Terminologieën in praktijk

Sessie IconclassRijksmuseum Twenthe, 28 November 2016

Reem Weda Informatiespecialist Terminologieën

Inhoud Introductie Het RKD terminologieën Iconclass en (beetje) theorie Gebruik en ontwikkeling Oefeningen

RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Den Haag

RKD Collecties • kunstdocumentatie• bibliotheek• archieven• datasets (via

RKDexplore)• terminologieen:

RKDartists, Iconclass and AAT-Ned

RKDartists: biographical info 250.000 persons related to the arts

Dutch AAT: 36.000 generic concepts for heritage collections

Iconclass: 28.000 classifications for art subjects

Gecontroleerde terminologieën

Onderdeel van ‘Getty Vocabularies’ sinds 1980 Generieke concepten voor objecten en

afbeeldingen Inhoud alle materiele cultuur, en de benodigde

termen om dit te beschrijven De AAT is algemeen van opzet, niet contextueel

ingericht Bestaat uit 36.0000 concepten, 255.000

termen, inhoud groeit gestaag Strikte redactie, termen zijn gevalideerd door

bronnen Thesaurus structuur volgens ISO normen De AAT is meertalig: Engels, Nederlands,

Spaans, gedeeltelijk in Chinees, Duits en Portugees. Plannen voor Frans en Pools

Steeds internationaler qua onderwerpen

objectnaam: brons (beeldhouwwerk)

(300047333)

vervaardiger: Calamis

rol vervaardiger: beeldhouwer

onderwerpen: man, naakt

periode: Late Bronstijd, klassiek (Grieks)

materiaal: brons (metaal)

toestand: gecorrodeerd

vervaardigingstechniek: vormgegoten

Iconclass: 92H1 (story of) Neptune (Poseidon)

Nationaal Archeologisch

museum van Athene

Poseidon van Artemision

RKD in de ‘cloud’

1. Consistente invoer2. Aangeven van relaties3. Voor toekennen meerdere termen (tagging) en doorzoeken4. Betere informatieontsluiting5. Vertaling van begrippen, internationale aansluiting.

Waarom gecontroleerde terminologieën gebruiken?

Oefening: wat zien we hier?Pieter Brueghel de Jonge, Winterlandschap

Iconclass: 23F41 winter landscape; landscape symbolizing winter (the four seasons of the year)46A14 farmers46AA14 farmers - AA - female farmer, farmer's wife31B522 drunken brawl (usually peasants fighting in an inn)31D14 adult man31D15 adult woman31A2731 falling33A61 help (to an endangered fellow man)5(+6) Abstract Ideas and Concepts (+ situation or event (especially in genre-painting) with symbolical connotation)23F41 winter landscape; landscape symbolizing winter (the four seasons of the year)43C244(+8) skates (winter sports) (+ quarrel, disagreement (in sports, games, etc.))41A7751 container made of plant material other than wood: basket25G3(WILLOW) trees: willow

Henri van der Waal (1910-1972)Begin in 1950 : project met RKD‘Decimal index of the art of the Low Countries’; D.I.A.L.Iconclass publicatie 1973-1985Voor computer: 1990-2001 (cd-rom)Online browser vanaf 2004. Update in 2009.Gebruikt door RKD en anderen wereldwijd.

Melencolia I, Albrecht Dürer, 1514

Iconografie & Iconologie

Hoofdelementen:• Vakspecifiek classificatiesysteem• Alfa-numerieke codes met tekstcorrelaten• Hierarchisch geordende thesaurus• Alfabetische index van trefwoorden• Meertalig (Engels, Duits, Frans, Italiaan en Fins) En

Portugees, Spaans, Pools en Chinees in voorbereiding. Maar geen Nederlandse tekstcorrelaten, wel trefwoorden!

• Internationaal in gebruik online en gratis • LOD publicatie via API maar ook als data dump http://

iconclass.org/52D1

www.iconclass.org

Hoofdcategorieën:0 Abstract, Non-representational Art1 Religion and Magic2 Nature3 Human being, Man in general4 Society, Civilization, Culture5 Abstract Ideas and Concepts6 History7 Bible8 Literature9 Classical Mythology and Ancient History

Subcategorieën: Toenemende specificiteit binnen 2 ‘Natuur’

21 the four elements, and ether, the fifth element22 natural phenomena23 time24 the heavens (celestial bodies)25 earth, world as celestial body26 …

Toenemende specificiteit: 25 earth, world as celestial body; Hoofdletters25A maps, atlases25B continents represented allegorically25C geological phenomena25D rock types; minerals and metals; soil types25E geological chronological division; historical geology25F animals25G plants; vegetation25H landscapes25I city view, and landscape with manmade constructions…

Increasing specificity: extending the notation to the right with more digits.

25F animals:25F1 groups of animals25F2 mammals25F3 birds25F4 reptiles25F5 amphibians25F6 fishes25F7 lower animals25F8 extinct animals25F9 misshapen animals; monsters

www.iconclass.org

Hierarchische structuur

7 – Bible71 – Old Testament71C – Genesis: the patriarchs71C2 – story of Isaac71C21 – Rebekah (Rebecca) sought in marriage (Genesis 24)71C217 – marriage of Isaac and Rebekah

Rembrandt, Portret van een echtpaar als Isaak en Rebecca, 1662-1666

Iconclass: Bible71D12 Joseph sold into slavery and taken to Egypt (Genesis 37:12-35)

Andere (systeem)elementen

• tekst tussen haakjes• trefwoorden of ‘keys’• dubbele letter• Nummerieke toevoegingen (+1, +2 etc)

www.iconclass.org

Voorbeeld 11H Saints• 11H(AUGUSTINE) Augustine, bishop of Hippo; possible

attributes: arrows piercing his breast, book, child with spoon, flaming heart, heart (pierced with arrows), pen

• Keys: Augustine (St.) · Christian religion · arrow · bishop · book · chest (breast) · child · flaming heart · heart · pen · piercing · religion · saint · spoon · supernatural

• 11H(+3)saints (+ angel(s))• 11HH female saints• 11HH(MARY MAGDALENE)

Om onderwerpen te indexeren op thema’s, motieven, verhalen, situaties, activiteiten, gebaren, gebeurtenissen ideeën, motto’s en wonderenBijvoorbeeld:

31B6222 holding one's nose closed

33A11 baring the head, lifting one's hat

31B52 drunkenness

56F2 (personifications and symbolic representations of) Love; 'Amore (secondo Seneca)' (Ripa)

Cesare Ripa, Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants (1644) In Iconclass staan 2977 notaties die verwijzen naar de onderwerpen beschreven in Iconologia van Ripa

Dignita. Waerdigheyt.Een Vrouwe, die schoon is opgepronckt, hebbende eenen grooten steen op de schouderen, die met loofwerck, goude lijsten en eedele steenen geciert is, staende metten hoofde en schouderen een weinigh gekromt. Waer by verstaen wort, dat die geene die 't beproeft, alderklaerst sien kan, dat de Eerampten en Waerdigheyden niet anders en zijn als lasten en packen. …

Bron: digitale bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Barend Cornelis Koekkoek Middelburg 1803 - Kleef 1862 , Landschap met eikenbomen en ruïne 1855

• Annotaties25II6 landscape with bridge, viaduct or aqueduct - II - ideal landscapes25II5 landscape with tower or castle - II - ideal landscapes25II9 landscape with ruins - II - ideal landscapes25H213 river47I228 cattle driving, cattle driver25G3(OAK) trees: oak46C513 'en route', traveller under wayAAT 300264353 staffage300015636 landschap (voorstelling)

http://collectie.rijksmuseumtwenthe.nl/page/aggregation/museum-collectie/0140

Barend Cornelis Koekkoek , Landschap met eikenbomen en ruïne 1855

• Iconclass25II6 landscape with bridge, viaduct or aqueduct - II - ideal landscapes25II5 landscape with tower or castle - II - ideal landscapes25II9 landscape with ruins - II - ideal landscapes25H213 river47I228 cattle driving, cattle driver25G3(OAK) trees: oak46C513 'en route', traveller under wayAAT 300172863 romantisch (Europese Stijl)

• 300015636 landschap (voorstelling)

Iconclass browser

Digitale collecties en catalogus RKD via RKDexplore.Beelddocumentatie (meeste nog niet digitaal)

RKDexplore en Iconclass

Handboek Iconografie

Waarom Iconclass?

Er zijn op dit terrein geen andere terminologieën die….

• hierarchisch gestructureerd zijn(thesaurus)• meertalige inhoud hebben• zo uitgebreide inhoud op gebied westerse kunst

hebben• beschikbaar online en als Linked Open Data zijn• Worden gebruikt door: Rijksmuseum; Getty

museum and provenance index, Foto Marburg Bildindex en vele anderen.

Iconclass: www.iconclass.nl/ www.iconclass.orgRKDexplore (and RKDArtists) : www.rkd.nlWebsite AAT-Ned: www.aat-ned-nlBrowser Getty AAT: http://www.getty.edu/research/tools/vocabularies/aat/index.html

Reem WedaInformatiespecialist Terminologieënweda@rkd.nl