GGÜÜNNEEYY AAZZEERRBBAAYYCCAANN’’NNIINN

MMAAYYIISS--HHAAZZİİRRAANN MMİİLLLLİİ

AAYYAAKKLLAANNMMAASSII

Öfke susta...Öfke susta...Öfke susta...Öfke susta...…………… …………… …………… …………… Hınç pusuda oldukça Hınç pusuda oldukça Hınç pusuda oldukça Hınç pusuda oldukça Kim öldü der bize…………Kim öldü der bize…………Kim öldü der bize…………Kim öldü der bize…………Kim öldü der bize...Kim öldü der bize...Kim öldü der bize...Kim öldü der bize... Bülten II:

Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu-Türkiye Email: gunaz_of@yahoo.com

Güney Azerbaycan’da

Kanlı Mayıs Olayları

İran’daki Türkleri aşağılayan bir karikatürün yayınlanması ülkenin kuzey batısında ayaklanmaya neden oldu. Güney Azerbaycan’ın farklı bölgelerinde gerçekleştirilen protestolarda yüz binlerce bölge halkı İran Gazetesi’nin yayıncılarına itirazlarını bildirmekle beraber İran’da yaşan Türklere karşı yapılan ayırımcı politikaları protesto ettiler. Gösterilerde çıkan çatışmalar, bir çok göstericinin yakalanması, çok sayıda insanın şehit düşmesi veya yaralanması, söz konusu gazetenin kapatılması, karikatürist ve sorumlu müdürün hapse atılması ve kültür bakanı hakkında gen soru açılması için imza toplanması protestoların ilk sonuçlarındandı. Aslında bu olaylarda yayınlanan karikatür sadece bardağı taşıran son damlanın rolünü oynadı. Temel neden Azerbaycan Türklerinin 80 yıldan beri birikmiş siyasi, ekonomik ve kültürel istekleriydi.

Olayların Başlanması 12 Mayıs 2006 günü İran devletinin resmi haber ajansı İRNA’ya

bağlı İran gazetesinin İran-i Cuma ekinde “Hamamböceklerinin bizi böcekleştirmemeleri için ne yapmalıyız?” başlıklı bir yazı yayınlandı. Yazı birkaç karikatürde içeriyordu. Karikatürlerin birinde bir çocuk hamamböceğinden Frasça bir şeyler sormaktadır, fakat hamamböceği çocuğun konuşmalarından hiçbir şey anlamıyor ve Türkçe “Ne?” diye soruyordu. Yazıda ise, böcekler (Türkler) Acemlerin dışkısından beslenen ve nüfusunun artmasının engellenmesi, soylarının yok edilmesi gereken, ‘dil’den anlamadıkları ………………………………………………………………………..1

için müzakere masasına bile oturtulamayacak denli aşağılık parazit yaratıklar olarak betimlenmekteydi. Bu aşağılayıcı yazı ve karikatür Türklerin sert tepkisine neden olmuş ve yazının yayınlanmasının ertesi günü Türk öğrenciler Tebriz Üniversitesi’nde ve daha sonraki günlerde Urumiye, Zengan, Erdebil ve Tahran üniversitelerinde protesto gösterileri düzenleyip grev başlatarak gazete ve yayıncıların cezalandırılmasını istediler. Yalnız İran Gazetesi konunun ciddiyetini kavramayıp özür dilememekte direndi, daha sonra yayınladığı özür dileme yazısı ise Azerbaycanlı öğrencilerin öfkesini dindirecek içerikte değildi. Bu yazı özür mektubundan daha fazla yukarıdan aşağıya yazılmış bir öğüt mektubuydu. Böylece protestolar gitgide çeşitli kentlere yayıldı ve kitle içinde genişledi. İran İslami Şura Meclisi’nde de Türk kökenli milletvekilleri birtakım itiraz konuşmaları yaptılar. Protestocuların Kültür Bakanı’nın özür dilemesi isteğine rağmen Kültür Bakanı Saffar HERENDİ’nin susması gösterilerin boyutunu daha da büyüttü, böylece Azerbaycan bölgesi kaosa girmiş oldu.

Zencan Kentindeki Protestolar Azerbaycan’ın en güneyinde bulunan Hamse bölgesinin merkez

kenti olan Zencan, İran Gazetesi’nin yaptığı insanlık dışı fiiline, Azerbaycan’ın ilk tepki gösteren şehri olmuştur. 80 seneden beri resmi il bölmelerine göre Zencan’ı Azerbaycan’ın ana parçasından ayıran Fars şovenizmi her ne kadar Zencan’ın artık Türk ve Azerbaycan …………………………………………………………………………2

kimliğinden uzaklaştığını düşünse bile uyanık ve cesur Zencan halkı Azerbaycan Türk kimliğine yapılan hakarete tüm

Azerbaycan kentlerinden daha önce tepki göstererek hala kendi öz kimliğine sıkı sıkıya bağlı olduğunu ispatladı ve böylece Fars şovenizmini hayal kırıklığına uğrattı. Zencan bir daha hâlâ Azerbaycan Türk milletinin alınmaz ön kalesi olduğunu yüksek sesle herkese duyurdu. Zencan’da binlerce gösterici tarafından atılan “Zencanlı uyanıktır, Azerbaycan’a dayanaktır!” ve “Türk milleti var; olsun düşmanlar har (rezil) olsun!” sloganlar bu iddiada hiçbir kuşku yeri bırakmamıştır.

İran Gazetesi’nin Türkleri aşağılamasının hemen ertesi günü Zencan Üniversitesi’nde itiraz sesleri yükselmiştir. Özellikle Zencan Üniversitesi Öğrenci Derneği’nin takdire değer çeviklikle organizasyona başlaması sonucu iki gün gibi kısa bir süre içerisinde üniversite kampusunda geniş çaplı öğrenci grevleri başlamıştır. 15 Mayıs Pazartesi başlayan grevler 19 Mayıs’ta öğrencilerin baskısı sonucu üniversite yönetiminin tüm dersleri tatil ilan edilmesiyle doruğa ulaşmıştır. Sürekli bir şekilde protestoları devam ettiren ve art arda açık tribün konuşmaları düzenleyip dizi halinde bildiriler yayınlayan öğrenci kuruluşları tüm öğrencileri ve Zencan halkını protestoya katılmaya çağırmıştır. Öğrenciler tarafından yapılan açık tribün konuşmalarında ve yayınlanan ……………………………..…………………………………………3

bildirilerde artık tüm Azerbaycan üniversitelerinde başlamış olan gösterilerde olduğu gibi sivri bir dille İran Gazetesi kınanmış, Kültür Bakanı’nın özür dilemesi istenmiş ve bunların yanı sıra Azerbaycan milletinin siyasi, ekonomik ve kültürel hakları açık şekilde talep edilmiştir .

19 Mayıs Cuma günü Zencan halkı cuma namazından sonra şehrin merkezi meydanı olan Sebze Meydanı’na toplanan yoğun bir kalabalık olarak Azerbaycan ve Türk diline destek içerikli sloganlar atarak medeni şekilde itirazını ve taleplerini dile getirmiştir. Polis ve çevik kuvvetin gözetimi altında gerçekleştirilen yürüyüş üç saat devam etmiştir. Her hangi bir gerginliğin yaşanmadığı yürüyüşte Zencan Cuma İmamı (İran dini lideri il özel temsilcisi) halka eşlik ederek yaptığı konuşmada İran Gazetesi’ni ciddi biçimde kınamıştır.

24 Mayıs Çarşamba günü Zencan halkı ikinci bir yürüyüşe çıkarak Tebriz’de halkın üzerine ateş açılmasını kınamış, yanlış davranışlarıyla kanlı olaylara yol açan polis, devrim muhafızları ve valilik üst düzey yetkililerinin yargılanmasını istemişler. Kentin kalbi konumunda olan Kapalı Çarşı esnaf tarafından gösteriye destek amaçlı olarak kapatılmıştır.

Sebze Meydanı’ndan başlayarak Sadi Kavşağı yönünde devam eden topluluk Kültür Bakanı’nın istifası ve Cumhurbaşkanı’nın özür dilemesini istemiştir. Yürüyüşte atılan sloganlardan bazıları şöyledir:

“Türk dilinde medrese, medrese (okul)” “Haray haray men Türk’em!” “Tebriz başın sağ olsun!” “Zencanlı uyanıktır, Azerbaycan’a dayanaktır!” “Türk milleti var olsun, düşmanları har (rezil) olsun!” “Ölüm olsun Fars şovenizmine!” Hoy Gösterileri ve Kanlı Olayların Başlangıcı Bütün Azerbaycan üniversiteleriyle bir zamanda Hoy Üniversitesi

de öğrenci protestolarına sahne olmuştur. Yalnız protesto dalgası çok ………………………………….………………………………………4

hızlı bir şekilde üniversiteden kente ulaşmıştır. Şehir içinde protesto gösterileri daha başlamadan önce şehrin önde gelen milli faalleri o cümleden Bay İbrahim CAFERZADE ve Ali KADİMHANİ tutuklanarak protesto önlenmeye çalışılsa da 20 Mayıs Cumartesi öğleden sonra milli faaller ve öğrenciler öncüllüğünde Salmas Caddesi’nde tahminen 6 bin kişilik bir toplulukla protesto yürüyüşü

başlanmıştır. Gitgide büyüyen topluluk şehir merkezine doğru yönelince polis sıcak su püskürten itfaiye araçlarıyla topluluğu dağıtmaya çalışmıştır. Yalnız halk, polis güçlerini bastırarak Merkez Meydan’a doğru ilerlemeye devam etmiştir. Topluluk Merkez Meydan’a yaklaştığında Gaybi adlı bir polis albayı doğrudan müdahale emri vermiş ve böylece bir taraftan eli yalın halk ve diğer taraftan cop ve göz yaşartıcı gaz kullanan polis arasında çatışma yaşanmıştır. Çatışmalar sonucu onlarca kişi yaralanmış ve çok sayıda vatandaş tutuklanmıştır. Medeni bir şekilde yürüyüşü devam ettirmek isteyen halka polisin yersiz müdahalesi sonucu yaşanan gergin anlar gelecek günlerde Azerbaycan’ın bir çok kentinde yaşanacak olan kanlı olayların ilk sahnesi ve başlangıcı olmuştur. ……………………………………………………………………….5

Tebriz’de Yaşanan Olaylar Azerbaycan’ın tarihi merkezi Tebriz, en büyük ve en şiddetli

olaylara sahne olmuştur. Gösteriler 22 Mayıs Pazartesi saat 15:30’da Rastaküçe caddesinde ve Namaz Meydanı’nda başladı. Göstericiler hiçbir ön plan olmadan slogan atarak Doğu Azerbaycan Valiliği’ne doğru yürüyüş yaptı. Tebriz’in diğer tarafında bir sürü öğrenci de mitinge katıldı ve Tebriz Üniversitesi karşısından sloganlar atarak milli hakları savunduklarını dile getirdiler. Geniş halk kitlesi kentin iki tarafını bitiştirirken güvenlik güçleri ve özel kuvvetler protestocuların yürüyüşünü engelledi. İlk yarım saatte kalabalık 50 bin kişiyi aşmıştı.

Siyasi olaylarda önemli ağırlığı olan Tebriz Kapalı Çarşısı protesto amacıyla kapalı ilan edildiği halde esnaf kendisi de harekete katılmış bulunmaktaydı.

Kentin iki yakası arasındaki bağlantı kesilince Tebriz’in merkezinde olan Rastaküçe ve Çarşı’ya toplananlar Valilik ve Tebriz Kaymakamlığı’na doğru yürüdü ve Valiliğin karşısında Türkçe sloganlarla itiraz seslerini duyurmaya çalıştı.

Yerli yetkililer sessiz kalırken protestocular güvenlik kuvvetlerinin yönlendirmesi ile Valilik karşısından dağılıp Milli Bank, Rastaküçe caddesi, Şeriati Caddesi ve Emin Üçyolu’na doğru istikametini değiştirdi. …………………………….……………………………………………6

İtfaiye araçları bir taraftan, çevik kuvvetin saldırısı da diğer taraftan mitingin şiddete yönelmesine, polisin göz yaşartıcı gaz atmasına ve göstericilerin taşla karşılık vermesine neden oldu. Protestocular Tebriz’in Saat Meydanı’ndan geçerek Mansur Dörtyolu, Abresan ve Tebriz Üniversitesi’ne doğru yürüdüler. Bu güzergahta da polisle arbede yaşanırken birkaç kişi devlet dairelerini taşlamaya başladı. İstihbarat görevlilerinin kameraları halk tarafından alınıp kırıldı.

Çevik kuvvetlerin saldırısına topluluk taşla karşılık verdi ve motorculara saldırdı. Valilik karşısında rejimin sivil kuvvetleri göz yaşartıcı gaz kullandı, polisin saldırısı sonucu onlarca kişi yaralandı ancak halkın saldırısına karşı gerilemek zorunda kaldılar. İran bayrağı aşağı indirildi. Gösteride devlet mensubu siviller özel mülklere zarar vermeye çalışınca topluluğun tepkisiyle karşılaştı. Ayaklanma sırasında bazı devlet daireleri kimliği belirsiz kişiler tarafından ateşe verilmiş, birkaç devlet bankası, benzin istasyonu ve polise ait araçlar yakılmıştır.…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

Milli Bank ve Parsiyan Bankası ateşe verilirken halk …………Devlet Radyo ve Televizyonu binasına girmeye çalışmış. Bazı haberlere göre Hamas ve Lübnan Hizbullah’ının İran’daki kamplarında askeri eğitim almakta olan güçleri devreye sokulmuş ve saldırılarda havadan halka ateş açılmıştır.

“Azerbaycan yaşasın!”, “Azerbaycan bir olsun, merkezi Tebriz olsun!”, “Azerbaycan milleti, çekmez böyle zilleti!”, “Karabağ bizimdir, bizim olacak!”, “Türk dili ölen değil, Fars diline dönen değil!”, “Haray haray men Türk’em!”, “Faşist gazete kapatılmalıdır!”, “Ölüm olsun Apartayd’a!”, “Ölüm olsun Fars şovenizmine” gibi sloganlar atıldı. Anayasanın değiştirilmesi, hükümetin istifası, Türk dilinin resmileşmesi, Güney Azerbaycan’ın milli, kültürel sosyal ve ekonomik sorunlarının giderilmesi göstericilerin sloganları arasındaydı.

Saat 22:00’den sonra kalabalık sayısının azalmasıyla halka saldırı başlandı. Çatışmaların uç noktası Abresan semti ve Üniversite çevresiydi. Abresan’da kalabalığa ateş açılmış ve birkaç kişi yaralanmıştır. Gösteriye katılan birkaç öğretim üyesi de tutuklananlar arasında. Görgü tanıklarının söylediğine göre her yerde silah sesleri duyuluyordu ve birçok kişi polis ve sivil polislerin ateş açması sonucu yaralandı ve görevliler tarafından meçhul noktalara götürüldü. Aynı görgü tanıkları yaklaşık 5 kişinin güvenlik güçlerinin motosikleti altında kaldığından ve ağır yaralandığından haber verdi. Birkaç kişinin şehit edildiğine dair haberler vardır. En az 2 kişinin şehit olduğu kesinleşmiştir. Gecenin geç saatlerinde emniyet güçleri üniversite öğrenci yurtlarına geniş saldırılar düzenlemiştir.

Polisin saldırısı ve yağmura rağmen gecenin geç saatlerine dek isyanlar devam etmiştir.

Kimi kaynaklara göre şehitlerin sayısı 5-10 arasında tahmin edilmektedir. Olaylar sırasında 43 yaralı tespit edilmiş ve yaklaşık 300 kişi tutuklanmıştır. Ölen veya yaralananların taşınmasına müsaade edilmemiştir. Tebriz’de fiilen sıkı yönetim hakimiyeti altında devlet gece ile olay sırasındaki isyan izlerini yok etmeye ve kenti normal hale getirmeye çalışmıştır.……….……………………………………… …………………………………………………………………………8

Gazetelerin Kapatılması

Olayların devam etmesi üzerine Azerbaycan’da bilgi aktarımını aksatmak amacıyla Tebriz’de Neda-yi Azerabadgan ve Haydar Baba, Urumiye’de Nevid-i Azerbaycan gazeteleri ve Şems-i Tabriz sitesi kapatıldı ve bayilerdeki gazetelerin kalan sayıları toplatıldı. Basın ve Yayını Denetleme Kurulu, G. Azerbaycan’da büyüyen gösterilerin nedeniyle olağanüstü bir toplantıda oy çoğunluğu ile İran Gazetesi’nin kapatılmasına karar verdi. Azerbaycan Bölge Başsavcısı Firuzi bir basın toplantısında yerel gazetelerin kapatılması hakkında her hangi bir bilgiye sahip olmadığını söylemesine rağmen İran Gazetesi’nin kapatıldığını bildirdi. Diğer yandan İçişleri Bakanı Mustafa PURMUHAMMED İran Gazetesi’nin yaptığını yasadışı ve suç olarak nitelendirip Ülke Güvenlik Kurulu yetkili yargı kurumlarından, yayınlanan yazının sorumlularına yasal yaptırım kararı çıkarılmasını istedi. Gelişmelerin devamında ülkenin bilinen karikatüristlerinden olan Mana NEYİSTANİ ve İran Gazetesi’nin sorumlu müdürü Mehrdad KASIMİFER tutuklanarak hapse gönderiliyor. Bu gelişmelerle bir zamanda Tebriz milletvekili İşret ŞAİK Kültür Bakanı hakkında açılacak olan gensorudan haber verdi. O, “Kültür Bakanı’nın özür dilemek istemediğinden dolayı meclisin Azeri milletvekilleri gensoru tasarısını hazırlamış ve imza toplamaktalar” şeklinde açıklama yapmıştır. …………………………………………………………………… .....9

Merend Olayları Güney Azerbaycan’ın diğer kentleri gibi Merend şehrinde de

protesto gösterileri düzenlenmiştir. Merend Azad İslami Üniversitesi’nde düzenlenen mitingin ardından 23 Mayıs’ta 97 bin nüfusu olan Merend kentinin merkez meydanında 20 bin kişilik bir halk gösterisi gerçekleştirilmiştir. Milli faaller öncüllüğünde yapılan ve medeni şekilde yürütülmek istenen bu gösteri polis ve çevik kuvvetin müdahalesi sonucu çatışmaya dönüşmüş, Merend kenti kanlı olaylara sahne olmuştur. Bu olaylarda bir çok vatandaş yaralanmış veya polis tarafından tutuklanmıştır.

23 Mayıs’ta yapılan halk gösterisini karalamak amacıyla 24 Mayıs sabahı Merend Valiliği tarafından devlet yanlısı göstermelik bir yürüyüş düzenlenmiştir. Fakat görgü tanıklarının verdiği bilgilere göre yürüyüşe katılanların sayısı 300 kişiyi aşamamıştır. Bu gösteri devlet dairelerinden zorunlu olarak getirilen memurlardan oluşmuştur. Halkın duygu ve hissiyatını önemsemeyen ve halktan gözdağı almak isteyen valiliğin yanlış davranışı halkı tekrar karşı atağa geçirmiştir. 24 Mayıs öğleden sonra saat 16:00’da Merend halkı tekrar şehir merkezinde toplanmış, gerçekleştirdiği daha büyük bir gösteride tüm Azerbaycan’da atılan sloganları dile getirerek kendi milli isteklerini bildirmiştir O cümleden “Haray haray men Türk’em”, “Tebriz’de kan akıyor, dünya uzaktan bakıyor!”, “Türk’ün dili ölen değil, Fars diline dönen değil!” vb.…………………………………10

sloganları atılmıştır. Yalnız polis göstericileri dağıtmak amacıyla cop ve göz yaşartıcı gaz kullanmış ve halkın direnmesi sonucu yine de şiddet yaşanmıştır. Bu şiddet olaylarında bir bayan dahil çok sayıda insan gözaltına alınmış ve birçok kişi de yaralanmıştır. Çatışmalar sırasında mühendis Mecit MÜEZZİN isimli bir vatandaş başından almış olduğu bir cop darbesi sonucu beyin kanaması geçirerek şehit düşmüştür. Merend’de geçici olarak tutuklananlar veya halen tutuklu bulunan bazı vatandaşların isimleri şöyledir:

Hüseyin ALİZADE, Hamid MUHAMMEDPUR, Mehdi HÜSEYİNZADE, Gulamrıza BABAİ, Mesud HABİBVEND, Ali OCAKZADE.

Urumiye Olayları Güney Azerbaycan’ın ikinci büyük şehri ve Batı Azerbaycan

ilinin merkezi olan Urumiye, 16 Mayıs’ta protestolara katıldı. Bu tarihte Urumiye Üniversitesi’nde 1,500 kişilik bir öğrenci gösterisi gerçekleşti. Bu gösteride diğer gösteriler gibi Azerbaycan Türklerini aşağılayan yazı ve karikatürden yola çıkarak Azerbaycan’ın kültürel, ekonomik ve siyasi hakları talep edildi. Olayların hızla büyüdüğü Urumiye’de 19 Mayıs’ta 3,000 kişilik bir topluluk İran Gazetesi’nin Urumiye bürosu önünde gösteri yapmış, büroya saldırarak bir kısmını ateşe vermişti. Bu olayda polis göstericilere müdahale etmemiş, topluluk kendiliğinden dağılmıştı. Urumiye’de bu olaydan sonra İran Gazetesi’nin satışı ambargo edilmiştir ve bayiler gazeteyi satmaktan imtina etmiş, camlarına “Bu ülkenin Türklerine hakaret ettiğinden dolayı bu mekanda İran Gazetesi satılmamaktadır!” şeklinde yazılar asmışlardır. 21 Mayıs’ta 500 kişilik bir gösteri grubu polis tarafından dağıtılmıştır. Tebriz’deki büyük halk gösterisinden bir gün sonra 23 Mayıs’ta Urumiye’de gerginlik doruğa ulaşmıştır. Bu günde daha önceden milli faaller tarafından şehirde dağıtılan bildirilerle gösteriye çağırılan ………………………………………………………………………11

Urumiye halkı, gayri resmi kaynakların verdiği bilgilere istinaden 150,000 kişilik bir topluluk olarak sokağa dökülmüştür. Gösteri Atai Caddesi’nden başlamış, Eyalet Meydanı’na doğru devam etmiştir. Kızgın gençler İran Gazetesi’nin Atai Caddesi’nde bulunan bürosuna ikinci kez olarak saldırmış ve büroyu tamamen yakmışlardır. Daha sonra Eyalet Meydanı’ndan Valilik binasına yönelen halk polis ve çevik kuvvetin sert tepkisiyle karşılaşınca yön değiştirmiş, Devlet Radyo Televizyonu tesislerine doğru ilerlemiştir. Göstericilerden bir grubu akşama doğru binanın önünde toplanmış, binanın içine girmek isteyince polis ile halk arasında çatışma çıkmıştır. Cop ve göz yaşartıcı gaz kullanan ve sürekli havaya ateş açan polis ve çevik kuvvetin çabasına rağmen halk binayı ele geçirmiş ve ateşe vermiştir. Binada yangın çıkması üzerine polis doğrudan halka ateş açmıştır. Onlarca gösterici yaralanmış, Ferzad ESEDZADE isimli bir milli faal şehit düşmüştür. Halk ile polis arasındaki çatışma gecenin geç saatlerine kadar devam etmiştir. İran devletinin resmi kaynaklarına göre bu olaylarda 15 kişi tutuklanmıştır, yalnız gayri resmi kaynaklar tutuklananların sayısını 62 kişi olarak açıklamıştır.

Urumiye’de atılan sloganlardan: “Haray haray men Türk’em!” “Kızıldan (altın) olsa kafesim, azatlığa var hevesim!” “Türk’ün dili ölen değil, Fars diline dönen değil!” “Türk dilinde medrese, medrese (okul)” ……………………………………………………………12

“Biz ölmeye hazırız, Babek’in serbazıyız (askeriyiz)!” “Kalk ayağa vatandaş, Tebrizde öldü gardaş!” “Ölüm olsun faşiste!” “Ölüm olsun şövuniste!”

24 Mayıs’tan itibaren Urumiye’de geniş bir tutuklama dalgası başlatılmıştır. O cümleden Azerbaycan Siyasi Mahpusları Haklarını Savunma Komitesi üyesi Müh. Alirıza CEVANBAHT (kayıp), Saylav Yayıncılık’ın müdürü Rıza SAFERİ, Ferda-yi Ma gazetesi yazarlar kurulu üyesi İsmail CEVADİ ve gazete bayileri sendikası üyesi Kerim RUZNAMEÇİ göz altına alınmışlardır.

Koşaçay’daki Olaylar Azerbaycan’ın Merend gibi şehirlerinin ardından itiraz dalgası

bu kez Koşaçay’da yaşandı. Koşaçay’da protestoların gerçekleşmesi uğrunda çaba harcayan milli faallerin bir çoğu İran Milli İstihbaratı tarafından tutuklanarak hapse alındılar. İran devrim muhafızlarının çabalarına rağmen bu protestolar durdurulamadı. 3 gün öncesinden şehirde bildiriler dağıtılmıştı ve protestocular 25 Mayıs 2006 tarihinde sahnedeydi. Protestolar İmam Meydanı’nda birkaç milli eylemcinin toplanmasıyla başladı. Gitgide sayılarını artıran protestocular Kaymakamlık binasına doğru yol aldı. Sloganların atılması sırasında, duraklayan bir araba içinden İran lehine atılan slogan (Ne Doğu ne Batı, İran İslam Cumhuriyeti!) olayların tırmanmasına neden oldu. Sözü edilen araba millet tarafından devrilib yakıldı .

Milli faallerin önde gelen isimlerinden Behbud GULİZADE

Bank-i Milli önünde konuşma yaparken Milli İstihbarat tarafından yakalandı. Her ne kadar Behbud Bey, Güney Azerbaycan Milli Hareketi’nin medeni bir hareket olduğunu savunsa da, polisin baskısıyla tutuklanıp belirsiz yere götürülmüştür. Kaymakamlık karşısında Güney Azerbaycan Milli Hareketi talepleri açıklaması yapıldıktan sonra kalabalık dağılmıştır. ………………………… 13

Bu gergin ortamdan kaygılanan ilgili makamlar, Koşaçay civarındaki kentlerden özel çevik kuvvet çağırarak ortamı kontrol altına almaya çalışmışlardı. Bu baskılara rağmen yine halk ayaklanması bir daha gerçekleşmiştir. 26.05.2006 tarihinde halk ayaklanması devam ederek bu kez 1 no’lu polis karakolu halkın kontrolüne geçmiştir. Yalnız yapılan protestoların milli medeni bir hareket olduğundan halk karakolu polise vererek dağılmıştır. Bu olaylardan sonra büyük çapta tutuklama operasyonu başlatılmış ve şehirde bulunan hemen hemen bütün milli faaller ve eylemciler istihbarat merkezine götürülerek sorguya alınmışlardır.

Tutuklananların isimleri: Behbud GULİZADE, Celal KUDERİLU, Behdad FETHİ , Ferzad LEKZADE, Milad TEVEKKÜLİ, Mesud FURUĞI , Vahid KAVİBAZU, Ahmet CEDDİ, Samsam MUHEMMEDİVEŞ, Nadir EMANİ, Muhsin FERAMERZİ, Sahruh FERAMERZİ, Hatem RUSTEMİVEND, Ali SULTANİ, Ali RAZİ, Reza AMİRİ, Tevhid RUSTEMİ, Tehmasp CEVDET, Meksut FETHİ, Ekber ELİPUR, Ares PAYKAR, Seccat MUSEVİ, Behkam MUHHEMDİ, Abbas HAYALİNECAT, Şahin HESENİ.

………………………………………………………………………...14

Sulduz (Nagade) Kanlı Olayları Güney Azerbaycan’ın diğer şehirleri gibi Azerbaycan’ın batı bölgesinde yerleşen ve yiğit Karapapaklar obası Sulduz da kanlı çatışmalara sahne oldu. Maalesef Sulduz şehri Azerbaycan’da yaşanan en şiddetli olaylara tanık oldu. Bu olaylarda en az 13 Azerbaycan insanı şehit edildi.

25.05.2006 tarihinde Sulduz halkı Tebriz, Urumiye ve diğer şehirlerde yaşanan kanlı olayları ve devletin bu olanlara kayıtsız kalmasını protesto etmek için sokağa döküldü. İlk başta medeni şekilde devam etmekte olan halk yürüyüşü, bazı Fars devlet görevlilerinin kışkırtıcı ve aşağılayıcı davranışı sonucu gelişmeleri şiddete doğru yöneltmiştir.

Gösteri Sulduz’un Futuhi Caddesi’nden başlamış ve İslami İrşat İdaresi’ne doğru devam etmiştir. Kaymakam’ın halktan, kendisinin söylediği sloganların atılması isteği üzerine olaylar tırmanmış ve halk yönünü Sulduz Kaymakamlığı’na doğru çevirmiştir. Kaymakamlığa doğru yürüyen halka polis ve devrim muhafızlarının tepkisi sert olmuş, polis halka elektrikli cop ve göz yaşartıcı gazla müdahale etmiştir. Polisin sert davranışına tepki olarak bir grup genç Kaymakamlık binasını ele geçirmeye çalışınca da polis ve devrim muhafızları doğrudan halkın üzerine ateş açmıştır. Bu üzücü olaydan geriye kalan 13 şehit, 57 yaralı ve bir çok milli harekat eylemcisinin tutuklanması olmuştur. ……………………..………………………………………………..15

Bütün kente yayılan protestoların en yoğun olduğu nokta İslami İrşat Kurumu’nun önü olmuştur. Bu kurumun müdürünce halka yapılan

hakaret ise gençleri çileden çıkarmış, milli kimliğine yapılan ekstra hakarete dayanamayan gençler kurum binasını basarak ateşe vermişlerdir. Sulduz’de tutuklanan bazı isimler : Dr.Parviz MOHAMMADİ, Bay ALAVİ, Ali CALALİ, Ali RIZAYİ, Gulam BENAVEND, Bay MOİN, Mehdi NURİ Yaralılar : Hüseyin SANATİ, Mehdi EZİZİ, Hüseyin MERAMİ, Behreng DAĞISTANİ, Hüseyin PİRALAGÖZ, Ferhat PİRMÜHEMMEDİ, Sehram NOVRUZİ, Zeynal RİMAZ, Ayyup MEHBUBİ,Hüseyin MURADİ, Behreng EFŞANİ, Ali İBRAHİMİ, Mühemmet MÜHEMMEDİ Sulduz olaylarında şehit edilenlerin isimleri: Yehya NOVRUZİ, Sirus AZERİYUN, Esger ŞİKARİ, Aliriza GOLİPUR, Bay REZZAGİ, Himmet İSİMZADE, Bay İZZETİ, Esger GASİMİ, Hebip REZEVİ, Hemze NİYAZİ, Mühammed CENNETNİA(65 yaşında), Hüseyin FATHİPUR(16 yaşında) ve Sadece 15 yaşında bulunan, ismi hâlâ bilinmeyen bir delikanlı. 16

Erdebil Olayları Güney Azerbaycan’ın üçüncü en büyük kenti olan ve tarihi,

sosyal ve kültürel yapısı itibariyle bölge jeopolitiğinde büyük önem arz eden ve dolaysıyla da İran devletinin hassasiyetini üzerine çeken Erdebil kenti 27 Mayıs Cumartesi günü Azerbaycan’da yaşanmakta olan üzücü olaylara itiraz olarak kendi tavrını ortaya koydu. Fakat Erdebil halkının itiraz yürüyüşü yapılırken Azerbaycan’ın diğer bölgeleri kana boyanmış, şehit sayısı onları, yaralı sayısı yüzleri ve tutuklu sayısı binleri aştığından dolayı, Azerbaycan’ın tarihsel olarak inanç ve medeniyet ocaklarından olan Erdebil kentinin öfkeli halkının tepkisi, çok daha büyük ve şiddetli boyutlara ulaşmıştır.

Erdebil protestoları 23 Mayıs Salı günü, Peyam-i Nur Açık öğretim Üniversitesi öğrencilerinin 700 kişilik gösterisiyle başlamıştır. Bu gösteride öğrenciler İran Gazetesi’nin hakaret içerikli yazısını kınamakla birlikte Azerbaycan milletinin ulusal sorun ve isteklerini de dile getirmişlerdi.

24 Mayıs Çarşamba günü ise, öğrenci gösterileri Erdebil Devlet Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde devam emişti. Erdebil’de bulunan tüm üniversite ve fakültelerden katılımcı olarak Tıp Fakültesi’ne gelen öğrenci sayısı binleri bulmuştu. Protesto dalgasının kent içine yayılmasını önlemek için kampus içerisinin güvenlik görevlileri ve sivil polis, kampus dışarısının ise polis ve çevik kuvvet tarafından sıkı yönetim altına alınması ortamı daha da germişti………………

17

Kültür Bakanı’nın azli ve Cumhurbaşkanı’nın özür dilemesini isteyen öğrenciler isteklerine yanıt alamayınca belirsiz bir süre ölüm açlığı başlattıklarını bildirmişlerdi.

Devlet protestoların kente yayılmasını önlemek için katı önlemler almıştı: Bilgi aktarımını engellemek amacıyla Internet ağının hızı önemli ölçüde düşürülmüş, yahoo ve gmail siteleri filtre edilmişti. Cep telefonu hatları ve özellikle kısa mesaj servisleri tamamen hizmet dışı edilmiş veya engelli ve kontrollü şekilde hizmet vermiştir. Bunların yanı sıra yerli Türk polis ve çevik kuvvetlerine güvenilmediğinden, Fars bölgelerinden özellikle Gilan ve Mazenderan illerinden büyük ölçüde çevik kuvvet sevkıyatı yapılarak şehir askeri kontrol altına alınmıştır. Bunlarla beraber şehrin önde gelen milli faalleri o cümleden Azerbaycan’ın genelinde bilinen Abbas bey Lisani sürekli gözetim altında tutulmuştur.

Fakat bütün önlemlere rağmen Azerbaycan’ın diğer bölgelerinde yaşananlara kayıtsız kalamayan Erdebil halkı birkaç küçük gösteri ve çatışmanın sonrasında, 27 Mayıs Cumartesi günü öğleden sonra sokağa dökülerek tavrını ortaya koymuştur. Görgü tanıklarına göre en az 50 bin kişinin katıldığı ön gösteri Şeriati Kavşağı’ndan başlayarak Valilik binasına doğru ilerlemeye başlamıştır. Gösterinin daha ilk saatlerinde şiddet olayları başlamıştır. Öfkeli gençler Pan İranist çevrelerle bağlığı ile bilinen Parsiyan Bankası’nın binasına saldırarak binayı ateşe vermişlerdir. Yine de aktarılan bilgilere göre, gitgide yoğunlaşan gösterici sayısı en az 100 bini bulmuştur. Bu gösteride Fars şovenizminin artık çileden çıkardığı gençler ‘Farslık’la alakalı ne varsa yok etmeye çalışmışlardır. O cümleden Parsiyan Enformatik isimli bir bilgisayar ve yan cihazları satış merkezini basarak merkezi tamamen tahrip etmiş ve daha sonra da binayı yakmışlardır.

Bu arada bir tarafta çevik kuvvet polis devrim muhafızları ve çoğunlukla Fars bölgelerinde getirilmiş olan sivil kuvvetler, diğer tarafta ise Erdebil halkı olmak üzere çok şiddetli çatışmalar yaşanmış ve gecenin geç saatlerine kadar şehir tam bir savaş alanına çevrilmiştir. Sitelerde çıkan bilgilere göre Erdebil’in Aliabad semti sabaha kadar halkın kontrolü altında kalmıştır.………………..…………… ….18

Bu olaylarda banka ve devlet daireleri olmak üzere 18 bina ateşe verilmiştir. Alınan bilgilere göre yaralı ve tutuklu sayısı baş döndürücüdür. Devletin her türlü bilgi aktarım kanalını kapatmasına rağmen sitelere sızan bilgilere göre Erdebil’de en az üç Azerbaycan Türkü şehit edilmiştir.

Gelişmelerin devamında, Erdebil’de yayınlanmakta olan Araz, Yaprak ve Ava-yi Erdebil dergileri kapatılarak sorumlu müdür ve gazeteciler Vahit DERGAHİ, Rıza KAZIMİ, Ali NAZARİ ve Ayvaz TAHA geçici veya uzun süreli olarak gözaltına alınmışlardır.

Güney Azerbaycan’ın Diğer Kentlerinde Yaşanan Ayaklanmalar

Azerbaycan’ın büyük şehirlerinin yanı sıra bir çok küçük şehir,

kasaba ve hata köyü karikatür olayına kendi itirazinı bildimiştir. Eher, Muğan (Parsabad), Hıyav, Keleyber, Yamçı, Zunuz, Makü, Marağa, Tarım (Ebher) şehirleri halkının katılımı ve öğrencilerle milli fallerin öncüllüğünde itiraz mitingleri düzenlenmiştir. Bu mitinglerde zaman zaman çatışmalar ortaya çıkmış, uzun süreli veya geçici tutuklamalar olmuştur. Söz konusu şiddet olaylarının en üzücülerinde birisi Mişkin (Hıyav) şehrinde yaşanmıştır. 24 Mayıs Çarşamba günü Mişkin’de yapılan gösteriler sırasında polis ile halk arasında çatışma çıkmıştır. Gerginlik esnasında Cevad ABİDİ isimli 23 yaşında bir genç taşla belediye binasının camını kırınca yakında bulunan Beraderan isimli……………………………….19

bir devrim muhafızı albayı tabancayla her kesin gözünün önünde Cevad ve arkadaşının üzerine ateş açmıştır. Halkın şaşkın bakışlarının karşısında merminin kafasına isabet ettiği Cevad şehit olmuş, arkadaşı ise omzundan yaralanmıştır. Olay üzerine zaten sinirli olan halk öfkesini tutamamış ve devlet binalarına baskın yapmıştır. Mişkin’de ortaya çıkan şiddet olaylarında, üzerine ateş açılan göstericilerden çok sayıda kişi yaralanmış ve Celil GAFFARİ isimli bir milli faal daha şehit düşmüştür.

Devletin İçinden Gelen Tepkiler Rejimin muhafazakar kesimine yakınlığı ile bilinen Keyhan

gazetesi baş yazarı ŞERİATMADARİ, “Sessiz Davul” başlıklı bir makalede İran Gazetesi’nin özür dilemesinden sonra olayların devam etmesini olağandışı ve kuşkulandırıcı olarak nitelendirdi ve “Sanığın özür dilemesinden sonra protestoların genişlemesi olağandışıdır.” diye yazdı. Yazar İran’da durumun patlamak üzere olduğunu itiraf ederek, “Olayların nedenini başka yerde aramak lazım, karikatür bahanedir!” şeklinde demeç verdi .

Tebriz milletvekili, Tebriz’de yayınlanan ve devrim muhafızlarına bağlılığıyla bilinen Misak gazetesinin sorumlu müdürü FERHENGİ resmi bir açıklamada şöyle dedi: “Biz beyefendileri İran ve İslam karşıtı bölücü Pantürkist akımların güçlenmekte olduğu konusunda uyarmıştık. Bence Pantürkist bölücüler sadece asılmayı hak ediyorlar!”

İçişleri Bakanlığı Emniyet İşleri Müdürü RAZEVİ, İRNA Haber Ajansı’na “Azerbaycan’da gelişmekte olan süreç bir gazete tarafından yapılan hakarete karşı gösterilen itirazın ötesindedir.” şeklinde konuştu.

Urumiye milletvekili Abbaspur, İran’ın Fars Haber Ajansı’na şöyle bir resmi açıklamada bulunmuştur: “Düşmanın, basın alanında yapılan son derece küçük bir yanlışlıktan kendi lehinde yararlanmasına müsaade etmeyeceğiz!”.

20

Tebriz milletvekili Ekber A’LEMİ İslami Şura Meclisi’nde yaptığı konuşmalarda İran Gazetesi’nin tavrını kınayarak İran devletinin etnik politikalarını eleştirmiştir. A’lemi bir konuşmasında Azerbaycan’ın abide şairi Üstat Şehriyar’ın ünlü “Elâ Tehraniya esnaf mikon har toi ya men?” (Ey Tahranlı! İnsaflı davran, eşek ben miyim yoksa sen misin?!) şiirini okuduğunda Fars milletvekillerinin sert tepkisiyle karşılaşmış ve mecliste fiziki sürtüşme yaşanmıştır. İran’ın dini lideri Hameney ise milletvekilleri ile görüşmesinde “Azerbaycan bu devrimin sahibidir. Azerbaycan’da olanlar yabancı güçlerin provokasyonudur.” şeklinde konuşmuştur. Güney Azerbaycan’da protestolardan sonra yaşanan tutuklamalar Güney Azerbaycan’da milli ayaklanmalar ve yaşanan olaylardan sonra Azerbaycan Türk milletinin medeni şekilde hak istemesi karşısında İran rejimi büyük bir tutuklama operasyonu başlatmıştır. Güney Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Savunma Öğrenci Komitesinden aldığımız bilgilere göre; hapiste ölüm orucuna başlayan bir çok faalin yargı mensuplarından isteği, yargılanmanın adil ve anayasaya uygun bir şekilde gerçekleştirilmesidir. Yalnız bu isteklere karşın aşırı işkence uygulanmakla beraber yine aynı komiteden aldığımız bilgilere göre bir çok milli hareket üyesi baskıya maruz kalarak, dış devletler ve örgütler ile iş birliği yaptıklarına dair ifade vermeye zorlanmaktalar. Serbest bırakılan birkaç milli faalin söylediğine göre, kendilerine şiddet uygulanarak ifade alınmıştır. Güney Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Savunma Öğrenci Komitesinin Azerbaycan ve Tahran’dan güvenilir kaynaklardan aldığı bilgilere göre siyasi ve kültürel faallerin tutuklanması Azerbaycan’ın tüm bölgelerinde devam etmektedir. İstihbarat bakanlığı devrim muhafızları ve polis ortak bir operasyonda geçen günlerde bir çok milli faali tutuklamıştır. 01 Haziran Perşembe günü mişkin kentinde çok sayıda faal o cümleden Esat YAGUBİ, İrec MOAZZENZADE, Celil MOGADDASİ, tutuklanmışlar.………………………….21

Merend kentinte istihbarata güçleri Davud ŞİRDEL isimli bir falın evine baskın düzenlemiş evde arama yaptıktan sonra özel eşyalarını da zapt ederek kendisini belirsiz noktaya götürmüştür. Aynı günde erdebil kentinde baylar mohammad YUSEFİ, Sasan SAHAFİ, Akbar GORBANI ve Araz GAFFARZADE istihparat güçlerince tutuklanmıştır. Onaylanmış bilgilere göre 40 bayan dahil Erdebilde 1100 kişi tutuklanmıştır. Erdebil hapishanesinden elde edilen bilgilere göre 28 Mayıs pazartesinden itibaren 50 kişi açlık grevi başlatmıştır. Açlık grevine yanıt olarak hapishane müdürü Geysernejad tüm grev başlatanların saçının tıraş olunmasını ve daha sonra tek kişilik koğuşlara atılması emrini vermiştir. 31 Mayıs Çarşamba günü Urumiyeli faal İbrahim REŞİDİ Tebrizde istihbarat güçlerince tutuklanmıştır. Tebriz hapishanesinden tahliye edilen bazı tutukluların verdiği bilgilere göre Tebriz hapishanesinde yaklaşık 500 kişi tutuklu bulunmaktadır. Tebrizde bir grup tutuklu ölüm orucu başlatmıştır. Ölüm orucu başlatanların bazılarının isimi şöyledir: Gulamrıza EMANİ, Davud AZİMZADE, Yaşar HAKKAKPUR, Alirıza HAKKİ , Macit PAJUHFAM, Hamit YEGANEPUR, Sait BİDOHT, Sait MOHAMMADİ ve… Alınan bilgilere göre grevin sona erdirilmesi için yetkililer tarafından hiçbir işlem yapılmamıştır. Tebriz , Urumiye ve Erdebilde tutuklu bulunanların bir çoğuna ağır işkenceler yapılarak “Amerika ve İngiltere ile ilişkide olma” yönünde ifade alınmak istenmektedir. Muğanlı öğrenci Davut MAKAMİ’nin Pars Abad şehri hapishanesinde yapılan işkenceler sonucu dalağı tahribe uğramış ve iç kanaması geçirmiştir; adı geçen şahıs bilgilerin iletildiği an Pars Abad hastanesinde yatağa kelepçelenmiş ve komadadır. Çeşitli şehirlerden gelen bilgilere göre konuyla ilgili özel istihbarat merkezleri kurulmuş ve hemen hemen Güney Azerbaycan’ın bütün şehirlerinde özellikle erdebil ve Tebriz’de sıkı yönetim hakimdir. Elde edilen bilgilere göre Tebrizin Kırkmetri mahallesinde yapılan baskın ve tutuklama operasyonlar esnasında insanlık dışı davranışlar sergilenmektedir....…………………………………………. …………………………… .22

Nitekim devrim muhafızlarının gecenin geç saatlerinde yaptığı operasyonlarda kapıları kırarak evelere girdiği bilinmektedir. Aynı şekilde Erdebil’de Azerbaycan milli hareketinin önde gelen isimlerinden Abbas Bay LİSANİ’nin evine baskın yapılmıştır. Abbas Bay LİSANİ’nin eşı Rügeyye hanımın Araz Radyosuyla yaptığı röportajda söylediklerine göre 3 Haziran Cumartesi günü sabah saat 10 civarı, 30 kişilik sivil elbiseli bir grup, evin kapısını kırarak içeriye girmiş ve Abbas Beyi ailesinin gözü önünde döverek tutuklamıştır. Yaşanan bu olaylara istinaden , hemen hemen bütün şehirlerde yaşanan tutuklamalarda %20’si kadın olmak üzere yaklaşık 11bin kişi göz altına alınmış fakat bir kısmı sorgulandıktan sonra serbest bırakılmıştır. Kuzey Azerbaycan ve Türkiye’de olan tepkiler

Çarşamba günü 24.05.2006 tarihinde Kuzey Azerbaycanlı Türkler, İran elçiliğinin önünde protesto geçirerek Güney Azerbaycan’da Türklere karşı olan şovunist siyaseti kınayıp ve Güney Azerbaycan’da yaşayan soydaşlarına destek vermiştir. Bu protesto sonunda bildiri okunarak dünya kamuoyunun İran’da yapılan faşizme tarafsız kalmaması istenmiş.

K fBakü / Kuzey Azerbaycan Ankara / Türkiye …….23

Türkiye’de yaşayan Azerbaycanlılarda Güney Azerbaycan’da yaşanan üzücü olaylara kendi tepkisini gösterdi. Türkiye, Kuzey Azerbaycan ve Irak Türkmen eli Türklerinin de katılımıyla İran elçiliğinin önünde düzenlenen protesto gösterisinde, protestocular sloganlar atarak İran devletinin Güney Azerbaycan’da uyguladığı şiddeti kınadılar. 3 saat süren protesto sonunda basın açıklaması yapılarak Güney Azerbaycan Türklerinin milli haklarının tanınması talep edilmiştir. Protestonun sonunda Güney Azerbaycan’da şehit düşen vatandaşlarımızın anısına elçilik önüne siyah çelenk bırakılarak protesto sona erdi. Avrupa’da yaşayan Azerbaycan Türklerinin yaşanan olaylara tepkisi Belçika’nın başkenti Brüksel’de yaşayan Azerbaycan Türkleri Susam..meydanına toplanarak İran rejiminin Azerbaycanlılara yaptıklarını kınayarak kendi itirazlarını bildirmişler. Geçirilen piket sonunda okunan bildiri’de bu protestoların tüm Avrupa genelinde devam edeceğini belirtmişlerdir. Aynı protestolar Avrupa genelinde çeşitli kentlerde devam etmiş ve İran’ın baskıcı politikası kınanmıştır.

03.06.2006 – Köln / Almanya 01.06.2006 - Brüksel / Belçika 24

Türkiye üniversitelerinde eğitim alan GÜNEY AZERBAYCANLI ÖĞRENCİLER

FEDERASYONU’nun Güney Azerbaycan Mayıs-Haziran ayaklanması hakkında

bildirisi Güney Azerbaycan Türk milleti İran devletinin resmi basın organı, İran gazetesinde yayınlanan karikatüre itiraz olarak Güney Azerbaycan’ın tüm kentlerinde yüz binleri bulan topluluklar halinde protesto gösterileri düzenlemekle, geçen 80 yıl içinde birikmiş olan ulusal isteklerini açık şekilde dile getirdi. Milletimizin dili, tarihi ve milli iradesini yok etmekle yüce Azerbaycan Türk milletini haritadan silmek isteyen düşmanlarımızın iddiasının tersine Mayıs-Haziran ayaklanmasında Azerbaycan’da yaşanan kanlı olaylar sadece bir karikatüre olan itiraz değil, uzun yıllar boyunca milletimizin aleyhinde uygulanan ayrımcı politikalar ve yapılan sistemli aşağılama siyasetinin sonucu olarak ortaya çıkan öfkenin patlayışıydı. Güney Azerbaycan’da yüz yıl önce Meşrutiyet Devrimi’yle birlikte başlayan ‘ulusal öze dönüş’ süreci, tarihi boyunca arkada bıraktığı yükseliş ve düşüş dönemleri sonrasında geçen 15 yıl içinde tarihinin altın dönemini yaşamaktadır. Bugün “AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ” adıyla bilinen milli kurtuluş davamız artık kitlelerimizin yüzde yüz desteğini arkasına alarak tam anlamıyla bir milli hareket biçimini kazanmıştır. Güney Azerbaycan’da yaşanan son olaylar bu iddianın en açık ve çarpıcı kanıtıdır. AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ tamamıyla doğal bir süreç içinde kendiliğinden oluşmuş ve milletimizin toplu iradesinin ürünüdür. Federasyonumuz İran’ın ister içinde ister dışında, hiçbir kanıt göstermeden milli hareketimizi yabancı güçlere bağlamaya çalışanları şiddetle kınar, öne sürülen gerçeklik dışı iddiaları ………………………………………………………………………25

milletimizin milli şuuruna yönelik yapılan bir hakaret olarak nitelendirmektedir. Federasyonumuzca AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ Güney Azerbaycan Türk milletinin milli iradesinden beslendiğine göre hiçbir kurum, organ, teşkilat veya parti bu hareketi kendisine ait bilemez ve bu doğrultudaki tüm oluşumlar AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ’nin üstünde değil, altında tanımlanabilir. Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu olarak geçmiş yılların içinde milli fallarımız tarafından yurt içi veya dışında oluşturulan teşkilat ve kuruluşlarca dile getirilen milli istekleri ve özellikle Mayıs-Haziran ayaklanması sırasında milletimiz tarafından atılan sloganlar ve yayınlanan bildirileri dikkate alarak AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ’nin bugünkü başlıca taleplerini bu şekilde özetliyoruz:

1. Azerbaycan Milleti inkar edilmez tarihi gerçeklere dayanarak kendi vatanını “AZERBAYCAN”, milli kimliğini “TÜRK” ve dilini “TÜRK DİLİ” Olarak tanımlamakta ve özellikle Türkiye ve İran başta olmak üzere tüm dünyanın edebi ve siyasi literatüründe bu şekilde ifade edilmesini istemektedir. Ayrıca milletimiz, kimin ve hangi tarihte ortaya atmış olduğu bile bilinen, uydurulmuş “Azeri” kelimesini benimsemiyor ve bu kelimenin kullanılmasını milli kimliğine yönelik düzenlenen bir komplo olarak görüyor………………………………… 26

2. İran’ın idari bölmelerine göre bir çok parçalara bölünen ve hatta büyük kısmı artık resmi kayıtlarda Azerbaycan adını taşımayan Güney Azerbaycan tarihi arazisi tekrar tek bir coğrafi birim olarak Azerbaycan adı altında birleştirilmeli, Farsçalaştırılmış tüm tarihi Türk coğrafi isimleri iade edilmelidir. Güney Azerbaycan tarihi arazisi sınırlarının belirlenmesinde 1925 yılına kadar Kaçar Türk devletinin ‘Memâlik-i Mahrûse’ terkibinde olan “AZERBAYCAN MEMLEKETİ” sınırlarının esas alınmasını önemle vurguluyoruz…………………………26

3. Güney Azerbaycan’da Türk dili resmi dil olarak tanınmalı ve bütün eğitim ve öğretim aşamalarında kullanılmalıdır.

4. Nüfus oranına göre ülke bütçesinden Azerbaycan’a adaletli yıllık bütçe ihtisas edilmeli, ayrıca geçen 80 yıl boyunca uygulanan ayrımcı politikalar sonucu ortaya çıkan işsizlik, yoksulluk ve ekonomik geri kalmışlığın giderilmesi için olanaklar sağlanmalı, ek bütçe ayrılmalıdır.

5. Tüm Güney Azerbaycan’ı kapsayan Türkçe

basın yayın kuruluşları açılmalıdır.

6. Güney Azerbaycan’ın merkezi Tebriz’de Türk dil ve tarih kurumları kurulmalıdır.

7. Barışçıl ve medeni gösteriler yapılmasına, milli

münasebetlerin kutlanmasına ve Azerbaycan milli şahsiyet ve kahramanlarına ağırlama törenlerinin gerçekleştirilmesine imkan sağlanmalı, bu doğrultuda dünya insan hakları standartlarına uygun vatandaşlık hakları korunmalıdır Ayrıca özel bir ayrıcalık taşıyan ve Azerbaycan milletinin toplu iradesinin simgesi haline gelen yıllık BABEK KALESİ MİLLİ KURULTAYI resmen tanınmalı, gerçekleştirilebilemesi yönünde her hangi bir engel çıkarılmamalıdır.

8. Azerbaycan’da bulunan tarihi anıtları tahrip

etme politikası bir an önce durdurulmalı, bakım ve onarımına özen gösterilmelidir. Bu bağlamda resmi şekilde tahrip edilmekte olan Tebriz Erk Kalesi ve Karadağ bölgesinde bulunan Babek Kalesi’ne özellikle dikkat çekiyoruz………………………………………27

9. Azerbaycan tarihi arazisinde başka etnik grupların yerleştirilmesiyle Güney Azerbaycan coğrafyasının etnik yapısını değiştirme çabalarına acilen son verilmelidir. Bu bağlamda tüm dünya kamuoyunu Güney Azerbaycan’da yeni bir Karabağ sorunu çıkarılmak istendiği konusunda uyarıyor, milletimizin bu hususa kayıtsız kalmayacağını bildiriyoruz.

Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu olarak Mayıs-Haziran Ayaklanması sırasında şehit düşen vatandaşlarımıza Yüce Tanrı’dan rahmet, ailelerine baş sağlığı diliyor, milletimize verilen maddi ve manevi zararın kısmen de olsa telafi edilmesi için bugünkü İran devletinden tüm tutukluların bir an önce kayıtsız şartsız serbest bırakılmasını, şehit aileleri ve yaralılara tazminat ödenmesini, devletin resmen Azerbaycan milletinden özür dilemesini ve halka ateş açılması sorumlularının belirlenerek cezalandırılmasını istiyoruz.

Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu-Türkiye 07.06.2006

……………………………………………………………………….28

kaynak ve yansımalar: Turkish Daily News (subscription) - Iran bans newspaper for sparking protests

.http://www.turkishdaylisnews.com.tr/article.php?enewsid=44293 TURKEY USA Today - Iran's president: US will fail to provoke ethnic differences http://www.usatoday.com/news/world/2006-05-24-iran- ………newspaper_x.htm, USA

Jerusalem Post - Ahmadinejad: US won't provoke ethnic differences ………http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1148287854732&page………name=Jpost/JPArticle/shpwfull, ISRAEL IranMania News - Iran arrests 54 after ethnic Azeri riots,

http://www.iranmania.com/News/Articleview/Default.asp? New ...Code=43165&Newskind=Current Affairs, Iran

Guardian Unlimited - Newspaper closed after cartoon provokes riot ...http://www.guardian.co.uk/iran/story/0,,1781737,00.html, UK

Calcutta Telegraph - Iran paper faces heat over Azeri lampoon

...http://www.telegraphindia.com/1060524/asp/foreing/story_626294 …4.asp, INDIA

New York Times - Iran Shuts Newspaper for Cartoon Mocking ………Minority

http://www.nytims.com /2006/05/23/world/middleeast/23cnd- ….iran.html? ….hp&ex=1148443200&en=f7e19adaf1be29da&ei=5094&partner=ho….mepage, United States

Times Online - Cockroach cartoon closes paper

http://www.timesonline.co.uk/article/0,,251-2193675,00.htlm, UK Guardian Unlimited - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor http://www.guardian.co.uk/worldlatest/story/0,,- …..5840510,00.html, UK ………………………………………………………………………………29

Reuters - Iran bans state newspaper over ethnic cartoon http://www.today.reuters.com/newsArticle.aspx? …..Type=worldNews&storyİD=2006-05-23T1752327-01-L …..23408070-RTRUKOC_0_US-MEDİA-İRAN. …..Xml&archived=false Voice of America - Iran Shuts Official State Newspaper http://www.voanews.com/english/2006-05-23-voa45.cfm Aljazeera.net - Iran shuts paper for offensive cartoon http://www.english.aljazeera.net/NR/exeres/C4C51856-4345- ......4EDB-98DD-EDCFBF7AC72B.htm, Qatar Guardian Unlimited - Riots prompt Iran to close major newspaper http://www.guardian.co.uk/iran/story/0,,/78/406,00.html, UK CBC News - Cockroach cartoon lands Iranian paper in hot water http://www.cbc.ca/story/world/national/2005/05/23/iran-.......carton.html, Canada

Khaleej Times - Iran bans state newspaper for sparking protests ….. …………http://www.khaleejtimes.com/DisplayArticleNew.asp?xfile=data/………,,,,middleeast/2006/May/middleeast_May536.xml&section=middlee…………,ast, United Arab Emirates Reuters AlertNet - Iran bans state newspaper for sparking protests

….http://www.alertnet.org/redir/righsection_rel_art_thefacts_count….ryprofiles_middleeast_htm/thenews/newsdesk/L23408070.htm …,.UK

Seattle Post Intelligencer - Iran closes newspaper over cartoon furor ….http://seattlepi.newsource.com/national/1107AP_İran_Newspape….r.html

IranMania News - Iranian paper banned for provoking ethnic riots ………...http://www.iranmania.com/News/ArticleView/Default.asp?NewsC…………ode=4315188NewsKind=Current Affairs 30

BBC News - Iranian paper banned over cartoon .. ……….http://News.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5008420.stm, UK

IranMania News - Iran Azeris clash with police over offensive ………….toonhttp://www.iranmania.com/News/ArticleView/Default.asp?................NewsCode=43150&NewsKind=Current Affairs, Iran

Ireland Online - Iran closes newspaper over offensive cartoon http://breakingnews.iol.ie/news/story.asp?j= 1835630&p=y83564z36, Ireland

Washington Post - Iran Closes One of Its Own Newspapers ………..http://www.washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2006/05…………/23/AR2006052300302.html, United States

Reuters AlertNet - Iran's Azeri minority protests mocking cartoon ………..http://www.alertnet.org/redir/righsection_rel_art_index_htm/the…………news/newsdesk/BLA275878.htm, UK

……. Edmonton Sun - Newspaper shut down over offensive ……. ………….cartoon ………..http://www.edmontonsun.com/News/world/2006/05/24/1594958-…………sun.html, Canada

……. Edmonton Journal (subscription) - Journalists behind bars …………after Iranian riots …………http://www.canada.com/edmontonjournal/News/story.html?id=…………b0583e9a-2587/4f18-8a68-28405cd36ed76, Canada

Truthdig - Iran Shuts Down Newspaper Over Cartoon …………http://www.truthdig.com/eartotheground/item/20060523_iran_n…………ewspaper_cartoon/, United States

Indianapolis Star - Iran closes state-run paper, arrests 2 over cartoon ………….http://www.indystar.com/apps/pbcs.dll/article?AİD=/20060524/………….NEWS06/605240441/1012, United States ……………………………………………………………………………………31

Siste.no - State closes one of its own newspapers, detains two staff, ……..for ……..http://www.siste.no/uteniks/international_news/rticle2114329……..ece, Norway

CPJ Press Freedom Online - IRAN: State paper closed, editor and cartoonist charged …http://www.cpj.org/news/2006/mideast/iran23may06na.html, NY

Brocktown News - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor ………http://www.localnewsleader.com/brocktown/stories/index.ph………p?action=fullnews&id=189089, USA

Pravda - Iran: one of sates newspapers closed, two people detained... ……..http://english.pravda.ru/news/world/23/05/2006/80877-İran- ……….0, Russia

All Headline News - Iran Closes Newspaper Due To Riot-Provoking Cartoon ………http://www.allheadlinenews.com/articles/7003686615

RadioFreeEurope/RadioLiberty - Iranian Newspaper.Closed Over Azeri Cartoon ………http://www.rferl.org/featuresarticle/2006/05/D4BE96FC-……….C96B-4121-85B7-C75D5B0FD838.html, Czech Republic

Guardian Unlimited - Iran Accuses US of Provoking Tension ………http://www.guardian.co.uk/worldlatest/story/0,,-……….5841979,00.html, UK

Forbes ,Update 3 - Iran Accuses US of Provoking Tension ………..http://www.forbes.com/tecnology/feeds/ap/2006/05/24/ap27………...69137.html

Globe and Mail - Iran shuts newspaper as cartoon spurs riots ………..http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/LAC.200605………..24.İRAN24/TPStory/TPİnternational/Africa/, Canada

International Herald Tribune - Iran closes state paper over ethnic cartoon ………..http://www.iht.com/articles/2006/05/23/news/iran.php………………………………………………………………………………………..32

CBS News - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor …….http://www.cbsnews.com/stories/2006/05/23/ap/world/mainD…….8HPM59G2.shtml

Wall Street Journal - Iran Shuts Down Newspaper After Cartoon Sparks …….Riots …….http://online.wsj.com/article/SB114840968383160862.html?m…….od=googlenews_wsj

Globe and Mail - Iran closes newspaper amid cartoon furor …….http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.2006…….0523.wirankar0523/BNStory/İnternational/home, Canada

Forbes , Update 1 - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor ……..http://www.forbes.com/business/feeds/ap/2006/05/23/ap276……..7528.html

Salon - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor ……..http://www.salon.com/wire/ap/archive.html?wire=D8HPFL40……..2.html

MOSNEWS - May 22, 2006,Azeri Minority in Iran Protests ……..“Insulting” Cartoon ………http://www.mosnews.com/news/2006/5/23/azeriiran.shtml, ………Russia

Times Daily - Iran Accuses US of Provoking Tension ……..http://www.timesdaily.com/apps/pbcs.dll/article?AİD=/20060……..524/APİ/605240621&cachetime=5, AL

Arkansas Democrat-Gazette - Iran daily shut for riot-inciting cartoon ………http://www.ardemgaz.com/ShowStoryTemplate.asp?Path=………ArDemocrat/2006/05/24&İD=Ar00502&Section=National New York Sun - Iran Closes Paper Over Cartoon Ridiculing Azeris http://www.nysun.com/article/33307, NY

…………………………………………...................................33

Daily Breeze - Iran closes newspaper over cartoon, cites US …..http://www.dailybreeze.com/news/nationworld/articles/2861156…..html, CA Kuwait Times - Iran arrests 54 after ethnic Azeri riots …..http://www.kuwaittimes.net/Navariednews.asp?dismode=article…..&artid=1126949126, Kuwait Tampa Tribune - Iran Closes Newspaper, Jails Editor, Cartoonist ….http://news.tbo.com/news/nationworld/MGB7WFV3LNE.h .....tml, FL Wyoming News - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor …..http://www.casperstartribune.net/articles/2006/06/23/ap/internat…..ional/d8hpm59g2.txt, WY Washington Times - Tehran not amused by cartoon that spurred riots http://washingtontimes.com/world/20060524-123351-......6737r.htm, DC Niagara Gazete - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor http://www.niagara-......gazette.com/feeds/apcontent/apstories/apstorysection/D8HPM5......9G2.xml.txt/resurces_apstoryview, NY newswire.co.nz - Iranian Authorities Close Down Newspaper ……http://www.newswire.co.nz/main/viewstory.aspx?storyid=3184……63&catid=16, New Zealand Editor & Publisher - Iran Closes State-Run Newspaper Over Cartoon Furor …..http://www.mediainfo.com/eandp/news/article_display.jsp?vnu….._content_id=1002540680 Fort Wayne Journal Gazette - Iran closes one of its newspapers, detains two, for anti-minority …..http://www.fortwayne.com/mld/journalgazette/14647667.htm, IN Baku Today - Iran's Azeris clash with police over offensive cartoon …..http://www.bakutoday.net/view.php?d=21324, Azerbaijan 34

6abc.com - Iran Closes Newspaper, Detains Staff for Cartoon …..http://abclocal.go.com/wpvi/story?section=nation_world&id=4…..196782, PA News & Observer - Iran closes newspaper over cartoon furor …..http://dwb.newsobserver.com/24hour/world/story/3293875p-…..12138872c.html, NC Newsday - Iran Closes One of Its Own Newspapers O

http://www.newsday.com/news/nationworld/world/wire/sns- ………….ap-iran-newspaper-closed,0,4555797.story?coll=sns-ap-………….world-headlines, NY

35