ИНКЛУЗИВНО ОБРАЗОВАНИЕ НА УЧЕНИЦИТЕ СО

ПОСЕБНИ ОБРАЗОВНИ

ДАНИЕЛА ДИМИТРОВА-РАДОЈИЧИЌНАТАША ЧИЧЕВСКА-ЈОВАНОВА

ПОСЕБНИ ОБРАЗОВНИ ПОТРЕБИ

U^ENICI SO POSEBNIOBRAZOVNI POTREBI (POP)

Terminot deca sa ПП (special needs)eprevzemen od angliskiot jazik, ne edovolno jasen i precizen. Na primer,ovoj термин se koristi koga sezboruva za decata so pre~ki vorazvojot, no i za decata od~uvstvitelnite grupi.~uvstvitelnite grupi.

Vnimavajte - термините dete soposebni potrebi i dete so pre~ki vorazvojot ne se sinonimi, односноdecata so pre~ki vo razvojotпретставуваат samo edna grupa nadeca so posebni potrebi.

ZA KOI U^ENICI VELIME DEKA IMAAT POP?

У~enicite so ПОП ne se samo

decata koи imaat o{tetuvawe,

tuku site deca koi od razni

pri~ini imaat pote{kotiipri~ini imaat pote{kotii

вo sovladuvawe na nastavnoto

гradivo (ISCE, UNESCO, 1997).

DECA SO ПОП:

� pre~ki vo razvojot (telesna, интелектуална и senzorna popre~enost); 93 милиони или 1на 20 деца на возрат до 14 год.

� problemi vo odnesuvaweto� te{ki hroni~ni zaboluvawa� emocionalni poremetuvawa� emocionalni poremetuvawa� socijalno, kulturno i materijalno deprivirana sredina

� bez roditelsko staratelstvo� d `rtvi na semejno nasilstvo, begalci…� i ona {to ~esto go zaboravame: nadarenite deca

Me|unarodnite dokumenti koi gi

ratifikuvala i na{ata zemja. Najva`ni

od niv:

� Univerzalna Deklaracija za ~ovekovиprava (1948)

� Konvencija za pravata na deteta (ON

Zo{to inkluzija?

� Konvencija za pravata na deteta (ON 1989)

� Soop{tenie od Salamanke (1994)

� Svetski forum za obrazovanie na site i Ramka za dejstvuvawe (Dakar 2000)

� Mileniumska deklaracija na ON (2002)

� Konvencija na ON za pravata na invalidnite lica (april 2006)

[to se promovira vo ovie dokumenti?

Vklu~uvawe na site decavo sistemot naobrazovanie, i obrazovanie, i unapreduvawe na obrazovnite sistemi so cel da se vklu~at sitedeca, bez razlika na individualnite razlikii te{kotii.

INTEGRACIJA / INKLUZIJA?

� Терминот integracija iлиinkluzija ~esto se koristиalternativno, но тој неozna~uva ist proces. ozna~uva ist proces.

� Korisno e da se razjasni

nivnoto razli~no zna~ewe.

Medicinski model INTEGRACIJA

Integracijata ima svoja osnova vomedicinskiot model, kojpopre~enosta ja tretira isklu~ivokako problem na individuata kojamora da сe koregira и rehabilitiramora da сe koregira и rehabilitiraza da mo`e da se prilagodi naobrazovniot sistem.

Deteto se gleda preku popre~enosta idijagnozata, a poddr{kata koja mu seдava ima za cel negovo menuvawe, so

cel da se vklopi vo sredinata.

[to e INTEGRACIJA?(во edukativna smisla)

� Integracijata ne podrazbira nikakvi reformski promeni na u~ili{teto, odnosno na u~ili{teto, odnosno deteto e ona koe {to treba da se prilagodi.

� Дete po merka na u~ili{teto.

karakteristiki na INTEGRACIJATA:

� Deteto so POP se vklu~uva vo RU, no vo nego ni{to ne se menuva

� Nepromeneti se: stepenot na obu~enost na nastavnikot, programite i metodite za rabotaprogramite i metodite za rabota

� Od deteto se o~ekuva da se prilagodi kon barawata na sredinata.

� Deteto treba da se dovede do nivo na normalnost koe e blisko na nivoto na funkcionirawe na decata vrsnici

Glavno ograni~uvawe naintegrativnoto obrazovanie erigidnosta na obrazovniot sistem,samo decata so mali pre~ki vorazvojot mo`at da bidat uspe{novklu~eni. Одреден број на deca so

ограничувања на INTEGRATIVNOТО образование

vklu~eni. Одреден број на deca sopre~ki vo razvojot ne mo`atnikoga{ da bidat dovolno“pripremeni” ili“rehabilitirani” za da bidatвклучени vo tradicionalnata,redovna u~ilnica.

Integrativnoto obrazovanie ~estose sfa}a kako skalило koninkluzivnoto obrazovanie.

Сocijalniot model ne ja tretirapopre~enosta samo kako problem naindividuata, tuku i kako problemna op{testvoto.

Op{testvoto mora da se menuva za

Socijalen model INKLUZIJA

Op{testvoto mora da se menuva zada mo`e da odgovori naspecifi~nite potrebi na sekojpoedinec - preku nova zakonodavna,obrazovna i socijalna politika iprilagoduvawe na instituciite sootstranuvawe na barierite vosredinata - arhitektonski i

psihosocijalni.

[to e INKLUZIJA?(во edukativna smisla)

� Inkluzijata sodr`i mnogu poinakov vrednosen sistem i filozofija na obrazovanie. Podrazbira zna~ajni promeni vo Podrazbira zna~ajni promeni vo odnos na programite za rabota, obrazovanieto na nastavnikot, metodite na rabota i na~inot na procenka na ostvarenite rezultati.

� Osnovna cel na inkluzijata e pottiknuvaweto na razvojot na site deca.

� Kulturna rekonstrukcija na u~ili{niot sistem

� Menuvawe na kompentenciite na nastavnikot

� Socijalno prifa}awe na u~enikot so POP i formirawe na ~uvstvo na

karakteristiki na INKLUZIJATA:

� Socijalno prifa}awe na u~enikot so POP i formirawe na ~uvstvo na pripadnost

� Sekoe dete se razviva spored svoite sposobnosti i tempoto koe mu odgovara.

� Poinakva vizija vo RU: vizija bazirana na heterogenost namesto homogenost

� Deteto so POP ne e problem tuku problem e obrazovniot sistem.

� Nastavnicite ja individualiziraat nastavata so pomo{ na stru~na poddr{ka

Posebno obrazovanie “Normalno” obrazovanie

Se menuva deteto za da se prilagodi na obr.s-tem

posebno dete

posebni nastavnici

posebno u~ili{te

“нormalno” dete

“нormalni” nastavnici

“нormalno” u~ili{te

Integrativno obrazovanie

сe menuva deteto za da se prilagodi na obr.s-tem

дete po merka na u~ili{teto

Inkluzivno obrazovanie

Decata se razli~ni

U~ili{te po merka na deteto

Korist od inkluzivniot proces- za decata so pre~ki vo razvojot

� Se pottiknuva razvojot,~uvstvo na sigurnost, zadovolstvo i samopo~ituvawe

� Se razviva sposobnosta zakomunikacija: izrazuvawe nakomunikacija: izrazuvawe nasvoite potrebi, `elbi, nameri

� Se razviva ~uvstvo za potrebite na drugite

� Podobra emocionalna kontrola i socijalizacija

-55% од децата со пречки во развојот биле/се третирани неправедно поради своето оштетување (Велика Британија, 2007)

Korist od inkluzivniot proces- za decata bez pre~ki vo razvojot

� Prifa}awe na razli~nostite kako normalnost

� Razvoj na vrednosniot sistem baziran vrz pozitivnoto iskustvobaziran vrz pozitivnoto iskustvoso decata so POP

� Razvoj na ~uvstvo za potrebite na drugite

� Razvoj na sorabotkata i solidarnosta vo detskiot kolektiv

Korist od inkluzivniot proces- za roditelite na decata so pre~ki vo

razvojot

� Steknuvawe ve{tini zapottiknuvawe na detskiotrazvoj

� Pozitivno iskustvo od� Pozitivno iskustvo odnapreduvaweto na deteto vou~ili{teto

� Razvivawe na realni stavovikon deteto i negovite mo`nosti

� Razvivawe na realni celi vo odnos na idninata na deteto

Korist od inkluzivniot proces- za roditelite na decata bez pre~ki vo

razvojot

Razvivawe pozitivni stavovi kon zaedni~koto{koluvawe na site dece.{koluvawe na site dece.

Korist od inkluzivniot proces- za nastavnicite

� Razvivawe na pozitivni stavovi kondecata so POP i nivnite roditelinivnite roditeli

� Kreirawe napozitivna atmosferavo oddelenieto

� Razvivawe naspremnost za usvojuvawe na novi metodi na rabota

1. Posebni u~ili{ta za deca so pre~ki vo razvojot (сегрегација)

2. Posebni oddelenija при RОU -sostaveni od u~enici so ista vrsta na popre~enost

Видови на едукација на децата со пречки во развојот во РМ

popre~enost

3. Redovno obrazovanie vo isto oddelenieso ostanatite u~enici (integracija), no bez sistemska podr{ka i prilagoduvawe na POP na u~enikot, tako {to nivnite postignuvawa se minimalni

4. РОУ (inклузија) сo sistemska podr{kai prilagoduvawe na POP na u~enikot

� Najgolem broj od decata so pre~ki vorazvojot u~at vo PU vo koi se upatuvaatna osnova na odlukata na Komisijata zarazvrstuvawe, koja go procenuvastepenot i vrstata na popre~enost

� PU funkcioniraa kako nezavisen iparalelen sistem so redovniot bezorganizirana me|usebna povrzanost.Deteto koe edna{ vleze vo посебниотsistem mnogu te{ko mo`e da se prefrli

POSEBNI U^ILI[TA sistem mnogu te{ko mo`e da se prefrli

vo redovniot, dodeka patot zaprefrlawe na deteto od redovniot voпосебниот sistem e {iroko otvoren.

� PU e poprilagodeno na potrebite nadecat so POP - programski, opremenostso specifi~ni nast.sredstva и primenana soodvetni metodi vo rabotata sou~enicite

U^ILI[TA

Инклузивно образование во РМ:

1998- 2004-20092011

Вработување 1998-2004

Проект

2004-2009

Проект модернизација на образованието

Вработување на

дефектолог

Клучни области за развој на инклузијата:

Инклузивна култура

• Изборен предмет на Педагошките факултет

Инклузивна политика

• Родителите имаат правода го запишат детето соПР во РОУ ОСВЕН вослучај кога посебнитепотреби на детето се одтаква природа да тоа

Инклузивна пракса

• Изборен предмет на Педагошките факултет

• Обуки• НВО• Медиуми

таква природа да тоатреба да ја слединаставата во посебноучилишта (член 51).

• Училиштето МОЖЕ даангажира дефектолог воодделенијата каде имадеца со ПР. (член 42,став 9).

факултет• Обуки• Дефектолог

25 училишта (17 општини)- стручни сорботници 52; 8 дефектолози

Ученици со ПР СО и БЕЗ наод и мислење

(166+224=390/19276)

Ученици со ПРСО наод и мислење

(166/19276)

Пречки во развојот СО БЕЗ ВКУПНО

N % N % N %

Интелектуална попреченост

98 55.3 79 44.7 177 45.4

Оштетен слух 5 62.5 3 37.5 8 2.1

Оштетен вид 3 33.3 6 66.7 9 2.3

Телесна инвалидност 8 80 2 20 10 2.6Телесна инвалидност 8 10

Аитизам 6 54.5 5 45.5 11 2.8

Хронично болни 11 73.3 4 26.7 15 3.8

ADHD 5 45.5 6 54.5 11 2.8

Социовоспитни проблеми и проблеми во однесувањето

12 16.4 61 83.6 73 18.7

Пореметување во говорот 18 23.6 58 76.4 76 19.5

Вкупно 166 42.6 224 57.4 390 100

NAJ^ESTI PRA[AWA POVRZANI SO INKLUZIVNOTO OBRAZOVANIE

PRA[AWA ODGOVOR

Vklu~uvaweto na decata so POP vo RU}e vlijae na nivoto na postigawe nadrugite deca?!

Dosega{nite iskustva od zemjite

vo koi ink. obr.se razviva podolg

vremenski period, poka`uvaat

deka nivoto na op{toto

postignuvawe ne se menuva.

So adekvatna stru~na pomo{,

Decata so POP vklu~eni vo RU nema

da napreduvaat?!

нapreduvaat, kako vo

obrazovanieto, taka i vo

emocionalniot i socijalniot

razvoj.

PRA[AWA ODGOVOR

Nastavniot plan i program mora da se menuva?!

Nastavniot plan i programtreba da stane pofleksibilen iprilagoden na u~enicite sorazli~ni sposobnosti.

Finansiskite sredstva se

Nedostatokot na finansiski sredstva}e ja onevozmo`i inkluzijata?!

Finansiskite sredstva se

potrebni, no mnogu mo`e da se

postigne so promenata na

stavovite na prosvetnite

rabotnici, kako i so primenata

na diferenciran pristap.

PRA[AWA ODGOVOR

RU moraat da se opremat so

dopolnitelni nastavni sredstva i

posebna oprema, a za toa nemauslovi?!

Treba da se ima na um deka

najdobrite nastavni sredstva

nastanuvaat so kreativnost na

nastavnicite i decata.

Nastavnicite se nesigurni vo pogled

na svojata nova uloga vo inkluzivniotproces i ~uvstvuvaat nedostatok naneophodni znaewa i ve{tinipotrebni za rabota so decata so POP,i veruvaat deka }e bidat prepu{tenisami na sebe?!

Nastavnicite sekako deka }e

dobijat dopolnitelni znaewa i

ve{tini preku razni obuki i

seminari.

PRA[AWAODGOVOR

Pregolemiot broj na u~enici vo odd. go ote`nuva optimalnoto realizirawe na nastavata, a faktot deka vo odd. }e bidat vklu~eni deca so POP, dopolnitelno gi demotivira

Vo zakonot za obrazovanie e

predvideno da ima pomal broj na

u~enici vo oddelenijata vo koi

ima vklu~eno deca so POP Nastavnicite?!

ima vklu~eno deca so POP

(-3; mah.2 deca so POP).

Vo mnogu RU rabotata nanastavnicite se vrednuva sporedprose~nata ocenka na odd., pazatoa nastavnicite se pla{atdeka deteto so POP }e ja namaliprose~nata ocenka vo odd. i so toa}e bidat “ pomalku uspe{ni” .

So voveduvawe na standardi

(kriteriumi) vo oblast na

ocenuvawe vakviterazmisluvawa

gubat smisol.

приказ на случај

ИНТЕГРАЦИЈА, ИНКЛУЗИЈА, СЕГРЕГАЦИЈА ИЛИ ИСКЛУЧЕНОСТ?