FİZİKSEL RİSK ETMENLERİNİN ETKİN YÖNETİMİ

ÜRETİM SEKTÖRÜ ÖZELİNDE BİR ÇALIŞMA

Dr. Murat Can Ocaktan, Kasım 2017

TANIM

• Fiziksel etmenler çevreden (çalışma ortamından) kaynaklanan temas olsun, olmasın zarar verme potansiyeline sahip olan tehlikeleridir. Gürültü, titreşim, radyasyon, mekanik ve elektrik kökenli tehlikeler en bilinen fiziksel etmenlerdir.

•FİZİKSEL

MEKANİK

TERMAL

ELEKTRİK

RADYASYON

GÜRÜLTÜ

TİTREŞİM

•KİMYASAL

•BİYOLOJİK

•PSİKO-SOSYAL

•ERGONOMİK

RİSK ETMENLERİ GRUPLAMASI

MEVZUATIN GELİŞİMİ/FELSEFENİN DEĞİŞİMİ

• 1989 EC 89/391 Çerçeve Direktif

• 1999 OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi

• 2003 4857 sayılı İş Kanunu

• 2012 6331 sayılı İSG Kanunu

Risk Değerlendirmesi

GİRİŞ*:

Risk kelimesinin etimolojisi

•危险 : Tehlike

•机会 : Şans, fırsat

Birleşimi…

•风险 :Risk

* :Ö. Özkılıç, «Risk Değerlendirmesi»

FİZİKSEL TEHLİKELER ve İŞ KAZALARI

• Fiziksel etmenler hem yurdumuzda, hem de dünyada iş kazalarının oluşumunda önemli bir role sahiptir.

• Avrupa Birliği kaza istatistiklerinde üretim, inşaat ve taşımacılık en yüksek oranlara sahip sektörlerdir ki bu sektörlerde fiziksel tehlikelerin yoğunluğu apaçık ortadadır.

http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Accidents_at_work_statistics

10,35

11,89

7,84

19,03

5,36 5,33 5,15

0,84

18,18

12,06

10,48 10,01

15,92

5,74 5,40

6,76

0,30

18,57

10,28 10,76

7,69

12,72

3,87

6,51

5,58

0,22

23,92

10,80 10,32

9,08

14,69

3,48

8,12

5,33

0,26

21,92

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

Kişinin düşmesi Parça düşmesi Sabit nesneyeçarpma

Bir nesnenin kesmesi Bir nesnenindelmesi/batması

Hareketli nesne ileçarpışma

Çapak sıçraması Elektrik akımınamaruziyet

İki nesne arasındasıkışma

METAL ÜRETİM SEKTÖRÜNDE FİZİKSEL ETMENLİ KAZA NEDENLERİ (%)

MESS İş Kazası İstatistikleri

30

10

13 14 14

19

0

5

10

15

20

25

30

35

Kayma/Düşme Kaldırma/Taşıma Bir nesnenin çarpması Yüksekten düşme Makine/Ekipman ile temas Diğer

FİZİKSEL ETMENLİ İŞ KAZASI NEDENLERİ (%) –İNGİLTERE (2014-15)

www.hse.gov.uk

16

3

24

12

8

2 2

4

2 2

8

2

9

5 4

1 2 2

1 2

0

5

10

15

20

25

30

Yüksek ses Çok yüksek ses El/Kol titreşim Tüm vücuttitreşim

UV ışınları Kızılötesi ışınlar Mikrodalga Radyo frekansları Lazer ışınım İyonize ışınım

ÇALIŞANLARIN BAZI FİZİKSEL ETMENLERE MARUZİYET ORANLARI (%)- İSPANYA 2007

www.osha.europa.eu

İŞ KAZALARININ MALİYETİ

www.osha.europe.eu

METAL ÜRETİM SEKTÖRÜ –İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ I

Tanımlı operasyon: Talaşlı imalat hatlarında işlenilen parçalar paslanmaya karşı önlem olarak tünel tipi yıkama tezgahlarında ilaçlı su püskürtülerek yıkanır ve sonrasında ses yalıtımlı bir odada işlenilen yerlerde kalan metal parçalarının da uzaklaştırılması için yüksek basınçta hava tutularak kurutulur.

Tespit edilen tehlike: Gürültü Yaratacağı risk : İşitme kaybı Karşı önlem: Bu operasyonda işitme engelli personelin çalıştırılması

METAL ÜRETİM SEKTÖRÜ –İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ II

Tanımlı operasyon: Üretim hatlarına parça yetiştirmek için fabrika içerisinde yoğun taşıma aracı kullanımı

Tespit edilen tehlike: Hareketli bir nesnenin çarpması Yaratacağı risk(ler) : Yaralanma , ölüm En büyük risk grubu: İşitme engelli personel Karşı önlem: İşitme engelli personele farklı renkte iş kıyafeti giydirilerek, tüm araç sürücülerinin ve çalışanların bilgilendirilmesi

SONUÇ ve ÖNERİLER

• Fizikse etmenlerin zararlarından korunmak için Risk Yönetim süreci iyi yönetilmelidir.

• Etkin Risk Yönetimini sağlamak için: • Üst yönetimin katılımı, • İşyerindeki herkesin aktif katılımı, • Etkili iletişim araçlarının kullanılması, • Eğitimler, • Tehlike belirleme, risk analizi, risklerin kontrolü, • İSG yönetim sisteminin varlığı

• Herkesin katılımı risk değerlendirme sürecinde tespit edilen uygunsuzlukların giderilmesi…

• Sürdürülebilirliği sağlamak için etkin karşı önlem yöntemlerinin kullanılması • Kaizen • SOP • OPL

• Üst yönetimin katılımı organizasyonun stratejik planlarına İSG göstergelerinin dahil edilmesi…

SONUÇ ve ÖNERİLER