genel yay›n s›ra no: 177 - cmk avukatinin gÜnlÜĞÜ · 2012. 9. 23. · pinize sevgi ve...

Genel Yay›n S›ra No: 1772010/19

Cep Kitapl›¤›: LIXISBN No: 978-605-5614-51-5

Yay›na Haz›rlayanAv. Celal Ülgen - Av. Coflkun Ongun

KapakCan Eren

Tasar›m / UygulamaReferans Ajans

Tel: +90.212 347 32 47e-mail: [email protected]

Bask›Sanat Matbaac›l›k

Medya ve Reklam Hizm. San. Tic. Ltd. fiti.Hattat Halim Sokak No:13

Balmumcu - Befliktafl / ‹stanbulTel: +90.212 267 04 23

e-mail: [email protected]

Birinci Bas›m: Haziran 2010

‹stanbul Barosu

132. Kurulufl Y›ldönümü Etkinlikleri

DÖRDÜNCÜ YILINDACMK ve UYGULAMALARI

07 Nisan 2010

Orhan Adli Apayd›n Salonu

‹STANBUL BAROSU YAYINLARI‹stiklal Caddesi Orhan Adli Apayd›n Sokak

1. Baro Han Beyo¤lu / ‹stanbulTel: (0212) 251 63 25 (pbx)

Faks: (0212) 293 89 [email protected]

‹Ç‹NDEK‹LER

Yay›n Kurulu’ndan ....................................................... 7

Av. Muammer AYDIN .................................................... 9

Birinci Oturum ......................................................... 15

Hamdi Yaver AKTAN ................................................... 17

Prof. Dr. Ersan fiEN .................................................... 31

Prof. Dr. Feridun YEN‹SEY ......................................... 57

Prof. Dr. Bahri ÖZTÜRK ............................................. 62

Prof. Dr. Erdener YURTCAN ........................................ 73

‹kinci Oturum ........................................................... 89

Av. Turgay DEM‹RC‹ .................................................. 91

Prof. Dr. Metin FEYZ‹O⁄LU ........................................ 91

Hamdi Yaver AKTAN ................................................. 105

Soru-Yan›t ............................................................... 127

Kapan›fl ................................................................... 185

Yay›n Kurulundan

‹çinden geçti¤imiz süreç, yeni bir yasa olanCMK‘y› tart›flmam›z› gerektiriyor.

Yasa dördüncü y›l›na gelene dek, birçok kezde¤iflikli¤e u¤rad›. Halen de de¤iflmeye aday mad-deleri var.

Yasan›n tart›fl›lmas› ve konunun uzman›akademisyenler taraf›ndan de¤erlendirilmesi, geri-de kalan dört y›l› ve gelece¤i biz uygulama hukukçu-lar›n› yak›ndan ilgilendiriyor.

‹flkence ve kötü muamele bir zamanlarTürkiye’de ceza yarg›lamas›n›n birincil gündeminiolufltururdu.

CMUK’ta yap›lan de¤iflikliklerle bunun önünegeçilmifl oldu. Özellikle müdafi vekillerin görevalmaya bafllad›klar› tarihten sonra haz›rl›k sorufl-turmalar›nda, insan haklar› ihlalleri önemli orandaazald›.

CMK ile de bu süreç devam etti; ancak tutukla-ma konusunda getirilen katalog suç tan›m› oldukçabüyük ma¤duriyetlere yol açt›.

Ma¤duriyetin temelinde tutuklaman›n peflincezaya dönüfltürülmesi yat›yor.

Bu kitap yasada yap›lmas› gereken de¤ifliklik-ler konusunda yol haritas›n› önümüze koyuyor.

Yeni bir yay›nda buluflmak umuduyla…

Av. Celal ÜLGEN Yay›n Kurulu Baflkan›

Av. MUAMMER AYDIN

(‹stanbul Barosu Baflkan›)

De¤erli hocalar›m, de¤erli meslektafllar›m,de¤erli konuklar;

CMK de¤ifltirildi¤i tarihten bu yana geçensüreçte yaflan›lanlar› flöyle genel anlam›ylasizlerle paylaflmak istiyorum. ‹flkence ve kötümuamele bir zamanlar Türkiye’de cezayarg›lamas›n›n birincil problemiydi. Tabiisorunlar bununla kalm›yordu, ancak yaflamhakk›na ve insan onuruna yönelik budavran›fllar söz konusu olunca adil yarg›-lanma hakk› ikincil planda gündeme geliyorduve flu saptamay› yapmakta fayda görüyorumki, CMK’da özellikle müdafi vekillerin görevalmaya bafllad›klar› tarihten sonra gerekhaz›rl›k soruflturmalar›nda, kollukta, jandar-mada önemli oranda insan haklar› ihlallerisona erdi. Önemli oranda diyorum, çünküal›flt›klar› bir düzen vard›, ondan vazgeçmiyor-lard›. Soruflturmada savc› olmas› gerekirkensavc›n›n yerine kolluk bildi¤ini okuyordu, amane zaman ki avukat devreye girdi, haz›rl›kaflamas›ndaki bu insan haklar› ihlalleri tedri-cen azalmaya bafllad›. 9 ayl›k bir süreçte birgörev almama karar› vard›, bu süreçte görüldüki, asl›nda avukat olmasa da, müdafi olmasada gerek kolluk, gerekse savc›l›klar ve gereksede mahkemeler rahatl›kla ifllerini yapabildiler,ama flunu gözden kaç›rd›lar: Savunma olma-dan bir soruflturma, savunma olmadan biryarg›lama olmaz ve oradaki dosyalarda hepsibugün için bana göre sakat, bugün odosyalar›n hepsi Yarg›tay’dan dönecek durum-dad›r. Onun için bunun alt›n› bir kez dahaçiziyorum.

10 ‹stanbul Barosu Yay›nlar›

Geçmiflin ve bugünün güncel problemimakul flüphe olmaks›z›n koruma tedbirlerinebaflvurulmas› suretiyle kifli hak ve hürriyet-lerinin ikincil plana at›lmas›, uzun tutuklamasüreçleri makulü aflan sürelerde yarg›lamalar,aç›lan dava say›s›ndaki yüksek oran, bunakarfl›l›k beraat oranlar›n›n çok fazla oluflu,savunma hakk›n›n k›s›tlanmas›, masumiyetkarinesinin hiçe say›lmas› bir ç›rp›da aklagelen ceza yarg›lamas› sorunlar› olaraks›ralanabilir. Bunun yan›nda güvenlik veözgürlük tart›flmalar›n› dahi bir kenara itentüm toplumu potansiyel suçlu görüp,iletiflimlerinin denetlenmesini ve dinlenmesinive korku imparatorlu¤u yarat›lmas›n› daherkesin takdirine b›rak›yorum. Bu da önem-li bir problem olarak karfl›m›zda duruyor.

Hukuk Devleti Olamamak

Son ceza mevzuatlar› eksiklikleriyle birlik-te uluslararas› standartlara yaklaflan birmevzuatt›r denilmektedir. Buna tam anla-m›yla kat›lamamakla birlikte geçen süreçiçinde kanunlar›n tek bafl›na iyi olmas›n›nyetmedi¤ini bize bir kez daha göstermifltir.Dün de aç›l›fl konuflmamda özellikle belirt-mifltim, önemli olan kanunun kendisi de¤il,iyi kanun kötü uygulay›c› elinde kötüsonuçlar veriyor, kötü kanun da iyi uygulay›c›elinde iyi sonuçlar verebiliyor. O yüzdentemelde esas olan kanun devleti de de¤ilzaten, hukuk devleti olabilmek, bunun yo-lunu açabilmektir. As›l olan da bu iyi uygu-lay›c›lar›n ve ortaya gelen iyi uygulamalar›nyarat›lmas›d›r, ama görüyoruz ki, gerçekteböyle olmuyor. Olmas› gereken istedi¤imiz iyiolmas› gerekti¤i noktas›ndayken maalesefinsan haklar› ihlalleri ve yarg› sorunlar›

olarak hepimizin karfl›s›nda duruyor. Buradatemel haklar›n k›s›tlanmas›nda demokratikbir toplumdan ve hukuk devletinden neanlafl›ld›¤›n›n önemi de ortaya ç›kmaktad›r.Bu belirlemeyi de uluslararas› düzenlemeler,Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi içtihatlar›ve yüksek yarg› kararlar›ndan anl›yoruz.

Hukuk devleti kanun devletinden çokfarkl› bir kavramd›r, sadece yasay› uygulamakda hukuk devleti olmak için yeterli de¤ildir.Çünkü ulusal ve ulusal üstü tüm mevzuat›nhukukun evrensel prensiplerinin uygulan-mas› halinde hukuk devletisiniz. Vatandafl›ntemel hak ve özgürlüklerini as›l görüyorsan›zhukuk devletisiniz. Hukuk devleti olman›nölçütü de konulmufltur asl›nda, e¤er devletvatandafl›na her an gözalt›na al›nabilece¤i,sorgulanabilece¤i, evinde arama yap›labi-lece¤i, telefonunun dinlenebilece¤i, teknikcihazlarla takip edilebilece¤i korku veendiflesini yaflat›yorsa siz hukuk devletide¤ilsiniz ve olamazs›n›z da ve bundan sonrada olmay› beceremeyeceksiniz demektir.Ortaya gelen tablo bugün budur. Di¤er deyifllehukuku toplumda egemen ve üstün k›lma-m›fls›n›z demektir, halka özgür ve onurlu birortamda yaflam hakk› sunamam›fls›n›zdemektir. Bu bir anlay›fl ve zihniyet mesele-sidir, o nedenle görüyoruz ki, bugün kendiyarg›s›n› yaratmak ad›na kendi inand›klar›n›hayata geçirmek ad›na siyasi iktidar Tür-kiye’de kavgay› eksik etmiyor ve kendiinand›¤› do¤rultuda gerginlikleri t›rman-d›r›yor. Sadece devletin niteli¤inin anayasa-larda belirlenmesi ve insan haklar›na sayg›l›demokratik, laik, sosyal hukuk devleti olaraktan›mlanmas› da yetmez. Bu kavramlara

11Dördüncü Y›l›nda CMK ve Uygulamalar›


uygulama ve ifllerlik kazand›r›lmas› gerekir.

Ceza Peflin; Yarg›lama Veresiye

Devletin temel haklar› k›s›tlayabilmesianayasal sebeplerle ve ölçülülük ilkesi gözeti-lerek elbette mümkündür, ancak özgürceyaflayabilmek güvenlik içerisinde yaflamla eflanlaml›d›r, ancak güvenlik gerekçesiyleözgürlükler tümden ortadan da kald›r›lamaz.S›n›rlamaysa ancak anayasal sebeplerlemümkün olabilir. Somut maddi delillerledesteklenmeyen ve hayat›n ola¤an ak›fl›ylaörtüflmeyen soyut zan, ihbar, istihbarat vegizli tan›k bilgileriyle de¤il, mahkûmiyet koru-ma tedbirlerine dahi baflvurulamaz. Çünküesas olan da suçsuzluk karinesidir. Yineölçülülük ilkesine temel haklar›n k›s›tlan-mas›nda pek önem verilmemektedir. Oysakibu anayasal bir kural ve zorunluluktur. ‹fa-deye ça¤r›lacak kifli yakalanarak getirilirse,adli kontrol gibi insanc›l bir tedbirle kiflininkaçmas› ve delilleri karartmas›n›n önünegeçilebilece¤i düflünülmeden do¤rudan kiflilersuçun niteli¤ine bak›larak tutuklan›rsaölçülülük ilkesinden bahsedilemez. Temelhakk› en az etkileyecek tedbirlerle sonucaulaflmak mümkün müdür? Bunu dahi tart›fl-madan do¤rudan haklar›n k›s›tlanmas› yolu-na gidilmesi bizi önce infaz, sonra soruflturmave yarg›lama gibi arzu edilmeyen bir sonucagetirmektedir. Yani bir nevi “peflin ceza, vere-siye yarg›lama” anlay›fl› yerleflmifl olur.

Hukukun böylesine hoyratça kullan›laraközgürlüklerin k›s›tlanmas› ac› ve ›st›rapduyulmas›na aile ve ifl yaflant›lar›n›n da¤›l-mas›na, sa¤l›¤›n bozulmas›na, hatta sonzamanlarda s›kça görüldü¤ü gibi intiharlar›ndo¤mas›na yol açmaktad›r. Bu durumda


toplumun hukuka olan güvensizli¤inin tamirigerçekten zor olacakt›r. ‹nsan hayat› ve onu-runu ikinci plana atan bir kanun uygulamas›sistemine hukuk devleti denilebilecek midir?Bence sorunun özündeki en önemli nokta dabudur. Her zaman ve herkes için hukukunüstünlü¤ünün egemen oldu¤u, yarg›n›n ba-¤›ms›zl›¤›n›n sa¤land›¤›, adil yarg›lanman›ntam ve eksiksiz olarak tesis edildi¤i bir hukukdevleti olma ümidiyle ben bugün bizlere katk›sa¤layan ve bizleri bilgilendirecek, topluma›fl›k tutacak olan de¤erli panelistlere, de¤erlihocalar›ma tekrar teflekkür ediyorum, he-pinize sevgi ve sayg›lar›m› sunuyorum.

I. OTURUM

HAMD‹ YAVER AKTAN

(Yarg›tay 8. Ceza Dairesi Üyesi)

Ben konuflmam› üç bölümde temel-lendirmek istiyorum: Genel bir bak›fl. Medya-dan izledi¤im ve yerel mahkemelerdeki usu-lün uygulan›fl›n›n yans›malar›n›n bir neviironik bir üslupla elefltirisi. Yarg›tay’›n baz›kararlar›n› teknik bir dille aktar›m›.

Hukuk devletinde kuflkusuz ki ifllenenbütün suçlar ayd›nlat›lmal› ve suçlular yarg›önüne ç›kar›lmal›d›r. Amaç bu olmakla birlik-te ne pahas›na olursa olsun bütün suçlarayd›nlat›lacak düflüncesiyle muhakeme hu-kukunun, pozitif düzenlemelerin reddetti¤iMakyavelist yöntemlerle hareket etmek dehukuk devletiyle herhalde ba¤daflmaz. Hukukdevletinden ne kadar suçun ayd›nlat›ld›¤›de¤il, ne oranda suçun hukuka uygun olarakayd›nlat›ld›¤› önem kazanmaktad›r. Hukukauygun yöntemlerle bir suç ayd›nlat›lsa bilesonuçta hükme esas al›namayacaksa topla-nan kan›tlar gerçek anlam›yla suçun ortayaç›kar›ld›¤›ndan da söz edilemez. Kald› ki,hukuka uygun olmayan yöntemler kimizaman soruflturma konusu da yap›lmal›d›r.Sözgelimi iflkence, usulsüz iletiflimin denet-lenmesi ve benzer yöntemler. Di¤er taraftanyine hemen ifade edilmelidir ki, bir devletindemokratik olup olmad›¤›n›n en önemligöstergelerinden biri de kuflkusuz ki, CezaMuhakemesi yasas› ve uygulamas›d›r. Suçunayd›nlat›lmas› özgürlük, güvenlik terazisindede tart›lamaz. Elde edilen yarar ihlal edilenhak kural› hukukumuzda düzenlenmifl birkural da de¤ildir.

Arama Koflullar›

Genel olarak bunlar› ifade ettikten sonrabiraz daha somutlaflt›ral›m. Geçti¤imiz y›l›nhemen bafl›nda hükümet sözcüsü 13 Ocak2009 tarihinde “soruflturmalarda gizlilik ilkesiç i ¤ n e n d i” demifltir. Neden bir hükümetsözcüsü bunu söyleme gere¤i duymufltu?Kuflkusuz ki aç›klamas› kendisine aittirgerekçesi, ama bizim gözlemledi¤imiz sözgeli-mi bir örnek akl›ma geliyor. Aramayap›lmadan, bafllamadan saatler önce tele-vizyonlarda “falan yerde arama yap›l›yor” diyealtyaz› geçer ya da geçildi. Oysa o kiflinin dahiherhalde haberi yoktu, kuflkusuz ki ara-madan herhalde haberi olmayacak, ama tele-vizyonlar›n nas›l haberi oluyor? Hükümetsözcüsü gerçekten hakl›yd›, gizlilik ilkesiçi¤nenmiflti. Aradan bir süre zaman geçti,hemen geçti¤imiz ay veya aylarda kurumunsorumlu kiflisi “zaten biz de baflka bir tele-vizyon kanal›ndan alm›flt›k bunu” dedi. Budo¤ru olsa bile herhalde böyle bir savunman›ndo¤ru olmamas› gerekirdi. Kald› ki, bir baflkatelevizyon kanal›nda da böyle bir haberingeçilmedi¤i yine ilgili flah›s taraf›ndanaç›klama olarak yap›ld›.

Ben bir arama karar› görmüfltüm yineayn› tarihlerde, gece ve gündüz flu kadarsüreyle arama yap›labilir. E¤er bir aramakarar›nda gündüz say›lm›flsa gece sözcü¤üart›k kullan›lamaz. Bütün burada oturanlarusul hukukçu hocalar›m›z, ceza hukukçu-lar›m›z herhalde benim dedi¤ime hak verecek-lerdir. Gece arama koflullar› kuflkusuz ki,gece arama yap›labilir, ama koflullar› bellidir.Gündüz de arama yap›labilirse art›k geceyap›lmas›na herhalde gerek yoktur. Yine


bas›ndan gördü¤üm gözalt›na al›naca¤› olas›bir kifli arama bafll›¤› ad› alt›nda avukat›n›arar, telefon kay›tlar› bir gün sonra bas›ndaç›kar. O anda bir duyum üzerine yaz›lan birhaber de¤il, telefonla flunu arad› falanca,çünkü telefonla arad›¤› kifliye herhalde flunuda ar›yorum dememifltir. Bari bunu bir günsonra medyaya düflürmeyin, daha tutanaklar-da bile yok. Yine müdafilerin avukatlaraulaflamad›klar› ya da onlara Terörle MücadeleKanununa göre verilmeyen ifade tutanak-lar›n›n onlar›n da ellerinde olmad›¤› halde anahaber bültenlerinde dinlenebilmektedir. Ba-zen de habercilik o denli ileri boyutlara var-m›flt›r ki, kiflilerin tutuklanabilece¤i peflinensöylenebilmekte. Gerçi pek yanl›fl da say›l-m›yor bu, yine Yarg›tay’a intikal eden birkararda bütün ülkeyi ve herkesi kapsayacakflekilde önleme dinlemesi yap›labilece¤i karar›verilmifltir, ama di¤er kararlar kanun yarar›nabozma iste¤iyle de Yarg›tay’a bugüne de¤ingelmemifltir.

‹sterseniz biraz daha örnekleri sürdüre-yim; mesela, san›klara “NATO’ya karfl›m › s › n › z ?” diye bir soru sorulabilmektedir.Yetkisiz oldu¤u kesin, fakat etkili olan kimigörevli ya da görevsiz, hatta hukuktan uzak-tan yak›ndan ilgisi ve kuflkusuz ki bilgisiolmayan kimileri de soruflturmalar›n yeterliolmad›¤›n› ifade edebilmektedirler ya da yarg›sanki ba¤›ms›zl›¤› ve tarafs›zl›¤› gere¤i görevi-ni yapmada deste¤e ihtiyaç duyuyor ve talepediyor da, onun için sonuna kadar gidilmeligibi söylemlerle yönlendirilmeye çal›fl›lmak-tad›r. Kimi zaman da davet edilen ve hangiba¤lamda söylendi¤i göz ard› edilerek sorufl-turmalarda siyasi irade ve parlamento deste¤i



flart gibi sözler örnek olarak ve-rilebilmekte,aramalar art›k naklen yay›n araçlar›yla tümkamuoyuna ve dünyaya an›nda aktar›labil-mekte, suçlular›n ya da suçun sübuta eripermedi¤i kamuoyu yoklamalar›yla belirlenm-eye çal›fl›l›p, bütün toplum âdeta jüriyap›lmakta, önleme dinlemesinin yan› s›rabazen de her ihtimale karfl› hiç hukukta yeriolmayan önleme gözalt›s› da yap›ld›¤› bas›nayans›maktad›r. Ceza Muhakemesi Kanunu-nu öngördü¤ü kurallara ayk›r›l›k iddialar›nakarfl›n usul hatalar› önemli de¤ildir, esasabakal›m. Böyle hatalar her zaman yap›lm›flt›rgibi söylemler gündemden düflmemekte, enilginci ve kuflkusuz ki en vahimi bu söylem-lerin bir k›sm›n›n hukukçular taraf›ndan daifade edilmesidir.

Savc›l›k makam›n›n flüphelinin haklar›n›korumas› zorunlulu¤u yok say›lmakta,yasad›fl› kaydedilen seslerden uyarlanan önü,ortas›, arkas› kesilen ve benzer olas›l›klar›içinde oldu¤u düflünülebilecek sesler internetortam›na düflürülüp daha sonra dayanakal›narak soruflturmalar›n yap›ld›¤› görülmek-tedir. Oysa bu tür yasad›fl› ifllere karfl›soruflturma yap›lmas› düflünülmemektedir.Di¤er taraftan en büyük sorunun CezaMuhakemesi Kanunun 250. madde kap-sam›nda yaz›l› suçlardaki uygulama oldu¤ugörülmektedir. Öncelikle belirtmek durumun-day›m ki, bu madde kapsam›ndaki suçlardabizzat soruflturmay› yapmakla yükümlüCumhuriyet Savc›s›d›r. Yer itibariyle yetkilioldu¤u alan da bellidir, ancak yetki alan›içinde Cumhuriyet Savc›s› suç yeri ve delil-lerin bulundu¤u yerlere soruflturma için gide-bilir. Ceza Muhakemesi Kanunu 251. mad-


denin 3. f›kras› bu hükmü getirmektedir.

Dinlemeler

Suç ar›za mahkemesinin bulundu¤u yerd›fl›nda ifllemiflse Cumhuriyet Savc›s› suçunifllendi¤i yer Cumhuriyet Savc›s›ndan sorufl-turman›n yap›lmas›n› isteyebilir. Ayn› f›kra-n›n 2. cümlesi, oysa uygulama geniflletilerekuygulanmaktad›r. Ceza Muhakemesi Kanunu161. maddesinin 1. f›kras›ndaki hüküm genelhükümdür. 251. maddenin 3. f›kras›ndakidüzenlemeyse istisnad›r, ancak istisna geniflolmakla birlikte yine co¤rafi alanla s›n›rl›d›r.Nitekim 5235 Say›l› Yasa’n›n 21. maddesinin4. f›kras› normatif düzenlemeyi okumuyorum,5348 say›l› Yasayla yürürlükten kald›r›lm›fl ve161/1’le 251/3 aras›ndaki uyum sa¤lanm›fl.Düzenleme bu olmakla birlikte buna riayetedilmedi¤i görülmektedir.

Bu tür ifllemler içinde kanun yarar›nabozma istemleri bugüne kadar görülmüflde¤ildir. Yasan›n aç›k hükmünün ihlalisadece Yarg›tay denetimiyle giderilemez. Kufl-kusuz ki Yarg›tay denetimi gereklidir, ancakyeterli de¤ildir. Bu tür suçlar›n bu ihlal edilenkurallardan dolay› ihlal edilen hukuk norm-lar›n›n teselli kayna¤› yeni Ceza Kanunundakizamanafl›m› sürelerinin uzun olmas›d›r.‹letiflimin denetlenmesi, teknik araçlarlaizleme gibi özel soruflturma önlemleri as›l yön-temler haline gelmifltir. Hangi flüpheli için ve-rildi¤i belli olmayan, ilgili yerleri bofl b›rak›lankararlar gizli oldu¤undan ötürü bu flekildeverilmifltir diye savunulabilmektedir. Oysa bukararlar zaten gizlidir ya da önleme dinlemesisonucu elde edildi¤i ileri sürülen birtak›mkay›tlar daha sonra adli dinlemeye geçilip


kifliler hakk›nda soruflturmaya bafllan›p,gözalt› kararlar› s›ras›nda ve gözalt›ndabulunduklar› s›rada bu olaylar› çözemiyoruz,önleme dinlemelerini de getirin denilebilmekteya da yine bizzat gördü¤üm kararlarda özel-likle hâkimler ve savc›lar hakk›ndaki verilendinleme kararlar› sadece telefon numaralar›yaz›lm›flt›r. Bu telefonlar kime aittir, dokunul-mazl›¤› olan kiflilere mi aittir, yüce divanyarg›lamas›na konu olan kiflilere mi aittir?Sözgelimi Yarg›tay üyelerine mi aittir? Belliolmayacak flekilde verilir, hatta lakap ile birtelefon dinleme karar› verildi¤ini yine bukonuda doktora tezi yazan bir arkadafl›mbana aktarm›flt›r.

Yine hâkim, savc›larla ilgili 2802 say›l›Yasa s›n›rl› bir soruflturma yetkisi vermekte-dir. Çünkü önceki yasada ki, bu benimgörüflümdür, bunu yazd›m da, Ceza Muha-kemesi Usul Kanununda bulunmad›¤› için veMeriyet Kanunun 3. maddesi de ancak mev-cut olan hükümleri karfl›layan hükümlere at›fyapt›¤› için bu konuda hâkim savc›lar›n din-lenebilmesi olana¤› bulunmad›¤›n› düflün-mekteyim. Kald› ki, bu yasada da böyle birdüzenleme yok, tüzükte yok, yönetmeliklegetirildi. Ben bunu yazd›ktan 2 gün sonraDan›fltay 5. Dairesi bu konuda dayana¤›bulunmad›¤› için iptal karar› verdi. Di¤ertaraftan Teftifl Kurulu Yönetmeli¤inde de tele-fonlar›n dinlenmesi ve tespiti fleklindeydi.Oysa iletiflimin denetlenmesi olarak yaz›lsayd›hani usulsüz de yaz›lsayd› -usulsüz yaz›ld›¤›do¤ru da- hiç olmazsa teknik olarak do¤ruyap›labilirdi. Bu da yap›lmam›flt›. Bu tür yön-temlere maruz kalanlar ilgililerin kuflkusuz kiilgililer hakk›nda tabii hâkim, savc› dahi olsa,


Bakanl›¤›n bürokratlar› da olsa herhalde davaaçmalar›n›n mümkün olmas› gerekir diyedüflünüyorum.

Yine kiflisel düflünceme göre Yarg›tay veAnayasa Mahkemesi’nde yarg›lanacaklarlailgili olarak soruflturma ayr›d›r, kovuflturmaayr›d›r gibi görüfl belirtmekten öteye talimatverildi¤i görülmektedir. Oysa yasadaki hü-kümlerin soruflturma ve kovuflturma flek-linde ikiye ayr›lmas› mümkün olmad›¤› gibiher ikisini kapsad›¤› kuflkusuzdur. Yinehukukçular taraf›ndan tart›fl›lmas› gerekti¤inidüflündü¤üm bir husus da, özel soruflturmatedbirlerinin ayn› anda tümünün verilip ve-rilemeyece¤idir. Benim kiflisel kanaatim önce-likle iletiflimin denetlemesi karar› verilebi-lece¤i yolundad›r. Ceza Muhakemesi Kanunu135. maddesinin 1. f›kras›nda baflka suretledelil elde edilmesi imkân›n›n bulunmamas›ibaresinin bulunmas›na karfl› 139/1 ve 140/1maddelerindeyse baflka suretle delil eldeedilememesi halinde, yani imkân›n sözcü¤üiki maddede bulunmamaktad›r. Buradanhareketle öncelikle 135/1’in daha sonra 139ve 140’a geçilebilece¤ini düflünmekteyim.Kuflkusuz ki buralarda sorunlar ç›kacakt›r.Teknik olarak giderilebilece¤ini düflünüyo-rum. Bildi¤im kadar›yla Alman usulünde a¤›rsuç, çok a¤›r suç ayr›m› yap›lmaktad›r sonolarak bana verilen tercümede, uygulamaysaözel soruflturma yöntemlerinin öncelikli vehep birlikte fleklinde geliflti¤i görülmektedir.Yine di¤er taraftan devlet s›rlar› yönünden desorun oldu¤u görülmektedir. Dava aç›lmadandelil tespiti yap›l›p yap›lamayaca¤› yans›m›flt›rbas›na, ancak flayet dava aç›lmazsa yap›lanbu tespitler nereye götürülecektir, nerede sak-


lanacakt›r? ‹lgili makama m› iade edilecektir?Delil tespiti aç›lmayan bir davada hangi konu-da yap›lacakt›r? Bütün s›rlar› m› kapsaya-cakt›r? Benim kiflisel kanaatim bununyap›lamayaca¤›d›r, dava aç›lmas›n›n beklen-mesi gerekti¤i fleklindedir.

Hakimin Güvenlik Sorunu

fiimdi biraz ironik üslubumu sürdürereksöyleyeyim; Türkiye herhalde 100 y›l› aflantarihinde yerinden yönetim mi olsun, yoksamerkezi mi olsun bunun için siyasal partilerkurulmufltur. Türk siyasal yap›s›n›n ikikoldan giden fleklidir bu, ama biz yerindenyönetimde baya¤› ilerledik. Art›k san›klar›nayaklar›na hâkimleri götürüyoruz. Yerindenyönetime bu bak›mdan geçti¤imiz söylenebilir.Fakat ilginç olan flu; yine yalanlanmayan birbas›n aç›klamas›: K›sa yolda güvenlik sorunuvard›, uzun yoldan gittik. Peki, patika yolbulunsayd› daha m› güvenlikli olacakt›? Peki,kimin güvenlik sorunu? Hâkimin güvenliksorunu, o zaman flunu sormak laz›m: Hâ-kimin güvenlik sorunu oldu¤u yerde hâkimgitti¤i yerde tutuklama karar› verebilecekmidir? O zaman flunu akla getiriyor; ya datutuklamamak için buraya gitmektir. Böylebir usul uygulamas›n›n herhalde do¤ruolmad›¤› en k›sa ve en yal›n olarak ifadeedilebilir.

Yine Ceza Genel Kurulunun bir karar›nabakt›m, Say›n Bak›c› da buradad›r. De¤erliarkadafl›m da çok katk› verdi¤i için hat›rlaya-caklard›r. Yanl›fl hat›rlam›yorsam Ceza GenelKurulu silahl› çat›flmaya giren bir örgüt men-subunun çat›flmay› sadece Türk Silahl›Kuvvetleri ya da Türk güvenlik güçleriyle yap-


mas›na gerek görmemekte, sözgelimi Barzanigüçleriyle de yapaca¤› bir çat›flma da silahl›çat›flma olarak kabul edilmifltir. Etkinpiflmanl›¤› çok genifl tutmufltur. Karar do¤ru-dur, yanl›flt›r bunu tart›flm›yorum, ama kararböyledir.

Bu örnekleri sürdürebilirim, ama san›yo-rum bir foto¤raf çizdi¤imi düflünüyorum.Yarg›tay›n bilinen kararlar› var, ben çok k›sabirkaç karar›n› aktaraca¤›m. Birinci CezaDairesi çok yeni bir karar›nda iletiflimindenetlemesiyle ilgili tan›kl›ktan çekilme hakk›bulunan kardeflleri san›k M’yle tan›k E vebabas› san›k K’yla yapt›¤› görüflmeleri san›kyönünden kanun d›fl› delil olarak nitelendir-mifltir. Benim kiflisel kanaatim tan›klar içinolabilir, ama ayn› suç kapsam›ndaysa ve herikisi de san›ksa iletiflimin denetlemesi yap›-labilece¤ini düflünüyorum. Bu karara karfl›benim kriti¤im bu flekilde.

Üyesi bulundu¤um Daire bir y›l› aflk›nsüreden beri iletiflimin denetlemesi sonucuelde edilen kan›tlar›n belirti, emare niteli¤indeoldu¤una dair görüflünü sürdürmekte, di¤erkan›tlar aramaktad›r. Somut bir örnek ver-mek gerekirse silah kaçakç›l›¤› yapt›¤›m belir-lense bile ortada silah yoksa ya da silah eldeedilip de at›fla elveriflli de¤ilse bu ifadeninyeterli olmad›¤›n›, mahkûmiyete yeterli ola-mayaca¤›na dair görüflünü sürdürmektedir.

Yine hukuka ayk›r› olarak kaydedilen birkayd›n Ceza Muhakemesinde delil olamaya-ca¤›n› çok yeni bir karar›nda belirtmifltir.Teknik olarak aç›klayacak olursam san›¤›nkat›lanla yapt›¤› konuflman›n kat›lan tara-f›ndan gizli olarak kasete kaydedilmesi huku-


ka ayk›r› görülmüfl ve verilen beraat karar›n›nyerinde oldu¤unu kararlaflt›rm›flt›r. 4. CezaDairesi çok uzun bir aç›klamayla verdi¤i birkararda 2009 y›l›nda gizli kamera kayd›n›nceza yarg›lamas›nda kan›t olamayaca¤›n›kararlaflt›r›rken kay›t yapan kifli yönünden dehukuksal durumu ö¤retiye dayanarak irdele-mifl ve kay›t yapan kifliye yönelik olarakifllenen bir suçun kan›tlanmas› amac›ylakayd›n planl› olmaks›z›n kendili¤indengerçekleflmesi, dolay›s›yla hukuka uygungörülüp gerçekleflmesi halinde hukuka uygungörülebilece¤i, ancak ayn› kayd›n kay›t sahibid›fl›ndaki bir kifliye yönelik olarak ifllenensuçta kan›t olarak ileri sürülebilmesininolanakl› olmad›¤›n› belirtmifltir. fiu anakadarki Yarg›tay›n verdi¤i ve san›yorumhukukumuzdaki flu anda tek karar olma özel-li¤ini koruyan gizli tan›kl›kla ilgili 1. CezaDairesinin bir karar› tek bafl›na bu gizli tan›kbeyan›na dayan›larak hüküm kurulamaya-ca¤› fleklindedir.

Aramalarla ilgili 8. Ceza Dairesininyaklafl›k 2 y›ldan beri sürdürdü¤ü görüflüCumhuriyet Savc›s›ndan izin al›narak yap›lanbir aramada e¤er hâkim ve savc› aramadahaz›r de¤ilse mutlaka ihtiyar heyetinden vekomflular›ndan 2 kiflinin bulunmas› zorunlu-lu¤unu aramakta, buna riayet edilmemesihalinde san›¤›n da ikrar› olsa dahi delil ola-mayaca¤›n›, ancak burada Ceza Muhakemesi135’e önceki yasan›n delil olamayaca¤›n›belirtirken yasal haklar›n›n da hat›rlat›l-mam›fl oldu¤unu gerekçe yaparak hükmeesas al›namayaca¤›n›, mahkûmiyete esasal›namayaca¤›n› kararlaflt›rm›flt›r. Ceza GenelKurulunun bu konuda bir karar› vard›r.


Arama usulsüzdür, ancak usule uygun birbeyan al›nm›flt›r ve ikrar› usule uygun oldu¤uiçin delildir fleklinde bir karar söz konusu.Ceza Genel Kurul karar›yla Dairemizin karar-lar› aras›nda ilk bak›flta bir çeliflki gibigörülmekteyse de Daire karar›nda 135’dekihaklar hat›rlat›lmad›¤› için o da dayanakyap›lm›fl, Ceza Genel Kurulunun karar›n-daysa bu haklar hat›rlat›lm›fl ve usule uygunbir ikrar söz konusuydu. O bak›mdan ikikarar aras›nda bir çeliflki olmad›¤›n› düflün-mekteyim.

Tesadüfi Delil

Bu arada Ceza Genel Kurulu önceki yasadöneminde yap›lan ifllemle yeni yasa döne-minde geçerlili¤ini sürdürdü¤ünü belirtmifl,ancak görevsizlik sonucu yeni mahkemeninbafllamas›ndan sonra san›klar›n haberdaredilmesi gerekti¤ini, sorgu yap›lmas›na gerekolmamakla birlikte duruflmadan haber ve-rilmemesi halinde duruflmadan haberli olun-mamas› halinde san›k yönünden savunmahakk›n›n k›s›tland›¤›na karar vermifltir.

Savunma makam›n› ilgilendiren GenelKurulun Bir karar› flüpheli veya san›¤›n bir-den fazla olmas› halinde savunma bafll›¤›n›tafl›yan Ceza Muhakemesi Kanunu 152. mad-desiyle ilgili Avukatl›k Yasas›n›n 38/1.B’ylebirlikte düflünüp, ayn› zamanda BarolarBirli¤i meslek kurallar›n›n 35. maddesini dedikkate alarak menfaat z›tl›¤›n›n dar anlamdayorumlanmamas› gereklili¤ine iflaret edilerekkararda önemli olan savunman›n hiçbirflekilde zafiyete u¤ramamas›d›r. fiüpheli veyasan›klardan birinin savunulmas› ancak di¤ersan›¤›n suçlanmas›yla sa¤lanabiliyorsa ç›kar-


lar›n çat›flt›¤›n›n kabulü gerekti¤i fleklinde birkarar vermifltir.

7. Cezan›n son bir karar› 97. maddehâkimden al›nacak arama karar›yla ya dagecikmesinde sak›nca varsa bu husus belirti-lerek yetkili merciin yaz›l› veya sözlü emriylesan›¤›n iflyerinde arama yap›lmas› gerekirkenilçe merkezinde ne gibi sak›nca oldu¤u dabelirtilmeden hâkim karar› da olmaks›z›nhukuka ayk›r› bir flekilde arama yap›lmas›halinde elde edilen delillerin mahkûmiyeteesas al›namayaca¤›n› kararlaflt›rm›flt›r veburada hukuka ayk›r›l›¤›n yasad›fl›l›ktan dagenifl oldu¤unu belirtmifl ve yine Ceza GenelKurulu da bu karara vaki itiraz› 2009 y›l›n›nsonuna do¤ru reddetmifltir.

Yine Genel Kurul istikrarl› bir flekildeiletiflimin denetlenmesindeki tesadüfü delilleribirkaç karar›nda tart›flm›fl ve tesadüfü delilinelde edilmesi halinde derhal ilgili makamagönderilmesi gerekti¤ini, buna riayet edilme-yip bir bak›ma depo edilerek toptan gönde-rilmesi halinde ilk kan›t›n da geçersizolaca¤›n› belirtmifltir, ancak iletiflimin denet-lemesinde gerek ceza dairelerinin gerekseGenel Kurulunun bugüne de¤in baflka yön-temlerle delil elde edilip edilemeyece¤i hususuhiç tart›fl›lmam›flt›r. Bu asl›nda bir bak›mayasadan da kaynaklanmaktad›r. Birtak›maraflt›rmalar yap›ld›ktan sonra delil elde edile-memesi halinde iletiflim denetlemesinegeçilmesi durumunda zaten durum sorufltur-ma yap›ld›¤› bilinece¤i için san›klar›n önlemalmalar› mümkündür. Asl›nda baflka yöntem-lerle delil elde edilememesi kural› bir bak›mavarsay›md›r. Edilemeyece¤ine göre uygulamada bu yönde sürmektedir. Bu hiç tart›fl›lma-


m›flt›r, tart›fl›lamamaktad›r da aç›kça söyle-mek gerekirse, çünkü iletiflimin denetlenmesisonucunda birtak›m yerlerde arama yap›l›pkan›tlar elde ediliyor, bunu dinleme yap-madan gidip de arama yapsayd›n denilemedihiç kararlard›, sadece bir kararda hat›rl›yo-rum; aramayla elde edilebilecekti, ancaksuçun niteli¤ini belirlemesinde sorun ç›ka-cakt›. Bireysel sat›fl m›yd›, yoksa toplu sat›flm›yd›? Bu sefer tekrar iletiflim denetlemesinebaflvurmak gerekece¤i için bu konuda burayada girilemedi, ancak buralarda sorunlaroldu¤u kesindir. Sözlerimi burada sonland›-r›rken hepinize sayg›lar›m› sunuyorum.

Av. MUAMMER AYDIN


Say›n Hamdi Yaver Aktan’a de¤erligörüfllerini bizlerle paylaflt›¤› için teflekkürediyoruz. De¤erli konuklar, de¤erli meslek-tafllar›m, asl›nda sorunlar›n nereden ç›kt›¤›n›hepimiz biliyoruz; uygulamadan, ama as›lalt›n› çizmemiz gereken bir fley var: 2007’denbu tarafa yaflad›klar›m›z Türkiye’nin bugünekadar yaflamad›klar›yd›, ama bir gerçek varki, genel anlamda bütün soruflturmalarda veyarg›lamalarda baz› usul ve yöntemler hepayn›yd›. 2007’den sonra yaflananlar dahaönceki uygulamalar›n böyle oldu¤unu daortaya ç›kard›. Yani hiç kimse orada tersinidüflünmesin, Türkiye’de daha önce di¤eryarg›lamalarda, di¤er soruflturmalarda yön-temler çok da farkl› de¤ildi. Ayn› flekildemasumiyet karinesine yine uyulmuyordu,yine adil yarg›lanma ilkesine uyulmuyordu,yine gereksiz tutuklamalar yap›l›yordu, yinetutuklamaya itirazlarda ayn› klifle kararlarla


karar veriliyordu, yine tutuklamalar tedbirolmaktan ç›kart›l›p infaza dönüfltürülüyordu.Bunlarda asl›nda hiçbir fark yok, sadece birfark son yap›lan soruflturmalarda ve yarg›la-malarda ortaya ç›kt› ki, öncekilerde de böyle,ama kamuoyu bunlar› ö¤rendi. Bun-larda dafarkl›l›k yok muydu? Tabii ki vard›, özellikleyanl› medya ve bas›n aç›kça yönlendirmeyapt› ve bugüne kadar yarg›n›n bu noktadabu kiflilerle, bu kurumlarla ilgili yarg›y› et-kileme suçuyla ilgili hiçbir ifllem yapt›¤›n›görmedim. En ilginci de budur, en sonyaflanan balyoz operasyonundaki tahliyeler-den sonra, hatta tahliye öncesinde bafllad›hâkim Kuban’la ilgili yönlendirmeler, tahliye-den sonra devam etti. Hem yarg›s›z infaz, hemde ba¤›ms›z yarg›y› etkileme suçunu olufltur-muflken dikkat çekici olan bununla ilgilihiçbir savc›n›n ifllem yapmamas›d›r. Onuniçin biz hukuk devleti olmak gerekti¤inisöylüyoruz, kanun devleti de¤il. Hukukdevleti olmak objektif ölçütlerde nesnel olarakhukukçunun önüne gelen olayda onun bununtaraf› olarak de¤il, yasalar›n gösterdi¤i do¤rul-tuda ve insan haklar›n› gözeterek ifllem yap-mas›d›r. Temel olan budur.

fiimdi de¤erli hocam›z say›n Prof. Dr.Ersan fien’e söz vermek istiyorum, buyurunefendim.

Prof. Dr. Ersan fiEN

(‹stanbul Üniversitesi

Siyasal Bilimler Fakültesi)

Tüm hocalar›ma, kat›l›mc›lara sayg›lar›m›sunarak sözlerime bafllamak istiyorum. Benbir sistem üzerinden gitmeyece¤im, birkaçnotum var, o notlarda birtak›m sorunlara


de¤inece¤iz. Mümkünse toplant›da çözümlerüretebilme imkân›na sahip oluruz. Tabii CezaMuhakemesi Kanunu genç bir kanun, ancakTürk Ceza Kanunu’na göre de bu gençkanunun baflar›l› oldu¤unu söylemek isterim.Türk Ceza Kanunundaki aksakl›klardan dahaiyi iflledi¤ini düflünüyorum, fakat kurallar›nuygulanmas›nda eksiklikler oldu¤unu, birazönce Say›n Baflkan›m›n sözünü etti¤i kurallarTürk Ceza Kanunu’nda da ve özellikle CezaMuhakemesi Kanununda da oldu¤u haldeuygulanmad›¤›n›, en az›ndan eflit uygula-malar›n yap›lmad›¤›n› ve özel yetkili a¤›r cezamahkemeleriyle baroda bulunan savc›l›klardaönemli birtak›m sorunlar›n medyatik olmufldavalar sebebiyle de¤il, ancak avukatl›kmesle¤ini icra edenler olarak karfl›laflt›¤›m›zsorunlar itibariyle söyleyebilece¤imi ifadeetmek istiyorum.

fiimdi birincisi, ülkemizde hâlâ tabiitart›fl›lan bir konudur, ama adli kollu¤unkurulmas› noktas›nda hiçbir çaban›n olma-d›¤›n› ve bu noktada hâlâ savc›lar›n hâkimler,hâkimlerin de savc›lar gibi görüldü¤ünü, CezaMuhakemesi Kanununun 190. maddesindekovuflturman›n bir celsede mümkünse devameden bir sonraki celsede bitirilmesi gerekti¤idüflünüldü¤ü ve düzenlendi¤i halde herzaman oldu¤u gibi en iyi düzenlemeyi deortaya koysan›z uygulanabilme imkân›nasahip olmad›¤›n›zda, uygulamad›¤›n›zda hiç-bir anlam ifade etmedi¤ini ve mahkemelerdebulunan hâkimlerin savc› gibi faaliyet göster-di¤ini biz görmekteyiz.

Yasay› Uygulayabilmek

Savc›lar›n adliye binalar›nda oturmakzorunda b›rak›ld›¤›n›, Ceza Muhakemesi


Kanunuyla ne derece genifl yetki vermifl olur-san›z olun polis ve jandarma olarak nite-lendirdi¤imiz kimilerine göre adli kollukolarak say›lan, ama kanunda adli kollukolarak benim herhangi bir yere s›¤d›ra-mad›¤›m kifliler vas›tas›yla soruflturmalar›nyap›ld›¤›n›, yapt›r›ld›¤›n› Ceza MuhakemesiKanununun birçok yerinde savc›lara verilenörne¤in, iletiflimin denetlenmesini savc› takipeder, tapeleri okur, sesleri dinler, karfl›laflt›r-mas›n› yapar hükümlerinin orada güzelkâ¤›tlar üzerinde yaz›l› kald›¤›n›, fakat bun-lar›n uygulanma flans ve imkân›n›n bulun-mad›¤›n› söylemek istiyorum. Çok basitçe,uza¤a gitmeye gerek yok, buradan atlars›n›zbir vas›taya Befliktafl Adliyesine gidersiniz, oadliyede flu anda 6 mahkeme var, 7.si fiilenkuruldu, hukuken henüz dayanak almad›bildi¤im kadar›yla, toplam 28 hâkim, 22 savc›,28 hâkimden 4’ü baflkan, 22 savc›dan 2’sibaflsavc› vekili, siz Türkiye’nin merkezineyerlefltirilen soruflturma ve kovuflturmalar› 28hâkim ve 22 savc› eliyle 6 mahkemede yokdürüst yarg›lanmaym›fl, savunma hakk›ym›fl,haklarm›fl, ‹nsan Haklar› Avrupa Sözleflme-siymifl, Ceza Muhakemesi Kanununun hü-kümleriymifl yürütemezsiniz. Olmaz, yürütür-sünüz iflte böyle yürütürsünüz. Söylersiniz,konuflursunuz, ba¤›r›rs›n›z, ça¤›r›rs›n›z, bu-ralarda tart›fl›r›z biz, ama o soruflturmalar,kovuflturmalar oralarda devam eder, 3-5 senesonra da ‹nsan Haklar› Avrupa Mahkeme-si’nin kap›s›na dayan›rs›n›z. Belki AnayasaMahkemesi bireysel baflvuru yetkisini kaza-n›rsa oraya gidersiniz, oralarda a¤lars›n›z.Baflka yapaca¤›n›z hiçbir fley yok, dolay›s›ylayasa koymak bak›n önemli, oradaki eksiklik-


ler önemli, ancak onlar› uygulayabilme istekve kabiliyeti olmad›ktan sonra, o kurallarkimilerine göre genifl bu ülke insan›nadenildikten sonra, usulü esasa feda ettiktensonra, bu anlay›fl› kabul ettikten sonrakusura bakmas›n Yarg›tay üyelerim, hâkim-lere i¤ne batmadan ses ç›kar›lmad›¤›n›gördü¤ünüz ortamlarda sokaktaki vatandafl›nderdime çözüm bulmak noktas›nda meseleyigörüp de çözemedi¤iniz noktalarda hiçbir iler-leme kaydedemezsiniz.

Türkiye’de ilerleme ceza muhakemesihukuku alan›nda 1992 y›l›ndan itibarenolmufltur. Do¤rudur, 3842 say›l› Kanunlaesas›nda bu ülkede flüpheli yeni ad›yla bukavramlar da yeni ç›kt›. Feridun Hocamk›zmas›n bana, flüpheli-san›¤› ay›rd›k, benimde biraz kar›fl›yor. Bana göre hepsi san›k, amabiz flüpheli diyelim. fiüpheliye zor kullan›la-mayaca¤›, flüpheliye iflkence yap›lamayaca-¤›n›n hükmüne de ihtiyaç yoktur. Öyle birmevzuat›m›z izin de vermemekteydi, amabizde hani yaz›l› hukuk sistemi her fley kural-lara girerse uyar›z zihniyeti oldu¤u için belkibence devrim niteli¤inde isabetli hükümler3842 say›l› Kanunla Ceza MuhakemeleriUsulü Kanununa girdikten sonra avukatlar›npolis nezarethanelerine, jandarma nezaretha-nelerine girdi¤i andan itibaren ülkede bir-tak›m hususlar›n düzeldi¤ini biz gördük.Kimse bunu inkâr edemez, onu söyleyeyimsize, düzelme oldu, ancak tabii düzenlemeyapmak ne kadar bu sorunlar› çözüyor nok-tas›nda düzenleme yapt›¤›n›zda da keflke yap-masayd›k dedi¤iniz noktalar› da görürsünüz.Örne¤in, telefon dinlemeler kanaatimce keflkedüzenleme yap›lmasayd›. Düzenleme yap›lma-


sayd› da insanlar bu hale dönmeseydi sokak-larda.

Tutuklama Rezaleti

Efendim, telefon dinlemenin halk aras›n-daki ad›yla bizim teknik hukukçu olaraksöyledi¤imiz iletiflimin denetlenmesi ted-birinin tatbiki faydal› de¤il mi? Faydal› ola-bilir, do¤rudur, insan haklar› Avrupa Sözlefl-mesinin 8. maddesinin 2. paragraf›, Anaya-san›n 22. maddesi bunlara imkân vermekte,ama bunlar› kim kullanacak? Yasal dayanakkazand›rd›¤›n›zda nas›l anayasal meflruiyetkazand›rd›¤›n›z müesseselerle insanlar›nbafl›na bela oluyorsunuz, yasal dayanakkazand›n›z ya, kazand›ktan sonra art›k yürügitsin. Türkiye’de bir di¤er s›k›nt› da budur,yani kifli hak ve hürriyetlerini nas›l gelifltiri-rim, nas›l s›n›rlamam de¤il, Anayasan›n oistisnai 13. maddesinden hareket edip, bir-tak›m t›rt›klamalarla hak ve hürriyetlere geti-rilen k›s›tlamalar›n esas haline getirilmeyeçal›fl›ld›¤›, ama buraya dikkat edin, herkesbak›m›ndan de¤il, iflinize kim geliyorsa.Bunun örne¤i çok basittir, flu s›radangidece¤im, bunu söyleyip devam etmek istiyo-rum. fiansa kalm›fls›n›z bu ülkede özel yetkilia¤›r ceza mahkemelerine mi gidersiniz, baflkabir yere mi gidersiniz? Biz bas bas ba¤›rd›kkendi çerçevemizde, suç ifllemek için örgütkurma fiilini ayr› suç yapmay›n, bunu yap›pda garip kataloglar›n içine sokmay›n. ‹nsan-lar›n bafl›na tutuklamay› ve dinlemeyi belaedersiniz. Kifliler soruflturulur, bafl›n›za geldiveya gelmedi al›n›rs›n›z, yakalan›rs›n›z,gözalt›na al›n›rs›n›z, gidersiniz tutuklan›r-s›n›z. Tutukland›ktan sonra özel yetkilisavc›n›n önündesiniz ya, bir hafta sonra bu


dosyada benim yetkim yokmufl sözüylekarfl›lafl›rs›n›z, dosyan›z da¤lara gider. Ora-daki hâkimler savc›lar da sahip ç›kmaz,dosyan›z Yarg›tay›n 5. Ceza Dairesine gider.Siz neredesiniz? fieklen var tutuklamaya iti-raz, ama kim bakacak sizin dosyan›za, kimsize sahip ç›kacak? Tutuklularla mahkûm-lar›n farkl› oldu¤unu söyledi¤imiz masumiyetkarinesinin esas oldu¤unu söyledi¤imiz buülkede biz tutuklular› e tiplerinde tutuyoruz.Niye ba¤›rm›yorsunuz? Mahkûm mudur buinsanlar? De¤ildir, orada size birileri yard›medecek, bir hâkimi muhteflem hukuk bilgi-nizle ikna edeceksiniz, kifliyi d›flar›ya almayaçal›flacaks›n›z. Dosya o s›rada soruflturmasüreci itibariyle de 6 ay› bulmufltu. Ben somutörnek veriyorum ki, her yerde hodri meydandiyorum o konuda, elimde dosya oldu¤u içinsöylüyorum. Bir dosyada s›rf bu sebeplerle 19ay insan tutuklu kalm›flt›r, münferit olayolarak buna bakamazs›n›z. Say›n Baflkandemifltir ki: “Senin burada ne iflin var?”“Efendim, ancak 19 ayda tabii hâkimin önünegelebildim” demifltir. Bu bir rezalettir, onu sizesöyleyeyim; bunun ad›na insan haklar›, yokhürriyetleri, 21. Yüzy›l, bunun ad›na rezaletdersiniz, baflka hiçbir fley denmez.

fiimdi öyle gözlerimizi aç›p hukukkelimelerini güzel kullanal›m, güzel hukuklügatlerinden da konuflal›m, ama buradadurum o, olmad›¤›n› iddia edeni Befliktafl’tabir duruflma salonuna götürürüm. Hemenburanda ç›kar›z, orada sizi bekleme salonunagötürürüm, insanl›ktan nas›l ç›k›ld›¤›n›, biravukat›n saat 09.30’daki duruflmas›na saatakflamüzeri 18.00’de nas›l girdi¤ini, hangiflartlarla orada ilkokul çocuklar›n›n oturtula-


ca¤› s›ralara oturtuldu¤unu 50 san›kl› ki,benim bir davam 100 san›kl›d›r, 120 avukat›norada içeriye nas›l sokulabildi¤ini ne hakk›n-dan neyin savunmas›ndan bahsediyorsunuz?Neyi yapabilirsiniz, ne yürür burada? Ki özelyetkili a¤›r ceza mahkemeleri dilimizde tüybitti, bunu flahsi fikrim olarak söylüyorum;bu ülkede yarg› birli¤ini sa¤layal›m. Seninmahkemen benim mahkemem ayr›m›n› yap-may›n, buna müsaade etmeyin. Kendilerinifarkl› gözle görüyorlar, yürüyüflleri bilede¤ifliyor, siyah gözlük tak›yorlar, insanlar›ma¤dur ediyorlar, girifl-ç›k›fllar› bile farkl›dedi¤iniz ortamda flimdi bu mahkemelerinbenim duydu¤um umar›m Baro Baflkan›mbeni yalanlar, Ça¤layan’a gitmeyece¤ini, FatihAdliyesine tafl›naca¤›n›, çünkü kendilerine overmek istedikleri farkl› flekli, o flekle sahipolmaya devam etmek istediklerini görüyoruz.Ben size söyleyeyim; bunun ad› hukuk devletiolmaz. Kimse buna hukuk devleti diyemez.

fiimdi ben size söyleyeyim birkaç husus:Hâkimlerin dinlenmesi yazd›k, biraz önce desöylendi; yasal dayana¤› yok, Anayasan›n 13.maddesinde de dayana¤› yok. Alm›fl birkanunla ortaya konulmufl dayanak yok.Tüzükle bu ifl olmaz, 13. madde bunu netortaya koymufl. Nas›l yap›laca¤›n› göstermiflAnayasan›n 13. maddesi, ama merak etmeyin,yasal düzenlemenin oldu¤u Ceza MuhakemesiKanunu 135. maddesinde de yasal düzenlemeoldu¤u halde o yasal düzenlemeler görmezdengelinip uygulama yap›l›yor. Yine hodri mey-dan somut bir olay; sabah 08.10’da ihbargeliyor, dikkat buyurun buraya, 08.15’detutanak düzenleniyor, Ankara’da davadosyas› da elimde mevcuttur bunun, 08.30’da


emniyetin mensubu amirinden havale almaksuretiyle say›n savc›n›n önüne ç›k›yor. AnkaraEmniyetinden Ankara Adliyesine gidiyorkoflarak veya uçarak, verilen karar elimde.08.30’da say›n savc› bir karar veriyorgecikmesinden zarar olunan halden hareketleteknik takip noktas›nda, dinleme de¤il.Dikkat buyurun buraya çok önemli; yap›landinlemelerden elde edilen tutanaklar›n ince-lemesinden, dosya münderecat›ndan, tekniktakip izninin verilmesi siz flimdi nereyetak›ld›n›z? O 15-20 dakikaya tak›ld›n›z de¤ilmi? Ben orada de¤ilim, dinleme yok ortada,yasal dinleme yok.

Ceza Yarg›lamas›nda Ciddi Sorun

Hoca bunu niye anlat›yor diyeceksiniz,bunu mu söylemek için? Biz zaten bunu çokgörüyoruz, ben ç›k›yorum orada mahkemeningözünün içine baka baka tek tek ispat ederek,tek tek kan›tlayarak bu delil hukukaayk›r›d›r, siz bunu dikkate alamazs›n›z, bun-lar vas›tas›yla elde etti¤iniz delilleri Anaya-san›n 38, Ceza Muhakemesi Kanununun 217,Ceza Muhakemesi Kanununun 206, CezaMuhakemesi Kanununun 289, Ceza Muha-kemesi Kanununun 230-231 ç›kar›n dedi-¤imde bana flu cevab› veriyor: Hukuka ayk›r›bir delilin olup olmad›¤›n›n takdir ve de¤er-lendirmesini biz gerekçede yapaca¤›z. fiimdigeldi¤imiz mesafe yer budur hukuka ayk›r›delillerde de Yarg›tay›n güzel kararlar› var,do¤ru, umar›m daha da ileri gider, amaYarg›tay›n kararlar›n› dikkate alan m› var?Özel yetkili mahkemelerde gidin bakay›msunun oralara o kararlar›, yine akl›ma geldibu s›rada var söyleyeyim; bu ülkede ticaretmahkemelerinde olan yaz›l› usul ceza mahke-


melerine gelmifltir. Dilekçe verirsiniz 60 sayfa,50 sayfa, okundu¤unu mu düflünüyorsunuz?Niye veriyorsunuz? Kendinizi memnun etmek,müvekkile bak e 60 sayfa yazd›m, verdim. 100san›k var orada, 50 avukat var orada, durufl-ma s›ras›nda veriyorsunuz. “Okundu dosya-s›na konuldu” diyor. Allah’›n›z› severseniz oduruflma s›ras›nda o dilekçe nas›l okunur?Bunlar›n hepsi fleklin yerine getirilmesi, s›rfflekil yerine gelsin, fluras› kirli, beyaz örtüyüüzerine örtersiniz buras› temiz dersiniz vekendinizi kand›r›rs›n›z. Oysa oras› rezalettir,onu kald›rd›¤›n›zda görürsünüz. Ancak oray›örttünüz ya beyaz örtüyle, görmüyorsunuz ya,evinizdesiniz ya, uyuyorsunuz ya, sizi gözal-t›na alan yok ya, tutuklanmad›n›z ya, oralar-da de¤ilsiniz ya önemli olan bu, baflkalar› neyapar bilmezsiniz.

Evet, ciddi sorun var ceza yarg›lamas›nda,ciddi sorun var. Mesele bu sorunlar› ortayakoymak de¤il, bu sorunlar›n kanunda çözüm-leri var. Bunlar› nas›l uygulataca¤›z, nas›luygulayaca¤›z? Ondan sonra bu kanunlar›nhükümlerini de¤ifltirelim, yaz baba burayaistedi¤ini yaz. ‹stersen buraya baflka fleyleryaz, yetmiyorsa daha yaz, ama bunlar›n uygu-lanmas› olmad›ktan sonra hiç kimse bana budüzenlemelerin bu ülkenin hak etti¤i ve uygu-lanan düzenlemeler oldu¤u noktas›nda iknaedemez. Söyleyece¤im flimdi; diyeceksiniz kiöyle sert konufluyorsun, ama hani arkas›nerede? fiimdi bu ülkede gizli tan›k müess-esesi getirildi. Ceza Muhakemesi Kanunu 58.maddesi, ‹nsan Haklar› Avrupa Mahke-mesin-den al›nan destekle geldi bu, çünkü ‹nsanHaklar› Avrupa Mahkemesi Türkiye’yi bilmi-yor ki, Türkiye’yi bilmedi¤i için gizli tan›k


nas›l elde edilir, gizli tan›¤›n flartlar› var m›,her önüne gelen dü¤meyi kapat›p oraya gidip,efendim ben gizli tan›k olmak istiyorumdedi¤inde acaba flartlara ne kadar bak›l›yor,ne kadar gerekçelendiriliyor? Hep biz neyeal›flt›k, neye al›flt›r›ld›k? Tutukland›¤› zamanmüvekkil kanunda yazan ibareler kuvvetli suçflüphesinin varl›¤›, kaçma ihtimalinin bulun-mas›, katalogda say›lan suçlardan olmas› hepböyle, al›flt›k buna, ikna edildik. Oysa dedik kidi¤er taraftan; ya hüküm var Ceza Muhake-mesi Kanununda gözünü seveyim, Anayasa-n›n 141. maddesinde var; hâkim kararlar›gerekçeli olmal›. Almanya’dan elimde birtutuklama karar› var. 5 sayfa karar, baflka dakararlar var, ama Türkiye’den de elimde kararvar.

Bunlar diyeceksiniz ki, hocam istisna,birkaç, hep de sana tesadüf etmifl niye acabam› diyeceksiniz? Deyin, daha fazlas›n› bulu-ruz neyse, onu da bulurum. fiurada içeride üçsat›rd›r, oysa Anayasa 141/3’e bak›n, karar-lar gerekçeli olmak zorundad›r. Gerekçe nedirbiliyor musunuz? Gerekçe kanunda yaz›l›olan genel geçer ifadelerin yaz›lmas› de¤il, osomut olay›n irdelenmesi, incelenmesi, toplu-mun, o flüphelinin, avukat›n›n, savc›n›n iknaedilmesidir. Bu tutuklama karar› do¤rudur,adam pasaportu cebinde hava liman›ndayakalanm›flt›r, iflledi¤i iddia olunan suçbudur, flu flu sebeplerle kuvvetli suç flüphesibu olayda vard›r. Arkana yaslan›rs›n, dersinki, karar bu. Karar flu de¤il; yapm›floldu¤unuz itiraza yürütmenin durdurulmas›taleplerinde oldu¤u gibi idare mahkemesindegözünüzü kapat›n hat›rlay›n, bir cümleyleflartlar› oluflmayan talebin reddine demek


de¤ildir. Onun için ç›k›p da birileri diyor ki-ki, bana söylenen budur- ben ne yapay›m,hâkim böyle karar veriyor. Sen git hâkiminlegörüfl, hâkimin kendisini düzeltsin. Sen dehukukçusun, o da hukukçu do¤ru bir aç›danbakt›¤›n›zda, ama size flunu söyleyece¤imk›ymetli arkadafllar; 22 savc›, 28 hâkimle bukadar aç›k oldu¤u bir ülkede söylediklerimyanl›flsa lütfen beni çürütün, bu kadar hâkimve savc› aç›¤›n›n oldu¤u bir yerde 6 ayd›rAnkara’da devam eden 100 kararnamesisavafl›ndan bu ülke ç›kam›yor.

K›s›tlama Karar›

Bak›n söyleyeyim size, herkes cebinde lis-teleriyle orada, orada liste savafl› var. AnkaraBaflsavc›s› kim olacak, Karfl›yaka A¤›r CezaMahkemesi Baflkan› kim olacak, oraya savc›kim gidecek, kimse bu ülkenin biraz öncesöylemifl oldu¤um halk›n›n çekti¤i s›k›nt›lar›görmüyor, göremiyor. Niye göremiyor bilemi-yorum, ben kalk›p da burada siyasi ideolojikmeseleler vard›r diyemem, ben hukukçuyum.Yaray› ortaya koyup tedavisi hukuki aç›dannas›l yap›labilir bunun derdindeyim. ‹nan›nbunun derdindeyim, insanlar da bana bunusöylüyor. Neden siz bu meselenin ideolojikoldu¤unu kabul etmiyorsunuz? O benim iflimde¤il, ben siyasetçi veya gazeteci kimli¤iyleoturmuyorum, hukukçu olarak oturuyorum.Hukukçu olarak oturan insan hukukun veadaletin bu ülke insan› için her fley oldu¤unusavunmak ve söylemek zorundad›r her fleyera¤men, ama bunu söylemek sadece buflekilde konuflup arkas›ndan ne yapal›m,ülkenin gerçekleri bu, idare edin, ne yapal›m,Yarg›taya giden dosya 2-3 y›lda gelmeyebilir,300 bin dosya var, ne yapal›m fleklinde ben


bunlar› kabul etmiyorum. Bu do¤ru de¤il,açal›m gözlerimizi gerçekleri görelim.Birbirimizi a¤›rlamak, güzel sözler söylemekzorunda de¤iliz, sorun budur. Efendim,ülkede hukuk elden flu sebeplerle gidiyor.Olabilir, gitmemesi için biz çaba gösterece¤iz.Mesele budur, bunun da ideolojik taraf› yok-tur, hukukun ideolojik taraf› olamaz.

Hukuk herkese laz›m, hangi görüflte,hangi düflüncede olursan›z olun demiyormuyuz biz bir hâkim kürsüye ç›kt›¤›ndabütün s›fatlar›n› bir kenara koyar, orayahukuk ad›na ç›kar, hukuk kuralar›yla vicdanikanaatini ortaya koyar. Önce kendi kalbiniinand›r›r, ondan sonra toplumunu, adaletiyerine getirdi¤ini, gidip evine uyudu¤unda,istirahat›na çekildi¤inde rahat eder. Etmi-yorsa o karara imza atmayacak, ama flimdigeldi¤imiz noktada biz bu konuda çok olum-suzluklar yafland›¤›n› görüyoruz. Sorufltur-man›n k›s›tlanmas› örnek mi istiyorsunuz?Vereyim size; soruflturman›n k›s›tlanmas›,gizlili¤i de¤il, onu biraz önce anlatt›lar.Soruflturma gizli olmal› biliyoruz, masumiyetkarinesi biliyoruz bunlar›, efendim daha basitflüphe vard›r, dokunmay›n insanlara, do¤ru,bas›n yay›n yazmas›n, hâkimleri, savc›lar›etkilemeyin. Gereken yap›lmal›, Türk CezaKanunu 285. maddesi, 288. maddesi, CezaMuhakemesi Kanunu 157. maddesi varhüküm, ama size bir baflka noktay› söyleye-yim; k›s›tlama. Befliktafl’ta dosyas› olan arka-dafllar vard›r. Hangi dosyan›zda k›s›tlamakarar› yok söyler misiniz? ‹stisna bu, TerörleMücadele Kanununun 10/D hükmüne göreve Ceza Muhakemesi Kanununun 153. mad-desinin 2. f›kras›na göre bak, hükümlerle bir-


likte söylüyorum istisnad›r, ama esas olmufl-tur.

Ben söyledim, gittim bir tane karargördüm yeni, art›k ismi de meflhur olduhâkimin, onun vermifl oldu¤u karar. Gittimdedim ki: “Benim müvekkilim önce emniyettenbafllad›, gözalt›na al›nd› burada, nedengözalt›na ald›n›z?” “Efendim flu flu sebepler”“Dayanak gösterin bana” “K›s›tlama karar›var” “Savc›y› görmek istiyorum” Fatih’teyim.“Befliktafl’a gideceksiniz” Ist›rap bu ya,kalkars›n gidersin savc›ya, “k›s›tlama karar›var, gelsin bakar›z” Gidersiniz oraya,gözalt›ndas›n›z, size bakar böyle gözlerleflüpheli, siz de avukats›n›z ya Allah Allahsavunmak, yard›m edeceksiniz. Nereyeyard›m ediyorsun? Karanl›¤a kurflun atars›nsadece, bafllars›n iflte ‹nsan Haklar› AvrupaSözleflmesinin 5. maddesi, 6. maddesi, tutuk-lama tedbirdir bunu herkes biliyor. Ezberibozan bir fleyi söyleyebilmek için gözalt›naal›nma dayana¤›n› görmek zorundas›n.Tutuklanmaya sevk ediliyorsan bunundayana¤›n› görmek zorundas›n, gösterin der-sin, içeri girersin ç›kars›n, bir daha girersin.Seni kap›dan mübafliri neyse bekler. Rahats›zetmeyin, özel görüflme var beklersin orada.S›k›fl›k koridorlar zaten, polisler kol geziyor,oradas›n bittin, oradas›n. Biraz sonra seninmüvekkilin eskiden Allah’tan do¤rudando¤ruya sevk ediyorlard› flimdi de¤ifltirdiler.Dedik ki, bu soruflturma tasarruflar›n›ntamam›n› 251. maddenin 1. f›kras›na göresavc›lar yapmak zorundad›r, b›rakmay›n buiflleri kollu¤a, kanun bunu emrediyor.

Adalet Bakanl›¤›’n›n genelgesini söyledi¤i-mizde dediler ki beyefendiler, efendim, Adalet


Bakanl›¤›’n›n genelgesi bizi ba¤lamaz. Niyeifline gelen genelgelere bak›yorsun? ‹flinegelenlere bak›yorsun, alt›nda Cemil Çiçekolan› niye dikkate alm›yorsun? Senin yapmangerekti¤ini söylüyor sana, o genelgeyi niye gözard› ediyorsun? O genelge var hâlâ internetsayfas›nda Adalet Bakanl›¤›’n›n, gidersinizgörmek istersiniz, flirin olman›z gerekir. Bak,hakk›n›z› elde etmek için neyi istiyorsunuzbiliyor musunuz? Silahlar›n eflitli¤indesoruflturman›n gizlili¤i de¤il benim bahset-ti¤im, k›s›tlama. Efendim, alacaks›n›z gözal-t›nda belki sevk edeceksiniz, görmek istiyor.Olmaz, biraz bilgi, flundan avukat bey veyaavukat han›m, tamam, flahsi münasebet-lerinizde tan›yorsan›z belki biraz daha birkaçcümle almak gayreti içine girersiniz, ondansonra ifadenizi al›r. Siz de genel geçer sabitikametgah, üç çocuk sahibi, geliri budur,kaçma ihtimali yoktur, sa¤l›k sorunlar› vard›r.Hadi kolektif savunma avukat hadi, çürütbunlar›. Avukat bir fley göremiyor ki, tapelerigöstermiyorlar size. fiimdi eskiden tapeleribafllar›na soru k›sm›na tape içerikleriniyazard›, en son gördü¤üm bir soruflturmadanarkotik flubede zamandan tasarruf, kâ¤›ttantasarruf diyerek tape içeriklerini de yazm›yor-lar, özet geçiyorlarm›fl efendim. Tapeyi göster,rica minnet görürsün görürsün, k›s›tl›, amasiz yine söylemeyin kimseye buyurun, bukapat›r hemen, ondan sonra k›ymetli arka-dafllar solu¤u hâkimin önünde al›rs›n.Tutuklan›rs›n veya tutuklanmazs›n, tutuk-lan›rsan yand›n, tutuklanmazsan aslanavukats›n. Senin mi baflar›nd›r bu, seninsavunman›n baflar›s› oldu¤unu mu zannediy-orsun, ona m› inan›yorsun? Sadece müvek-


kilini kand›r›rs›n, ama kendini kand›ramaz-s›n.

Savc›lar›n Görevi

K›ymetli arkadafllar, gittim ve karfl›lar›nadedim ki, ‹nsan Haklar› Avrupa Sözleflmesibizim için ba¤lay›c›, mahkeme kararlar› mün-ferittir, ama emsaldir bunlar. AlmanyaLietsolf, Almanya Garsiya Alva, AlmanyaSchöps davas›n› koydum. Dedim ki, buyurun,tutuklamaya sevk etti¤iniz insan›n en az›ndantutuklaman›n dayana¤› olan delilleri banagöstermek zorundas›n›z. Ceza MuhakemesiKanununun 160. maddesinin 2. f›kras›ndakidürüst yarg›lanma sadece hâkimler için de¤il,savc›lar içindir ayn› zamanda, bana gösterin,istirham ediyorum size. Göremedim, tutuk-land›, tutukland›ktan sonra göremedim.Kararlar› koydum, iflimize geldi¤imiz yerde bukararlara aslan gibi sar›l›yoruz, ama bizmaalesef özel yetkili a¤›r ceza mahkeme-lerinde bunlar›n istisna olmaktan bu k›s›tla-malar›n ç›kar›ld›¤›n›, efendim dosyadanbirçok avukat geliyor, fotokopi al›yor, dosyaelimizde kalm›yor, bir sürü itiraz oluyor di-yerek yaz›lanlar› da biliyoruz, k›s›tlama karar-lar›nda, tutuklama kararlar›nda nas›l itirazedildi¤ini hepimiz biliyoruz. ‹flte karanl›¤akurflun atars›n›z, al sorun bu, hadi çöz. Busorunu çözeceksiniz. Diyeceksiniz ki, efendimo zaman k›s›tlamay› kald›ral›m. Çözüm, amabunu nas›l aflaca¤›z? fieklen 153. maddenin2. f›kras›nda yaz›l› olan bu soruflturman›namac›n›n tehlikeye düflürülmesi karar›n›ngerçekten bir somut olayda o somut olay›nözelliklerine uygun nas›l verilmesi gerekti¤ini,bir hâkimin bu karar› ne flekilde verilmesigerekti¤ini hâkimlerimizin de ö¤renmesigerekir.


Hemen arkas›ndan flu gelir: Hâkimlerüzerinde bask›. Bak›yorsunuz art›k bu bas›nyay›n organlar›yla bu aç›dan bafl etmekmümkün de¤il. Kararlar› titreyerek avukatlagörüflmeyi titreyerek yapar hale gelmifltirhâkim ve savc›lar, herkes birbirinden korku-yor, hiç kimse telefonda flakalaflam›yor bile,hatta flakalaflt›¤› zaman arkas›nda ya flakasöyledim diye de ekleme yap›yor o korkudan,durum budur. Telefon dinlemeler ya bulunu-yorum içinde, burada ne demek istedin diyesoru sorulur mu? Olabilir mi böyle bir fley?Sorars›n, cevap vermezse kifliye de sayg› gös-terirsin. Sizi aç›klamak zorunda b›rakabilirlermi? Hani susma hakk› vard›? Biz neredeb›rakt›k onlar›, unuttuk mu?

K›ymetli arkadafllar, Ceza MuhakemesiKanununun 250 ve 252. maddelerinde düzen-lenen özel yetkili mahkemeler ve savc›l›kla-r›nda da ciddi boflluklar oldu¤unu usulhükümleri aç›s›ndan görmek mümkündür.Neden? Çok basit söyleyeyim size; tutuklamaitiraz incelemelerini bile ismini vermeyece¤imkonufltu¤um baflkanla hocam elimizde hü-küm yok, Devlet Güvenlik Mahkemelerininyürürlükten kald›r›lm›fl kanunlar›na göreyap›yoruz. Heyet olarak inceleyemezsiniz,nas›l inceliyorsunuz heyet olarak? E¤er naiphâkimse baflkan inceleyecek, e¤er hâkimkarar›n› heyet olarak inceliyorsan yasaldayanak göstermek zorundas›n, k›yasyap›yorsun bunu belirteceksin. Biz böylegördük böyle ö¤rendik. 251. maddenin 2.f›kras›na bak›n k›ymetli arkadafllar, “2 5 0 .madde kapsam›na giren suçlar›n soruflturmas›ve kovuflturmas› s›ras›nda cumhuriyet savc›-lar› hâkim taraf›ndan verilmesi gereken karar-


lar› -dikkat buyurun buraya- varsa Hâkimlerve Savc›lar Yüksek Kurulunca bu ifllerlegörevlendirilen a¤›r ceza mahkemesi üyesin-den, aksi halde yetkili adli yarg› hâkim-lerinden isteyebilirler.” Ben iddia ettim, aksiniçürütebilirler. Soruflturma aflamas›ndakitasarruflarla ilgili hâkimler ve savc›lar›n özelyetkilendirildi¤i hâkimler yoktur orada, fluanda yok. Sulh cezalara gitmesi gerekir. 14.A¤›r Ceza Mahkemesinde yap›lan itiraz›m 1.A¤›r Ceza Mahkemesi taraf›ndan yap›lmas›,incelenmesi gerekir. Söylüyoruz yapmay›n, buk›yas de¤ildir. Biz özel yetkiliyiz. Özel yetkiliolmak kendinize istedi¤iniz flekilde usul hük-münü tatbik etmek, Ceza MuhakemesiKanununun istedi¤iniz hükümlerinden fay-dalanmak, istemediklerinizi göz ard› etmekdemek de¤ildir. Bunu söyleyeyim size.

Yarg›çlar›n Durumu

Ayr›ca biraz önce söyledik, 28 hâkim var,4 baflkan incelemeye kat›lmaz. Tahliye talep-lerini 24 hâkimle, kovuflturma aflamas›ndasize soruyorum; kuvvetli suç flüphesininaraflt›r›ld›¤› tutuklama taleplerinde, efendimaramalarda makul flüphenin araflt›r›ld›¤›,telefon dinlemelerinde Allah Allah kuvvetli suçflüphesinin araflt›r›ld›¤› yerlerde yar›n bir günkovuflturma yarg› makam› olarak davayaç›kacak olan hâkime soruflturma aflamas›ndabu tasarruflar yapt›r›l›r m›? Nerede bununtarafs›zl›¤›, nereden önyarg›dan kurtulacak?O hâkim o tasarrufa nas›l kat›l›r daha sonra?Sizin bir sisteminiz yok ki, UYAP sistemindesoruflturma s›ras›nda tutuklama talebine, iti-raza, tahliye taleplerine kat›lmayan hâkimler-den kurulan heyetlerin o kovuflturmaya bak-mas›n› sa¤layacaks›n›z. 28 hâkimin 4’ü


Silivri’de, 24 hâkimle yapamazs›n›z.

Çözüm: Özel yetkili a¤›r ceza mahkeme-lerini e¤er kald›rmayacaks›n›z; 1. Bunlar› adliyarg›n›n içine tafl›yacaks›n›z, 2. Derhalsay›s›n› 16’ya ç›karacaks›n›z bunlar›n, 3 hâki-mi bir odada oturtamazs›n›z. Gidin Beflik-tafl’a, 3 hâkim bir odada oturur. Dosyay› nas›lokuyacak? Benim bir dosyam 102 klasör,hangi vatandafl ç›k›p da onu okuyabilece¤iniiddia edebilir? Böyle bir fley var m›? Efendimbirisi okur, di¤erlerine anlat›r. Kanun böyledemiyor, flayiad›r diyordu, bunlara inanm›-yorum ben, ayn› Yarg›tayda da inanm›yorum.Tetkik hâkimlerinin sadece dosyay› okuyupüyelere anlatt›¤›na inanm›yorum, bunlardedikodudur eminim. Eminim bizim vermifloldu¤umuz tüm dilekçeler, bizim yapm›floldu¤umuz tüm savunmalar› mahkemeler,yüksek yarg› inceliyordur, okuyordur inan›-yorum buna, e¤er bir inançs›zl›¤›n›z varsa bukonuda vay halinize. Var m› inançs›zl›¤›n›z?Varsa s›k›nt› var iflte orada, s›k›nt› orada.

K›ymetli arkadafllar, uzun tutukluluklar-dan söz etmeyece¤im, hepiniz biliyorsunuz.Ne diyeyim ben? Var m› bir fley diyecek?Tutuklama tedbir, tutuklaman›n flartlar› var,denilecek bir fley yok. Dolay›s›yla k›ymetliarkadafllar, tutuklama tedbirlerinin -Say›nHocamdan ö¤rendi¤im konudur bu da- sontedbir oldu¤u, masumiyet karinesinin devametti¤i aflamada, yarg›laman›n henüz tamam-lanmad›¤› aflamada mümkün mertebe tutuk-lanmadan baflka tedbirler yoluyla o kifliyeözgürlü¤ünü temin etmek suretiyle, suçlumuamelesi yapmamak suretiyle bu tedbirinuygulanmas› gerekti¤i noktas›nda herkesalt›na imzas›n› atmal›, bunun peflinden


koflmal›y›z. Bir ülkenin tutukevlerinde -ceza-evleri demiyorum- tutuklu say›s› mahkûmsay›s›n› geçmiflse orada sorun var. Art›k bizbunlar›, ben bu ibareyi sevmiyorum,kan›ksad›k. Böyle yafl›yoruz, kural var güzel,ama sadece burada de¤il, tüm ülkede buhâkimiyet var. Karayollar› Trafik Kanununda“tehlikeli flekilde yük tafl›nmaz” diye hükümvard›r. Kapat›n gözlerinizi ç›k›n yola flimdi,düflünün var. Bilmiyorum niye var, niye bizimülkemizde olan kurallar› uygulama sorunuyafl›yoruz. B›rak›n o kurallar› iyilefltirmeyi benbilmiyorum, hepimiz a¤l›yoruz, hâkimlera¤l›yor, savc›lar a¤l›yor. ‹nan›n bak›n bunaoturuyoruz herkes a¤l›yor, ama herkes yinebildi¤ini okuyor. Bilmiyorum niye? Ben diyo-rum ki, bir gün bu insanlar yorulacak, diye-cek ki, akl›n yolunu bulal›m, do¤rununyönünde gidelim ya da diyecek ki bir güninsanlar; biz bu ülkenin Anayasas›n›n 2.maddesinden hukuk devletini kald›ral›m,do¤ruya gidelim. Çünkü hukuk devletinikald›rd›¤›n›zda en az›ndan yapt›klar›n›zmeflruiyet kazan›r.

fiimdi k›ymetli arkadafllar, birkaç hususlatamamlayay›m, sözlerimi bitirece¤im. Bir iti-raz ve tahliye taleplerinden farkl› sonuçlarç›kar, ç›kabilir, sistem buna müsaittir. Banasöylendi, bu konuda soru da soruldu. fiimdik›ymetli arkadafllar, özel yetkilileri bir yerekoyuyorum, esas olan tutuklama talep edil-dikten sonra tutuklama karar›n›n incelemesi-ni yapan hâkimin tutuklama karar› vermeme-si üzerine savc›n›n itiraz hakk›, üst mahkemetutuklama karar› verdi¤inde de flüpheli vemüdafiin itiraz hakk› bunda bir tereddüt yok.Tutukland›¤›n›z zaman da -müvekkiliniz bak›-


m›ndan söylüyorum, bura-dan bir örnek ver-miyorum- o tutuklama karar›na yine flüphelive müdafiin itiraz hakk›, reddinde de art›k103 ve 104. maddelerin devriye girmesi vetahliye taleplerinin her saat her gün de¤iflendurum tahliyesi denilen öyle bir kavramç›kar›ld› flimdi nas›l oluyorsa, bu tahliye tale-plerinin yöneltilmesi. fiimdi bu tahliye talep-leri kabul edildi¤inde ben özel yetkiliyegelmedim, itiraz› bunun mümkün mü savc›taraf›ndan? 103 ve 104’e bakt›¤›n›zda müm-kün de¤il gibi, ama 105’e bakt›¤›n›zda soncümlesinde mümkün maalesef, çünkü 105.madde der ki, sal›ve-rilebilirsiniz, red-dedilebilir, adli kontrole dönüflebilir, bukararlara itiraz yolu aç›kt›r. 103 ve 104’te yokgibi görürsünüz, ama 105 bunu vermifltir.Buna özel yetkililer sahip mi? E¤er özel yet-kililer Ceza Muhakemesi Kanununu uygulu-yorlarsa sahip gibi gözüküyorlar, uygulam›-yorlar da kendi kafalar›na göre eski DevletGüvenlik Mahkemelerinden yürüyorlarsaoradaki sistem neyse ona bakmak gerekir.Komik, ama böyle, belki bunu tart›fla-bilirsiniz, ancak k›ymetli arkadafllar ben flunusöylüyorum: Devlet Güvenlik Mahkemelerindepardon, ismi de¤iflti, Özel Yetkili Mahkeme-lerde Usul Kanununda eksiklikler oldu¤unuben söylemiyorum. Gidin oradaki hâkimlereve savc›lara sorun, var, baz›lar›n›n fark›ndada de¤iller, dürüstçe de¤iller onu da sizesöyleyeyim. De¤iller, “a, böyle mi?” diyorlar,ama yine bildiklerini okuyorlar. Siz akademis-yen konufluyorsunuz, ama biz bunu böylegördük demektedirler.

K›ymetli arkadafllar, sistem buna müsait,9. A¤›r Ceza Mahkemesi kesin bir tahliye


karar› verdi. 12. A¤›r Ceza Mahkemesi debirisi üyesinin tersine verdi, di¤eri de üyesinintersine verdi, birisi tahliye etti, di¤eri tekrartutuklad›. Gerekçeleri gördüm. Birisi flu sis-temde ›srarl›, de¤iflen bir durum yoktur,cümle bu kadar. Di¤erindeyse gerekçekoymufl, ama biz al›fl›k de¤iliz ya buna,umar›m al›fl›r›z. Esas olan tahliye edilmekse,tutuklu kalmamaksa, baflka güvencelerleinsanlar› tutukevlerinde, pardon cezaev-lerinde ma¤dur etmemekse sevinmemeliyiztutuklanan insanlara, asla, böyle bir fley yok.Bizim iflimiz taraf tutmak de¤il, bizim iflimiztak›m tutmak da de¤il hukuk sisteminde,bizim iflimiz adalet. Masumiyet karinesidedi¤inizde o masumiyet karinesinin peflin-den koflacaks›n›z. Aksi halde hiçbir önemiyok, sadece teorik olarak bunlar› duyars›n›z.Bu ne anlam ifade ediyor bunlara bakmakgerekiyor.

Davalar Aras›ndaki Ay›r›m

Bir hususa daha de¤inece¤im. Savunmahakk›ndan bahsediyorsunuz. Silivri’de birdava görülüyor. Kaç›nc› duruflmas›na geldi?170’leri geçti bildi¤im kadar›yla. Ben sizesoruyorum; san›klar hangi maddi imkânla,hangi güçle 170 duruflmaya avukat götüre-bilir? Bunun neresini siz insan haklar›ylaba¤daflt›r›rs›n›z? Dünya literatüründe varm›d›r böyle bir fley? Ceza MuhakemesiKanununun 190. maddesindeki tek celsededavan›n bitmesi nedir? Benim ülkeminkanunu de¤il mi? Bu ayda m› uygulan›r, uza-yda m› uygulan›r? Bana bunun birisigerekçesini, ama fiili gerekçesini de¤il, huku-ki dayana¤›n› Anayasada, ‹nsan Haklar›Avrupa Sözleflmesinde en önemlisi Ceza


Muhakemesi Kanunundan göstermek zorun-dad›r. Yok, bulamazs›n›z. Siz suçlad›¤›n›z birkifliye 170 celse avukat getirtemezsiniz. GidinAlmanya’ya bir avukat›n ücret saatinihesaplat›n bakay›m kaça geliyor? BuradanSilivri’ye gidecek avukat her gün, bununad›na dürüst yarg›lama diyemezsiniz. Derse-niz kendinizi kand›r›rs›n›z. Beni inand›ra-mazs›n›z, ben inanmam ona. Benim için kimoldu¤u önemli de¤il, kimin taraf oldu¤u önem-li de¤il, ben diyorum ki, çok basit bir denklemkuruyorum, kural varsa uygula, uygulaya-m›yorsan lütfen kald›r o kural›. Efendim, amanas›l olur? Hukuk devleti. Kald›r kardeflim, haflunu diyeceksiniz hakl› olarak; aman hocamne yap›yorsun? Kötü gidiyor diye bunlardanda m› vazgeçece¤iz? Ha, vazgeçmiyorsanbunun peflinden koflacaks›n, bunu iyilefltire-ceksin.

Ben flunu söyleyece¤im: 13. A¤›r CezaMahkemesinin A k›sm› Befliktafl’ta bir de öylebir fley var, B k›sm› Silivri’de. Benim de 100san›kl› davam var, duruflma aral›klar›m 4.5ay. Ne fark› var benim müvekkilimin oradakimüvekkillerden? Nedir oradaki mahkeme miola¤anüstü, buradaki mahkeme mi ola¤an-üstü? Ben her celseyi zapta geçirtiyorum,geçirin bunu zapta. Bana 4.5 ay duruflmagünü veriyorsunuz, sizin mahkemeniz oradaher gün duruflma yap›yor. Kime izah ede-ceksiniz? Kime cezaevinin yan›nda mahkemeinfla etmeyi izah edeceksiniz? Buras› ETHOP... (92.21) mahkeme midir? Buras› Japonya’da‹kinci Dünya Savafl›ndan sonra cezaevlerinindiplerinde kurulan Nürnberg’de kurulanmahkemeler midir? Niye hâkimleri, savc›lar›bu duruma düflürüyorsunuz? Sebebi nedir


bunun? Bak›n yine benim için önemli de¤ilsenin hangi sebeple yapt›¤›n, ama bu hukukbunu bu flekilde söylemiyor, yok hukuktaböyle bir fley. ‹stedi¤inde herkese gösteriyor-sun 6 ayda bütün Avrupa’n›n imrenece¤i benbir bina yap›yorum, çok mu zordu bu ülkenin‹stanbul’unda Özel Yetkili Mahkemeler içintoplu bir bina yapmak? ‹nsanlar› niye ma¤durediyorsunuz? Bu insanlar bizim insanlar›m›z,bu insanlar bizler olabiliriz. Suç da iflleyebili-riz, suç ifllemifl olmakla istenilen her muame-lenin bana yap›labilmesine imkân tan›r m›?Nerede kal›r o zaman masumiyet karinesi,nerede kal›r hukuk devleti? Adalet bu ülkedebir zaman oldu¤u gibi battaniye markas›m›d›r? Böyle bir fley olabilir mi? Adaletdedi¤imiz zaman bundan önemli bir fley varm›?

Örgütle Suçlamak Kolay

Adalet diyorsunuz, hukuk devleti diyor-sunuz, yarg› ba¤›ms›zl›¤› diyorsunuz, amaTeftifl Kurulunu ben Adalet Bakanl›¤›’ndanal›p Hâkimler ve Savc›lar Yüksek Kurulunaba¤layaca¤›m dedi¤inizde hâkimlerin -bak›ndikkat edin- ba¤›ms›z olmas› gereken hâkim-lerin denetimini, denetimindeki soruflturmaiznini yürütmenin mensubu Adalet Bakanl›-¤›na ba¤l›yorsunuz, müsteflar›n› tabii üyeyap›yorsunuz. Hiç kimse bana o hâkimlerinneden bu flekilde k›sa kararlar verdiklerinibaflka türlü izah edemez, neden hâkim, savc›say›s›n›n azl›¤›n› izah edemez. Gidin Üskü-dar’a 1. Asliye Ceza Hâkimi yok 6 ayd›r, 2.Asliye Ceza Hâkimi yok, 3. A¤›r CezaMahkemesi Baflkan› yok, bu hukuk devle-tinde olmaz, dünyada olursa buna gülerler.Biz gülme duygumuzu da kaybettik onu size


söyleyeyim bak›n, flu anda gülemiyorsunuzda, a¤layam›yorsunuz da, kan›ksad›n›zçünkü, art›k kabullendiniz. Bunun, bu man-zaran›n ad› budur. Araman›n 119. mad-desinin 4. f›kras›ndan zaten biraz önce bah-settiler, hukuka ayk›r› delilleri geçiyorum,kataloglar›n örgütlü suçlularda ne dereces›k›nt› ç›kard›¤›n› ben yafl›yorum avukatolarak, çok kolayd›r bir katalogun suç ifllemekamac›yla kurulan örgüte tak›lmak, inan›npamuk ipli¤i. Gözalt›na al›nd›n›z m›, 4 günkald›n›z m› orada? Anlars›n›z o zaman.

Dedik ki, Ceza Muhakemesi Kanunundaçok güzel 145. madde konulmufl, 146. maddekonulmufl, yakalaman›n flartlar› belli 90.madde eski suçüstü hali, 98. madde belli yap-may›n, insanlar› flartlar› yoksa yakalamay›n,GBT’ye sokmay›n. ‹nsanlar› nezarethaneleregöndermeyin, bak Özel Yetkili Mahkemeleriçin çok güzel 251. madde 6. f›kra koymufl“zorla getirmeyi uygula, nazik davran, yakala-ma, yakma” diyor, ama devam ediliyor. Niyedevam edildi¤ini ben bilmiyorum, bana söyle-nilen cümle sadece flu: Sizin bilmedi¤inizhususlar var. Yanl›fl anlamas›n hocalar›m,beni yetifltirenler burada, ben bir ceza pro-fesörüyüm, e¤er ben bilmiyorsam birçokinsan bilmez onu, anlamaz da. Önce benimanlamam laz›m. Diyeceksiniz ki, efendimanlat›yorsunuz oradan öyle de¤il bu, bafl›nagelirse anlars›n. Nedir hukuk? Hesaplaflmam›d›r, hesap verme midir, hesaplaflma m›d›r?Hesaplaflma olarak görürsen o zaman flunagideceksiniz: Ben bunu söyleyemiyorum, ozaman yar›n birisi baflka güç elde etti¤inde oda ayn› sopay› m› kullanacak? O zaman biznas›l ilerleyece¤iz, nas›l sorunlar› çözece¤iz,


nas›l bu ülkenin gerçek güncel sorunlar›nainece¤iz? fiunu diyebilirseniz benim içimirahatlat›r: Efendim, bu bir geçifl süreci,iyilefliyoruz. Baflkalar›n›n 100 y›l önce, 50 y›lönce terk etti¤i tart›flma noktalar›n› böylesanc›yla biz geçiyoruz. Suç ifllenebilir, budünya batana kadar da suç olacakt›r. Önemliolan sizin kabul etti¤iniz kurallarla, sistemler-le o suçu iflledi¤i iddia olanlara müdahaleetmenizdir. Hukuk devletinin özü budur,hukuk devletinin özü ben öyle ö¤rendim,önleyiciliktir. Suç ifllensin de yakalayay›mdemek de¤ildir.

Bakana Ba¤l› Teftifl Kurulu

Telefon dinlemelerinin ço¤unda görü-yoruz. Diyoruz ki, bu suçlar› niye önlemedik?Dinlemiflsin sen, çünkü yakalamak dahaönemli. Ayn› bu fley gibidir; araban›z› yanl›flyere park edin, sizi oradan devlet beklesin,gitti¤inizde koflsun araban›z› paket yap›p enuzak otoparka götürsün. Devlet intikamalmaz, devlet kendisini sevdirir. Sevdirmekzorunda de¤ildir, ama vatandafl› devlete öyleba¤l›d›r. Devlet demek de her fley demekde¤ildir. Arkada yazar, ben sürekli söylüyo-rum: Adalet devletin temelidir. Hay›r, adaletmülkün temelidir, mülk ülkedir, mülk vatan-dafllard›r, mülk bireylerdir. Öyle anlar›z biz,devlet demek de¤ildir. Devlet o sistemin için-deki vatandafl›n›n hizmet edenidir, devletbudur, ancak ben bu eksikliklere çok var,çünkü süreyi de aflt›m, böyle neticelendire-yim. ‹yi olur diye düflünüyorum, bat›la k›yascari olmaz diyorum. Yazm›fl›m buraya, kimsekahraman olmak zorunda de¤ildir savc›s› da,hâkimi de. Herkes yetkisini kullans›n diyo-rum. Yetkisini kullanmayan bedel ödettiril-


melidir, demokratik sistem budur, demok-ratik sistem insanlar›n keyfi hareket ede-bilmesi demek de¤ildir, demokratik meflruiyetgelecekse her yere gelmelidir, önce meclisegelmelidir. Yanl›fl söylemiyorum, önce orayagelmelidir ve yarg› ba¤›ms›zl›¤›na dokunulma-mal›d›r. Bu Anayasa de¤iflikli¤ini söyleyerekdemiyorum, siz Teftifl Kurulunu AdaletBakanl›¤›na ba¤l› tutmaya devam edip de ikiduda¤›n›n aras›na b›rak›rsan›z bana flunusöylersiniz: Bizim Adalet Bakan›m›z muhte-flem, objektif, çok iyi. Bana ne? O zaman‹nsan Haklar› Avrupa Mahkemesi bu ülkeninDevlet Güvenlik Mahkemelerinden askeriüyenin ç›kar›lmas›n› niye istedi düflünün, çokiyi kararlara imza at›yorlard›. ‹stedi çünküdedi ki, onun orada bulunmas› sorundur.Evet, Teftifl Kurulunun da Adalet Bakanl›¤›naba¤l› olmas› ve Adalet Bakanl›-¤›n›n birhâkime kuvvetler ayr›l›¤› içinde soruflturmaizni verebilmesi k›ymetli arkadafllar ciddisorundur. Temeli de budur. Sözlerimi bitirmifloldum, çok teflekkür ede-rim.

NURETT‹N AYDIN

Say›n Hocam dedi ki CMK 105. maddetahliye kararlar›nda -yani biz buna eskidenadi itiraz diyorduk, flimdi acele itiraz adi iti-raz- Cumhuriyet savc›s›na itiraz hakk› veri-yor. Ben buna kat›lm›yorum. 105. maddedetahliye iste¤i üzerine tahliye karar›n›inceleyen hâkim savc›n›n görüflünü al›r retveya kabulü hususunda, bu hususu buflekilde düzeltmek istiyorum. Tabii ben tahliyekararlar›nda cumhuriyet savc›lar›n›n itirazhakk› oldu¤u kan›s›nda de¤ilim, sadece itirazhaklar› var, acele itiraz haklar› tutuklamayaitiraz edebilirler. Bunun d›fl›nda tahliye karar-


lar›na itiraz etmezler düflüncesindeyim.

Prof. Dr. ERSAN fiEN

Ben de ayn› düflüncede olmak isterdim,ama maddeyi okuyorum, takdiri size b›rak›-yorum: “103. ve 104. maddeler uyar›ncayap›lan istem üzerine merciince Cumhuriyetsavc›s› flüpheli, san›k veya müdafiin görüflüal›nd›ktan sonra 3 gün içinde istemin kab-ulüne, reddine veya adli kontrol uygulanmas›-na karar verilir, bu kararlara itiraz edilebilir.”Bu kararlara itiraz edilebilir demek ayn›zamanda bu tahliye talebinin kabulünü dekapsar. Ayn› fikirde olmak istiyorum, ÖzelYetkili Mahkemeler aç›s›ndan olmayaca¤›n›,bu maddenin uygulanmayaca¤›n› söylüyorumböyle doktrin fleklinde, ama 105. maddemaalesef bu hükmü bana göre bar›nd›r›yor.Bunu söylemek istedim.

Av. MUAMMER AYDIN


Teflekkür ediyorum ve hemen de¤erlihocam›z Prof. Dr. Feridun Yenisey’e geçiyoruz.Hocam buyurun.

Prof. Dr. FER‹DUN YEN‹SEY

(Bahçeflehir Üniversitesi)

Say›n Baflkan teflekkür ederim. ‹stanbulBarosunun tertipledi¤i bu panelde konuflmakçok heyecan verici, çünkü konunun çokde¤erli uzmanlar› burada ve flu ana kadaryap›lan konuflmalarda da sorunlu yönlerortaya konuldu, mesele elefltirildi, tart›fl›ld›.

Ceza muhakemesi hukukunun iddia,savunma ve yarg› erkinden meydana geldi¤ibilinen bir gerçektir. 4 tane görev yerine geti-riliyor. Bunu Nurullah Kunter Hocam›z›n he-


pimize ö¤retti¤i prensiplerden biliyoruz. ‹lkgörev araflt›rma görevi müstakil bir görevolmas› gerekiyor suç izlerinin araflt›r›lmas›,ikinci görev itham görevi araflt›rmadanba¤›ms›z ayr› bir statüde olmas› gerekiyor,üçüncü görev tabii ki itham›n hemenarkas›ndan savunma gelecek ve dördüncügörev de yarg› erkinin ifllevini oluflturuyor.Ceza adalet sistemi Ceza MuhakemesiKanunu içerisinde bu görevleri soruflturmaevresi ve kovuflturma evresi olmak üzere ikiyeay›rd›. Soruflturma evresinden kovuflturmayageçiflte de iddianamenin kabulünü düzenledi.Daha evvel bu yoktu. Soruflturma evresindenkovuflturmaya geçifl bizce ayr› bir evreolmal›d›r. Buna ara soruflturma diyebiliriz. Üçevreli bir Ceza Muhakemesinin yeni CezaMuhakemesi Kanunu taraf›ndan kabul edil-di¤ini söylemek mümkündür.

Olgu Dizini

Yeni ceza adalet sisteminin getirdi¤i buyap›lanma adil yarg›lanma hakk›n›, makulsüre içerisinde yarg›lanma hakk›n› ve tabii kimaddi gerçe¤in ortaya ç›kart›lmas›n› sa¤laya-cak bir yap›da. Yap›n›n içerisinde bir sorufl-turmaya bafllayabilmek için makul flüphekavram› var. Savc›n›n suçla ilgili sorufltur-may› bafllatabilmesi için CMK 160’dagördü¤ümüz olgu dizini bulunmas› gerekiyor.Öyle olgular olacak ki, objektif bir izleyiciyiinand›rabilecek ve evet, burada suç ifllen-mifltir diye düflünebilecek bir olgu dizinisoruflturmay› bafllatan makul flüpheyitan›ml›yor. Kanunda bu yaz›yor, savc›n›niddianame düzenleyebilmesi için yeterliflüphenin ortaya ç›kmas› gerekiyor. Yeterliflüphe hukuka uygun olarak elde edilmifl


flüphe sebeplerinin yüzde 51 mahkûmiyetolas›l›¤› göstermesi gerekti¤ini biliyoruz.Arkas›ndan iddianamenin kabulü aflamas›geliyor, iddianamenin kabulünün arkas›ndanduruflma ve duruflma s›ras›nda yeni birkurum çapraz sorgu, do¤rudan sorgu sistem-leri yer al›yor. Hükmün aç›klanmas›n›n gerib›rak›lmas›, hüküm veriliyor ve arkas›ndan dayeni Ceza Muhakemesi Kanununun kabuletti¤i bir istinaf sistemi var, istinaf›narkas›ndan da temyiz gelecek.

Yeni ceza adalet sistemini 2010 modely›llar ilerledi Mercedes’e benzetelim. Dahaevvel 2005 y›l›nda 2005 model Mercedes’ebenzetmifltik, fakat bu mükemmel makineninbaz› parçalar› eksik. Eksik olan birinci parças›uzlaflma, uzlaflma yasada var, fakat hernedense tatbikat bunu benimsemedi. Yasade¤iflti tekrar çal›flmad›. Çok önemli birkurum iddianamenin iadesi, iddianameniniadesi yasada gayet güzel bir flekilde düzen-lendi. Fakat her nedense Yarg›tay kanundabelirtilen sebeplerle s›n›rl› olarak iddianameiade edilebilir görüflünü benimseyerek iddi-anamenin iadesini s›f›ra getirdi. Art›k gerçek-ten olgun bir flekilde davan›n mahkemeyegelmesi beklenmesi gereken bir fley de¤ildir.

Çapraz sorgu, do¤rudan sorgu hemenhemen hiç uygulanm›yor ve esas önemli olaneksiklik istinaf, sistemin içerisinde hâlâ isti-naf yok. Böyle tam olmayan bütün unsur-lar›yla uygulanamayan bir adalet sistemindenverimli bir sonuç beklemek pek gerçekçi de¤il,bunun için ben öncelikle baflka hiçbir yasalde¤ifliklik yap›lmadan sistemin 5 seneçal›flt›r›lmas›n› öneriyorum, ancak bundansonra aksayan yönlerini görüp düzeltmek

mümkün olabilecektir. Temennim ve düflün-cem budur. Fakat bunun ötesinde biraz öncede¤inilen baz› hususlar konusunda önceliklemakul flüpheden bahsetmek istiyorum.

Ölçülülük ‹lkesi

Makul flüphe ceza muhakemesindebüyük bir rol oynuyor. Arama karar› verilme-si için gerekli olan olgu dizini, fakat her fleyinde ötesinde soruflturman›n bafllat›labilmesiiçin makul flüphe gerekli. Sistemin makulflüpheyi ö¤renmesi ve tatbik etmesi gerekti¤inidüflünüyorum. Makul flüphe olmad›kça birsoruflturman›n bafllamamas› gerekir. Di¤erbir nokta bizzat soruflturmadan bahsedildi.Suç ifllendikten sonra suçla ilgili araflt›r-malar›n Çocuk Koruma Kanununa göre bizzatsavc› taraf›ndan yap›lmas› gerekiyor vesavc›lar bunu yap›yorlar, fakat ayn› düzen-leme Hamdi Beyin de belirtti¤i gibi CezaMuhakemesi Kanununun 251. maddesindede var. Orada da bizzat savc›n›n soruflturmayapmas› gerekti¤inden bahsediyor, fakat hernedense o hüküm di¤eri gibi uygulanm›yor.Yasadaki hükümlerin uygulan›fl biçimleriaras›nda bir fark oldu¤unu görüyoruz.Bahsedilen baflka bir nokta tutuklama karar-lar› meselesi. Tutuklaman›n yasada zorlaflt›-r›ld›¤›n› görüyoruz, Ceza MuhakemesiKanunu 100. maddesi bugün için mükemmelbir maddedir. Bir kiflinin tutuklanabilmesiiçin iki ayr› olay bulunmas› gerekiyor. Bir olaykiflinin suçu iflledi¤inin kuvvetli bir flekildeflüphesini gösterecek bir olay, fakat ayr› birolay da kaçma flüphesi veya delil karartmaflüphesini gösterecek ve en son çare olaraktutuklamaya baflvurulacak. Ölçülülük ilkesi,vesaire, fakat uygulamaya bakt›¤›m›zda



bütün bunlar›n kanunda kald›¤›n›, uygulan-mad›¤›n› görüyoruz.

Biraz önce Ersan Shops ve Garcia karar-lar›ndan bahsetti. Çok önemli karar bunlar,e¤er bir kifli tutuklanabilecekse tutuklan-abilecek olan kiflinin müdafiin dosyan›n hiçolmazsa tutuklamaya yol açacak k›s›mlar›n›görmesi gerekiyor. Bu k›s›mlarda gizlilikkarar› verilemez. Halbuki tatbikatta bu türgizlili¤in rutin hale geldi¤ini görüyoruz.Terörle Mücadele Kanununun 10. mad-desinde aç›kça flu söyleniyor. “153. maddedeoldu¤u gibi soruflturman›n amac›n›n tehlikeyedüflece¤i hallerde müdafiin dosyay› incelemesiyasaklanabilir” diyor. Soruflturman›n ama-c›n›n tehlikeye düflebilece¤i halin k›s›tlamakarar›nda gösterilmesi gerekir, fakat bu gös-terilmiyor. Gösterilmeden otomatik olarak birgizlilik uygulamas› yap›labiliyor.

Çal›nan Veriler

Baflka bir husus g›yabi tutuklama karar-lar›n›n kald›r›lmas› üzerine ortaya ç›km›fl olandurum. Eskiden hâkimin verdi¤i bir g›yabitutuklama karar› üzerine bir kifli tutulursakolluk ifade almadan o kifliyi do¤rudando¤ruya hâkim önüne ç›kart›rd›. G›yabitutuklama karar› kald›r›ld›, fakat yerineyakalama emri geldi 98. maddede ve yap›lande¤iflikliklerle bunun g›yabi tutuklamakarar›n›n yerini ald›¤›n› da aç›kça gördük.fiimdi söylüyor ve iddia ediyorum ki, kollu¤unifade alma yetkisi sadece suçüstü hallerindeyakalad›¤› durumlarda vard›r, di¤er hallerdee¤er yakalama emri üzerine yakalam›flsayahut da zorla getirme karar› üzerine elegeçirmiflse bu gibi hallerde kollu¤un o kifliyi


hiç ifadesini almadan hemen hâkime ç›kart-mas› gerekir. Fakat buna da rastlam›yoruz,hiçbir ifllem yapmadan 4 gün süreyle kiflilerintutuldu¤unu görüyoruz. Bu bizim bildi¤imizkanunla, hukukla uygu

genel yay›n s›ra no: 177 - cmk avukatinin gÜnlÜĞÜ · 2012. 9. 23. · pinize sevgi ve...

Documents