haparykja - elbrusoid.org him bolasa. tab, bir-birde allima suu salmayin k,oyasa. midah etmeseng...
TRANSCRIPT
haparykja
S U R A r y i
V . M ' t M A L A W I
4803000000—001 5Ф9(03)—93
ДЕТСКАЯ г:-;:л*ОТЕКА 35?100 р,Ч4РКЕССК-'* ........... 'АДГ' Г'«- • - ..f
4-
без объялл.
ISBN 5—900626—01—6© Keceruklani Baydimat © Kltab basma «AMINAT»
* В
Ж В. KECERUK I^apkaziya
L . - “ -CUREK CILTINLEHIMI, M I N Q I T A U N U
BALHAM sG tC BLA BIRGE, tO rK D E, ARABDA, AMERIKADA... CASA6AN AHLUCUI^LARIMAs a u g a Ca b e r e m e '
3
к 4803000000—00» 5Ф9(03)—93
ISBN 5—900626—01
клрачлево - чбркёгг2отр е с л У£ л t; ч ЛНС'>Г А 5»
ДЕТСКАЯ С^Л-ЮТШ 3 5 ? 1 О 0 v .-
без объявл
© Keceruklam Baydimat © Kltab basma «AMINAT»
чаркЕсск
CUREK CILTINLE8IMI, M I N Q I T A U N U b a l h a m sG tC BLA BIRGE, T^RKDE, ARABDA, am e r ik ad a ... c a s a 6 a n a h l u c u i ^ l a r i m a s a u £ a £ a b e re m e
ж В. KECERUK I^apkaziya
3
КедегиЩат Seit-Mazanm l izi Baydimat K^ra$ayni k&jgiin^iiluk zamamnda, 1949 cil, fyrgizstanda tuugandi.
Medisina bilim alib, eki ming sabiy5ikge kindik analil^ etgendi.
«Eki ming kindik kesdim- Eki ming culduz candi!Eki ming algi§ aytib,An^a bir suuab aldim.
Eki ming algi§ima Eki ming coi aplsin,Eki ming adam ^ im An<ja bir Цииап9 caysin!»...
Bu tizginleni cazgan taulu ti§inunu kesini en<;i «culduz^tyan» da— Kizi bla ca§i — bardi.
Baydimat 9igarma<jili^ ijni bek siiedi. Ertdeden bed sabiylege, tamada Цаиит£а da atab, nazmula, cirla, haparla cazadi. Talay nazmu kitabi bardi. Am (jigarmalan оЦии-bilim bergen kitablaga da kirgendile, Karacayni ti§inda: Malkarda, fyrgizstanda, I^azahstanda, Dagistanda, Moskvada... basmalanadila.
AYT,DESEGIZ,
AYTAYIM
5
Ayt, desegiz, aytayim Men bir seyir nazmu^uk;
Anasim lzindanUQub ketdi buzou^uk —
Bulutlaga cetdile,Anda otlab keldile!
>
Ayt, desegiz, aytayim,Bajha tiirlii nazmu^uk;
Kiin isside, issileb,Suuga kirdi k,ozu5uk;.
K61nu, i^ib, etdi соЦ,K,ann9igi boldu toK!
Ayt, desegiz, aytayim,Bir alamat nazmucuk,:
Kokden tii$ub tiiyreldi Kokregime culduz<ju^,
Ke9e-kun da canib, ol Caritadi bizge col!
Ayt, desegiz, aytayim,Entda billay nazmucuk;
Dersge barib, birleni Ciyib kelir kijiucjuk,...
U5ge tttrtnii ko§sang on Boladi der, sanab, ol!
AYT, DESEGIZ, AYTAYIM!
Ayt, desegiz, aytayim,Men bir kerti nazmu<jul :
Aftobuznu ciiriitub Aylanadi tonguzquk;,
Svetofornu kiligin Sorsang, cutar cuuabin!
Ayt, desegiz, aytayim,Ahir kere nazmu<juk:
Endi, tengim, andim, Kesing bolqu nazmu<ju,
Suyseng-alda, siiyseng-kpy, Bardinlsin nazmu toy!
s a u £ a
K,arna§9i£ima Kizil dariyden Men alio Ш ек tikgenme,Tuugan kiiniinde, kuuandirirfa,Sau cirt!-deb, sauga etgenme.
Tiiymeleri ua-culduzijuya^a- Ciltiraydila ke9e-kiin, Auu§durayity-deydi, caratib,Can tengi, bere btfrk^gtin.
Kprna^i^im a, i$armi§ karab, Billay cuuab bergendi: Auu^durmayma! Bu ariu ktflekni E g e 9 im m a n g a t i k g e n d i
Uzak, cerden, aca§may, F^aytib keldi k^rilgaj,
Uya^igin cilitsin - E^ikleni an 85!
Uya9igin cilitsa,Balacikjla bolurla!Ala b'siib, arbazda
U9ub, cirlab tururla.
Cirlanna iirensek,Ufarga da bolurbuz!
E§iyeni an a9 —Uyge kirsin kpnl&a$...
I^ARIL<$A<;
8
Ak; ki$tik, K6gur<;un
Em Doban!
Bib, bib, bi-bi-bib, Atli ca§ha bolsun col, Cigitligin ktirgiize, Culduzlaga cetsin ol!
COL BOLSUN
Bib, bib, bi-bi-bib!Ey, ulak^ikp ket coldan! Ktirmeymise Aslanni — Minngen ati k;auradan?!
Cortadila am bla,Artha k^lmay, $ohlari—
Gugurukku,
CANGUR TOHTASA
Biigiin cangur Kuyadi,Ba<?halam sugara:
§uuuldayla terekle,BuHularm suu ala.
Kiftik tatli cuHlaydi,Catib omak, be$ikde,
AJiy^ik a cilaydi,Oynayim deb, ejikde.
K,oy, Aliy9ik, Цига1та,Kim oynaydi cauumda?
Bulut fyiQib, kiin <;iksa, £ik, da, oyna oramda!
10
SABIYCIKLE TUU<5aN Oy d e
Ne bolgandi, balacikla,Biigece sizge?
Bilay tyicur nek «cirlaysiz» Ban&iz birge?!
Txn9 eter^a, emizikle Bereyim sizge,
Bir Цагаупп kesekgikni Bolluk, seyirge...
O, cirlagiz, culduz^ukla, Bangiz birge,
Al|i$ Ijatlay, diricorluk Eteyim sizge!..
Kiin tiedi, kanat kere,Ana ciirekge,
Ciiruturme bu таЦатш Dayim birgeme
Rahatlilyii baj cirlari Kirib har iiyge,
Kim da batsin, tang da atsin — CA$AU — SABIYGE!
и
EKI C A ^ IK ,
— Afrikada bolganma men! — Dedi, kiile, Mahtaubiy.— Sariubekni ktfrdiingmii da?! — Deb kadaldi Hasanbiy.
— K^lay lyjcur adamsa sen! Korgen ogay, men am Sanga aytib bereyimmi Auuzundagi ti§ samn?!
— Entda hezat kflrgen eding? — Dedi, tyza, Hasanbiy.— Entda? Eki ba$li ciian bla Sermejgenem, ollahiy!
Ma dagida Afrikada Kengurula men kbrdum,Cirafm da cerledim! Iynanmasang,
iynanma sen.
01 ciraf bla,сег-suu k&'re,
Talay kiinnii aylandim...Ma dagida maymulla bla Men bugun^ak, oynadim.
Bek sutyanib, Hasanbiy Tmgilaydi haparga,Haparqi ua, itni kfirib,Madar izleydi kp^arga.
— Andan sora ne boldu da?! — Deb sorganlay Hasanbiy,— A^igama,
ket an!-dey, l^atjib ketdi Mahtaubiy.
It a, kelib,
Hasanbiyni Usun-ba$in caladi Ma dagida, aytsa^iz a,01 nezatha caradi?!
13
Bizni ki§tik allay edi: Ci9hanlam tuta edi, Tuthanlikga, cutmay edi, Bosagaga ata edi, Seyirlikge k^aray edi, Mahtasak a-canlay edi, K^z terekge bara edi, Cip9i^lam maray edi, Siiyse, kiinde cutyay edi, Erikse ua, Hayta edi, Gtfzer^ikni a9a edi, Sutbajidan calay edi, Tauujlaga tinglay edi, Adam kflrse, Ца9а edi, Ki§tigibiz allay edi! Sizniki ua
Ца11ау edi?
SIZNIKI UA?
ACA^HAN AY
Acashandi cangi ay:Kelib bizni осаЦ£а
Tirelgendi biige<;e,Kirirmem deb (jardal^ga.
Bir tutayim men am,Deb tfrledim ocak|a,
Ajiuga ua, cangi ay Ciiziib ketdi uzakjfa!
Kayikxikca, sarfala,MINGI TAUDA ornaldi,
Cuk,u sinngen ellege Bellyau ayta ol ЦаМь
Tang atsa ua ta$ada,Arib, Ца11уг cangi ay,
Kiin batsa ua, biya£i Colga qigar, ciltiray!
15
M ENIKIDI
Menikidi, meniki Ktfkde buhar bulutqul^, Menikidi, meniki Niir auazli bulbulquty
Ko'zlerimi kamathan Kim tay a^ i^ meniki, Gokkalaga can athan Gdbelekke meniki!
Menikidi, meniki Cel keltirgen hapanji^, Menikidi, meniki Cerge tu§gen 9ap ra^ ity
Kffziim ktfrgen dun-duniya Biiteuley da meniki, Mamirlil^m k,uuan<;i — Meniki bla seniki!
SEYIR KAMPETLE
Ttfgerek ak mimjatail^la Kffkden zir deb togiildiile,
Bir birine tiyib, cartlay, Kampetle^a koriindiile!
Bilmey edi M ariy am ^ KOknii allay gomarthgin —
Kaba ketib buz^utyadan,01 aurutdu tamak;<;i£m.
i6
C A § £ Iig 4 I IYIH KUNU
IYIH KUN£abak tutama dedim da,
Galos (jigardim,An ‘ ' -■* J J‘m da,
Men gardoj; artdim,Malla|ia a$-suu berdim da,
I$ni tindirdim!
Egesfigim tebdi da —1\оу9а maKirdim,
Cetib, sirtima mindi da,At<;a ^apdirdim!
Endi tauruh ayt, — dedi da,Aytib, kiildiirdum...
Endi ua,boldu!-dedim da, Kbliin l^aldirdim.
Ingir ala ua, aldim da,Kino lyaradim...
«Uqhan tabaka» mindim da, U£ub, k,uuandim!
I*Uyge a§igxb keldim da,
К/.РАЧАГПо- ЧЕРКЕССКАЯРЕСП’ЛИГСАЧСКАЯ
ДЕТСКАЯ f- r.Si'AСТЕКА i5?JU0 г. ЧЕРКЕССК
2 Заказ N? 3099 17
Men Afrikada k,ondum da, Cayau ciiriidum,
K,olan pihjikni ktfrdum da, Am cerledim!
Aylana, men a^ boldum da, Gircin izledim,
Strausdan gakki aldim da, 1^иушаЦ bi§irdim!
^uyma^ni kesim k;abdim da, Cirlab,caridim!
Aq sariubekni kOrdiim da, fy)ri>ub, k,ic;irdim...
«K^lkibmi kalding?» — dedi da, Anam uyatdi...
Tiis kflrgenimi bildim da, Bir bek uyaldim.
IYIH KUN...
2* 19
товимTobum suuga tu^gendi,
Menden uzak, ketgendi. Cetalmayma uzaho,
Cilarim da kelgendi...
Babu§QukJa kuldiile, Tobnu siirub k6rdule, 01 ounnu _arafcb,
An-beri cuzdiile.
Ana babu$ tebedi, Dauur-siiyiir etedi, Sora tobnu siyirib,
Ma!-deb,manga beredi..
Tiiz etmedim кбгете, Uyalgandan 61eme, Babu^laga tobumu:
«Oynagiz!»-deb bereme.
20
T E N G I Z A T ^ I K ,
T en giz toll^unnu tutub calindan, Osune mindi cigit Ahmatgk,, Bara-bardi da, cetib cagaga,T as bolub k,aldi ol seyir atqik,.
«K,ummu cutdu da, Kaydadi atim?» — D eb ciireksinedi, iz ley, Ahmatcik, Sora izina кдгаЬ, kuuandi —M ayna, keledi biyagi atqik,!
Keledi kidney, fisgenden tfse,Ba^iliK ete tolKun cilkiga,Bu col kesi da agik bildire Tutdurmazligin kesin ca ^ ik ga .
«Ullu bolsam men, cerlerme seni!» — Dedi emilik atha Ahmat^k,,01 a,ca^ik,ni koym av kesine,Tol^un cillyda baradi ^3916...
C^lPgiK^LA
«Cip-cip» ete, arbazda Sekirelle gip<;ikla,
Izleydile a§arik K,i$ kiinlede cazil^la.
Sabiyle ua, kaygirib, 01 seyirlik canlaga,
Sebedile kiin sayin Gircin umur alaga...
21
Caz cetgenley, bonjlarin K,aytaralla QipaHla:
Tereklede, cayilib,Izleydile kurtqukla.
I^urtQukJadan kutulub, Tiirlu-tiirlii kflgetle
Zaran cetmey bi§erle, Tepsibizge tii^erle!
CABALAI^ I^AR
Cau,cau,
cabalak,Taunu, tiiznii etib ak,! K,uuanadi tabigat Kelgenine ak копаЦ!
Cau,cau,
cabalak*Taunu, tiiznii etib ak! Calyradi teng9 gim, K.olunda ua — Цаг cummaty
Cau,cau,
cabaiak,,Taunu, tiiznii etib аЦ!Adam, cer da kuuana — Bek seyirdi bu сотаЦ!
22f-
/
CIGER
Buharborklii Ahmatijik; Giliuqukjfa minedi, Akkasim allmda I^oy suriiunu suredi.
0 1 korkmaydi WJriiden Heda kalak itleden, I'sarrKjiqigi-kplunda, Cirlay bara tiklede:
— Oy,orayda, orayda! Kayda, kim bar bilayda? КогЦшау eseng, 9 k, beri, Ь^огЦа eseng, ket keri!
Bu^unngandi tulkuqiik, Ta§ artinda-bomjuk, Tasdi-cok,du kpyanqik, Cerge kirdi lobanqik,...
— Oy, orayda, orayda! Men Ahmatma, K,umu$dan, K,art atam a-Macitdi, Urunuuda cigitdi!
Teren hansda Kalin 51k* K,oyla kiited b a t in g Giliuun da otlata, Sanqikjarm oynata!
24
CANGI CIL
Sen o |u r bla kel,. Cangi cil,
l^uuancing bla kel,Cangi cil,
l^arm <jomart seb,Cangi cil,
K,ralga tin^hlj ber,Cangi cil!
Cam bol^anngaatilmasin ok
Bolsun nasibdanAdam ulu tol ,
K,azauatla|acerde orun col^,
Ey, kobuzumusindirmasin ok,!
Sen ogur bla kel,Cangi cil,
K,uuan<jlani ker,Cangi cil,
cek,Cangi cil,
Muratima cet,Cangi cil!!!
25
ZUHRACJIK^NI K>Ay 6 i SI
Tengiz cili tili bla Cagam calaydi,ZuhraQi^ a,cuuunmay,
Ne ese da cilaydi.
01 alaunu (jurumun Anasi soradi,Burnun tarta, fyzqik, da
Ktfliindegin aytadi:
— Kftkden kiinnii tartib suu Oy, cutub baradi.«Annya, endi ne etebiz?» —
Deb biyagi alaydi.
Kiin bathanni kored da,Anasi kiiledi,Zuhra^il^ii kwatyay,
Cuuab da beredi:
К^офпа, canim, KUNt/BUZ SoLurga batadi,Ma sanga da «сиЦ1ах> deb,
Tengiz bellyau aytadi!
26
ERKE K^IZCJI^
Aminatqik,, erke BiigUn aurub catadi,
Kiie-bije, iis^ugungen Cuuurganm atadi.
Dohturlam kfirgenley a,Seyir amal tabadi:
K6'rmezle deb, cuuurgan bla 01 ba§9i£in cabadi.
Iyne qamja tebresele,«Siiymeyme!» deb cilaydi.
Darman i<;mey, kiie-bi§e, fyligi bla iyynaydi.
Bolu§luk,£a egecine Muhammatgik aytadi:
«Cilamasin, men iqeyim,01 darmam k,aydadi?!»
BELLYAU AYTA
Tang athanlay Patii^quk;Erlay l^obub, kiyinir,
Cathan ornun ciyib ol,Oynii ariu sibirir.
Cumuf etgen zamanda Siz ktfrgeegiz am:
Ciltiratib i^oyadi,Cuuub, sauut-sabam!
Andan sora gincisin Taz<jik,da cuuundurur,
Am be^ikge salib,Bellyau ayta olturur:
«Bellyau, bellyau, qortburunqulv Seyirlik git<je<jigim,
Seni alib ketmesin Meni ullu ege§<;igim!»
Bellyau ayta, ol kesi da СиЦ1аЬ ЦаИг gincisi bla...
Git9e Цо1ап kistik9ik Terek tiibde catadi,01, muruldab kesine,
Kesi bellyau aytadi.
#r Am esleb qujhaiKjik, Uy9iigiine lja^adi,Engine qiiy salib,
Terezesin cabadi.
Kistikqik a, uyanib, Tirnak;larin bileydi, Kdflc ЦапаШ ф раЦ т
Tutar madar izleyai.
Kisiu k^ldi k,uralib — C ifQik; kflkge uqhandi, Miyik^larin da calay,
Biyaginlay cathandi.
Sak boluguz ki^tikden, Curek9igi l^aynaydi,01 bir k6ziin da lysib,
Neni ese da maraydi!
k;o l a n k i^t i k ^ ik
29
C A ^IK ,N I KUgUGU
Manga ariu da ayta,Siiek, tftmek atasa,Sincirdan a bo$larga Unutubmu kpyasa?!
Har §ik,irtha «hap» desem, Bir kemsizle mahtaysa. «Kampetle berlikme!» deb Haman alay aldaysa.
Usung tuthan kiinde ua Manga him bolasa.Tab, bir-birde allima Suu salmayin k,oyasa.
Midah etmeseng meni, Keqe-kiin sak, bolurma, Sen iyseng da sincirdan, СиЦ£а ketmey tururma!
I^anatlann keng cayib, fyQiradi guguruk,
fyzbay c a ^ ik а, Цогк иЬ,(^afyradi bolujluk-
Ha-ha-ha, ha-ha-ha! Cilauuty K^zbay eseng, kizbay eseng, kis саи1иЦ!
Sekiralmay kOlgiikden,Cascik tii§dii i<jine,
Cilay-cilay karatdi Sau oramm iisiine.
Ha-ha-ha, ha-ha-ha! Cilauuty Cilay eseng, cilay eseng, kis cauluk;!
Sengikpekde 119a o l,Bir zamanda cigildi,
<J!ina5i^in sidinb,Sau sagatni ciladi!
Ha-ha-ha, ha-ha-ha!Cilauuk! fyzbay eseng, kizbay eseng, tys cauluk!
Haman cilab tursang sen,I^izla ayib eterle,—
Cila,cila,
ci-lau-uk,!Deb betingden kiilurle!
CILAUUK^
31
SUUSAB b o l £ a n GOKKALA
Ariu kdzlii gokkalaMuual-muual boldula. Ne bolgandi sizge deb
Ayazqil^a sordula.
— Bolub a ne bolgandi,Biz suusabdan canabiz, Bir bolusluk, bolmasa,
Endi ktiyub k^labiz,
Ayaz celni cafyrdi,Bulut keldi,cel urub, Gulciikleni kflrgenley,
Cilab ^oydu ol bulut.
Gokkala ua ЦииашЬ,«Cuamufyian» l^andila, Olsagatlay kiiq alib,
Cerge kelbet saldila!
AZAT ETIU
—Atdya, beri k^raqi, Tutdum qipcik balam! A^-suu berib, iynaklab, Bagan^ma men am. Oyiibuzde turlukdu, Siiygen ^ohum bolluk,du!
32
—Ay,ape rim, aperim, Seyir cannx tuthansa! Ma alay a bir zatm Unutubmu kpy^ansa?— BalaqiHni anasi Cilay-sarnay bolurrau, Uyun-kiiniin tansityay, Bu da midah tururmu?!
Atasim stfziine Ca§<;iH Ци1аЦ iedi, Kflziin almay q ip ^ d a n , Teren sagi$ etedi... KolquHlann cayganlay, (j)iP9ik, uqub ketedi!!!
k i ^ i u 9 u k >
—Ki^iu, ki$iu,
ki^iuquk, С1ф а п 1а т tutuiKju, Cipqityam marauqu, Sutba^idan calaugu,Kesin manga 151U9U,
Nek turganla Ци1аЦ1а, Cim-ciltiray kflz^ukle? Canlylijca biigulub,Cerge ku<jlii fysilding... КЦш,
kimden bugundung?!
Bugunsa da kijiuquk»,I^anli cauu — k^ra it — Serme§irge izledi,Kijiuquly a
terekge It cetmezqa 6rledi.
KESING BAR
Dac, dac, dacqi&m, Dac etedi cayjigfim,
K^olqu^lann uzata, T i^ik lerin agarta!
Dac, dac, dac<ji£im. Colung bolsun, ca^g im ,
Ana kuqakdan 9i£ib,Sen barasa u^unub!
Dac, dac, dacqi^im, Ullu bolsun ca§(jigim
Igilege u^asin,Adamlilpi tutalsin!
Dac, dac, dac ete, Muratmga terk cete,
Angilisa, esing bar,Men tutmayim, kesing bar!
34
b a b u ^ u k ;
ВаК,bal^, ЬарраЦаЦ,
Sappa-san cummak^ik* Tazda ciizgen goppan^k,, Anda l^uuam; tabhamjik,.
Ba^,bak, bappapgi^,
Kijtikleden k o rk g a n ^ Tazdan kesi (ji^almay, Suunu siiziib cuthan^ik;.
Bak,ЬаЦ, ЬарраЦфк,,
Anasin cakir£an<;ik, Seyirge biz karpyi^, Kirgening9a, kesing 91k!
B A L g iB IN
Bal cibin zu-zu-zu... deb, U<jub keldi tepsige,Bal eterge
sekermi Izley bolur kesine?!
0 1 tohtausuz zizildab,Esin aldi
lyz<jikni, —K argin cerge atib,Uyden hahaylab 91 1.
— 1^офпа, Lubu§, kpyt beri, Tiymegennge
tiymez ol,Sorpang suuub kalgxn^i, ^a^iginga ie bol!
3* 35
в и ь в и и ^ щ
I^onub baliy terekge Bulbulqugum cirlaydi,
Tiibe$irbiz entda deb, Cuk,u menden canlaydi.
Orirara, orira,Tau artina canlaydi!
Kozlerimi da uua,T6'rt canima karayma, Burhuqulyiu k6'rgenley,Men Цо§и1иЬ cirlayraa.
Orirara, orira, Birgesine cirlayma!
Seyirsinib bizge kiin, ArtmakQigm te§edi,
Biz cirlagan cirlaga Niir tayakla e^edi.
Orirara, orira,Cir l^anatla e§edi!
36
MUHTAR^IK*
Bizni git< e Muhta^ik, Urenedi sanarga,
Emda Nuhha eri§ib, Tirma^adi cazarga.
«ANAM» degen sdznii ol (^lgaradi alamat,
^ahmat oiin oynasa Ege^ne salad mat.
Kijtikleni, itleni Bek siiedi ca^koguk,
01 alaga k,olu bla A§atadi carkoy9uk-
Ma dajfida i$leydi Samoldtla, k^a£itdan,
Bir kiin birin cerleb ol Ktikge ugar muratda!
37
gU BA R Т А и Щ С и К , BLA TULKUgtJK
Ko-ko-ko-ko-ko-ko-^uk^ Baudan qigib tauukquk Cirlab tebredi circik,Har kimge da bilaire Gakgi tabhanm aqik,.
Ko-ko-ko-ko-ko-ko-guH, Kayri ketding, tauukcjuH? Bauga kirib tiilkuijuk Altin gakgini alib,I ^ i b ketdi hiylaqi!
Cumuk; ktfzlii tulkuqiik, Gakgilaga sen <3ciik,Ijibiz bolsun aqik:Ma ktfriirse, qubarqik Entda k,ozlar gakgiqity
Tiilkii, tiilkii, tiilkuquk, Baunu allin sakjarga Biz tagarbiz kuqiikqiik — Sen kelgenley qabarga, fyiyrugungdan ЦаЬаг£а!
§AYTAN CEL
Oramlani bul^ulata,keldi cel,
Terekleni kpltirata,keldi cel,
ОсаЦ1а bla kireyim deb iiylege,
Bizni elde ne izleydi,seyirge?!
§aytan cel a Arbazlam tintedi,Til almagan Sabiyleni izleydi, IzlegeninTabmaydi da, aqiudan, Kesin talay,Ba$ha elge ketedi!
Ocatyam nek ulutdu,kelib cel?
Cipciklam nek kprkutdu, kelib cel?
Sabiyleni kaqmb iiylerine, Terezeden nek k^ratdi
seyirge?!
39
ATIN AYT(JI
Gardos, ЦаЫш, cugiindtirmu,Ktfk Kudoru, gBlendirmi,
( tfbleu, nartiih, ginmi deyse — Sen kSriirse bizge kelseng!
Tatran, sohan, sansmalyni, l^ozukjila^, kpbustami,
$>ibici, nasami deyse —Sen tabarsa bizge kelseng!
Bihi, turma, padracanmi, Harbuz, hauun, baklacanmi,Kffliing saylab, neni siiyseng —
Sen l^abarsa bizge kelseng!
Alani ua ba<;habizda Anam ariu tfsdiiredi,
(Jaga etib, suganrga 01 meni da uretedi!
Tahta koget bolub bizde Nezat cokjdu, kim biledi?
Sebgil betli tatlijikni Atin aytfi — o l ........... !
(cilekdi)
40
Kele-kelib ne kordii, Kiiqiik anga nek urdu?!
Nek ciladiginciqik,
I^ayri uqdu(jakincik?!
Patujgabdi izmdan,
l^uru l^ahb«kizindan»
•T
TENGLE
Tengimi bacjhasinda Birge gardo§ k^ladik,
Oynay-kiile, saga t ha,I§ibizni bo$adik.
Andan bizge keldik da, Hunabizm tiizetdik,
Biraz soluu aldik da,Tob oynarjfa biz ketdik.
Tobnu kokge ucjura,Zauuklandik oramda,
Bir zamanda tobubuz Tiijmey k,aldi hauadan.
Izley kelib, l arasak; — Bolduk seyir-tama^a:
Qakincikle busakda Tobubuz bla oyna$a!
CAZIK^SINMA
K^r cauadi...Dobar blaK,apakqil^a 6'rleyme, Sora cerleb sanami,Tik eni§ge tebreyme.
Kiiqugiimu ozalmay,Am k;ozuy barama, Kuyrugundan tarthanlay, Ma...Cigilib l^alama!0вUsum-ba^im kar bolub, Teren kiirtde catama. Cazitysimb sen meni, ^oy, Dobanm, calama!
42
ANAMI TULNj AN KUNU
Biigun anami tuugan klinudii — BUgiinden carik kun bolmaz,
Toy-oiinladan, kuuanq kiilkiiden Tolgandi bizni keng arbaz!
Bugun anami tuugan kiinudu — Anamdan ariu can bolmaz!
Koliine cetib tursak, bileme, I^artlil^a kesin horlatmaz!
Bugun anami tuugan kiinudu —Bu kiinden сапЦ kun bolmaz,
Anam siyin miyikde tuthan, Cajau colunda abinmaz!
Anam-canim, midahlanma,Elden ca$irtin, ahsinma.
Uydegingden kuuanib sen,Ca§a 6‘miirii sau-esen!
K,A^A KIR
Bet-I ol cuuar|a siiymegenni, £a<;in da taray bilmegenni,
СактаЦЬа^па kelib biter (^lqnan matalli Цага bittir
Men a bet-kol cuuama,£a<;ni tarab, ciyama.
Tiymez manga ol bittir,Erinqek lyz,
Ka9a kir!
43
KETME CAY
MINGI TAUNU sirti bla Ttfngereydi cili ay,Cangi tuuub,
Kaltiray,Orge Hobdu san tay!
Kobub,Tau£a karadi,Seyirsinib, san tay, Nezat bolur,
koz alday, Tongeregen, ciltiray?!
Celinngemi u^atib,Ktfkge umutlu k^ray, Emeyim deb, atlandi San ay£a san tay!
Tam§ayi^, degenqa, Taunu allma tolgan ay Enib keldi,
comatyay...0 , a§ifib ketme, cay!
SALAM KjAPKAZDAN
Salam K^pkazdanbagali ahlupia —
Ata Curtundanuzakjda tuugannga,
I^obanni balhamsuundan, tansityab,
Urtlara etergetaralib turgannga!
Salam ciiregi *MINGI TAULUGA,
I^obanni ciriKamnda (jabhannga,
Terek tamirinЦигиШЬ kpymayin,
Konal^ cerledeЦииаШ (jakgannga!
Salam ol Цга1£а«^aqhmtji» ahlumu
Tilin, dinin dasiyirmay bargannga,
Zarauathtynazabli kiinunde
Tabalab Цоутау,bolgannga bagana!
45
BELLYAU
Keqe sayin kallyydila Ki§tikgikle, dobar ku<;uk...Sen da сикДа, balagigim,Tatli tii§le кЗгйг ugun.
Tatli tii$le kftrur ugun.Rahat cul la, burhugugum, Tengleringi arasinda Canij cansin culduzgugung!
СапЦ cansin culduzgujlfung,CER bla KtJNNU tuudu^ugu, Adamlani Huuandira Ca§a, meni umutgugum!
Bellyau,Bellyau,Bellyau sanga,Bellyau, bellyau bellyauqugum, Eciu ete bellyauuma,СиЦ1а da l al, bulbulgugum!
TULKU
Suu suratga ariuma men, ШипЦиугиЦ Tiilkume,Hiyla stfzge aldannganni Men lzindan kuleme.
Ha-ha-ha... Men — , TULKULANI TULKUME!
Tatli tilli bolama da,I§ bacanb ciiriiyme!
Har meni bla sttle^genni Haman aldab barama,Bilib iggi sbzguklerin,T6rt duniyaga cayama!
46
Soh ca§ayma Вбги bla men, It a — kanli cauumdu, Tauukgulyiu sekirtsem, ol Cetalmayin, uluydu!
Altindandi sari tonum, — Sukjandira kieme,Bal-cau asay, kiin asirgan Alyltolynak, TULKUME!
N ASIB uc; u n
Suu ne cel k,obsa bir cer tebrense,Azab ekdire adamlaga,
Birleni dksiiz, birleni kiinsiiz Etib kpyalla taKiyl^aga.
Am ii9un men nalat bereme (jliimge Ци11иЦ etgenlege,
Tabigat kii^nii cerge azsina,Atom bla azab kergenlege!
Bir adamm da a^itmasin oK,MamirliH kelsin CERIBIZGE,
Cil sayin ^agib bappahangi^la, K,uuan9 bersinle sabiylege!
Ey, ADAM ULU, rahat ca^ayik,, Atom sauutnu k;urutub biz,
CETEGEYLINI deu qolpusu bla To|ur<ja nasib har biribiz.
CETEGEYLINI deu (jolpusu bla Toguiik, nasib har biribiz!
47
BIRIN(JI MAYDA
Kiin da cili isara,Bayra^la da fyzara,Birinqi MAY bayramda Toy baradi oramda.Oraydara, oraydara, orayda,Toy baradi, toy baradi oramda!
Bir-birlerin algi$lay,K,artda, ca$da tepseydi,Tepsemegen k,auumga Harsmi cetdi Kagarga?!Oraydara, oraydara, orayda,Hars uru£uz bu Mhtemli ca$au£a!
Tepsegenni k,oydu da,Akkam, cirlab, og aldi!Homuh bolmay, lzindan Cigib, men da cirladim.Oraydara, oraydara, orayda,Artha k,almay, «Oraydam» cirladim!
Saulay elim Kozgalib,Kuuanq alii bolgandi,Birinqi MAY bayramda Toy baradi §aharda!Oraydara, oraydara, orayda,§ohluk, toii, toy baradi duniyada!!!
48
CIRI
Kjurma9 cauluk, tyshandi Baliy teregim,
Duh iyis da etedi Omak, teregim.
Lya-lya-lya-lya, lya-lya-lya, lya-lya-lya-lya-lya-lya Duh iyis da etedi oma^ teregim!
Bal (jibinle, zuuulday, ftsiin basdila,
Gokkalam bal siitiin Emib aldila.
Lya-lya-lya-lya, lya-lya-lya, lya-lya-lya-lya-lya-lya Gokkalam bal siitiin emib aldila!
Kelincik(ja ariudu Baliy teregim,
Men cirlayma k^tinda,Tebib curegim.
Lya-lya-lya-lya, lya-lya-lya, lya-lya-lya-lya-lya-lya Men cirlayma Hatinda tebib curegim!
Baliy9ikni sugarsam,Sauga etmezmi:
Caululy;u£un ol manga fys!-deb bermezmi?!
Lya-lya-lya-lya, lya-lya-lya, lya-lya-lya-lya-lya-lya Caulufyjugun ol manga «lys!» deb bermezmi?!
4 Заказ № 309949
DI-DI-DI-DI...
Cukja deseng, cukjamagan, Tang atsa ua k,obalmagan,
Di-di-di-di, di, di, di, di,Ma ol bizni ca§gik,midi?!
Oynay, a$-suu izlemegen, CJakirsang da «оу» demegen,
Di-di-di-di, di, di, di, di, Ma ol bizni ca^lynidr?!
Beti-kplu k,azan kjara, KOlekqigi para-qara,
Di-di-di-di, di, di, di, di, Ma ol bizni ca^qilymdi?!
Ammasina lysilganqik,Cukusurab k-araganoikp
Di-di-di-di, di, di, di, di,Da ol bizni HI-ZIR-DI DA!
50
— Nedi, nedi bu Kiqirik,,Tang athinqi, tang athinty,
— 01 a altin gugurukku Sagaygandi tang athimji!
— Nedi, nedi hahay-tuay Kiin tiyginqi, kiin tiyginqi?
— 01 a bizni oramibiz Mai kjistaydi kiin tiyginqi!
— Nedi, nedi iyis-miyis,Men turguncu, men turgiincu?
— 01 a anam tatli ЦиутаЦ Bi^iredi sen turgunqu!
— Nedi, nedi dauur-siiyiir,Men cetginqi, men cetginqi?
— 01 a kistik k,uymagingi Calab ketdi sen cetginqi!
— 01 a ki§tik k,uymagimi'Calab ketdi men cetginqi...
NEDI, NEDI?
4*51
ANAMA
SSzleri, mak_ami da Ке<;егиЦ Baydunatm
Cum^akp k611enib
в£в ВЕК ТАИ- snj BOL-fiAN-MA 01, 0, A- MAM KO-lV-MB
к б - Ш )- т В TU-RA- 4 - SA ,kOm-L*
A- A - MAM, ТЛГ- L I A- NAM, tf- ZUL-МЕЗХл
Kr Pw, Am >m A? ]>« A m
OA.^Or-WU-WOA КГ- S I- L IB MEN, E e V m >
CU-Rfi-Gl-HOl BA-HAT-LIi^-GA
Bir bek tansik bolganma da,0 anam, kSzUme kSrunub turasa. Kunlede^a, biyagi sen,Саи1иЦ e$e oltura bolursa!
Eciuii:Anam, anam, tatli anam,Uziilmesin cajauungu cfmiiru,Keleyim da, l oynunga lysilib men, Ciiregingi rahatlik^a bflleyim.
в в -i L IT - I n /
Sen l tla£an а1£ц1а bla Barama c rmausuz lysharta columu. Ca irma da, anam, ayt i,Cetemidi kflfiinge bolumum?!
Eciuii:
Ne ese da art kSziiudeMidahlik cenngen a kbreme men seni.Saulu£unga kaygi bola,Col£a ЦигаЬЬ k aldim ertdenli.
Eciuii:
52
DOBAR
sozleri mak,ami daKeqeruK Baydimatni
Sabir, oiinlu
г г I I I I 1 M i l l
f n
Ш
NE TU -ЦОН Kl)-
k
9UK - DO MS- N j DO-BA -ftIM HAH-HO -TU fyl- RA - D I;
П и j i j i . f ' ' ' ‘TO- ни «А- SEA- R i f О -RaV-DA-RA, O-RAY - DAp D E? - A ^
l l ¥ N t V г г !$ т - .V - *-
TO - NU UA - SA - RtI
Ne tuk,um kiiqiikdii Meni Dobarim?
Hamhotu k^radi, Tonu ua — sari.
Oraydara, orayda,Tonu ua — sari!
Em halal §ohumdu Meni Dobarim,
Sincirdan iyseng da Ketmez bir can.
Oraydara, orayda, Ketmez bir can!
Alylli kiigiikdii Meni Dobarim,
KjOlumu calaydi Kelse oynan.
Oraydara, orayda,Kelib oynan!
Erikmey oynayma,A9 etmey ani,
Entda kimni bardi Billay Doban?!
Oraydara, orayda Ariu Dobarim!
53
ALLAYLA BARMIDILA
s o z le r i т а Ц а п и d a
Ke<;eruH B ayd im a tm
A-K4- « I BUR-NUN sfa-Tg BiL-NB-GeN
BAR-MI - LA?
A- RA -BIZ-DA AL-LAY -LA CO -Q^-DU-LA.' BA -AB -DI -Lh !
сапЦ, oiinlu
f la . &
A-TA ~ A- NA АУТ-HIW^r DUR-SlN t- ТВ Btb-NlS-GB*
0
Ata-ana aythinqi, dersin ete bilmegen,
K,art anasi cetginqi, burnun surte bilmegen,
Aragizda allayla barmidila?— Arabizda allayla cok,dula!
Ustazm aythanlarm, esge alib, etgenle,
F^abinindan tengine iilii etib, bergenle,
Aragizda allayla barmidila?— Arabizda allayla bardila!
Kesinden tamadam cuuab etib, kiiydurgen,
CuruHlarm ters kiyib, elni birden kiildiirgen,
Aragizda allayla barmidila?— Arabizda allayla cok,dula!
Har kiin sayin, erinmey, iiyde cumu$ etgenle,
Ullunu em gitqeni siyin birqa kCrgenle,
Aragizda allayla barmidila?— Arabizda allayla bardi-bar!!!
54
KjART ANAMA
sozleri шаЦаттп daКедегиЦ Baydimatm
Ktfllenib, carik>
BU-GpN K,U-MU£-HA tybRA-LlB, J^RT АК-ЫУА-ЦА BAR-LIl^-MA.
A i l . i Cro G? Cm fb i . .pmAb В c™
1 11: . 1 - 1 , J I T - f
BOY-WUN-DAH J A - П ^U-^A^-MBjHEIf TAN-SI-^IMI ALLIifMA
Ш 14 [ J i ^ w r r n w
Biigiin I^urnu^ha* k>uralib, K,art anama ЬагИЦша, Boynundan l ati kuqatyab, Men tarisigimi аШЦта!
2 kere
Kart annya bir bek kuuamb, Gamm-kSziim! der manga, Gardo$ hiqinla bi$irib, Kab^i! — deb salir allima.
2 kere
Men ba$haladan ayinb, I^art anami siieme, I^onaH^a barsam, kiildure, Cumu^larin da eteme!
2 kere
— l^araqayda elni ati
55
• * WKOGUR^UNUM
Cengilirek, Цииап^Ь
sozleri maKami daKeqeruH Baydimatm
p t & M
r f P f ’ r f F T
EbKOK XA-NATLI KOfiURCil-NUM
«7
i i U i U n i i r r t [BU-LUT- LA- N1 H IR-ty-M -l IOr -lO. MUR-tO BU-Rtf-JU °.1 »
& Eb G? с » ** . C-r _ Ctn _______6 Eb G? eta , Х Т » .
^ I t T i l Г J *ME- « i I UU -AN-DI - RA -DI, 0% ME-N1 l{UU-«lf-DI-RA-DI-r !
Кок k;anatli kdgur^uniim Bulutlam kirk,adi, Turlu-murlii burula ol, Meni l^uuandiradi.Oy, meni k;uuandiradi!
K6'zden ta^ayib l^alsa ua, Men batama ^aygiga, Colun tiygan bolurmu deb irgakburun Hartciga!Oy, ir|a^burun l^art iga!
anatlanm bolsa meni, qar edim lzindan,
Kegiirqiin a aylanadi A§hihk£a bazma.Oy, a§mli*>ga bazina!
Kim tob9uk^, miyikde ol Cangi oiiu Kiyadi,Ansa ua, uqub kelib, Imbajima konadi.Oy, imba§ima kpnadi!
56
GINCIM
sabir, k;uuangli
sb'zleri таЦапн daКедегиЦ Baydimatm
p t p t f f ]^ C 6 L 9
-- Ffci— f=----1---1---T---k— -p— p-- p— : M -
T * Е _ Ш | Н 1
| H K - l 2- CT :
CU- M * de-d1m,cu-ro-ou
-I . . .■■■■■ - / . . W r M i T U
g I nc!
A G?
- jt- . f i | ---rfl-- i ' - s f c j
MK-B - K l , SB -LB$ DS-Dl'lt, .AM-HYA" 986,
<[ M , - .. * - ■■ ----- ,
OL KOU>tfR- DO.» Dm
E- E l.- H i. LYA,LYA,LYALYA, LYALYA LYA '& * , 6 7 С
o l xl/L - oOr -dD e ir t i l !
Curu,-dedim,-curudii Gincicigim meni,Sflle§,-dedim,-«an-nya» deb,01 kuldiirdu elni.Lua-lua-lua-lua, lua-lua-lua,lua-hia,01 kuldiirdu elni!
Cuk,la,-dedim,-cuHladi,Kozciiklerin cabib,Anga bellyau aytayim,Besigine salib.Lya-lya-lya-lya,lya-lya-lya,lya-lya,
Men bellyau aytama!
Gincim cul lab kpbarga Tigeyim da qepken,Am kiyib kttrse, ol «Sau bol!» —
dermi eken? Lya-lya-lya-lya, lya-lya-lya, lya-lya, «Sau bol!» — dermi eken?!
57
BULUTLA
АЦтп, kollenib
sozleri makami daKeqerul Baydimatm
i j ’ i in r n | i f i 11; ■»; L1 1 Jsii-ZuK
4• t Am
SU-ZUK BU-LUT-LA Or G у
&
MUT-HVZ K IZA-RIBj CA-BIB TU-RALLA MiYiK KENGLE-til,*__Am
J J IKUN-LEDEN B-SE BO - GUN SALKIN-Dl IW-6AN ELl-Ml
( U - J i z --------------------- « V - £ --------
IСАУ-6Х ERr-DB-Hi ER-KlM CU-ZU--GVZ, KO-NAK fcU-LUf-LA,
уpH*— — —
»?с— r - — f— h H
a / с—
л-•
~— J ■ t —« *
4 _____________ Lc_____________ e . t 7 L . L <
§ j l Jr> JTi- LEY-BE Slz-De -EN: BUZ-NU,BUR^AK-NI KUYMAQlZ CER-GB J
SUziik bulutla, muthuz k,izarib,
Cabib turalla m iyik kenglcni,
Kiinleden esc biigun salkindi
Tuugan elimi caygi ertdcni.
Eciuii:
Erkin ciiziigiiz, Цопак, bulutla,
TU^iigiiz beri, ^lgigiz drge!
Cangiz bir zatm tileyme sijden:
Buznu, ЬигцаЦт kjuyma|iz CE RG E !
Bekcara^alla kizil bulutla
Ak, tau ba^laga, ca$il sirtlajfa,
Kim bilsin, biigiin kallay umut bla
Kalkiy bolurla taulada ala?!
Eciuii:
Issi kunlcde cer Kur^aH bolsa,
Cibitirlem i, cangurnu bojlab?
Ogese, kuru salfynlik, bere,
Tururlam i bo j H.ur|aKga casnab?!
Eciuii:
58
Alyrtin, 6htem
<^OMART CULDUZUM
sozleri mak^mi daKe^eruk, Baydimatm
$Am 2 z_KA-LAY SgYiftOl
_z____________G v
Щ щ щ F J i i *' i * - > 7 -MA BU DU-Ni-YA SUI^-LA-NIB IQA-RAYMA тб-OB-RnC-GE
Km ' Am _____________ С_______ Qz_______
i
e
ЦА-LAY A?-HI - DI MA) ^ tt m_____ EwV
ш * I Ц W J 1flu du-aiL-ya-ya sOy -м оцЛ к 0-OI-NU
= & I Л . J 'V
SA-LI6 cO-HBK-ee/J i’ I J j"
f p e ? g i r a i iw >I^alay seyirdi ma bu duniya- Sutyamb k^rayma tSgerekge, Kalay ashidi ma bu duniya, Suymeklik otnu salib ciirekge!
lyizil gokkaga bal 9ibin ЦопиЬ, Emedi siitiin hurmetli CERNI, МагЦа k,ozucuk„ k6zleuden togub, Hansm iizedi, ciltiray erni.
Caygi koh^ukde aH k,ank,az iiyur,
Kflz iynatyaydi, rahat 9ayk^la. Alaktfz H1Z91K ne $ibirdaydi,Sebjl bet9igin kiinnge calata?!
Duniya carityn k&rgenli beri, Siiymeklik otum cannganlay tura, Adam balasi alay ca^asin- Mamir ca^auga menley ba§ ига!
Comart culduzum-kelbetli CERIM,
Kalay nasibdi sende tuugamm! Keqe da, kiin da seni ba§ ciring- ANA GUREKNI rahat urgam!!!
59
CURTUMA
Siiyseng tiiy meni, siiyseng — siiy, Erkinse, Curtum, nege da,Haman da sinab, sinab, bil, meni, K^yin i^lege cege da.
2 kere
Siiyseng siiy meni, siiyseng Bek erke Osgen lyzingma, Bir kun abinib, aqi ciiasam, ANA CILIUNU fyzjfanma!
tiiy,
2 kere
Siiyseng tiiy meni, siiyseng — siiy, Tersligimi ua — kSltiirme,Ne bek tebseng da, bagali Curtum, Ogelik etib, tfltiirme!
2 kere
Erkin,
sozleri makami da Keqeruk, Baydimatni
DAU
tamsil
Tiilku,kart Сафп
Bir tilli boldula aa,01 tiyreden I^oyanni Marab, colun aldila da, «Auruularin» ca$ira,Ba^ladila daularm...— Sen, -deydi Borii, himrak, — Birde ba$lay dauurnu,Nek Kozgaysa cauumu —Can basmauqu Aslanni?!Tiinene ua, afiuga,Tutmagansa kolumu...Sen unutma, hayirsiz,Tamadaga bo^ungu:K^al^anlaqa, sen anga I§de tii§gen paydadan,Kesing cutub barma da,Olu§, etib, bere tur!Aythammi etmeseng Bolur sanga ba§hasi...Bir kiin i$den lystalsang,Bu hayirli baqhasiz Sen kplirsa bas> kp§iy!..
Seyirsinib,KoyanQtk,
Kallay cuuab berirge Bilmey Haldi Bftriige.Ma Tiilku ua, hiylaqi, Bulgay-bul^ay kuyru^un,Kesi allina k5z kisa,Kesin s6zge ko§adi:
— K,oyanladan,ayinb,Bek siieme men seni, Mahtay-mahtay halingi Til cauum da tyjrudu.
6i
Ah...Bu art kbzUude K,uturtalla tu$lerim! Ca§xrmayim men senden- Korgen zatim tii$iimde Bolmay k^lmaz timiimde... (S6zun bole, hiylagi, Cilamsirab, ahsindi)Oh-oh, sak; bol,
l^oyangiH!Ma bir ullu auuzlu,Toymaz, muhar kannli Meni Цисиг tii$umde Seni tutub, cutadi,Sora menden soradi:
«Da bu tatli Koyanm Cuuutyari barmid?!»-deb... Cilauungu da ete men, Kiire^genem koruulab, Uydegingi,
tengingi,Auru§ungu bauurum!Oh...Bo§ bolmazmi Цогк,ииит?! Keg bol£ungu, akilli,Sen, cara§ib Borii bla...
Tiilkii auuzga gaba, I^art даЦп da alindi:
— Orekulak; dauurgu, Bizden tiizluk daulaugu, §agatlam l^atinda Men aytayim agik lan:«Es bolmeyse borgunga, Artda HalliJ hucunga!Biltir ma bu zamanda Otlaganeng baqhamda...Endi ua, sen,§ohgugum,Bir sa£atni iginde Keltirmeseng borgungu Kuuanmazsa kiiniinge —
63
Ot salliKma uyiinge!K esinei ua!..
OrekjUla , kprkgandan, Beti-k,utu da ketib,C8geledi...Dauqula ua Iqlerinden kuledile,AmanliK^u siiredile.
Bir zamanda, sen bilseng, Caniuarla Hoy eseng,Adamlaga seyirge,Saulay ullu tiyrege,
fy>yan6rge kobadi,
Sermejir Цап aladi,«Tiizluk uqiin serme§ib,Tab ketsem da ca^audan, «ДогЦаЦ» atim tas bolur, tjydegime siy bolur!Turatyamay qirt artha,Kereklerin bereyim,Ma bu betsiz itleni!» —Degen sagif etedi,Sora aytib tebreydi:
—Da kttb tttzdiim... Endi ua CoHdu tozer kanuum!Ba$halaga u§arga,Ba^halacja ca$arga Men siiy-mey-me!0 , bet coygan cirthiqla,$atilganla ulhuga,Usiiguzde ayibm Tort duniyaga cayayim!Ani Aslan e§itse,Oynay turmay, bek cengil Ornuguznu tabdirir,Sizge issi k^bdinb!..
Nek boldu|uz bilay 505, Calinngan kfizcukle bla
lyaramagiz manga bo?!» — Dey,
Koyangik, esneydi, Ayak,biigiib, tebseydi!.. Dauqula ua titiredile,Bir birine k8z-^a$ bla Hallann bildirdile.
Sora B6rii, tozalmay, Tiilkiilendi, calindi,Tiiz cau kibik ca|ildi:
—Camm-koziim, о §ohum, Ke^erikse bu col sen,Teyri adami, bolduk, ters! Baribizga berding ders!Tut,
bereme kolumu,Bir da kesmem colungu! (Borii, cetib, Koyanm K|u9ayaydi, bay ete),Ma biigiinden an ua,Sanga him Bolganm Uzerikme men ba§in, l9erikme, bil,Kanin!—Dedi B3rii, mahtana.
Ivart (^a^an a i9inden Ahsinadi, kuedi:
«Ah, men carli! Men carl'! K^yn Ца^зш I^oyaridan — Ulluauuz cirthujdan?! K,arayma da, ti§leri— Cippa-citi bi9akla!K,a9ama da, ne boladi, Ka^mayma da...
. Ne aytsam da ol ke9mez,Endi manga col bermez!0 !Kaydan da tubedim Cutdakayga-BSriige,Nek aldatdim keiimi K^ni kellik Tiilkuge!
5 Заказ № 3099 65
Bir gunahim bolmay, men Can berirge tebredim».01 sagi§m uuundan Es ta$ladi kart £аЦап...
Tiilkucan a col lzin K,uyrugu bla sibire,Mukjut bolub Haqadi, — Elge kiilkii aqadi.
К,оуап<Д a, tohtausuz, Zauuk, halda ktiledi!Kay dan e§tdi ese da,Bu dauurnu e§itib, ASLANIM
da keledi...
66
69
TOY BARADI QEGETDE
Cangi cilm kecesinde biiteu caniuarla ciyilib qeget talada toy etdile. Ullayganla, kariusuzla diikkuqlege olturub,bayramm seyirine karaydila. Alam bir canlarmda kobuzqula toyqulam carik, tepseulege uqunduradila...
Kagadi aslan dauurbazda, sogadi tiilku kobuzda, borii-sibizgida, agac koyangik — Kil kobuzda...
Oy-da-ri-da, oy-da-ri-da! Oy-da-ri-ra, oy-ra-ra!Caniuarla ekeu-ekeu bolub, tiiz tepseude qaykaladila, abezekge
baradila: kaplan saylab nogerge ariu maralm, caz ki$tik a — kiyik eqkini, borii — korkak koyanni, kirpi — QiqhanQikm...
Tereklege konub, kanatlila harsm bardiradila, olturganla da,^izib, «kpllann» oynatadila: Hars-hars! Hars-hars!
K^obuzqula cangizjfa bardirgan makamni sogub, boriinii alay tepsetdile,-bir qurugun tas etginqi ol!
Cigit borii tepsegenin tohtatmay,k,obuzqulani aritayim deb, anda- sanda calan ayagina, cilitirga, kolu bla uzala, urqukqa buruladi. Toyqula sizgirib, harsm k,iziudan lyziu urub, — «Ey, homuh bolma! Hars-hars!» deb, kiqinb, any ba^lagan boriige kanat bitdiredile.
«I^ara sen minga!» deb, kobuzqula keslerin horlatmazga
kiire$edile. Sora borii bir cerde siielib, sanlann k,altiratib
tebregeninde, ciyil£an camagatha allay kiilkii tiydi, ay bla culduzla
e$itib, coppu ciyilib kaldila. Seyirlikge kararga!
Erinqek aii ua, ol ЦоЬиг tauu^pu, cirm, kiilkunii e itib: «Iy, bila
§a$hanmi etgendile! Nek bermeydile manga ting cuklarga?!» deb, sol
canmdan ong canma buruldu da, biyaginlay huruldab ba^ladi.Toy a baradi! Har ciirekde a^hi umutla, tatli muratla tuudura, alay
baradi! 'Ketje arasinda ua Cangi Cil kelib, ogurlu k,anatlann keng caydi...
AMMA BLA TUUDU6U• #
Uynu katinda baliy terek osedi. Terezeni aqhanlay, mingatyaqa, baliygikle kplunga i$iladila, terekni casandinb, k6znii iynaklaydila.
Baliygikle alkm igi bi$megendile, bir canlarma nur togiiliib, Kizanb ba$laganlikga, kiin tayaklam hazna kormegen canlan alkm akdila, bozdula.
70
AhmatQik,, Kart anasim aythanina siyinmay, ol baliyqikleden Kabiuqandi.
Bugiin da, terekge 5rleb, cel tu^iirgen qipc k, uyam butak/ii ifoj aynsina saldi. Tu§erikmidi eken, deb butaKni silkindirib da kdrdii. Sora biyagi baliy9ikleden kabib ba$ladi.
— Men nen9a kere aythan edim,terekge orley turma deb? — ammam a9iulM auazi ejitildi. — Sen ullu aythanm eterikmise, ogese eterik tiilmiise?! Busagatdan beri tii$! 01 ^iy zatlam a§asang, Blub KalhKsa!
Ahmat9iK, ammam kftriib Koy^anin oguramay, tu§iib ba§ladi.— I^art annya, Korkina, fflliik tiilme, — dedi AhmatqiK, auaz^igin
cumu§atib.— Men tiinene da, tiineneni tiinenesinde da a^aganma baliyleden.
Ma cugum da aurumaydi! deb, k611ek9igin orge tartib, Kannqigin a9di.— Hay-hay-hay! «Dob» deb terekden ketib Kalsang a,biz ne
eterik edik? — deb amma, afyrtn uzalib, Ahmatqikm tutdu. — Endi Kalaysa? ^abinga ciyayimmi?
— Oy, annya, iy da l^oy! Men 9ip9iklam uyasin i§lerge orlegen edim, — deb ol, ammasini kolundan i9hinib, arlaKda tauul tukleni ciyib ba§ladi. — Alam ua ne eterikse? — deb amma, alyrin, atlay, k atina cuuuKla irga izledi. Ahmatqik, a, da|ida arlaKga canlay, cuuab berdi:
— 91Р91Ц иУа£а salib, am igin cumujaK eterikme. Endi birqik ttrlesem, uru§mazsa da?
— Kuru bir kere9ik uqun uru$mazma, — dedi, i$ara, amma...
71
ESLI
U zun miyiJ^li ana ki§tik, rezin gurutya k iyib cabak, uu£a kuraldi. Ertden bla ertde ol, suu cagaga kelib, al ayakqigini tirnaklarina b a la lan k^azib bergen ^urtgulyani ilindire, am T^armal ornuna suuga iyd i. Ktfb salylamaai...
£аЬаЦ1а bir biri lzlarindan suygen hantlanna aldandila.— Ha! Ho§ kel! — deb, kijtik i$ara, gabaklam suudan cigara edi.
Alam biri l^olundan sekirib suu£a tu^geninde, ki^tik izmdan milligin atdi. Suunu tiibiinde cuzub, kachinci qaba^m tutar£a umutlab,carli kijtik sariubekni auzuna tti^erge azdan kaldi. Sora alayda, sariubekni burnundan tirnadi da, ol esin ciy^inci, okqa cuziib, suudan ci^di.
(lsii-ba§i suu bolsa da, asin Korkgandan uuak-uuak k,altirasa da, kiftik colnu uzunu cirgikla murulday, kalian qabaklann iiyge alib kelib, balagik larina iile^di. Kesine ua cuk; da kalmadi. Am esleb, Ци1акд»Ц1а п bla ЦиугиЦси^ипи иди kara boljfan диптаЦ кфидиЦ: Sen da, anam, bir ЦаЫ — deb, kesini ulu§unden saylab, ullural^ gaba^m anasim alhna saldi.
72
Gurt tauuk- iiydegisin da tizib, k,urtqukla, kamcak&ikla izley, baqhaga cayildi. «Cucii» degen, Kara Kanatlari boigan ak ciicek, bir ariu gobelekgeni esleb, am izmdan ugulub, anasim k6z tuurasindan ta$aydi.
Ко, koko, ко! Cucii, sanga aytama, busagatlay beri Hayit! — deb qakirdi anasi.
Ciicek a anasim Kicjirigina es bolmedi, tohtamadi.GObelekgeni tutmasam, kUniim cokdu! — deb ol, am izmdan,
sekire-sekire, baradi. Gobelekge ua, kesin tutdurmay,bir gokkalaga Honadi, bir rriiyik ugadi,- Ciiciinii kpzuganqa etib, iiyune ketib baradi. Uyii ua' uzak,damidij cuuuk<damidi, terekdemidi, ogese, ta§ tiibiindemidi, Cucii Kavdan bilsin am?!
K^ra ku§ a,taunu tiginden karab, «Etme, etme anangi aythamn! Kaytma. k,aytma lzinga! fyalay a^illi ciicekcikse sen!» deb, iqinden k,uuanadi. u
Sora, gurt tauuk bolu lul^ga cetmezligin korgeninde, sadakca tii^ub. oiimsuz ciirugen Ciiciinii sermeb alib, tau artina u<jub ketedi..'.
CUCEK
k a z ^ ik ,
Ana Цагш izindan suuga-suuga sekirdile balagikjari. Birgigi ua tura^ladi. Boiinfugun da sozub, kOzii ЦагаЬ, bir bin lzlanndan tizili§ib ciizgen Harna^iKlarma, egesqiklerine karaydi.
Balam, ЦогЦта, sen da ginga beri, — deb qalyrdi anasi.— I^ork^k! К огЦаЦ! Tur alay I — deb kiqirdila kazgikja da.Kesigizsiz Цогкдк1а — deb, ol an-beri ciiriib tebredi, tiizii,caga£a
cetgenley, ciirekgigi ЦаП urub, arlaHga canlay edi.Biyagila, tohtamay biyaginlay enikleb tebredile: «В ог-Цак,! Kor
kak!»- ^orkakni ua, asm agiudan kfizlerinde ciltinle oynab ba§ladila. Neni da unutub, — eniklegenleni birin tutub bir cul^ayim deb, qabib banb, suuga tiisiib k,aladi ol. Cam gi£ib, «о hahay, anam, batama!» degingi, kalganlaga, suuda gaykala turganin esledi. Sora kule turgan KarnajQiklanna, ege$giklerine burulub: «K6rdugiizmii, men da cuze bileme!» — deb kjjuang alii k/girdi da, bir suunu tiibiine ta$aya, bir ba^ma giga, an bla beri cuzub tebredi!
SVETOFOR
Svetofornu ca$il kozu agilgamnda, K,oyangik, kesin oiinnga berib, colnu fltmedi. Ma sora tyzili cannganmda ua, milligin colga atdi. Atsa atsin, kart B6rii curutub kelgen me^inani tubiine tiisiib, carali boldu. «Ay, ayay,yay... Oldum-ketdim!» — degen k/gink-siyitina millet
74
ciyildi. Carli Вйги ua, asin korkgandan, ti$i ti§ine tiymey: — «Bir tersligim bolmay turganlay, koremisiz bu i$ni!» — deb ciladi...
I^oyangikm ua bir ba§ha me ina bla carahlam bak£an iiyge eltdile. Anda ua am ezilib turban ayagina baylau saldila, darmanla icjirdile.
Ba£ilgan zamamnda K^oyanqik birda bir k6b kitab okub qik,di.«SVETOFOR» atlim ua, suyub, talay kere alffandi koluna, anda
caziljfanm azbar oguna etgendi. Am bla kalmay, birgesine ba^ilgan tiilkuguklege, gugurukkuga, cimmak kugiikge, pilge da okugandi.
Da, endi ua ^oyangik alay akilli bol^andi, ma кеде arasi uyatib, «Svetofornu» corugun sorsa^iz, ol cangilmayin aytib berlikdi:
— Ey, colougu, tohta ser Svetofornu san etseng,
Agimazsa colungda,K,uuamrsa nasibdan!
Svetofornu uaK,izil kozu cansa — tebme ornungdan!
Sansi agilsa — sen hazirlan!Ca§ilni ua aytiuu —a$hi coljfa bar!!!
75
BA§LARI:
AYT, DESEGIZ, AYTAYIMSau|a.............................................................Ivarilgag............................................. .............Col bolsun.......................................................Cangur tohtasa..................................................Sabiygikle tuugan iiyde....................................Eki ca$<;iH..........................................................Sizniki ua?.......................................................Aca$han ay ......................................................Menikidi..........................................................Seyir kampetle.................................................Ca^ikni lyih kunii...........................................Tobum......................................; ......... ............Tengiz atqik,.....................................................Cipqikla...........................................................Cabalak Har.....................................................Ciger casqik.....................................................Cangi c il........................................................ ..Zuhraqikni kaygisi...........................................Erke kjzgik........................................................Bellyau ayta..................................................... .I^olan ki^tikqik.................................................Ca§c;ikni kugugii................................................Cilauuk..............................................................Suusab boljfan gokkala......................................Azat etiu.................................................. ..........Ki^iuguk,............................................................................Kesing bar.........................................................Babu$guK...........................................................Bal qibin............................................................Bulbulguk,..........................................................................Muhtargik>..........................................................Qubar tauu^gu^ bla tiilkiigiik..............................§aytan cel........ .................................................Atin aytgi..........................................................Qalyncik............................................................Tengle...............................................................Caziksinma........................................................
Anami tuugan kunii................................................................ 43Ka9a k ir..................................................................................43Ketme, cay..............................................................................44Salam K^pkpzdan....................................... ...........................45Bellyau.......................... ............................ ...........................46Tiilkii..................................................................................... 46Nasib U9U11............................................................................. 47Birinqi mayda......................................................................... 48fyz^ikju c in ........................................................................... 49Di, di, di, d i ........................................................................... 50Nedi, nedi?.............................................................................51Апаша............................................ ........................................52Dobanm.................................................................................53Allayla barm idila...................................................................54Kart anama ................................................................... 55Kttgurqimuni........................................................................... 56Gincim....................................................................................57Bulutla........................................ ...........................................58Qomart culduzum.................................................................. 59Curtuma..................................................................................60Dau (tamsil)......................................................... ..................61
TOY BARADI (^EGETDEToy baradi gegetde.............................. ..................................70Amma bla tuudugu.................................................................. 70Esli..........................................................................................72Ciicek.................. ...................................................................73KazqiK.....................................................................................74Svetofor..................................................................................74
KecjeruKlam Seit-Mazan bla
Tekelam Cem inatm kizi
Baydimat
t a u m i n <;a ^ l a
Sabiylege nazmula, cirla, haparqitya kara^ay-malkpr tilde
Redaktor §idatyani Ahmat, Aliyni ca$i Suratfi Mijalani Umar, Knm-Geriyni ca$i
Kitab basma «AMINAT*357190, l^araqay ahar, Sadoviy orami, № 2
Сдано в набор 28.07.93. Подписано в печать 05.08.93. Формат 70x90*/16- Бумага писчая. Гарнитура Таймс. Печать офсетная. Физ. печ. л. 5. Заказ № 3099
Карачаево-Черкесское полиграфическое объединение. 357100, г. Черкесск, ул. Первомайская, 47.
