erken - world banksiteresources.worldbank.org/turkeyinturkishextn/...erken Çocukluk gelişimi latin...

erken

erken

erken

gelişimi

erken

erken

çocukluk

çocukluk

çocukluk

gelişimi

gelişimi

gelişimierken çocukluk

gelişimiLatin Amerika ve Karayipler’e

Neler Vaat Ediyor?

Erken Çocukluk GelişimiLatin Amerika ve Karayipler’eNeler Vaat Ediyor

Latin Amerika’da her yıl beş yaşın altında 300.000 çocuk yaşamını yitirmektedir. Dokuz milyondan fazla çocuk yetersiz beslenmekte ve 22 milyon çocuk da okul öncesi eğitim alamamaktadır. Bu nedenle, bu çocuklar ilkokul öncesinde düşünsel açıdan uyarılmamaktadır. Tüm bu çocukların eşit fırsatlara sahip oldukları bir

dünya düşlüyorum. Bu düşü gerçekleştirmek için, erken çocukluk gelişimine yatırım yapmalıyız. Yoksulluğu ve eşitsizliği azaltmak ve çocukların tam potansiyellerine ulaşmalarını sağlamanın en iyi yolu budur. Dünyanın git gide eşitsizliğin hâkim olduğu bir yer haline geldiği günümüzde, tarih bizi, içinde yaşadığımız toplumu daha iyi bir toplum haline getirmek için attığımız somut adımlarla yargılayacak. Bu kitabı dünyadaki tüm liderler ve politika yapıcıların okuması gerektiğini düşünüyorum. Kendimi çocukların yaşamlarını iyileştirmeye adadım ve sizi de çocukların yaşamlarında olumlu bir değişiklik yapmaya davet ediyorum. Çünkü daha iyisini hak ediyorlar”.

Günümüzde erken çocukluk gelişimine (EÇG) yatırım yapmanın, daha aydınlık bir gelecek için hayati bir önem taşıdığına inanıyorum. Her şeyin ötesinde, çocuklara yatırım yapmak ahlaki sorumluluğumuzdur. Küresel ölçekli birçok çalışma, EÇG programlarının küçük bir çocuğun fiziksel ve duygusal gelişimini iyileştirmeye

ve çocuğun okulda öğrenme yeteneğine yaptığı katkıyı ortaya koymaktadır. Ne yazık ki, pek çok ülkenin, EÇG programlarını uygulamaya koyabilmesi için ilk önce bütünlüklü politikalar oluşturması gerekiyor. Küresel ekonomik krizin dünyadaki yoksul çocuk sayısının artmasına neden olduğu ve ülkelerde gelirler ve bireyler arasındaki uçurumları derinleştirdiği günümüzde, bu tür hayati önem taşıyan hizmetleri uygulamaya koymak için daha fazla beklememek gerekiyor.

“Dünya Bankası, tüm çocukların tam potansiyellerine ulaşmaları için yoksulluğu azaltmak ve fırsatları iyileştirmek için atılan her türlü adımı desteklemeye kendini adamıştır. EÇG’ye yapılan yatırım çocuklar açısından oldukça büyük bir önem taşırken, uzun vadede de herkes için faydalı bir yatırım haline gelecektir. Zamanla, EÇG programları ekonomik büyümeye, suçun ve eşitsizliğin azaltılmasına ve uyuşmazlıkların giderilmesine katkı yapacaktır. Elinizdeki bu kitap, EÇG yatırımlarının sayısının ve kalitesinin artırılmasında önemli bir itici güç olacaktır. Latin Amerika ve Karayiplerdeki ülkelerin, bölgedeki tüm çocuklar için daha iyi bir gelecek inşa edeceğine inancımın tam olduğunu belirtmek isterim.

Shakira,sanatçı; ALAS Vakfı kurucusu ve aktivist

Pamela Cox,Başkan Yardımcısı Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi

Dünya Bankası

©W

OR

LD B

AN

K P

HO

TO L

IBR

AR

Y/S

CO

TT

WA

LLA

CE

Yönetici Özeti

©W

OR

LD B

AN

K P

HO

TO L

IBR

AR

Y/S

CO

TT

WA

LLA

CE

io de Janeiro’nun gecekondu mahallelerinde ya da Guatemala’da kırsal bir kasabada dünyaya gelen bir çocuk, Roma’da ya da Los Angeles’ta dünyaya gelen bir çocukla aynı fırsatlara sahip

değildir. Ancak, yalnızca içinde bulunduğu sosyoekonomik koşulların çocuğun geleceği üzerinde etkisi yoktur. Çocuğun yaşamının ilk birkaç yılındaki beyin gelişimi de bu konuda önemli bir rol oynayabilir.

Bu oldukça yeni bir düşünce. Yakın zamana kadar, insanların, beyinleri tam olarak gelişmiş bir biçimde doğdukları düşünülüyordu. Ayrıca insanların genetiksel olarak önceden belirlenmiş yeteneklere sahip olarak doğdukları ve ebeveynler ya da bakıcılar, çocuğun yaşamının ilk birkaç yılında ne yaparsa yapsın, bu durumun değişmeyeceği genel kanıydı. Başka bir deyişle, bireylerin beyin gelişiminde, eğitim ya da deneyim oldukça küçük bir rol oynayabilirdi.


Son bilimsel araştırmalar, durumun tam tersi olduğunu gösterdi. Çocuk doğduktan sonra da beyin gelişmeye devam etmekte ve yeni sinirsel bağlar oluşturmaktadır. Ayrıca, son araştırmalara göre, doğum öncesi dönemden altı yaşına kadar, beslenme, bilişsel uyarılma ve çocuk bakımının, çocuğun sağlığı ve bilişsel ve sosyo-duygusal yeteneklerinin tam anlamıyla gelişmesine büyük bir katkısı bulunmaktadır.

Yoksul ailelerin çocukları, genellikle, gelişimleri için kritik öneme sahip bu tür bir bakımdan yoksun kalmaktadır. Bu durum okul başarısı, yüksek ücretli iyi bir iş bulma ve topluma uyum sağlama karşısında büyük bir engel oluşturabilir. Elbette, yoksul ve yoksul olmayan ailelerin çocuklarına sağladıkları bakım olanakları arasındaki farklar, yetişkinlik döneminde de önemli sonuçlara neden olmaktadır.

Emiliana Vegas ve Lucrecia Santibanez, Erken Çocukluk Gelişimi Latin Amerika ve Karayipler’e Neler Vaat Ediyor adlı bu çalışmada, bölgedeki erken çocukluk eğitimi (EÇG) programları arasından seçilen birkaç programı inceleyerek ve bu programların oluşturulması, uygulaması ve kurumsallaştırılmalarından dersler çıkararak, EÇG programlarıyla ilgili bilgi eksikliğini gidermeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, bu çalışmada EÇG programlarının gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki etkisi de mercek altına alınmıştır. Vegas ve Santibanez bu çalışma ile, söz konusu EÇG programlarıyla ilgili daha özenli değerlendirme ve maliyet hesabı yapılması gerektiğinin de altını çizerek, Latin Amerika ve Karayiplerde bu tür programlar için daha büyük yatırımlar yapılması gerektiği konusunda önemli kanıtlar ortaya koymaktadır. Daha sağlıklı değerlendirme ve maliyet takibi yapmak, bölgedeki tüm çocuklar, özellikle düşük gelirli ailelerin çocukları için, kaliteli EÇG programlarının etkin bir biçimde nasıl tasarlanacağı, finanse edileceği ya da bu programlar ile bu çocuklara nasıl ulaşılacağıyla ilgili önemli veriler elde edilmesini sağlayacaktır.

Erken Çocukluk GelişimiTarihine Bir Bakış

Bireylere yatırım yapmanın iyi bir fikir olduğu uzun zamandır düşünülmektedir. Yaklaşık yarım yüzyıl önce, birçok araştırmacı, insanlara yatırım yapmanın, sermayeye yatırım yapmak kadar kârlı olabileceğini göstermiştir. Schultz (1961, 1971), Birleşik Devletler’de eğitimin, üretimin büyümesinde büyük bir önemi olduğunu deneysel olarak ispatlamıştır.

Mincer (1958), eğitimdeki farklılıkların, yaşamın ileriki aşamalarında, ücretler arasındaki farklara yansıdığını deneysel olarak gösteren ilk kişi olmuştur. Becker (1964), bu çalışma ve diğer birçok araştırmacının çalışmasını bir araya getirmiş ve şu anda “insan sermayesi

kuramı” adını verdiğimiz kuramı ortaya koymuştur. Bu teori, eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik üzerinden insanlara yapılan yatırımlar ve bu yatırımların hem bireysel kazanç ve yaşam kalitesi hem de bir bütün olarak toplum üzerindeki yararları arasındaki ilişkiyi ince-leyen, yakın zamanlı birçok çalışmanın temelini oluşturmaktadır.

Araştırmalara göre, erken çocukluk müdahaleleri, çocukların sahip olduğu fırsatların eşit bir düzeye getirilmesi ve yoksulluk ve eşitsizliğin nesilden nesile geçişinin önüne geçmede önemli bir politika oluşturma aracı olabilir. Nobel ödüllü James Heckman ve meslektaşları son çalışmalarını, daha önceki bu araştırmalar üzerine inşa etmiş ve insan sermayesi oluşturmanın, yaşamın ilk yıllarında başlayan ve yaşam boyunca devam eden dinamik bir süreç olduğunu göstermiştir. Heckman ve meslektaşları, erken çocukluk yıllarında etkin olan faktörlerin, ileriki yıllardaki çıktıları belirleyen yeteneklerin gelişiminde önemli bir rol oynadığını, şüpheye yer bırakmayan bir biçimde göstermiştir.1

Erken çocukluk gelişimi üzerine yapılan yakın tarihli diğer çalışmalar ile, hem bilişsel (dil ve matematik gibi) hem de bilişsel olmayan (toplumsal ve öz disiplin gibi) yeteneklerin okul başarısı ve işgücü piyasasında üretkenlik için büyük bir önem taşıdığı vurgulanmaktadır.

İnsan sermayesi oluşturma, yaşamın ilk yıllarında başlayan ve yaşam boyunca devam eden dinamik bir süreçtir.1 Bkz. Heckman 2006, Cunha et al. 2005; Cunha ve Heckman 2007; Carneiro ve Heckman 2003.


Önemli bir bulguya göre, aile çevresi çocuğun yeteneklerinin gelişiminde önde gelen etkendir. Bu nedenle, çocuğun yaşamının erken dönemlerinde aileler arasındaki farkları ortadan kaldırmaya yönelik erken müdahaleler, eşitsizliklerin en aza indirilmesine katkıda bulunabilir. Ayrıca, çocuğun ailesi ve ailesinin geliri, insan sermayesinin ve okul başarısını geliştirme konusunda, ileriki yıllar yerine erken çocukluk yıllarında çok daha fazla belirleyici olmaktadır.

Analitik Çerçeve

Güncel araştırmalardan elde edilen bulgular, üç ana EÇG çıktısının, tüm yaşamı etkileyen fırsatlar ve çıktıları belirlediğini göstermektedir:

i. dil ve okuryazarlık edinimini kapsayan bilişsel gelişim,

ii. diğer bireylerle ilişki kurma yeteneğini kapsayan sosyo-duygusal gelişim ve

Erken Çocukluk Gelişimi: Analitik Çerçeve

Bağlam

Makro(ülke düzeyinde)

Mikro(aile düzeyinde)

• ekonomik gelişim ve büyüme

• yoksulluk

• Siyasetçiler ve toplumun EÇG’ye kendilerini tam olarak adamaları

• kültürel inanışlar

• ırksal ve etnik çeşitlilik

• kadın işgücü katılımı

• insan hakları

• aile özellikleri

• sosyo-ekonomik artyetişim

• anne sağlığı

• çocuk sağlığı ve dengeli beslenme

• toplam aile geliri

• anne-baba eğitimi ve istihdamı

• anne-babalık uygulamaları/aile çevresi

©WORLD BANK PHOTO LIBRARY/JULIO PANTOJA

iii. boy, ağırlık, dengeli beslenme ve diğer fiziksel göstergeleri içine alan fiziksel sağlık ve gelişim. Burada ayrı olarak listelenmelerine rağmen, özellikle bilişsel ve sosyo-duygusal gelişim olmak üzere, bu üç çıktı birbirlerine bağlantılıdır.

Şekilde de görüldüğü gibi, çerçeve çocuk gelişiminin bir vakum içinde gerçekleşmediğini kabul etmekle başlıyor. Herhangi bir ülkede, makro bağlam – ekonomik, siyasi ve sosyal durum – çocukların sağlığını, küçük çocuklar ve çocukları yetiştirenlerin yararlanabileceği türde programları ve bu programları yürüten kuruluşları doğrudan etkileyen sosyal politikaların doğası ve kapsamını etkilemektedir. Aynı anda, mikro bağlam – yaşamının ilk yıllarından çocuk ve esas bakıcısı arasındaki etkileşim – çocuğu, ilerideki gelişimini belirleyecek bir sürece dâhil eder. Ayrıca, çocuklara, çocukları yetiştirenlere ya da her ikisine de yönelik olarak hazırlanmış programlar, hizmetler ve politikalar, bu etkileşim ve süreci etkilemektedir.

Çocukların yaşamlarının ileriki yıllarında ortaya çıkacak farklılıkları ortadan kaldırmaya çalışmak yerine, EÇG programları yoluyla, çocuklar için ayrılan fonları eşit bir hale getirerek, eşitsizliği azaltmak daha etkili olabilir.

Erken çocukluk gelişimi çıktıları

• Bilişsel gelişim

• Sosyo-duygusal gelişim

• Fiziksel gelişim ve büyüme

EÇG politikaları

• Sağlık, hijyen ve dengeli beslenme

• Eğitim

• Yoksullukla mücadele

Yaşam çıktıları

• Okula devam

• Sağlık

• Doğurganlık

• Kazanç

• Riskli davranışlar

©W

OR

LD B

AN

K P

HO

TO L

IBR

AR

Y/A

LFR

ED

O S

RU

R


EÇG’ye NedenYatırım Yapılmalı?

Yoksulluk ve eşitsizlik doğum anından itibaren kendini göstermektedir. Yoksul bir ailede dünyaya gelen bir çocuğun anne babası büyük bir olasılıkla düşük seviyede eğitim almış, düşük kaliteli işte çalışan ve düşük ücret alan kişiler olacaktır. Ayrıca büyük bir olasılıkla bu çocuklar, su ve temizlik, sağlık ve eğitim gibi kamu hizmetlerinden de daha az yararlanmaktadır.

Dünyanın en yoksul ülkelerinin bazılarının, çocuk sağlığı konusunda diğer ülkelere göre daha kötü göstergelere sahip olması pek de şaşırtıcı değil. Örneğin Bolivya’da, ortalama çocuk ölüm oranı yüzde 50’yi aşarken, Guatemala’da çocukların yüzde 40’ı büyüme geriliği yaşamaktadır.

Hatta bazı araştırmalarda, öğrencilerin zayıf eğitim çıktılarının, ailelerinin düşük sosyoekonomik durumlarıyla bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Ferreira ve Gignoux tarafından 2000 Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA), okuma ve matematik test sonuçları üzerine yapılan bir incelemeye göre, sonuçlardaki değişimin yaklaşık yüzde 15-25’i öğrencilerin anne-babalarının eğitim seviyeleri, işleri ve oturdukları yerler (küçük kasaba, kırsal kesim, büyük şehir) ile açıklanabilmektedir.

Bu duruma, Latin Amerika’nın dünyada en yüksek eşitsizlik oranına sahip bölgelerden biri olduğu gerçeği eklenince, bu yoksulluk döngüsünü kırma ihtiyacı daha da fazla kendini gösteriyor. Ortalama olarak bölge, gelir dağılımı, siyasi etki,

Latin Amerika’da, demir eksikliği (kansızlık) oldukça sık görülmektedir. Küçük çocukların neredeyse yarısı bu rahatsızlıktan muzdariptir (Galiani 2007 ve Caulfield et al. 2006). Kansızlığın çocuklarda zayıflık, fiziksel gelişimde gerilik, zayıf bir bağışıklık sistemi ve gecikmiş bilişsel ve psikomotor gelişimine neden olduğu bilindiğinden (Galiani 2007), bu istatistikler Latin Amerika’da çocuk gelişimi çıktılarıyla ilgili endişelere neden oluyor.

©WORLD BANK PHOTO LIBRARY

kendini ifade etme ve sağlık ve eğitim çıktılarında eşitsizlik konusunda Sahraaltı Afrika’nın ardından ikinci sıradadır (De Ferranti et al. 2003).

Yeterli oranda EÇG müdahalesi, düşük gelirli ailelerin çocukları için fırsatların eşitlenmesini sağlayacak ve Latin Amerika ve Karayipler’deki çocuklar için daha iyi bir gelecek vaat edecektir. Çocuk ile çevresi arasında pozitif etkileşimler oluşturmak ve zayıf uyarılma ve bakımın negatif etkilerini ortadan kaldırmak gibi, erken çocukluk döneminde beyin gelişimine katkıda bulunacak pozitif deneyimler teşvik edilerek sosyo-ekonomik dezavantajların üstesinden gelmek için birçok şey yapılabilir. Şili, Kolombiya, Hindistan ve Güney Afrika’da gerçekleştirilen, ebeveynlerle ilgili bir çalışmada, örneğin, yüksek düzeyde anne duyarlılığının, okulöncesi çağdaki çocuklarda bilişsel yeteneklerin gelişmesine ve davranış sorunlarının azalmasına yardımcı olduğu gözlemlenmiştir.

Şu anda, bölgede erken çocukluk gelişimini destekleyen programların çoğu, hacim, sunulan hizmetler ve hizmeti sunma biçimi gibi konularda çeşitlilik gösteren, birbirinden bağımsız çabalardan öteye gidememektedir. Ayrıca, Latin Amerika’daki EÇG hizmetlerinin kapsamı oldukça düşüktür. Varolan programlar, olası faydalanıcı nüfustan, özellikle küçük çocuklardan yalnızca çok küçük bir bölümüne

ulaşabilmektedir. Örneğin, Rio de Janeiro belediye yönetimi, belediye kreşlerinde yaklaşık 11.000 aileye hizmet sunmaktadır. Ancak talep edilen sayının bunun yaklaşık 10 katı olduğu hesaplanmaktadır.

Bölgede birçok ülke, yalnızca çok kısa süre önce EÇG uygulamalarına bütünsel bir yaklaşım benimsemeye başlamıştır. Bu tür yaklaşımlar oldukça faydalıdır, çünkü EÇG programlarının birçoğu çok disiplinlidir ve sağlık, hijyen ve dengeli beslenme, eğitim ve yoksulluğu azaltma gibi birçok alanda müdahaleyi bünyesinde barındırmaktadır. Üstelik, günümüzde, bölgede EÇG programlarında çalışan kişilerin çoğu, sağlık sigortası ya da benzer hizmetlerden faydalanmayan yardımcı elemanlardır.

Latin Amerika ve Karayipler nüfusunun yüzde 20’si yoksulluk

sınırının altında yaşamaktadır.

%20

Bölgedeki birçok ülkede, çocukların birçoğu yeterli düzeyde besin, uyarılma ve bakım alamamaktadır.

Yeterli EÇG

Yetersiz EÇG

©WORLD BANK PHOTO LIBRARY/EDWIN HUFFMAN

Bölgesel EÇGProgramlarına Genel Bir Bakış

Latin Amerika ve Karayiplerde, ülkeler içindeki farklılıklar genellikle ülkeler arasındaki farklılıkları da yansıtmaktadır. 2005 ve 2006 yıllarında ailelerle yapılmış anketlere göre, Şili ve Kosta Rika’da 0-6 yaş grubundaki çocukların yüzde 10’undan azı yoksulluk sınırında ya da altında yaşarken,


bu sayı Bolivya, El Salvador, Nikaragua ve Peru’da yüzde 50’ye yakındır (CEDLAS verilerinden yol çıkarak Dünya Bankası tahminleri). Bölgedeki bazı ülkelerde, çocuklar eğitim, sağlık sigortası ve aşı gibi temel EÇG hizmetlerine erişebilmektedir. Bu ülkelerin erken çocukluk gelişimi göstergeleri gelişmiş ülkelerin standartlarına oldukça yakındır. Ancak Bolivya, El Salvador, Guatemala ve Nikaragua gibi diğer ülkelerde, özellikle en düşük beşte birlik gelir düzeyinde ve yerli halklar arasında yaşayan küçük çocuklar oldukça dezavantajlı durumdadır.

Şili, Jamaika ve Peru gibi bazı ülkeler ulusal bir EÇG politikası oluşturmuş ya da oluşturma sürecine girmişlerdir. Örneğin Şili’de, eski Başbakan Michelle Bachelet’nin EÇG’ye olan güçlü siyasi bağlılığı sonucunda, programlar için ayrılan finansman artmış ve Şili’de çocuklara yönelik sosyal güvenlik sisteminde önemli bir reform gerçekleştirilmiştir.2 Söz konusu reform ile, programlar ve hizmetler Planlama Bakanlığı’nın yönetimi ve yüksek danışmanlık ve teknik konseyinin teknik gözetimi altına girmiştir.

Bölgedeki EÇG programları, çeşitli çıktılarda önemli yararlar sağlamıştır. Meksika’da yürütülen Şartlı Nakit Transferi (ŞNT) programlarının küçük çocukların fiziksel gelişimleri üzerinde oldukça olumlu etkileri olduğu gözlemlenmiştir, ancak bu

Özellikle bölgedeki beslenme ve destek programları, hem çocukların fiziksel sağlık ve büyümelerini iyileştirmek hem de daha iyi bilişsel çıktılar elde etmek için önemlidir.

©WORLD BANK PHOTO LIBRARY

programlar faydalanıcıların bilişsel çıktılarını geliştirmekte etkili olamamıştır. Bölgedeki diğer Şartlı Nakit Transferi programlarıyla ilgili yapılan değerlendirmeler sonucunda, söz konusu programların küçük çocukların okulöncesi eğitim alma olasılığını artırdığı (Şili) ve çocukların gelişiminde yaşanılan gecikmeleri azalttığı (Nikaragua) saptanmıştır.

Jamaika, Bolivya, Honduras, Nikaragua ve bölgedeki diğer ülkelerde yürütülen anne-baba programları, anne-babaların çocuk yetiştirme ve çocukların uyarımına yönelik teknikleri geliştirebileceklerini göstermektedir. Jamaika gibi bazı ülkelerde ise, dikkatli bir biçimde değerlendirilen anne-baba programları, anneler için oldukça yararlı olmakta, annelerde depresyon oranlarını düşürmek gibi yararlar sağlamaktadır. Arjantin ve Uruguay’da yürütülen erken eğitim ve okulöncesi programları, çocukların dil ve matematik test sonuçları, davranış becerileri ve uzun-vadede eğitim kazançlarının, okulöncesi eğitimden önemli ölçüde yararlandığını göstermektedir.

Özellikle bölgedeki beslenme ve destek programları, hem çocukların fiziksel sağlık ve büyümelerini iyileştirmek hem de daha iyi bilişsel çıktılar elde etmek için önemlidir. Bu bulgu, Meksika’da yürütülen çocuklar ile hamile ve çocuk emziren kadınlar için devlet destekli süt ve süt zenginleştirme programları, Kolombiya ve Guatemala’da yürütülen dengeli beslenme ve erken çocukluk bakım programları ve Meksika ile Kolombiya’da yürütülen Şartlı Nakit Transferi programlarından elde edilen verilerle ortaya konulmuştur. Bulgulara göre, düşük-gelirli ailelerin çocuklarına yönelik EÇG programlarının dengeli beslenme ile ilgili bölümleri önemli yararlar barındırmaktadır.

Ayrıca, birçok çalışma sonucunda, sağlık kontrolü ve büyüme sürecinin takibinin faydaları üzerinde durulan programların da olumlu etkileri olduğu görülmüştür. Örneğin Meksika, Kolombiya ve Honduras’ta yürütülen Şartlı Nakit Transferi programlarında, nakit transferleri çocukların sağlık merkezlerine giderek, periyodik olarak fiziksel muayene olabilmeleri için önkoşuldur. Şartsız nakit transferi programlarının bile, Ekvador’da olduğu gibi kısmen evde daha iyi beslenmeleri sayesinde, çocukların motor becerileri ve diğer gelişim göstergelerinin gelişimde olumlu etkileri olduğu görülmektedir.

Guatemala, Jamaika, Kolombiya, Nikaragua ve Bolivya’da yürütülen programlardan elde edilen bulgulara göre, beslenme desteği sağlayan müdahalelerin, anne-baba eğitimi, erken çocukluk bakımı ve dengeli beslenme gibi birçok stratejiyi bünyesinde barındıran müdahalelerle birlikte, çocukların dil edinimi, mantık yürütme, sözcük dağarcığı ve okula devam gibi konularda olumlu etkileri olduğunu göstermektedir.

Genel olarak bakıldığında, Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde yürütülen EÇG programlarının çocukların bilişsel ve sosyo-duygusal gelişimleri ve aynı zamanda fiziksel sağlık ve büyümelerinde oldukça önemli ilerlemeler vaat ettiği görülmektedir. Bu etkiler özellikle, yoksul ailelerden gelen çocuklar için yararlı olmaktadır.2 Şili’de çocuklara yönelik bir sosyal güvenlik sistemi inşa etmenin bir diğer önemli itici nedeni de, kadın işgücü katılımında artışa ihtiyaç duyan büyümekte olan ekonomidir.

Günümüzde Latin Amerika’da 5 yaşın altındaki

çocukların yüzde 10’una gelirden düşen pay günde bir dolardan azdır.

1$©

WO

RLD

BA

NK

PH

OTO

LIB

RA

RY

/CU

RT

CA

RE

NM

AR

K

Politika Önerileri


Bu araştırmadan önemli birkaç politika önerisi çıkmaktadır. İlk olarak, her şey eşit olduğunda, erken çocukluğa yapılan yatırımların getirisi, daha sonraki yıllarda yapılacak yatırımların getirisinden daha yüksek olacaktır, çünkü faydalanıcıların bu yatırımlardan istifade edecekleri daha uzun zamanları olmaktadır.

İkinci olarak, insan sermayesine yapılan yatırımların ek getirileri olacaktır. İyileştirilmiş EÇG çıktıları eğitim kazanımı, sağlık ve işgücü performansında iyileşmelere yol açacaktır. Üçüncü olarak, eğitim politikalarının büyük bir önem taşımasına rağmen, yalnızca eğitim için yapılanlar fırsatların eşit bir hale getirilmesi ve eşitsizliğin azaltılmasında yeterli olmamaktadır. Erken yıllarda, hem çocuklara hem de, bilişsel ve bilişsel olmayan becerilerin gelişiminde önemli bir rol oynadıkları için, ailelerine yatırım yapmak oldukça hayati önem taşımaktadır.

EÇG yatırımlarıyla ilgili politika oluştururken göz önüne alınması gereken önemli bir etken bulunmaktadır: “EÇG yatırımları, eşitlik ve verimlilik arasında herhangi bir ödünleşim içermemektedir.” Örneğin Currie’ye (2001) göre, yaşamlarının ileriki yıllarında farkları ortadan kaldırmaya çalışmak yerine, EÇG programları yoluyla çocukların erken yaşlarda sahip oldukları yetenekler arasındaki farkları en aza indirmeye çalışarak eşitsizliği azaltmaya odaklanmak daha verimli olacaktır. EÇG yatırımları, maliyetlerine oranla oldukça önemli yararlar sağladıkları için, maliyet-etkin olmakla kalmayıp, ayrıca yetişkinlik döneminde, genelde eşitlenemez olarak görülen, vergi ve gelir transferi gibi çıktıları eşit bir hale getirmeyi amaçlayan programların bünyesinde barındırdığı ahlaki tehlikelerin birçoğundan kaçınılmasını sağlar.

EÇG müdahalelerinin hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde birçok yarar sağlayabildiği kanıtına dayanarak, erken çocukluk gelişimi Latin Amerika ve Karayiplerde bir ulusal öncelik haline gelmelidir. EÇG müdahaleleri, bölgede yoksul ve zengin nüfus arasındaki git gide büyüyen sosyal ve gelir uçurumunu kapatmak için önemli bir araç sunmaktadır. Ayrıca, bu tür müdahaleler, yoksul insanların içinde bulundukları koşulları yaşamlarının ileriki bir safhasında iyileştirmeyi amaçlayan müdahalelerden daha maliyet-etkindir. Son olarak, EÇG programları, bölgede çocuk gelişiminin önündeki, yetersiz beslenme, hastalık, büyüme geriliği ve okuma-yazma bilmemek gibi, ilk akla gelen

Yoksul ailelerin çocukları, genellikle

yeterli miktarda besin, uyarılma

ve bakım alamamaktadır.

engelleri ortadan kaldırmak için de önemli bir araçtır. Latin Amerika ve Karayipler’deki ülkeler, EÇG programlarına yapılan yatırımları etkin bir biçimde artırmak için ulusal EÇG politikaları geliştirmeye teşvik edilmektedir. En iyi şekilde, bu politikalar, sağlık, beslenme, eğitim, su, hijyen, temizlik ve yasal koruma gibi hizmetleri de içeren, küçük çocukları etkileyen farklı politika alanları arasında bağ oluşturmaktadır.

Günümüzde, bölgedeki ülkelerin eğitime yaptıkları toplam harcamalardan EÇG yatırımlarına ayırdıkları pay, yüzde 1’in altındaki değerlerle yüzde 12 arasında seyretmektedir.Yakın zamanda, büyük ölçekli şartlı nakit transferi programlarından edinilen deneyimler, bu tür programların kapsamının nasıl genişletileceğiyle ilgili önemli bilgiler sağlamaktadır, ancak bütünsel EÇG müdahaleleri kurumlar arasında işbirliği oluşturmada önemli ve karmaşık sorunlar ortaya çıkartmaktadır. Ulusal bir politika geliştirirken, ülkeler, geleneksel mekanizmalar yoluyla, yürürlükte olan başarılı programların destek almaya devam etmelerini ve programların maliyeti, yürütülmesi ve etkileriyle ilgili yeterli bilginin politika yapıcıların kullanımına sunulmasını sağlamalıdır. Yürürlükte olan programların finansal, siyasi ve hukuki devamlılığını ve bir ülkenin sağlık, eğitim ve sosyal güvenlik kurumları arasında koordinasyonu sağlamak için gerekli olan stratejiler, ulusal politika oluşturma yolunda yapıtaşı görevi görebilirler.

erken - world banksiteresources.worldbank.org/turkeyinturkishextn/...erken Çocukluk gelişimi latin...

Documents