herstel kingma state - folder

8/14/2019 Herstel Kingma State - Folder

http://slidepdf.com/reader/full/herstel-kingma-state-folder 1/12

Herstel Kingma State

Visie op het herstel van Kingma State

Schetsplan en toelichting

Wonen op Kingma State



1

De stichting Herstel Kingma State is in 2001 opgericht. Zij beoogt herstel van hetvoormalige landgoed in moderne vorm. De stichting beschikt over de benodigde grond omeen landgoed van 10 hectare te realiseren. Er is een visie ontwikkeld op de wijze vanherstel en een plan opgesteld voor de landschappelijke structuur. Het plan houdt rekeningmet de bouw van vier tot zes woningen, gegroepeerd rond een gemeenschappelijkebinnenplaats, in een parkachtige setting.

De herontwikkeling van Kingma State is een particulier initiatief zonder winstoogmerk.

Wonen in het oude Friese terpenlandschap



2

Visie op het herstel van Kingma State

Historie

Het herstel van Kingma State beoogt het terugbrengen van een cultuurhistorischbeeldbepalend element van formaat in het Friese terpenlandschap.

Bezittingen van Ignatius van Kingma in Zweins in 1700

Chronologie van de bewoning van Kingma State

±1450 - 1538 Jelle Kingum 1700 - 1748 Zacheus van Ghemmenich± 1480 - 1555 Pieter Jelles Kingum 1748 - 1770 Court J. van Beyma x Petronella van Idsinga

1525 - ± 1603 Jelle Pieters Kingma 1770 - 1808 Julius Matthijs van Beyma thoe Kingma1560 - 1610 Pieter Jelles Kingma 1808 - 1825 Eduard Marius van Beyma thoe Kingma

± 1610 - 1652 Seackle Intes van Kingma 1825 - 1847 Julius Matthijs van Beyma thoe Kingma1652 - 1700 Ignatius van Kingma 1864 State afgebroken

Het oude zeekleigebied ten oosten van Franeker werd in de periode van de 15 e tot de 18 e eeuw gekenmerkt door een groot aantal statige woningen die het landschap eenindrukwekkende allure moeten hebben gegeven. Van deze Staten resteren er in dezeomgeving nog slechts een zeer beperkt aantal.

Vier kilometer ten oosten van Franeker ligt het dorp Zweins. Zuidwestelijk van Zweins ligteen ruim 2 hectare groot, bebost terrein, topografisch aangeduid als “ ’t Hofke”. Tot 1864was hier “Kingma State” gelegen.

Wanneer de state werd gebouwd is niet precies bekend, maar vaststaat dat in 1413Kinghum al een “rechtvoerende” sate was. De sate was toen kennelijk eigendom vanSicka Syaerda uit Franeker, destijds een van de belangrijkste edelen van Friesland. Hijoefende de rechtspraak uit voor Kinghum. De oudst bekende bewoner van de sate wasJelle Kinghum, hij moet omstreeks 1450 geboren zijn. Een van zijn nakomelingen (uit de



3

eerste of tweede volgende generatie) heeft het eigendom van de sate verworven. Daarnais de naam via King(h)uma veranderd in Kingma. Vanaf ca. 1600 is sprake van een state.

In de Kerk van Zweins liggen driegrafzerken van Kingma’s, namelijk vanInte Jelles Kingma (achterkleinzoon van

Jelle Kinghum), van zijn zoon Saeckle enzijn kleinzoon Ignatius (Inte) Kingma. Delaatste was Kolonel in het leger derVerenigde Nederlanden. Hij overleed in1700 en was de laatste Kingma die destate bewoonde. Kingmawapen op grafzerk

Hij had geen wettige kinderen en liet de state na aan een zoon van zijn zuster Trintie:Zhaccheus van Gemmenich. Diens dochter trouwde met Coert Julius van Beyma endaardoor ging de state over naar de van Beyma’s. De laatste bewoner van de state wasJhr. Julius Matthijs van Beyma thoe Kingma. Hij overleed in 1847. De state heeft daarnaleeg gestaan tot 1864 en is in dat jaar verkocht en afgebroken.

Aquarel van Kingma State door A.Martin Foto uit midden 19 e eeuw

Kort er voor zijn door de Leeuwarder tekenmeester Albert Martin een potlood tekening,een aquarel en een litho van de state gemaakt, deze worden alle drie in het depot van hetFries Museum te Leeuwarden bewaard. In de periode voorafgaand aan de afbraak is ereen foto gemaakt van de state. De state stond bekend als “een zeer schoon gebouw enhovinge”. Verschillende bewoners van de state hebben vooraanstaande functies gehad inhet provinciale bestuur of waren Grietman.

Er waren meer staten in Zweins. De kaartvan Schotanus uit 1718 vermeldt ook:Groot Heerma, Heerma State, Rinnerdaen Van der Waeijen.

Deze staten of saten waren blijkbaar minder belangrijk dan Kingma State en dedenbijvoorbeeld ook niet mee in de rechtsomgang. Van deze buitens is in het landschapweinig tot niets terug te vinden. Het grote aantal staten betekent wel dat er ter plaatsedestijds een relatief grote welvaart was.



4

Actuele situatie

De toegang tot Kingma State liep vanafde weg langs de Trekvaart. Waar de vaneen bomensingel voorziene oprijlaanbegon was een klein huisje gebouwd dat

als ‘Zomerhuis’ staat aangegeven op eenplattegrond van het State-terrein. Dit zaldestijds als theehuisje aan het watergefungeerd hebben. Dit huisje bestaatnog en wordt particulier bewoond. Ook deoprijlaan (‘singel’) is nog heel duidelijk inhet landschap terug te vinden. Naast deoprijlaan lag een ‘opvaart’ waardoor menper boot bij Kingma State kon komen. Inhet ‘kerkepad’ (van de driesprong naar dekerk) lag een stenen brug over deopvaart. De brug is weg, het kerkepad isnu een verharde weg. Van de opvaartresteert nog een smalle sloot.

De circa 2 ha grote huiskavel, waarop Kingma State was gelegen, is in de jaren ’70 van devorige eeuw tijdens de ruilverkaveling bebost. De buitenkant van het bos wordt gevormddoor een brede grasstrook. Verder loopt ongeveer midden door het terrein een breedbospad. Delen van de oorspronkelijke gracht zijn nog goed te zien, maar wel aan hetdichtgroeien.



5

Uitgangspunt voor het ontwerp: comfortabel wonen met hoge kwaliteit

In het streekplan Fryslân 2007 zijn de volgende uitgangspuntenvoor nieuwe landgoederenomschreven: Wij zien ruimte voor nieuwe landgoederen in Fryslân.Bij een nieuw landgoed gaat het om een ruimtelijke en functionele eenheid met één hoofdgebouw van allure als cultuurhistorische uiting van deze tijd. Het hoofdgebouw heeft maximaal 10 wooneenheden en ligt op een perceel van meer dan 10 hectare, waar tevens nieuwe landschappelijke en natuurlijke waarden worden ontwikkeld. Meer dan 90% van de oppervlakte is openbaar toegankelijk. Ook vormen van bosbouw en landbouw kunnen deel uitmaken van een nieuw landgoed.Het hoofdgebouw heeft primair een woonfunctie maar daarnaast zijn lichte vormen van ambachtelijke bedrijvigheid passend bij het landgoed mogelijk, ook in eventuele bijgebouwen.De maatschappelijke meerwaarde van een nieuw landgoed moet aantoonbaar zijn, waarbij de ontwikkeling van landschappelijke en natuurlijke waarden door de overige functies wordt gefinancierd.

Belangrijke kenmerken van de huidige situatie zijn de rust en de (groene) ruimte. Dat geldtzeker voor nieuwe bewoners uit verstedelijkte delen van Nederland. Wij willen dezekwaliteit versterken op moderne leest, gebruik makend van de cultuurhistorischegrondslag zoals we die kennen in de vorm van de voormalige bebouwing en het landschapvan de state. Voor de inrichting passen de volgende functies in onze visie:

Woningen, gegroepeerd rond een binnenplaats, in de vorm van een‘statig landhuiscomplex’

Gemeenschappelijke ruimten met o.a. gastenverblijf, erfgoed-toonkamer

Parklandschap met bestaand bos, stinzentuin, nieuwe waterpartijenen landschapselementen

Voetpad langs buitenzijde met voorlichtingspanelen over historieDe te realiseren woningen zullen aantrekkelijk moeten zijn voor zowel bewoners vanbuiten Friesland als vanuit de regio zelf.Daarmee wordt een economische impuls gegevenaan de regio. Door de museale functie en het plaatsen van borden met toelichting enperiodieke rondleidingen over het terrein kan de State tevens bijdragen aan de gewensteversterking van het cultuurtoerisme in Noordwest Friesland.Het hoofdgebouw van allure omvat, naast woningen, ook gemeenschappelijke ruimtenzoals een gastenverblijf, een museale toonkamer en werkruimtes. Door herstel van hetoorspronkelijke reliëf in de vorm van terpen en waterpartijen zoals grachten, dobbe enzwanenvijver en de aanleg van nieuw bos levert de herbouwde State een bijdrage aan de

versterking van de ecologische kwaliteit van het gebied.

De herontwikkeling van Kingma State is een particulier initiatief zonder winstoogmerk. Ervindt samenwerking plaats met Staatsbosbeheer, de lokale overheid en (boven)regionaleinstanties zoals ondermeer de provincie Friesland en natuur- en landschapsorganisaties.De lokale dorpsgemeenschap is vanaf het begin van het initiatief bij de ontwikkelingbetrokken.De herbouw van de State op basis van de informatie over het goed rond het midden vande 19 e eeuw betekent niet noodzakelijkerwijs dat er gestreefd wordt naar een kopie ofreplica van deze toestand. Het ontwerp krijgt een vernieuwend karakter door enerzijdsaansluiting bij de cultuurhistorische identiteit en anderzijds een hoge bouwkundige enlandschappelijke kwaliteit. Daarnaast dienen gebouw(en) en het omringende landschap tevoldoen aan hoge eisen van duurzaamheid.



7

Structuurschets landgoed Kingma State



8

Het eeuwenoude grillige slotenpatroon in dit terpenlandschap is voor het ontwerpuitgangspunt geweest.Door deze grillige randen van het eigendom ook in de derde dimensie te benadrukken metsteeds een verschillende vorm van beplanting krijgt de buitenplaats als vanzelf ietsgevarieerds en interessants. Het bestaande landschap transformeert zich naar ietsnieuws. De bestaande patronen in het weidegebied rondom het bosje worden opgepakt en

veranderd in bospercelen, parklandschap, plassen of weiden omringd door monumentaleboomsingels in de vorm van een laan.

Alle sloten worden fors verbreed om het waterrijke karakter van het Friese landschapgestalte te geven en de nieuwe buitenplaats de nodige allure te geven. Wat is eenbuitenplaats immers zonder water en bruggen? En met water worden belangrijkenatuurelementen als het bestaande natte bos of het privé gedeelte als vanzelf begrensdzonder dat hekken en dergelijke noodzakelijk zijn. Een bijzondere waterpartij is het ‘GrandCanal’, een langgerekte waterpartij op de plaats van de vroegere opvaart die KingmaState met Kingmatille en de Harlinger Trekvaart (thans het Van Harinxmakanaal) verbond.Dit element geeft lucht aan het buiten, maakt de historische relatie met Kingmatillezichtbaar en markeert de bijzondere status van dit ogenschijnlijk gewone bos aan devoorbijganger op de Hoofdweg.

De entree ligt vanuit Franeker gezien na de bajonet in de Salverderweg/Hoofdweg. Overeen brug bereiken de bewoners de oprijlaan door het bestaande bos naar het daarachtergelegen buiten in een parklandschap met aan alle zijden zicht op het omringendagrarische landschap en de kerktoren van Zweins aan de horizon. Dit is het privé domein.

De hele exercitie van nieuwe buitenplaatsen is bedoeld om het landschap te vernieuwenen naast landbouwkundig gebruik ook natuurontwikkeling en landschapsschoon tebevorderen en recreatiemogelijkheden te vergroten. Dus naast het voorrecht om op eenlandgoed in het buitengebied te kunnen wonen, ligt er de plicht een groen buiten aan teleggen en te onderhouden dat ook grotendeels toegankelijk is voor recreanten.

Voor wandelaars en paardrijders is er een aparte toegang aan de westzijde van KingmaState. Hier ligt een afschermend boscomplex met een laan die tot ver naar achteren reikten de wandelaars een omgang om de nieuw te graven plas dan wel de bolle weide aan tebieden met, door het grillige patroon van de aanwezige sloten, een steeds wisselend zichtop het omringende landschap en het parkgebied in het hart van het plan. De State is voorbezoekers volledig zichtbaar maar bewoners en bezoekers hebben geen last van elkaarsaanwezigheid.

Het huis ligt niet op dezelfde plek als het oorspronkelijke huis. Afgezien van het feit datzich daar waarschijnlijk archeologische resten bevinden, ligt deze plek in het bos van hetStaatsbosbeheer dat net wat begint te worden en dus gekoesterd moet worden, zeker inhet open winderige landschap van Friesland. Vandaar dat het huis ergens in hetparklandschap ten noorden van dit bestaande bos zou moeten komen en natuurlijk bijvoorkeur in de as van de oprijlaan die gemarkeerd is als een bestaande laan invoornoemd bos. De beoogde plek voor het huis ligt op de plaats van de voormaligeafgegraven terp, waarop waarschijnlijk de oudste bewoning was gesitueerd.

De bewoners van het huis moeten de aanleg van de gehele buitenplaats bekostigen. Het

laat zich daardoor aanzien dat er geen sprake zal zijn van één of twee bewoners maareerder van vier tot zes wooneenheden. Belangrijk daarbij is dat er een geheel ontstaat datmeer is dan de som der delen. Anders wordt het een villawijkje met tuinen in plaats van



9

een buiten met een park. De bewoners wonen in een gemeenschappelijk gebouw met hetparklandschap tot aan hun deur. De opzet van het gebouw zou zodanig moeten zijn datieder huishouden wel deel uitmaakt van het geheel maar anders georiënteerd is zodatieder het gevoel is heer en meester te zijn over het omringende park. In een dergelijkeopzet is het ook mogelijk een aantal gemeenschappelijke voorzieningen te realiserenzodat het wonen in een kleine gemeenschap naast een nadeel als minder privacy ook een

aantal grote voordelen kent.

Het huis zou eigentijds moeten zijn. Het gaat immers om een nieuwe buiten op de plaatsvan een verdwenen State. Zo’n moderne variant behoeft geenszins koud en kil te zijn.Integendeel. Het gebouw moet de allure van het park weerspiegelen en versterken. Hetmoet een gebouw zijn van ramen en deuren. Het moet een rijzig gebouw worden met eenzekere massaliteit en monumentaliteit. En het materiaal waaruit het is opgebouwd moetwarmte en comfort uitstralen en mooi verouderen. Het geheel moet een stoer, zelfbewusten bij voorkeur Fries karakter hebben. Duurzaamheid is een voorwaarde.Op deze wijze vormen huis en parkaanleg één geheel. De bewoners delen samen met deinitiatiefnemers de zorg voor de omgeving waarin zij leven. Zij bepalen gezamenlijk deprecieze inrichting van het landgoed en de opzet van het huis. Alleen dan kunnen zij zichaarden op deze plek, wordt het hun plek, hun buiten. Kingma State als een groen anker inhet open agrarische en zo prachtige Friese landschap.

Amsterdam, 5 september 2008Michael van Gessel, landschapsarchitect

Ideeënschets woningen rond binnenplaats



10

Wonen op Kingma StateBuiten wonen op landgoed Kingma State, gesitueerd in de nabijheid van Franeker,

omringd met alle charme van het Friese platteland.

U wilt graag buitenwonen op een landgoed?U bent met een kleine groep vrienden of gelijkgestemden op zoek naar een plek waar usamen buiten kunt wonen. U houdt van het ruime Friese landschap en zou daar graag metdeze groep neerstrijken.

De bekende landschapsarchitect Michael van Gessel heeft een ruimtelijk beeld ontworpenvan het toekomstige landgoed. Vier tot zes statige woningen, carré-gegroepeerd rond eengezamenlijke binnenplaats en gelegen in een park dat het statige landgoed completeert.De woonvorm op het landgoed is uitermate geschikt voor een groep gelijkgestemden dieeen gezamenlijke visie over kwaliteit en buitenwonen delen. Het ideaalbeeld is compleetals er ook nog een gezamenlijke interesse aanwezig is, bijvoorbeeld voor paardensport ofeen stinzentuin.Er bestaat de mogelijkheid om gebruik te maken van gemeenschappelijke voorzieningenzoals een gastenverblijf en atelierruimte. Er wordt rekening gehouden met veel ruimte voorvrijetijdsbesteding en ontspannen buitenleven rond uw woning.

Over de woningen en het parklandschap zegt ontwerper Van Gessel:“Het huis zou eigentijds moeten zijn. Het gaat immers om een nieuw buiten op de plaatsvan een verdwenen State. Zo’n moderne variant behoeft geenszins koud en kil te zijn.Integendeel. Het gebouw moet de allure van het park weerspiegelen en versterken. Hetmoet een gebouw zijn van ramen en deuren. Een rijzig gebouw met een zekere massaliteiten monumentaliteit. Het materiaal waaruit het is opgebouwd moet warmte en comfortuitstralen en mooi verouderen. Het geheel moet een stoer, zelfbewust en bij voorkeur een

Fries karakter hebben. Duurzaamheid is een voorwaarde.Op deze wijze vormen huis en park één geheel. Bewoners en initiatiefnemers delensamen de zorg voor de omgeving waarin zij leven. Zij bepalen gezamenlijk de inrichtingvan het landgoed en de opzet van het landgoed. Alleen dan kunnen zij aarden op dezeplek en wordt het hun buiten. Kingma State een groen anker in het prachtige Frieselandschap open en agrarisch.”

Kingma State ligt op ruim een uur rijden van Amsterdam en vijftien minuten vanLeeuwarden. Op een paar kilometer westelijk van het landgoed ligt de historischebinnenstad van Franeker.



11

Derde fase in de wooncarrière Wie zien wij als toekomstige bewoners?Actieve, ondernemende en bemiddelde Nederlanders geïnteresseerd in buitenwonenzonder de onmiddellijke nabijheid van stedelijke voorzieningen. Liefhebbers van het echteplatteland, die samen dit landgoed willen realiseren.Een groep die toe is aan de zogenaamde ‘derde’ fase in hun wooncarrière. De kinderen

het huis uit, maar nog lang niet toe aan verzorgd wonen, geen behoefte meer aan eeneigen tuin maar kiezen voor de allure van een goed onderhouden parklandschap.Het landgoed biedt ook ruimte voor bijzondere voorzieningen die het buitenleven zoaantrekkelijk maken. Denk bijvoorbeeld aan een werkplaats,atelier of paardenstalling.

De nabijheid van de paardenstal enmanege van de familie Fokkema inKingmatille ondersteunt deaantrekkelijkheid van de locatie. Delaatste naamdrager op de State, Ignatiusvan Kingma (1621-1700), was eenliefhebber van de ruiterij. Hij was kolonelmet een eigen regiment cavalerie in hetStaatse leger onder leiding vanbevelhebber Johan Maurits van Nassau. Ignatius van Kingma

De groep geselecteerde belangstellenden gaan gezamenlijk met ons de plannenuitwerken. Met deze aanpak wordt een organisch ontwerpproces ingezet. Het grotevoordeel hiervan is dat de bewoners van de woningen in een vroegtijdig stadium hunwensen kenbaar kunnen maken en voor de stichting de verkoop van de woningenverzekerd is.De lokale dorpsgemeenschappen van Kingmatille en Zweins, gemeentebestuur enprovincie ondersteunen ons initiatief van harte.

Bent u geïnteresseerd? Bent u geïnteresseerd en wilt u meerinformatie over de mogelijkheden omgezamenlijk dit landgoed te realiseren?Dan willen wij, Joost en Jeroen Kingma,initiatiefnemers en bestuursleden van deStichting Herstel Kingma State, graagkennis met u maken.

Op aanvraag sturen wij u een brochurevan Landgoed Kingma State toe.

Kijk voor meer informatie over de historievan Kingma State en de stichting op:www.kingmastate.nl of neem per e-mail contact met ons op:[email protected] .Correspondentie adres:Stichting Herstel Kingma State,Sterrenboslaan 20,

3972 GD Driebergen .

Kenmerken van het landgoed

• Eén hoofdgebouw van allure• 4 tot 6 individuele woningen, gegroepeerd rond een gezamenlijke binnenplaats.• Gemeenschappelijke ruimten met o.a. gastenverblijf, toonkamer, atelierruimte.• Bijgebouwen met mogelijkheid voor paardenstalling.• Parklandschap tot aan de voordeur met bos, grachten, stinzentuin, boomweides en wandelroute.•

Circa 1 ha privé, van openbaar toegankelijk deel gescheiden door water.

herstel kingma state - folder

Documents