Izazovi u obezbjeđivanju kvaliteta predškolskog obrazovanja Dr Jan PeetersUniverzitet Gent

Konferencija „Kvalitet, inkluzija, inovacije –temelji budućnosti,“ Podgorica , Crna Gora

• “Ako je pola trke već prošlo prije nego što djeca krenu u školu, onda je jasno da treba da analiziramo ono što se dešava u najranijim godinama.” (Esping-Andersen, 2005)

Zemlja ECA: 1, 6 miliona djece ne pohađa predškolsko obrazovanje

Izvor: Unicef, Call for action . Education equity now.

Nejednak početak

B. Hart & T. Risley (1995)

PregledUpis

Kvalitetno predškoslo obrazovanje

Temelj za cjeloživotno učenje

Brojni naučni dokazi koji se tiču ishoda za djecu

• Faktori koji podstiču napuštanje predškolske ustanove

• Faktori koji privlače u školu• Ishodi pozitivna iskustva• Uspješan prelaz =spremnost za školu?

Nesmetan prelazak iz vrtića u školu

• Upravljanje i pristup• Strukturni i procesni kvalitet

Uspješni sistemi ranog obrazovanja

Rano obrazovanje i njega (ECEC): temelj za cjeloživotno učenje

Kašnjenja u razvoju do kojih dolazi prije šeste godine teško se nadoknađuje kasnije, zbog toga što je rano djetinjstvo posebno osjetljiv period u formiranju mozga. Nadeau et al, 2011

Značaj ranog obrazovanja u pripremanju djece za cjeloživotno učenje

Vještine koje se steknu tokom ranih godina ostaju u daljem životu (Cunha et al. 2005); Camilli, 2010 )

Izloženost kvalitetnom obrazovanju tokom ranih godina vodi boljim razvojnim ishodima (Barnett, 1995; Shonkoff and Phillips, 2000; Leseman, 2002, 2009; New and Cochran, 2007; Mitchell et al., 2008)

Brojni naučni dokazi o ishodima kvalitetnog ranog obrazovanja za djecu

Brojni naučni dokazi o ishodima kvalitetnog ranog obrazovanja i njege za djecu Izvor: (Dumcius, Peeters et al, 2014).

Kognitivni (odnosi se na znanje i primjenu znanja)• Pismenost, čitanje, jezik (razumijevanje, receptivni i ekspresivni

jezik),• Opšte znanje, • Aritmetika (matematika).Nekognitivni (odnosi se na stavove i vrijednosti, socijalno i

emocionalno ponašanje)• Pro-socijalno ponašanje (razmjena, saradnja, poštovanje pravila,

društvenost sa vršnjacima), • Samoregulacija (autonomija, socijalna i emocionalna zrelost,

samopoštovanje), • Dispozicije za učenje (motivisanost za uspjeh u školi, ponašanje

prilikom dobijanja zadatka, sposobnost za samostalan rad, odgovornost u obavljanju zadatka).

 

Veza između faktora kvaliteta i ishoda za djecu

Nastavni plan, broj odraslih u odnosu na broj djece: viši nivo matematike (Broberg et al., 1997)

Veći stepen kvalifikacija i rad u malim grupama uz podršku vaspitača uveliko se dovode u vezu sa boljim rezultatima djece na planu pismenosti, aritmetike i kognitivnog razvoja (Vernon-Feagans, Emanuel and Blood (1997), Vandell et al. (2000), Burchinal et al. (2002), Harrison, Linda, J., et al. (2009)

Djeca sa kojom rade obrazovaniji vaspitači igraju se na kreativniji i maštovitiji način, postižu bolje rezultate na testovima iz jezika, imaju više samopouzdanja, više vremena posvećuju aktivnostima koje vode do nekog cilja, pokazuju manje problematičnog ponašanja u učionici i društveniji su sa vršnjacima. NIEER (2003)

Crna Gora – ambiciozna petogodišnja strategije za reformu predškolskog obrazovanja

• Povećati obuhvaćenost sa sadašnjih 40% do nivoa zacrtanog međunarodnim standardima u 2020.

• Besplatan trosatni program • Uključivanje društveno isključene i

marginalizovane djece (Romi i Egipćani: trenutna stopa pohađanja 20% )

• Potreba za integrisanim uslugama

Date: in 12 pts

Do 2020. najmanje 95% djece starosti od 4 godine do školskog uzrasta treba da bude obuhvaćeno ranim obrazovanjem.Savjet Evropske unije, 2009.

Najjači dokazi u vezi kognitivnog razvoja (pregled literature Lazarri, Vandenbroeck,, 2013)

Veća socijalna i emocionalna zrelost (Barnett, 1996; Puma et al., 2012; Zupančič and Kavčič, 2006; Kruszewska, 2011).

Znatan pozitivan efekat na spremnost za školu (OECD, 2010; FaHCSIA, 2012; Dursun, 2009; Erkan and Kırca, 2010; Unutkan Polat, 2007; Gormley, Phillips and Gayer, 2008, OECD,2010, FaHCSIA, 2012)

Brojni naučni dokazi o ishodima kvalitetnog ranog obrazovanja za djecu

Manje od 0,50% Od 0,50% to 1% Preko 1%

Kipar, Estonija, Finska, Grčka* Irska, Italija, Holandija, Srbija*, Švajcarska,Ujedinjeno Kraljevstvo, Turska, Crna Gora

Austrija, Belgija, Bugariska, Češka Republika, Hrvatska, Francuska, Njemačka, Mađarska, Letonija, Litvanija, Luksemburg, Malta, Norveška, Poljska, Portugalija, Rumunija, Slovačka, Slovenija, Španija

Danska, Švedska

Procenat BDP-a koji se troši za potrebe ranog obrazovanja, prema Eurostatu

Nesmetan prelazak iz vrtića u škole

• “Za preveliki broj djece polazak u školu predstavlja kulturni šok, a svaki dan sa sobom donosi previše izazova ili pogrešne izazove”. (Borstrom, 2005)

Faktori podsticanja i privlačenja prilikom prelaska iz vrtića u školu

Faktori podsticanja za nesmetan prelaz

Pozitivno ili negativno iskustvo polaska u školu (emocionalno i akademsko) je ključni faktor za budući uspjeh i razvoj djece. (Dockett and Perry, 2007; Dunlop and Fabian, 2007; Margetts, 2007; Peters, 2010; Woodhead and Moss, 2007; Einarsdottir, 2007; Moss, 2013).

Djeca slabijeg socio-ekonomskog stanja imaju više poteškoća prilikom ovog prelaza. (Alimisis et al. 2007, Neuman 2000, Stamm, 2012)

Različite vizije ranog obrazovanja i učitelji/ce Hollerer, 2002

Faktori privlačenja za uspješan prelaz PPMI 2014

Strukturni kontinuitet• U nadležnosti istih administrativnih organa na nacionalnom nivou

Pedagoški i kontinuitet kod nastavnih planova• Integrisani pristupi nastavnim planovima • Sa orijentacije na igru, pri čemu je dijete u centru, ka strukturiranijem i

sistematskijem školskom okruženju.

Profesinalni kontinuitet• Zajednička obuka, razmjena znanja

Kontinuitet u odnosu na dom i zajednicu• Prilagođavanje etničkim, kulturnim, jezičkim različitostima

Ishodi pozitivnog iskustva polaska u školu

Ishodi pozitivnog iskustva polaska u školu

Djeca doživljavaju školu kao značajno mjesto, pozitivan stav prema učenju i pozitivna očekivanja u vezi njihove sposobnosti da postignu uspjeh u školovanju (Alexander and Entwisle, 1998; Dockett and Perry, 2007; Dunlop and Fabian, 2007; Margetts, 2007; Peters, 2010).

Neutralizovanje negativnih efekata nejednakih šansi na početku obaveznog školovanja i promovisanje otpornosti učenika (Hayes, 2011, Vrinioti, Einarsdottir and Brostrom, 2010).

Ishodi pozitivnog iskustva polaska u školu

Za djecu U odnosu na školu• osjećaj da su bezbjedna, sigurna i imaju podršku• socijalna i emocionalna otpornost • osjećaj pripadanja• pozitivni odnosi sa nastavnicima i drugom djecom Pozitivno u odnosu na njih same kao učenike/ce.Za porodice • Imaju pristup informacijama o polasku u školu koje su prilagođene

tako da odgovaraju porodici• uključenost u rad školeZa nastavnike/ce• pripremljeni i samopouzdani da mogu na odgovarajući način

planirati rad sa djecom koja počinju da pohađaju školuOdnosi između porodica i škole su puni poštovanja, recipročni i

uzajamno se reaguje na potrebe.Source: Nolan, A., Hamm, C., McCartin, J., Hunt., Scott, C., and Barty, K., Outcomes and Indicators of a Positive Start to School:

Report prepared by Victoria Universityfor the Department of Education and Early Childhood Development. Melbourne: Victoria University, 2009.

Rasprava o spremnosti za školu (Neuman, 2000)

UK- FR : Priprema za školu: usvajanje karakteristika koje su slične školi: rano obrazovanje nalik na školu

Skandinavske zemlje, sjeverna Italija: razvijanje prirodnih strategija učenja: veće poteškoće prilikom prelaza

Kako kreirati uspješne sisteme ranog obrazovanja? • Kvalifikacije, kontinuirani profesionalni razvoj, pedagoške

smjernice, autonomija pri zapošljavanju • zarade zaposlenih, rodna i etnička raznolikost• Broj zaposlenih u odnosu nab roj djece, broj djece u

grupama • Nastavni plan, okruženje za rano obrazovanje, trajanje

programa

Strukturni kvalitet

• Interakcije, kvalitet odnosa, dijete u centru, angažovanost roditelja, zdravlje i bezbjednost

Kvalitet procesa

• Pristupačnost, inkluzivnost, društveni miks, finansijska pristupačnost, korisnost za porodicu, razumljivost

Kvalitet pristupa

• Liderstvo, procjena i evaluacija, unitarni sistemi, autonomija centara

Kvalitet upravljanja

Kako kreirati uspješne sisteme ranog obrazovanja?

• 50% diploma bačelora, kontinuirani profesionalni razvoj, pedagoške smjernice, autonomija pri zapošljavanju

• Zarade zaposlenih, rodna i etnička raznolikost

• Mali broj djece po zaposlenom, male grupe

• Holistički nastavni plan, podsticajno okruženje za rano obrazovanje, trajanje programa (najmanje pola dana, 220 sati, tokom tri godine)

Strukturni kvalitet

Kako osmisliti uspješnu pripremu kadra ( strukturni kvalitet)(Core, 2011)

• Refleksije na rad sa siromašnim/migrantima ili roditeljima Romima

• Razvijanje novih praksi, refleksija na praksu

Ravnopravan i recipročan odnos u teoriji/praksi

• Obuka direktoraIzgradnja

kapaciteta za liderstvo

• Politike koje se bave ukupnim sistemom ranog obrazovanja

• Profesionalizacija ima više nivoa

Ulagati u kompetentan

sistem

Kako osmisliti uspješno pripremanje kadra (Core, 2011) vaspitača sa nižim kvalifikacijama (CoRe, 2011)

• Pedagoško mentorstvo• Učenje iz prakse • Fokus na rješavanju

nejednakosti

Novi pristup profesionalnom

razvoju

• Priznanje za učenje na osnovu prakse• Bez neperspektivnih radnih mjestaVeća mobilnost

• Danska, Francuska, Slovenija

Uključiti manje kvalifikovani kadar

u obuku za sticanje

kvalifikacija

Novi pristup kontinuiranom profesionalnom razvoju (Sistematska analiza: Koje su aktivnosti KPR uspješne? (Eurofound:Peeters, et al., 2015)

Intenzivni programi KPR -uz aktivno učešće praktičara u transformativnom procesu za unapređenje obrrazovnih praksi u okruženjima u kojima se realizuje rano obrazovanje-fokusirano na učenje kroz praksu, uz dijalog sa kolegama i roditeljima -uz raspoloživost mentora ili trenera tokom perioda kad inače nema kontakta- mora biti usađen u koherentan pedagoški okvir ili nastavni plan koji se nadovezuje na istraživanje i bavi se lokalnim potrebama

Rano i predškolsko obrazovanje u Crnoj Gori

• Visok stepen početne obuke • Politička volja da se ulaže u rano obrazovanje • Besplatni programiPrednosti

• Niska stopa upisa • Manja zastupljenost djece koja su u

nepovoljnijem položaju• Dodatni prostor

Slabosti

• Obezbijediti kvalitet uz znatno povećanje broja mjesta Izazovi

• Dumcius, Peeters, et al. (2014). ‘Study on the effective use of early childhood education and care in preventing early school leaving’ , commissioned by DG EaC, 33 European countries (5 ECA) (2013-2014)

• Urban, Vandenbroeck, Peeters, Lazarri, Van Laere, (2011). Competence Requirements in ECEC / Brussels : European Commission, DG EaC 2009-2011 in 15 European countries

• Transatlantic Forum on Inclusive Early Years (TFIEY). Funded and commissioned by the King Baudouin Foundation and a consortium of Foundations from Europe and USA (2012-2016)

• Peeters, Cameron et al. (2015) Working Conditions, training of ECEC workers and quality of services. A systematic review. Luxemburg: Eurofound

Inspiracija