Q. F. F. Q. S.

HISTORIALiAm VJ J-thj

PRjECIPUE RECENTIORUM,SVEdAM inter & RUSSIAM*

Cujusparticulam qvintam,

ADSENTIENTE AMPLISS. SENAT. PHILOS.IN REGIO ATHKN/EO UPSALIENSI,

PR/ESIDE

Mag. CAROLOGEORGIL

Hjstör. PROFESS. Reg. et Ord.FAC. PHIL, m t. DECANO,

DISSERTATIONE ACADEM1CAPUBLICO EXAMINI MODESTE COMMITTIT

Stipendiarius Regius,ERICUS MALM,

SUDERMANNUS. -

IN AUDITORIO GUSTAVIANO, D. XXIII. DEC.MDCCLX.

i tpi• fco tö ifs-^j^Sfö jrssf^jll* riy' j^^loflSfiSöf^Stöffasfsäta&r?)-m&t -mm -mm? 1 ftifa *$£$&> <®$M- <%&

d\. m

Exceffit e vita haud ita multo poft BASILIDFS,,Ruffica fceptra THEODORO Filio , quemFQEDOREM Rufli adpellant,, relinquens ?//). Hic

ut

in) v. P. ODERBORN. I., c. p. 316. 321,. Obiitautem BASILIDES d. XXVIII. Mart. an. MDLXXXIV.Hunc tanquam Tyrannum omni diritate atque immani-tatc teterrimum depingunt ipfe ODERBORNIUS, quivitam Ejus perfcripfit, nec non omnes, quos fsepiusnorriinavimus rerum Livonicrarum Scriptore*, & ma-xime ALEX, GVAGN INUS in Defcript. Mofcovise.vid. Colled.. Rer». Mofcov. p. 182^ feq. Sed veronon defunt, qui mitius de Eo judicium efie feren-dum ftatuunt , Ejus memoriae adfperfäm tyrannidismaculanY eluere faUgentes. In his ipfe'fult Magnus. Mo--fcovis Imperator PETRUS I, qui aliquando fertur cumBASILIDE Se fuaque facinora comparafTe, & fimul adfir-mafle BASILIDEM, utpote Principem magnitudine & fir-mitate animi infignem, & optimum habuifle fcopum, tiecalia in adrniniftrando iaiperio ingrefium effe via, ac I-pfe ingrederetur. Qua de re legi meretur DAS VER¬ÄNDERT. RUSSLAND. part. II. p. i\. it. Diflert. devita & morte JÖH. BASIUDIS, eklem Operi (part.IIL p. ill.) adjeéh , cujus Audtor perhibetur Virnoftro 8cvo in RuHico Imperio Clarus ÖSTERMAN-NUS. Conf. quoque SALMON. Ree. HiR. Ruff* e-dit. REIGHARD. p.. 237. nec. non. CHR, KELCH. L

p., 40J, feq.

> 4T <

ut totus a parente diverfus, hebetiori erat inge-nio parumque ad tantum imperium aptus »), ftcregiminis primordia turbulcnta fatis oj fpem tu-

G tioris

n) Alfter quidem habet onus P. ODERBORN. 1. c,p. 518, qui THEODORUM in^enio fuifle civilt & tern-perato praeiicar &c. Sed reliqul omnes parum fplendidede Illo fentrunt, & in his quoque LAUR. MuLLER. quiteftefn citat SAPIEHAM > Polonicura ad Ruffia? aulamtum Legatum. vid, Ejusd. Hift. Septent. p. ioo, it. STA-NISL. LUBIENSKI1 opp. poith. pag. 28.

o) Binos feil, filios reliquerat BASILIDES II. (maxi*mus natu JOHANNES, a patre male habitus, ante eutnobierat), THEODORUM & DEMETRIUM. Huic bi-mulo tutorem inftituit BOGDAN. BIELSIUM , qui pluri-iTium apud fe gratia valuerat? I1U quatuor adjunxit Sena¬tores, de quorum confilio Respubiica adminiftraretur.Moxnon modo hi mirum in modum fecum discordare,fed etjam ipfe BIELSIUS, regnandi cupidus fummsequepoteftati, ad pupillum vel fe potius ipfum , fummotoTHEODORO, vindicandae, inhians varias excitare turbas*Et ifti quidem tumultus, hoc graviores, quod fratrumin-ter fe de Regno effent cerfamina, interventu procerumRufforum, qui THODOR0 favebant, & BIELSIO iriexilium adto, tandem funt coropreffi. Sed fimul ut, exhoc difcrimine enaerfus, ad Imperii gubernacula federeccepit THEODORUS , illa tradianda commifit BORISIOGUDENOVIO (HODUNUM adpellat LUBIENSKI),Supremo ftabuüPraffedlo, cujus vel fororem, vel filiamduxerat in matrimonium: & cum ille fic amplam effetnadlus occafionem affedtandi imperii, nova itetum haecmotuura fuit materies, qui Rufiiam poftmodum gravi*

«5® ) 4<5 C

tioris- ab illa parte; vicinix facere videbantur Sve¬ds , Polonis hoftilia Ruffis moliendi anfam dare p),Sic tranquille decurfum eft triennium Pluflenftuminduciaruiti, quo ad finem vergente^ Legati q)

utrius-

ter eoncufferunt$ quemadmodum fuo loco monebitur in»ferius. Conf. inter. P. ODERBORN. 1. c. p. 120. feq. ST.LUBiENSKI. I. c MARGERET. Stat. Imp Ruff. foLCHR. KELCHIUS 1. c.pag. 40g. ex fuperioribus eft cor-rigendus.

p) Fatet Id ex literis, quas ad STEPHANUM Po-Ion. Regem dedit LEO SAPIEHA, Ejus ad BASILI-DEM mfffus Legatus, fed qui poft Hujus demum mor¬tem in Mofcoviam adventaveraf. Exponit ille, quo inftatu Rufforum res effentr fuoque Regi eft au<ftor, nepacem (Zapolfcienfem puta v. fupra p. $5.), cujus con-firmandac eauffa THEODORUS nuper Oratores in Polo-

, niam ablegaverat, cum iilis lervaret, quin potius rem*pora ifthcec, Rufficae Reipublicse impedita* fuum in com-modum converteret, in Smolefcenfem Ducatum & Seve-rienfem, dttionis quondam Poionic£eT fed a BASILIO &Ejus patre JOH ANNE Bas. I. abfciffos, vi invadendo,,unde via Uli ad ipfam Mofcuam pateret &c. Ipfas has li-teras,, ut & quid Rex, cujus ad pacis confilia inclinacioranimus, Legate refcripferit r exhibet LAUR. MüLLE-RUS I» c. p. pr- feq. conf- & P. ODERBORN I. c. p. 3 it.Deinde cum Varfovienfia comitia ex Regis voto nonprocederent r pacem cum Ruffis in biennium prorogavit.V. L. MüLL. 1. c» p. roc).

q) Svecorum Legati fuere CLAUDIUS Achar,(Tott), R« Sv. Senat. & Gub. Finl. PONTUS DE LAGARDHJS, Lib. Bar. R. Sv. Sen. & Supr. Exeercit. Dux,CLAUDIUS BIELKIUS, L. B. R. Sv. Sem & Gubern.

«as? ) 47 c <§*£>

iitriusque partis in finibus coeunt, dc eonditionibus perpetuae pacis a&urir). Ruffi ferocius, quamantea, locuti, pofcebantprimo omnia 3 quae Sveciin Livonia Ruffiaque expugnaverant s), & hoc re-

G 2 cufato

Cronoberg, CHRISTER. Gabriel. (Oxenftierna), L. B.Confiliar. tum aulicus, deinde R. S. Sen. THURO Nicol.(Bielke J, tum Confil. Aulicus, mox R. S. Sen. CA-ROLUS Henr. (Horn), Feltmarefchallus tum & Gub.Aboéns. &c. De quihus Fingulis Vid. llluftr. A* A. aSTIERNMAN. Index ad GIRSIUM, fuis locis.

r) J. MESSENIUS i. c. tom Vil. p. 77. Ruffos haeoccaljone pacis cum Svionibus ineundae fuifle ftudiofos,propter infultatwnes , inquit, maxime Polonorum Smalen*fcovienjem & Severienjem Ducatus fiaqitantium contuma-etter. C fr« Id. ib. p, 7/. it. J. LOCCEN. 1. c, p. 403. Idvero pacis ftudium Rufforum hoc in conventu Legarineutiquam prodidiffe diel poterunt, intolcrabilibus fuispoftulatis; & prseterea, an Rex STEPHANUS tnemora-tas provincias a THEODORO revera repetieritj hocminus dixerim ego, quod ejusmodi nihil 9 fed tantumquerelas de Livonicp titulo, a Rufforum Czare ufurpato,contineant Regis ad SAPIEHAM literse fuper. cit. ap.JMuLLERUM. In comitiis Varfoviae menle JanuarioMDLXXXV. indidis, Smolenfcii recuperationem Ordi-nibus Polonicis commendare quidem fibi propofuerat R.STEPHANUS; Sed vero hsec comitla, infedis omninorebus, iunt diffoluta & pro nullis habita. Vid. L« MUL¬LER 1. c. p. /08. CHR. KELCH. I. c. p. 413.

j) Poftulabant Rufforum Legati> reddi fibi Revali-am, Padifum, Na/vam Livonicam, ceteraque LivoniaeSveciese loca, quse quidem nullo juris titulo ad fe per-tinere poterant demonftrare; nec non Ivanogardiam >

SÄt ) 48 C

eufato t), ut fibi liceret certa pecunias fumma red-imere propugnacula Ruffica, qux jam in Sveco-rum erant poteftate; his vcro etjam rejectis, conei-iium tandem ineunte menfe Nov. a. MDLXXXV.his finitum eft pa&ionibus:

1. Sveci retinerent omnia, qua a Rujfis obti-mierant.

2. Fesdus inäuciarum Plujfenfium fartum te-fiumque mannet, per quatuor annorwn fpatium..

3. Anno infequenti convenirent Legati, unio-mm ftabilitum ; nihil vero ß tranfigi poßet, qua¬tuor tarnen annorwm fcedus invialatum maneret u).

Hic

Jamogardiam, Coporiam , Kexholmiam, didonis anteaRufficoe, fed jam Svecorum armis expugnata; ad haecomnes , quos ex his terris perceperat reditus JOHAN¬NES R. & quicquid Ruffi in hoc bello acceperint detri-menti, farciri volebant, repetita infuper conditione, inomnibus eorurn cum Sveds iftius temporis transadioni-bus ad naufeam usque jadrata, de pace non cum ipfoGzare, fed cum Novogardiae Praefedo, facienda. Vid./EGJD. GIRS 1. c. p. iGO.

t) Sveci ad h&c a Rufiis fumtus belli, cujus ill!fuerant audores, jure repofeente«, non alJter quam in-ter JOHANNEM R. & ipfum THEODORUM pacis ne¬gotium confickndum adrnittebant. Hinc iili nonnihifremittere & primo de Livonia cedere , deinde pecuniamofferre &c.

u) Vid. JE. GIRS. I. c. p, i©!. J. LOCCEN. Ue. p. 40j. J. MESSEN. I. c, p. 77. Legati Svecorum,fcedere i&o, in patriam reverfuri, prope Narvam, ex

naigpyw -*

) 49 (

Hic quoque, quem terrium momentum irnpe-rabat, actus eft conventus ; cum vero a poftulatis,qux antea retulerant, defiftere nollent RufTorumLegati, irrita fuit ifth&c de perpetua pace tra£ta-tio: confirmatis tantum quadriennii induciis xj*Ceterum Ruffis hoc paäo Livonia, quam, tantisopibusadgreffi, totam propemodum occupaverant,cxucis y), Svionuniarma, ternario hoftium num^ro paria, rebus, per viginti jam annos, in oris

G 3 hifce

navi rupta, in maximum vit« difcrimen funt addu&l,& iple DE LA GÅRDiUS aquii fufTocatus. Cfr. ÄutLjam cit.

x) Vid. &. GIRS. I. e. p. 104. b LOCCEN. I-c. p» 404. Qui etjam R. JOHANNIS, IndlgnilTime fe~remis, fe continue de pace traétandi caufTa ad Prsefe-åum Novogardi# remitti, 'ad THEODORUM hac dere fiftunt literas.

y) Huc pertinent, qu« R. HEIDENSTENIUS,quamvis fad folam Zapolfcienfem pacem refpiciens, deftatu Rudi® , circa ifta tempora, habet, Quibiis tamenin omnibus detrimentis, inquit, (recenfuerat autem lo-ca, qua? Rufii Polonis in Livonia conceRerant), nullunijortaßis majus cenjeri debeat, quam quod, portubus cun-clis amiffis, a Boryjlbenis autem naviqatione jam ante lur»carum armis exclufus ( RufTorum CZar), a mari fereomni, praeterquam glaciali, importuofißlmo ac periculojißi-»20, atque aIiarum fere nationum, eccidentalium^ac meri-dionaliwn commerciis, in penitioremMofcoviam tanquam re-legatus - - - - Videatur. Vid. de bell. Mofcovr ad finernLibr. V. p. 410.

«££ ) ro c

hifce prseclare fortiterque geftis, maxfmo in honore a vicinis haberi ccepta z).

§. X.Nova jam Tub ipfis induciis, difcordiarnm

tempeftas e Polonia videbatur exoriri. Namqaeinter procos Polonici folii a), poft STEPHANIR. obitum vacui b), fua quoque profeffi funt no-mina & SIGISMUNDUS Svecix Princeps Hsere-ditarius, JOHANNIS R. ex CATHARINA Foto¬

na

z) Conferri meretur BALTH.RUSSOV. Chron. Li-von. ad calc. & ex eo J. J. SCHMAUSS. Introd. in not.

Stat.part.il. p.4}.♦

a) PolonicaeCoronseCandidati, praeter fupra memo,ratos, & nonnullos indigenas proeeres, celebranturMA-XIMILIANUS Außriacus, lmperatoris RUDOLPHI II.fräter, & SIGISMUNDUS, Batbor. Tranfylvan. Prin¬ceps, demortui Regis ex fratre nepos ; quanquam hujusnuncii fpeélatores magis quam competitores fuerunt, tefteP. PIASECIO in Chron. gefh in Hurop. fing. p. 70.

b) STEPHåNUS R. cum fucceffionem Polonicam adfuos Battoreos tradu&urus, hane ob caiifiam generalis in*dixiflet comitia, morte ed praeventus d. 13. (nrmamha-bet MiiLLER 1. c. p. 114. & ex 1II0 alii) Decembr. a*MDLXXXVI. vid. P. PIASEC. I, c. p. 63.

tg23> ) n C

na films c), Sc THEODORÜS, Magnus RuffiasDux d)r maximis quisque pollicitationibus, Polo-

norum, ,

r) Ut Poloniae Regnum pro filio ambiret, magno-pere fvafit JOHANNI R. ANNA JageHonkö, STEPHA-NI vidua, matertera SIGISMUNDE, Fuum legatum VAN-SKIUM hane ob cauflam in Sveciam mittens. Et illa quo-que nihil fecit reliqui, ut quam plurimos procerum Po-lonorum in SIGISMUNDI pertraheret partes, quorumprinceps facile fuit JOH. ZAMOISCJUS, Regni Cancel-iarius^& Archiftrategus,, magnce au&oritatis vir &pruden-tlsconfirii, cujus opera magni omnino fuit in toto hoc ne¬

gotio* Certicr deinde f3&us JOHANNES R. de propen-fa Polonorum in Sfgismundum voluntate, amandavit inPofoniam ERICUM SPARRE R. Sv. Sen. & Vicar,Cancellarium, uf & Com. ERICUM BRAHE, In com-modo Svecorum promovendo evigilaturos. Vid. JON..VERVING. Hift. Sigism. p. 55. 5g, 5p. IL GIRS I.e. p.105. P. PlASEC. I. c. p.71.

d) Ad Theodorum maxime fe primum incllnabanrPoloni, ut qui genere Slavonieo & babitu fimilis, neciåiomate lingva multum differens ab Ulis erat, ait P. PIA-SECIUSI.c. p. 70. RufTorum etj'am Oratores prius adSenatus colloquium admiffi funt T quam Sveci > quam ob

) fa C

norum, in futura Regis cle&ionc, fuas in partesftudia folicitans e).

rerit & hi , in Senatus concefium vocati, fuam cauflamnoluerunt perorare, nift interpofzta interceffione, qua di- !gnitatem fui Regis Regnique Sveciae antiqurtatem & tr^os-igktv vindicabant, in medium quoque prolata orationeNICOLAI RAGVaLDI, in Bafileenft quondam conciliofimili de re habita* Vid. JON« VERVING. 1. c» p. $9*MESSEN. Lc. p<8*.

e) THEODORUS promittebat ampliavé Volonite Re-gntitn, adjunffö Uti MoJcovi<e Jmperio; verba funt P. PIA-SECIl1. c. Et Lithuanl maxime nobiles Ruflicis parti¬bus favebant, qiiod, quanquam Rufli® Poloniseque con-

jun&ionem » fsepius licet in comitiis jadatam, nulla fe-re in fpe habebant, crederent tamen non tantum Lithua-nise res fic fore tranquilliores,fed etjam Smolenfciam, Se-veriamque, absque belli martisquedifcrimine, fe recupera-turos: adhoec, cum perfpeélum haberent THEODORIin-genium, Regni proceres facile in imperii partem venturos,Ifta vero graviflimis argumentis, ex ftjperiorum tempo,rum memoria longius arceffitis , refellebant Svecorum Le-gati. vid, DÄV. CHYTR/EI Chron. Sax. p. 783« feq.

B

Q, F. F. Q. S.

prieciplSVECIAM ü

particüADSENTIENTE

in regio

PF

Mag. C 'hjstor. pk

fac. pi

dissertatPUBLICü ÉXAM

Stip

ericin auditorio

+QpCARD