h elstu áhrif esb aðildar fyrir íslenska ferðaþjónustu
DESCRIPTION
H elstu áhrif ESB aðildar fyrir íslenska ferðaþjónustu. Ráðstefna Samtaka ferðaþjónustunnar Grand Hótel 16. október 2008 Gunnar Haraldsson, Hagfræðistofnun Háskóla Íslands. Upplegg. Almennt um ferðaþjónustu sem iðngrein Nokkur orð um íslenska ferðaþjónustu, einkenni og sérkenni - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Helstu áhrif ESB aðildar fyrir íslenska ferðaþjónustu
Ráðstefna Samtaka ferðaþjónustunnarGrand Hótel16. október 2008
Gunnar Haraldsson, Hagfræðistofnun Háskóla Íslands
Upplegg
• Almennt um ferðaþjónustu sem iðngrein• Nokkur orð um íslenska ferðaþjónustu, einkenni og sérkenni
• Áhrif aðildar á íslenska ferðaþjónustu– Upptaka evru– Önnur áhrif
• Niðurstöður
Ferðaþjónusta sem iðngrein
• Spá World Tourism Council fyrir árið 2010– 12% af heimsframleiðslunni– 250 milljónir starfa– 9% af heildarvinnuafli í heiminum
• Gríðarlegur vöxtur á síðustu áratugum– Almenn velmegun– Tæknibreytingar
Nánast alls staðar
• Vöxtur ferðaþjónustu bæði í ríkum og fátækum löndum
• Framtíðin björt
Nokkur orð um íslenska ferðaþjónustu
• Náttúrutengd ferðaþjónusta• Menningartengd ferðaþjónusta• Viðskiptaferðir/ráðstefnur• Skemmtiferðaskip
Erfiðleikar við að meta þjóðhagslegt mikilvægi ferðaþjónustu
• Mikið um hlutastörf• Samtvinnuð við aðra atvinnustarfsemi• Láglaunastörf/kvennastörf• Ójöfn dreifing eftir svæðum• Árstíðarsveiflur
Ferðamönnum til Íslands fer stöðugt fjölgandi
2002 2003 2004 2005 2006 20070
100,000
200,000
300,000
400,000
500,000
600,000
700,000
800,000
900,000
1,000,000
Fjöldi farþega um Keflavíkurflugvöll
Heimild: Hagstofa Íslands
Íslendingar eru líka ferðamenn á Íslandi
Hótel og gistiheimili Tjaldstæði Orlofshús Svefnpokapláss Farfuglaheimili Annað0
20
40
60
80
100
Íslendingar Útlendingar
%
Heimild: Hagstofa Íslands
Íslendingar öðruvísi ferðamenn
• Sést glöggt á nýtingu gistirýmis ...
Efnahagslegir áhrifavaldar fyrir erlenda ferðamenn
• Kostnaður við að koma til Íslands og dvelja hér• Möguleikar til að njóta einhvers á Íslandi, þ.e. innviðir, aðstaða
• Sérstaða Íslands sem ákvörðunarstaðar• Aðgengi, s.s. starfsemi ferðaskrifstofa sem bjóða uppá eða sérhæfa sig í ferðum til Íslands
• Kynning á Íslandi sem ferðamannalandi
Hverju myndi aðild Íslands að Evrópusambandinu breyta?
• Ekki miklu á flestum sviðum– Erum þegar í Schengen og fjórfrelsinu– Aðgangur Íslendinga að ýmis konar rannsóknar- og þróunarsjóðum
• Tvö sérstök álitamál– Upptaka evru– Önnur áhrif
Hvað með ferðamenn frá ESB? (1)
Ísland45%
Bandaríkin 9%
Bretland 9%
Danmörk 4%
Euroland16%
Japan 1%
Kanada 0%
Noregur 4%
Sviss 1%
Svíþjóð 5% Önnur þjóðerni
6%
Farþegar um KEF 2002
Heimild: Hagstofa Íslands
Hvað með ferðamenn frá ESB? (2)
Ísland51%
Bandaríkin 6%
Bretland 8%
Danmörk 4%
Euroland12%
Japan 1%
Kanada 1%
Kína1%
Noregur 4%
Pólland2%
Rússland0%
Sviss 1%
Svíþjóð 4%
Önnur þjóðerni 7%
Farþegar um KEF 2007
Heimild: Hagstofa Íslands
Þróunin hvað varðar þjóðerni ferðamanna
• Ekki hægt að sjá miklar breytingar sem máli skipta
• Hins vegar eru miklar breytingar sem hafa ekki afgerandi áhrif
Áhrif upptöku evru
• Minnkar gengisáhættu fyrirtækja í ferðaþjónustu þó ekki að öllu leyti
• Eyðir gengisáhættu ferðamanna sjálfra• Verðsamanburður auðveldari• (Dregur úr ‘framandleika’ Íslands)
-> skoðum þetta aðeins nánar með gengið
Ferðamenn og gengi
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004-0.15
-0.1
-0.05
0
0.05
0.1
0.15
0.2
Breyting í fjölda ferðamanna Raungengi
Heimild: Hagstofa Íslands
Áhrif gengis á ferðamannastraum
• Ekki verður séð að gengi íslensku krónunnar hafi mikil áhrif á ákvörðun fólks um að koma til landsins
• Aðrir þættir virðast vega þyngra• Ákvörðun um ferð til Íslands er annars eðlis en ákvarðanir um ferðir til ‘nálægra’ landa eða svæða innan Evrópu
Ályktun
• Upptaka evru ein og sér hefur ekki mikil áhrif á ákvörðun fólks um hvort það ferðast til Íslands eða ekki
• Hins vegar eru jákvæð áhrif á aðila sem starfa í ferðaþjónustu óumdeild
• Þessi jákvæðu áhrif gilda jafnt fyrir innlenda sem erlenda aðila í ferðaþjónstu
Ferðamannaiðnaðurinn lýtur hagfræðilegum lögmálum
• Áhrif gengisins virðast ekki hafa haft mikil áhrif á erlendan ferðamannastraum til landsins
• Það þýðir ekki að efnahagsástand á hverjum tíma hafi engin áhrif á ákvarðanir fólks um ferðalög
• Sést glöggt ef við skoðum áhrif gengisbreytinga á ákvarðanir Íslendinga
Utanlandsferðir og hagsveiflan
1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004-0.15
-0.1
-0.05
0
0.05
0.1
0.15
0.2
0.25
0.3
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
Utanlandsferðir Landsframleiðsla (VLF)
Heimild: Hagstofa Íslands
Hér eru áhrifin augljós hvað varðar Íslendinga
• Sterkt gengi hvetur fólk til utanferða• Veikt gengi letur fólk til utanferða
• Sama hlýtur að gilda um aðrar þjóðir
Ósamhverfni
• Umhugsunarvert fyrir ferðaþjónustuna– Hingað til hefur gengið ekki haft áhrif á ferðir útlendinga til landsins
– Mikil áhrif á ferðir Íslendinga til útlanda
Örlítil athugasemd...
• Þetta gæti breyst. Hér er verið að horfa til fortíðar
• Miklar gengisbreytingar gætu haft áhrif á ákvarðanir erlendra ferðamanna
• Auk þess ljóst að efnahagsástand í Evrópu hlýtur að hafa áhrif á ferðamannastraum og stefnur
Önnur áhrif en vegna evru/gengis
• Hér erum við ekki bara á hálum heldur þunnum ís
• Fátt sem bendir til að rekstrarumhverfi ferðamennsku hér breytist að einhverju marki
Þó má nefna nokkur atriði
• Áhrif styrkjakerfis ESB• Aukin þátttaka Íslendinga í stefnumótun varðandi ferðamannaiðnaðinn í Evrópu
Áhrif styrkjakerfis
• Höfum nú þegar aðgang að þeim styrkjum sem bjóðast gegnum EES samninginn– Rammaáætlanir– Aðrir rannsóknar- og þróunarstyrkir
• Höfum minni eða engan aðgang að annars konar styrkjakerfi ...
Óbein áhrif
• Styrkir Evrópusambandsins tengjast búsetu/byggðaþróun og landbúnaði frekar en öðrum iðngreinum
• Slíkir styrkir geta haft áhrif á ferðaþjónustu með óbeinum hætti– Innviðir (samgöngur, samskiptaþjónusta,...)– Styrking ákveðinna byggðarlaga, ...
Þátttaka í stefnumótun ESB
• Ýmislegt í gangi í ESB og Evrópuráðinu hvað varðar stefnumótun í ferðamannamálum– ‘Destinations of Excellence’– Sjálfbær ferðaþjónusta– Félagsleg ferðaþjónusta– ...
• Spurning hvort aðilar í íslenskri ferðaþjónustu telja að þarna séu sóknarfæri
Niðurstöður• Áhrif inngöngu í ESB á ferðaþjónustu:
– Lítil áhrif á samsetningu ferðamanna (t.d. hvað varðar þjóðerni, aldurssamsetningu, o.s.frv.)
– Lítil áhrif af upptöku evru hvað varðar komu erlendra ferðamanna en gætu verið meiri hvað varðar ferðlög Íslendinga bæði erlendis og innanlands
– Gengis/evruáhrifin gætu breyst– Almennt efnahagsástand hefur áhrif á ferðamennsku bæði hérlendis
og erlendis– Hugsanleg langtímaáhrif vegna aukinnar ‘nálægðar’ við lönd í
Evrópusambandinu– Hugsanlega einhver óbein áhrif vegna stefnu sambandsins í
byggðamálum og við uppbyggingu innviða