fİzyolojİesaglikonline.com/e-saglik online/fizyoloji/1- fizyoloji giris.pdf · fİzyolojİ...

Copyright © 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

FİZYOLOJİ

Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN


Fizyolojide

Temel Kavramlar


FİZYOLOJİ

Fizyolojinin amacı;

Yaşamın başlangıcı- gelişimi ve ilerlemesini sağlayan fiziksel ve kimyasal etkenleri açıklamaktır (tanımlamak)

• Fizyoloji,

organizmadaki yapıların ve organların fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların nasıl yerine geldiklerini inceleyen bilimdir.


Fonksiyon bilimi

Fizyolojik: normal; patolojik olmayan; organ, doku yada vücudun normal fonksiyonuna uyan özellikleri tanımlar.


• Fizyolojide;• İşlev, ne yapılması gerektiğini belirler.• Mekanizma, işin nasıl yapıldığını açıklar.

• Yaşamın organizasyonu:• Hücre canlılığın temel birimidir.• Hiyerarşik organizasyon: Hücreler, dokular,

organlar, organ sistemleri ve organizma.

Şekil 1-1: Bilimsel çalışma alanları ve ilgilendikleri yapılanma düzeyleri

FİZYOLOJİ


• Yasayan organizmaların karakteristik özellikleri

• A.Metabolizma

• Büyük moleküllerin küçük moleküllere yıkıldığı ve küçük moleküllerden

• büyük moleküllerin oluştugu kimyasal olayların toplamı.

• B. Uyaranlara cevap verme =Responsiveness

• ‘İç kaynaklı veya dış kaynaklı elektrik sinyali, hormon ve salgı

• bezlerindeki degişiklikleri algılayıp cevap verebilme

• C. Hareket (bütün yapısal düzeylerde) = Movement

• Bir bütün olarak vücudun tamamında, bir organ düzeyinde, hücre

• düzeyinde veya hücrenin bir bileşeni olarak hareket edebilme

• D. Büyüme/farklanma = Growth/Differentiation

• Hücreler arasında bulunan maddelerin yada hücrelerin sayı ve

• hacmindeki artıs

• Hücrelerin özel bir görev için farklanması

• E.Üreme = Reproduction

• Yeni hücrelerin veya bireylerin olusması


Organ Sistemleri


• Kardiyovasküler Sistem

• Solunum Sistemi

• Sindirim Sistemi

• Boşaltım Sistemi

• Üreme Sistemi

• Kas-iskelet sistemi

• Sinir Sistemi

• Endokrin Sistem

• Bağışıklık Sistemi

Organ Sistemleri


Metabolizma ?

• METABOLİZMA VÜCUDU KORUMAK, BÜYÜMESİNİ VE ONARIMINI SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİDİR

• Vücutta kimyasal işlevlerin tümüne birden metabolizma denir.

• Vücutta olan bütün kimyasal işlemler vücudun metabolizmasını ilgilendirir.


Anabolizma - Katabolizma

• Metabolizmanın iki evresi vardır;

• katabolizma ve anabolizma


Katabolizma

• Katabolizma metabolizmanın bozma (yıkma, öğütme) evresidir.

• Hayati işlemleri sürdürmek için gereken enerjiyi sağlar .

• Örneğin katabolizma, iletici sinirlerin itme gücü ve kasların kasılması için gereken enerjiyi sağlar.

• Hücreler, hücresel solunum ile ilgili olarak bir dizi karmaşık katabolik reaksiyonlarla besin moleküllerinden enerji alır. Bu işlem sırasında belli besinler yakıt olarak kullanılır, bunlar parçalanırlar ve açığa çıkan enerji özel bir enerji deposu olan ATP (Adenozin trifosfat) denen molekül içinde toplanır.


Anabolizma

• Anabolizma, metabolizmanın yapıcı ve birleştirici safhasıdır.

• Anabolizmada, enerji, kimyasal maddelerin ve vücudun büyümesi, korunması ve onarımı için gereken parçaların üretimi için kullanılır.

• Yiyeceklerden sağlanan besinler kimyasal maddelerin ve vücut parçalarının yapımında kullanılan hammaddeleri sağlarlar.


Homeostazis

• Metabolik faaliyetler, yaşayan her hücrede devamlı görünürler ve ilgili iç çevreyi ya da vücudun durumunun sürekliliğinin (dengesini-düzenliliğini) korunması için dikkatlice ayarlanmalıdırlar.

• Vücudun iç durumunun dinginliği dış çevrede koşullar değişse bile korunmalıdır.

• İç dengenin sürekliliği ile bağlantılı bu otomatik koruma eğilimine homeostazis denir.


Homeostazis

Organizmada homeostazis

durumu

Dış ortamdadeğişim

İç ortamdadeğişim

Homeostazis kaybı

Telafi etme çabası

Telafi başarısız Telafi başarılı

Hastalık İyileşme


Homeostazis ve kontrolü

• Başarılı telafi

• Homestazis tekrar sağlanır

• Telafi başarısızlığı

• Patofizyoloji

• Hastalık

• Ölüm

Şekil 1-5: Homeostazis


Homeostatik Kontrol Mekanizmaları

• Organizmayı etkileyen faktörler değişkendir!

• Reseptörler çevreyi izler ve değişimlere (uyarım) cevap verir

• Kontrol merkezleri, değişim sürerken ayar noktasını belirler

• Oluşan cevap, uyaranı etkiler


Geribildirim (feedback) prensipleri

Döngü durdurulur

(a) Negatif geribildirim

(b) Pozitif geribildirim

Başlangıç

uyaranı

Başlangıç

uyaranı

Yanıt Yanıt

Uyaran Uyaran

Kısır döngü+ kısır döngüyü durduracak bir dış faktör gerekir


Negatif geribildirim• Yanıt; kendini oluşturan uyaranı azaltır

• Örnek:

• Kan glukoz düzeyinin düzenlemesi

• Kan oksijen-karbondioksit düzeylerinin düzenlenmesi

• Kan sodyum ve sıvı bileşiminin düzenlenmesi

• Vücut sıcaklığının düzenlenmesi

• Vücut sıvıları asitliğinin düzenlenmesi

• Beden ağırlığının düzenlenmesi

• …………………

Copyright © 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin CummingsKan basıncının düzenlenmesi

Kalbin etkisiyle kan damarlarında basınç artar

Karotid arterde bulunan baroreseptörler beyne kan basıncının arttığına dair bilgi iletir

Beyin sinyalleri ile kalbin kasılması yavaşlar

Kan basıncı düşer


• Yanıt; başlangıç uyaranını daha da artırır (abartır)

• Örnek:

• Kanın pıhtılaşmasının düzenlenmesi

• Doğum eylemi

• “Aksiyon Potansiyeli” oluşumu

Pozitif geribildirim


• İleri beslemeli (feed-forward) kontrol:

• Hareketin kontrolü

• Dış çevrenin izlenmesi

• Öğrenme

Uyumlanan (adaptif) kontrol sistemi


Homeostatik Dengesizlik

• Homeostazisin yada organizmanın dengesinin bozulması hastalıklara neden olur.

• Yıkıcı pozitif geribildirimler güçlü negatif geribildirimler ile durdurulabilir.


Bitti...

fİzyolojİesaglikonline.com/e-saglik online/fizyoloji/1- fizyoloji giris.pdf · fİzyolojİ...

Documents