deprem erken uyari sİstemlerİ

www.jeofizik.org.trYıl:22, Van Depremi ve Deprem Özel Sayısı, 2011

50

DEPREM

ERKEN uYARI SİStEMLERİ

Dr. Hakan Asaf ALÇIK

Jeofizik Yüksek Mühendisi

[email protected]

1. DEPREM ERKEN uYARI NEDİR?

1990 yıllarından itibaren ça-lışmalarını depremlerin kısa sürede tespit edilmesi ve de-ğerlendirilmesi konusunda yo-ğunlaştıran bilim insanları, son 20 yıl içerisinde sürekli gelişen elektronik, haberleşme ve bilgi-sayar teknolojilerinden de ya-rarlanarak, deprem yer hareketi gözlemlerinin kayıt süresi içinde ve gerçek zamanda değerlen-dirilmesine yönelik çalışmalara hız vermişlerdir (Kanamori et al. 1997). Gerçek Zamanlı Sismo-loji konusunun da şekillenmesi-ni sağlayan bu çalışmalar, dep-rem zararlarının azaltılmasına yardımcı olacak yeni yolları da ortaya çıkarmıştır. Bu anlamda dünyadaki gelişmelere en iyi örnekler;deprem acil müdaha-le (Benz et al. 2001;Erdik et al. 2003; Gee et al. 1996;Hauksson et al. 2001;Kanamori et al. 1991; Wu et al. 2001, 2002) ve dep-rem erken uyarı (Allen and Ka-namori, 2003; Erdik et al. 2003; Espinosa-Aranda et al. 1995;Wu and Kanamori, 2005;Wenzel et al. 1999;Wu et al. 1999) konu-sundaki gelişmelerdir.

Acil müdahale bilgisi, yoğun yerleşim alanlarında konuşlan-dırılmış kuvvetli yer hareketi kayıtçılarından oluşan bir şebe-ke kullanarak, yıkıcı bir deprem sırasında ve sonrasında gerekli bilgilerin hızlı bir şekilde toplan-ması ve analiziyle sağlanır. Acil müdahalede amaç, mümkün olan en kısa sürede elde edile-cek hasar dağılım haritasının en hızlı şekilde ilgili kurumlara gön-derilmesidir.

Deprem erken uyarı (kısaca EU) ise hasar yaratabilecek dü-zeyde bir deprem oluşumunu, kaynağına en yakın konumlarda gerçek zamanda tespit edilmesi ve bir uyarı sinyalinin üretilme-sidir. Sinyalinin otomatik olarak ilgili kurumlara iletilmesi;yüksek gerilim hatlarındaki akımın ke-silmesi, fabrika, nükleer santral ve rafinerilerin faaliyetlerinin durdurulması, metro, tramvay ve tren gibi toplu taşıma araç-larının durdurulması gibi birçok önemli tedbirlerin alınmasını mümkün kılar.

Bir deprem sırasında oluşan sismik dalgalar farklı hızlarda hareket ettiklerinden deprem

kayıt istasyonlarına da belirli sı-ralarda ulaşırlar. Öncelikle hızı 5.0-7.4 km/sn arası değişen P dalgası, ardından da 3.0-4.0 km/sn ile S dalgası gelir (Clark 1971). P ve S dalgalarının bir is-tasyona varış zaman farkı, dep-remin odağından uzaklaştıkça da artar. Bu artış “EU” anlamın-da zaman kazanmaktır. Ayrıca, deprem istasyonları ile ana veri merkezi arasında radyo frekan-sı ile yapılan veri iletişim hızının da çok yüksek olması (300.000 km/sn) EU sisteminde önemli yer tutar.

Bazı EU sistemleri P dalgasının ilk birkaç saniyesinden fayda-lanarak manyitüd ve lokasyon tayini yapar ve buna bağlı ola-rak uyarı/alarm üretirler (Ashi-ya 2004). Mühendislik amaçlı kurulan bazı EU sistemleri de P dalgasının saptanmasına ça-lışmadan sadece gelen sismik dalganın genliğinin belirli bir eşik seviyesini aşıp aşmadığını kontrol ederek uyarı yaparlar (Erdik et al. 2003). EU sistem-leri, sismik cihazların ve olası depremin dışmerkez konumu-na bağlı olarak birkaç saniye ile onlarca saniye öncesinden

JEOFİZİK BÜLTENİwww.jeofizik.org.tr

51

Bildiri

bir tesisin, alanın veya bölgenin

uyarılmasına ve gerekli görülen

otomasyon sistemlerinin kapatıl-

masına olanak sağlarlar. Bir EU

sistemi şu bileşenlerden oluşur

(şekil 1);

ve buna ba!lı olarak uyarı/alarm üretirler (Ashiya 2004). Mühendislik amaçlı kurulan bazı EU sistemleri de P

dalgasının saptanmasına çalı"madan sadece gelen sismik dalganın genli!inin belirli bir e"ik seviyesini a"ıp

a"madı!ını kontrol ederek uyarı yaparlar (Erdik et al. 2003). EU sistemleri, sismik cihazların ve olası depremin

dı"merkez konumuna ba!lı olarak birkaç saniye ile onlarca saniye öncesinden bir tesisin, alanın veya bölgenin

uyarılmasına ve gerekli görülen otomasyon sistemlerinin kapatılmasına olanak sa!larlar. Bir EU sistemi "u

bile"enlerden olu"ur ("ekil 1);

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 1: Eu Sistemlerinin Temel Bile#enleri Şekil 1: Eu Sistemlerinin Temel Bileşenleri


52

Bildiri

-Sismik istasyonlar,

-Veri işlem merkezi için gerekli bilgisayar ve yazılım,

-Veri işlem merkezi ile istasyon-lar arasında sürekli veri iletişimi-ni sağlayacak cihazlar

-Uyarı sinyalinin iletilmesi için gerekli tertibat (Alcik 2010).

EU anlamında ilk fikir ve düşün-ce gazeteci J. D. Cooper tarafın-dan sunulmuştur (Cooper 1868). Hayward Fayında oluşan 7.0 büyüklüğündeki deprem sonra-sında San Fransisko Şehri’nin dışına, 10-100 km arası uzaklık-larda, sismik detektörlerin konul-masını ve büyük bir sarsıntının bu ağı tetiklemesi durumunda da bir sinyalin telgraf yardımıyla şehre gönderilerek çanın çalın-masını önermiştir.

Modern bir örnek Heaton (1985) tarafından verilmiştir. Heaton

(1985) Güney Kaliforniya Eyale-ti için genişbandlı kayıtçılardan oluşacak SCAN (Seismic Com-puterized Alert Network=Sismik Bilgisayarlandırılmış Uyarı Ağı) adını verdiği bir sismik ağ öner-miştir. Bu öneriler öncü birer fikir olarak tarihte yerine almıştır.

EU sistemi anlamında hayata geçirilen ilk örnek Japon Demir-yolları tarafından hızlı trenlerin yavaşlatılması ve durdurulması amacıyla 1960’lı yıllarda işleti-me alınan mekanik alarm özel-likli sismograflardan oluşan sis-temdir (Ashiya 2004).

1989 yılındaki Loma Prieta (Ka-liforniya) Depremi (Mw=6.9) son-rasında oluşan ve uzun süre de-vam eden artçı sarsıntılardan, dışmerkezden yaklaşık 100 km uzaklıktaki Oakland Şehri’nde hasar gören karayollarında ça-lışan işçileri haberdar etmek

amacıyla Bakun et al. (1994) ta-rafından dört sensörden oluşan basit ve pratik sistem EU siste-mi kurarak, yaklaşık 20 saniyelik bir uyarı zamanı kazandırmıştır.

Günümüzde birçok ülke EU sis-temi kurmuş ve kurmaya da ça-lışmaktadır. EU sistemi kurulu ve yöntemleri üzerine yoğunlaşan ülkelerin başında;Japonya (As-hiya 2004), Meksika (Espinosa-Aranda et al. 2011; Iglesias et al. 2007), Tayvan (Wu and Kanamori, 2005, 2008), Ro-manya (Wenzel et al. 2001), Türkiye (Alcik et al. 2009;Erdik et al. 2003), Amerika Birleşik Devletleri (Allen and Kanamori 2003;Wurman et al. 2007), İtal-ya (Satriano et al., 2011;Zollo et al. 2009), İsviçre (Allen et al. 2009) ve Çin (Peng et al. 2011) gelir. (şekil 2).

-Sismik istasyonlar,

-Veri i"lem merkezi için gerekli bilgisayar ve yazılım,

-Veri i"lem merkezi ile istasyonlar arasında sürekli veri ileti"imini sa!layacak cihazlar

-Uyarı sinyalinin iletilmesi için gerekli tertibat (Alcik 2010).

EU anlamında ilk fikir ve dü"ünce gazeteci J. D. Cooper tarafından sunulmu"tur (Cooper 1868).

Hayward Fayında olu"an 7.0 büyüklü!ündeki deprem sonrasında San Fransisko $ehri’nin dı"ına, 10-100 km

arası uzaklıklarda, sismik detektörlerin konulmasını ve büyük bir sarsıntının bu a!ı tetiklemesi durumunda da bir

sinyalin telgraf yardımıyla "ehre gönderilerek çanın çalınmasını önermi"tir.

Modern bir örnek Heaton (1985) tarafından verilmi"tir. Heaton (1985) Güney Kaliforniya Eyaleti için

geni"bandlı kayıtçılardan olu"acak SCAN (Seismic Computerized Alert Network=Sismik Bilgisayarlandırılmı"

Uyarı A!ı) adını verdi!i bir sismik a! önermi"tir. Bu öneriler öncü birer fikir olarak tarihte yerine almı"tır.

EU sistemi anlamında hayata geçirilen ilk örnek Japon Demiryolları tarafından hızlı trenlerin

yava"latılması ve durdurulması amacıyla 1960’lı yıllarda i"letime alınan mekanik alarm özellikli sismograflardan

olu"an sistemdir (Ashiya 2004).

1989 yılındaki Loma Prieta (Kaliforniya) Depremi (Mw=6.9) sonrasında olu"an ve uzun süre devam

eden artçı sarsıntılardan, dı"merkezden yakla"ık 100 km uzaklıktaki Oakland $ehri’nde hasar gören

karayollarında çalı"an i"çileri haberdar etmek amacıyla Bakun et al. (1994) tarafından dört sensörden olu"an

basit ve pratik sistem EU sistemi kurarak, yakla"ık 20 saniyelik bir uyarı zamanı kazandırmı"tır.

Günümüzde birçok ülke EU sistemi kurmu" ve kurmaya da çalı"maktadır. EU sistemi kurulu ve

yöntemleri üzerine yo!unla"an ülkelerin ba"ında;Japonya (Ashiya 2004), Meksika (Espinosa-Aranda et al. 2011;

Iglesias et al. 2007), Tayvan (Wu and Kanamori, 2005, 2008), Romanya (Wenzel et al. 2001), Türkiye (Alcik et

al. 2009;Erdik et al. 2003), Amerika Birle"ik Devletleri (Allen and Kanamori 2003;Wurman et al. 2007), #talya

(Satriano et al., 2011;Zollo et al. 2009), #sviçre (Allen et al. 2009) ve Çin (Peng et al. 2011) gelir. ("ekil 2).

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 2: Deprem Eu Sistemine Sahip Ülkeler (Allen 2011)

2. DÜNYADA KURULU ERKEN UYARI S!STEMLER!

2.1. Japonya

Japon Demiryolları tarafından 1960’lı yıllarda hızlı trenler için hat boyunca 20 km’de bir mekanik

alarm özellikli, alarm-sismometreleri olarak da adlandırılan sismograflar konulmu"tur. E"ik seviyeleri 40 gal

(=40 cm/sn2) olarak ayarlanmı"tır. 1970 yıllarda ise Tohoku Hızlı Tren sistemimin kurulmasıyla Pasifik

Şekil 2: Deprem Eu Sistemine Sahip Ülkeler (Allen 2011)


53

Bildiri

2. DÜNYADA KuRuLu ERKEN uYARI

SİStEMLERİ

2.1. Japonya

Japon Demiryolları tarafından 1960’lı yıllarda hızlı trenler için hat boyunca 20 km’de bir me-kanik alarm özellikli, alarm-sismometreleri olarak da adlan-dırılan sismograflar konulmuş-tur. Eşik seviyeleri 40 gal (=40 cm/sn2) olarak ayarlanmıştır. 1970 yıllarda ise Tohoku Hızlı Tren sistemimin kurulmasıy-la Pasifik Okyanusu kıyısına cepheden tespit amacıyla sis-mograflar konularak depremin büyüklüğüne göre trenlerin dur-durulması amaçlanmıştır.

Depremin P dalgasını kulla-narak dışmerkez ve büyüklük tahmini yapan, yaklaşık 3 sn’de alarm veren proto-tip UrEDAS (Urgent Earthquake Detection and Alarm System=Acil Dep-rem Saptama ve Alarm Sistemi) 1985 yılında kurulur (Nakamura 1988). 20 km’lik alanı kapsa-yabilen bu sistemi 1998 yılında 200 km’lik alanı kapsayan Com-pact UrEDAS takip eder.

şekil 3’de Japon Demiryolların-da kullanılan UrEDAS ve Com-pact UrEDAS’lar gösterilmiştir (Ashiya 2004). UrEDAS’ların yeni jenerasyonları;FREQL (Fast Response Equipment against Quake Load=Deprem Yüküne Karşı Hızlı Cevap Ve-ren Teçhizat) ve FREQL-Light

Okyanusu kıyısına cepheden tespit amacıyla sismograflar konularak depremin büyüklü!üne göre trenlerin

durdurulması amaçlanmı"tır.

Depremin P dalgasını kullanarak dı"merkez ve büyüklük tahmini yapan, yakla"ık 3 sn’de alarm veren proto-tip

UrEDAS (Urgent Earthquake Detection and Alarm System=Acil Deprem Saptama ve Alarm Sistemi) 1985

yılında kurulur (Nakamura 1988). 20 km’lik alanı kapsayabilen bu sistemi 1998 yılında 200 km’lik alanı

kapsayan Compact UrEDAS takip eder.

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 3: Japonya’da Hızlı Tren Sistemlerinde Kurulu Uredas ve Compact Uredas Cihazlarının Da$ılımı (Ashiya 2004)

"ekil 3’de Japon Demiryollarında kullanılan UrEDAS ve Compact UrEDAS’lar gösterilmi"tir (Ashiya

2004). UrEDAS’ların yeni jenerasyonları;FREQL (Fast Response Equipment against Quake Load=Deprem

Yüküne Kar"ı Hızlı Cevap Veren Teçhizat) ve FREQL-Light modelleri kullanıma sunulmu"tur (Saita et al.

2008). Nakamura (1988) tarafından geli"tirilen yöntem de büyüklük tayini, P dalgasının genli!inden, dı"merkez

mesafesi tayini ise büyüklük-genlik ili"kisi kullanılarak yapılmaktadır. Ayrıca, Japon Demiryolları EQAS

(Earthquake Quick Alarm System=Deprem Hızlı Alarm Sistemi) olarak adlandırılan hızlı büyüklük ve

dı"merkez mesafesi hesaplayan sistemi 2000 yılından sonra devreye almı"tır (Ashiya 2004). EQAS sisteminin

algoritmasını B-Delta metodu olu"turur. Metot, depremin ilk 3 saniyesini kullanarak depremin dalga formuna bir

fonksiyon fit eder. En küçük kareler yöntemi kullanarak saptanan fonksiyonun a ve b katsayıları yardımıyla

“gelmekte” olan depremin mesafesi ve büyüklü!üne karar verilmektedir (Odaka et al. 2003).

Japonya’da ulusal çapta deprem uyarı sisteminin geli"mesi 1995 yılındaki Kobe Depremi sonrasında çok sayıda

ulusal sismik a! ve istasyonların kurulmasıyla olmu"tur (Okada et al. 2004). NIED (National Research Institute

for Earth Science and Disaster Prevention=Yer Bilimleri ve Zararların Önlenmesi için Ulusal Ara"tırma

Enstitüsü) tarafından 800 ivmeölçer, JMA (Japan Meteorology Agency=Japonya Meteoroloji Kurumu)

tarafından 200 ivmeölçerin sa!lanmasıyla ("ekil 4) ortak çalı"tırılan sisteminde, herhangi bir istasyon 100

cm/sn2 nin üzerinde bir yer hareketi kaydetti!inde, e"ik seviyesinin a"ılması prensibiyle uyarı tetiklenir

(Kamigaichi et al. 2009).

!

!

!

!

modelleri kullanıma sunulmuş-tur (Saita et al. 2008). Naka-mura (1988) tarafından geliş-tirilen yöntem de büyüklük ta-yini, P dalgasının genliğinden, dışmerkez mesafesi tayini ise büyüklük-genlik ilişkisi kullanıla-rak yapılmaktadır. Ayrıca, Japon Demiryolları EQAS (Earthquake Quick Alarm System=Deprem Hızlı Alarm Sistemi) olarak ad-landırılan hızlı büyüklük ve dış-merkez mesafesi hesaplayan sistemi 2000 yılından sonra devreye almıştır (Ashiya 2004). EQAS sisteminin algoritmasını B-Delta metodu oluşturur. Me-tot, depremin ilk 3 saniyesini kullanarak depremin dalga for-muna bir fonksiyon fit eder. En küçük kareler yöntemi kullana-rak saptanan fonksiyonun a ve b katsayıları yardımıyla “gel-mekte” olan depremin mesafesi

ve büyüklüğüne karar verilmek-tedir (Odaka et al. 2003).

Japonya’da ulusal çapta dep-rem uyarı sisteminin gelişmesi 1995 yılındaki Kobe Depremi sonrasında çok sayıda ulusal sismik ağ ve istasyonların ku-rulmasıyla olmuştur (Okada et al. 2004). NIED (National Rese-arch Institute for Earth Science and Disaster Prevention=Yer Bilimleri ve Zararların Önlen-mesi için Ulusal Araştırma Ens-titüsü) tarafından 800 ivmeöl-çer, JMA (Japan Meteorology Agency=Japonya Meteoroloji Kurumu) tarafından 200 ivme-ölçerin sağlanmasıyla (şekil 4) ortak çalıştırılan sisteminde, herhangi bir istasyon 100 cm/sn2 nin üzerinde bir yer hareketi kaydettiğinde, eşik seviyesinin aşılması prensibiyle uyarı tetik-lenir (Kamigaichi et al. 2009).

Şekil 3: Japonya’da Hızlı Tren Sistemlerinde Kurulu Uredas ve Compact Uredas Cihazlarının Dağılımı (Ashiya 2004)


54

Bildiri

Ülke boyunca 20-25 km’de bir cihazlandırma sağlanmıştır (Allen et al. 2009). Ayrıca, sis-temde ilâve olarak ağ yaklaşımı da uygulanır. Yaklaşıma göre kaynağın karakterize edilişi tek veya daha fazla istasyondaki P

dalgasının tespitine dayanır. İlk önce lokasyon tespiti yapılır. Tek istasyon P dalga tespitiyle dış-merkez mesafe tayinine çalışılır (Odaka et al. 2003). Bir veya daha fazla istasyon tarafından P dalgasının tetiklenmesiyle “dep-

rem bölgesi” belirlenir. Yer hare-ketinin başlangıcının daha çok sayıda istasyon tarafından tetik-lenmesiyle de gözlemsel geliş zamanlarından yararlanılarak lokasyon verilir. Büyüklük tahmi-ni ise P dalga genliği-büyüklük

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 4: Japonya’da EU Sisteminde Kullanılan !stasyonların Da$ılımı (Kamigaichi et al. 2009)

Ülke boyunca 20-25 km’de bir cihazlandırma sa!lanmı"tır (Allen et al. 2009). Ayrıca, sistemde ilâve olarak a!

yakla"ımı da uygulanır. Yakla"ıma göre kayna!ın karakterize edili"i tek veya daha fazla istasyondaki P

dalgasının tespitine dayanır. #lk önce lokasyon tespiti yapılır. Tek istasyon P dalga tespitiyle dı"merkez mesafe

tayinine çalı"ılır (Odaka et al. 2003). Bir veya daha fazla istasyon tarafından P dalgasının tetiklenmesiyle

“deprem bölgesi” belirlenir. Yer hareketinin ba"langıcının daha çok sayıda istasyon tarafından tetiklenmesiyle de

gözlemsel geli" zamanlarından yararlanılarak lokasyon verilir. Büyüklük tahmini ise P dalga genli!i-büyüklük

cetvelinden faydalanılarak yapılır. Sürekli gözlenen üç bile"en dalga formunun vektörel toplamındaki genlik

artı"ıyla büyüklük hesaplaması sürekli güncellenir (Allen et al. 2009;Kamigaichi 2004). #lave olarak, önceden

belirlenmi" büyüklük ve "iddet e"ik seviyelerinden herhangi birinin olası bir deprem sırasında hesaplanan

büyüklük veya en büyük sismik "iddet de!eri tarafından a"ılması sonucunda bir “uyarı” verilir. Japonya’da e"ik

seviyesi de!erleri büyüklük için 6, ölçe!i 0-VII arasında de!i"en JMA "iddet de!eri için 5 alınmı"tır (Kamigaichi

2004). Geli"tirilmi" Mercalli $iddet cetveline göre ise VII ve üstünde bir de!er elde edilmesi durumunda, JMA

tarafından halka uyarı yayını yapılır. Halka uyarı yapılmasında en uygun yol olarak televizyon ve radyo kanalları

seçilmi"tir (Allen et al. 2009;Kamigaichi et al. 2009). NHK (Japan Broadcasting Corporation=Japon Yayın

Şekil 4: Japonya’da EU Sisteminde Kullanılan İstasyonların Dağılımı (Kamigaichi et al. 2009)


55

Bildiri

cetvelinden faydalanılarak yapı-lır. Sürekli gözlenen üç bileşen dalga formunun vektörel topla-mındaki genlik artışıyla büyüklük hesaplaması sürekli güncellenir (Allen et al. 2009;Kamigaichi 2004). İlave olarak, önceden belirlenmiş büyüklük ve şiddet eşik seviyelerinden herhangi bi-rinin olası bir deprem sırasında hesaplanan büyüklük veya en büyük sismik şiddet değeri tara-fından aşılması sonucunda bir “uyarı” verilir. Japonya’da eşik seviyesi değerleri büyüklük için

6, ölçeği 0-VII arasında değişen JMA şiddet değeri için 5 alın-mıştır (Kamigaichi 2004). Geliş-tirilmiş Mercalli Şiddet cetveline göre ise VII ve üstünde bir değer elde edilmesi durumunda, JMA tarafından halka uyarı yayını ya-pılır. Halka uyarı yapılmasında en uygun yol olarak televizyon ve radyo kanalları seçilmiştir (Allen et al. 2009;Kamigaichi et al. 2009). NHK (Japan Bro-adcasting Corporation=Japon Yayın Şirketi) dokuz servis ka-nalıyla (analog ve sayısal TV,

radyo kanalları) servis sağla-maktadır. NHK’ nın yanında 122 adet televizyon, 25 adet FM rad-yo ve 34 adet AM radyo şirketi 2008 yılından itibaren destek ve hizmet vermektedir. Ek olarak, iki GSM şebekesi de yaklaşık 21 milyon kullanıcıya ücretsiz destek vermektedir (Kamigaic-hi et al. 2009). Japonya’da EU sinyalinin kullanımına örnekler ve uyarının iletilmesi şematik olarak şekil 5’de sunulmuştur (Doi 2011).

$irketi) dokuz servis kanalıyla (analog ve sayısal TV, radyo kanalları) servis sa!lamaktadır. NHK’ nın yanında

122 adet televizyon, 25 adet FM radyo ve 34 adet AM radyo "irketi 2008 yılından itibaren destek ve hizmet

vermektedir. Ek olarak, iki GSM "ebekesi de yakla"ık 21 milyon kullanıcıya ücretsiz destek vermektedir

(Kamigaichi et al. 2009). Japonya’da EU sinyalinin kullanımına örnekler ve uyarının iletilmesi "ematik olarak

"ekil 5’de sunulmu"tur (Doi 2011).

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

! !

"ekil 5: Japonya’da EU Sisteminin Kullanımına Örnekler ve Uyarının !letim Yollarının "ematik

Görünümü (Doi 2011)

JMA tarafından kullanılan sistem, bir ülkenin tamamını kapsayan tek sistem olma özelli!ine sahiptir ve

bütün erken uyarı sistemleri içinde en aktif olarak çalı"anı Japonya tarafından uygulanmaktadır. JMA tarafından

sa!lanan deprem erken uyarı bilgisi;kurum, kurulu" ve halkın depreme kar"ı uyarılmasını sa!layacak yönde

tasarlanmı"tır. Kamigaichi et al. (2009) tarafından sistemin etkili olabilmesi için uyarı mesajlarının amacının,

prensibinin, erken uyarının teknik sınır ve imkânlarının, uyarı mesajı alındı!ında do!ru hareketin ve davranı"ın

ne olması gerekti!inin halka çok iyi anlatılması gerekti!i belirtilir.

2.2. Meksika

Dünyada halka yönelik uyarı yapabilen ilk EU sistemidir. Meksika $ehri için EU sisteminin kurulmasına 19

Eylül 1985 tarihindeki (Ms=8.1) Michoacan Depremi etken olmu"tur (Espinosa-Aranda et al. 1995). Bütün

çalı"maları Meksika $ehri valili!ince desteklenen sistem, 1991 yılının A!ustos ayında devreye alınmı"tır.

Yakla"ık 300km’lik “Guerrero” kıyısı boyunca ortalama 25 km’de bir olmak üzere toplam 12 adet ivmeölçer

konulmu"tur ("ekil 6) (Espinosa-Aranda et al. 2011).

!

!

!

Şekil 5: Japonya’da EU Sisteminin Kullanımına Örnekler ve Uyarının İletim Yollarının Şematik Görü-nümü (Doi 2011)

JMA tarafından kullanılan sis-tem, bir ülkenin tamamını kap-sayan tek sistem olma özelliği-ne sahiptir ve bütün erken uyarı

sistemleri içinde en aktif olarak çalışanı Japonya tarafından uy-gulanmaktadır. JMA tarafından sağlanan deprem erken uyarı

bilgisi;kurum, kuruluş ve hal-kın depreme karşı uyarılmasını sağlayacak yönde tasarlanmış-tır. Kamigaichi et al. (2009) tara-


56

Bildiri

fından sistemin etkili olabilmesi

için uyarı mesajlarının amacı-

nın, prensibinin, erken uyarının

teknik sınır ve imkânlarının,

uyarı mesajı alındığında doğru

hareketin ve davranışın ne ol-

ması gerektiğinin halka çok iyi

anlatılması gerektiği belirtilir.

2.2. Meksika

Dünyada halka yönelik uya-rı yapabilen ilk EU sistemidir. Meksika Şehri için EU sistemi-nin kurulmasına 19 Eylül 1985 tarihindeki (Ms=8.1) Michoa-can Depremi etken olmuştur (Espinosa-Aranda et al. 1995).

Bütün çalışmaları Meksika Şehri valiliğince desteklenen sistem, 1991 yılının Ağustos ayında devreye alınmıştır. Yak-laşık 300km’lik “Guerrero” kıyısı boyunca ortalama 25 km’de bir olmak üzere toplam 12 adet iv-meölçer konulmuştur (şekil 6) (Espinosa-Aranda et al. 2011).

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 6: SAS Sistemine Ait Cihazların Konumu (Espinosa-Aranda et al. 2009)

Cepheden tespit yönteminin en güzel örne!i olan bu sistem, olası bir deprem sırasında Meksika $ehrine

yakla"ık 60 sn önceden uyarı verebilmektedir (Iglesias et al. 2007). SAS (Sistema de Alerta Sísmica=Sismik

Uyarı Sistemi) olarak adlandırılan sistemde otomatik olarak P ve S dalgaları tespit edilir. Tespit, e"ik seviyesi ve

STA/LTA (short term average/long term average=kısa süreli ortalama/uzun süreli ortalama) yakla"ımı ile yapılır.

Depremin saptanmasının ardından istasyon ivme de!erlerinin sürekli toplanmasıyla ifade edilen bir karakteristik

fonksiyon yardımıyla deprem uyarı süreci ba"latılır. Daha sonra büyüklük hesabı ve elde edilen büyüklük

de!erine göre de yerel radyo kanalı üzerinden 5.0%M<6.0 için “kısıtlı alarm”, Mb!6.0 içinse “halka yönelik

alarm” uyarısı yapılır. Nisan 2009 sonuna kadar yakla"ık 2700 civarında deprem kaydeden SAS sistemi, P

dalgasının tetiklenmesinin ardından 13 adet deprem için halka uyarısı, 53 adet deprem için de önleyici amaçlı

ikaz sinyali üreterek uyarı yayınlamı"tır (Suarez et al. 2009). $u an 80 adet özel ve devlet ilkokuluna, metroya,

ayrıca anla"ma yapılarak 280’den fazla noktaya (acil durum organizasyonları, kamu binaları, enstitüler) uyarı

vermektedir. EU zamanı açısından elde edilen en iyi netice 72 saniye uyarı zamanıyla 14 Eylül 1995 tarihinde

vuku bulan 7.3 büyüklü!ündeki Copala Depreminde gerçekle"mi"tir (Espinosa-Aranda et al. 2011).

15 Haziran 1999 tarihindeki 6.7 büyüklü!ündeki Oaxaca’yı etkileyen deprem sonrasında Oaxaca Sivil

Savunma Bölümü CIRES (Centro de Instrumentacion y Registro Sismico A.C=Sismik Kayıt ve Cihazlandırma

Merkezi) bölümünden Oaxaca için bir EU sistem tasarımı ve kurulumu istemi"tir. SASO (Sistema de Alerta

Sismica de Oaxaca=Oaxaca Sismik Uyarı Sistemi) olarak adlandırılan sistem 2003 yılında tamamlanmı"tır. $u

ana kadar SASO tarafından 3 adet uyarı, 5 adet orta büyüklükteki deprem için de önleyici amaçlı uyarı sinyali

yayınlanmı"tır.

Şekil 6: SAS Sistemine Ait Cihazların Konumu (Espinosa-Aranda et al. 2009)

Cepheden tespit yönteminin en güzel örneği olan bu sistem, ola-sı bir deprem sırasında Meksika Şehrine yaklaşık 60 sn önceden uyarı verebilmektedir (Iglesias et al. 2007). SAS (Sistema de

Alerta Sísmica=Sismik Uyarı Sistemi) olarak adlandırılan sis-temde otomatik olarak P ve S dalgaları tespit edilir. Tespit, eşik seviyesi ve STA/LTA (short term average/long term average=kısa

süreli ortalama/uzun süreli orta-lama) yaklaşımı ile yapılır. Dep-remin saptanmasının ardından istasyon ivme değerlerinin sü-rekli toplanmasıyla ifade edi-len bir karakteristik fonksiyon


57

Bildiri

yardımıyla deprem uyarı süreci başlatılır. Daha sonra büyüklük hesabı ve elde edilen büyüklük değerine göre de yerel radyo kanalı üzerinden 5.0≤M<6.0 için “kısıtlı alarm”, Mb≥6.0 içinse “halka yönelik alarm” uyarısı ya-pılır. Nisan 2009 sonuna kadar yaklaşık 2700 civarında deprem kaydeden SAS sistemi, P dalga-sının tetiklenmesinin ardından 13 adet deprem için halka uyarı-sı, 53 adet deprem için de önle-yici amaçlı ikaz sinyali üreterek uyarı yayınlamıştır (Suarez et al. 2009). Şu an 80 adet özel ve devlet ilkokuluna, metroya, ay-rıca anlaşma yapılarak 280’den fazla noktaya (acil durum or-ganizasyonları, kamu binaları,

enstitüler) uyarı vermektedir. EU zamanı açısından elde edilen en iyi netice 72 saniye uyarı za-manıyla 14 Eylül 1995 tarihinde vuku bulan 7.3 büyüklüğündeki Copala Depreminde gerçekleş-miştir (Espinosa-Aranda et al. 2011).

15 Haziran 1999 tarihindeki 6.7 büyüklüğündeki Oaxaca’yı etkileyen deprem sonrasında Oaxaca Sivil Savunma Bölü-mü CIRES (Centro de Instru-mentacion y Registro Sismico A.C=Sismik Kayıt ve Cihazlan-dırma Merkezi) bölümünden Oaxaca için bir EU sistem ta-sarımı ve kurulumu istemiştir. SASO (Sistema de Alerta Sismi-ca de Oaxaca=Oaxaca Sismik

Uyarı Sistemi) olarak adlandırı-lan sistem 2003 yılında tamam-lanmıştır. Şu ana kadar SASO tarafından 3 adet uyarı, 5 adet orta büyüklükteki deprem için de önleyici amaçlı uyarı sinyali yayınlanmıştır.

Ortak çalıştırılan ve SAS-MEX (Seismic Alert System of Mexico=Meksika Sismik Uyarı Sistemi) olarak adlandırılan sis-tem toplam 48 adet sismik cihaz ile hizmet vermektedir. Sistemin genişletilmesi için toplam 90 adet yeni kayıtçı yerleri öneril-miştir (Espinosa-Aranda et al. 2009, 2011). Bu istasyonların lokasyonları şekil 7’de görül-mektedir.

Ortak çalı"tırılan ve SASMEX (Seismic Alert System of Mexico=Meksika Sismik Uyarı Sistemi) olarak

adlandırılan sistem toplam 48 adet sismik cihaz ile hizmet vermektedir. Sistemin geni"letilmesi için toplam 90

adet yeni kayıtçı yerleri önerilmi"tir (Espinosa-Aranda et al. 2009, 2011). Bu istasyonların lokasyonları "ekil

7’de görülmektedir.

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 7: SASMEX Sistemine Ait Sismik !stasyonlar ve Önerilenler (Espinosa-Aranda et al. 2009)

2.3. Tayvan

15 Kasım 1986 tarihinde Tayvan’ın do!usunda yer alan Hualien Bölgesi’nde meydana gelen Mw=7.8

büyüklü!ündeki deprem, yakla"ık 120 km uzaklıktaki ba"kent Taipei’de zemin büyütmesinden ötürü çok büyük

hasara neden olmu"tur (Hsaio et al. 2009;Wu et al. 1999). Bu deprem sonrasında Tayvan’da deprem konusunda

çalı"malara a!ırlık verilmeye ba"lanmı"tır. CWB (Central Weather Bureau=Tayvan Merkezi Meteoroloji

Bürosu) tarafından, öncelikle sismoloji ve deprem mühendisli!i çalı"malarına yardımcı olacak yüksek kalitede

deprem kayıtları içerecek bir veri bankasını olu"turmak amacıyla 1992 yılında TSMIP (Taiwan Strong Motion

Instrumentation Program=Tayvan Kuvvetli Yer Hareketi Cihazlandırma Programı) olarak adlandırılan sismik

cihaz kurulum çalı"malarına ba"lanmı"tır. Bu program bünyesinde ülke genelinde yakla"ık 650 adet modern

sayısal ivmeölçerler kurulmu"tur (Wu et al. 2002). Yapılan ara"tırmalar neticesinde CWB tarafından deprem

hızlı bilgilendirmeye yönelik TREIRS (Taiwan Rapid Earthquake Information Release System=Tayvan Hızlı

Deprem Bilgilendirme Sistemi) di!er adıyla RTD sistemi 3 Mart 1996 tarihinde kurulmu"tur. Manyitüdü 4.0’den

büyük depremlere ait odak, büyüklük bilgisi ve "iddet haritasını 1 dakika içinde sa!lamaktadır (Wu et al. 2003).

Bu sistem, 82 ivmeölçer istasyonu içeren ve gerçek zamanda çalı"an sismik a!dan olu"maktadır (Wu et al.

2002). #stasyon sayısı 2005 yılında 86 adede (Wu and Kanamori, 2005), 2009 yılında da 109 adede çıkarılmı"tır

(Hsaio et al. 2009). TSMIP ve TREIRS sismik a!larına ait istasyon da!ılımları "ekil 8’de verilmi"tir.

!

!

!

!

Şekil 7: SASMEX Sistemine Ait Sismik İstasyonlar ve Önerilenler (Espinosa-Aranda et al. 2009)


58

Bildiri

2.3. tayvan

15 Kasım 1986 tarihinde Tayvan’ın doğusunda yer alan Hualien Bölgesi’nde meydana gelen Mw=7.8 büyüklüğündeki deprem, yaklaşık 120 km uzak-lıktaki başkent Taipei’de zemin büyütmesinden ötürü çok büyük hasara neden olmuştur (Hsaio et al. 2009;Wu et al. 1999). Bu deprem sonrasında Tayvan’da deprem konusunda çalışma-lara ağırlık verilmeye başlan-mıştır. CWB (Central Weather Bureau=Tayvan Merkezi Me-teoroloji Bürosu) tarafından, öncelikle sismoloji ve deprem mühendisliği çalışmalarına yar-

dımcı olacak yüksek kalitede deprem kayıtları içerecek bir veri bankasını oluşturmak ama-cıyla 1992 yılında TSMIP (Tai-wan Strong Motion Instrumen-tation Program=Tayvan Kuvvetli Yer Hareketi Cihazlandırma Programı) olarak adlandırılan sismik cihaz kurulum çalışma-larına başlanmıştır. Bu program bünyesinde ülke genelinde yak-laşık 650 adet modern sayısal ivmeölçerler kurulmuştur (Wu et al. 2002). Yapılan araştırma-lar neticesinde CWB tarafından deprem hızlı bilgilendirmeye yönelik TREIRS (Taiwan Rapid Earthquake Information Relea-se System=Tayvan Hızlı Dep-

rem Bilgilendirme Sistemi) diğer adıyla RTD sistemi 3 Mart 1996 tarihinde kurulmuştur. Manyi-tüdü 4.0’den büyük depremle-re ait odak, büyüklük bilgisi ve şiddet haritasını 1 dakika içinde sağlamaktadır (Wu et al. 2003). Bu sistem, 82 ivmeölçer istas-yonu içeren ve gerçek zamanda çalışan sismik ağdan oluşmak-tadır (Wu et al. 2002). İstasyon sayısı 2005 yılında 86 adede (Wu and Kanamori, 2005), 2009 yılında da 109 adede çıkarılmış-tır (Hsaio et al. 2009). TSMIP ve TREIRS sismik ağlarına ait istasyon dağılımları şekil 8’de verilmiştir.!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 8: Tayvan’da Kurulu Sismik A$lar (Wu et al. 2004)

15 Kasım 1986 depreminden çıkan önemli bir dü"ünce de Hualien Bölgesi’ne bir EU sisteminin kurulması

oldu!u Hsaio et al. (2009) tarafından belirtilmi"tir. Bu amaçla, Hualien Bölgesi’nde 16 adet ivmeölçerin dâhil

edildi!i bir a! olu"turulmu"tur ("ekil 9).

Şekil 8: Tayvan’da Kurulu Sismik Ağlar (Wu et al. 2004)


59

Bildiri

15 Kasım 1986 depreminden çı-kan önemli bir düşünce de Hua-lien Bölgesi’ne bir EU sisteminin

kurulması olduğu Hsaio et al. (2009) tarafından belirtilmiştir. Bu amaçla, Hualien Bölgesi’nde

16 adet ivmeölçerin dâhil edildi-ği bir ağ oluşturulmuştur (şekil 9).

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 9: Alt-A$ !stasyonları (Wu et al. 2004)

Alt-a! (sub-network) yakla"ımı olarak adlandırılan bu sistemin test edilmesi neticesinde yakla"ık 20

saniyelik bir uyarı zamanı hesaplanmı"tır (Wu and Teng, 2002). 2001 yılında kurulan ve CWB tarafından

i"letilen EU sistemi, 100x300 km2’lik alan içerisinde kurulu olan TREIRS’e ait deprem istasyonlarını kullanır.

EU sisteminde, alt-a!’dan yola çıkılarak geli"tirilen VSN (Virtual Sub-Network=Sanal Alt-A!) yakla"ımının

kullanılması kabul edilmi"tir. VSN, otomatik olarak çalı"an, olay-ba!ımlı ve konfigürasyonu zamanla de!i"en

bir sistemdir. VSN metoduna göre RTD sistemi tetiklendi!inde tetiklenen ilk istasyonun 60 km çembersel

uza!ındaki istasyonlar odak ve manyitüd hesabının dı"ında bırakılır (Hsaio et al. 2009;Wu and Teng, 2002).

Tayvan’ın do!usundaki yitim zonunda bulunan Hualien Bölgesi’nde olu"acak depremlerin saptanmasının

ardından dı"merkezden 70 km uzaklıktaki bütün yerle"im alanlarına, bilhassa 120 km uzaklıktaki Taipei $ehrine,

yakla"ık 20 sn öncesinden uyarı yapılabilece!i ortaya konulmu"tur (Hsaio et al. 2009;Wu and Kanamori, 2005).

1999 yılında meydana gelen 7.6 büyüklü!ündeki depreminin Hualien Bölgesi’nden uzakta, Tayvan’ın

orta kısımlarında olu"ması sebebiyle farklı bir a! ve yakla"ıma arayı"ına da gidilmi"tir. Bir yakla"ım Wu and

Kanamori (2005) tarafından gelmi"tir. Wu and Kanamori (2005) depremin ilk 3 saniyesinden faydalanarak o

depremin büyüklü!ünü yansıtan bir parametre (TauC) sunmu"tur. Ayrıca, Wu and Kanamori (2008) tarafından P

dalgasının ba"langıcından belirli bir süreye kadar kaydedilen dü"ey bile"ene ait yer de!i"tirmenin en büyük

genli!inden elde edilen Pd parametresinden faydalanarak o lokasyonda kaydedilecek PGV’nin tahmin

edilebilece!i belirtilmi"tir.

Şekil 9: Alt-Ağ İstasyonları (Wu et al. 2004)

Alt-ağ (sub-network) yaklaşımı olarak adlandırılan bu sistemin test edilmesi neticesinde yakla-şık 20 saniyelik bir uyarı zamanı hesaplanmıştır (Wu and Teng, 2002). 2001 yılında kurulan ve CWB tarafından işletilen EU sis-temi, 100x300 km2’lik alan içeri-sinde kurulu olan TREIRS’e ait deprem istasyonlarını kullanır.

EU sisteminde, alt-ağ’dan yola çıkılarak geliştirilen VSN (Virtu-al Sub-Network=Sanal Alt-Ağ) yaklaşımının kullanılması kabul edilmiştir. VSN, otomatik olarak çalışan, olay-bağımlı ve kon-figürasyonu zamanla değişen bir sistemdir. VSN metoduna göre RTD sistemi tetiklendi-ğinde tetiklenen ilk istasyonun

60 km çembersel uzağında-ki istasyonlar odak ve manyi-tüd hesabının dışında bırakılır (Hsaio et al. 2009;Wu and Teng, 2002). Tayvan’ın doğusundaki yitim zonunda bulunan Hualien Bölgesi’nde oluşacak deprem-lerin saptanmasının ardından dışmerkezden 70 km uzaklık-taki bütün yerleşim alanlarına,


60

Bildiri

bilhassa 120 km uzaklıktaki Taipei Şehrine, yaklaşık 20 sn öncesinden uyarı yapılabileceği ortaya konulmuştur (Hsaio et al. 2009;Wu and Kanamori, 2005).

1999 yılında meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki depremi-nin Hualien Bölgesi’nden uzak-ta, Tayvan’ın orta kısımlarında oluşması sebebiyle farklı bir ağ ve yaklaşıma arayışına da gi-dilmiştir. Bir yaklaşım Wu and Kanamori (2005) tarafından gel-miştir. Wu and Kanamori (2005) depremin ilk 3 saniyesinden fay-dalanarak o depremin büyüklü-ğünü yansıtan bir parametre (TauC) sunmuştur. Ayrıca, Wu and Kanamori (2008) tarafından P dalgasının başlangıcından belirli bir süreye kadar kaydedi-len düşey bileşene ait yer değiş-tirmenin en büyük genliğinden elde edilen Pd parametresinden faydalanarak o lokasyonda kay-

dedilecek PGV’nin tahmin edile-bileceği belirtilmiştir.

Tayvan’da deprem uyarı sinyali sadece Afet İşleri, demiryolları ve bir hastaneye gönderilmekte-dir. Halka yönelik bir uyarı yapıl-mamaktadır (Allen et al. 2009).

2.4. Romanya

Bükreş’i etkileyen büyük depremlerin kaynağının bü-yük çoğunluğunun güneydo-ğu Karpatlar’daki Vrancea Bölgesi’nde toplanmış olma-sı, Bükreş EU sistemine bü-yük avantaj sağlar. Bu bölge-de 1940-1990 yılları arasında oluşan moment büyüklükleri 6.9-7.7 arasında değişen 4 bü-yük depremin odak derinliğinin 100-150 km arasında olduğu, dışmerkez uzaklıklarının da yaklaşık 150 km’de sabitlen-diği gözlemlenmiştir (Oncescu and Bonjer, 1997;Wenzel et al.

2001). Bu mesafe bir deprem EU sistemi için uygun zaman oluşturur. Bükreş deprem EU sistemi için Vrancea Bölgesi’nde iki tanesi yüzeyde bir tanesi kuyu içinde olmak üzere toplam 3 adet ivmeölçer kayıtçı sistemi kullanılmaktadır. Cihazlar kont-rol merkezine kabloyla bağlıdır. Deprem tespiti herhangi bir is-tasyonun düşey bileşenindeki ivme değerinin daha önceden belirlenmiş bir eşik seviyesini aşması neticesinde yapılmakta-dır. Sistem otomatik olarak ikin-ci bir cihazdaki eşik seviyesinin aşılıp aşılmadığını kontrol ede-rek sinyal üretmektedir. Uyarı sinyalinin aktarılması topografik yapının müsait olması itibariyle doğrudan UHF radyo dalgala-rıyla yapılmaktadır. Depremle-rin yerinde tespit edilmesiyle Bükreş’e yaklaşık 20-25 saniye öncesinden (şekil 10) deprem EU sinyalinin verilmesi mümkün-dür (Wenzel et al. 2001;2003).

Tayvan’da deprem uyarı sinyali sadece Afet #"leri, demiryolları ve bir hastaneye gönderilmektedir.

Halka yönelik bir uyarı yapılmamaktadır (Allen et al. 2009).

2.4. Romanya

Bükre"’i etkileyen büyük depremlerin kayna!ının büyük ço!unlu!unun güneydo!u Karpatlar’daki Vrancea

Bölgesi’nde toplanmı" olması, Bükre" EU sistemine büyük avantaj sa!lar. Bu bölgede 1940-1990 yılları arasında

olu"an moment büyüklükleri 6.9-7.7 arasında de!i"en 4 büyük depremin odak derinli!inin 100-150 km arasında

oldu!u, dı"merkez uzaklıklarının da yakla"ık 150 km’de sabitlendi!i gözlemlenmi"tir (Oncescu and Bonjer,

1997;Wenzel et al. 2001). Bu mesafe bir deprem EU sistemi için uygun zaman olu"turur. Bükre" deprem EU

sistemi için Vrancea Bölgesi’nde iki tanesi yüzeyde bir tanesi kuyu içinde olmak üzere toplam 3 adet ivmeölçer

kayıtçı sistemi kullanılmaktadır. Cihazlar kontrol merkezine kabloyla ba!lıdır. Deprem tespiti herhangi bir

istasyonun dü"ey bile"enindeki ivme de!erinin daha önceden belirlenmi" bir e"ik seviyesini a"ması neticesinde

yapılmaktadır. Sistem otomatik olarak ikinci bir cihazdaki e"ik seviyesinin a"ılıp a"ılmadı!ını kontrol ederek

sinyal üretmektedir. Uyarı sinyalinin aktarılması topografik yapının müsait olması itibariyle do!rudan UHF

Radyo dalgalarıyla yapılmaktadır. Depremlerin yerinde tespit edilmesiyle Bükre"’e yakla"ık 20-25 saniye

öncesinden ("ekil 10) deprem EU sinyalinin verilmesi mümkündür (Wenzel et al. 2001;2003).

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

! !

"ekil 10: Bükre# ile Vrancea Bölgesi’nde Gözlenen Depremlere Ait P ve S Dalgaları Seyahat Zaman Farklılıkları (Wenzel et al. 2003)

EU sinyali sadece Horia Hulubei Ulusal Fizik ve Nükleer Mühendisli!i Enstitüsü’nde çalı"tırılan

santralin güvenli duruma alınması için aktarılmaktadır (Allen et al. 2009).

2.5. Türkiye

T.C Bakanlar Kurulu’nun 05/Nisan/2001 tarihli kararı ile Bo!aziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve

Deprem Ara"tırma Enstitüsü (B.Ü.-K.R.D.A.E) tarafından !stanbul Deprem Erken Uyarı ve Acil Müdahale

Projesi’ nin “EU” aya!ı kapsamında 10 adet kuvvetli yer hareketi istasyonu kurulmu"tur. #stasyonların yerleri

("ekil 11);istasyon güvenli!i, veri nakil emniyeti, fay hattına yakınlık gibi kriterler göz önünde bulundurularak

Adalar, Tuzla, Yalova, Gebze ve Marmara Ere!lisi vb. mahallerde belirlenmi"tir (Erdik et al. 2003).

Şekil 10: Bükreş ile Vrancea Bölgesi’nde Gözlenen Depremlere Ait P ve S Dalgaları Seyahat Zaman Farklılıkları (Wenzel et al. 2003)


61

Bildiri

EU sinyali sadece Horia Hulubei Ulusal Fizik ve Nükleer Mühen-disliği Enstitüsü’nde çalıştırılan santralin güvenli duruma alın-ması için aktarılmaktadır (Allen et al. 2009).

2.5. türkiye

T.C Bakanlar Kurulu’nun 05/Nisan/2001 tarihli kararı ile Bo-ğaziçi Üniversitesi Kandilli Ra-sathanesi ve Deprem Araştırma

Enstitüsü (B.Ü.-K.R.D.A.E) ta-rafından İstanbul Deprem Erken Uyarı ve Acil Müdahale Projesi’ nin “EU” ayağı kapsamında 10 adet kuvvetli yer hareketi istas-yonu kurulmuştur. İstasyonların yerleri (şekil 11);istasyon gü-venliği, veri nakil emniyeti, fay hattına yakınlık gibi kriterler göz önünde bulundurularak Adalar, Tuzla, Yalova, Gebze ve Mar-mara Ereğlisi vb. mahallerde belirlenmiştir (Erdik et al. 2003).

Uydu vasıtasıyla istasyonlardan gelen sürekli veriler ana mer-kezde otomatik olarak değer-lendirilir. Ayarlanabilir bir zaman penceresi içinde en az 3 istas-yon tarafından eşik seviyesinin aşılıp aşılmadığı Sistem tara-fından sürekli kontrol edilir. Eşik seviye değerinin aşılmasının ardından “deprem” kararı verilir ve yazılım tarafından otomatik olarak alarm mesajı üretilir (şekil 11).

Uydu vasıtasıyla istasyonlardan gelen sürekli veriler ana merkezde otomatik olarak de!erlendirilir. Ayarlanabilir

bir zaman penceresi içinde en az 3 istasyon tarafından e"ik seviyesinin a"ılıp a"ılmadı!ı Sistem tarafından sürekli

kontrol edilir. E"ik seviye de!erinin a"ılmasının ardından “deprem” kararı verilir ve yazılım tarafından otomatik

olarak alarm mesajı üretilir ("ekil 11).

!

!

!

!

!

!

!

!

! !

"ekil 11: !stanbul Deprem EU !stasyonlarının Konumları ve Sistemde Kullanılan E#ik Seviyesi

Yönteminin Grafiksel Tasviri

Üç farklı e"ik seviyesi için üç adet alarm üretilir. Depremin tetiklenmesinde PGA (Peak Ground

Acceleration=En Büyük #vme De!eri) ile CAV (Cumulative Absolute Velocity=Kümülatif Mutlak Hız) e"ik

seviyelerinden faydalanılır. PGA’ye ait e"ik seviye de!erleri sırasıyla 5 mg, 10 mg ve 20 mg, CAV’ye ait e"ik

seviye de!erleri ise 20 mg*sn (~0.20 m/sn), 40 mg*sn (~0.40 m/sn) ve 70 mg*sn (~0.70 m/sn) olarak

belirlenmi"tir (Alcik et al. 2009, 2011).

Hasar yaratabilecek bir depremle ilgili uyarı sinyali, deprem kaynak parametrelerine ve etkilenecek

konumun koordinatlarına ba!lı olarak en fazla 8 saniye öncesinde verilebilecektir (Erdik et al. 2003). Marmaray

Tüp Geçidinin tamamlanmasıyla beraber Marmaray otomasyon sistemi ile ba!lantısı yapılaca!ı belirtilmektedir

(Alcik et al. 2009).

2.6. Amerika Birle#ik Devletleri

A.B.D’de son 50 yıldır süre gelen afet zararlarının azaltılmasına yönelik çalı"malar hem uzun dönem

risk tespit ve de!erlendirmesini, hem de deprem sonrası bilgilendirme çalı"malarını içermektedir. Uzun dönem

deprem risk ve zararlarının azaltılması çalı"maları daha ziyade yapısal yönetmelikler için kullanılmı" olsa da risk

haritaları ile yapılmı"tır (Allen and Kanamori, 2003). Deprem sonrası bilgilendirme çalı"maları ise farklı

programlar bünyesinde sa!lanmı"tır. Bunlardan en önemlileri;ANSS (Advanced National Seismic

System=Geli"mi" Ulusal Sismik Sistemi) (Benz et al. 2001), REDI (Rapid Earthquake Data Integration=Hızlı

Deprem Veri Bütünle"mesi) (Gee et al. 1996), CUBE (Caltech and USGS Broadcast of

Earthquakes=Depremlerin Caltech ve USGS tarafından yayınımı) (Kanamori et al. 1991) ve TriNet’dir

(Hauksson et al. 2001).

Afet zararlarının azaltılmasına yönelik 2003 yılında üçüncü bir yakla"ım sunulmu"tur. Bu yakla"ımda Güney

Kaliforniya için, TriNet’in altyapısı ("ekil 12) kullanılarak ElarmS (Earthquake Alarm System=Deprem Alarm

Sistemi) sistemiyle birkaç saniyeden onlarca saniye öncesine kadar EU mesajı verebilmenin mümkün olabilece!i

belirtilmi"tir (Allen and Kanamori, 2003).

Şekil 11: İstanbul Deprem EU İstasyonlarının Konumları ve Sistemde Kullanılan Eşik Seviyesi Yönte-minin Grafiksel Tasviri

Üç farklı eşik seviyesi için üç adet alarm üretilir. Depremin tetiklenmesinde PGA (Peak Ground Acceleration=En Büyük İvme Değeri) ile CAV (Cumula-tive Absolute Velocity=Kümülatif Mutlak Hız) eşik seviyelerinden faydalanılır. PGA’ye ait eşik se-viye değerleri sırasıyla 5 mg, 10 mg ve 20 mg, CAV’ye ait eşik seviye değerleri ise 20 mg*sn (~0.20 m/sn), 40 mg*sn (~0.40

m/sn) ve 70 mg*sn (~0.70 m/sn) olarak belirlenmiştir (Alcik et al. 2009, 2011).

Hasar yaratabilecek bir dep-remle ilgili uyarı sinyali, deprem kaynak parametrelerine ve etki-lenecek konumun koordinatları-na bağlı olarak en fazla 8 saniye öncesinde verilebilecektir (Erdik et al. 2003). Marmaray Tüp Ge-çidinin tamamlanmasıyla bera-

ber Marmaray otomasyon siste-mi ile bağlantısı yapılacağı belir-tilmektedir (Alcik et al. 2009).

2.6. Amerika Birleşik Devlet-leri

A.B.D’de son 50 yıldır süre ge-len afet zararlarının azaltılma-sına yönelik çalışmalar hem uzun dönem risk tespit ve de-ğerlendirmesini, hem de dep-


62

Bildiri

rem sonrası bilgilendirme ça-lışmalarını içermektedir. Uzun dönem deprem risk ve zararları-nın azaltılması çalışmaları daha ziyade yapısal yönetmelikler için kullanılmış olsa da risk ha-ritaları ile yapılmıştır (Allen and Kanamori, 2003). Deprem son-rası bilgilendirme çalışmaları ise farklı programlar bünyesin-de sağlanmıştır. Bunlardan en önemlileri;ANSS (Advanced Na-

tional Seismic System=Gelişmiş Ulusal Sismik Sistemi) (Benz et al. 2001), REDI (Rapid Eart-hquake Data Integration=Hızlı Deprem Veri Bütünleşmesi) (Gee et al. 1996), CUBE (Cal-tech and USGS Broadcast of Earthquakes=Depremlerin Cal-tech ve USGS tarafından ya-yınımı) (Kanamori et al. 1991) ve TriNet’dir (Hauksson et al. 2001).

Afet zararlarının azaltılmasına yönelik 2003 yılında üçüncü bir yaklaşım sunulmuştur. Bu yak-laşımda Güney Kaliforniya için, TriNet’in altyapısı (şekil 12) kul-lanılarak ElarmS (Earthquake Alarm System=Deprem Alarm Sistemi) sistemiyle birkaç sani-yeden onlarca saniye öncesine kadar EU mesajı verebilmenin mümkün olabileceği belirtilmiştir (Allen and Kanamori, 2003).

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

"ekil 12: Güney Kaliforniya’da TriNet Tarafından Yürütülen Sismik !stasyonlarının Konumları (Allen and Kanamori 2003)

ElarmS sistemi, 2 veya 3 istasyonun tetiklenmesiyle 1-2 sn içinde dı" merkez tayini yapar. Büyüklük

tayinini yaparken de, Japonya’da kullanılan UrEDAS uyarı sisteminde oldu!u gibi depremin ilk birkaç

saniyesindeki (<4 sn) frekans içeri!inden çıkarılmı" büyüklük-hâkim peryod ili"kisinden faydalanır (Allen 2004,

2007;Allen and Kanamori, 2003;Lockman and Allen, 2005). UrEDAS methodolojisine çok benzeyen bu

sistemin UrEDAS’dan temel farkı bir “a!” kullanmasıdır. Bölgesel sismik a!ları kullanarak Kaliforniya için

uyarı süresinin yakla"ık 1 dakika olabilece!i belirtilmi"tir (http://www.elarms.org/EEWinUS.pdf).

A.B.D’de deprem EU sistemi ve yöntemleri üzerine çalı"maların olmasına ra!men, günümüzde halkı

uyarmaya yönelik çalı"tırılan bir uyarı sistemi mevcut de!ildir (Allen et al. 2009). EU zamanının arttırılması ve

dolayısıyla sistem ve yöntem güvenirlili!inin sa!lanması yönünde özellikle Güney Kaliforniya (Cua et al. 2009)

ve Kuzey Kaliforniya Eyaleti için (Wurman et al. 2007) çalı"malar yapılmı" ve yapılmaktadır. Kaliforniya

Eyaleti’nde erken uyarı sinyalinin özellikle hızlı trenlerde kullanılmasına yönelik gerekli yasal mevzuatlar,

hazırlanmasına ra!men beklemededir (Allen et al. 2009).

Şekil 12: Güney Kaliforniya’da TriNet Tarafından Yürütülen Sismik İstasyonlarının Konumları (Allen and Kanamori 2003)


63

Bildiri

ElarmS sistemi, 2 veya 3 istas-yonun tetiklenmesiyle 1-2 sn içinde dış merkez tayini yapar. Büyüklük tayinini yaparken de, Japonya’da kullanılan UrEDAS uyarı sisteminde olduğu gibi depremin ilk birkaç saniyesin-deki (<4 sn) frekans içeriğin-den çıkarılmış büyüklük-hâkim peryod ilişkisinden faydalanır (Allen 2004, 2007;Allen and Ka-namori, 2003;Lockman and Al-len, 2005). UrEDAS methodolo-jisine çok benzeyen bu sistemin UrEDAS’dan temel farkı bir “ağ” kullanmasıdır. Bölgesel sismik ağları kullanarak Kaliforniya için uyarı süresinin yaklaşık 1 daki-ka olabileceği belirtilmiştir. (www.elarms.org/eewinus.pdf)

A.B.D’de deprem EU sistemi ve yöntemleri üzerine çalışmaların olmasına rağmen, günümüzde halkı uyarmaya yönelik çalış-tırılan bir uyarı sistemi mev-cut değildir (Allen et al. 2009). EU zamanının arttırılması ve dolayısıyla sistem ve yöntem güvenirliliğinin sağlanması yö-nünde özellikle Güney Kaliforni-ya (Cua et al. 2009) ve Kuzey Kaliforniya Eyaleti için (Wurman et al. 2007) çalışmalar yapılmış ve yapılmaktadır. Kaliforniya Eyaleti’nde erken uyarı sinyali-nin özellikle hızlı trenlerde kul-lanılmasına yönelik gerekli ya-sal mevzuatlar, hazırlanmasına rağmen beklemededir (Allen et al. 2009).

2.7. Diğer Çalışmalar

VS (The Virtual Seismologist; Sanal Sismolog) metodu böl-gesel ağ temelli deprem erken uyarı sistemine uygun bir Ba-yesian yaklaşımıdır (Allen et al.

2009;Cua and Heaton, 2007). Bu metot deprem büyüklüğü, lo-kasyon, oluş zamanı, en büyük genlik dağılımının tahminine ça-lışır. Bu tahminleri yaparken de gözlenen faz geliş zamanların-dan, yer hareketi genliklerinden, eski bilgileri (ağ topolojisi veya istasyon sağlık durumu, bölge-sel risk haritaları, deprem ön tahminleri, Gutenberg-Richter manyitüd-frekans ilişkisi vb. gibi) (Caprio et al. 2008;Cua and Heaton, 2007) ve dış ka-buk sönümlenme ilişkilerinden faydalanır. Tahminler her saniye sürekli olarak kendini güncel-ler. VS algoritmasının devreye alınması kısaca SED olarak adlandırılan İsviçre Sismoloji Servisinin (Swiss Seismological Service-ETH Zürih) çabalarıyla olmuştur (Cua et al. 2009). Ge-liştirilen yazılım, İsviçre Sayısal Sismik Ağ (Swiss Digital Seis-mic Network=SDSNet) verilerini kullanarak test edilmiştir (Allen et al. 2009). İsviçre’de gerçek zamanlı test çalışmalarına de-vam edilmektedir (Allen 2011).

İtalya’nın güney Apennines Ku-şağı için planlanarak kurulu-muna başlanan EU sisteminde hem ivmeölçer, hem de hızölçer cihazlar kullanılmaktadır. Cam-panian EU Sistemi veya SAMS (Seismic Alert Management System=Sismik Uyarı Yönetim Sistemi) olarak da adlandırılan bu sistem, Campania-Lucania Bölgesi’nde kurulu 30 istasyon-dan oluşur. 100x80 km2’lik yüz ölçüme sahip olan bu bölge, sismik olarak son derece aktif-tir. Simülatif olarak çalıştırılan senaryolar neticesinde, bölgede tespit edilecek bir deprem son-rasında yaklaşık 110 km uzak-

lıktaki Napoli’ye ortalama 30 sa-niye hazırlık süresi kazandırıla-bileceği belirtilmiştir (Iervolino et al. 2006). Yakın zamanda sanal istasyonlar eklenerek yapılan si-mülasyonlardan alınan sonuca göre etkili uyarı zamanının 8-16 saniye arasında değişebilece-ği belirtilmektedir (Zollo et al. 2009). Buna ilave olarak, farklı metodolojik çalışmalara da de-vam edilmektedir (Satriano et al.2011;Zollo et al. 2010).

2007 yılından itibaren Çin Dep-rem İdaresi Jeofizik Enstitüsü ile Tayvan Ulusal Üniversitesi ara-sında yürütülen ortak proje kap-samında Tau-C ve Pd metodu-nun bu bölgede uygulanmasına yönelik çalışmalara başlanmış-tır. Pekin Bölgesi’ndeki mevcut 130 adet sismik cihazlardan 16 tanesi ile başlayan çalışma, 2010 yılından itibaren gerçek-zamanlı sistemle devam etmek-tedir. Sistemde 94 adet geniş-band ve 68 adette kısa peryotlu olmak üzere toplam 162 adet sayısal telemetrik istasyon kul-lanır (Peng et al. 2011).

3. SONuÇLAR-öNERİLER

Yukarıda bahsedilen ülkelerde kurulmuş olan sistemler altyapı-ları ve uygulanan algoritmaları açısından farklılık gösterseler de esas olarak aynı amaca hiz-met ederler: Deprem Zararları-nın Azaltılması.

Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’na göre yurdumuzun %92’sinin deprem bölgeleri içerisinde olduğu, nüfusumu-zun %95’inin deprem tehlikesi altında yaşadığı, büyük sanayi


64

Bildiri

merkezlerinin %98’i ve barajla-rımızın %93’ünün deprem böl-gesinde bulunduğu bilinmek-tedir (http://www.deprem.gov.tr). Ayrıca, 1996 yılında sayısı 124 olan enerji santrallerinin 65 tanesi birinci derece deprem bölgesinde yer alırken, özelleş-tirmeler sonucu yapılan yakla-şık 1.000 adet enerji santralinin 419 adedi -%41’i- birinci derece deprem bölgesinde yer almak-tadır. Bu durum, her geçen gün riskin gittikçe büyüdüğü anla-mına gelmektedir (http://www.

mmo.org.tr/resimler/dosya_ek-ler/d6e2f5597089c95_ek.pdf). Bu sebeple, nüfus ve sanayi bölgelerinin çoğunluğu deprem tehlikesi altında olan ülkemizde, hasar yaratabilecek düzeyde bir depremi kendi kaynağına en yakın konum veya konumlarda gerçek zamanda belirlenmesine ve değerlendirilmesine yönelik çalışmalara doğru bir yönelime ihtiyaç bulunmaktadır.

Şehirlerimizin, kalabalık nüfusa sahip yerleşim alanlarının bu

deprem kaynaklarına çok farklı mesafelerde konumlanmış ol-ması sebebiyle bir deprem EU sistemini bir şehre yönelik de-ğil bölgeye göre düşünerek ku-rulması daha faydalı olacaktır. Fakat birinci öncelik, deprem büyüklüğünün ve lokasyonu-nun saptanması değil, deprem zararlarının azaltılmasına fayda sağlayacak yöntemi ve yaklaşı-mı denenmiş etkili ve hızlı uyarı yapabilecek EU sistemlerinin kurulması olmalıdır.

KAYNAKLAR

Alcik, H. 2010, Gerçek Zamanlı Erken Uyarı Algoritmalarının Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi: Marmara için Durum Analizi, Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri.

Alcik, H., Ozel, O., Apaydın, N. and Erdik, M. 2009. A study on warning algorithms for Istanbul earthquake early warning system, Geophysical Research Letters 36, L00B05.

Alcik, H., Ozel, O., Wu, Y.M., Ozel, N.M., Erdik, M. 2011. An alternative approach for the Istanbul Earthquake Early Warning system, Soil Dynamics and Earthquake Engineering 31(2), 181-187.

Allen, R.M. 2004. The Many Facets of Seismic Risk, Editors M. Pecce, G. Manfredi and A. Zollo, Universita degli Studi di Napoli Federico II Napoli Italy, 15-24.

Allen R.M. 2007. Earthquake Early Warning Systems, P. Gasparini, G. Manfredi, J. Zschau, (Ed.). Springer.

Allen, R.M. 2011. Seconds the big one, Earthquake detection systems can sound the alarm in the moments be-fore a big tremor strikes-time enough to save lives, Scientific American Magazine, April, 75-79.

Allen, R.M., Gasparini, P., Kamigaichi, O., Böse, M. 2009. The Status of Earthquake Early Warning around the Worls: An Introductory Overview, Seismological Research Letters 80(5), 682-693.

Allen, R.M., Kanamori, H. 2003. The potential for earthquake early warning in southern California, Science 300, 786-789.

Ashiya, K. 2004. Earthquake alarm systems in Japan railways, Journal of Japan Association Earthquake Engi-neering 4(3), 112-117.

Bakun, W.H., Fischer, F.G., Jensen, E.G. and Van-Schaack, J. 1994. Early warning system for aftershocks, Bul-letin of the Seismological Society of America 84, 359-365.

Benz, H., Buland, R., Filson, J., Frankel, A. and Shedlock, K. 2001. The Advanced National Seismic System, Seismological Research Letters 72, 70-75.

Caprio. M., Cua, G., Wiemer, S. and Fischer, M. 2008. Towards a quantitative performance evaluation of VS and Elarms, sunum, II. SAFER Meeting, 25-27 Haziran, Istanbul, Turkey.

Clark, S.P.Jr. 1971. Structure of the Earth, Prentice-Hall, p88.

Cooper, J.D. 1868. Earthquake indicator, San Francisco Bulletin, November 3.

Cua, G., Fischer, M., Heaton, T. and Wiemer, S., 2009. Real-time Performance of the Virtual Seismologist Eart-quake Early Warning Algorithm in Southern California, Seismological Research Letters 80(5), 740-747.


65

Bildiri

Cua, G. and Heaton, T. 2007. The Virtual Seismologist (VS) method: A Bayesian Approach to Earthquake Early Warning, Earthquake Early Warning Systems, P. Gasparini, G. Manfredi and J. Zschau, (Ed.). Berlin and Heidel-berg Springer.

Doi, K. 2011. The operation and performance of Earthquake Early Warnings by the Japan Meteorological Agency, Soil Dynamics and Earthquake Engineering 31, 119-126.

Erdik, M., Fahjan, Y., Ozel, O., Alcik, H., Mert, A. and Gul, M. 2003. Istanbul Earthquake Rapid Response and the Early Warning System, Bulletin of Earthquake Engineering 1, 157-163.

Espinosa-Aranda, J.M., Cuellar, A., Garcia, A., Ibarrola G., Islas, R., Maldonada, S. and Rodriguez, F. H. 2009. Evolution of the Mexican Seismic Alert System (SASMEX), Seismological Research Letters 80(5), 694-706.

Espinosa-Aranda, J.M., Cuellar, A., Rodriguez, F.H., Frontana, B., Ibarrola G., Islas, R. and Garcia, A. 2011. The Seismic Alert System of Mexico (SASMEX): Progress and its current applications, Soil Dynamics and Earthqua-ke Engineering 31, 154-162.

Espinosa-Aranda, J.M., Jimenez, A., Ibarrola, G., Alcantar, F., Aguilar, A., Inostroza, M. and Maldonado, S. 1995. Mexico city seismic alert system, Seismological Research Letters 66, 42-53.

Gee, L.S., Neuhauser, D.S., Dreger, D.S., Pasyanos, M.E., Uhrhammer, R.A. and Romanowicz, B. 1996. Real-time seismolgy at UC Berkeley: the rapid earthquake data integration project, Bulletin of the Seismological Soci-ety of America 86, 936-945.

Hauksson, E., Small, P., Hafner, K., Busby, R., Clayton, R., Goltz, J., Heaton, T., Hutton, K., Kanamori, H., Polet, J., Given, D., Jones, L.M. and Wald, D. 2001. Southern California Seismic Network: Caltech/USGS Element of Trinet 1997-2001, Seismological Research Letters 72(6), 690-704.

Heaton, T.H. 1985. A model for a seismic computerized alert network, Science 228, 987-990.

Hsiao, N.C., Wu, Y.M., Shin, T.C., Zhao, L. and Teng T.L. 2009. Development of earthquake early warning system in Taiwan, Geophysical Research Letters 36, L00B02.

Iervolino, I., Convertito, V., Giorgio, M., Manfredi, G. and Zollo, A. 2006. Real-Time Hazard Analysis for Earthqu-ake Early Warning, First European Conference on Earthquake Engineering and Seismology, a joint event of the 13th ECEE & 30th General Assembly of the ESC, paper No.850, Genova-Switzerland, 3-8 September.

Iglesias, A., Singh, S.K., Ordaz, M., Santoyo, M.A. and Pacheco, J. 2007. The seismic alert system for Mexico City: an evaluation of its performance and a strategy for its improvement, Bulletin of the Seismological Society of America 97(5), 1718-1729.

Kamigaichi, O. 2004. JMA–Earthquake Early Warning, Journal of Japan Association for Earthquake Engineering 4(3), 134-137.

Kamigaichi, O., Saito,M., Doi, K., Matsumori,T., Tsukada, S., Takeda,K., Shimoyama,T., Nakamura,K., Kiyomoto, M. and Watanabe, Y. 2009. Earthquake Early Warning in Japan: Warning the General Public and Future Pros-pects, Seismological Research Letters 80(5), 717-726.

Kanamori, H., Hauksson , E. and Heaton, T. 1991. TERRScope and CUBE project, EOS Transactions American Geophysical Union, 72 (50), 564.

Kanamori, H., Hauksson, E. and Heaton, T. 1997. Real-time seismology and earthquake hazard mitigation, Na-ture 390, 461-464.

Lockman A.B. and Allen, R.M. 2005. Single-Station Earthquake Characterization for Early Warning, Bulletin of the Seismological Society of America 95(6), 2029-2039.

Nakamura, Y. 1988. On the urgent earthquake detection and alarm system (UrEDAS), 9th World Conference on Earthquake Engineering, 673-678, August 2-9.

Odaka, T., Ashiya, K., Tsukada, S., Sato, S., Ohtake, K. and Nozaka, D. 2003. A new method of quickly estimating epicentral distance and magnitude from a single record, Bulletin of the Seismological Society of America 93(1), 526-532.


66

Bildiri

Okada, Y., Kasahara, K., Hori, S., Obara, K., Sekiguchi, S., Fujiwara, H. and Yamamoto, A. 2004. Recent prog-ress of seismic observation networks in Japan-Hi-net, F-net, K-net and KiK-net, Earth Planets and Space 56(8), xv-xxviii.

Oncescu, M.C. and Bonjer, K.P. 1997. A note on the depth recurrence and strain release of large Vrancea eart-hquakes, Tectonophysics, 272, 291-302.

Peng, H., Wu, Z., Wu, Y.M., Yu, S., Zhang, D. and Huang, W. 2011. Develo-ping a prototype earthquake early warning system in the Beijing Capital Region, Seismological Research Letters, 82, 394-403.

Saita, J., Sato, T. and Nakamura, Y. 2008. What is the useful application of the earthquake early warning system?, 14th World Conference on Earthquake Engineering, October 12-17, Beijing, China.

Satriano, C., Elia, L., Martino, C., Lancieri, M., Zollo, A. and Iannaccone, G. 2011. PRESTo, the earthquake early warning system for Southern Italy: Concepts, capabilities and future perspectives, Soil Dynamics and Earthqua-ke Engineering 31, 137-153.

Suarez, G., Novelo, D. and Mansilla E. 2009. Performance Evaluation of the Seismic Alert System in Mexico City: A Seismological and a Social Perspective, Seismological Research Letters 80(5), 707-716.

Wenzel, F., Baur, M., Fiedrich, F., Ionescu, C. and Oncescu, M.C. 2001. Potential of earthquake early warning systems, Natural Hazards 23, 407-416.

Wenzel, F., Oncescu, M.C., Baur, M. and Fiedrich, F. 1999. An Early Warning System for Bucharest, Seismologi-cal Research Letters 70(2), 161-169.

Wenzel, F., Oncescu, M.C., Baur, M., Fiedrich, F. and Ionescu, C. 2003. Early Warning Systems for Natural Di-saster Reduction, J. Zschau and A.N. Küppers, (Ed.). Springer, 471-477.

Wu, Y.M., Chung, J.K., Chen, C.C., Hsiao, N.C., Shin, T.C., Tsai, Y.B. and Kuo, K.W. 2003. Early Warning Systems for Natural Disaster Reduction, J. Zschau and A.N. Küppers, (Ed.). Springer, 461-464.

Wu, Y.M., Chung, J.K., Shin, T.C., Hsiao, N.C., Tsai, Y.B., Lee W.H.K. and Teng, T.L. 1999. Development of an integrated earthquake early warning system in Taiwan-case for the Hualien area earthquakes, Terresterial, At-mospheric and Oceanic Sciences 10(4), 719-736.

Wu, Y.M., Hsaio, N.C., Teng, T.L. and Shin, T.C. 2002. Near Real-Time Seismic Damage Assessment of the Ra-pid Reporting System, Terresterial, Atmospheric and Oceanic Sciences 13(3), 313-324.

Wu, Y.M. and Kanamori, H. 2005. Experiment on an onsite early warning method for the Taiwan early warning system, Bulletin of the Seismological Society of America 95(1), 347-353.

Wu, Y.M. and Kanamori, H. 2008. Development of an earthquake early warning system using real-time strong motion signals, Sensors 8, 1-9.

Wu, Y.M., Shin, T.C. and Chang, C.H. 2001. Near real-time mapping of peak ground acceleration and peak gro-und velocity following a strong earthquake, Bulletin of the Seismological Society of America 91 (5), 1218-1228.

Wu, Y.M. and Teng, T.L. 2002. A virtual subnetwork approach to earthquake early warning, Bulletin of the Seis-mological Society of America 92(5), 2008-2018.

Wu, Y.M., Teng, T.L., Hsiao, N.C., Shin, T.C., Lee, W.H.K. and Tsai, Y.B. 2004. Progress on earthquake rapid reporting and early warning systems in Taiwan,

http://seismology.gl.ntu.edu.tw/papers/017_2004_Wu_et_al_IUGGBOOK_EWS.pdf

Wurman, G., Allen, R.M. and Lombard, P. 2007.Toward earthquake early warning in northern California, Journal of Geophysical Research 112, B08311.,

Zollo, A., Iannaccone, G., Lancieri, M., Cantore, L., Convertito,V., Emolo, A., Festa, G., Gallovic, F., Vassallo, M., Martino, C., Satriano, C. and Gasparini, P. 2009. Earthquake early warning system in southern Italy: Methodolo-gies and performance evaluation, Geophysical Research Letters 36, L00B07.

Zollo, A., Amoroso, O., Lancieri, M., Wu, Y.M. and Kanamori, H. 2010. A threshold-based earthquake early war-ning using dense accelerometer networks, Geophysical Journal International 183, 963-974.

deprem erken uyari sİstemlerİ

Documents