Natuur beschermings

secretarisvoorkom een handenloos bestaan

De brochure die u het leven makkelijk maakt

2

Fantastisch dat je gekozen hebt voor de functie van NBS! Een functie van groot belang om de pareltjes natuur in je afdeling te helpen behouden. Bovendien zorgt natuurbeheer voor een dikke portie plezier: met de afdeling zwoegen en zweten, in de modder, hopen weetjes, sfeer, het waarom van natuurstudie… Jawel, natuurbeheer is meer dan werken alleen!

Hoe je de functie uitvoert ben je vrij in, maar deze brochure helpt je zeker een heel eind op weg met nuttige info en tips. Een misser moest je hem niet eens kort doornemen!

Ik ben NBS... en nu?

3

Natuurbeheer is meer!

Organiseren/ondersteunen van natuurbeheeractiviteiten in de afdeling

• Contact met Natuurpunt onderhouden

• Een activiteit plannen

• Een activiteit voorbereiden

• De activiteit zelf

Natuurbeheerartikels schrijven/voorzien voor het afdelingstijdschrift

Wat, waar, wanneer?

Meer dan werk alleen

Wat met piepers en inis?

Natuurbeheer populair houden/maken in de afdeling

Hulp nodig?

Per taak staat kort uitgelegd hoe je het kan aanpakken. Verspreid over de brochure vind je een hoop tips, en die herken je zo:

Kijk snel verder om te weten wat je je afdeling zoal kan voorschotelen?

Inhoud

TIP! Quam reiures asperias es dicite ea ab illiqui dolest lam

4

Waarom kunnen we de natuur niet zomaar z’n gangetje laten gaan?Werken in de natuur doen we om prachtige stukjes natuur te kunnen houden, of om die opnieuw te maken. Want je gelooft het of niet, zonder enige invloed van de mens zou gans Vlaanderen een groot bos worden. Of het nu Eiken-Beukenbos of Wilgenvloed bos is, bos wordt het.

Waaauw allemaal bos, vet cool! De oplossing voor Vlaanderen!Dat dacht ik ook. Maar wij menschen wonen en werken al een lange tijd in Vlaanderen, en hebben dus al lang bepaald hoe het landschap eruitziet. Ste-den, dorpjes, landbouwgebied, hagen, holle wegen, bossen, poelekes, boom-gaarden, rivieren en meersen… En daar heeft onze natuur zich aan aangepast!

Handig, de natuur is dus flexibel?De natuur is flexibel, maar de laatste decennia verandert de mens zijn omge-ving zo sterk dat de natuur moeilijk kan volgen. Dat leidt tot habitatverlies voor veel typische fauna en flora.

Net daarom is het belangrijk dat we oude beheervormen van het landschap opnieuw uitvoeren of nabootsen. Als JNM-afdeling gaan maaien, kappen, plag-gen… maakt echt wel een groot verschil!Hoewel onze koeien niet meer uit de poel gaan slurpen, toch een poel graven en beheren voor onze boerenzwaluw! En oeverplantjes, salamanders, water-beestjes, libellen… noem maar op!

NAtuurbeheer is meer!Vraag en antwoord van de Werkmacht

De boerenzwaluw woonde vroeger in grotten. Maar verhuisde naar de koeienstal, waar veel in-secten zitten. Bovendien is er in de wei ernaast een poel waar hij modder vindt om zijn nest te maken.

De poelen verdwijnen uit het land-bouwlandschap, de nieuwe stallen worden bijna hermetisch gesloten… Waar zal de boerenzwaluw zijn nest bouwen, en waar haalt hij de modder om dat te bouwen?

5

Natuurbeheeractiviteiten of werkdagen zijn een traditie in de JNM. Daarom is het je eerste taak om enkele werkdagen te organiseren. Hoe je dat best aan-pakt staat hier kort uitgelegd.

Voor een natuurbeheeractiviteit is een stukje natuur onontbeerlijk. JNM bezit geen gebieden, dus haal je er een best goeie natuurvriend bij. Natuurpunt is verspreid over gans Vlaanderen, werkt steeds met vrijwilligers, heeft materi-aal… daarom geven we hier vooral tips hoe je met hen samenwerkt.

Organiseren / ondersteunen van activiteiten

Partners in natuurbeheerEen groot aantal Natuurgebieden in Vlaanderen is in eigendom van natuurver-enigingen:

Natuurpunt: is de grootste natuur beherende vereniging in Vlaanderen, en zeer toegankelijk voor vrijwilligersVzw Durme: beheert natuur rond de Durme, Moervaart en ScheldeLimburgs Landschap: is actief in Limburg en hecht ook veel aandacht aan cultuur-historisch erfgoed

Verder heb je nog andere natuurorganisaties, terrein- of natuurbeherende or-ganisaties waarmee samenwerken ook zeker moet lukken. Zie je een kans, gaan met die banaan!

Regionale landschappen (www.regionalelandschappen.be)Agentschap voor Natuur en Bos (www.natuurenbos.be)Landbouwers in je buurtGemeente…

Wil je advies of raad over samenwerken met andere partners, kan je steeds bij de Werkmacht terecht (zie de voorlaatste pagina ‘hulp nodig’)

6

Natuurpunt afdelingen bestaan uit vrijwilligers die de terreinen in hun afdelin-gen beheren. Helpende handen kunnen ze bijna altijd gebruiken. Dus voor een samenwerking staan ze zeker open. Hoe pak je dit best aan?

BEL ME SCHRIJF ME…Neem zelf contact op met de afdelingsvoorzitters! Stel jezelf en de afdeling voor en vertel hen dat je graag eens een hand helpt in een natuurgebied. Vraag hoe je best samen afspreekt

Onderhouden betekent regelmatig contact hebben! Mail eens, stuur een afde-lingstijdschrift op, en ga eens naar de activiteiten van de Natuurpunt afdeling, stuur eens een liefdesbrief...

Goede communicatie is noodzakelijk wil je iets bereiken! Voldoende communi-ceren met terreinbeheerders/conservators zal de beste samenwerking opleve-ren. Zo kan je in september al te weten komen dat er in het voorjaar een leuke maaiactiviteit

Contact met Natuurpunt onderhouden

Wie weet...?Verschillende JNM afdelingen hebben zeer goede contacten met een Na-tuurpunt afdeling. Dus het volgende is misschien ook bij jullie mogelijk:

Een beetje promo maken in het natuurpunt tijdschriftje voor activitei-ten, de startdag…Een jaarlijkse activiteit samenEen gids van Natuurpunt om eens in een uitzonderlijk cool gebied te gaan waar je anders niet in mag, of voor de ouders tijdens een familie-dagHet natuurbeheermateriaal gebruiken voor je activiteitenEen eigen gebiedje beheren met de afdelingMisschien hebben ze wel een lokaal ter beschikking…

TIP! Op www.natuurpunt.be kan je inloggen als ‘jnm@natuupunt.be’ met het wachtwoord ‘natuur1’ om de info over alle gebieden te bekijken. Je vindt er ook alle afdelingen en hun website.

7

Elk gebied heeft een conservator. Het is zowaar de held van het natuurgebied. Hij kent er alle hoekjes, dus om in een gebied te werken contacteer je hem.

De conservator zal gemakkelijk kunnen zeggen wat je waar kunt gaan doen, en wanneer. Wat vraag je hem best?

Waar kunnen we werken?Wat kunnen we doen?Waarom moet het gebeuren? Kunnen we het materiaal van Natuurpunt gebruiken, en is er voldoende voor enthousiaste JNM’ers?Kan de afdeling actief betrokken worden bij het beheer van een stuk natuur?…

Vraag lang genoeg op voorhand aan de verant-woordelijke van het gebied advies. Zij weten immers best wat er wanneer in welk gebied kan gebeuren.

TIP! Traditionele werkactiviteiten met Natuurpunt lijken vaak goed te wer-ken. Dag van de Natuur, een jaarlijks beheerweekend...

TIP! Ga met de afdeling zeker een handje helpen op de Dag van de Natuur, steeds rond november (zie de Pleziermaker! Dé lekkerste activiteitenka-lender van JNM). De uitgelezen kans contacten te leggen en Natuurpunt een plezier te doen.

Een Activiteit plannen

TIP! wil je liefst eens zonder een hoop vol-wassenen in de buurt aan de slag, zeg dit.

TIP! Samenwerken is de moeite voor JNM, een wederdienst kan geen kwaad!

8

Heb je afgesproken met de conservator… dan kan de echte voorbereiding be-ginnen.

De activiteit voorbereiden

Naam: Zorg voor een spetterende naam!Wat: Een kort tekstje over wat je juist gaat doen. Een aantal woordjes over het gebied. En waarom jullie dit willen doen is steeds leuk om weten.Wanneer: datum, van …u... tot …u...

Waar: geef duidelijke afspraakplaatsen op met herkenningspunten en eventueel een adres.Meebrengen: aangepaste kleren, iets om te eten en drinken (water!)Contact: excursieleider, telefoonnummer en

emailadres

Een krachtige aankondiging...

… is onontbeerlijk! Als alles duidelijk en leuk verwoord is, zullen je leden veel sneller op de kar springen. Kondig tijdig aan, zet de aankondiging op de website en in het afdelingstijdschrijft! En maak zeker dat hetvolgende erin staat:

Schrijf dit gelijkaardig in puntjes. Het leest een stuk makkelijker dan volzinnen met alle info verspreid.

9

Bij de voorbereiding en tijdens de activiteit zijn er veel zaken lopende. Om dit alle maal alleen op te nemen is niet makkelijk. Zoek per activiteit dus een goed organiserend team. Dit maakt alles een stuk makkelijker en leuker!

WerkleiderDe werkleider communiceert voor de activiteit dui-delijk met de conservator wat het uit te voeren werk is. Let er daarbij op dat:

De hoeveelheid en het type werk aangepast is aan het aantal mensen en de leeftijd.Weet hoe het werk moet gebeuren: waar moet het gras, welke bomen moeten geknot worden, op hopen…?

Tijdens de activiteit doet de werkleider dit:Werkt pas als laatste. In eerste instantie coördi-neert en motiveert hij de groepDurft delegeren! Het is belangrijker dat hij er steeds voor iedereen is dan dat hij nog snel eens naar de bakker rijdt.Is EHBO-verantwoordelijke en materiaalmeester zolang niemand anders die taken doetHij luistert en stuurt bij!

TIP! in je afdeling zijn gega-randeerd meerdere Natuur-punt afdelingen actief. Con-tacteer ze allemaal eens.

Piep- en ini-begeleiders

Zijn er veel piepers of ini’s op

de activiteit, zorg dan voor

voldoende extra begeleiding

die samen de jongeren wer-

ken en er een leuke boel van

maken.

MateriaalmeesterDe materiaalmeester zorgt voor het materiaal en is ook veiligheidsverantwoordelijke. Hij:Zorgt ervoor dat het nodige materiaal goed onderhouden én aanwezig isZorgt ervoor dat de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen er zijn en gebruikt worden

Geeft iedereen de uitleg hoe je het materiaal op een veilige manier gebruiktLet op de competenties van de werkers. Leg eventueel beperkingen op aan eventu-ele gebruikers van gevaarlijk materiaalKent de exacte plaatsbepaling in het geval er hulp moet komen

JE team

10

Start je met een goede uitleg, dan loopt alles een stuk vlotter tijdens het wer-ken. Waar schenk je best even aandacht aan:

Korte introductie Geef een inleiding over het gebied en het toege-paste natuurbeheer. Stel daarbij zelf de vraag hoe het er nu uitziet (fauna, flora, vegetatietype…) en wat het in de toekomst zal worden dankzij het werk (verschraling, toename van een vlaggeschip-soort…). Voor veel mensen is het een belangrijke extra motivatie te weten dat hún werk daarvoor zorgt. De conservator weet hier het meeste van, maar misschien leg jij of een andere JNM’er dit veel begrijpelijker uit voor de jongeren?!

Wie doet wat? Leg per taak uit wat de bedoeling is, en verdeel de taken. Indien er veel ver-schillende taken zijn kan je voor een doorschuifsysteem zorgen. Afwisseling maakt het werk een stuk leuker.

De activiteit zelf

TIP! De conservator weet hier veel over te vertel-len, maar jij weet het zeker beter uit te leggen voor je JNM-leden!

TIP! Vlaggenschipsoort: het beheer van een gebied wordt vaak in functie van 1 specifieke soort gekozen (bijvb de rugstreeppad, gentiaanblauwtje…). Andere fauna en flora genieten ook veel voordelen uit dit beheer.

Hoe ziet een goeie werkdag eruit?Iedereen heeft wat te doen en weet hoe het best gebeurt (Briefing!) - Er is voldoende eten en drinken - Er is voldoende materiaal in goeie staat - Iedereen weet hoe het materiaal goed en veilig te gebruiken - Iedereen werkt samen, en de sfeer zit erin!

Net voor het werk

11

VeiligheidDit kan steeds kort en krachtig maar dient wel zeker te gebeuren!

Bijlwerpen, riekgooien en machete-slingeren is uit den boze! Een interactief toneeltje waarbij een verteller vertelt over het materiaal en over de werkwij-ze, terwijl enkele (ervaren) mensen dit voordoen met do’s en don’ts. Hier kan je veel humor in steken en toch een duidelijke boodschap meegeven.

Hoe je het ook doet, doe je de uitleg bij de werkplek zelf, dan kan je alles iets makkelijker en begrijpelijker voortonen. Laat daarbij ook zoveel mogelijk uit de groep zelf komen. Zorg dat de uitleg volledig is maar maak het niet te moeilijk of te lang.

TIP! Net als JNM afdelingen is iedere Natuurpunt afdeling een ‘typetje’ op zich…

Zorg er voor dat er iemand mee is die met het EHBO-materiaal kan werken en die weet hoe er moet gereageerd worden in noodsituaties. Een EHBO koffer die in orde is, moet standaard aanwezig zijn. Heb je er geen, vraag info aan de Werkmacht, of vraag de conservator om een koffer. Hou een GSM en telefoonnummers van hulpdiensten en dokter van wacht bij de hand. Verzekeringsformulieren neem je ook mee.

TIP! Goed beheermateriaal kost veel geld! Draag er zorg voor, verlies het niet. Iedereen die een werktuig krijgt is hiervoor persoonlijk verantwoordelijk.

TIP! Iedereen die met motorisch gereedschap werkt MOET hiervoor ouder zijn dan 18 en vorming gekre-gen hebben!

12

Iedereen werd gebrieft, kreeg taken en veiligheidsinstructies. Dus het werk kan beginnen. Nu is het als werkleider de uitdaging om te blijven focussen op je eigen taken. Herhaal nog eens hierboven wat daarbij het belangrijkst is.

We kunnen je verder enkel nog wat goeie tips geven. Hier komen ze!

TIPs! Verdeel mensen met ervaring onder de mensen met minder ervaring.Zorg voor voldoende pauzes, en neem die in groep. Is een bepaalde groepje al wat moe, motiveer ze even of neem de pauze iets vroeger.Eet en drink voldoende. Eet misschien samen een soepje, een boterham met choco…Wordt er met machines gewerkt, laat die ook af en toe zwijgen. Wat rust in de natuur doet vaak wonderen.Wees positief, zelf al wordt er een grote fout gemaakt.Begint het werk wat trager lopen… Al eens een kleine competitie geprobeerd? Of vorm een ketting van mensen om hout door te geven.Iedereen werkt, niemand aan de kant.Iets afwerken geeft het meest voldoening! Start dus niet met iets onmogelijk…

Aan de slag

13

Samen uit, samen thuis!

Vraag gerust eens aan je leden wat ze ervan vonden. Wat von-den ze leuk, wat iets minder?Vraag nu al wie een sfeerver-slagje schrijft over de activiteit voor het afdelingsblad.

Bedank de conservator voor een goeie ontvangst. Een flesje biowijn, een bakje trappist, een tros bana-nen...?

Indien in meerdere groepjes werd gewerkt. Let er dan op dat iedereen klaar is vooraleer je stopt. Een groep die wat vroeger klaar is kan wat bijspringen bij de rest, of al beginnen opruimen.

Al het materiaal moet verzameld en opgeruimd worden. let je erop dat alle materiaal kan je de dag afsluiten met iets leuk: Sprong in de vijver? Modderge-vecht? Samen een sapke?

Oefff... het werk zit erop

14

Jullie afdeling maakt regelmatig een afdelingstijdschriftje. Alle leden ontvan-gen het, en geloof me vrij, de meesten staan te popelen er in te neuzen. De uitgelezen kans dus om iets kwijt te kunnen over natuurbeheer.

Het is je taak om ervoor te zorgen dat in ieder tijdschriftje één of meerdere artikeltjes komen met als thema natuurbeheer. Wat dat is, daar ben je volledig vrij in, daarom enkele...

Tips!Een natuurbeheeractiviteit is de gemakkelijkste manier om een artikel aan te koppelen. Of het nu ervoor is, of erna:

• Een promoartikel met wat informatie over het gebied of de uit te voeren werken

• Een sfeerverslagje van een activiteit, met enkele foto’s misschien• Een artikel over een specifieke soort die in het gebied voorkomt dankzij het

geleverde werk

Je kan een vast rubriekje schrijven in ieder afdelingstijdschrift, mogelijke the-ma’s zijn: natuurgebieden in de afdeling, verschillende soorten werkmateri-aal…

Al eens samen met de NHS een artikel geschreven? Over de link tussen soorten en beheer misschien?

Hou er rekening mee dat het ogenblik dat de leden het tijdschrift lezen, een stuk later kan vallen dan dat jij het schrijft. Vraag aan de redacteur wanneer het in de bus zal liggen en koppel de thema’s aan het seizoen

Ook de andere leden kunnen eens een artikel schrijven, vragen staat vrij!

Wees creatief, er zijn voldoende thema’s. Zoek je nog wat informatie dan kan je eens neuzen op Natuurpunt.be of het Natuur.Blad. Vraag wat informatie aan een conservator. Bij JNM kan je steeds vragen stellen aan de Werkmacht of een boek van de bib lenen. En natuurlijk heb je nog het WWW!

NB-artikels schrijven

15

… je een natuurbeheeractiviteit plant, beslis je meestal tegelijk. Wat je doet hangt van de nodige werken in het gebied af, wanneer je ze doet hangt af van wat je juist moet gaan doen. En wil je echt graag eens een poel gaan uitschep-pen, zullen je contacten aangeven waar dat te doen is, en wanneer dat best gebeurt.

Zorg voor een goeie datum! Maak dat die niet samenvalt met andere grote activiteiten, feestdagen, communies…Broedende vogels verstoor je liefst niet tussen maart en juli, en een veld vol zeldzame sprinkhanen maai je niet tussen juli en oktober… wanneer je te werk gaat zal dus van veel afhangen. Ga er dus doordacht mee om, vraag raad aan de terreinbeheerder, een kenner of de werkmacht. Toch zijn bepaalde activitei-ten gelinkt aan bepaalde periodes.

zomer

Wat, Waar, wanneer...

Kappen in natte gebiedenAls je bomen moet kappen in zeer natte gebieden valt het aan te raden dit in de zomer te doen, dan is de waterstand meestal het laagst en gaat het afvoeren van de bomen veel sneller dan in het natte seizoen.

HooienGraslanden zijn overal te vinden! Om deze interessan-ter te maken is het HOOIEN ervan noodzakelijk. Hooien betekent zowel maaien als afvoeren en gebeurt van juni tot oktober. Het groot-ste deel kan efficiënt met de tractor of andere machines gebeuren. Let er dus op dat je geen werk verzet dat ma-chinaal kan gebeuren! Exclusievere gebieden zijn vaak het natst en dus niet toegankelijk voor machines. Daarom hebben JNM’ers soms het voorrecht om de mooiste stukjes met de hand te lijf te gaan.

Wanneer?

16

Winter

KnottenOok het knotten van bomen gebeurt in de winter, bij voorkeur in februari. Dan is het namelijk dé Knotmaand van JNM! Kijk daarom eens rond in je buurt of nergens knotwilgen staan die al veel te lang niet meer van hun takken ontdaan zijn. Vanaf november, als het eens goed gevroren heeft en de bladeren zijn weg, tot eind februari (kan soms nog later, maar gebeurt beter niet) is de ideale tijd.

Riet maaien Als we het riet wil-len behouden, dan wordt het in de winter gemaaid.

KappenKappen is zwaar werk. Je zal het er warm van krijgen, dus ideaal voor het koude seizoen. Het kan ook in de zomer, maar dan staan ook nog blaadjes op de bomen, wat het werk veel zwaarder maakt.

17

JAarrond

PlaggenHierbij gaan we de bodem afgraven om de bovenste vruchtbare laag weg te bren-gen, en is er terug plaats voor de planten die graag op arme en zandige bodem voorkomen. Dit is een eeuwenoud systeem dat recent verloren leek gegaan. Het wordt wel vaak toegepast in de Kempen en in een enkel relictgebied in West-Vlaanderen, de Gulke Putten.

Poelen onderhoudenWerk voor JNM’ers is onder meer: ploeteren in het slijk en water… kan heel het jaar, maar afhankelijk van planten en dieren die voor-komen zijn er betere en slechtere momen-ten. Als het kan in de zomer, dan is het warm en fijn om in het water te werken. Er wordt in poelen heel veel organisch materiaal ge-vormd. Als we niets doen groeit de vijver dicht en is hij niet meer echt geschikt voor allerlei insecten, vandaar dat we er af en toe eens als menselijke bulldozers in tekeer gaan.

Exoten bestrijdenEen nieuwtje onder de beheerwerken maar ondertussen helaas wel al goed ingeburgerd: EXOTEN BESTRIJDEN. Bestaat in alle geuren en kleuren maar meestal voorlopig slechts toegepast op planten. Kan eveneens het ganse jaar door gebeuren maar het meest efficiënt nèt voordat de plan-ten hun zaden verspreiden (dus tijdens de bloei!).

En meer:Soms zijn er klusjes waar JNM’ers ook bij kunnen helpen, maar die niet zo dikwijls terug-komen:• Illegale huisjes die afgebro-

ken moeten worden, • afrastering herstellen,• … Voor zo’n klusjes hoor je best eens bij de plaatselijke Na-tuurpunt afdeling.

De Pleziermaker, brengt plezier in jouw afdeling!Alle werkgroepen van JNM Nationaal organiseren interessante nationale en provinciale activiteiten waar je met de afdeling meer dan welkom bent. Ze zijn vaak heel uiteenlopend zoals weekendjes, interessante sessies, dagexcursies, kampen... Ze staan allemaal op de Pleziermaker, een kalender opgezonden naar je afdelingsbestuur.

Neem een kijkje en neem de activiteiten op in je afdelingskalender.

18

Gaan werken in de natuur creëert veel groepssfeer en voldoening achteraf, maar je weet best al dat werken in de natuur niet enkel daarvoor wordt ge-daan. Natuurbeheer wordt altijd eerst gepland, de werken gebeuren, en er wordt regelmatig geëvalueerd en eventueel bijgeschaafd. De grotere natuur-beheerinstanties werken steeds volgens deze drie stappen:

• Natuurbeheerplanning• Natuurbeheer• Evaluatie

Dus waarom ga je met de afdeling het rijtje eens af?

Natuurbeheerplanning en -evaluatie worden veel over het hoofd gezien. Jam-mer, want je leert veel bij als je wat betrokken bent bij de planning. En een evaluatie of de resultaten gaan bekijken met determinatiemateriaal geeft veel voldoening!

Daarom enkele ideetjes die je makkelijk kan proberen met de afdeling:

• Betrek je afdeling bij de planning van het natuurbeheer. Het is veel plezan-ter te weten waarom wordt gewerkt. Dit start met een uitleg bij het begin van een werkactiviteit. Maar de conservator weet je waarschijnlijk op nog manieren te betrekken bij de natuurbeheerplanning.

• Evalueer de natuurbeheeractiviteiten met natuurstudie! Ga met eigen ogen zien wat het werk opleverde! Vraag de conservator wanneer het beste moment is, en organiseer samen met de NHS een leuke natuurstu-dieactiviteit in het gebied. Misschien kan de conservator je gidsen in voor het publiek gesloten delen?!

Je hoeft dit zeker niet voor iedere activiteit te doen. Maar hoe meer de le-den zich betrokken voelen bij het gebied, hoe meer ze zullen genieten van een werkactiviteit.

meer dan werken alleen

In dat opzicht is het leukst indien je met de afdeling actief betrokken kan worden bij het beheer van een stuk natuur. Een lapje natuur door jullie be-heerd? Jaarlijks in hetzelfde gebied werken? Wordt peter of meter van een gebied Wie niet waagt, niet wint!

19

Natuurbeheer lijkt vaak enkel voor de groten weggelegd te zijn, maar eigenlijk is het zeer goed te doen met ook de jongere leden. Daarom piep- en initips!

Sommigen gaan ervan uit dat je geen beheerswerken kan doen met piepers. Niet waar! Het vraagt wel een goede organisatie, veel oplettendheid en vooral verantwoordelijkheid. Daarom een aantal tips om het zo goed mogelijk te la-ten verlopen.• Piepers kunnen niet een hele dag werken. Een hele dag werken is vreselijk.

Als je aan natuurbeheer doet met piepers doe je dit maximum een halve dag. Zorg dat je in de namiddag een spel of excursie voorziet of als de acti-viteit geen hele dag duurt kan je gewoon afsluiten met een leuk spelletje.

• Werk mee met de piepers en vooral met alle piepers. Soms is het beter om zelf niet te werken en gewoon van de ene naar de andere te lopen en op te letten. Voor de kinderen is het leuk dat je met hen een team vormt. Een Dreamteam spreekt altijd aan. Je kan dan bijv. Bij het afvoeren van hout een rij maken en de blokken of takken doorgeven.

• Zijn er er veel piepers, dan kan je ze verdelen in kleine groepjes met een begeleider. Dit werkt vlot en is bovendien overzichtelijk voor de begeleiders.

• Heel belangrijk: piepers kunnen niet eender welk werk uitvoeren. Voorzie dus makkelijk werk waarbij je al snel een resultaat ziet. Vb knotten, maar dan kleinere boompjes met dunne takken, als ze moeten zagen op heel dikke takken is dit ontmoedigend.

• Het is zever als er gezegd wordt dat piepers niet met zaagjes kunnen werken. De kans dat een gewoon lid zich bezeert met een zaag is groter dan dat een pieper dat doet. Zorg er wel voor dat je heel goed uitlegt aan de kinderen hoe ze met materiaal moeten werken. Leer ze de technieken en laat ze eens proberen. Als je ziet dat een pieper toch roekeloos te werk gaat neem je het materiaal af en laat je hem of haar ander werk doen, de takken wegslepen bijvoorbeeld.

• Piepers kunnen met mateiaal wel gevaarlijk zijn als ze dicht bij elkaar in de buurt werken. Zorg er dus voor dat de piepers op enige afstand van elkaar werken als ze met materiaal werken waaraan ze zich kunnen verwonden. Vb: bij het hooien met een riek laat je ze niet tegenover elkaar staan terwijl ze het hooi op een berrie scheppen, hierbij zijn ze is staat om in de pieper tegenover zich te steken.

Wat met piepers en inis

Aan de slag met Piepers

20

Terwijl werken met piepers erg makkelijk en overzichtelijk is, is werken met ini’s soms heel vermoeiend. Ini’s kunnen in tegenstelling tot piepers wel een hele dag werken, maar kunnen ook ongelooflijk lui zijn, of dat lijkt soms zo. Maar dat neemt niet weg dat als ini’s eenmaal op dreef zijn ze bijzonder goede werkers zijn. Hieronder vind je een paar aandachtspunten:• Met ini’s werken is doorgaans hetzelfde als met gewone leden, alleen

hebben ini’s veel meer aanmoediging nodig. Vooral de jongste ini’s kunnen dit goed gebruiken.

• Zoals ik hierboven al zei kunnen ini’s ongelooflijk lui zijn, of het lijkt toch zo. En toch zijn ze altijd present op werkactiviteiten? Het werk is niet altijd even aantrekkelijk voor deze ini’s, maar hun vrienden wel. Het is dan ook belangrijk dat je hun samen laat werken met hun vrienden, dat ze hun verhalen kunnen vertellen aan elkaar en samen kunnen lachen. Doe lekker mee, ini’s hebben best goede humor.

• Ook bij ini’s is het van belang op voorhand uit te leggen waarom je werkt in dat gebied, waar als dat werk toe leid. Stop ook af en toe het werk om naar de plantjes, libellen, kikkers te kijken die je tijdens het werken tegenkomt.

• Piepers werken doorgaans voorzichtig met materiaal. Ini’s ook wel, maar toch zijn de ini’s vaak een beetje roekelozer. Let hier goed op. Als een ini roekeloos werkt is het niet verstandig het materiaal af te pakken, in plaats daarval leg je uit hoe hij/zij er wel mee moet werken en geef je eventueel een aanmaning. Als het natuurlijk echt te ver gaat kan je het materiaal wel afnemen.

• Op inileeftijd is het belangrijkste voor de jongeren om onafhankelijk te zijn. Schenk ze dat ook. Geef ze de kans om dingen zelf te ontdekken en laat ze ook eens wat moeilijker dingen doen. Kettingzagen en bosmaaien is natuurlijk uitgesloten.

Vergeet niet dat alle ini’s anders zijn zijn niet al deze punten steeds van toepassing. Dit hangt ook af van hoe goed je de ini’s kent. Als je je ini’s kent, als je niet tegen hen begint te zeuren, of bazig begint te doen, dan zijn ini’s de leukste gasten om mee te werken. Geef ze respect voor wat ze doen en je krijgt dan ook respect terug.

Aan de slag met inis

TIP! Ga eens naar www.jnm.be/natuurbeheersyllabus voor meer info en tips: onderhoud en gebruik van materiaal, uitvoeren van beheertypes, opstellen van een beheerplan, organisatie van beheeractiviteiten...!

21

po·pu·lair bn, bw; -der, -st 1 bij veel mensen geliefd: ~e muziek 2 al te joviaal; strevend naar populariteit: ~ doen

Is natuurbeheer bij veel mensen geliefd in je afdeling? Super, houden zo! Voer je je taken uit zoals beschreven, dan lukt dat gegarandeerd zonder problemen. Maak dat de kennis doorstroomt naar de jongere leden. En denk af en toe toch eens wie van de afdeling later je functie zou willen overnemen.

Is natuurbeheer toch niet zo geliefd in de afdeling, dan is het jouw uitdaging om de populariteit wat op te krikken. De redenen kunnen zeer divers zijn, daarom lijsten we er hier enkele op met wat ideeën die je misschien verder helpen.

We gaan liever op weekend naar de GaumeIedereen gaat graag naar de mooiere streken van ons land om er het natuurschoon te bestuderen. Maar ook moet veel werk worden verzet voor die resultaten. Waarom ga je niet eens in andere gebieden gaan beheren, iets verder van de deur. Haal je beste Frans maar boven!

Geen succes, niemand komt opdagenStel jezelf en de andere afdelingsgenoten eens de vraag hoe dat komt. Ligt het aan de aankondigingen, komen die te laat, of staat er niet voldoende info in?

ER is niets leuk aan natuurbeheerTracht de activiteiten te variëren en te combineren met dingen die wel aanslaan:

• werken in de poel, en een plons achteraf, • bomen verslepen en erna boomklimmen, • een kampvuur en iets eten, • pannekoeken en chocomelk, • ...

NAtuurbeheer populair houden/maken

TIP! Alle leden van afdeling Gent die meegaan op afdelingskamp, moeten ook deelnemen aan enkele werkdagen net vóór het kamp… Verplicht, maar steeds leuk!

22

ER is meer interesse voor natuurstudieThematische natuurbeheeractiviteiten kunnen soelaas brengen. Neem een vette soort die als vlaggenschipsoort voor het toegepaste natuurbeheer dient. Op www.natuurpunt.be, in de bib of via de Werkmacht kom je gemakkelijk te weten. De conservator van een gebied zal je er ook veel over kunnen vertellen.

hoe of waar kunnen we aan natuurbeheer kunnen doen?

Je hoeft je als afdeling niet te schamen als je dit niet weet. Maar laat het geen reden zijn geen activiteiten te organiseren, het is een makkelijk op te lossen probleem. Er zijn meer dan genoeg mensen in de buurt die je met plezier verder helpen.

Aangezien je ook een gebied nodig hebt zal de conservator van het gebied je het makkelijkst kunnen helpen. Maar andere Natuurpunt leden, de Werkmacht, het JNM-personeel helpen je ook zeer graag. Een kort mailtje of telefoontje doet soms wonderen. (zie CONTACT)

We hebben geen goede relatie met natuurpuntDat het niet met alle mensen botert is normaal, maar om iets bij te leggen is het nooit te laat. Misschien kan je een andere conservator aanspreken in zijn gebied te gaan werken.

Contacteer eens een andere Natuurpunt afdeling die in je grondgebied valt. Doe eens mee aan een nationale werkactviteit van JNM: Groot Heroïsch Werkweekend, een natuurbeheerkamp…

TIP! Net als JNM afdelingen is iedere Natuurpunt afdeling een ‘typetje’ op zich…

wMeedoen aan een project?Ieder jaar bieden de werkgroepen van JNM Nationaal minstens 1 project aan. Volg de site en de afdelingspost op! Heb je zelf een fantastisch project in gedachten, geef dit door aan de werkgroepen. Misschien wordt het wel iets nationaal?!

Naast de projecten van werkgroepen zelf zijn er ook veel samenwerkingen met projecten van natuurpunt, regionale verenigingen, enz.. Abonneer je dus met de afdeling zeker op deze tijdschriften.

23

Hoewel alles meestal vlotjes loopt, kunnen er soms toch problemen of moeilijkheden opduiken. In dit geval is het beter om op tijd hulp te vragen voor je volledig in de put geraakt! Voor elk probleem is er immers wel een oplossing te vinden. Ziehier een aantal “hulplijnen”:

• Bespreek eerst en vooral je probleem met de rest van het bestuur. Misschien weten zij wel raad en bovendien is het ALTIJD goed om af en toe je hart te kunnen luchten als je ergens mee zit.

• Neem ook eens een kijkje in het afdelingsdraaiboek. Dit is een uitgewerkte handleiding die je terug kan vinden op de site. Let wel, het draaiboek is niet toegankelijk voor iedereen. Zorg er dus altijd voor dat je ingelogd bent!

• Je kan ook steeds met al je grote of kleine afdelingsproblemen terecht bij de PAC (oftewel de Provinciale AfdelingsCoördinator). Naast het organiseren van provinciale activiteiten staan ze immers ook volledig ten dienste van de afdelingen.

• Hetzelfde geldt voor de AOP’ers (AfdelingsOndersteunend Personeel). Ook zij staan steeds paraat als je het even niet ziet zitten. Ook als je wilde plannen hebt maar niet goed weet hoe je ze moet realiseren, kan je op hen rekenen.

Als je beroep wil doen op de of hen gewoon eens wil uitnodigen voor één van je activiteiten kan je hen bereiken op deze emailadressen:

PAC.westvlaanderen@jnm.bePAC.oostvlaanderen@jnm.bePAC.antwerpen@jnm.bePAC.limburg@jnm.bePAC.vlaamsbrabant@jnm.beAfdelingsondersteuning Natuur: brecht@jnm.be

Hulp nodig?

De WerkmachtDe Werkmacht heeft als doel om de afdelingen te ondersteunen op vlak van natuurbeheer. De werkmacht heeft een syllabus gemaakt met allerhande nuttige informatie: Hoe onderhoud je materiaal, wat is precies een beheersplan, eten op een werkdag, werken met het paard en nog veel meer. Je kan het allemaal terugvinden in het gedeelte van de werkmacht op de nationale site (www.jnm.be/werkmacht).

Wil je met je afdeling een werkactiviteit organiseren maar weet je niet hoe eraan te beginnen? Wil je over een specifiek onderwerp van natuurbeheer wel meer informatie in je afdeling? Laat het dan weten aan de werkmacht en dan zoeken we samen naar een oplossing. Een kort mailtje volstaat: werkmacht@jnm.be