effect van voeding en malnutritie op sarcopenie...voortbeweging hormonale werking (effect insuline)...
TRANSCRIPT
Effect van voeding en malnutritieop sarcopenie
symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager'
Stany Perkisas 30/04/2019
Waarom sarcopenie op een voedingssymposium?
Wat is sarcopenie?
Wat zijn de verschillende aspecten van sarcopenie?
Hoe sarcopenie voorkomen?
Wat moet je straks wijzer zijn?
Inleiding: veroudering
Sarcopenie◦ Definitie◦ Test◦ Oorzaak◦ Diagnose◦ Screening◦ Behandeling
Take home messages
Inhoud
Inleiding: veroudering
Sarcopenie◦ Definitie◦ Test◦ Oorzaak◦ Diagnose◦ Screening◦ Behandeling
Take home messages
Inhoud
Er zijn natuurlijke veranderingen in alleorgaansystemen:
Hart/bloedvaten: hartfunctie ↓, bloeddruk ↑
Longen: gasuitwisseling ↓, longinhoud ↓
Nieren: klaring ↓
Maag- darmstelsel: motiliteit ↓
Huid: veralgemeende achteruitgang, collageen/elastine ↓
Bot: osteoporose
→ Wat met de spier?
Veroudering
Grootste orgaan (40% van het lichaamsgewicht)
Taak◦ Voortbeweging
◦ Hormonale werking (effect insuline)
◦ Voorraadschuur (koolhydraten, eiwitten, vetten)
Verlies van 0.4-0.8 kg/decade (na 2e decade)
Veroudering: spier
Algemeen jaarlijks verlies van spiermassa: mannen 1%, vrouwen 0.5%
MAAR
1-2% per jaar vanaf 50 jaar1.5-3% per jaar vanaf 60 jaarNog toename achteruitgang vanaf 70 jaar
Prevalentie:
Afhankelijk van gebruikte afkapwaardenVrouwen: 6.6 - 20.2%Mannen : 13.4 - 14.7%
Sarcopenie
Inleiding: veroudering
Sarcopenie◦ Definitie◦ Test◦ Oorzaak◦ Diagnose◦ Screening◦ Behandeling
Take home messages
Inhoud
‘Sarx’ (vlees) en ‘penia’ (weinig, tekort)
Definitie: (leeftijdsgebonden) achteruitgang van spiermassa, spierkracht en functionaliteit.
- Het verschil wordt gemaakt tussen de drie onderdelen.
- Nuttig? Relevant?
- Geen evenredige relatie van spiermassa met krachtof functionaliteit.
Sarcopenie
Sarcopenie is gelinkt aan
-Hogere mortaliteit (OR 3.60)
-Meer functieverlies (OR 3.03)
-Frequenter vallen (OR 2.38)
-Meer fracturen (OR 1.17)
-Langer hospitaalverblijf (OR 1.87)
-Frequentere hospitalisatie (OR 1.57)
Gezondheidsuitkomsten
Etiologie
Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis. EWGSOP. Age and Ageing 2010; 39: 412–423.
Primaire sarcopenie
◦ Leeftijdsgerelateerd
◦ Geen oorzaak duidelijk buiten veroudering
Secondaire sarcopenie
◦ Activiteit (bedrust, weinig beweging, zwaartekrachtloosheid)
◦ Ziekte (acuut/chronisch, infectie, kanker)
◦ Voeding (malnutritie, malabsorptie, …)
Etiologie
Meerdere oorzaken
Veranderingen in spierarchitectuur (vezels, bindweefsel, vetweefsel)
Zenuwgerelateerde oorzaken (centraal, perifeer)
Hormonale factoren (oestrogeen, testosteron, vitamine D)
Krachtsverlies bestaat voor
50% uit neurologische factoren
40% uit vermindering van spiermassa
Etiologie: primaire sarcopenie
Meest gebruikt: EWGSOP
Diagnostische criteria
Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis. The European Working Group on Sarcopenia in Older People. Age and Ageing 2010; 39: 412–423.
Wat screenen?
Niet altijd duidelijke afkappunten…
Soms moeilijk te vergelijken gezien meettechnieken legio
Niet alle technieken beschikbaar!
Diagnose: beperkingen?
Meten
Spiermassa
Spierkracht
Functionaliteit
Onduidelijke/ontbrekende afkappunten! Normaalwaarden? Terugbetaling?
Spiermassa meten
Echografie!
Meten
Spiermassa
Spierkracht
Functionaliteit
Spierkracht
Piekt in 4e decade, daarna langzameachteruitgang
Verlies van 1.5% / jaar vanaf 50 jaar
Versnelt tot 3% / jaar vanaf 60 jaar
Handknijpkracht: meest gebruikt
Gecorreleerd met
- Spierkracht onderste lidmaat
- Knie flexie/extensie
- Spierdoorsnede (CSA) aan de kuit
- Klinische merker slechte mobiliteit
- ADL stoornissen
Kan gebruikt worden in plaats van meer ingewikkelde metingen
Handgrip
Cut-off voor ‘normale spierkracht’ voor 70+
Vrouwen: 20 kg
Mannen: 30 kg
Ter info:
Cut-off voor ‘normale spierkracht’ voor 20-30j
Vrouwen: 30 kg
Mannen: 47 kg
Spierkracht
Meten
Spiermassa
Spierkracht
Functionaliteit
Verschillende mogelijkheden voor testing:
Gangsnelheid
Timed Up and Go
Short Physical Performance Battery (SPPB)
Functionele Evaluatie
•↑ afhankelijkheid
•↑ gangstoornis
•↑ vallen
•↑ mortaliteit
Negatieve uitkomsten
Bedoelt als snelle referentie.
Te gebruiken voor ruwe inschatting.
Voorbeed: Clinical Frailty Scale
Visuele schalen
Link tussen malnutritie en sarcopenie in een gehospitaliseerde populatie
Dienst Geriatrie van het
Sint-Elisabethziekenhuis (Antwerpen)
Periode 01/08/2012-31/01/2013
Nutritionele screening
- Mini Nutritional Assessment – Short Form
- Pre-albumine, albumine
Studie
Resultaten
Aantal patiënten 304
Geslacht 32.9% man 67.1% vrouw
Spiermassa (gr) Links522±210
Rechts531±219
Handknijpkracht (kg) Man16.6 ± 9.2
Vrouw14.4 ± 8.8
SPPB 3.6±3
Pre-albumine (mg/dL) 20.0 ± 7.1 (normaalwaarde 15-40)
Albumine (g/L) 31.3 ± 5.5 (normaalwaarde 35-55)
MNA-SF 9.2 ± 3
Positieve correlatie tussen (pre-)albumine en
- spiermassa (p<0.05)
- handknijpkracht (p<0.05)
- SPPB (p<0.05)
Positieve correlatie tussen MNA-SF en
- spiermassa (p<0.02)
- handknijpkracht (p<0.044)
- SPPB (p=0.006)
Resultaten
Er is een positieve correlatie tussen
•nutritionele status
•spiermassa, spierkracht en functionaliteit
Zijn negatief gecorreleerd met mortaliteit:
MNA-SF (p <0.001)
BMI (p <0.05)
Pre-albumine (p <0.05)
Mortaliteit
Mortaliteit: studieOdds ratio
OR p-waarde
Pre-albumine (<18.0 mg/dL) 3.014 <0.001
Albumine (<35.0 g/L) 0.856 0.622
MNA-SF
Malnutritie 10.933 <0.001
Risico op malnutritie 6.061 <0.001
SPPB
Lage scores (0-4) 3.189 0.022
Intermediar (5-7) 1.020 0.974
Voeding
Beweging
Behandeling
Correcte voeding (≠ veel voeding)
1-1,2 gr eiwit/kg lichaamsgewicht/dag
Te verdelen in 3 dagdelen
Voorkomen van gewichtsverlies
1 kg ongewild gewichtsverlies
30% eiwit (‘spier’), 70% vet
Behandeling: voeding
Fysieke inspanning
Rust roest!
Weerstandsoefeningen
Balansoefeningen
Let op: sedentaire levensstijl voor pensioen
Behandeling: beweging
Farmacotherapeutisch (weinig mogelijkheden)
◦ Testosteron : inconclusief
◦ Groeihormoon : inconclusief
◦ Oestrogenen : inconclusief
◦ Statines : inconclusief
◦ Vitamine D : reductie in vallen
◦ Myostatine inhib. : fase 1 positief
België staat bekend om zijn myostatine problemen…
Farmacologische behandeling
Inleiding: veroudering
Frailty
Sarcopenie◦ Definitie◦ Test◦ Oorzaak◦ Diagnose◦ Screening◦ Behandeling
Take home messages
Inhoud
Sarcopenie overkomt ons allemaal
Actieve preventie is gemakkelijk
Voeding
Beweging
Take home messages