TOHUMLARDA TOHUMLARDA KALİTE KALİTE

KONTROL KONTROL KRİTERLERİKRİTERLERİ

Hazırlayan: Serkan Baysal

Kalite KavramıKalite Kavramı

Toplumda kalite denince Toplumda kalite denince ilk ilk aklaakla gelengelen bellibelli standartlarastandartlara uyanuyan,,güzelgüzel,,gelişmiş gibi gelişmiş gibi sıfatlarınsıfatların ötesidirötesidir, “, “kalitekalite”. ”. KaliteKalite, , kısacakısaca, , beklentileri aşmak demektirbeklentileri aşmak demektir..

Tohumda Kalite Tohumda Kalite Nedir?Nedir?

Tohumun taşıdığı bazı özelliklerdekiTohumun taşıdığı bazı özelliklerdeki

mükemmelliğin derecesimükemmelliğin derecesi

Tohum depolandığında veya toprağa Tohum depolandığında veya toprağa ekildiğinde gösterdiği performansı ekildiğinde gösterdiği performansı etkileyen özellikler toplamıetkileyen özellikler toplamı

TOHUMDA KALITETOHUMDA KALITE

KimlikKimlik PerformansPerformans HijyenHijyen• Genetik safiyet• Fiziki safiyeti• Homojenlik• Tohum ağırlığı

• Çimlenme• Tohum gücü (VİGOR)• Nem içeriği• Tarla çıkışı• Depolanabilirlik

• Tohum sağlığı • Fungus• Yabancı ot• Böcek ve kırmızı • örümcek

Kimlik ÖzellikleriKimlik Özellikleri

Kimlik özelliklerinde öne çıkan tohumun fiziki Kimlik özelliklerinde öne çıkan tohumun fiziki safiyeti ve genetik safiyet konularıdır.safiyeti ve genetik safiyet konularıdır.

Bir ülkede yapılan tohumculuk faaliyetlerinin Bir ülkede yapılan tohumculuk faaliyetlerinin tümünün ifadesi olarak kabul edebileceğimiz tümünün ifadesi olarak kabul edebileceğimiz tohumluk programı kavramı içerisinde bu tohumluk programı kavramı içerisinde bu unsurların nerede ve nasıl yer aldığına bir göz unsurların nerede ve nasıl yer aldığına bir göz atalım!atalım!

Çeşit Eldesi

Döl Sınıflarına

Göre Çoğaltma

Tohum İşleme ve Depolama

Çiftçi

Islah İthalat

Çeşit Koruma Islahı

Islahçı Hakları

Pazarlama ve Dağıtım

Depolama SERTİFİKALI TOHUM

KAİTE

KONTROLU

Formal Tohumluk Formal Tohumluk ProgramıProgramı

Tohumluk ProgramıTohumluk Programı

Tohumluk programı tanım olarak bir ülkede Tohumluk programı tanım olarak bir ülkede tohumluğu çoğaltılacak çeşitlerin test edilip kayıt tohumluğu çoğaltılacak çeşitlerin test edilip kayıt altına alınması ve daha sonra bu çeşitlere ait altına alınması ve daha sonra bu çeşitlere ait tohumlukların döl sınıflarına uygun olarak tohumlukların döl sınıflarına uygun olarak çoğaltılıp işlenmesi ve depolanması çoğaltılıp işlenmesi ve depolanması aşamalarında uyulacak kurallar dizisi şeklinde aşamalarında uyulacak kurallar dizisi şeklinde tanımlanabilir. tanımlanabilir.

Tohumluk Programlarında Tohumluk Programlarında Kalite KontrolleriKalite Kontrolleri

1.1. Çeşit tescili ve kaydı amacı ileÇeşit tescili ve kaydı amacı ileFYD (Farklılık Yeknesaklık Durulmuşluk)FYD (Farklılık Yeknesaklık Durulmuşluk)TDÖ (Tarımsal Değerlerin Ölçülmesi)TDÖ (Tarımsal Değerlerin Ölçülmesi)

2.Çoğaltma evresinde2.Çoğaltma evresinde (SERTİFİKASYON)(SERTİFİKASYON)

Tescil ve kayıt aşamasında uygulanan FYD Tescil ve kayıt aşamasında uygulanan FYD ve TDÖ testleri ile o tohumluğun bilinen ve ve TDÖ testleri ile o tohumluğun bilinen ve önceden var olan diğer çeşitlerden farklı önceden var olan diğer çeşitlerden farklı bir çeşit olduğunun kontrolü yapılmaktadır.bir çeşit olduğunun kontrolü yapılmaktadır.

Sertifikasyon olarak adlandırılan ikinci Sertifikasyon olarak adlandırılan ikinci aşamada ise,tohumluğun çoğaltılması ve aşamada ise,tohumluğun çoğaltılması ve işlenmesi sırasında asgari kalitenin işlenmesi sırasında asgari kalitenin korunup korunmadığının izlenmesi amacı korunup korunmadığının izlenmesi amacı ile yapılan kontroller gelmektedir.ile yapılan kontroller gelmektedir.

SertifikasyondakiSertifikasyondakikontrollerkontroller

Tarla KontrolleriTarla Kontrolleri *Ön bitki*Ön bitki

*İzolasyon*İzolasyon

*Tip dışı bitki*Tip dışı bitki

*Hastalık/zararlı kontrolleri*Hastalık/zararlı kontrolleri

Laboratuvar KontrolleriLaboratuvar Kontrolleri *Fiziksel saflık*Fiziksel saflık

*Canlılık*Canlılık

Pre/Post KontrollerPre/Post Kontroller

Buraya kadar anlatılan kontrollerin tohumluk Buraya kadar anlatılan kontrollerin tohumluk programında yapılması zorunludur.Fakat bunun programında yapılması zorunludur.Fakat bunun ötesinde tekrar kalite özelliklerinin kontrol ötesinde tekrar kalite özelliklerinin kontrol edilmesi ihtiyacı ortaya çıktığı durumlarda farklı edilmesi ihtiyacı ortaya çıktığı durumlarda farklı test yöntemlerine başvurulması gerekir.test yöntemlerine başvurulması gerekir.

Çeşit Saflığının Çeşit Saflığının KontrolüKontrolü

Islah çalışmaları sonunda geliştirilen bir çeşidin Islah çalışmaları sonunda geliştirilen bir çeşidin ticari değer kazanması iki aşamada ticari değer kazanması iki aşamada gerçekleşir.Bunlardan ilki ıslahçının geliştirdiği gerçekleşir.Bunlardan ilki ıslahçının geliştirdiği yeni çeşidin tescil edilmesi aşamasıdır.yeni çeşidin tescil edilmesi aşamasıdır.

Çeşidin ıslah edilip tescil edilmesinden çoğaltılıp Çeşidin ıslah edilip tescil edilmesinden çoğaltılıp pazarlanması aşamalarında genetik karışımları pazarlanması aşamalarında genetik karışımları önlemek ve çeşitleri tanımlamak amacıyla çeşit önlemek ve çeşitleri tanımlamak amacıyla çeşit tanısı ve saflık testleri gerçekleştirilir.tanısı ve saflık testleri gerçekleştirilir.

Çeşit tanımlamasına Çeşit tanımlamasına yönelikyönelik

UPOV KriterleriUPOV KriterleriKalıtsal morfolojik

ÖzelliklerinDeğerlendirilmesi

ISTA Çeşit ISTA Çeşit Tanılama KriterleriTanılama Kriterleri Tohum özellikleriTohum özellikleri Kimyasal FarklılıklarKimyasal Farklılıklar Moleküler TekniklerMoleküler Teknikler

Çeşit Saflığı TestleriÇeşit Saflığı Testleri

Agrawal çeşit saflığı kontrol yöntemlerini 3 Agrawal çeşit saflığı kontrol yöntemlerini 3 grupta toplamıştır.grupta toplamıştır.

1-Laboratuar testleri1-Laboratuar testleri

2-Büyüme kabinleri veya sera testleri2-Büyüme kabinleri veya sera testleri

3-Tarla parsel testleri3-Tarla parsel testleri

Çeşit tanılaması ve Çeşit tanılaması ve genetik saflığı genetik saflığı

belirlemeye yönelik belirlemeye yönelik kullanılacak kullanılacak yöntemlerin;yöntemlerin;

• hızlı ve kolay,hızlı ve kolay,• düşük maliyetli,düşük maliyetli,• değerlendirmesi açık, değerlendirmesi açık, • tekrarlanabilirliği yüksek olması istenir.tekrarlanabilirliği yüksek olması istenir.

Laboratuar TestleriLaboratuar Testleri Bu testler, kontrolü yapılacak tohumluk Bu testler, kontrolü yapılacak tohumluk

kütlesinden alınan örneklerde tohumun ya kütlesinden alınan örneklerde tohumun ya da laboratuar koşullarında yetiştirilen da laboratuar koşullarında yetiştirilen bitkinin morfolojik özelliklerindeki bitkinin morfolojik özelliklerindeki değişimin belirlenmesi esasına dayanır.değişimin belirlenmesi esasına dayanır.

A)Tohumların Morfolojik Özelliklerinin A)Tohumların Morfolojik Özelliklerinin DeğerlendirilmesiDeğerlendirilmesi

Laboratuarda tohum örneklerinin Laboratuarda tohum örneklerinin morfolojik incelenmesine dayalı bir testtir.morfolojik incelenmesine dayalı bir testtir.

B)Tohum Kabuğunun B)Tohum Kabuğunun Anatomik incelenmesiAnatomik incelenmesi

Tohum kabuğunun yüzey ve iç Tohum kabuğunun yüzey ve iç yapılarının elektron yapılarının elektron mikroskopta incelenmesi mikroskopta incelenmesi esastır.Örneğin lahana grubu esastır.Örneğin lahana grubu türlerde tohum kabuğunun türlerde tohum kabuğunun anatomik yapısı çeşit anatomik yapısı çeşit ayrımında kullanılan bir ayrımında kullanılan bir özelliktir.Fakat bu yöntem çok özelliktir.Fakat bu yöntem çok pahalıdır ve uzman personele pahalıdır ve uzman personele ihtiyaç vardır.ihtiyaç vardır.

C)NUV Işınları UygulamasıC)NUV Işınları Uygulaması UV floresan lambaları veya analitik kuarz UV floresan lambaları veya analitik kuarz

lambalarıyla uzun dalga ultraviolet ışınları lambalarıyla uzun dalga ultraviolet ışınları yaratmak suretiyle bazı çeşit farklılıklarının yaratmak suretiyle bazı çeşit farklılıklarının belirlenmesinde mümkün olabilmektedir.Bu belirlenmesinde mümkün olabilmektedir.Bu yöntemde bazı çeşitlerin tohumları,fide parçaları yöntemde bazı çeşitlerin tohumları,fide parçaları veya fideden çıkan salgılar açık mavi NUV (Near veya fideden çıkan salgılar açık mavi NUV (Near Ultra Violet) ışık yansıtılarak floresan özellik Ultra Violet) ışık yansıtılarak floresan özellik gösterirler.Diğer çeşitlerde bu özellik gösterirler.Diğer çeşitlerde bu özellik olmayıp,NUV ışığını absorbe ederler ve böylece olmayıp,NUV ışığını absorbe ederler ve böylece koyu renkli görünürler.koyu renkli görünürler.

•NUV ışınları testinin hazırlanışı ve uygulanışıNUV ışınları testinin hazırlanışı ve uygulanışı

D)Fenol TestiD)Fenol Testi

Fenolle muamele edilen tohumun testa,perikarp Fenolle muamele edilen tohumun testa,perikarp ve endokarpında renk değişiminin olması ve endokarpında renk değişiminin olması esasına dayalı bir testtir.Fenolün etkisiyle tohum esasına dayalı bir testtir.Fenolün etkisiyle tohum kabuğunda meydana gelen kimyasal reaksiyon kabuğunda meydana gelen kimyasal reaksiyon sonucu koyu renk oluşturarak çeşit saflığı sonucu koyu renk oluşturarak çeşit saflığı belirlenebilmektedir.Fenol çözeltisinin buharı ile belirlenebilmektedir.Fenol çözeltisinin buharı ile renk reaksiyonları meydana gelir.Bu test renk reaksiyonları meydana gelir.Bu test buğday,arpa,çavdar ve çim tohumlarında buğday,arpa,çavdar ve çim tohumlarında kullanılır.kullanılır.

•Fenol testinin hazırlanışı ve uygulanışıFenol testinin hazırlanışı ve uygulanışı

E)Sodyum Hidroksit TestiE)Sodyum Hidroksit Testi Buğdayda beyaz ve kırmızı daneli çeşitleri Buğdayda beyaz ve kırmızı daneli çeşitleri

ayırmada kullanılan bir testtir.Test edilecek ayırmada kullanılan bir testtir.Test edilecek tohumlar NaOH çözeltisinde tohumlar NaOH çözeltisinde bekletilip,tohumlarda oluşan renk değişimlerine bekletilip,tohumlarda oluşan renk değişimlerine göre karar verilir.göre karar verilir.

F)Peroksidaz TestiF)Peroksidaz Testi Daha çok soya fasulyesinde kullanılan bir Daha çok soya fasulyesinde kullanılan bir

testtir.Tohum kabuklarında peroksidaz testtir.Tohum kabuklarında peroksidaz aktivitesine bakılarak çeşit ayrımı yapılır. aktivitesine bakılarak çeşit ayrımı yapılır. Peroksidaz aktivitesinin yüksek olması,dominant Peroksidaz aktivitesinin yüksek olması,dominant allellerin varlığını gösterir ve renk kırmızımsı allellerin varlığını gösterir ve renk kırmızımsı kahve olur.kahve olur.

G)Potasyum Hidroksit TestiG)Potasyum Hidroksit Testi

Sorgumda çeşit ayrımında yararlanılan bir Sorgumda çeşit ayrımında yararlanılan bir testtir.Tohum kabuğu ve kabuk altı dokularında testtir.Tohum kabuğu ve kabuk altı dokularında koyu renk özelliği varlığına göre ayırım yapılır.koyu renk özelliği varlığına göre ayırım yapılır.

H)Moleküler TekniklerH)Moleküler Teknikler

1-Tohum Protein-Enzim Elektroforezi1-Tohum Protein-Enzim Elektroforezi

Tohumlar farklı eriyebilirlik özelliklerine ve Tohumlar farklı eriyebilirlik özelliklerine ve fonksiyonlarına sahip farklı proteinler fonksiyonlarına sahip farklı proteinler içerirler.Tohum proteinlerinin sahip oldukları içerirler.Tohum proteinlerinin sahip oldukları yük,büyüklük veya hem yük hem büyüklüklerine yük,büyüklük veya hem yük hem büyüklüklerine göre elektroforezde ayırımına dayanır.göre elektroforezde ayırımına dayanır.

•Elektroferez testinin hazırlanışı ve uygulanışıElektroferez testinin hazırlanışı ve uygulanışı

2-DNA Markörlerinin Kullanımı2-DNA Markörlerinin Kullanımı

DNA markörleri,farklı genotiplere ait DNA DNA markörleri,farklı genotiplere ait DNA molekülünün nükleik asit diziliş farklılığını ortaya molekülünün nükleik asit diziliş farklılığını ortaya koyan moleküllerdir.DNA markörlerine dayalı koyan moleküllerdir.DNA markörlerine dayalı sistemlerde DNA molekülünün büyüklük esasına sistemlerde DNA molekülünün büyüklük esasına göre ayırımını sağlayan jel sistemleri agaroz göre ayırımını sağlayan jel sistemleri agaroz veya poliakrilamid olabilir.veya poliakrilamid olabilir.

Büyüme Kabinleri veya Büyüme Kabinleri veya Sera TestleriSera Testleri

Bu testlerin temeli,bitkilerin uniform ve kontrollü Bu testlerin temeli,bitkilerin uniform ve kontrollü yetiştirilerek,bu koşullarda gelişen bitkilerin çeşitli yetiştirilerek,bu koşullarda gelişen bitkilerin çeşitli özelliklerinin incelenmesi ve karşılaştırılmasıdır.özelliklerinin incelenmesi ve karşılaştırılmasıdır.

A)Hızlandırılmış Büyüme TestiA)Hızlandırılmış Büyüme Testi Bu testin esası,bitkilerin büyümesini hızlandıracak Bu testin esası,bitkilerin büyümesini hızlandıracak

sıcaklık ve fotoperiyod uygulamalarının sıcaklık ve fotoperiyod uygulamalarının gerçekleştirilmesidir. Örneğin,büyümenin gerçekleştirilmesidir. Örneğin,büyümenin hızlandırıldığı koşullarda yetiştirildiğinde; salata-hızlandırıldığı koşullarda yetiştirildiğinde; salata-marul bitkilerinde yaprak tipleri çeşitleri ayırmada marul bitkilerinde yaprak tipleri çeşitleri ayırmada yardımcı olmaktadır.yardımcı olmaktadır.

B)Mevsim Koşullarını DeğiştirmeB)Mevsim Koşullarını Değiştirme Bu yöntemde sera veya büyüme kabinlerinde Bu yöntemde sera veya büyüme kabinlerinde

çeşitlerin yetişme koşullarındaki farklılığa dayalı çeşitlerin yetişme koşullarındaki farklılığa dayalı özelliklerin belirlenmesi için,özel mevsim özelliklerin belirlenmesi için,özel mevsim koşulları sağlanır.koşulları sağlanır.

C)Besin Maddesi UygulamalarıC)Besin Maddesi Uygulamaları Bu yöntem test ortamında bitkileri bazı besin Bu yöntem test ortamında bitkileri bazı besin

maddelerinden mahrum bırakarak,bitkilerde maddelerinden mahrum bırakarak,bitkilerde oluşacak morfolojik değişimleri belirlemeye oluşacak morfolojik değişimleri belirlemeye yöneliktir.yöneliktir.

D)Fidelerde RenklenmeD)Fidelerde Renklenme Bu testle fide veya bitkilerin koleoptil,gövde veya Bu testle fide veya bitkilerin koleoptil,gövde veya

hipokotilde renklenme özelliklerindeki farklılığa hipokotilde renklenme özelliklerindeki farklılığa dayalı olarak çeşitlerin ayırımı mümkün dayalı olarak çeşitlerin ayırımı mümkün olmaktadır. Soğan çeşitlerinde kullanılabilir.olmaktadır. Soğan çeşitlerinde kullanılabilir.

E)Herbisit ZararlanmasıE)Herbisit Zararlanması Büyüme kabini veya serada gelişen fidelere Büyüme kabini veya serada gelişen fidelere

herbisit gibi değişik kimyasalların uygulanması herbisit gibi değişik kimyasalların uygulanması sonucu,bitkilerde oluşan zararlanmaların veya sonucu,bitkilerde oluşan zararlanmaların veya büyümedeki değişimlerin belirlenmesi; çeşit büyümedeki değişimlerin belirlenmesi; çeşit farklılıklarını belirlemede diğer bir farklılıklarını belirlemede diğer bir yaklaşımdır.Metribuzin adlı bir herbisit yaklaşımdır.Metribuzin adlı bir herbisit kullanılır.Soyada kullanılabilir.kullanılır.Soyada kullanılabilir.

F)Başaklanma ve ÇiçeklenmeF)Başaklanma ve Çiçeklenme Bitkilerde başak-çiçek oluşumu ve çiçek rengi Bitkilerde başak-çiçek oluşumu ve çiçek rengi

yönünden değerlendirmenin yapılmasına yönünden değerlendirmenin yapılmasına dayanan bu testte bitkilerin öngörülen gün dayanan bu testte bitkilerin öngörülen gün uzunluğu koşullarında tutulması önemlidir.uzunluğu koşullarında tutulması önemlidir.

Tarla Parsel TestleriTarla Parsel Testleri

Bir çesidin tarlada tanınma şansı bitkilerde Bir çesidin tarlada tanınma şansı bitkilerde gözlenen karakterlerin genotipe dayalı olması ile gözlenen karakterlerin genotipe dayalı olması ile artar.Çünkü çeşit farklılıkları,büyüme koşullarının artar.Çünkü çeşit farklılıkları,büyüme koşullarının optimum olduğu hallerde kesin ve belirgindir.Bu optimum olduğu hallerde kesin ve belirgindir.Bu testlerde,çeşitleri tanımaya yarayan karakterlerin testlerde,çeşitleri tanımaya yarayan karakterlerin ortaya çıkmasını sağlayacak koşulların ortaya çıkmasını sağlayacak koşulların sağlanması esastır.sağlanması esastır.

TOHUMDA KALITETOHUMDA KALITE

KimlikKimlik PerformansPerformans HijyenHijyen• Genetik safiyet• Fiziki safiyeti• Homojenlik• Tohum ağırlığı

• Çimlenme• Tohum gücü (VİGOR)• Nem içeriği• Tarla çıkışı• Depolanabilirlik

• Tohum sağlığı • Fungus• Yabancı ot• Böcek ve kırmızı • örümcek

Hijyenik ÖzellikleriHijyenik Özellikleri Tohumlarda Sağlık TestleriTohumlarda Sağlık Testleri Bitkisel Üretimde kullanılan tohumun biyolojik Bitkisel Üretimde kullanılan tohumun biyolojik

olarak çok kompleks bir yapısı vardır.Parazit olarak çok kompleks bir yapısı vardır.Parazit veya saprofit olarak birçok mikroorganizma ve veya saprofit olarak birçok mikroorganizma ve virüsleri taşıyabilir.Tohumla hastalık ve zararlının virüsleri taşıyabilir.Tohumla hastalık ve zararlının taşınması,bu tohumların kullanılacağı yeni taşınması,bu tohumların kullanılacağı yeni üretim alanları da bu patojenlerin bulaştırılması üretim alanları da bu patojenlerin bulaştırılması anlamı taşır ki buda tarlaların kirlenmesine yol anlamı taşır ki buda tarlaların kirlenmesine yol açar.Fakat bu konu Bitki Koruma Bölümünün açar.Fakat bu konu Bitki Koruma Bölümünün alanına girdiği için bu konuyu detaylı olarak alanına girdiği için bu konuyu detaylı olarak tartışmayacağız.tartışmayacağız.

TOHUMDA KALITETOHUMDA KALITE

KimlikKimlik PerformansPerformans HijyenHijyen• Genetik safiyet• Fiziki safiyeti• Homojenlik• Tohum ağırlığı

• Çimlenme• Tohum gücü (VİGOR)• Nem içeriği• Tarla çıkışı• Depolanabilirlik

• Tohum sağlığı • Fungus• Yabancı ot• Böcek ve kırmızı • örümcek

Performans ÖzellikleriPerformans Özellikleri

Tohum Gücü(Vigor)Tohum Gücü(Vigor) Tohumların tarla ve depolama performanslarının Tohumların tarla ve depolama performanslarının

bir göstergesidir.bir göstergesidir.

Tohum gücünün canlılıktan farkı nedir?Tohum gücünün canlılıktan farkı nedir?

Canlılık: Tohumların optimum koşullardaki bitki oluşturabilme performansları

Tohum gücü: Tohumların stres koşulları Tohumların stres koşulları altındaki bitki oluşturabilme performansıaltındaki bitki oluşturabilme performansı

Tohumların tarla koşullarında gösterecekleri bitki Tohumların tarla koşullarında gösterecekleri bitki oluşturma performansları şeklinde de oluşturma performansları şeklinde de tanımlanabilen tohum gücü kavramı aynı tanımlanabilen tohum gücü kavramı aynı zamanda tohumun depolama performansı zamanda tohumun depolama performansı hakkında da fikir verir.hakkında da fikir verir.

Tohumun tarla koşullarındaki bitki oluşturabilme Tohumun tarla koşullarındaki bitki oluşturabilme performans özelliğinin,iyi bir satış avantajı performans özelliğinin,iyi bir satış avantajı getirmesi yanında tohumun depo performansı getirmesi yanında tohumun depo performansı hakkında da fikir vermesi özelliği ile de,iyi bir hakkında da fikir vermesi özelliği ile de,iyi bir tohum stok yönetimi şansı veriyor olması,tohum tohum stok yönetimi şansı veriyor olması,tohum gücünün ölçülebilmesinin önemini ortaya gücünün ölçülebilmesinin önemini ortaya koymaktadır.koymaktadır.

Tohum Gücünü Tohum Gücünü Belirlemede Belirlemede

Kullanılabilecek Kullanılabilecek TestlerTestler

PERFORMANS TESTLERİ

BİYOKİMYASALTESTLER

FİZİKSELTESTLER

STRES TESTLERİ

Vigor testlerinin tohumun tarla performansını Vigor testlerinin tohumun tarla performansını belirlemede,her koşulda tekrarlanabilen sonuçlar belirlemede,her koşulda tekrarlanabilen sonuçlar vermesi gerekir.Bu amaçla geliştirilen testler;vermesi gerekir.Bu amaçla geliştirilen testler;

1-Direk testler1-Direk testler

2-Dolaylı (İndirek) testler2-Dolaylı (İndirek) testler şeklinde de şeklinde de gruplandırılır.gruplandırılır.

Tohum Gücü (Vigor) Tohum Gücü (Vigor) TestleriTestleri

Fizyolojik testler (direk)Çimlenme bakımından; fide büyüme testi

Stres testleri; soğuk testi, serin çimlendirme

Biyokimyasal testler (indirek) Tetrazolium (TTC) testi, EC testi (Membran bütünlüğü)

Yaşlandırma uygulamaları (indirek) Hızlandırılmış yaşlanma

Kontrollü bozulma testi

A)Fide Büyütme TestiA)Fide Büyütme Testi

Bu grup içinde arpa,buğday,mısır ve soya Bu grup içinde arpa,buğday,mısır ve soya fasulyesi için uygulanabilecek yöntemler fasulyesi için uygulanabilecek yöntemler geliştirilmiştir. Aynı şekilde marul kök büyüme geliştirilmiştir. Aynı şekilde marul kök büyüme testi,havuç,turp ve pancar gibi kökleri yenilen testi,havuç,turp ve pancar gibi kökleri yenilen türlerde de uygulanabilir.türlerde de uygulanabilir.

•Buğdayda fide büyüme testi uygulamasıBuğdayda fide büyüme testi uygulaması

B)Soğuk TestiB)Soğuk Testi

Testlerin düşük sıcaklık koşullarında Testlerin düşük sıcaklık koşullarında gerçekleştirilerek sonuç eldesi yöntemi gerçekleştirilerek sonuç eldesi yöntemi uygulanmaktadır.Bu amaçla mısır uygulanmaktadır.Bu amaçla mısır tohumları,kendine has patojenleri de içeren tohumları,kendine has patojenleri de içeren toprağa ekilir ve belirli soğuk koşullarda toprağa ekilir ve belirli soğuk koşullarda bekletildikten sonra optimal çimlenme bekletildikten sonra optimal çimlenme koşullarında çimlenmeye bırakılarak sonuçlar koşullarında çimlenmeye bırakılarak sonuçlar elde edilir.elde edilir.

•Soğuk testinin hazırlanışı ve uygulanışıSoğuk testinin hazırlanışı ve uygulanışı

C)Elektriksel İletkenlik TestiC)Elektriksel İletkenlik Testi

Tohumdan içinde bekletildiği suya geçen madde Tohumdan içinde bekletildiği suya geçen madde miktarının kondüktivimetre ile miktarının kondüktivimetre ile belirlenmesi,tohumdaki yaşlanma derecesi ve belirlenmesi,tohumdaki yaşlanma derecesi ve vigor özelliklerini tahminlemede yaygın kullanılan vigor özelliklerini tahminlemede yaygın kullanılan bir yöntemdir.Daha çok buğday da uygulanır. bir yöntemdir.Daha çok buğday da uygulanır. Tohumdan suya geçen iyon ve ağırlıklı K Tohumdan suya geçen iyon ve ağırlıklı K iyonlarının yarattığı elektrik akımını ölçmeye iyonlarının yarattığı elektrik akımını ölçmeye dayalı bir testtir.dayalı bir testtir.

•Elektriksel iletkenlik testi uygulamasıElektriksel iletkenlik testi uygulaması

D)Yaşlandırma TestleriD)Yaşlandırma Testleri

Bu testlerin temeli,tohumların yaşlanmayı teşvik Bu testlerin temeli,tohumların yaşlanmayı teşvik edecek nem ve sıcaklık koşullarında bir süre edecek nem ve sıcaklık koşullarında bir süre tutularak belirli düzeylerde yaşlanmasını tutularak belirli düzeylerde yaşlanmasını sağlamak ve böylece tohumların tarlada sağlamak ve böylece tohumların tarlada karşılaşabilecekleri tüm stres faktörlerinin, karşılaşabilecekleri tüm stres faktörlerinin, tohumun çimlenip bitki oluşturmasına engelleyici tohumun çimlenip bitki oluşturmasına engelleyici etkilerini yapay olarak yaratma esasına dayanır. etkilerini yapay olarak yaratma esasına dayanır.

•Yaşlanma testinin hazırlanışı ve uygulanışıYaşlanma testinin hazırlanışı ve uygulanışı

E)Kontrollü Bozulma TestiE)Kontrollü Bozulma Testi

Yaşlandırma testleri ile aynı prensibe dayanır Yaşlandırma testleri ile aynı prensibe dayanır fakat bu testte nem değerinin kalibrasyonu fakat bu testte nem değerinin kalibrasyonu yapılmaktadır.yapılmaktadır.

•Kontrollü bozulma testinin hazırlanışı ve uygulanışıKontrollü bozulma testinin hazırlanışı ve uygulanışı

E)Tetrazolium (TTC) TestiE)Tetrazolium (TTC) Testi

Bu testin esası canlı cansız dokuların Bu testin esası canlı cansız dokuların tetrazoliumklorid ile oluşturduğu renk farklılığına tetrazoliumklorid ile oluşturduğu renk farklılığına dayanmaktadır.Renksiz olan tetrazolium dayanmaktadır.Renksiz olan tetrazolium solüsyonu,canlı bitki dokularındaki oksidaz solüsyonu,canlı bitki dokularındaki oksidaz enzimleri tarafından indirgenerek,kırmızı renkli enzimleri tarafından indirgenerek,kırmızı renkli formazan adlı maddenin oluşumuna neden olur. formazan adlı maddenin oluşumuna neden olur.

•TTC Testi sonuçlarıTTC Testi sonuçları

Tamamen canlıTamamen canlı dokudoku

Tamamen cansızTamamen cansız dokudoku

SonuçSonuç Ülkemizdeki üreticilerin büyük bir kısmının fikrine Ülkemizdeki üreticilerin büyük bir kısmının fikrine

göre kaliteli tohum çimlenen ve yabancı otlarla göre kaliteli tohum çimlenen ve yabancı otlarla karışık olmayan tohumdur. Bu genel ana fikre karışık olmayan tohumdur. Bu genel ana fikre göre tohumların çimlenme ve saflık testleri öne göre tohumların çimlenme ve saflık testleri öne çıkmaktadır ve sertifikasyon programı içinde çıkmaktadır ve sertifikasyon programı içinde yapılması zorunludur .Fakat tohumun yapılması zorunludur .Fakat tohumun performans özelliklerinden tohum gücünün ,iyi performans özelliklerinden tohum gücünün ,iyi bir satış avantajı getirmesi tohumun depo bir satış avantajı getirmesi tohumun depo performansı hakkında fikir vermesi ,iyi bir tohum performansı hakkında fikir vermesi ,iyi bir tohum stok yönetimi şansı veriyor olması nedeniyle son stok yönetimi şansı veriyor olması nedeniyle son zamanlarda bu testler zorunlu olmamasına zamanlarda bu testler zorunlu olmamasına rağmen tohum firmaları tarafından ilgiye neden rağmen tohum firmaları tarafından ilgiye neden olmuştur.olmuştur.

Sonuç olarak tohum kalitesi karmaşık Sonuç olarak tohum kalitesi karmaşık parçalardan oluşan zor bir ana fikirdir.parçalardan oluşan zor bir ana fikirdir.