gestiÓn prospectiva y correctiva del riesgo de … · aswan hatun ruwaykuna prospectivo hinallataq...
TRANSCRIPT
DEL RIESGO DE DESASTRES RUWANAPAQ
GOBIERNOS REGIONALESKUNAPAQ HINALLATAQLOCALESKUNAPAQ
GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVAORIENTACIONKUNA,
Hecho el Depósito Legal en la Biblioteca Nacional del Perú Nº 2018-19845.
Publicación “Orientaciones para la implementación de la gestión prospectiva y correctiva del riesgo de
desastres en los gobiernos regionales y locales”.
Autor y editor:Centro Nacional de Estimación, Prevención y Reducción del Riesgo de Desastres (CENEPRED)Av. del Parque Norte Nº 313 - 319, San Isidro - Lima - PerúTeléfono: (051) 2013550Página web: www.cenepred.gob.pe
Dirección de Fortalecimiento y Asistencia TécnicaAdaptación Elicia temática: Ena Coral Poma Eduardo Luciano Paredes Jordán
Diseño gráfico: Laura Aledo UemaNoelia
Impresión: IMPRESIONARTEPERU S.A.C., Jr. General Orbegoso Nº 249, Breña
Tiraje: 2,000 ejemplares
Tercera EdiciónDiciembre de 2018Lima, Perú
DEL RIESGO DE DESASTRES RUWANAPAQ
GOBIERNOS REGIONALESKUNAPAQ HINALLATAQLOCALESKUNAPAQ
GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVAORIENTACIONKUNA,
Riqsinapaq
CAPÍTULO I:La Gestión del Riesgo de Desastres en el Perú Ñawpaq imaynataq karqa Ima ninantaq Ruwaykuna qispichiqkuna
CAPÍTULO II:El Sistema Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres Ima ninantaq Pikunataq chaypi kanku
CAPÍTULO III:¿Pikunataq ruwanku Gestión Prospectiva y Correctiva del Riesgo de Desastres llamkaykunata? Gestión del Riesgo de Desastres ruwaypi quñunasqa llamkaqkuna Equipos Tecnicoskuna
CAPÍTULO IV:¿Imaynatataq ruwana Gestión Prospectiva y Correctiva del Riesgo de Desastres llamkaykunata?
CAPÍTULO V:¿Imaynatam financiamiento qullqita aypana Gestión Prospectiva y Correctiva del Riesgo de Desastres ruwaykunapaq?
CAPÍTULO VI:¿Cuál es la entidad a cargo del asesoramiento técnico en gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres llamkaykunapaq?
IMAKUNATAM TARISUN
5
3
11
13
19
25
29
Instrumentos técnicoskunatan ruwana tupunapaq, ñawpaqmanta amachakunapaq, pisiyachinapaq hinallantaq allichachinapaqGestión prospectiva y correctivam tarikunan instrumentos de gestión institucional ukupiGestión prospectiva y correctivam tarikunan instrumentos de planificación estratégica ukupiGestión prospectiva y correctivam tarikunan, instrumentos de ordenamiento territorial ukupi
Programa Presupuestal 068: Reducción de la vulnerabilidad y atención de emergencias y desastresFondo para intervenciones ante la ocurrencia de desastres naturales (FONDES)
El Centro Nacional de Estimación, Prevención y Reducción del Riesgo de Desastres (CENEPRED)
Kay willakuymi paqarimun chayllaraq llamkayninku qallariq regionales hinallataq municipales aurotidadkuna, Gestión del Riesgo de Desastresmanta yachanankupaq, aswanraq Gestión Prospectiva y Correctiva del Riesgo de Desastresmanta, chay ruwaykunam paykunapa makinkupi kanqa haykaqpas llaqtapa allinnimpaq gestionta ruwaptinku.
Kay qillqa ruwayta qallarinapaqmi kaymanta yuyaymanakurqaniku, imamantataq rimasun, imaynata-taq riqsichisun imapas mana ancha rikukuqta gestión del riesgo de desastres ukupi-hinaptinmi kaynata nirqaniku- “Aswan allinmi pisilla rimay astawan yuyaymanakunapaq”; kaytam riqsinikuña, riesgokunamanta allintapuni yachaspaqa allintataqmi yachasun imayna amachakuyta utaq pisiya-chiyta.
Chaymi kay qillqa willakuy ruwasqa kachkan-gestión del riesgo de desatres ruwaypi-suyunchikpi normativa kamachikusqanman hina, chaymantapas kay qillqa ruwaypi llamkaq profesionalkunam tupaykachinku educación ruwanapaq hina kanampaq. Chaynallataqmi riqsichin asistencia tecnicapi yachasqaña allin kaq mecanismokunata, prospectivo hinallataq correctivo llamkaykunapi.
Kay qillqam kaykunata riqsichiwasun, huk rakipim tarisun hatun llamkaykunapaq yachaykunata, huk rakipiñataq sapakama ruwaykunapaq yachaykunata. Ñawpaqtam yachachiwasun ima gestión del riesgo de desastres kasqanta, chaynallataq imayna Sistema Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres (SINAGERD) paqarisqanmanta. Qatiqninmanñataqmi kayta riqsichiwasun, imakunataq aswan hatun ruwaykuna prospectivo hinallataq correctivo llamkaykunapi; kay tawa tapukuykunata kutichispa: ¿Pikunataq ruwachinanku…?, ¿Imaynatataq ruwachina…?, ¿Imaynataq financiamien-to…? hinallataq ¿Mayqin entidadtaq asesoramientuta ruwan…?. Kay tapukuykunata kutichinapaqmi raki raki qillqakuna kachkanku suti riqsiylla llimpikunawan yanapachikusqa. Kaytam maskaniku, kay qillqa ñawinchaq allinta yuyaymanakuchun llamkaykunamanta, prospectivo hinallataq correctivo ruwaykuna qispichiypi yanapakunampaq, pisilla tiempupipas utaq unaypipas.
Chaymi kay willakuy qillqata autoridadkunaman chayachiniku, Estadupi llamkaqkunaman hinallataq llaqta runakunaman, kay qillqam paykunata yanapanqa kaymanta yuyaymanakunanakupaq, imataq gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres.
RIQSINAPAQ
3
CAPÍTULO I
PERÚ SUYUNCHIKPI GESTIÓN DEL RIESGODE DESASTRES
Yaqa tawa chunka wata ñawpaqmantam suyunchikpi institucionkuna-Pachamamanchik sasaman churawasqanchik qawañam-llamkaykunata ruwachiqku, manam ñawpaqmanta amachakuy karqachu nitaq desastremanta riesgo pisiyachiy. Qati qatillata qawaykusun kay watakunapi imakuna kasqankuta, chayman hina ima normakuna ruwasqa kasqankutapas.
CAPÍTULO I: PERÚ SUYUNCHIKPI GESTIÓN DEL RIESGO DE DESASTRES
ÑAWPAQ IMAYNATAQ KARQA
Decreto Supremo Nº 034-2 0 1 4 - P C M , k a y Decretom kayta uyan: Plan Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres 2014-2021.
Decreto Supremo Nº 111-2012-PCM, que aprueba laPolítica Nacional de Gestión del Riesgo de Desastrestam uyan.
2012 2014 2017 2018
El Niño
Costero
Ley Nº 30556, kaytam paqarichin: Autoridad para la Reconstrucción con Cambios
Ley Nº 30779kay Leymi ruwaykunata kamachikun SINAGERD kallpanchasqa kanampaq
Resolución Ministerial Nº 1 4 5 - 2 0 1 8 - P C M , q u e
aprueba la estrategia de implementación del PLANAGERD.
AncashpiT e r r e m o t o h i n a l l a t a q Yungaypi aluvión.
Ley Nº 29664
K a y L e y m i k a y t a paqarichirqa: Sistema Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres (SINAGERD).
Política de Estado Nº 32 Gestión del Riesgo de Desast re ruwaypaq. T a w a - k a q a y p a y munasqam Acue rdo Nac iona lp i : “Es tado eficiente. transparente y d e s c e n t r a l i z a d o ”
D e c re to L e y N º 19338, kay Leymi kayta paqarichirqa Sistema de Defensa C i v i l ( S I D E C I , SINADECI).
Pisco llaqtapiTerremoto L e y d e l S I N A D E C I revisionpi karqa
1970 1972 2007 20112010
6
7
KMACHIKUQ NORMAKUNA
Política Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres:Orientacionkunam Pachamamapa sasachakuyninmanta amachakunapaq utaq pisiyachi-napaq, musuq riesqgukunamanta harkasqa kanapaq hinallataqmi allichakuna, allinta qawarikuna, allichachina hinallataq musuqmanta uqarichina imapas tuñiqta may sasacha-kuy kasqampi.
Política de Estado Nº 32: Gestión del Riesgo de Desastres:Politicakunatam puririchina gestión del riesgo de desastres ruwanapaq, runakunapa kawsakuyninku, saludninku, allinlla kayninku qawarisqa hinallataq yanapasqa kananku-paq; chaynallataqmi kananku Estadupa kaqninkuna, privadukunapapas, chaypaqmi runakunata mañakuna seguro allpapi llaqtankuta, equipamientunkunatapas uqarinanku-paq, riesgumantam amachasqa kananku llapallanku, mana pitapas waqtaman churaspa, chay ruwaykunapim kaykunata qawarinanku: riesgo tupuy hinallataq pisiyachiy, yacha-nam ima ruwayta Pachamama sasaman churawaptinchik hinallataqmi imapas tuñisqan-ta allichayta yachana.
Ley Nº 29664:Kay Leymi kayta paqarichin: Sistema Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres (SINAGERD), chayman hina llamkanankupaqmi kamachisqa kanku Estadupa entidadnin-kuna, sector privado hinallataq llaqta runakunapas.
Reglamento de la Ley Nº 29664:Imayna ruwaykuna kanankutam kamachikun hinallataq entidadkuna ima ruwanankuta SINAGERD ukupi.
Plan Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres - PLANAGERD 2014-2021:Hatun ruwaykunam llaqta runakuna sasaman chayanankumanta riesgo pisiyachinapaq hinallataq llamkanankupaq imapas kapuqninku waqaychasqa kanankupaq.
Estrategia de implementación del Plan Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres - PLANAGERD 2014-2021:Kay ruwaykunam qawachiwasun sichus qispichkanku aypay munasqanchik hinallataq hatun llamkaykuna PLANAGERD 2014 – 2021 ukupi.
Ley Nº 30779:Kay Leymi kamachikun kay ruwaykuna kallpanchasqa kanankupaq: Sistema Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres (SINAGERD), hinallataqmi sancionkunata chayachin alcaldekunaman hinallataq gobernadorkunaman, gestión del riesgo de desastres llam-kaykunata mana allinta ruwaptinku.
Kay qatiqninmi riqsichin suyunchikpi hatun normakuna kaqta, Gestión del Riesgo de Desastres (GRD) ruwanapaq.
1
2
4
5
6
3
IMA NINANATAQ
Gestión del Riesgo de Desastres ruwanapaqmi científico musuq yachaykuna kananku, registrasqa willakuykunapas, gobiernukunapa ruwayninkunata ñannichachinampaq, llaqtapatapas. Chaypaqmi kachkanku kimsa componentekuna hinallataq qanchis procesukuna, Política Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres kamachikusqanman hina. Kay qatiqninman sapakamata riqsiykusun:
kaypaq
Llaqtapa kawsakuyninta
qawariy hinallataq
runakunapa
1
2
Ñawpaqmanta amachakuy, pisiyachiy, llaqtapi Pachamamapa sasachakuyninmanta riesgo
Allichakuy hinallataq ima ruway yachay desastrekuna.
GRDLlaqta ukupi ruwaykunam
kaypaKaykunatam aypananku
COMPONENTEKUNA
Planificasqa ruwaykunam hamuq watakunapi riesgoku-namanta harkasqa kanan-chikpaq.
Planificasqa ruwaykunam riesgupi tarikusqanchikta tukuchinapaq.
Desastrekunamanta harkaku-napaq ruwaykunam, sasa-chakuypa patanpiña kaspa-pas utaq kikin sasachakuypi-ña kaspapas.
GESTIÓNPROSPECTIVA
GESTIÓNCORRECTIVA
GESTIÓNREACTIVA
PITAQ YANAPAKUN TÉCNICO YACHAYKUNAWAN:
PITAQ YANAPAKUN TÉCNICO YACHAYKUNAWAN:
PITAQ YANAPAKUN TÉCNICO YACHAYKUNAWAN:
I ND EC IINSTITUTO NACIONAL DE DEFENSA CIVIL
8
9
PROCESOS
ESTIMACIÓN
PREPARACIÓN
RESPUESTA
REHABILITACIÓN
DESASTRE
ESTIMACIÓN
PREPARACIÓNRESPUESTA
REHABILITACIÓN
PREVENCIÓN
REDUCCIÓN
RECONSTRUCCIÓN
1
2
3
45
6
7
PREVENCIÓN
REDUCCIÓN
RECONSTRUCCIÓN
1 5
6
7
2
3
4
Planificasqa ruwaykunam peligrukunata riqsinapaq, imayna hatun riesgo kasqan-ta qatipanapaq, tupunapaq.
Planeamiento ruwaykunam qatipanapaq hinal lataq yanapanapaq, utqayl la allintapuni ruwaykunata qallarichinapaq sichus sasachakuy kaptin utaq sasacha-kuypa patanpiña tarikuptinchik.
Sasachakuy kasqan qawa ruwaykunam, chaynallataq chayamuypiña kaptin.
Servicios publicuskuna allichanapaq ruwaykunam hinallataq -físico, ambien-tal, social hinallataq económico imapas mana allin kaqta allichanapaq- may Pachamamanchik sasaman churawas-qanchikpi. Qallariynin ruwaykunatam chaka hina tupachin reparación ruway-kunawan.
Plan ificasqa ruwaykunam musuq riesgukunamanta harkakunapaq.
Planificasqa ruwaykunam kaqkunaña riesgukunata pisiyachinapaq.
Sasapi tarikuq allpakunapi desarrollo kanampaq ruwaykunam, manaraq desastre kachkaptin riesguta pisiyachis-pa imapas tuñiqta sayachinapaq, llaqtapi mana allin kaqkunata yanapanapaq, chayna l la taq l lamkayn inkunata musuqmanta qallarichinankupaq.
CENEPRED Yachaykunawanmi yanapakun instrumentos técnicos ruwanapaq, wakinmi kaykuna kanku:
Maykunapitaq riesgo kanman.Riesgo qatipay, tupuy.Plan de Prevención y Reducción del Riesgo de Desastres - PPRRDPlan de Reasentamiento PoblacionalPlan Integral de Reconstrucción
Plan de PreparaciónPlan de RehabilitaciónPlan de ContingenciaPlan de Operaciones de Emergencia
INDECI Yachaykunawanmi yanapa-kun instrumentos técnicos ruwana-paq, wakinmi kaykuna kanku:
CAPÍTULO II
EL SISTEMA NACIONALDE GESTIÓN DEL RIESGO DE DESASTRES
Kaykuna aypanapaqmi Sistema Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres (SINAGERD) kachkan: Sasachakuy kaptin riesgo riqsinapaq hinallataq pisiyachinapaq; chaynallataqmi harkakunan musuq riesgokunamanta, ñawpaqmantam allichakunana desastrekuna kaptin yanapanakunapaq.
Huk sistemam SINAGERD :
Ceplan:
MEF:
Coordina con el ente rector la incorporación de la GRD en el planeamiento estratégico nacional.
Coordina la estrategia financiera del riesgo de desastres.
Entidades privadas y sociedad civil
CONAGERD
GobiernoRegional
GobiernoNacional
GobiernoLocal
I ND EC IINSTITUTO NACIONAL DE DEFENSA CIVIL
PCM
CONFORMACIÓN
IMA NINANTAQ
Interinstitucional Sinérgico Descentralizado Transversal Participativo
CAPÍTULO II: EL SISTEMA NACIONAL DE GESTIÓN DEL RIESGO DE DESASTRES
12
CAPÍTULO III
¿PIKUNATAQ RUWANKU GESTIÓNPROSPECTIVA Y CORRECTIVA DEL
RIESGO DE DESASTRES LLAMKAYKUNATA?
CAPÍTULO III: ¿PIKUNATAQ RUWANKU GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA DEL RIESGO DE DESASTRES LLAMKAYKUNATA?
Sapakama gobiernupim instanciakuna kanku rimanakuspa hinallataq hukllawanakuspa gestión del riesgo de desastres llamkaykunata ruwanapaq. Kay instanciakunatam kaynata sutichanku Grupos de Trabajo para la Gestión del Riesgo de Desastres. Gestión prospectiva y gestión correctiva del riesgo de desastres llamkaykunapaqmi allinpuni Equipos Técnicos qispichiy. Kay qatiqninmanmi sapakama-ta riqsisun:
Oficina de Gestión del Riesgo de Desastres utaq pipas chay llamkay ruwaqmi akllanan Gestión del Riesgo de Desastres ruwanapaq huñunasqa llamkaqkunata-imaña funcionnin kaptimpas-técnicos ruwaykunata ñannichachinankupaq.
GESTIÓN DEL RIESGO DE DESASTRES RUWANAPAQ QUÑUNASQA LLAMKAQKUNA (GTGRD)
1
Llamkayninku ukupi hukllawanakuymi, organizakuspa Gestión del Riesgo de Desastres qispichinapaq hinallataq allin utaq mana allin kasqanta qatipanapaq.
Chaypim tarikunku sapakama entidadmanta directorkuna, paykunam kamachikuyta atinmanku GRD llamkaykuna imayna ruwasqa kanankuta.
Kay instanciam hatun llamkayniyuq, kaypim akllanku hinalla-taq programanku Equipo Tecnicupa ruwayninkunata. .
GTGRD ukupi l lamkaqkunam formal izasqa kanku Resolucionwan, sapakama gobierno kamachikusqanman hina.
GTGRD:
Órganos de línea: GerentesDirectores GeneralesDirectores
Órganos de asesoramiento: Gerente o Jefe de la Oficina de Planeamiento y Presupuesto
Alta Dirección:GobernadorAlcaldeGerente RegionalGerente Municipal
14
PIKUNATAQ KANKU:
15
Kay ruwaykunapi –GRD- kananpaqmi kamachikun: Planificación, ordenamiento territorial, gestión ambiental e inversión pública, chaypaqmi ñawpaqta yachana maykunapi sasachakuy kananmanta hinallataqmi riesguta tupuna.
Entidad ukupi –GRD- q i s p i c h i n a p a q m i kamachikunku.
R i m a n a k u s p a n tupanachin gestión prospectiva, gestión correctiva hinallataq gestión reactiva del riesgo de desastres ruwaykunata.
GOBERNADOR REGIONAL
GERENTE GENERAL REGIONAL
Preside el GTGRD
GERENTEREGIONAL 2
GERENTEREGIONAL 3
GERENTEREGIONAL 4
GERENTEREGIONAL 5
GERENTEREGIONAL 1
GERENTEMUNICIPAL
GERENTE 2 GERENTE 3 GERENTE 4 GERENTE 5
GERENTE 1
ALCALDE Preside el GTGRD
FUNCIONES DEL GTGRD
CAPÍTULO III: ¿PIKUNATAQ RUWANKU GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA DEL RIESGO DE DESASTRES LLAMKAYKUNATA?
EQUIPOS TECNICOSKUNA
2
ET
Paykunapa makimpim llamkaykuna ruway kachkan-Grupo de Trabajo para la Gestión del Riesgo de Desastres-akllasqanman hinallataq programasqan-man hina. Gestión Prospectiva y Correctiva llamkaykunapaqñataqmi kayku-nata ruwananku:
Maykunapi sasachakuy kananmantam yuyaymanakuna Planmi kanan ñawpaqmanta amachakunapaq hinallataq sasapi
kananchikmanta riesguta pisiyachinapaq. Planmi kanan imapas tuñiqta sayachinapaq.
Planmi kanan mana sasa kaqman llaqtata asuchinapaq.
Chaypim tarikunku profesionalkuna hinallataq/utaq tecnicukuna tukuy niraq yachayniyuqkuna, paykunam llamkanku órganos de línea ukupi hinallataq yachaykunawan yanapakuq organukunapi.
Kaymi formalizacionman yaykun huk resolucionwan utaq chay niraqlla kamachikuyniyuq normawan, sapakama gobierno kamachikusqanman hina.
Órganos de línea: Gerencias, Direcciones Generales, Direcciones, Subgerencias y/o Subdirecciones de áreas técnicas.
Órganos de asesoramiento: Oficina de Planeamiento y Presupuesto
GOBIERNOREGIONAL
GERENCIA GENERAL REGIONAL
GERENCIAREGIONAL 2
(designa profesionales)
GERENCIAREGIONAL 3
(designa profesionales)
GERENCIAREGIONAL 4
(designa profesionales)
GERENCIAREGIONAL 5
(designa profesionales)
GERENCIA 1
(designa profesionales)
16
PIKUNATAQ CHAYPI KANKU.
17
IMAKUNATAM RUWANKU EQUIPOS TECNICOSKUNA.
Instrumentos tecnicosku-natam ruwananku gestión prospect iva h inal la taq correctiva llamkaykunapaq.
Gestión institucional instrumen-tukunapim churananku gestión p rospec t i va ta h ina l l a taq correctivata.
Planificación estratégica instru-mentukunap im churananku gestión prospectivata hinallataq correctivata.
GERENCIA 1
(designa profesionales)
ALCALDÍA
GERENCIA MUNICIPAL
GERENCIA 2
(designa profesionales)
GERENCIA 3
(designa profesionales)
GERENCIA 4
(designa profesionales)
GERENCIA 5
(designa profesionales)
Ordenamiento territorial instru-mentukunamanmi churananku gestión prospectivata hinallataq correctivata.
Imayna niraq funcionnin kaptimpas, Gestión del Riesgo de Desastres Oficinam profesionalkunata akllanan Equipos Tecnicokunapaq.
CAPÍTULO IV
¿IMAYNA RUWASQAM KANAN GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA DEL
RIESGO DE DESASTRES?
CAPÍTULO IV: ¿IMAYNA RUWASQAM KANAN GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVADEL RIESGO DE DESASTRES?
Kaykunam ruwaykuna gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres qispichinapaq: Instrumentos tecnicoskuna ruwachiy. Gestión institucional instrumentukunapim tarikunanku planificación estratégica hinallataq ordenamiento territorial.
KAYKUNATA RUWANAPAQMI INSTRUMENTOS TECNICOSKUNATA QISPICHINA:TUPUY, ÑAWPAQMANTA AMACHAKUY, PISIYACHIY HINALLATAQ IMAPAS TUÑIQTA UQARICHIY
ESTIM
ACIÓN
PREV
ENCIÓ
N
REDU
CCIÓN
RECO
NSTR
UCCIÓ
N
TUPUNAPAQ
1
Kay llamkaykunapaqmi estudiukunata ruwana imayna hatun riesgo kasqanmanta yachanapaq sapakama sasachakuypaq, chaykunam kanku: Maykunapitaq riesgo kanman, imayna niraq sasachakuykuna.
RIESGOKUNA TUPUY
ESCENARIOSDE RIESGOS
Yachayniyuqpa ruwananmi, chaymi riqsichiwanchik imayna hatun riesgo kasqanta. Chaytam ruwan huk profesional, riqsisqan kanan Evaluador del Riesgo kasqan.
Kaytam r ikuchiwanchik, ima dañukunataq kanmanku llaqta runakunapaq hinallataq llamka-nankupaq kaqninkunapaqpas Pachamama sasaman churawap-tinchik, imayna kallpawantaq hinallataq sapa kutillachu icha manachu.
EL SIGRID
Lineapi sistemam, geoespacial w i l l akuykuna tam quwanch i k hinallataq registros administrativos-kunata ichapas sasachakuypi tarikunanchikmanta. Chay willakuy-kunam allin kanku instrumentos tecnicoskunata ruwanapaq gestión prospectiva hinallataq correctiva llamkaykunapaq.20
RUWAYKUNA
21
KAYKUNATA RUWANAPAQMI INSTRUMENTOS TECNICOSKUNATA QISPICHINA:TUPUY, ÑAWPAQMANTA AMACHAKUY, PISIYACHIY HINALLATAQ IMAPAS TUÑIQTA UQARICHIY.
Kay llamkaykunata qispichinapaqmi kaykunata ruwananchik musuq riesgukuna rikurimunanku-manta amachakunapaq, kaykunam kanku:
Kaytam ruwan, Plan de Prevención y Reducción del Riesgo de Desastres (PPRRD) Yachasqam kanan may allpakunapi manapuni wasikunata ruwachichwanchu Yachasqam kanan, maypitaq hatun riesgo kanman mana amachakuy atina Autoridadkunamantam mañakuna maykunapi fajas marginales kasqanmanta willawananchikpaq
ÑAWPAQMANTA AMACHAKUNAPAQ
2
ESTIM
ACIÓN
PREV
ENCIÓ
N
REDU
CCIÓN
RECO
NSTR
UCCIÓ
N
PPRRDRUWASQAN
MANAPUNI WASI RUWANAPAQ ALLPA KASQANTA RIQSICHIY
FAJAS MARGINALESKUNA
RUWAYKUNA
Tukuy kay ruwaykunawanmi kaqña riesguta pisiyachiyta maskanchik. Chaypaqmi ruwaykunata hinallataq proyectokunata akllana:
PISIYACHINAPAQ
3ES
TIMAC
IÓN
PREV
ENCIÓ
N
REDU
CCIÓN
RECO
NSTR
UCCIÓ
NMayupa ñannin pichay hinallataq descolmatación ruway.Mayupa waqtankunapi harkakuq pirqakuna ruway. Disipadores de energíaHukkunapas
MAYU PICHAY HINALLATAQ
DESCOLMATACIÓN RUWAY
MAYUPA WAQTANKUNAPI HARKAKUQ PIRQAKUNA
DISIPADORESDE ENERGÍA
22
KAYKUNATA RUWANAPAQMI INSTRUMENTOS TECNICOSKUNATA QISPICHINA:TUPUY, ÑAWPAQMANTA AMACHAKUY, PISIYACHIY HINALLATAQ IMAPAS TUÑIQTA UQARICHIY.
RUWAYKUNA
23
Chay llamkaykunapaqmi ruwana Plan Integral de Reconstruccionta, chaypim rikurin Estado qullqiwan ruwachinapaq p r o y e c t u k u n a , i m a p a s t u ñ i q t a a l l i chanapaq utaq musuqmanta ruwachinapaq. Yanapakuntaqmi llaqta allinman kutinampaq, kaqninkunapas, chaynap i l l amkayn inkuna tapas kallpanchachinankupaq.
IMAPAS TUÑIQ UQARICHINAPAQ
4ES
TIMAC
IÓN
PREV
ENCIÓ
N
REDU
CCIÓN
RECO
NSTR
UCCIÓ
N
RECUPERACIÓNFÍSICA
REACTIVACIÓNECONÓMICA
RECUPERACIÓNSOCIAL
KAYKUNATA RUWANAPAQMI INSTRUMENTOS TECNICOSKUNATA QISPICHINA:TUPUY, ÑAWPAQMANTA AMACHAKUY, PISIYACHIY HINALLATAQ IMAPAS TUÑIQTAUQARICHIY.
RUWAYKUNA
Gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastrestam churana gestión institucional instrumentukunapi, chaymi allin kay ruwaykuna -entidad ukupi- institución hinaña kanankupaq.
Gestión prospectiva y gestión correctiva del riesgo de desastres-planificación estratégica instru-mentukunaman churayqa, kaykuna ruwanapaqmi- urbano hinallataq rural allpakunaman yaykunapaq, mana sasachakuykuna kasqan-man hinallataq tiyakunapaq hina kasqanman.
GESTIÓN INSTITUCIONAL INSTRUMENTUKUNAPI GESTIÓN PROSPECTIVA HINALLATAQ CORRECTIVA CHURAY.
PLANIFICACIÓN ESTRATÉGICA INSTRUMENTUKUNAPI GESTIÓN PROSPECTIVA HINALLATAQ CORRECTIVA CHURAY.
ORDENAMIENTO TERRITORIOAL INSTRUMENTUKUNAPI GESTIÓN PROSPECTIVAHINALLATAQ CORRECTIVA CHURAY
Gestión prospectiva y gestión Correctiva del riesgo de desas-tres-ordenamiento territorial instrumentukunaman churayqa- kaykuna ruwananapaqmi:
Yachachinanmi imayna allpa akllanata hinallataq imayna zonificación ruwayta.
Yachachinanmi imayna llaqta asuchiyta mana harkakuy atina hatun riesguyuq allpapi tarikuptinku.
Normakunata, kamachikuykunatam qunan sasapi kayta pisiyachinapaq.
PEI
ROF
POI
CAP
Plan EstratégicoInstitucional
Reglamento deOrganización y
Funciones
Plan OperativoInstitucional
Cuadro deAsignaciónde Personal
PDRC PDLCPlan de
Desarrollo RegionalConcertado
Plan deDesarrollo Local
Concertado
PDUPlan de
Desarrollo Urbano
PATPlan de
AcondicionamientoTerritorial
POTPlan de
OrdenamientoTerritorial
ZE
EZ
onifi
caci
ón E
coló
gic
a y
Eco
nóm
icaGobierno
Regional
MunicipalidadProvincial
MunicipalidadDistrital
24
CAPÍTULO V
¿IMAYNATAM QULLQIMAN AYPANA GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA
DEL RIESGO DE DESASTRES RUWAYKUNAPAQ?
Tupunapaq, ñawpaqmanta amachakunapaq, pisiyachinapaq hinallataq imapas tuñiqta musuqmanta uqarichinapaq ruwaykunam hinallataq proyectokunam-ñawpaqmanta planifi-casqa kaqkuna-kaykunamantam presupuestuta chaskikunku, Programa Presupuestal 068 (PP068) hinallataq FONDES, kay qatiqnimpi nisqanman hina:
Imayna hatun Riesgo kasqan tupuy. Maykunapitaq Riesgo kanman. Microzonificación Sísmica Estudiukuna ruway.
Ruwachina hinallataq musuqyachina planificación urbana instrumentu-kunata, chaypim churasqa kanan gestión del riesgo de desastres. Edificacionkunatam qatipana mana sasachakuy kanampaq hinallataq llaqtakuna controlasqa kanankupaq.Hatuchaq instrumentukunatam ruwachina gestión del riesgo (PPRRD) ruwaykunapaq.
Wasikunatam kallpanchachina riesgo de desastres kaptin. Cuencakunapa umantam, qallariynintam qawarina Gestión de Riesgo de Desastres llamkaykuna ukupi. Mayupa ñannin qatipay harkasqa kananchikpaq ima ruwayninchikkunapas, sasachakuypa ñawpaqnimpi kaptinchik. Hatuchaq instrumentukunata qispichiy gestión del riesgo (PPRRD) ruwanapaq.28
CAPÍTULO V: ¿IMAYNATAM QULLQIMAN AYPANA GESTIÓN PROSPECTIVA HINALLATAQ CORRECTIVA RUWAYKUNAPAQ?
26
Kay unidadmi qullqita rakin multisectorial ruwaykunapaq, chaymanmi aypanmanku kimsantin gobiernukuna. Chaypim akllanku mayqin ruwaykunaman ñawpaqta presupuestuta chayachinankupaq, chay ruwaykunam tarikunanaku Plan Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres (PLANAGERD) ukupi, chaynapim yanapasqa kanqaku SINAGERD ukupi tarikuq entidadkunapa llamkayninku.
PROGRAMA PRESUPUESTAL 068 (PP068):REDUCCIÓN DE LA VULNERABILIDAD YATENCIÓN DE EMERGENCIAS Y DESASTRES:
TUPUNAPAQ RUWAYKUNA
ÑAWPAQMANTA AMACHAKUNAPAQRUWAYKUNA
PISIYACHINAPAQRUWAYKUNA
1
2
3
Kay ruwaykunam riesguta pisiyachin desarrolloaypaypi tarikuq llaqtakunapi
PISIYACHINAPAQ RUWAYKUNA
Musuqmanta ruwachinapaq llamkaykunam, chaymi yanapakunan desarrollo llamkaykuna mana sayanankupaq sasachakuykuna kasqampi, chaypaqmi riesguta pisiyachina desastremanta ñawpaqta.
MUSUQMANTA RUWACHINAPAQLLAMKAYKUNA
27
1
2
Kay qullqim rakisqa kachkan Estadupa ruwachis-qan llamkaykunapaq, chaykunam kanku mitiga-ción, ima ruway yachay sasachakuy kaptin, allichachiy hinallataq musuqmanta ruwachiy Pachamama sasaman churawaptinchik.
FONDO PARA INTERVENCIONESANTE LA OCURRENCIA DE DESASTRESNATURALES (FONDES)
CAPÍTULO VI
¿MAYQIN ENTIDADTAQ TÉCNICO YACHAYKUNAWAN YANAPAKUN
GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA DEL RIESGO DE DESASTRES RUWAYKUNAPI?
Cursukunata ruwan hinallataq virtualpipas: Qallarinapaq yachaykuna Especializado yachaykuna
Rimanakuykuna. ForokunaSeminariokuna
IMA
RUWANCENEPRED
CAPÍTULO VI: ¿MAYQIN ENTIDADTAQ TÉCNICO YACHAYKUNAWAN YANAPAKUN GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA DEL RIESGO DE DESASTRES RUWAYKUNAPI?
El Centro Nacional de Estimación, Prevención y Reducción del Riesgo de Desastres (CENEPRED): Técnico yachaykunawanmi yanapan Sistema Nacional de Gestión del Riesgo de Desastres (SINAGERD) llamkaykunata, Pachamamapa sasachakuyninmanta ñawpaqmanta amachaku-nanchikpaq hinallataq allinman churakunanchikpaq.
RUWAYKUNATAM MONITOREAN, QATIPAN HINALLATAQ ALLIN UTAQ MANA ALLIN KASQANKUTA QAWARIN
Instrumentokunatam qispichin monitoreo ruwanapaq, qatipanapaq hinallataq allin utaq mana allin kasqanta qawanapaq. SIMSE-aplicativos informaticoswanmi informacionta quñun hinaspa ima niraq kasqankuta qawarin.
TÉCNICA YANAPAKUYKUNATA QUN
Instrumentos técnicos ruwanapaq
YACHAYKUNATA KALLPANCHACHIN
FORMULA INSTRUMENTOSTÉCNICO NORMATIVOS
LineamientosManualesGuías
30
LLAMKAYKUNATATAQ
31
Curso de Formación Básica (CFB):Kay cursukunam qallarinapaq yachayku-nata quwanchik gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres ruwaykunata riqsinanchikpaq. Chaymi ruwasqa kachkan llapallan llaqta runaku-naman chayanampaq.
Curso de Formación Especializada (CFE): Kaykunaqa técnico yachaykunam, gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres ruwaykuna qispichinapaq.
Uyapura rimanakuspaVirtualpas
Imaynam kanku cursukuna:Imayna niraq cursukunam kanku:
YACHAYKUNA KALLPANCHACHIY
GESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA RUWAYPI
Kay ruwaykunam qispichin/kallpanchachin yachaykunata gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres l lamkaykunapaq. Chaymi yanapakun componente ruwaykuna qispisqa kanankupaq.
Dirección de Fortalecimiento y Asistencia Técnicapa l lamkayninwanmi CENEPRED kaykunata ruwan, c u r s u k u n a t a , s e m i n a r i o k u n a t a , t a l l e r k u n a t a , rimanakuykunata, forokunata hinallataq conferenciakunata gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres ruwaykunamanta yachanapaq.
Yachachisqankum tupanan gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres ruwaykunawan.
CENEPRED cursukuna qusqanqa mana qullqillapaqmi. Cursupi allin yachaqpaqmi certificado kanqa.
Cursos virtualeskunapi kaqkunam kikillanku yachakunku imayna tiempunku kasqanman hina, yachakusqankuta qatipanku.
Imaynatam ruwanku cursukunata:
TÉCNICA YANAPAKUYKUNAGESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA RUWAYKUNAPAQ
Qati qatilla metodológico hinallataq sistemático ruwaykunam, imapas qaway atina, tupuy atina aypanapaq.
Dirección de Fortalecimiento y Asistencia Técnica llamkayninwanmi CENEPRED, técnica yanapakuykunata chayachin Gobiernupi tarikuq Equipos Tecnicoskunaman, gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres ruwaykunapaq.
Técnica yanapakuykuna kay ruwanapaq: Instrumentos técnicos en gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres (EVAR, PPRRD, RP, PIR).
Técnica yanapakuykuna kay ruwanapaq: Gestión institucional, planificación estratégica y ordenamiento territorial instrumentukunapi- gestión prospectiva y correctiva del riesgo de desastres-churanapaq.
Imakunapaqtaq técnica yanapakuykuna kanku:
DIRECCIÓN DE FORTALECIMIENTO Y ASISTENCIA TÉCNICA(051) 201 3550, anexo 131
[email protected]@cenepred.gob.pe
DEL RIESGO DE DESASTRES EN LOS GOBIERNOS REGIONALES Y LOCALESGESTIÓN PROSPECTIVA Y CORRECTIVA
PARA LA IMPLEMENTACIÓN DE LAORIENTACIONES
Av. Del Parque Norte Nº 313 - 319, San IsidroLima - Perú(051) 201 3550www.cenepred.gob.pe