focused and quick (faq) issue #55 ค าธรรมเนียมการทํา ... ·...
TRANSCRIPT
FOCUSED AND QUICK (FAQ) Issue #55
คาธรรมเนยมการทา FORWARD แพงจรงหรอ?
วรรณวมล สวางเงนยวง
September 26, 2011
ฝายวจยเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทย | วรรณวมล สวางเงนยวง 1
ความปนปวนของระบบเศรษฐกจการเงนโลกตงแตปลายป 2008 ตอเนองดวยการฟนตวในลกษณะ Dual-speed โดยเศรษฐกจประเทศหลกยงมปญหาและความเปราะบางอยหลายดาน ขณะท Emerging markets เตบโตไดดพอควร ทาใหความเชอมนในตลาดการเงนถกกระทบกระเทอนไดโดยง าย ส งผลให ในชวงท ผ านมาคา เ งนบาทเคลอนไหวผนผวนมากขน และความผนผวนนคาดวาจะมตอเนองภายใตสถานการณปจจบน ดงนน ผประกอบการจงจาเปนตองปรบตวและควรใชเครองมอปองกนความเสยงจากอตราแลกเปลยน
มากขน เพอลดหรอจากดความเสยหายจากความผนผวนของอตราแลกเปลยน
อยางไรกด พบวาในประเทศไทยนน เพยงแครอยละ 54 ของผประกอบการขนาดกลางและรอยละ 14 ของผประกอบการขนาดเลกทาธรกรรมปองกนความเสยงฯ ซงหนงในสาเหตทกลาวไวในหลายๆ การศกษา1 คอ การอางวาคาธรรมเนยมการปองกนความเสยงฯ แพง
1 คธาฤทธ (2010) สรยพร และคณะ (2011)
ในประเทศไทย เพยงแค 54% ของธรกจขนาดกลาง
และ 14% ของธรกจขนาดเลก ทาธรกรรมปองกนความเสยง
จากอตราแลกเปลยน เพราะเหนวาตองเสย
คาธรรมเนยมฯ แพงเกนไป
Summary
เศรษฐกจโลกทขยายตวแบบ Dual-speed ทาใหคาเงนบาทมความผนผวนขน ผประกอบการจงควรทาธรกรรมปองกนความเสยงจากความผนผวนของอตราแลกเปลยน แตผประกอบการไทย โดยเฉพาะ SMEs กลบทาธรกรรมดงกลาวนอย เพราะเหนวาคาธรรมเนยมการใชเครองมอปองกนความเสยงฯ แพง
การศกษาโดยอาศยขอมลธรกรรมจานวนมากและวธการทางเศรษฐมต พบวา ปจจยสาคญทเพมตนทนการทาธรกรรม Forward ใหกบผประกอบการ ไดแก (1) ความไมสมมาตรของตลาดเงนตราตางประเทศในบางสถานการณ (2) ความเสยงทผประกอบการจะผดสญญา และ (3) การขาดความเชยวชาญของธนาคารพาณชย ซงจากปจจยทง 3 ประการผประกอบการ SMEs มตนทนการทาธรกรรม Forward สงกวาผประกอบการรายใหญบาง แตทสาคญคอ SMEs มกาไรนอย ดงนน เมอเทยบเปนสดสวนกบกาไรแลว ตนทนการปดความเสยงฯ ของ SMEs จะเสมอนแพงกวาผประกอบการรายใหญมาก
*
* source: http://www.deonetraining.com/list_inhouse.php?cat_id=2 [Access 23 September 2011]
FAQ ISSUE #55 คาธรรมเนยมการทา FORWARD แพงจรงหรอ? September 26, 2011
ฝายวจยเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทย | วรรณวมล สวางเงนยวง 2
FAQ ฉบบ นจ งพยายามตอบวา จร งหรอไมทผประกอบการ SMEs จายคาธรรมเนยมการปองกนความเสยงฯ แพงกวาผประกอบการรายใหญ โดยเลอกทจะกลาวถงคาใชจายในการทาสญญาซอขายเงนตราตางประเทศลวงหนา (หรอสญญา Forward) เพราะเปนเครองมอทไดรบความนยมมากทสด
สญญา Forward คออะไร
Forward คอ สญญาทผประกอบการและธนาคารใหคามนวาจะซอขายเงนตราตางประเทศกนในอนาคต โดยมการกาหนดวนและราคาทจะทาการซอขายตงแตวนททาสญญา ขอดของสญญานคอ ผประกอบการสามารถปดความเสยงจากการเคลอนไหวของอตราแลกเปลยนไดตงแตวนททาสญญากบธนาคาร ทาใหผสงออกทจะไดรบเงนตราจากการขายสนคาในตางประเทศสามารถคานวณรายไดทเปนเงนบาทไดอยางแนนอน และผนาเขาทตองซอของจากตางประเทศสามารถเตรยมคาใชจายทเปนเงนบาทไดโดยไมตองลนผลกระทบจากการเปลยนแปลงของอตราแลกเปลยนอกตอไป
ในกระบวนการท าสญญา Forward ธนาคารจะเสนออตราซอขายแลกเปลยนเงนบาทกบเงนสกลตางประเทศในอนาคต หรอทเรยกกนวา Forward rate มาใหผประกอบการพจารณา ถาผประกอบการคดวา Forward rate ทธนาคารเสนอแพงเกนไป กสามารถตอรองกบธนาคารจนเปนทพอใจกนทง 2 ฝาย แลวจงตกลงทาสญญา (รปท 1)
ปจจยทมสวนกาหนด Forward rate
สาหรบธนาคาร การทาสญญา Forward ไมมการคดคาธรรมเนยม ณ วนทาสญญา แต Forward rate ทแตกตางไปจากอตราแลกเปลยนวนน (ซงเรยกวา Spot rate) ทาใหผประกอบการเขาใจวามการคดคาธรรมเนยม อยางไรกด เปนขอเทจจรงวาธนาคารตองเสนอ Forward rate ทคมกบตนทนตางๆ ของตน และอาจจะบวกกาไรเขาไปบาง ดงนน เราจงควรเรมจากการทาความเขาใจวา หากธนาคารคด Fair price กลาวคอยอมไมหากาไรจากการทาธรกรรมนเลย Forward rate ทจะเสนอใหลกคาจะเปนเทาใด
สรปไดงายๆ วา กรณกาไรเทากบศนย Forward rate ควรจะเทากบตนทนของธนาคารในการทาธรกรรมกบลกคา เพอความชดเจน ขอยกตวอยางกรณลกคาท เปนผ นาเขาตองการซอดอลลาร สรอ. ลวงหนา ธนาคารททาธรกรรมดวยจะตองมตนทนในการซอเงนดอลลาร สรอ. มาเกบไวกอน เพอเตรยมสงมอบใหกบลกคาเมอครบกาหนดสญญา ซงการซอมาเกบไวกอนเปนการปดความเสยงของธนาคารเองจากการเคลอนไหวของอตราแลกเปลยนระหวางวนททาสญญากบวนสงมอบ ตนทนดงกลาวขนอยกบ
ตนทนการกยมเงนบาทในวนนเพอนาไปซอเงนดอลลาร สรอ.
ราคาทธนาคารตองจายเพอซอเงนดอลลาร สรอ. ในวนน (Spot rate)
ดอกเบยทธนาคารจะไดรบจากการนาเงนดอลลาร สรอ. จานวนดงกลาวไปฝากไวกบธนาคารทรบฝากเงนดอลลาร สรอ.
ตนทนท กล าวมาข างตน คอ ต นทนพนฐานทไมวาอยางไรธนาคารกตองม โดยอตราดอกเบยของการก ยมเงนบาทยงสง ตนทนของธนาคารจะเพมขน เชนเดยวกบ Spot rate ทแพงขนจะทาใหตนทนของธนาคารเพม ในขณะทดอกเบยจากการฝากเงนดอลลาร สรอ. ทสงขนมผล
รปท 1: การทาสญญา Forward
FAQ ISSUE #55 คาธรรมเนยมการทา FORWARD แพงจรงหรอ? September 26, 2011
ฝายวจยเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทย | วรรณวมล สวางเงนยวง 3
ในทางตรงกนขาม กลาวคอ ทาใหตนทนของธนาคารลดลง
กรณตวอยางงายๆ นสามารถชใหเหนวา Forward rate จะเทากบ Spot rate กตอเมอตนทนการกเงนบาทเทากบผลตอบแทนจากการฝากเงนดอลลาร สรอ. เทานน หมายความวา ตนทนของการไปกเงนมาซอดอลลาร สรอ. เกบไว หกลบกลบกนกบรายไดจากการถอเงนดอลลาร สรอ. ไดพอด แตหากอตราดอกเบยสองตวไม เท ากน Forward rate กไมจาเปนตองเทากบ Spot rate ดงนน ผประกอบการทเหน Forward rate ไมเทากบ Spot rate ไมควรดวนสรปวาธนาคารกาลงหากาไรจากตน
อยางไรกด ในทางปฏบตมปจจยอนๆ ททาใหธนาคารมตนทนมากกวาทกลาวมาแลว โดยการศกษาของผเขยน (วรรณวมล (2011)) พบปจจยทมผลสาคญตอตนทนการทา Forward ของธนาคารและถกสงผานมายงผประกอบการ ดงน
(1) ความเสยงทธนาคารจะไมสามารถปดความเสยงของตนเองหรอ Square position ไดโดยเรว หรอทาไดแตในตนทนทแพงกวาปกต สาเหตหนงทพบบอยคอ ความไมสมมาตรในตลาดเงน โดยสวนหนงเกดจากพฤตกรรมการปองกนความเส ย งของผป ระกอบการ เอง กล าว คอ ผประกอบการในภาพรวมไมไดปองกนความเสยงอยางสมาเสมอ แตคานงถงทศทางคาเงน (รปท 2) เชน ในชวงทคาเงนบาทโนมออนคา ผนาเขาจะเรงทาสญญา Forward เพอซอดอลลาร สรอ. ลวงหนา ในขณะทผสงออกชะลอการทาสญญา Forward เพอขายดอลลาร สรอ. ลวงหนา สทธกนแลวทาใหมความตองการซอเงนดอลลาร สรอ. มากและกดดนใหคาเงนดอลลาร สรอ. แขงคา ตนทนการ Square position ของธนาคารทในขณะนนมลกคาเปนผนาเขามากจงแพงขนดวยเชนกน
ท น า ส น ใ จ ค อ ก า ร ศ ก ษ า พ บ ว าผประกอบการ SMEs ไดรบผลกระทบจากปญหาความไมสมมาตรของตลาดมากกวาผประกอบการ
รายใหญ ซงกหมายความวา ผประกอบการ SMEs มตนทนการทา Forward แพงเปนพเศษเมอเทยบกบผประกอบการรายใหญในชวงทตลาดเกดความไมสมมาตร
(2) ความเสยงทผประกอบการจะผดสญญา ซงหากเกดการผดสญญาขนจรง ธนาคารจะตอง Unwind position โดยการซอหรอขายเงนตราตางประเทศในขาตรงกนขามกบธรกรรมทลกคาผดสญญาเพอ Square position กลบ ตวอยางเชน ในวนทผนาเขาผดสญญาทจะซอเงนดอลลาร สรอ. ธนาคารจะตองขายเงนดอลลาร สรอ. ทซอมาเกบไวแลวเพอเตรยมสงมอบ แมวา Spot rate ในวนทผดสญญาอาจจะดกวาหรอแยกวา Spot rate ทซอมากได แตโดยรวมความไมแนนอนนเปนการเพมความเสยงใหกบธนาคาร
รปท 2: สวนตางมลคาการทาสญญา Forward
ทมา: ธปท.
ลาน ดอลลาร สรอ.
28
30
32
34
36
38
-5,000
0
5,000
10,000
15,000
20,000
2008 2009 2010 2011
Baht/USD (RHS)
Forward ขาย USD – Forward ซอ USD
Baht/USD
0%
5%
10%
15%
20%
Small Medium Large
Probability of Default
หมายเหต: รปสเหลยมแสดงชวง Interquartile โดยขอบลางและขอบบนคอ คา Percentile ท 25 และ 75 ตามลาดบ สญลกษณ แสดงคามธยฐาน (Median) ทมา: ทมวเคราะหเสถยรภาพเศรษฐกจการเงน สายนโยบายการเงน ธปท.
รปท 3: ขนาดของผประกอบการและโอกาสการผดสญญา
FAQ ISSUE #55 คาธรรมเนยมการทา FORWARD แพงจรงหรอ? September 26, 2011
ฝายวจยเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทย | วรรณวมล สวางเงนยวง 4
ดงนน ธนาคารจงตองคดคาความเสยงดงกลาวรวมอย ในตนทนการใหบรการแกลกคาทมาทา Forward ดวย
โดยทวไป ผประกอบการ SMEs มความเสยงในการผดสญญาสงกวาผประกอบการขนาดใหญ เนองจากมอตรากาไร สภาพคลอง และอานาจตอรองในตลาดตากวา จงทาใหมความสามารถในการรองรบการเปลยนแปลงตา สอดคลองกบขอมลจากฐานขอมลฐานะการเงนรายธรกจ (Business On-line) ทแสดงถงความสมพนธในทางผกผนระหวางโอกาสการผดสญญา (Probability of Default) และขนาดของผประกอบการ (รปท 3) สาเหตนเปนปจจยสาคญททาใหผประกอบการ SMEs มตนทนการทา Forward แพงกว าผประกอบการขนาดใหญ
(3) การใชบรการของธนาคารทมความเชยวชาญในการทาธรกรรม Forward ท ง น ธนาคารทมปรมาณธรกรรมเงนตราตางประเทศสงจะได เปรยบจากการประหยดตนทนตอขนาด (Economies of scale) ซงสวนหนงนาจะสะทอนความเชยวชาญ ทาใหสามารถสงผานตนทนทถกลงใหกบลกคาได จงทาใหลกคาได Forward rate ทดกวาเมอเทยบกบการทาสญญา Forward กบธนาคารทไมม Economies of scale
อนง ผประกอบการ SMEs มกทาธรกรรมกบธนาคารจานวนนอยราย (ตารางท 1) ทาใหโอกาสทจะเลอกใชบรการของธนาคารทมความเชยวชาญมนอยกวาผประกอบการรายใหญ จงนาจะเปนสาเหตอกประการทสงผลใหผประกอบการ
SMEs มตนทนการทา Forward แพงกวาโดยเปรยบเทยบ
(4) แมวาผลกระทบจากปจจย 3 ขอข า ง ต น ล วน แต ท า ใ ห ผ ป ร ะ กอ บ กา ร SMEs เส ย เปร ยบผ ป ระกอบการขนาดใหญ แต ในขณะเดยวกนผลการศกษาพบวา SMEs มลกษณะพเศษบางประการทมาชวยชดเชยบางสวนของความเสยเปรยบทกลาวมาแลว ซงสนนษฐานวาอาจเปนเพราะ SMEs มนโยบายการปองกนความเสยงทยดหยนกวา นนกคอ ถา Forward rate ทธนาคารเสนอแพงมาก SMEs ทบรหารกงเปนกจการของครอบครวอาจเลอกทจะไมทาสญญาเลยกได ในขณะทผประกอบการรายใหญมกจาเปนจะตองทาสญญาอย เพอใหเปนไปตามนโยบายปองกนความเสยงของบรษท ไมวาจะเปนเพราะเปนบรษทขามชาตทบรษทแมมนโยบายการปองกนความเส ยงท ชดเจน หรอเพราะเปนบร ษทจดทะเบยนทฝายบรหารตองตอบคาถามผถอหนใหไดกตาม ความยดหยนในนโยบายการปองกนความเสยงของ SMEs อาจมผลทาใหธนาคารตองจงใจลกคากลมนมากกวาผประกอบการรายใหญกเปนได
การทาสญญา Forward แพงจรงหรอไม
จากสถานการณจาลองทแสดงในงานศกษาของวรรณวมล (2011) พบวาสทธแลว SMEs มตนทนการทา Forward แพงกวาผประกอบการขนาดใหญอยบาง แตทสาคญ คอ เมอ คดเปนสดสวนของกาไร ตนทนของ SMEs สงกวาผประกอบการรายใหญมาก เนองจากโดยเฉลย SMEs มกาไรนอยกวา ดงตวอยางกรณผนาเขาททาสญญา Forward มลคา 10 ลานบาทในรปท 4
ผนาเขาขนาดกลางจะซอเงนดอลลาร สรอ. ลวงหนาแพงกวาผ นาเขาขนาดใหญอย 15,480 บาท2 ขณะทผนาเขาขนาดเลกซอเงนดอลลาร สรอ. ลวงหนาในราคาทแพงกวาผ นาเข าขนาดใหญ
2 คานวณจากผลของสมการถดถอยทหาความสมพนธระหวาง Forward rate กบปจจยตางๆ
ตารางท 1: สดสวนของผประกอบการจาแนกตามจานวน ธนาคารทใชบรการปองกนความเสยงฯ ป 2008 (รอยละ)
ลกษณะของกจการ
สงออกอยางเดยว นาเขาอยางเดยว
เลก กลาง ใหญ เลก กลาง ใหญ 1 ธนาคาร 81 54 24 78 50 22 2 ธนาคาร 17 34 34 19 35 32
> 3 ธนาคาร 2 12 42 3 15 46 ทมา : วรรณวมล (2011)
FAQ ISSUE #55 คาธรรมเนยมการทา FORWARD แพงจรงหรอ? September 26, 2011
ฝายวจยเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทย | วรรณวมล สวางเงนยวง 5
26,835 บาท แมสวนตางนดไมมากนกเมอเทยบกบมลคาสญญา แตเมอเปรยบเทยบกบกาไร3 พบวา ตนทนการปองกนความเสยงของผนาเขาขนาดกลางและเลกสงมาก คดเปนรอยละ 26 และ 37 ของกาไร ตามลาดบ ในขณะทผ นาเขารายใหญจายเพยงรอยละ 12 ของกาไร จงไมนาแปลกใจท ผประกอบการจะบนวาการทาสญญา Forward แพง โดยเฉพาะ SMEs ทมอตรากาไรนอยและมความ สามารถในการรบการเปลยนแปลงตา
นยเชงนโยบาย
ผลการศกษาขางตนนาไปสนยเชงนโยบายวา หากทางการตองการชวยลดตนทนการปองกนความเสยงฯ ใหกบ SMEs อยางเปนรปธรรม ทางการควรเสรมสรางความเขมแขงและความนาเชอถอของ SMEs หรอทา Portfolio pooling
3 กาไรของผประกอบการ คอผลคณระหวาง Operating profit margin (OPM) กบยอดขาย โดยคามธยฐานของ OPM ของผประกอบการขนาดใหญ กลาง และเลก เทากบรอยละ 2.95 1.93 และ 1.64 ของยอดขาย ตามลาดบ ซงคานวณมาจากสดสวนรายไดกอนจายดอกเบยและภาษตอยอดขาย อาศยฐานขอมลฐานะการเงนรายธรกจ (Business On-line) ระหวางป 1999-2007 และในกรณตวอยางนสมมตใหยอดขายเทากบ 10 ลานบาท
เพอลดความเสยงของธนาคารทใหบรการแก SMEs และควรปลอยใหคาเงนเคลอนไหวไปตามกลไกต ล า ด ม า ก ก ว า ท เ ป น อ ย เ พ ร า ะ จ ะ ท า ใ หผประกอบการปองกนความเสยงอยางสมาเสมอขนเนองจากไมสามารถคาดเดาทศทางคาเงนไดโดยงาย ซงจะสงผลใหตลาดเงนตราตางประเทศมความสมมาตรเพมขนกวาทเปนอย นอกจากน ทางการควรสงเสรมใหเกดการแขงขนระหวางธนาคารพาณชยในการใหบรการในดานนดวย
Contact author:
วรรณวมล สวางเงนยวง
นกวจยอาวโส ฝายวจยเศรษฐกจ
สายนโยบายการเงน [email protected]
References
คธาฤทธ สทธกล (2010) “ทาไม SME ไมปองกนความเสยงจากคาเงน” FAQ ฉบบท 12 ฝายวจยเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทย
ศนยวจยกสกรไทย (2010) “SMEs สงออกกบการประกนความเสยงคาเงนทามกลางทศทางเงนบาทแข งค า” ป ท 16 ฉบบ ท 2981 วน ท 5 พฤศจกายน 2553
สรยพร วนานภณฑ, พรนภา ลลาพรชย, ไพบลย พงษไพเชฐ และปรญดา สลสถร (2011) “ผลกระทบจากอตราแลกเปลยนและขอจากดในการปองกนความเสยง” mimeo ธนาคารแหงประเทศไทย
วรรณวมล สวางเงนยวง (2011) “องคประกอบของตนทนการทาธรกรรม Forward: นยตอการตดสนใจปองกนความเสยงจากอตราแลกเปลยนของผประกอบการ” นาเสนอในงาน 2nd BOT Research Workshop ทโรงแรมพทยา แมรออท รสอรท แอนด สปา วนท 10-11 มถนายน 2554
Note: * อตรากาไร คอสดสวนรายไดกอนจายดอกเบยและภาษตอยอดขาย จากฐานขอมลฐานะการเงนรายธรกจ (Business On-line) ซงเปน คามธยฐาน (Median) ระหวางป 1997-2007 ทมา: วรรณวมล (2011)
รปท 4: เปรยบเทยบตนทนการปองกนความเสยงฯ กบกาไรของผประกอบการ (กรณผนาเขา)
บาท
295,000
193,000
164,000
34,12849,608 60,964
0
50,000
100,000
150,000
200,000
250,000
300,000
Large Medium Small
Profit
Hedging cost
บทความนสาเรจลลวงไปไดดวยดเพราะความชวยเหลอและคาแนะนาจากคณรง มลลกะมาส และคณกฤตชญา พฒนจกร ผเขยนขอขอบพระคณ