Hayvanlarda Klinik Özellikler, Tanı ve Tedavi

Doç. Dr. Ahmet ÜNVERKafkas Üniversitesi, Veteriner Fakültesi

Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Kars

Hayvanlarda Klinik Özellikler

•

1-10 günlük inkubasyon dönemi•

Değişken klinik belirtiler

•

Akut ateş

karakteristik•

Ayrıca iştahsızlık, yorgunluk, öksürük

Yabani Hayvanlar•

Genelde ölü

olarak bulunur

•

Tavşanımsılar–

Ateş, ülser, apseler, lenfadenopati

–

Tuhaf davranışlar•

Kolay avlanmaları

•

Burun ve ayakların yere sürtünmesi•

Kas çekmeleri

•

Diğer: iştahsızlık, ishal, solunum güçlüğü

Laboratuar Hayvanları•

Tavşanlarda deneysel enfeksiyonlarda 8-14 günde ölüm–

ateş, güçsüzlük, ülserler, apsler, lenf yumrularında şişme, depresyon, iştahsızlık, ataksi, anoreksi, davranış

değişiklikleri, septisemi

•

Farelerde deneysel enfeksiyonda (peritoniçi inokulasyon) üçüncü

günde hastalık, 5.-7.

günlerde ölüm. Ölüm süresi 10-30 gün•

F. tularensis LVS farelerde F. tularensis SCHU S4 suşunun fare, kobay, tavşan, hamster ve ratlarda virulent

Kediler•

Hafif seyirden sepsis, şok ve ölüme giden şiddetli seyir

•

Ateş, depresyon, iştahsızlık•

Lenfadenopati, ağız ve dilde ülserleşme, pnömoni, sarılık, gastroenterit

Köpekler•

Doğal enfeksiyon nadir

•

Seropozitif köpeklerin varlığı ve subklinik seyir ihtimali

•

Ateş, iştahsızlık, kas ağrısı•

Oküler ve nazal akıntı

•

Enfeksiyon bölgesinde apseler•

Deneysel enfeksiyonlarda ateş, enfeksiyon bölgelerinde püstül oluşumu ve bölgesel lenf yumrularında yangı

Koyunlar•

Mevsimsel salgınlar

•

Sert kışları

takiben•

Aşırı

kene enfestasyonu

•

Ateş, depresyon, kilo kaybı, lenfadenopati, ishal, solunum güçlüğü,

öksürük, nefes almada

zorluk, sürüden geri kalma ve eklem rahatsızlıkları

•

Gençlerde ölüm•

Gebelerde abort

Büyük Hayvanlar•

Sığırlar–

Serpozitiflik mevcut, kısmen dirençli

•

Tektırnaklılar–

Ateş, solunum güçlüğü, depresyon, koordinasyon bozukluğu, bacaklarda ödem

•

Domuzlar–

Yetişkinlerde kısmen direnç

ve latent

seyir–

Gençlerde

•

Ateş, depresyon, solunum güçlüğü ve

sinirsel belirtiler

•

Evcil hayvanlar tularemi açısından rezervuar rollerinden ziyade, hastalığın epidemiyolojisinde kene gibi vektörlerin devamiyeti bakımından daha önemli

•

Doğal tularemi enfeksiyonları

primatlarda depresyon, ateş, anoreksi, kusma, letarji, dehidrasyon, ishal, lenfadenopati, deride peteşiler ve ani ölüm şeklinde

•

Balık, kuş, sürüngen, vizon ve amfibiyanlarda tulareminin varlığı

bilinmiyor

Laboratuvar Bulguları

•

Lökosit sayısı

referans değerlere göre normal, yüksek veya düşük

•

Trombositopeni•

Sedimantasyon yükselebilir

•

AST, ALT yükselebilir•

Na düşüklüğü, miyoglobinüri ve hiperbilirubinemi

Nekropsi Bulguları•

Türler arasında farklı–

Karaciğer, dalak ve lenf yumruları

büyük–

Gri fokal nekrotik odaklar

–

Bazı

olgularda lenf yumrularında apse

–

Nadiren akciğerde benzer lezyonlar

–

Küçük kan damarlarında tromboz ve infarktüs

Michigan Department of

Natural Resources

Tanı

•

Klinik ve nekropsi bulguları

Tularemi için özgün değil

•

Fokal nekrozlar psödotuberkülozis, listeriozis ve diğer bakteriyel hastalıklarda da görülebilmektedir

•

Kesin tanıda laboratuar yoklamaları

gerekli

•

Örneklerin alınması•

Kan, salya ve burun akıntısı

gibi salgılar, ülser

kazıntısı

veya sıvabı, lenf yumrusu biyopsisi ve apse biyopsisi örnekleri

•

İdrar ve gaitadan antijen belirlenmesi veya nükleik asit belirlenmesi

•

Ölen hayvanlardan karaciğer, dalak, akciğer, kemik iliği, lenf yumrusu, lezyonlu deri ve doku sıvıları

•

Serolojik testler için 1–2 ml akut ve iyileşme dönemi serum örnekleri

Laboratuar Tanısı

•

Örneklerin taşınması–

Yüksek biyogüvenlilik riski

•

Örneklemede dikkat edilecek husular–

İnhalasyon riski

–

Deri, mukoz membranlar ve gastrointestinal yollarla bulaşma

–

Klinik örnekler alınırken koruyucu önlemler (eldiven, önlük, maske vb)

Laboratuar Tanısı

Laboratuvar Güvenliliği•

Örnek gönderilen laboratuvar uyarılmalı

•

Örnek için BSL-2, canlı

bakteri için BSL-3 prosedürleri uygulanmalı

•

CDC Biyoterorizm hazırlık ve cevap programı

(Bioterrorism Preparedness and Response Program);

–

“A”

kategori; En fazla tehlike arz eden, bulaş

riski çok yüksek olan, toplum için

önemli

•

Direk mikroskopi–

Gram boyalı

preperatlarda etken gözden

kaçırılabilir–

Floresan antikor

Laboratuar Tanısı

www.cdc.org Larry Stauffer,

Oregon State

Public Health

Lab

•

Kültür–

Cystine’li kanlı

agar, Thayer-Martin besiyeri,

zenginleştirilmiş

çikolata agar–

2-4 günlük inkubasyon

–

Oksidaz negatif, katalaz zayıf pozitif, hareketsiz

–

Spesifik antiserum ile doğrulama, FA, Agg

Laboratuar Tanısı

•

Patolojik örneklerden kapillar tüp presipitasyon testi

•

Direk seroloji: LPS’ye karşı

poliklonal ve monoklonal

antikorlar

•

Hayvan inokulasyonu–

Kontamine materyal veya direk kültür negatif ise kobay yada fare inokulasyonu ve 7-14 günde ölüm

Laboratuar Tanısı

•

Moleküler teknikler•

Jel-temelli PCR: –

fopA, tul4 genleri, dış

membran protein

genleri–

100 bakteri/ml kan belirleyebilme düzeyi

•

Real-time: –

TaqMan, ISFtu2 element, 23kDa, fopA ve

tul4

genleri–

1 pg DNA belirleyebilme düzeyi

Laboratuar Tanısı

•

Moleküler teknikler•

16S rRNA gen sekans analizi, RFLP, Southern blot, PFGE

ve MLVA

•

Repetitive extragenic palindromic (REP) sekans ve enterobacterial repetitive intragenic

consensus (ERIC) sekans

Laboratuar Tanısı

•

Seroloji, –

Aglütinasyon

–

Mikroaglütinasyon–

ELISA

–

IFA–

Western blot

•

Antijen: sonike bakteri, purifiye LPS, purifiye OMPs, tüm bakteri yada eter ekstraktı

•

Çapraz reaksiyon; Brucella, Proteus ve Yersinia

Laboratuar Tanısı

Hayvanlarda Tedavi•

Kenelerin en kısa zamanda çıkarılması–

Uygun çıkarma tekniği

–

Çıkarmadan sonra ellerin yıkanması–

Antiseptik uygulanması

•

Antibiyotik tedavisi–

Streptomisin, gentamisin, tetrasiklin, kloramfenikol ve florokinolonlar

–

Erken tedavi–

Etkenin hücreiçi olabilmesi nedeniyle uzun süreli tedavi

–

Gerektiğinde

destek tedavisi

Hayvanlarda Tedavi•

Sistemik denemeler oldukça sınırlı

•

Kedi ve köpeklerde tavsiye edilen tedavi seçenekleri;–

Gentamisin, 6.6 mg/kg, IM, IV veya SC, 24 saatte 1 veya 2-3’e bölünerek

–

Doksisiklin, 5 mg/kg, Oral, 24-12 saatte 1 –

Kloramfenikol, Kedilerde: 50 mg/kg, oral veya IM, 12 saatte 1, Köpeklerde: başlangıç

dozu 100

mg/kg, sonra 50 mg/kg, oral veya IM, 8 saatte 1–

Enrofloksasin 2,5 mg/kg, oral veya IM, 12 saatte 1

Hayvanlarda Tedavi

•

Oksitetrasiklin (6-10 mg/kg)

kuzularda penisilin ve streptomisinden daha etkili

•

Siprofloksasin ve doksisiklin farelerde tularemi başarılı

•

Bazı

üçüncü

generasyon kinolonların (gatifloksasin ve moksofloksasin) farelerdeki in vivo çalışmalarda daha etkili

Hayvanlarda Tedavi

•

İn vitro antibiyotik duyarlılık testlerinde;–

Streptomisin, tetrasiklin, kloramfenikol, tobramisin ve gentamisin duyarlılığı

–

Kinolonların daha etkili olabileceği–

Beta-laktam grubunun ve azitromisinin dirençli olduğu

Hayvanlarda Koruma ve Kontrol

•

Kene enfestasyonu•

Erken teşhis/tedavi

•

Ticari bir aşı

mevcut değil•

Endemik alanlarda hayvanların hasta veya ölü

tavşanımsılar ve rodentler ile temas

etmemeleri sağlanmalı

TeTeşşekkekküürlerrler