gustav meyrink tekst- en beeldfragmenten · 2013. 7. 18. · praag. het boek maakte gustav meyrink...

Gustav Meyrink Tekst- en beeldfragmenten

Tekst- en beeldfragmentenSamengesteld door Gerard OlsthoornSamengesteld door Gerard OlsthoornSamengesteld door

Gustav Meyrink

ROZEKRUIS PERS – HAARLEM – NEDERLANDInternationale School van het Gouden RozenkruisLectorium RosicrucianumBakenessergracht 11-15, Haarlem, NederlandISBN 978-90-6732-345-1

Tekst- en beeldfragmentenSamengesteld door Gerard OlsthoornSamengesteld door Gerard OlsthoornSamengesteld door

Gustav Meyrink

ROZEKRUIS PERS – HAARLEM – NEDERLANDInternationale School van het Gouden RozenkruisLectorium RosicrucianumBakenessergracht 11-15, Haarlem, NederlandISBN 978-90-6732-345-1

Inleiding

Wij mensen beschouwen onszelf als wezens die zelfstandig bestaan, om onszelf. De Praags-Weense schrijver Gustav Meyrink (1868-1932) is daarvan nog niet zo zeker. Hij heeft zijn hele leven gewijd aan de vraag: Wat is dat zelf dan? Wat is het ik? Wat is echt, en wat is waan? Meyrinks carrière begint in Praag als bankier en eindigt als romanschrijver in München. Zijn leven is een aaneenschakeling van opvallende, mysterieuze en turbulente gebeurtenissen. Zijn protestantse geloof verruilt hij voor een rationeel Boeddhisme; hij onderzoekt de waarheid van de alchemie en bestudeert Isis Ontsluierd en De Geheime Leer, werken van de Russische schrijfster H.P. Blavatsky. Alles onderzoekt hij: van séances van het medium Eva C. tot een ‘telepathisch contact’ met de beroemde Indiase meester Sri Ramana Maharshi. Ook houdt hij zich bezig met magie, oosterse mystiek, tantra, yoga en gnostiek.Het is niet mogelijk zijn boeken eenduidig te verklaren. Zij zijn te lezen als esoterische roman, als psychologisch drama, als misdaadthriller of als liefdesroman, maar ook als pure mystieke contemplatie. Hij zegt dat hij, wanneer hij zijn inzichten terugleest in de boeken, soms zelf niet weet waar deze vandaan komen.

Inleiding

Wij mensen beschouwen onszelf als wezens die zelfstandig bestaan, om onszelf. De Praags-Weense schrijver Gustav Meyrink (1868-1932) is daarvan nog niet zo zeker. Hij heeft zijn hele leven gewijd aan de vraag: Wat is dat zelf dan? Wat is het ik? Wat is echt, en wat is waan? Meyrinks carrière begint in Praag als bankier en eindigt als romanschrijver in München. Zijn leven is een aaneenschakeling van opvallende, mysterieuze en turbulente gebeurtenissen. Zijn protestantse geloof verruilt hij voor een rationeel Boeddhisme; hij onderzoekt de waarheid van de alchemie en bestudeert Isis Ontsluierd en De Geheime Leer, werken van de Russische schrijfster H.P. Blavatsky. Alles onderzoekt hij: van séances van het medium Eva C. tot een ‘telepathisch contact’ met de beroemde Indiase meester Sri Ramana Maharshi. Ook houdt hij zich bezig met magie, oosterse mystiek, tantra, yoga en gnostiek.Het is niet mogelijk zijn boeken eenduidig te verklaren. Zij zijn te lezen als esoterische roman, als psychologisch drama, als misdaadthriller of als liefdesroman, maar ook als pure mystieke contemplatie. Hij zegt dat hij, wanneer hij zijn inzichten terugleest in de boeken, soms zelf niet weet waar deze vandaan komen.

hij wilde hem tot in de ziel raken. Hem gaat het erom, inzicht te krijgen in wie de mens is. Een citaat uit Walpurgisnacht laat op sublieme wijze zien hoever dit inzicht reikt: “U bent helaas, zoals bijna alle mensen, van kindsbeen af in de misvatting verstrikt geweest, onder het ‘Ik’ uw lichaam, uw stem, uw denkvermogen of God mag weten wat te verstaan, en

daarom hebt u niet het vaagste vermoeden meer wat uw ‘Ik’ eigenlijk is. Het ‘Ik’ stroomt door de

mens heen, vandaar dat een ompoling in het denken nodig is om zichzelf in het eigen ‘Ik’ terug te

vinden. Bent u vrijmetselaar, excellentie? Nee? Jammer. Als u het was, dan wist u dat in bepaalde

loges de ‘gezel’ wanneer hij ‘meester’ moet worden, achteruit schrijdend in het heiligdom van de

meester naar binnen moet gaan. En wie vindt hij daarbinnen? Niemand! Had hij iemand daarin

gevonden, dat zou het toch een ‘gij’ zijn en niet een ‘Ik’. Het ‘Ik’ is de meester.”

Peter Huijs

De citaten in dit contemplatieve jaarboekje 2009 zijn vooral afkomstig uit de vijf grote romans, die van zijn hand zijn verschenen. Zijn eerste boek De Golem is een inwijdingsverhaal waarin de hoofdpersoon een spirituele ontwikkeling doormaakt. Het dekor is het oude ghetto van Praag. Het boek maakte Gustav Meyrink in 1915 op slag beroemd. Het is een inwijdingsweg, weergegeven in de vorm van een roman uit 1915, die zich in Praag afspeelt.Het groene gezicht (1916) beschrijft het innerlijke pad tot bevrijding door middel van talrijke kleurrijke personen in het gebied achter de Nicolaaskerk en de Zeedijk, in het Amsterdam van rond 1910. Weer een jaar later, in 1917 verschijnt Walpurgisnacht, een fascinerende apocalyptische beschrijving van de heksensabbath als voorspel tot wederopstanding van het zuivere innerlijke leven. Speelt ook in Praag.De witte dominicaan (1921) is een ontroerend mooie beschrijving van de zoektocht, een liefdesgeschiedenis die leidt tot een diep begrip van het doel van het mens-zijn.De engel van het westelijk venster (1927) is een spannend relaas van de levenslange worsteling naar waarheid van John Dee, beroemd alchemist ten tijde van koningin Elisabeth I, die in een volgende incarnatie ten tijde van het Duitsland van het interbellum tot bevrijding komt.

Meyrink noemde zijn opvatting van literatuur ‘magie-suggestie’. Met zijn boeken wilde hij bij de lezer beelden, gedachten en gevoelens opwekken die uitgaan boven het gewone literaire genre:

hij wilde hem tot in de ziel raken. Hem gaat het erom, inzicht te krijgen in wie de mens is. Een citaat uit Walpurgisnacht laat op sublieme wijze zien hoever dit inzicht reikt: “U bent helaas, zoals bijna alle mensen, van kindsbeen af in de misvatting verstrikt geweest, onder het ‘Ik’ uw lichaam, uw stem, uw denkvermogen of God mag weten wat te verstaan, en

daarom hebt u niet het vaagste vermoeden meer wat uw ‘Ik’ eigenlijk is. Het ‘Ik’ stroomt door de

mens heen, vandaar dat een ompoling in het denken nodig is om zichzelf in het eigen ‘Ik’ terug te

vinden. Bent u vrijmetselaar, excellentie? Nee? Jammer. Als u het was, dan wist u dat in bepaalde

loges de ‘gezel’ wanneer hij ‘meester’ moet worden, achteruit schrijdend in het heiligdom van de

meester naar binnen moet gaan. En wie vindt hij daarbinnen? Niemand! Had hij iemand daarin

gevonden, dat zou het toch een ‘gij’ zijn en niet een ‘Ik’. Het ‘Ik’ is de meester.”

Peter Huijs

De citaten in dit contemplatieve jaarboekje 2009 zijn vooral afkomstig uit de vijf grote romans, die van zijn hand zijn verschenen. Zijn eerste boek De Golem is een inwijdingsverhaal waarin de hoofdpersoon een spirituele ontwikkeling doormaakt. Het dekor is het oude ghetto van Praag. Het boek maakte Gustav Meyrink in 1915 op slag beroemd. Het is een inwijdingsweg, weergegeven in de vorm van een roman uit 1915, die zich in Praag afspeelt.Het groene gezicht (1916) beschrijft het innerlijke pad tot bevrijding door middel van talrijke kleurrijke personen in het gebied achter de Nicolaaskerk en de Zeedijk, in het Amsterdam van rond 1910. Weer een jaar later, in 1917 verschijnt Walpurgisnacht, een fascinerende apocalyptische beschrijving van de heksensabbath als voorspel tot wederopstanding van het zuivere innerlijke leven. Speelt ook in Praag.De witte dominicaan (1921) is een ontroerend mooie beschrijving van de zoektocht, een liefdesgeschiedenis die leidt tot een diep begrip van het doel van het mens-zijn.De engel van het westelijk venster (1927) is een spannend relaas van de levenslange worsteling naar waarheid van John Dee, beroemd alchemist ten tijde van koningin Elisabeth I, die in een volgende incarnatie ten tijde van het Duitsland van het interbellum tot bevrijding komt.

Meyrink noemde zijn opvatting van literatuur ‘magie-suggestie’. Met zijn boeken wilde hij bij de lezer beelden, gedachten en gevoelens opwekken die uitgaan boven het gewone literaire genre:

Spreken

in geestelijke betekenis is zoveel als: scheppen; het is een magisch te-voorschijn-roepen.

Schri jven hier op aarde is het vergankelijke van een gedachte neerleggen; schrijven in geestelijke betekenis is: iets graveren in het geheugen van de eeuwigheid.

hier betekent: de zin van iets dat geschreven is tot zich nemen. Lezen aan gene zijde is: de grote onveranderlijke wetten erkennen en ernaar handelen terwille van de harmonie!

week 1 m 29 d 30 w 31 d 1 v 2 z 3 z 4 januari 2009

De citaten, hier in boekvorm weergegeven, zijn eerder als een presentatie in woord en beeld vertoond op 3 mei 2008 te Renova (Bilthoven) ter gelegenheid van het Symposion van het Lectorium Rosicrucianum, de Internationale School van het Gouden Rozenkruis:

Gustav Meyrink - ‘De weg naar degene die men eigenlijk is’.

Spreken

U hebt mij een Godzoeker genoemd. Dat klopt niet; ik ben een Godsverliezer. Wij weten niets van God. En het fantoom dat wij van Hem in onze fantasie opbouwen, de afgod, die wij God noemen, verspert ons slechts de weg naar het enige dat wij werkelijk kunnen vinden: de weg tot onszelf.

Waken is alles !

De eerste stap naar dat doel is zo eenvoudig dat ieder kind hem kan zetten. Alleen hij wiens geest ontwricht is, is vergeten hoe men moet lopen. Hij blijft als een verlamde op beide benen staan omdat hij geen afstand wil doen van de krukken die hij heeft geërfd van zijn voorgangers.

Waken is alles !

De eerste stap naar dat doel is zo eenvoudig dat ieder kind hem kan zetten. Alleen hij wiens geest ontwricht is, is vergeten hoe men moet lopen. Hij blijft als een verlamde op beide benen staan omdat hij geen afstand wil doen van de krukken die hij heeft geërfd van zijn voorgangers.

Vreugde | 1 De vreugde heeft geen oorzaak nodig, zij groeit uit zichzelf als God.

Vreugde, die een aanleiding nodig heeft, is geen vreugde, maar genoegen.

Maar in wie eenmaal de oorzaakloze vreugde is binnengevaren, die heeft voortaan het eeuwige leven, want die is verenigd met het ‘Ik’, dat de dood niet kent. →

Die leeft altijd in vreugde, ook als hij blind en kreupel geboren was. Maar de vreugde wil geleerd worden, wil verlangd worden, maar wat de mensen verlangen, is niet de vreugde, maar de aanleiding voor vreugde.

Dát begeren zij en niet de vreugde.

Vreugde | 1 De vreugde heeft geen oorzaak nodig, zij groeit uit zichzelf als God.

Vreugde, die een aanleiding nodig heeft, is geen vreugde, maar genoegen.

Maar in wie eenmaal de oorzaakloze vreugde is binnengevaren, die heeft voortaan het eeuwige leven, want die is verenigd met het ‘Ik’, dat de dood niet kent. →

Die leeft altijd in vreugde, ook als hij blind en kreupel geboren was. Maar de vreugde wil geleerd worden, wil verlangd worden, maar wat de mensen verlangen, is niet de vreugde, maar de aanleiding voor vreugde.

Dát begeren zij en niet de vreugde.

Hoe zou zo iemand licht kunnen uitstralen? Wie de vreugde niet kent, die kent ook zijn ‘Ik’ niet.

Het innerlijkste ‘Ik’ is de oerbron van de vreugde. Wie het niet aanbidt, die dient de hel. Hij is een dode spiegel geworden, waar vreemde demonen in komen en gaan, een wandelend lijk, zoals de maan aan de hemel met zijn uitgedoofd vuur.

week 5 m 26 d 27 w 28 d 29 v 30 z 31 z 1 februari 2009

Vreugde | 2 Mijn lied is een eeuwige melodie van vreugde. Wie de vreugde niet kent, de zuivere, grondeloze, blije zekerheid, het oorzaakloze: ik ben, die ik ben, die ik was en altijd zijn zal, die is een zondaar tegen de Heilige Geest.

Voor de glans van de vreugde, die in de borst straalt als een zon aan de innerlijke hemel, wijken de spoken der duisternis die de mensen begeleiden als de schimmen van vergeten misdrijven, begaan in een vorig bestaan, en die de draden van zijn noodlot weven.

Wie dit lied van de vreugde hoort en zingt, die vernietigt de gevolgen van elke schuld en laadt nooit meer schuld op zich.

Wie zich niet meer verheugen kan, in hem is de zon gestorven.

Hoe zou zo iemand licht kunnen uitstralen? Wie de vreugde niet kent, die kent ook zijn ‘Ik’ niet.

Het innerlijkste ‘Ik’ is de oerbron van de vreugde. Wie het niet aanbidt, die dient de hel. Hij is een dode spiegel geworden, waar vreemde demonen in komen en gaan, een wandelend lijk, zoals de maan aan de hemel met zijn uitgedoofd vuur.

Vreugde | 2 Mijn lied is een eeuwige melodie van vreugde. Wie de vreugde niet kent, de zuivere, grondeloze, blije zekerheid, het oorzaakloze: ik ben, die ik ben, die ik was en altijd zijn zal, die is een zondaar tegen de Heilige Geest.

Voor de glans van de vreugde, die in de borst straalt als een zon aan de innerlijke hemel, wijken de spoken der duisternis die de mensen begeleiden als de schimmen van vergeten misdrijven, begaan in een vorig bestaan, en die de draden van zijn noodlot weven.

Wie dit lied van de vreugde hoort en zingt, die vernietigt de gevolgen van elke schuld en laadt nooit meer schuld op zich.

Wie zich niet meer verheugen kan, in hem is de zon gestorven.

Jarenlang schijnt het te stagneren, dan, onverwachts, dikwijls alleen gewekt door een onbelangrijke gebeurtenis, wordt de sluier weggetrokken en op een goede dag rijst er in ons wezen een tak met rijpe vruchten op waarvan we de bloei nooit bemerkt hebben. →

En wij bemerken dat wij, zonder het te weten, hoveniers geweest zijn van een boom vol geheimenissen.

Jarenlang schijnt het te stagneren, dan, onverwachts, dikwijls alleen gewekt door een onbelangrijke gebeurtenis, wordt de sluier weggetrokken en op een goede dag rijst er in ons wezen een tak met rijpe vruchten op waarvan we de bloei nooit bemerkt hebben. →

En wij bemerken dat wij, zonder het te weten, hoveniers geweest zijn van een boom vol geheimenissen.

Het lot | 1

Had ik mij maar nooit laten verleiden om te geloven dat de een of andere macht buiten mijzelf deze boom zou kunnen oprichten - hoeveel ellende zou mij dan bespaard zijn gebleven!

Ik was de enige meester over mijn lot - en ik wist het niet!

Het lot | 1

Had ik mij maar nooit laten verleiden om te geloven dat de een of andere macht buiten mijzelf deze boom zou kunnen oprichten - hoeveel ellende zou mij dan bespaard zijn gebleven!

Ik was de enige meester over mijn lot - en ik wist het niet!

8Het lot | 2

Ik dacht dat ik er weerloos tegenover stond, omdat ik niet in staat was het door daden te veranderen.

Hoe vaak is het niet door mijn hoofd geschoten dat meester zijn over je gedachten ook moet betekenen: de almachtige bestuurder te zijn van je lot!

Ik onderschatte de magische kracht van de gedachten en verviel steeds weer in de erffout van de mensheid de daad voor een reus en de gedachte voor een hersenschim te houden.

8Het lot | 2

Ik dacht dat ik er weerloos tegenover stond, omdat ik niet in staat was het door daden te veranderen.

Hoe vaak is het niet door mijn hoofd geschoten dat meester zijn over je gedachten ook moet betekenen: de almachtige bestuurder te zijn van je lot!

Ik onderschatte de magische kracht van de gedachten en verviel steeds weer in de erffout van de mensheid de daad voor een reus en de gedachte voor een hersenschim te houden.

9Het lot | 3

Slechts wie leert het licht te bewegen, kan de schaduw gebieden en daarmee: het lot!

Wie het met daden tracht te volbrengen, is zelf slechts een schaduw die tevergeefs met schaduwen strijdt.

Maar het lijkt alsof het leven ons bijna tot de dood toe moet pijnigen, alvorens wij eindelijk de sleutel zien.

week 9 m 23 d 24 w 25 d 26 v 27 z 28 z 1 maart 2009

9Het lot | 3

Slechts wie leert het licht te bewegen, kan de schaduw gebieden en daarmee: het lot!

Wie het met daden tracht te volbrengen, is zelf slechts een schaduw die tevergeefs met schaduwen strijdt.

Maar het lijkt alsof het leven ons bijna tot de dood toe moet pijnigen, alvorens wij eindelijk de sleutel zien.

10 Het lot | 4

Ja, jullie kunnen meester over het lot worden, maar alleen als jullie weten dat jullie God zijn.Want alleen God kan meester over het lot zijn.

Als jullie geloven dat jullie alleen mensen zijn en van God gescheiden en van God verbroken en anders dan God, dan blijven jullie onveranderd, en het lot staat boven jullie.

10 Het lot | 4

Ja, jullie kunnen meester over het lot worden, maar alleen als jullie weten dat jullie God zijn.Want alleen God kan meester over het lot zijn.

Als jullie geloven dat jullie alleen mensen zijn en van God gescheiden en van God verbroken en anders dan God, dan blijven jullie onveranderd, en het lot staat boven jullie.

gustav meyrink tekst- en beeldfragmenten · 2013. 7. 18. · praag. het boek maakte gustav meyrink...

Documents