jak sprawdzić, do czego zus kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może...

13
ZUS kontroluje zasadność zawierania umów cywilnoprawnych

Upload: others

Post on 09-Aug-2020

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Jak sprawdzić, do czego pracownik wykorzystuje

firmowy komputer?

ZUS kontroluje zasadność

zawierania umów cywilnoprawnych

Page 2: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kierownik Grupy Wydawniczej:Agnieszka Konopacka-Kuramochi

Wydawca:Marlena Prószyńska

Redaktor prowadząca:Marta Strupińska

ISBN 978-83-269-3513-8

Nr produktowy 2BW0004

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.Warszawa 2015

Skład i łamanie: Triograf Dariusz KołaczWydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawatel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10

Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materia-łów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatko-wych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Page 3: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Spis treści

Rodzaje umów 4Zasady podlegania ubezpieczeniom 5ZUS musi zawiadomić płatnika o kontroli 6Dwie lub więcej kontroli 7Skutki naruszenia przepisów 7Umowa o dzieło zamiast zlecenia albo stosunku pracy 7Umowy z inną firmą, ale na rzecz własnego pracodawcy 8Wystąpienie inspektora kontroli ZUS o opinię do PIP 9Skargi osób wykonujących umowy 10Konieczne spisanie protokołu 11Uregulowanie zadłużenia i złożenie korekt 12Odwołanie od decyzji ZUS 12

Page 4: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

4

Jeśli umowy cywilnoprawne zostaną uznane za zawarte w celu obejścia obowiązku opłacania składek, to pracodawca musi ure-gulować zadłużenie wobec ZUS. Konieczne będzie też złożenie dokumentów korygujących.

Obowiązkiem ZUS jest przeprowa-dzanie kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpie-czeń społecznych przez płatników składek. Zakres prowadzonych kon-troli został określony w art. 86 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zgodnie z tym przepisem przed-miotem kontroli prowadzonej przez inspektorów kontroli ZUS może być w szczególności:n zgłaszanie do ubezpieczeń spo-łecznych;n prawidłowość i rzetelność oblicza-nia, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których po-bierania zobowiązany jest Zakład;n ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypła-canie tych świadczeń oraz dokony-wanie rozliczeń z tego tytułu;n prawidłowość i  terminowość opracowywania wniosków o świad-czenia emerytalne i rentowe;n wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych do celów ubez-pieczeń społecznych;n dokonywanie oględzin składni-ków majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek.

W kontekście zawierania przez płat-ników składek umów cywilnopraw-nych najbardziej interesujące będą dwa pierwsze zagadnienia, czyli zgłaszanie do ubezpieczeń społecz-nych oraz prawidłowość i rzetelność deklarowania i opłacania składek.

Rodzaje umówKodeks cywilny wyróżnia następu-jące umowy cywilnoprawne:n umowę zlecenia, której przed-miotem jest zobowiązanie zlece-niobiorcy do dokonania, z zasady osobiście, na rzecz dającego zlecenie określonej czynności prawnej, z do-chowaniem należytej staranności przez zleceniobiorcę,n umowę o dzieło, w której przyj-mujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania dla zamawiającego dzieła, tj. osiągnięcia uzgodnionego przez strony rezultatu, za zapłatą wynagrodzenia,n umowę agencyjną, w odniesie-niu do której przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębior-stwa, do stałego pośredniczenia – za wynagrodzeniem – przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dające-go zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania umów w jego imieniu.

Page 5: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

5publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Występuje także forma umowy nie-regulowanej Kodeksem cywilnym – kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia.

Zasady podlegania ubezpieczeniomW kontekście rozliczeń z ZUS waż-ne są skutki związane z realizacją obowiązku ubezpieczeń społecz-nych po zawarciu każdej z  tych umów. Podstawowe zasady podle-gania ubezpieczeniom społecznym są następujące:n osoba wykonująca pracę wyłącznie na podstawie umowy zlecenia pod-lega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i  wy-padkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy, a ubez-pieczenie chorobowe jest dobrowol-ne (wyjątek dotyczy ucznia i studenta do ukończenia 26. roku życia, który nie podlega ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia);n osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i wykonująca do-datkowo umowę zlecenia u swoje-go pracodawcy podlega wszystkim ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia na takich samych zasadach jak z tytułu umowy o pracę.Od 1 stycznia 2016 r. zlecenio-biorca, który równocześnie będzie wykonywał kilka umów zleceń,

z każdej umowy będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ta za-sada nie będzie stosowana, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania umów zleceń lub innych tytułów będzie równa co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia.Przedstawione zasady stosuje się tak-że do umowy agencyjnej oraz kon-traktu menedżerskiego zawartego w formie umowy cywilnoprawnej.

Umowa o  dzieło nie rodzi obowiązku ubezpieczeń spo-łecznych osób, które wyko-nują pracę wyłącznie na jej podstawie.

W A Ż N E

Obowiązek ubezpieczeń społecz-nych z tytułu umowy o dzieło ist-nieje natomiast wtedy, gdy umowa taka została zawarta z  własnym pracodawcą lub jest wykonywana na jego rzecz. W takich przypad-kach umowa o dzieło jest w zakresie ubezpieczeń społecznych trakto-wana jak umowa o pracę. Wynika to z art. 8 ust. 2a ustawy systemo-wej, na podstawie którego za pra-cownika uważa się również osobę wykonującą pracę na bazie umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeśli w ramach

Page 6: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

6

takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozo-staje w stosunku pracy.Zatrudnienie pracownika na pod-stawie umowy o pracę to duży koszt dla pracodawcy, szczególnie związa-ny z koniecznością odprowadzania wszystkich składek do ZUS. Często właściciele, szefowie firm decydują się na zawarcie umowy cywilnopraw-nej, m.in. umowy o dzieło, umowy zlecenia, np. ze studentem, lub in-nej umowy o świadczenie usług, za-miast umowy o pracę, co umożliwia im znaczne ograniczenie kosztów. Nie zawsze jednak stosowanie takich umów jest dozwolone. Zawieranie ich wbrew przepisom wiąże się z konse-kwencjami, także finansowymi.

ZUS musi zawiadomić płatnika o kontroliPrzed rozpoczęciem kontroli in-spektor doręcza zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli płat-nikowi składek lub osobie upoważ-nionej do jego reprezentowania. Zobowiązuje w nim przedsiębior-cę do pisemnego wskazania osoby upoważnionej do reprezentowania go w trakcie kontroli, w szczególno-ści w czasie jego nieobecności. Taki obowiązek przewiduje z art. 80 ust. 3 ustawy o swobodzie działalno-ści gospodarczej. Zawiadomienie doręczane jest za pokwitowaniem przez pocztę albo osobiście przez inspektora kontroli ZUS. W przy-padku osobistego doręczenia za-

wiadomienie jest przekazywane płatnikowi składek, albo osobie upoważnionej przez płatnika do jego reprezentacji.Uchylanie się od przyjęcia zawiado-mienia o zamiarze wszczęcia kon-troli przez płatnika składek naraża go na odpowiedzialność i wysoką grzywnę. W takim przypadku in-spektor sporządzi wniosek o uka-ranie, ponieważ kto jako płatnik składek albo osoba zobowiązana do działania w imieniu płatnika uda-remnia lub utrudnia przeprowadze-nie kontroli, podlega karze grzywny do 5.000 zł. Wynika to z art. 98 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej.

Inspektor kontroli ZUS może rozpocząć kontrolę nie wcze-śniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.

W A Ż N E

Jeżeli kontrola nie zostanie wszczę-ta w terminie 30 dni od dnia dorę-czenia wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może się rozpocząć przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiado-mienia.Kontrolę rozpoczyna się od okaza-nia legitymacji służbowej inspektora kontroli ZUS oraz od doręczenia

Page 7: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

7publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

płatnikowi upoważnienia do prze-prowadzenia kontroli. Upoważnie-nie takie powinno zawierać:n oznaczenie jednostki organiza-cyjnej ZUS (jako organu kontroli),n wskazanie podstawy prawnej do przeprowadzenia kontroli,n datę i miejsce wystawienia,n imię i nazwisko inspektora kon-troli ZUS oraz numer jego legity-macji służbowej,n oznaczenie kontrolowanego płat-nika składek,n wskazanie daty rozpoczęcia kon-troli i przewidywanego terminu za-kończenia kontroli,n zakres przedmiotowy kontroli,n podpis osoby udzielającej upo-ważnienia z podaniem zajmowa-nego stanowiska lub funkcji,n pouczenie o prawach i obowiąz-kach kontrolowanego płatnika skła-dek.

Dwie lub więcej kontroliJeśli inny organ przeprowadza już u przedsiębiorcy kontrolę, w więk-szości przypadków ZUS nie może zarządzić w tym samym czasie wła-snej kontroli u tego płatnika. Wyjątki uzasadniające możliwość jednocze-snego przeprowadzenia dwóch lub więcej kontroli są następujące:n kontrola jest niezbędna do prowa-dzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia,n kontrola jest uzasadniona zagro-żeniem życia, zdrowia lub środowi-ska naturalnego,

n kontrola dotyczy zwrotu podatku VAT przed dokonaniem tego zwro-tu, a takżen przeprowadzenie kontroli jest przewidziane odrębnymi przepi-sami lub do realizacji obowiązków prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub interesów finan-sowych WE.

Skutki naruszenia przepisówKontrolując dokumentację finanso-wą, ale także i kadrową, inspektor kontroli zbada charakter wykony-wanych umów, a także prawidło-wość zgłoszeń do ubezpieczeń osób, które je wykonują. Jeżeli umowy zawarto z naruszeniem przepisów prawa, w celu obejścia obowiązku opłacenia składek, ZUS je zakwe-stionuje i naliczy składki w odpo-wiedniej wysokości.

Umowa o dzieło zamiast zlecenia albo stosunku pracyZatrudniający, którzy, aby uniknąć konieczności opłacania składek do ZUS, zawierają zamiast umów o pra-cę bądź zlecenia umowy o dzieło, muszą liczyć się z konsekwencjami. Przy rozstrzyganiu kwestii podle-gania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z ty-tułu zawarcia danej umowy należy pamiętać, że o jej rodzaju decyduje nie tylko nazwa, ale przede wszyst-kim treść, a także sposób realiza-cji. W związku z tym w przypadku stwierdzenia, że treść zawartej umo-

Page 8: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

8

wy i okoliczności wykonywania pra-cy świadczą o tym, iż jest to umowa zlecenia i nieprawidłowe było na-zwanie jej umową o dzieło, ZUS zo-bowiązany będzie, w drodze decyzji administracyjnej, do objęcia takich osób ubezpieczeniami społecznymi jako zleceniobiorców (przykład 1).Często umowy o dzieło zawierane są z własnym pracownikiem. W myśl generalnej zasady składek ubezpiecze-niowych nie nalicza się w przypadku zawarcia umowy o dzieło. Wyjątkiem od tej reguły jest właśnie sytuacja, gdy umowa została podpisana z wła-snym pracodawcą albo praca w jej ramach jest świadczona na rzecz tego pracodawcy. Oznacza to, że zawarcie umowy o pracę obok umowy o dzieło powoduje konsekwencje w postaci konieczności zadeklarowania i opła-cenia składek od wynagrodzenia otrzymanego z tytułu obu umów.

Umowy z inną firmą, ale na rzecz własnego pracodawcyBardzo często inspektorzy kontroli ZUS kwestionują fakt niedeklarowa-nia składek od umów cywilnopraw-

nych wykonywanych na rzecz wła-snego pracodawcy, ale zawieranych z innym podmiotem (przykład 2, str. 9). Z ustawy o systemie ubez-pieczeń społecznych wynika, że za pracownika uważa się także osobę wy-konującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym sto-suje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli:n umowę taką zawarła z pracodaw-cą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lubn w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z któ-rym pozostaje w stosunku pracy.Warto przywołać uchwałę Sądu Naj-wyższego z 2 września 2009 r. (sygn. akt II UZP 6/09), w myśl której pra-codawca, którego pracownik wyko-nuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne za tę osobę. W konsekwencji pra-codawca, a więc podmiot, na rzecz którego wykonywana jest praca

1. UMOWA O DZIEŁO ZAMIAST ZLECENIAAnna M. wykonuje pracę na podstawie umowy o dzieło. Do jej obowiązków należy obsługa sekretariatu prezesa, w tym m.in.: organizacja spotkań, obsługa klientów zgłaszających się do firmy, przygotowywanie raportów i analiz, zgodnie z poleceniem przełożonego. Taki zakres obowiązków został umieszczony w umowie.W trakcie kontroli prowadzonej przez ZUS został zakwestionowany rodzaj zawartej umowy, którą inspektor zakwalifikował jako umowę zlecenia. Dokonano także przypisu składek od wynagrodzeń tej osoby.

PR

ZYK

ŁA

D

Page 9: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

9publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

w ramach umowy cywilnoprawnej, zostaje zobowiązany do rozliczania i opłacania należnych składek za wymienione osoby, tak jak za osoby wykonujące pracę w ramach umowy cywilnoprawnej z nim zawartej.

Wystąpienie inspektora kontroli ZUS o opinię do PIPZdarzają się przypadki, gdy inspektor kontroli ZUS ma wątpliwości co do

charakteru zawartych umów cywil-noprawnych badanych podczas kon-troli prowadzonej u płatnika. Może wystąpić wówczas z wnioskiem do Państwowej Inspekcji Pracy o wy-danie opinii. Jeżeli kontrola PIP po-twierdzi, że umowy o dzieło zostały zawarte w celu obejścia obowiązku opłacania składek, a charakter łączą-cych strony umów jednoznacznie wskazuje, iż są to umowy o pracę,

2. PODPISANIE ZLECENIA ZAMIAST WyPŁATy WyNAgRODZENIA ZA NADgODZINyW zakładzie usług pielęgniarskich (ZUP) pracę na podstawie umowy zlecenia wykonuje 70 pielęgniarek. ZUP, na bazie podpisanej umowy ze szpitalem wojewódzkim, świadczy usługi pielęgniarskie w trzech od-działach szpitala. Wszystkie pielęgniarki są jednocześnie pracownicami szpitala zatrudnionymi w pełnym wymiarze czasu pracy. W zakładzie usług pielęgniarskich ZUS przeprowadził kontrolę. Zakwestionowano zawarte przez ZUP umowy zlecenia z pracownicami szpitala. Inspektorzy kontroli stwierdzili, że faktycznie doszło do pracy na rzecz własne-go pracodawcy. W konsekwencji odpisano składki na ubezpieczenie zdrowotne zadeklarowane przez zakład usług pielęgniarskich z tytułu zawartych umów zlecenia. Następnie, w ramach kontroli w szpitalu wojewódzkim, dokonano przypisu składek do wynagrodzenia, które otrzymały pielęgniarki zgodnie z zawartymi umowami z ZUP.Jest to typowy przykład próby obejścia przepisów w celu obniżenia wysokości należnych składek. Szpital zlecił wykonanie obsługi pie-lęgniarskiej innej firmie. W rzeczywistości jest to tak, że pielęgniarki pod nadzorem dotychczasowego pracodawcy (szpitala), za pomocą jego środków i narzędzi, wykonują swoje dotychczasowe obowiązki. Gdyby nie próba obejścia przepisów, szpital zapłaciłby pielęgniarkom wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach i pełne składki od ich wyna-grodzeń. Zlecenie tych obowiązków innej firmie miało obniżyć koszty obsługi pielęgniarskiej o wysokość składek na ubezpieczenia społeczne. Warto zwrócić uwagę na to, że inspektorzy kontroli ZUS, w przypadku zetknięcia się z taką sytuacją, rozszerzają kontrolę na kolejnego płat-nika składek, w opisywanym przypadku na szpital.

PR

ZYK

ŁA

D

Page 10: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

10

pracodawca poniesie konsekwencje nie tylko wynikające z ustawy o sys-temie ubezpieczeń społecznych, ale również z Kodeksu pracy. Oprócz konieczności opłacenia za-ległych składek na ubezpieczenia społeczne wraz z wysokimi odset-kami może zostać ukarany grzywną za zatrudnienie w ramach umowy cywilnoprawnej w  warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawar-ta umowa o pracę, w wysokości od 1.000 do 30.000 zł (przykład 3).Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pra-cy cechą charakterystyczną umowy o  pracę jest m.in.: wykonywanie pracy pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych

przez pracodawcę. W takiej sytuacji właściwą formą zatrudnienia powin-na być tylko umowa o pracę.

Skargi osób wykonujących umowyZasadność zawierania umów cy-wilnoprawnych w kontekście obo-wiązku zgłaszania zatrudnionych do ubezpieczeń ZUS bada w trakcie kontroli planowych. Podczas tych kontroli sprawdzanych jest wie-le innych zagadnień określonych w art. 86 ustawy systemowej. Coraz częściej się zdarza, że inicjatorem kontroli ZUS są osoby wykonujące prace na podstawie takich umów, które składają skargi i zawiadomie-nia do Zakładu. Również Państwo-

3. UMOWA ZAWARTA W CELU ObEJśCIA PRZEPISÓWW zakładzie napraw samochodowych „USTERKA” została przepro-wadzona kontrola przez inspektora ZUS. Stwierdził on, że ośmiu z dziesięciu mechaników ma podpisane umowy o dzieło, a pozosta-łych dwóch – umowy o pracę. Wszyscy wykonują te same zadania (naprawiają samochody), pracują pod bezpośrednim nadzorem właściciela zakładu oraz podpisują listy obecności.W związku z wątpliwościami, czy zawarte z ośmioma pracownikami umowy nie są w rzeczywistości umowami o pracę, inspektor kontroli ZUS wystąpił z wnioskiem do Państwowej Inspekcji Pracy o wydanie opinii co do charakteru zawartych umów. PIP przeprowadził kontrolę tych umów. Potwierdził, że umowy o dzieło zostały zawarte w celu obejścia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, a charakter łączących stronę umów jest jednoznaczny – są to umowy o pracę. Oprócz konieczności opłacenia zaległych składek na ubezpieczenia społeczne wraz z odsetkami właściciel ukarany został karą grzywny za zatrudnienie w ramach umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę.

PR

ZYK

ŁA

D

Page 11: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

11publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

wa Inspekcja Pracy po stwierdzeniu przypadków unikania płacenia skła-dek przez zawieranie umów cywil-noprawnych informuje o tym ZUS, który podejmuje u danych płatni-ków składek działania kontrolne.

Konieczne spisanie protokołuZ przebiegu kontroli sporządza się prrotokół który zawiera dokonane podczas niej ustalenia. Stanowi on podstawę do wydania decyzji w za-kresie indywidualnych spraw doty-czących ubezpieczeń społecznych, tj.:n zgłaszania do ubezpieczeń spo-łecznych określonych osób,n przebiegu ubezpieczeń,n ustalania wymiaru składek i ich poboru,n umarzania należności z tytułu składek,n ustalania uprawnień do świad-czeń z ubezpieczeń społecznych, a także ich wymiaru.Protokół kontroli powinien zawie-rać:n wskazanie terytorialnej jednostki organizacyjnej ZUS,n dane kontrolowanej firmy,n dane inspektorów kontroli ZUS wykonujących kontrolę,n zakres kontroli,n czas trwania kontroli z określe-niem daty wszczęcia i zakończenia kontroli oraz z wymienieniem dni przerwy w kontroli,n opis dokonanych ustaleń z poda-niem podstaw prawnych,n przedstawienie dowodów,

n pouczenie o prawie złożenia za-strzeżeń,n pieczęć i podpis inspektora kon-troli ZUS,n informacje o wpisie do książki kontroli.

Protokół sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden do-ręcza się właścicielowi kon-trolowanej firmy lub osobie upoważnionej do reprezen-towania bądź prowadzenia jego spraw.

W A Ż N E

Przepisy nie przewidują możli-wości odmowy przyjęcia proto-kołu kontroli. Kontrolowany ma jedynie prawo do złożenia pisem-nych zastrzeżeń (wraz z podaniem środków dowodowych) do ustaleń zawartych w tym protokole. Ma na to 14 dni od daty otrzymania protokołu.Zastrzeżenia złożone bez zacho-wania formy pisemnej lub bez wskazania dowodów o nieprawi-dłowości ustaleń kontrolnych albo po terminie nie są rozpatrywane. Jeżeli zastrzeżenia zostaną wnie-sione poprawnie, to obowiązkiem inspektora kontroli jest ich rozpa-trzenie i poinformowanie o tym na piśmie kontrolowanego podmiotu.Jeśli inspektor stwierdzi, że za-strzeżenia są trafne, podejmie dal-

Page 12: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

12

4. OPŁACENIE SKŁADEK I KOREKTA DOKUMENTÓWW firmie przeprowadzono kontrolę ZUS. W jej wyniku inspektor ustalił, że stosowano nieprawidłowe praktyki polegające na zawieraniu umów o dzieło z własnymi pracownikami, od których nie deklarowano i nie opłacano składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowot-ne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowni-czych. Zarząd firmy zdecydował, że nie będzie składał zastrzeżeń do ustaleń kontroli zawartych w protokole.Konsekwencją działań zakwestionowanych przez ZUS i zawartych w pro-tokole kontroli jest konieczność wykonania następujących czynności:n naliczenie składek na poszczególne fundusze od wynagrodzeń z tytułu umów o dzieło,n dokonanie korekty miesięcznych raportów za ubezpieczonych,n dokonanie korekt deklaracji rozliczeniowych orazn opłacenie naliczonych składek wraz z odsetkami za zwłokę.

PR

ZYK

ŁA

D

sze czynności kontrolne. W takim przypadku wymagane jest jednak wystawienie nowego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.W przypadku uwzględnienia za-strzeżeń w  całości lub w  części inspektor sporządza pisemną in-formację, w  której szczegółowo opisuje zmiany i uzupełnienia do poszczególnych części protokołu. Informacja taka doręczana jest płat-nikowi składek. Jeżeli rozpatrzenie zastrzeżeń wymagało dodatkowych czynności kontrolnych, do pisem-nej informacji dołącza się dowody, jeśli zostały zgromadzone w toku tych czynności. Ponadto inspektor informuje płatnika składek, że część nieuznanych i uznanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole kontroli stanowić będzie podstawę do wydania decyzji.

Uregulowanie zadłużenia i złożenie korektPracodawcy, u  których w  czasie kontroli stwierdzono niezasadność zawarcia umów cywilnoprawnych, od których nie zadeklarowano i nie opłacono składek, muszą naliczyć i opłacić składki wraz z odsetka-mi. Zobowiązani są także dokonać korekty miesięcznych raportów za ubezpieczonych oraz deklaracji roz-liczeniowych (przykład 4).

Odwołanie od decyzji ZUSJeśli płatnik nie zgadza się z decyzją ZUS wydaną na podstawie protoko-łu po zakończeniu kontroli, może się od niej odwołać do sądu w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. To, do którego sądu należy się zwrócić, będzie określone w pouczeniu za-wartym w decyzji.

Page 13: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

13publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Podstawa prawna: Art. 86–91 ustawy z  13 października 1998 r. o  systemie ubezpieczeń społecznych

(tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), Art. 627, art. 734 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U.

z 2014 r. poz. 121 ze zm.), Art. 22 § 1, art. 281 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U.

z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). Ustawa z  2 lipca 2004 r. o  swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U.

z 2013 r. poz. 672 ze zm.).

Odwołanie składa się za pośrednic-twem oddziału ZUS, który wydał decyzję. Oddział ten ma maksymal-nie 30 dni na rozpatrzenie pisma. Jeżeli uzna, że odwołanie zasługu-je na uwzględnienie, wtedy zmieni

lub uchyli swoją decyzję. W tym przypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu. Jeżeli jednak odwołanie nie zostanie w całości lub w części uwzględnione, ZUS przekaże je do sądu.