerekli koşulları belirten dokümandır. Belirli bir üründen üreticilerin ve müşterilerin neler beklediklerini belirler.

Amacı, üründen beklenilen özelliklerin eksiksiz olarak üretici ve tüketiciler tarafından kolaylıkla anlaşılmasını sağlayacak şekilde tanımlanmasıdır.

Tolerans:

Belirli bir ürünün kalite özellikleriyle ilgili olarak ürün dizaynında öngörülen ve önceden belirlenen sınırlar içinde kabul edilebilen sapmalardır.

Başka bir deyişle, bir süreç karakteristiğinde kabul edilebilir değişkenlik miktarıdır.

Ölçülebilir bir süreç karakteristiği için verilecek çift yönlü spesifikasyon, ortalama veya nominal değer m olmak üzere, m +/- tolerans olarak belirlenecektir.