Download - Wniosek do mg_20140630_bez zmian

str. 1

„Uwagi i propozycje uzupełnienia treści Krajowej Strategii

Remontów o niezbędne elementy, wersja 1”

Wersja robocza z dnia 23 czerwca 2014 roku

Szanowni Państwo,

Po zapoznaniu się z przedstawionym przez Ministerstwo Gospodarki dokumentem, wyrażamy

uznanie dla wysiłku włożonego w wierne i szczegółowe przedstawienie aktualnej sytuacji w obszarze

termomodernizacji budynków, a także za inwentaryzację możliwych źródeł finansowania. Raport

przedstawiony przez Ministerstwo, naszym zdaniem, należy koniecznie uzupełnić o niezbędnie dla

każdej strategii elementy, takie jak część analityczna, czy też propozycje rozwiązań zidentyfikowanych

problemów (szczegółowa lista wniosków poniżej). Jednocześnie postulujemy potraktowanie

budynków jednorodzinnych (w których mieszka połowa Polaków) z należną uwagą, oraz

zaproponowanie dla ich remontów i modernizacji odpowiednich narzędzi wsparcia.

Deklarujemy wolę współpracy z Ministerstwem nad dopracowaniem rządowego dokumentu, tym

bardziej, że część istotnych analiz i materiałów mamy niemal gotowych – chcemy je nieodpłatnie (z

przeniesieniem pełnych praw autorskich) przekazać Ministerstwu Gospodarki. Część naszych analiz

będzie gotowa dopiero we wrześniu (w szczególności opracowane wstępne propozycje nowych

instrumentów wsparcia).

W związku z tym, że Strategia Remontów Budynków wymaga jeszcze wiele pracy, aby mogła być

przydatna i traktowana jako plan działań, to postulujemy powołanie grupy roboczej, której celem

będzie wypracowanie Strategii, w skład której wejdą przedstawiciele branży budowlanej, organizacji

biznesowych, organizacji pozarządowych i samorządów.

Wnioskujemy o uzupełnienie przedstawionego przez Ministerstwo Gospodarki dokumentu

„Strategia modernizacji budynków” o następujące elementy:

1. Postulujemy jasne sformułowanie celów strategicznych wraz z celami cząstkowymi, przy

czym cele powinny być określone konkretnymi liczbami. Dobrze określone cele są

niezbędnym elementem każdej strategii. Dzięki określeniu celów będzie można określić

działania priorytetowe, oraz precyzyjnie sformułować bariery. Proponujemy następujące

sformułowanie głównego celu strategicznego: Wdrożenie programu remontów polskich

budynków prowadzące do maksymalizacji korzyści ekonomicznych, ze szczególnym

uwzględnieniem wyrównywania szans miast i wsi i poprawy jakości powietrza (np. xxx%

zasobów budowlanych zarówno a wsi jak i w mieście).

2. Postulujemy uwzględnienie w „Strategii…” remontów i modernizacji budynków

jednorodzinnych. Pominięcie budynków jednorodzinnych (w których żyje połowa Polaków)

należy uznać za podstawowy brak. Termomodernizacja budynków jednorodzinnych wiąże się

także ze zmniejszeniem zagrożeń wynikających z bardzo złej jakości powietrza w polskich

miastach (w tym takich miejscowościach uzdrowiskowych jak Zakopane czy Nowy Sącz).

str. 2

Modernizacja budynków jednorodzinnych wymaga specjalnego podejścia, znanego i

sprawdzonego w innych krajach europejskich.

3. Określenie i wyodrębnienie grup budynków, wobec których można będzie przygotować

odpowiednie środki oddziaływania w celu zrealizowania celu (prawdopodobnie inne dla

budynków użyteczności publicznej, inne dla budynków wielorodzinnych i inne dla budynków

jednorodzinnych). Każda z tych grup, w zależności np. od przeznaczenia budynków, ich liczby,

wielkości, własności – wymaga innego oddziaływania we wszystkich trzech obszarach:

regulacji, zachęt (kar) i informacji/promocji.

4. Postulujemy określenie głównych podmiotów odpowiedzialnych za realizację strategii, raz z

przyporządkowaniem celów cząstkowych, zadań i budżetów. Naszym zdaniem podana przez

autorów „Strategii…” lista głównych interesariuszy jest niewłaściwa. Za wdrażanie strategii

powinien być odpowiedzialny polski rząd, w tym przede wszystkim Minister Infrastruktury i

Rozwoju, oraz inne ministerstwa i agendy rządowe takie jak NFOSIGW, BGK;

5. Uważamy, za konieczne przeprowadzenie analizy efektywności stosowanych do tej pory

instrumentów finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem budynków jednorodzinnych.

Przygotowana przez Instytut Ekonomii Środowiska analiza wykazała całkowity brak na

polskim rynku skutecznych instrumentów wsparcia remontów i modernizacji budynków

jednorodzinnych (zobacz: Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania

modernizacji domów jednorodzinnych, strona 38 ).

6. Należy przeprowadzić analizę i priorytetyzację barier, które powinny zostać pokonane przez

strategię. Analiza barier powinna być spójna z celami strategicznymi – zobacz „Analiza barier

modernizacji budynków w Polsce, strona 16”, oraz które będą stanowić bazę do

strukturyzacji instrumentów finansowych.

7. Uważamy za niezbędne ustalenie przejrzystych i wspólnych kryteriów wsparcia bez względu

na rodzaj własności – efekt ekologiczny powinien być kupowany jak najtaniej, przy użyciu

jasnych kryteriów. Kryteria powinny stanowić integralną część strategii, tak aby potem mogły

być wykorzystywane przy dystrybucji środków wsparcia (projektowanie instrumentów

wsparcia).

8. W strategii należy zaproponować nowe instrumenty finansowe, które będą przygotowane

zgodnie z oczekiwaniami nowej perspektywy finansowej (w większym stopniu

wykorzystujące instrumenty zwrotne) dostosowane do nowych wyzwań (finasowanie

modernizacji budynków jednorodzinnych, finansowanie programów ochrony powietrza,

finansowanie realizacji planów gospodarki niskoemisyjnej, rewitalizacja miast, rozwój

obszarów wiejskich). Konieczne są także a) intensyfikacja wsparcia bezzwrotnego oraz b)

zróżnicowania finansowania zwykłych remontów działań na rzecz głębokiej

termomodernizacji (zobacz: Wieloletni kredyt remontowy, strona 57).

9. Postulujemy sformułowanie definicji termomodernizacji i głębokiej termomodernizacji,

która pomoże w ustrukturyzowaniu narzędzi finansowych – zobacz „Definicja głębokiej

termomodernizacji, strona 5”.

10. Za niezbędne uważamy opracowanie analizy potencjału remontów (proponowana treść i

struktura uzupełnienia znajduje się w rozdziale: Analiza potencjału termomodernizacji

zasobów budowlanych w Polsce, strona 26).

11. Bezwzględnie należy przeprowadzić analizę społecznych korzyści dla Polski wynikających z

proponowanych działań (taka analiza została wykonana przez BPIE i może być bezpośrednio

wykorzystana w strategii (zobacz: Społeczne korzyści z programu termomodernizacji dla

Polski, strona 43),

str. 3

12. Należy uzupełnić listę powiązanych obszarów (oraz odpowiednich analiz) o dyrektywę

Efektywności Energetycznej i ustawę o efektywności energetycznej, a także o dyrektywę

KAFE i rozporządzenie o Ekoprojekcie (Ecodesign).

13. Autorzy strategii powinni uzupełnić treść opracowania tak, aby opracowanie wyczerpywało

wymagania określone w paragrafie 4 Dyrektywy o Efektywności Energetycznej (należy

porównać spis treści Opracowania z listą wymagań określonych w dyrektywie).

14. Konieczne jest powiązanie termomodernizacji z rewitalizacją miast i obszarów wiejskich

(szczególnie tam, gdzie inwestycje realizowane są z funduszy unijnych, których celem jest

wzrost gospodarczy i poprawa konkurencyjności, m.in. poprzez szeroko pojętą poprawę

warunków życia), tak aby remonty prowadziły nie tylko do poprawy parametrów

energetycznych budynków, ale również aby również powiązane były z poprawą estetyki i

funkcjonalności remontowanych obiektów i ich otoczenia.

Dodatkowo uważamy, że dokument, ze względu na wymagania formalne, powinien zawierać

następujące informacje:

15. Określenie horyzontu czasowego – proponujemy do roku 2030., przy czym do roku 2020

powinny naszym zdaniem, zostać określone precyzyjne cele i alokacje środków.

16. Przygotowanie analizy oszczędności energii przy wykorzystaniu budynków referencyjnych

(najlepiej tak, aby było zachować spójność i odniesienie do budynków określonych w

Warunkach Technicznych).

str. 4

Lista zawierająca przykładowe materiały, które jesteśmy

skłonni przekazać Ministerstwu Gospodarki do

natychmiastowego wykorzystania, albo do wspólnego

dopracowania.

Definicja głębokiej termomodernizacji ................................................................................................... 5

Dwa główne akcenty: termomodernizacja budynków jednorodzinnych i jakość powietrza ................. 9

Analiza barier modernizacji budynków w Polsce .................................................................................. 16

Wymagania prawa unijnego istotne dla modernizacji energetycznej budynków ................................ 23

Analiza potencjału termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce ............................................. 26

Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania modernizacji domów

jednorodzinnych .................................................................................................................................... 38

Społeczne korzyści z programu termomodernizacji dla Polski .............................................................. 43

Przykład propozycji instrumentów finansowania termomodernizacji w Polsce, ze szczególnym

uwzględnieniem termomodernizacji budynków jednorodzinnych ....................................................... 52

Finansowanie zwiększenia efektywności energetycznej w budynkach jednorodzinnych .................... 59

str. 5

Definicja głębokiej termomodernizacji Pojęcie głębokiej (ambitnej) termomodernizacji jest względne, zgodnie z ogólnymi zasadami

dotyczącymi dyrektyw, jego znaczenie ma zostać określone przez kraje członkowskie, z

uwzględnieniem uwarunkowań lokalnych1. Mając na uwadze to, że właściwe zdefiniowanie pojęcia

ma znaczenie dla określenia rodzaju i poziomu wsparcia państwa (np. programowanie dystrybucji

środków UE), na użytek niniejszego dokumentu przyjęto następującą definicję głębokiej

termomodernizacji:

Głęboka termomodernizacja to zestaw działań remontowych i modernizacyjnych, prowadzących do zmniejszenia zużycia energii w budynkach. Zakres działań wykonanych w ramach głębokiej termomodernizacji jest określony na poziomie optymalnym z punktu widzenia ekonomicznego. Do określania optymalnego zestawu działań modernizacyjnych wykorzystuje się metodę kosztu optymalnego2 .

Przykład graficzny ilustrujący definicję głębokiej termomodernizacji

http://1drv.ms/1nK4B8f Optymalny zakres rozumiany jest jako:

a) opłacalny z punktu widzenia inwestora

b) oraz przynoszący szersze korzyści ekonomiczne (których osiągnięcie może być np.

finansowane przez państwo) (A+B).

1 Szeroka dyskusja dotycząca pojęcia „głębokiej termomodernizacji/Deep Renovation” została przeprowadzona

przez Global Building Performance Network i opublikowana w raporcie „What is a Deep Renovation Definition”. GBPN proponuje następującą definicję: The acronym, DR, can mean a deep renovation, a deep retrofit, a deep refurbishment, and to a lesser extent, a deep reduction. A standard renovation or refurbishment will often achieve energy savings ranging between 20% and 30%, sometimes even less. However, by renovating deeply, it is possible to reduce the energy consumption of a building by more than 75%. But for some experts, the expected savings that they call a DR is significantly different. 2 Zagadnienia dotyczące metodologii kosztu optymalnego zostały opracowane w publikacji „Koszty optymalne”,

Dan Staniaszek, 2013 http://1drv.ms/1mMyGPm

http://1drv.ms/1nK4B8f

http://1drv.ms/1mMyGPm

str. 6

Opłacalność z punktu widzenia inwestora prywatnego (zakres oznaczony literą A) może być

określona jednym z powszechnie stosowanych parametrów – np. NPV, IRR.

Wsparcie państwa (dotacje) powinno dotyczyć działań znajdujących się w obszarze „zakres

uzasadniony kosztami i korzyściami ekonomicznymi (B – kolor zielony).

Remont a głęboka termomodernizacja Remont budynku zwykle nie wymaga wsparcia państwa – każdy właściciel nieruchomości może

przeliczyć co mu się opłaca, a następnie wykonać inwestycje (na przykład wymienić zepsute,

nieszczelne okna). Należy zaznaczyć, że brak zachęt ze strony państwo do remontowania domów i

mieszkań, w praktyce oznacza godzenie się na wykonanie inwestycji o zakresie niższym niż poziom

uzasadniony ekonomicznie, a to oznacza w skali kraju wolniejszą ścieżkę zmian w zasobach

budowlanych, której tempo nie gwarantuje osiągnięcia pożądanych celów krajowych (zmniejszenie

emisji dwutlenku węgla i zmniejszenie zużycia energii, przyspieszenie rozwoju gospodarczego, wzrost

PKB) w oczekiwanym terminie.

Aby przyspieszyć proces (zwiększyć ilość zakres realizowanych inwestycji) państwo może podjąć

decyzję o wspieraniu remontów (na przykład poprzez zaoferowanie atrakcyjnych kredytów). W

przypadku kredytów preferencyjnych (dotowanych), można wprowadzić dodatkowe warunki, które

sprawią, że inwestycja będzie wykonana w większym zakresie.

str. 7

Oferowanie przez państwo dogodnego kredytowania ma kilka zalet:

a) pozwala na ustalenie zakresu na poziomie, który jest zbliżony do optimum ekonomicznego,

b) pozwala na znaczną mobilizację środków prywatnych.

Wada tego rozwiązania jest realizacja inwestycji poniżej optimum ekonomicznego, co z punktu

widzenia państwa jest niewykorzystaniem szans rozwojowych (maksymalizacji korzyści

ekonomicznych).

Głęboka termomodernizacja a dodatkowość działań państwa Jeżeli przyjmiemy, że zwykłe remonty są sprawą właścicieli budynków (w przykładzie starego okna na

nowe np. o standardzie 1,3 kWh/(k*m2+rok), to działania dodatkowe (wymiana starego okna na

okno o współczynniku lepszym niż 1,3), zmierzające do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń lub

zmniejszenia zużycia energii mogą, a nawet powinny być wspierane przez państwo.

Głęboka termomodernizacja powinna prowadzić do wykorzystania pełnego potencjału

ekonomicznego, związanego z realizacją prac remontowych.

str. 8

Ten potencjał ekonomiczny wynika z między innymi z następujących czynników, których waga może

zmieniać się w zależności od uwarunkowań/czynników lokalnych:

a) efekt cieplarniany,

b) jakość powietrza,

c) komfort użytkownika,

d) zwiększenie wartości nieruchomości,

e) poprawa krajobrazu,

f) zmniejszenie problemu ubóstwa (zmniejszenie rachunków za energię),

g) tworzenie nowych miejsc pracy,

h) wpływy do budżetu w postaci CIT, VAT i PIT,

i) zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego.

Każdy z wyżej wymienionych powyżej czynników jest powodem dla którego warto wspierać

termomodernizację, tak aby doprowadzić do przeprowadzenia optymalnego z punktu widzenia

ekonomicznego zakresu inwestycji.

Przykład poskładania różnych dotacji w celu osiągnięcia optimum ekonomicznego.

Dotacje mogą pochodzić z różnych instytucji, które mogą finansować realizację różnych celów, a

zatem ta sama inwestycja może uzyskać wsparcie z różnych źródeł: np.

a) efekt cieplarniany – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

b) ochrona powietrza – miasto Kraków,

e,f,g) Fundusz Rozwoju Regionalnego.

Należy podkreślić, że zwiększanie części dotacyjnej powinno łączyć się ze zwiększaniem zakresu

inwestycji lub dostarczaniem dodatkowych usług (na przykład darmowy audyt energetyczny,

doradztwo architekta miejskiego, etc).

Przefinansowanie dotowanych działań termomodernizacyjnych Zbyt szczodre finansowanie prowadzi do marnotrawstwa środków publicznych spowodowanego

wykonywaniem zadań niepotrzebnych, które wykraczają poza optimum ekonomiczne.

str. 9

Rysunek pokazuje, że nadmierne dofinansowanie może być bardzo kosztowne, a z drugiej strony

osiągany efekt może być niewspółmierny do nakładów.

Poziom wsparcia powinien wynikać z analizy ekonomicznej przeprowadzonej (w miarę możliwości)

dla warunków lokalnych.

Do działań które państwo powinno wspierać należą:

Poprawa poziomu świadomości i wiedzy na temat korzyści z działań termomodernizacyjnych

(edukacja, marketing, promocja)

Zwiększenie zakresu działań remontowych tak aby zmaksymalizować korzyści energetyczne,

Promocja kompleksowych prac modernizacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem

efektywności energetycznej,

Realizacja programów na rzecz poprawy jakości powietrza,

Pomoc osobom o niskich dochodach (przeciwdziałanie ubóstwu),

Rewitalizacja budynków z wielkiej płyty (koszty społeczne wynikające z zagrożeń),

Poprawa estetyki (nie tylko budynków ale również przestrzeni urbanistycznej).

Dwa główne akcenty: termomodernizacja budynków jednorodzinnych

i jakość powietrza

Konieczność wsparcia termomodernizacji budynków jednorodzinnych Chociaż w budynkach jednorodzinnych mieszka niemal połowa Polaków3, to do tej pory ich

modernizacja w praktyce nie była przedmiotem żadnego wsparcia ze strony państwa. Zwykle budynki

jednorodzinne były budowane przez małe, kilkuosobowe firmy lub własnoręcznie, często bez udziału

fachowców, w oparciu o najprostsze założenia konstrukcyjne i architektoniczne (jakość

konstrukcyjna, architektoniczna i materiałowa znajduje swoje odbicie w efektywności energetycznej

3 http://www.forbes.pl/wiecej-polakow-mieszka-w-mieszkaniach-czy-w-domach-,artykuly,156834,1,1.html

http://www.forbes.pl/wiecej-polakow-mieszka-w-mieszkaniach-czy-w-domach-,artykuly,156834,1,1.html

str. 10

budynków postawionych w latach powojennych. W rozdziale wykazano, że budynki jednorodzinne

zamieszkane są przez najbardziej potrzebujących wsparcia – mieszkańców obszarów wiejskich i tzw.

Regionu wschodniego.

Zgodnie z oficjalnymi informacjami podawanymi przez EUROSTAT i GUS obszary wiejskie, na których

mieszka większość ludności Polski charakteryzują się przede wszystkim zabudową jednorodzinną (ok.

85%). Ponadto mieszkańcy obszarów Polski Wschodniej, charakteryzujących się wolniejszym

rozwojem gospodarczym, oraz mniejszą zamożnością, mieszkają przede wszystkim w budynkach

jednorodzinnych.

Tabela 1Struktura zasobów budowlanych w Polsce w roku 2012. (GUS)4.

Typ budynku

WYSZCZEGÓLNIENIE dom jednorodzinny wolnostojący

dom jednorodzinny w

zabudowę

budynek z mniej niż 10 lokalami mieszkalnymi

budynek z 10 i więcej lokalami mieszkalnymi

OGÓŁEM ............................. 42.1 4.3 10.3 43.2

Klasa miejscowości:

Miasta razem 21.9 4.2 11.9 61.9

o liczbie mieszkańców w tys.

500 i więcej .......................... 8.5 3.2 8.2 80.1

500-200 ............................... 14.1 5.1 11.0 69.9

200-100 ............................... 15.9 2.1 15.6 66.2

100-20 ................................. 25.2 4.2 12.4 58.1

20 i mniej ... ....... ......... ...... 40.7 6.0 13.3 39.8

Wieś................................... 81.9 4.5 7.2 6.1

Regiony

centralny .............................. 43.2 3.5 4.7 48.6

południowy .......................... 44.5 2.2 8.7 44.3

wschodni ............................ 62.3 3.3 3.0 31.4

północno-zachodni 32.8 6.2 16.3 44.6

południowo-zachodni .......... 27.8 5.5 20.7 45.7

północny ............................. 34.3 7.0 15.4 43.3

Wspierając termomodernizację zabudowy jednorodzinnej wspiera są przede wszystkim rozwój

obszarów i miejscowości wymagających ingerencji państwa (ze względu na mniejsze dochody):

a) wieś -85% mieszkańców si mieszka w budynkach jednorodzinnych;

b) Region Wschodni” – 2/3 mieszkańców regionu wschodniego mieszka w budynkach

jednorodzinnych.

Wspieranie rozwoju Regionu Wschodniego powinno być przedmiotem szczególnej troski rządu. W

regionie wschodnim dochody gospodarstw domowych są średnio o 13% niższe od średniej krajowej.

4 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_jakosc_zycia_2013.pdf

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_jakosc_zycia_2013.pdf

str. 11

Rysunek 1. Wskaźnik zróżnicowania poziomu rocznych ekwiwalentnych dochodów w gospodarstwie domowym wg. Regionów NTS1

5.

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_badanie_dochodow_warunkow_zycia_EU-

SILC2012.pdf

Wspierając termomodernizację w regionie wschodnim rząd może przyczynić się do zmniejszenia

kosztów życia, w tym przede wszystkim wydatków na ogrzewanie, a zatem jednocześnie przyczynić

się do zwiększenia rozporządzalnego budżetu rodzinnego, który mógłby być wykorzystany na inne

cele. W rejonie wschodnim niemal co czwarte gospodarstwo domowe jest zagrożone ubóstwem.

Rysunek 2. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem w gospodarstwie domowym wg. Regionów (NTS1)6.

5 Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) to uporządkowany wykaz nazw

jednostek terytorialnych i przypisanych im symboli terytorialnych występujących na poszczególnych poziomach podziału terytorialnego kraju, wykorzystywany w procesie zbierania danych statystycznych, gromadzenia, przechowywania i opracowywania zebranych danych oraz ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wyników badań statystycznych w przekrojach terytorialnych. NTS1 – jest klasyfikacją najwyższego szczebla, gdzie województwa zostały pogrupowane w 6 makroregionów statystycznych. Struktura grupowań NTS, ich symbole i sposób zapisu, oparta jest na systemie identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego kraju, który jest częścią Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju – TERYT. http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/nomenklatura-nts/ 6 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_badanie_dochodow_warunkow_zycia_EU-SILC2012.pdf

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_badanie_dochodow_warunkow_zycia_EU-SILC2012.pdf


http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/nomenklatura-nts/


str. 12

Rysunek 3. Regionalny rozkład produkcji budowlano montażowej (BCC 2011)7

Położenie nacisku na rozwój termomodernizacji w obszarach wschodnich (budynki jednorodzinne)

przyczyni się do rozwoju miejsc pracy, szczególnie w małych przedsiębiorstwach, zwiększenia

lokalnego PKB, a także do lokalnego rozwoju produkcji budowano montażowej.

Dotychczasowe koncentrowanie wsparcia remontów i modernizacji budynków wielorodzinnych

(Fundusz Termomodernizacji) i publicznych (Fundusze Ochrony Środowiska) nie jest ukierunkowane

na pomoc obszarom problemowym, niedostatecznie przyczynia się do poprawy warunków życia

osób, które najbardziej potrzebują pomocy (np. mieszkańców wsi w „Regionie Wschodnim”.

Pomijając najbardziej potrzebujących państwo polskie nie realizuje zasad polityki spójności.

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_jakosc_zycia_2013.pdf.

Budynki wielorodzinne z wielkiej płyty Wielorodzinne budynki były w Polsce budowane szybko i bardzo często bez przestrzegania reżimów

technologicznych . Odbudowa Polski po wyniszczającej okupacji niemieckiej, w warunkach

wieloletniego niedostatku spowodowanego planową gospodarką komunistyczną prowadzona była

byle jak i nieefektywnie. Polskie budynki wielorodzinne (szczególnie te z wielkiej płyty), podobnie jak

we Wschodnich Landach Niemiec, czy na terenie byłej Czechosłowacji stanowią wyzwanie estetyczne

i techniczne. W Polsce planuje się wdrożenie nowych programów mających na celu rewitalizację

budynków z wielkiej płyty8.

konieczna jest integracja programów rewitalizacji budynków z wielkiej płyty z działaniami na rzecz

efektywności energetycznej (przysłowiowa dodatkowa szyba lub dodatkowe centymetry izolacji

termicznej).

7 http://www.bcc.org.pl/blz/pliki/raporty/BUDOWNICTWO_XI_2011.pdf

8 http://wiadomosci.onet.pl/kraj/plan-rewitalizacji-osiedli-obejmie-cala-polske-andrzej-adamczyk-to-olbrzymie-

wyzwanie/ng654

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_jakosc_zycia_2013.pdf

http://www.bcc.org.pl/blz/pliki/raporty/BUDOWNICTWO_XI_2011.pdf

http://wiadomosci.onet.pl/kraj/plan-rewitalizacji-osiedli-obejmie-cala-polske-andrzej-adamczyk-to-olbrzymie-wyzwanie/ng654

http://wiadomosci.onet.pl/kraj/plan-rewitalizacji-osiedli-obejmie-cala-polske-andrzej-adamczyk-to-olbrzymie-wyzwanie/ng654

str. 13

Ochrona powietrza Ubóstwo, powszechne przyzwolenie na zanieczyszczenie powietrza i brak dobrych regulacji prawnych

doprowadziły do rozpowszechnienia się praktyki ogrzewania najgorszym węglem, nawet brunatnym,

a często odpadami. Na zdjęciach poniżej, wykonanych na przełomie roku 2012 i 2013 pokazano ceny

sprzedaży węgla brunatnego, ekogroszku o kaloryczności 22 MJ/kgi kaloryczności 26 MJ/kg.

Tabela 2. Porównanie cen energii oraz emisji dwutlenku siarki oraz ilości popiołu w wyniku spalania 1 tony węgla (ceny z 29 grudnia 2012, Castorama, Kraków).

Wartość

opałowa

(MJ/kg)

Zawartość

popiołu

Zawartoś

ć siarki

Cena

worka

Węgiel brunatny 11 14% 0,60% 15,78

Ekogroszek 22 10% 1,70% 13,88

Ekogroszek 2(Carbon R) 26 8% 0,60% 28,9

Ilość

energii

(MJ)

Popiół (kg)Siarka

(kg)

Cena

PLN/MJ

Węgiel brunatny 11000 140 6 0,057

Ekogroszek 22000 100 17 0,032

Ekogroszek 2 (Carbon R) 26000 80 6 0,044

Z tabeli wynika, że najwięcej energii uzyskuje się ze spalania Ekogroszku (Carbon R), ale bardziej

opłacalne jest spalanie zwykłego Ekogroszku, o dużej zawartości siarki. Jednocześnie każda

tonaspalonego Ekogroszku powoduje trzykrotnie więcej emisji siarki niż spalanie pozostałych,

wyszczególnionych w tabeli paliw.. Absurdalną wydaje się sprzedaż węgla brunatnego – który w

normalnym kotle węglowym po prostu źle się spala (ze względu na wysoką zawartość wilgoci) a

uzyskana energia jest niemal dwukrotnie droższa niż w przypadku ekogroszku. Sprzedawca, żeby

zasugerować korzystny zakup zestawił ceny różnych opakowań (węgiel pakowany jest w worki 25

kilogramowe, a Ekogroszek w worki dwudziestokilogramowe, na pierwszy rzut oka różnicy nie widać.

str. 14

Kraków, miasto w którym żyje niemal 800 tysięcy mieszkańców, jest trzecim pod względem

zanieczyszczenia powietrza miastem w Europie. Aż 6 polskich miast znajduje się w pierwszej

dziesiątce najbardziej zanieczyszczonych miast europejskich, w tym Nowy Sącz kojarzący się z

górskim powietrzem9,10). Polski problem ubóstwa energetycznego wiąże się ze spalaniem najtańszego

paliwa, w tym odpadów komunalnych. Modernizacja polskich budynków w bezpośredni sposób

przyczyni się do wzrostu poziomu życia (w tym przede wszystkim zdrowia mieszkańców dużych

miast), poprawy estetyki polskich miast i wsi a także poprawy stanu środowiska.

9

http://forsal.pl/msp/galerie/739525,zdjecie,8,ranking_10_najbardziej_zanieczyszczonych_miast_w_europie_6_jest_w_polsce.html 10

http://www.krakowskialarmsmogowy.pl/

http://forsal.pl/msp/galerie/739525,zdjecie,8,ranking_10_najbardziej_zanieczyszczonych_miast_w_europie_6_jest_w_polsce.html

http://forsal.pl/msp/galerie/739525,zdjecie,8,ranking_10_najbardziej_zanieczyszczonych_miast_w_europie_6_jest_w_polsce.html

http://www.krakowskialarmsmogowy.pl/

str. 15

Warto zwrócić uwagę na to, że zmniejszenie zużycia energii o 50% powoduje automatyczne

„uwolnienie środków”, które mogą być przeznaczone na zakup lepszego paliwa.

Rekomenduje się integrację programów ochrony powietrza z kompleksowymi remontami i

inwestycjami prowadzącymi do zmniejszenia zużycia energii w budynkach.

str. 16

Analiza barier modernizacji budynków w Polsce Niektóre koszty/bariery są ponoszone przez inwestora (np. audyt energetyczny), a inne koszty/bariery (np. kampania informacyjna) muszą być ponoszone przez państwo

albo inne instytucje zainteresowane realizacją danej inwestycji (np. banki, fundusze)

Przełamywanie niektórych barier np. wykonanie audytu energetyczne jest technicznie i organizacyjnie proste (np. do rozwiązania problemu audytu wystarczy tylko

opłacenie jego przeprowadzenia) ale są bariery bardzo trudne do pokonania np. brak świadomości w zakresie klimatu (FEASIBILITY)

Waga problemu

Bariera Domy jednorodzinne Domy wielorodzinne Budynki użyteczności publicznej

Koszty transakcyjne Koszty przygotowawcze - koszty audytu

Koszty przygotowawcze - koszty audytu

Koszty przygotowawcze - koszty audytu

Koszty przygotowawcze - opracowanie wniosku kredytowego



Koszty przygotowawcze – przygotowanie projektu, koncepcji wyceny itd.



Długotrwała i skomplikowana procedura pozyskiwania środków



Informacyjne Brak świadomości (zapotrzebowania) po stronie inwestorów

Brak świadomości (zapotrzebowania) po stronie inwestorów

Brak świadomości na temat powinności (wynikających z Dyrektyw) po stronie inwestorów publicznych

Brak wiedzy na temat możliwości finansowania

Brak wiedzy na temat korzyści (w tym korzyści finansowych, zdrowotnych, inwestycyjnych-wzrost wartości nieruchomości, komfort) płynących z

Brak wiedzy na temat korzyści (w tym korzyści finansowych, zdrowotnych, inwestycyjnych-wzrost wartości nieruchomości, komfort) płynących z

Brak wiedzy na temat korzyści (w tym korzyści finansowych, zdrowotnych, inwestycyjnych-wzrost wartości nieruchomości, komfort) płynących z termomodernizacji

str. 17

termomodernizacji termomodernizacji

Brak wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych



Brak świadomości wpływu na środowisko m.in. problem jakości powietrza



Niska waga problemu w porównaniu do innych działań gminy

Know-how (w Polsce nie ma problemu z dostępem do technologii)

Brak wiedzy na temat właściwych i niewłaściwych rozwiązań po stronie inwestorów



Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budowy



Przyzwyczajenie wykonawców do przestarzałych standardów



Preferowanie najtańszych często przestarzałych rozwiązań

Preferowanie najtańszych często przestarzałych rozwiązań

Preferowanie najtańszych często przestarzałych rozwiązań (kwestia przetargów)

Finansowa Brak środków własnych na inwestycje

Brak środków własnych na inwestycje

Brak środków własnych na inwestycje

Zbyt długi okres zwrotu (>7 lat) Zbyt długi okres zwrotu (>7 lat) Zbyt długi okres zwrotu (>7 lat)

Znacząca wartość inwestycji w porównaniu z dochodami

Brak dostępności np. długoterminowego finansowania



Zbyt niskie koszty energii (nie oddające rzeczywistych kosztów jej wytworzenia)



Brak możliwości udziału firm ESCO w

str. 18

finansowaniu projektów

Polityczno-prawna Nie-realizowanie zapisów Drugiego Planu na rzecz Efektywności energetycznej (Fundusz Termomodernizacyjny, Kampania Społeczna)

Nie-realizowanie zapisów Drugiego Planu na rzecz Efektywności energetycznej (Fundusz Termomodernizacyjny, Kampania Społeczna)

Opóźnienia w implementacji Dyrektyw Unijnych



Brak zainteresowania decydentów zagadnieniami ee per se



Niezauważenie problemu termomodernizacji budynków jednorodzinnych przez decydentów na terenach miejskich i wiejskich

Negatywne stanowisko MF w sprawie wpływu programów dofinansowania termomodernizacji na budżet państwa



Brak koordynacji między resortami/brak spójnej strategii Rządu



. Istniejący plan modernizacyjny przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy

Plan działań dotyczący zwiększenia liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii

. Istniejący plan modernizacyjny przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy

Plan działań dotyczący zwiększenia liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii

. Istniejący plan modernizacyjny przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy Plan działań dotyczący

zwiększenia liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii

str. 19

Społeczno-Kulturowe Oczekiwanie na dotację (w przypadku braku dotacji, nie podejmowane są żadne działania)

Oczekiwanie na dotację (w przypadku braku dotacji, nie podejmowane są żadne działania)

Organizacyjne Split Incentives

Brak bezpośrednich/osobistych/politycznych korzyści z przeprowadzenia termomodernizacji

Technologiczne Konstrukcja budynku uniemożliwia termomodernizację

Konstrukcja budynku uniemożliwia termomodernizację

Konstrukcja budynku uniemożliwia termomodernizację

Zabytkowe budynki- brak możliwości wykonania izolacji ścian od zewnątrz

Zabytkowe budynki- brak możliwości wykonania izolacji ścian od zewnątrz

str. 20

Omówienie głównych barier Koszty transakcyjne – w szczególności audyt i wniosek kredytowy dla budynku jednorodzinnego

(mz)

Istotną barierą w podejmowaniu prac termomodernizacyjnych (których celem jest realizacja możliwie

ambitnego, ale jednak optymalnego z punktu widzenia inwestora, programu modernizacji) są koszty

transakcyjne – określane czasami jako „bariery wejścia”. Bardzo ważną cechą kosztów

transakcyjnych jest proporcja pomiędzy wielkością tych kosztów a wartością zadań inwestycyjnych.

Cechą charakterystyczną działań na rzecz efektywności energetycznej jest ich relatywnie niewielka

wartość, a zatem zwykle proporcja pomiędzy kosztami transakcyjnymi a wartością działań

inwestycyjnych jest niekorzystna albo bardzo niekorzystna. Zdarza się, że koszty transakcyjne mogą

być tak wysokie, że skonsumują korzyść wynikającą z dotacji – na przykład finansowanie

termomodernizacji budynków jednorodzinnych w ramach funduszu termomodernizacji wiązało się z

koniecznością przygotowania audytu, przygotowaniu wniosku kredytowego, co skutecznie

zniechęcało potencjalnych inwestorów. Do kosztów transakcyjnych należą:

a) Koszty dotarcia z ofertą do klienta,

b) Czas poświęcony na rozpoznanie problemu,

c) Koszty dokumentacji technicznej (audyt, projekt, pozwolenie na budowę),

d) Koszty dokumentacji kredytowej.

Programy efektywności energetycznej z oczywistych względów powinny zmierzać do eliminacji barier

wejścia, między innymi poprzez:

Publiczne kampanie promujące programy efektywności energetycznej (dotarcie z ofertą i

uzyskanie rzetelnej wiedzy),

Takie konstruowanie programów, aby wyeliminować potrzebę przygotowania audytu

energetycznego, na przykład poprzez tworzenie list typu LEME,

Jeżeli to tylko możliwe rezygnacja ze schematu kredytowego w kierunku bardzo

uproszczonego schematu dotacyjnego.

Brak dostępności długoterminowego kredytowania remontów (mz)

Brak dostępności długoterminowego, łatwo dostępnego i taniego finansowania uniemożliwia

przeprowadzanie kompleksowych działań remontowych, które prowadzą do szybkiego osiągnięcia

znacznych efektów energetycznych. Motywem podejmowania działań remontowych jest fizyczna

degradacja budynków (techniczna amortyzacja). W Polsce, szczególnie w budynkach

jednorodzinnych, ze względu na brak środków, podejmowane są chaotyczne remonty ad hoc, które z

punktu widzenia technicznego i ekonomicznego nie są wykonywane w oparciu o audyty, a ich zakres

nie jest zwykle w żaden sposób optymalizowany. Zwykle remonty odkładane są na ostatni moment,

kiedy właściciel budynku nie ma wyjścia i po prostu musi wyremontować elewację, bo tynk spada na

głowę, albo dach jest całkowicie dziurawy. Długoterminowy kredyt remontowy – na 20-25 lat,

pozwoli na zrealizowanie kompleksowej inwestycji, a jednocześnie na szybkie uzyskanie efektu w

postaci zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i zmniejszenia zużycia energii.

str. 21

Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budowy – Arkadiusz Węglarz.

Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budów to szczególna bariera, która

zniechęca wielu inwestorów do przeprowadzenia głębokiej termomodernizacji. Brak wiedzy wśród

architektów i projektantów przekłada się na błędy projektowe w zakresie rozwiązań szczegółów

ocieplenia przegród zewnętrznych, instalacji grzewczych i instalacji wentylacji mechanicznej z

odzyskiem ciepła. Źle zaprojektowane i wykonane detale powodują powstanie mostków termicznych

i duże straty ciepła. Źle zaprojektowana wentylacja mechaniczna objawia się przeciągami i

dokuczliwym hałasem. Kolejny istotny problem to jakość robot budowlanych. Bardzo wiele firm

budowlanych, najczęściej tych, które działają w tzw. szarej strefie, oferuje wykonawstwo bardzo

tanie, jednak o bardzo niskim stopniu fachowości oraz bez jakichkolwiek gwarancji dotyczących

jakości wykonanych prac. Wiele błędów powstaje przy montażu izolacji i to zarówno tych

termicznych jak i przeciw wilgotnościowych. Źle wykonane połączenia, zakładki i ułożenie płyt oraz

jakość i szczelność wykonanych izolacji ścian, stropów czy poddaszy to duży problem. Powstają błędy

wykonawcze uniemożliwiają dotrzymania parametrów dla termomodernizowanego budynku

wyznaczonych w audycie energetycznym. Dobre, dysponujące wykwalifikowanymi pracownikami

firmy wykonawcze, oferują stawki nie do zaakceptowania przez wielu inwestorów. Szczególna rolę w

zakresie dotrzymania jakości robót powinni pełnić kierownicy budów, którzy niestety w większości w

chwili obecnej kierują się rutyną i nie uzupełniają swojej wiedzy na temat nowych technologii.

Kolejny problem to mała wiedza inwestorów i uleganie sugestią wykonawców, co powoduje

nieracjonalne rozwiązania i przeinwestowanie, takie jak np. zakup kotła o dwa razy większej mocy niż

moc obliczona w audycie lub zmniejszenie grubości izolacji w stosunku do projektu.


Strach przed nowymi technologiami w branży budowlanej w Polsce wynika z braku wiedzy

uczestników procesu budowlanego, oraz przyjętego przez większość inwestorów i projektantów

kryterium minimalizacji kosztów inwestycyjnych przy planowaniu inwestycji. Tymczasem nowe

technologie stosowane w małej skali są znacznie droższe niż te tradycyjne. W celu obniżenia kosztów

zastosowania nowych technologii potrzebne jest masowe ich rozpowszechnienie co z kolei wiąże się

ze zmianą sposobu planowania inwestycji. Należy wprowadzić nowy oparty o analizę kosztów w cyklu

życia obiektu (efektów termomodernizacji), sposób planowania inwestycji, szczególnie przedsięwzięć

termomodernizacyjnych. Do tego potrzebna jest odpowiednia wiedza. Współczesny świat wymaga

od nas stałego podnoszenia swoich kwalifikacji. Tymczasem pracownicy sektora budowlanego nie

chętnie biorą udział w studiach podyplomowych, konferencjach lub kursach dotyczących aktualizacji

wiedzy, szczególnie w zakresie zastosowania nowych technologii. Takie pojęcia jak areożele, izolacje

dynamiczne szkło elektrochromatyczne to wciąż dla większości polskich inżynierów budowlanych

pojęcia abstrakcyjne. Tymczasem zastosowanie nowych materiałów pozwoliło by osiągnąć znaczne

oszczędności energii, które praktycznie ze względów technicznych lub estetycznych (za duże

grubości) nie są możliwe do uzyskania przy wykorzystaniu materiałów tradycyjnych. Aby przełamać

barierę braku wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych w procesie termomodernizacji

budynków w Polsce należy dotrzeć do wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Do

inwestorów poprzez masowe kampanie informacyjne w prasie, Internecie i telewizji. Do Inżynierów i

architektów poprzez tanie lub bezpłatne podnoszenie kwalifikacji na studiach podyplomowych. Do

robotników instalatorów i monterów poprzez kursy prowadzone przez zakłady doskonalenia

zawodowego kończące się odpowiednim certyfikatem.

str. 22

str. 23

Wymagania prawa unijnego istotne dla modernizacji energetycznej

budynków Agata Bator, Client Earth

Kwestia modernizacji energetycznej budynków jest zagadnieniem złożonym. W związku z tym,

przedstawiając wymagania prawa unijnego dotyczące tego zagadnienia należy odwołać się aktów

prawnych regulujących kilka różnych obszarów. Powinny to być zarówno akty prawne dotyczące

ogólnych zagadnień związanych z efektywnością energetyczną, dotyczące samych budynków, jak i

regulujące kwestię używanych w gospodarstwach domowych urządzeń wykorzystujących energię.

Warto także zwrócić uwagę na akty prawne nie dotyczące bezpośrednio efektywności energetycznej,

ale wymuszające zmiany w zakresie energochłonności budownictwa, poprzez wyznaczenie

standardów dotyczących jakości powietrza.

W niniejszym rozdziale zostaną omówione podstawowe wymagania unijnych aktów prawnych

związanych z poprawą efektywności energetycznej w budynkach, stan ich transpozycji do polskiego

porządku prawnego oraz zagadnienia związane z ich praktycznym wdrożeniem. W tym miejscu warto

przypomnieć, że dyrektywy są aktami prawnymi kierowanymi do Państw Członkowskich (nie zaś do

poszczególnych jednostek). Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest

kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom

krajowym swobodę wyboru formy i środków (artykuł 288 akapit 3 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii

Europejskiej, Dziennik Urzędowy C 326 z 26 października 2012, s. 1). Dlatego w przypadku większości

dyrektyw konieczne jest przeniesienie ich postanowień do prawa krajowego, poprzez przyjęcie aktu

powszechnie obowiązującego prawa (np. ustawy lub rozporządzenia). Często poza przyjęciem ustawy

czy rozporządzenia, potrzebne jest również podjęcie dodatkowych działań umożliwiających

stosowanie postanowień dyrektywy w praktyce. Może to być na przykład wydanie urzędnikom,

którzy powinni stosować dane przepisy w praktyce, odpowiednich instrukcji, zapewnienie im

niezbędnej wiedzy w postaci szkoleń, itp. Jednym słowem Państwo Członkowskie powinno podjąć

wszelkie działania, zapewniające stosowanie dyrektywy wobec poszczególnych obywateli,

przedsiębiorstw i innych jednostek.

Stan wdrożenia większości dyrektyw związanych z efektywnością energetyczną w zasadzie jest

zadowalający. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009

r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów

związanych z energią (Dz. Urz. UE L 285 z 31 marca 2009, s. 10, tzw. dyrektywa ecodesing), dotycząca

uwzględniania aspektów środowiskowych przy projektowaniu produktu celem poprawy

„ekologiczności” podczas całego cyklu życia, została transponowana do polskiego porządku prawnego

z niewielkim opóźnieniem. Dyrektywa ta przewiduje wydawanie przez Komisję Europejską tzw.

rozporządzeń wykonawczych, określających wymogi ekoprojektu dla poszczególnych grup

produktów. Jednocześnie wymaga ona ustanowienia odpowiedniego systemu kontroli i nadzoru

spełniania wymogów dotyczących ekoprojektu określonych w w.wym. rozporządzeniach (w tym

miejscu warto zawrzeć postulat, aby spełnianie wymogów dotyczących ekoprojektu zawsze było

sprawdzane w przypadku produktów nabytych przy zastosowaniu mechanizmów wsparcia).

Z kolei Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie

wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz

innych zasobów przez produkty związane z energią (Dz. Urz. UE L 153 z 18 czerwca 2010 r., str. 1),

ustanawia ramy dla harmonizacji krajowych przepisów dotyczących informacji przekazywanej

str. 24

użytkownikom końcowym produktów w zakresie zużycia energii (a w niektórych przypadkach także

innych zasobów) podczas użytkowania tych produktów, w szczególności w formie etykiet oraz

standardowych informacji o produkcie. Taka harmonizacja przepisów ma umożliwić użytkownikom

końcowym wybór bardziej efektywnych produktów. Kategorie produktów objętych dyrektywą oraz

szczegółowe wymagania dotyczące ich etykietowania są określane w rozporządzeniach wydawanych

przez Komisję Europejską. Dyrektywa wymaga także ustanowienia odpowiednich sankcji za

nieprzestrzeganie zasad dotyczących etykiet oraz standardowych informacji o produkcie. Dyrektywa

ta została transponowana do polskiego porządku prawnego bez poważnych uchybień, jednak z ponad

rocznym opóźnieniem.

W przypadku dwóch opisanych powyżej dyrektyw dotyczących produktów związanych z energią,

kluczowe znaczenie ma stosowanie ich postanowień w praktyce. Powinno to zwłaszcza oznaczać

skuteczne egzekwowanie wymagań dotyczących ekoprojektu oraz etykiet i standardowych informacji

o produkcie przez polskie organy kontroli (w zależności od przedmiotu kontroli są to Inspekcja

Handlowa lub Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej). Przed krajowymi organami kontroli stoi

zatem ogromne wyzwanie. Należy pamiętać, że zarówno w odniesieniu do etykiet energetycznych,

jak i wymagań w zakresie ekoprojektu, Komisja Europejska będzie wydawała kolejne rozporządzenia,

rozszerzając tym samym zakres stosowania tych dyrektyw na kolejne kategorie produktów (w

niedalekiej przyszłości wymogami dotyczącymi ekoprojektu mogą zostać objęte np. piece grzewcze).

Właściwe organy krajowe muszą zatem szybko reagować na kolejne wchodzące w życie

rozporządzenia.

Najbardziej ogólna z dyrektyw dotyczących efektywności energetycznej – Dyrektywa Parlamentu

Europejskiego i Rady 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego

wykorzystania energii i usług energetycznych (Dz. Urz. UE L 114 z 27 kwietnia 2006 r., str. 64, dalej:

„Dyrektywa w sprawie usług energetycznych”), wymaga od Państw Członkowskich przyjęcia i dążenia

do osiągnięcia krajowego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii w wysokości 9% w

2016 r. Dyrektywa ta została transponowana do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 15

kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 94 poz. 551, z późn. zm., dalej:

„Ustawa o efektywności energetycznej”), jednak transpozycja ta zawiera pewne uchybienia. Do

najważniejszych uchybień należy brak zawarcia w Ustawie o efektywności energetycznej definicji

„usługi energetycznej” i „przedsiębiorstwa usług energetycznych (ESCO)”. „Usługę energetyczną”

można w uproszczeniu opisać, jako fizyczną korzyść dla odbiorców wynikającą z połączenia energii z

technologią lub działaniem (usługą energetyczną jest np. zapewnienie komfortu cieplnego, komfortu

oświetleniowego lub ciepłej wody). Powyższe definicje są niezmiernie istotne. Ich właściwe

wprowadzenie do polskiego prawa oraz do świadomości przedsiębiorstw i konsumentów

doprowadziłoby do transformacji rynku, na którym towarem jest sama energia i dąży się do jej

sprzedaży w jak największej ilości, w rynek na którym towarem jest właśnie usługa energetyczna, czyli

np. komfort cieplny czy oświetleniowy (który można osiągnąć nie poprzez zwiększenie ilości zużytej

energii, ale poprzez termomodernizację budynku czy wymianę oświetlenia). Właściwe wdrożenie idei

usług energetycznych do polskiego prawa jest zatem niezwykle istotne dla modernizacji

energetycznej budynków. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że 5 czerwca 2014 r. mija termin

transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności

energetycznej (Dz. Urz. UE L 315 z 14 listopada 2012 r., s. 1, dalej: „Dyrektywa w sprawie

efektywności energetycznej”), która w znacznym stopniu zastępuje Dyrektywę w sprawie usług

energetycznych. Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej przewiduje dużo ambitniejsze cele

w zakresie oszczędności energii i przeprowadzenie głębokiej termomodernizacji budynków

pomogłoby Polsce te cele osiągnąć. Cel w zakresie oszczędności energii zgłoszony przez Polskę do

str. 25

Komisji Europejskiej to zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 13,6 Mtoe w porównaniu z

prognozą PRIMES – Baseline 2007, co w wartościach bezwzględnych daje zużycie energii pierwotnej

na poziomie 96,4 Mtoe w 2020 r. Konieczność transpozycji Dyrektywy w sprawie efektywności

energetycznej stanowi okazję do naprawienia błędów i właściwego odzwierciedlenia idei usług

energetycznych w polskich przepisach.

Kolejną dyrektywą niezmiernie istotną dla termomodernizacji budynków jest Dyrektywa Parlamentu

Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej

budynków (Dz. Urz. UE L 153 z 18 czerwca 2010 r., s. 13, dalej: „Dyrektywa budynkowa”). Celem tej

dyrektywy jest ograniczenie zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł

odnawialnych w sektorze budynków, poprzez promocję poprawy charakterystyki energetycznej

budynków. Dyrektywa wymaga ustanowienia przez Państwa Członkowskie minimalnych wymagań

dotyczących charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków w celu osiągnięcia

poziomów optymalnych pod względem kosztów. Co istotne, wymagania te powinny być spełnione

nie tylko w przypadku wznoszenia nowych budynków, ale także przy dokonywaniu ważniejszej

renowacji budynku istniejącego. Ponadto Dyrektywa budynkowa wymaga od Państw Członkowskich

podejmowania działań służących pobudzaniu do przekształcania budynków poddawanych renowacji

w budynki o niemal zerowym zużyciu energii. O takich działaniach należy poinformować Komisję

Europejską w przekazanym przez Państwo Członkowskie Komisji krajowym planie mającym na celu

zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Dyrektywa budynkowa wymaga

także utworzenia systemu certyfikacji charakterystyki energetycznej budynków, w ramach którego

będą wydawane świadectwa efektywności energetycznej, m.in. dla budynków lub modułów

budynków, które są sprzedawane lub wynajmowane nowemu najemcy.

Transpozycja przepisów Dyrektywy budynkowej do polskiego porządku prawnego, została dokonana

jedynie częściowo: Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia

5 lipca 2013 r. zmieniającym rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. poz. 926) zostały określone minimalne wymagania

dotyczące charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków. Dodatkowo

Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 21 czerwca 2013 r.

zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego

transponowano przepis Dyrektywy budynkowej, wymagający od państw członkowskich zapewnienia,

że przed rozpoczęciem budowy zostały rozważone i wzięte pod uwagę, o ile są dostępne, techniczne,

środowiskowe i ekonomiczne możliwości realizacji wysoko efektywnych systemów alternatywnych

(takich jak np. kogeneracja). Istotna część przepisów Dyrektywy budynkowej ma zostać

transponowana do polskiego porządku prawnego ustawą o charakterystyce energetycznej

budynków, która w momencie przygotowywania niniejszego opracowania (kwiecień 2014 r.) wciąż

była na etapie projektu. Tymczasem to właśnie w tej ustawie mają się znaleźć przepisy ustanawiające

nowy system certyfikacji energetycznej budynków. Właściwie skonstruowany system certyfikacji

charakterystyki energetycznej przyczyni się do wzrostu wartości budynków o dobrej charakterystyce

energetycznej, co zachęci do podejmowania działań termomodernizacyjnych. Dlatego ustawa o

charakterystyce energetycznej budynków może być istotnym czynnikiem wpływającym na tempo

termomodernizacji budynków mieszkalnych w Polsce.

Omawiając wymagania prawa unijnego istotne dla termomodernizacji budynków, nie sposób

pominąć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie

jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z dnia 11 czerwca 2008 r., str. 1,

„Dyrektywa CAFE”). Celem tej dyrektywy jest w szczególności określenie wartości dotyczących jakości

powietrza, wyznaczonych w taki sposób, aby unikać, zapobiegać lub ograniczać szkodliwe

str. 26

oddziaływanie na zdrowie ludzi i środowisko jako całość. Dyrektywa CAFE ustanawia w związku z tym

poziomy dopuszczalne określonych szkodliwych substancji, wraz z terminami ich osiągnięcia. Co

istotne, wśród substancji, których dopuszczalne poziomy zostały określone, znajdują się pyły PM10 i

PM2,5 – szkodliwe dla zdrowia substancje dostające się do powietrza w znacznej mierze w wyniku

tzw. niskiej emisji, czyli m.in. emisji zanieczyszczeń w wyniku spalania paliw stałych (w tym niskiej

jakości węgla) w lokalnych kotłowniach węglowych i domowych piecach grzewczych. Na większości

obszaru Polski poziomy dopuszczalne dla pyłu PM10 wynikające z Dyrektywy CAFE są znacząco

przekroczone. Należy przy tym dodać, że zgodnie z Dyrektywą CAFE poziomy dopuszczalne pyłu

PM10 powinny były zostać osiągnięte już w 2005 r., a zatem opóźnienie Polski w osiągnięciu tego

poziomu jest ogromne. Znaczne przekroczenia występują też w odniesieniu do pyłu PM2,5. Tak

alarmujący stan polskiego powietrza oraz duże opóźnienie Polski w dążeniu do obniżenia poziomu

pyłu PM10, oznaczają konieczność podjęcia szerokiego spektrum działań zmierzających do obniżenia

ilości szkodliwych substancji w powietrzu. Powinny to być zwłaszcza działania zmierzające do

ograniczenia niskiej emisji, a w tym celu niezbędna jest termomodernizacja budynków mieszkalnych.

Taka termomodernizacja powinna obejmować wymianę urządzeń grzewczych na bardziej efektywne i

zasilane paliwem przyjaznym środowisku lub przyłączenie do sieci ciepłowniczej, a także poprawienie

termoizolacji, co zmniejszy zapotrzebowanie na energię niezbędną do osiągnięcia komfortu

cieplnego. Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło pomoże zniwelować ewentualne wyższe koszty

paliwa grzewczego, wynikające z przejścia na paliwo dobrej jakości i przyjazne środowisku, lecz

droższe.

Poniższy wykres przedstawia wspomniane powyżej cele wynikające z przepisów unijnych na osi

czasu:

2005 06.2014 2015 2016 2020 2050 osiągnięcie

poziomu dopuszczalnego

PM10

transpozycja dyrektywy ws. efektywności energetycznej

osiągnięcie poziomu

dopuszczalnego PM2,5

osiągnięcie przez Polskę 9%

oszczędności energii

zmniejszenie przez Polskę

zużycia energii pierwotnej o 13,6

Mtoe

przejście na gospodarkę

niskoemisyjną

Analiza potencjału termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce Dariusz Koc, Aeksaner Panek, Arkadiusz Węglarz

Dążenie do osiągnięcia celów w roku 2050 poprzez przygotowanie długoterminowej strategii

renowacji budynków (mapy drogowej), służącej realizacji tej strategii, stanowi poważne wyzwanie.

Aby jemu sprostać, niezbędne jest oszacowanie potencjału zmniejszenia zużycia energii w sektorze

budowlanym. W niniejszej pracy podjęto taką próbę szacując potencjał techniczny i ekonomiczny

termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce.

Celem tego rozdziału jest oszacowanie rozkładu zużycia energii w istniejących budynkach w Polsce,

przygotowanie danych i zaproponowanie metodyki oszacowania ekonomicznego i technicznego

potencjału termomodernizacji.

W niniejszym rozdziale określone zostanie referencyjne zużycie energii dla wybranych rodzajów

budynków w celu:

str. 27

Określenia technicznych możliwości usprawnień prowadzących do zmniejszenia

zapotrzebowania na energię,

Określenia ekonomicznie uzasadnionego zakresu usprawnień technicznych.

Definicje Potencjał techniczny termomodernizacji

Potencjał techniczny termomodernizacji oznacza działania inwestycyjne prowadzące do zmniejszenia

zużycia energii końcowej w modernizowanych budynkach, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych

środków technicznych (nie jest brany pod uwagę sens ekonomiczny analizowanego przedsięwzięcia.

Potencjał ekonomiczny

Potencjał ekonomiczny termomodernizacji jest to część potencjału technicznego, która spełnia

przyjęte kryteria opłacalności.

Dostępność danych i ich wpływ na przyjętą metodykę obliczeń W Polsce nie istnieją bazy danych, w których gromadzone byłyby informacje o zużyciu energii przez

budynki o określonych kategoriach. Dostępne są natomiast dane GUS dotyczące powierzchni

użytkowej budynków, czasu ich budowy, zużyciu poszczególnych paliw przez budynki w sektorze

mieszkaniowym. Brakuje również danych dotyczących poszczególnych kategorii budynków pełniących

określone funkcje użytkowe np., szkół, szpitali itp.

Dotyczy to przede wszystkim budynków użyteczności publicznej mieszczących się, ze statystycznego

punktu widzenia, w kategorii „budynki usługowe”. Zużycie energii w tej kategorii budynków

określane jest w statystykach GUS metodą bilansową - jako różnica całkowitego zużycia energii w

gospodarce i zużycia energii w innych sektorach gospodarki.

Rekomendacja – Rząd powinien przygotować wiarygodne, ogólnie dostępne dane dotyczące zasobów

budowlanych w Polsce, które staną się podstawą przygotowania wszelkich programów wsparcia.

Ponieważ dane GUS nie zawierają informacji o zużyciu ciepła przez poszczególne kategorie (rodzaje)

budynków, autorzy opracowania przeprowadzili symulacje określające to zużycie. Dla poszczególnych

kategorii budynków dokonano wyboru obiektów referencyjnych (modelowych), dla których na

podstawie baz danych (KAPE, NAPE i BuildDesku) zweryfikowanych audytów, określono średnie

zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania. Wskaźnik wyjściowy określono na podstawie

danych z audytów, jako średni dla stanu przed modernizacją dla ok. 50 budynków mieszkalnych

jednorodzinnych z każdej z kategorii oraz kilkuset budynków wielorodzinnych. Średnie

zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania dla grupy budynków użyteczności publicznej

określono na podstawie mniejszej niż 50 liczby audytów energetycznych.

Dla tak określonych statystycznie wskaźników zapotrzebowania na ciepło do celów ogrzewania przed

modernizacją, wymodelowano numerycznie budynki w poszczególnych kategoriach. Na bazie analiz

str. 28

zapotrzebowania na ciepło dla budynków modelowych (referencyjnych) wykonano obliczenia

potencjału energetycznego (technicznego i ekonomicznego) modernizacji11.

Charakterystyka budynków modelowych Zgodnie z metodologią określania kosztu optymalnego obliczono podstawowe parametry budynków

referencyjnych. W tabeli zestawiono wyniki obliczeń, natomiast metoda obliczeń opisana jest w

rozdziale Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania., strona Błąd! Nie zdefiniowano zakładki..

Dane dotyczące modelowanych budynków zestawiono w tabeli poniżej.

Tabela 18. Powierzchnie przegród zewnętrznych dla modelowanych budynków

Rodzaj Budynku Powierzchnia ścian

zewnętrznych

Powierzchnia okien

Powierzchnia dachu lub

stropodachu

Powierzchnia podłogi na gruncie lub stropu nad

nieogrzewaną piwnica

Powierzchnia ogrzewana

Af

m2 m2 m2 m2 m2

Jednorodzinny budynek mieszkalny wolnostojący.

230,55 46,5 140,44 147,98 199,3

Jednorodzinny budynek mieszkalny bliźniaczy.

165,94 50,98 156,92 114 221,0

Jednorodzinny budynek mieszkalny w zabudowie szeregowej.

61,24 21,68 93,69 83,48 130,7

Standardowy budynek wielorodzinny 4 – klatkowy, 4 – kondygnacyjny, 48 – mieszkaniowy,

1229,39 342,83 592,75 593 1757,3

Standardowy budynek wielorodzinny wysokościowy, 11 – kondygnacyjny, 44 – mieszkaniowy,

2157,54 788,7 428,12 428,12 4238,4

Szpital, 2266,76 536,93 630,55 610,55 3281,0

Przychodnia lekarska, 1165,63 245,29 711,1 521,1 1842,0

Szkoła z sala gimnastyczna

1869,1 520,7 934 934 3640,0

Budynek wyższej uczelni,

3036,43 682,57 711,1 526,32 4107,0

Budynek biurowy, 2252,01 2181,08 1027 1013,25 8988,0

Budynek hotelowy, 3595,75 1029,05 1392,49 1319,25 10060,6

11

Uzyskane dane nie zostały zweryfikowane przez badania poligonowe (np. obejmujące pomiary i analizę stanu rzeczywistego dla budynków w liczbie stanowiącej próbę statystyczną).

str. 29

Budynek Handlu i usług,

5542,29 2220,08 9929,9 8319,15 20642,4

Pozostałe niemieszkalne bez przemysłowych

240,42 27,96 124,4 152,36 141,5

Źródło: Opracowanie NAPE S.A.

str. 30

Określenie aktualnego, średniego zużycia energii dla poszczególnych kategorii budynków, wykonano

na podstawie analizy dostępnych danych statystycznych. Następnie w kolejnych krokach analizy

wykonano obliczenia efektów i kosztów wybranych wariantów termomodernizacji. Budynek

referencyjny do analiz potencjału i opłacalności poszczególnych przedsięwzięć określono w

przypadku budynków mieszkalnych na poziomie reprezentującym średni poziom zasobów

budowlanych dla 2011 roku, dla którego dostępne będą dane statystyczne w poszczególnych

kategoriach budynków.

Dla typów budynków, dla których nie są dostępne dane statystyczne, przyjęto odpowiednie dane na

podstawie dostępnych wyników audytów energetycznych (do oceny stanu istniejącego przed

termomodernizacją), oraz oszacowań ekspertów.

Obliczenia potencjału modernizacji wykonano na podstawie obliczeń zapotrzebowania energii

użytkowej dla 13 kategorii budynków. Jako poziom odniesienia przyjęto następujące średnie zużycie

energii użytkowej dla następujących rozdziałów budynków:

Średnie zapotrzebowanie na ciepło (energię użytkową) Eu

1. Jednorodzinny budynek mieszkalny wolnostojący - 216 kWh/(m2rok), 2. Jednorodzinny budynek mieszkalny bliźniaczy – 186 kWh/(m2rok) 3. Jednorodzinny budynek mieszkalny w zabudowie szeregowej – 150 kWh/(m2rok) 4. Standardowy budynek wielorodzinny 4 – klatkowy, 4 – kondygnacyjny, 48 –

mieszkaniowy – 131 kWh/(m2rok) 5. Standardowy budynek wielorodzinny wysokościowy, 11 – kondygnacyjny, 44 –

mieszkaniowy - 159 kWh/(m2rok) 6. Szpital - 204 kWh/(m2rok) 7. Przychodnia lekarska –171 kWh/(m2rok) 8. Szkoła z salą gimnastyczną – 180 kWh/(m2rok) 9. Budynek wyższej uczelni – 192 kWh/(m2rok) 10. Budynek biurowy - 192 kWh/(m2rok) 11. Budynek hotelowy -166 kWh/(m2rok) 12. Budynek Handlu i usług – 111 kWh/(m2rok) 13. Pozostałe niemieszkalne bez przemysłowych – 166 kWh/(m2rok)

Cztery warianty modernizacji budynków referencyjnych W celu poprawy standardu energetycznego budynków – zmniejszenia zapotrzebowania energii

użytkowej do ogrzewania przewidziano następujące warianty termomodernizacji:

Wariant 1: Dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 15 cm, dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 20 cm, dodatkowe ocieplenie stropu nad piwnicą lub podłogi na gruncie standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 10 cm,

Wariant 2: Dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych standardowym materiałem

izolacyjnym o grubości 20 cm, dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu

standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 25 cm, dodatkowe ocieplenie stropu

nad piwnicą lub podłogi na gruncie standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 15

cm,

str. 31





cm, zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o

sprawności maksymalnej 80%,





cm, zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o

sprawności maksymalnej 80%.

Przyjęte cztery warianty termomodernizacji syntetycznie opisane w tabeli xxx.

xxx Warianty termomodernizacji

Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.

Dla każdego z budynków referencyjnych, o określonych parametrach technicznych i energetycznych

zostało, oraz dla każdego z czterech wariantów termomodernizacji zostało określone zużycie energii.

Wyniki obliczeń zużycia energii użytkowej do ogrzewania dla budynków modelowych/referencyjnych

w stanie wyjściowym i dla poszczególnych wariantów ich termomodernizacji zestawioen zostały w

tabeli xxx

Xxx Wyniki obliczenia zużycia energii użytkowej do ogrzewania dla stanu wyjściowego

poszczególnych wariantów termomodernizacji

Budynek

Stan

wyjściowy Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3 Wariant 4

- kWh/(m2a) kWh/(m2a) kWh/(m2a) kWh/(m2a) kWh/(m2a)

1 221,3 122,8 115,5 50,8 48,3

2 205,5 130,3 124,7 49,2 46,5

3 180,5 150,5 127,2 53,6 51,2

4 137,1 60,4 55,2 12,6 11,1

5 151,3 119,3 117,0 68,9 67,7

6 236,8 206,5 203,6 84,9 83,5

7 172,3 136,6 133,6 48,2 39,4

8 179,6 109,2 104,8 33,0 31,3

Lp. Wariant Ściany – grubość ocieplenia [cm]

Dachy – grubość ocieplenia [cm]

Podłoga – grubość

ocieplenia [cm]

Okna – grubość

ocieplenia [cm]

Wentylacja- sprawność

1. Wariant 1 15 20 10 0,9

2. Wariant 2 20 25 15 0,9

3. Wariant 3 25 30 20 0,9 80%

4. Wariant 4 30 35 25 0,9 80%

str. 32

9 184,4 143,7 136,9 96,8 95,3

10 195,0 160,8 158,6 38,9 38,0

11 172,5 139,0 136,5 63,0 61,9

12 118,1 77,3 73,6 24,0 22,5

13 188,8 119,8 113,0 40,4 37,3

Źródło: Opracowanie NAPE S.A

Dla każdego z budynków referencyjnych przeprowadzono procedurę optymalizacyjną. Procedura

oceny wariantów i optymalizacji zakresu termomodernizacji polega na:

1. Określeniu bazowego stanu (wyjściowego) dla budynku referencyjnego w podziale na 13 rodzajów (kategorii) budynków i 7 nośników energii

2. Analizie kolejnych wariantów termomodernizacji prowadzących do coraz mniejszego zużycia energii

3. Oszacowaniu efektu energetycznego i ekonomicznego (oszczędności energii) dla zestawu przyjętych 4 wariantów usprawnień termomodernizacyjnych.

4. Oszacowaniu kosztów w cyklu użytkowania LCC (luki inwestycyjnej) określonych wg zasad przedstawionych w rozdziale 8.2.

5. Wyborze wariantu o najmniejszym koszcie w cyklu życia budynku

Wyniki procedury optymalizacyjnej posłużyły do wyznaczenia potencjału ekonomicznego

termomodernizacji

Zakładając, że potencjał oszczędności energii końcowej uzyskany w wyniku działań zgodnych z

zaleceniami audytu energetycznego jest potencjałem ekonomicznym (zgodnie z przyjętą definicją), a

dalszy potencjał wzrostu efektywności energetycznej, to potencjał głębokiej termomodernizacji,

można policzyć potencjał techniczny głębokiej termomodernizacji.

Takie podejście pozwala na uwzględnienie w wynikach analizy następujących faktów:

- -właściciele i zarządcy budynków samodzielnie sfinansowali i zrealizowali część działań do

poziomu opłacalnego ekonomicznie (średni dla zasobów) i nie korzystali z żadnej formy wsparcia,

ponadto po określeniu zasad wsparcia dla głębokiej termomodernizacji inni beneficjenci tę część

działań również sfinansują w sposób samodzielny,

- część budynków została już poddana termomodernizacji, a więc wsparcia wymagać będzie

jedynie część zasobów.

Szacunkowe koszty termomodernizacji 50% powierzchni użytkowej wszystkich budynków w Polsce

podano w tabeli:

Tabela. 28. Średnie koszty modernizacji budynków na poziomie kraju przy założeniu, ze zostanie

ztermomodernizowane 50% powierzchni użytkowej budynków w Polsce

Lp.

Wariant Domy jednorodzinne

Domy wielorodzinne

Budynki niemieszkalne

Średnia dla wszystkich budynków

[mln zł] [mln zł] [mln zł] [mln zł]

1. I 121 988 92 860 64 048 269 081

str. 33

2. II 131 684 95 772 67 130 283 787

3. III 180 929 146 266 112 696 445 377

4. IV 193 670 152 012 117 733 467 872


str. 34

Analiza efektywności ekonomicznej Analiza efektywności kosztowej (ekonomicznej) może być przeprowadzona na wiele sposobów z

wykorzystaniem rozmaitych wskaźników ekonomicznych.

Ponieważ jednak praca przeznaczona jest dla szerokiego grona odbiorców proponuje się przyjąć

metodykę opartą na analizie kosztów w cyklu użytkowania LCC z użyciem metod dyskontowych z

pominięciem wartości rezydualnej i wpływu inflacji. W efekcie porównanie wariantów modernizacji

opiera się na prostym porównaniu liczb charakteryzujących wartość LCC z prostym kryterium wyboru.

Najkorzystniejszym wariantem termomodernizacji będzie wariant o najniższym koszcie LCC.

str. 35

Wyniki analiz i określenie potencjału termomodernizacji Wykonując opisany w rozdziale Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania. (strona Błąd! Nie

zdefiniowano zakładki.) algorytm otrzymano wyniki analiz opisane w rozdziale Błąd! Nie można

odnaleźć źródła odwołania. (strona Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.).

Wyniki obliczeń kosztu uzyskania 1 MWh oszczędności energii zestawiono w tabelach (osobno dla

energii końcowej i osobno dla energii pierwotnej).

Tabela 38. Średnie jednostkowe oszczędności energii pierwotnej po modernizacji

Lp.


Domy wielorodzinne



kWh/(m2rok) kWh/(m2rok) kWh/(m2rok) kWh/(m2rok)

1. I 78 59 55 60

2. II 85 68 58 64

3. III 129 103 105 107

4. IV 131 105 106 109


Tabela 39. Średnie oszczędności energii końcowej po modernizacji na poziomie kraju

Lp.


Domy wielorodzinne



Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok

1. I 1,8 1,4 0,9 3,8

2. II 1,9 1,6 0,9 4,0

3. III 2,9 2,4 1,7 6,7

4. IV 3,0 2,4 1,7 6,8


Tabela 40. Średnie oszczędności energii pierwotnej po modernizacji na poziomie kraju

Lp.


Domy wielorodzinne



Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok Mtoe/rok

1. I 1,6 1,2 0,8 3,4

2. II 1,8 1,4 0,8 3,6

3. III 2,7 2,2 1,5 6,0

4. IV 2,7 2,2 1,5 6,1


Tabela 41. Koszt uzyskania 1MWh oszczędności energii końcowej. Przyjęty czas życia efektów

inwestycji 20 lat

Lp.


Domy wielorodzinne



zł/MWh zł/MWh zł/MWh zł/MWh

str. 36

1. I 295 287 312 306

2. II 291 259 313 305

3. III 265 260 289 286

4. IV 280 267 298 296


Tabela 42. Koszt uzyskania 1MWh oszczędności energii pierwotnej. Przyjęty czas życia efektów

inwestycji 20 lat

Lp.


Domy wielorodzinne



zł/MWh zł/MWh zł/MWh zł/MWh

1. I 328 322 352 344

2. II 323 289 353 342

3. III 293 290 326 320

4. IV 310 298 336 332


Po przeprowadzeniu analizy ekonomicznej przyjęto jako wariant optymalny. Wariant III:

Tabela 43. Zestawienie wyników dla wariantu optymalnego. Energia końcowa


Tabela 44. Zestawienie wyników dla wariantu optymalnego. Energia pierwotna

Opis Domy jednorodzinne

Domy wielorodzinne


Wszystkie budynki

Średnie koszty modernizacji budynków na poziomie kraju [mln zł]

180 929 146 266 112 696 445 377

Średnie oszczędności energii końcowej po modernizacji na poziomie kraju [Mtoe/rok]

2,9 2,4 1,7 6,7

Koszt uzyskania 1 toe oszczędności energii końcowej Przyjęty czas życia efektów inwestycji 20 lat [zł/toe]

3 081 3 027 3 363 3 321

Opis Domy jednorodzinne

Domy wielorodzinne


Wszystkie budynki

Średnie koszty modernizacji budynków na poziomie kraju [mln zł]

180 929 146 266 112 696 445 377

Średnie oszczędności energii końcowej po modernizacji na poziomie kraju [Mtoe/rok]

2,7 2,2 1,5 6,0

str. 37


Podsumowanie i wnioski Wyniki przeprowadzonych analiz pokazują, że w wariancie optymalnym według przyjętej definicji

głębokiej termomodernizacji:

Średnie koszty modernizacji wszystkich budynków na poziomie kraju wahają się w przedziale od 445 377 do 890 753mln zł,

Średnie przewidywane oszczędności energii końcowej po termomodernizacji budynków na poziomie kraju będą w przedziale od 6,7 do 26,8 Mtoe/rok,

Średnie przewidywane oszczędności energii pierwotnej po termomodernizacji na poziomie kraju będą w przedziale od 6,0 do 23,9 Mtoe/rok,

Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii końcowej przy przyjętym czas życia efektów inwestycji 20 lat będzie w przedziale od 1661 do 3321 zł/toe,

Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii pierwotnej przy przyjętym czas życia efektów inwestycji 20 lat będzie w przedziale od 1863 do 3725zł/toe.

Aby uzyskać przedstawione ww. efekty głębokiej termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce,

należy:

znowelizować Ustawę o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontów.

Wprowadzić system wsparcia termomodernizacji domów jednorodzinnych

Rozwijać systemy wsparcia termomodernizacji budynków publicznych;

Prowadzić kampanie edukacyjne na szeroką skalę na temat sposobów oszczędzania energii w budynkach;

Wprowadzić systemy zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej;

Dostosować przepisy dotyczące standardu energetycznego remontowanych budynków do definicji głębokiej termomodernizacji.

Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii końcowej Przyjęty czas życia efektów inwestycji 20 lat [zł/toe]

3 406 3 378 3 794 3 725

str. 38

Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania modernizacji domów jednorodzinnych Rekomendacje:

Rekomenduje się wypełnienie luki w finansowaniu remontów i modernizacji budynków jednorodzinnych. Powinny zostać przygotowane kompleksowe

programy remontów, modernizacji i termomodernizacji, które umożliwiłyby realizację inwestycji jak najszerszej grupie właścicieli (mikro inwestycje, małe

inwestycje, poprzez kredyt, bez kredytu).

Programy Budynki Publiczne Budynki Wielorodzinne Budynki Jednorodzinne SME/Szpitale /Przedsiębiorstwa

NFOŚiGW System zielonych inwestycji - GIS Część 1) - Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej Wdrażany w latach 2010-2017 (alokacja środków 2010-2016)

Budżet programu: 347 543 700 zł (bezzwrotne formy-dotacja)

Budżet roczny: 49 649 100 zł

Budżet: 464 857 700 zł (zwrotne

formy-pożyczka) Budżet roczny: 66 408 157 zł

http://www.nfosigw.gov.pl/download/gfx/nfosigw/pl/nfoopisy/566/1/70/program_gis_cz._1_zarzadzanie_energia_-_22.10.2013.pdf

NFOŚiGW System zielonych inwestycji – GIS Część 5) - Zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Wdrażany w latach 2010-2015 (alokacja środków: 2010-2013)

Budżet: 545 000 000 zł ( bezzwrotne formy-dotacja)


Budynki w użytkowaniu:

PAN

Instytucji kultury (samorządowe i państwowe)

PSP

Administracji rządowej

http://www.nfosigw.gov.pl/download/gfx/nfosigw/pl/nfoopisy/566/5/54/pp_system_zielonych_inwestycji_czesc_5.pdf

http://www.nfosigw.gov.pl/download/gfx/nfosigw/pl/nfoopisy/566/1/70/program_gis_cz._1_zarzadzanie_energia_-_22.10.2013.pdf

http://www.nfosigw.gov.pl/download/gfx/nfosigw/pl/nfoopisy/566/5/54/pp_system_zielonych_inwestycji_czesc_5.pdf

str. 39

NFOŚiGW Program 5.4. Efektywne Wykorzystanie energii Cz. 1. Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych Wdrażany w latach 2011-2017

(alokacja środków: 2011-2016)

Budżet: 38 000 000 zł (dotacja)


Beneficjent - przedsiębiorca, podejmujący realizację przedsięwzięć mających na celu oszczędzanie energii, w których minimalna wielkość przeciętnego zużycia energii końcowej <suma energii elektrycznej i cieplnej>, w roku poprzedzającym złożenie wniosku o dofinansowanie audytu, wynosiła 20 000 MWh/rok

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/efektywne-wykorzystanie-energii/dofinansowanie-audytow-i-zadan-inwestycyjnych/

NFOŚiGW Program 5.4. Efektywne Wykorzystanie energii Cz. 2. Dofinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych rekomendowanych w przeprowadzonym audycie Wdrażany w latach 2011-2017

(alokacja środków 2011-2016)

Budżet: 742 000 000 zł (pożyczka)

Budżet roczny: 123 666 666zł


Program 5.4. Efektywne Wykorzystanie energii Cz. 7. Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach Wdrażany w latach 2013-2017

Budżet: 60 000 000 zł (dotacje na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych) Budżet roczny: 20 000 000

zł



str. 40

(alokacja środków 2013-2015) Beneficjenci - Zarejestrowane w Polsce mikroprzedsiębiorstwa, MSP

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/efektywne-wykorzystanie-energii/inwestycje-energooszczedne-w-msp/

Środki Norweskie i EOG Program Operacyjny (PL04) „Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii” Okres trwania od 06.2013 (nabór wniosków) do 30.04.2016

Budżet: 67 394 000 Euro= Ok. 269 576 000 zł

(ee – 55 905 250 Euro=223 621 000 zł

Oze – 11 488 750 Euro= 45 955 000 zł)


Jednostki sektora finansów publicznych lub podmioty niepubliczne realizujące zadania publiczne

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-norweskie/programy/program-pl04-energia/

POIŚ Priorytet IX – „Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna”. Działanie 9.3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej

Budżet: 123 650 000 Euro =494 600 000 zł

394 443 962 zł (wydane od 09.2009 do 31.03.2013 r)

Wydane na rok: 131 481 320 zł

Beneficjenci: Jednostki sektora finansów publicznych, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy, związki, stowarzyszenia i porozumienia JST, podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego niebędące przedsiębiorcami, organy władzy

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/efektywne-wykorzystanie-energii/inwestycje-energooszczedne-w-msp/

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-norweskie/programy/program-pl04-energia/

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NSS/na+co+fundusze/Energetyka/pois_9_3.htm

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NSS/na+co+fundusze/Energetyka/pois_9_3.htm

str. 41

publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunał, organy policji, straży pożarnej (w tym również OSP), straży miejskiej, państwowe szkoły wyższe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, organizacje pozarządowe, kościoły, kościelne osoby prawne i ich stowarzyszenia oraz inne związki wyznaniowe

http://pois.nfosigw.gov.pl/pois-9-priorytet/informacje/ http://pois.nfosigw.gov.pl/pois-9-priorytet/realizacja-projektow/

POIŚ Priorytet IV - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska. Działanie 4.5. Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza

Kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów 43 180 004 zł (II tura-2010 r.) 95 345 068 zł (III tura-2012 r.) Beneficjenci - Małe, średnie i duże przedsiębiorstwa

http://pois.nfosigw.gov.pl/iv-priorytet-po-iis/ogloszenia-o-naborze-/ii-tura-aplikacyjna-do-dzialania-45-080310-140410/

WFOŚiGW: KAWKA – Likwidacja Niskiej Emisji Wdrażany w latach 2013-2018 (alokacja 2013-2015)

Budżet: 400 mln zł Budżet roczny: 133 333 333 zł

Beneficjentem programu są podmioty wskazane w programach ochrony powietrza, które planują realizację albo realizują przedsięwzięcia mogące być przedmiotem dofinansowania przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych

przez NFOŚiGW, z uwzględnieniem warunków niniejszego programu

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/kawka/

Fundusz termomodernizacyjny Do 31.12.2012 zasilony kwotą 1 422 mln zł

5 % wniosków

93% wniosków

2 % wniosków

Rocznie (w okresie 2009-2012) wypłacono ok. 170 000 000 zł

Szacunek roczny: Szacunek roczny: Szacunek roczny:

http://pois.nfosigw.gov.pl/pois-9-priorytet/informacje/

http://pois.nfosigw.gov.pl/pois-9-priorytet/realizacja-projektow/

http://pois.nfosigw.gov.pl/iv-priorytet-po-iis/ogloszenia-o-naborze-/ii-tura-aplikacyjna-do-dzialania-45-080310-140410/

http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/kawka/

str. 42

8 500 000 zł (5 % wniosków)

158 100 000 zł (93% wniosków)

3 400 000 zł (2 % wniosków)

http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=7&cad=rja&ved=0CFAQFjAG&url=http%3A%2F%2Fwww.bgk.com.pl%2Fstorage%2F3814%2FDane%2520Liczbowe%2520FTiR.pdf&ei=PpWpUo6cDsPItQbjy4HABg&usg=AFQjCNGsLtSss2LOg6_62ljS2f5tpFt5Tw&sig2=ycTwOFTDMHn_nJL2uS6now&bvm=bv.57967247,d.Yms

Agencja Rozwoju Przemysłu: Energopożyczka

6 500 000 zł (pożyczka) mikro, małe i średnie

przedsiębiorstwa

http://www.arp.com.pl/o_agencji/Aktualnosci/65_mln_zl_dla_firm_w_puli_srodkow_funduszu_ARP_SA_ENERGOPOZYCZKA.aspx Szwajcarsko-polski program współpracy Obszar. Odbudowa, remont, przebudowa i rozbudowa podstawowej infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska. Cel 2: Zwiększenie efektywności energetycznej i redukcja emisji, w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji ENERGIA ODNAWIALNA

Budżet: 402 947 058 zł

Beneficjenci:

jednostki administracji publicznej; jednostki samorządu terytorialnego

realizujące zadania jednostek samorządowych zaopatrzenia w ciepło, np.: przedsiębiorstwa (włączając spółki

komunalne) wykonujące zadania w zakresie utrzymania sieci i systemów

grzewczych; jednostki samorządu terytorialnego, publiczne zakłady opieki

zdrowotnej, które mają podpisane z Narodowym Funduszem Zdrowia

kontrakty na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej albo udzielają świadczeń

zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych na podstawie innych

tytułów , publiczne szkoły

https://www.programszwajcarski.gov.pl/obszary_wsparcia/obszary_priorytetowe/srodowisko_infrastruktura/odbudowa_remont_przebudowa_i_rozbudowa_infrastruktury/Strony/start.aspx

https://www.programszwajcarski.gov.pl/obszary_wsparcia/obszary_priorytetowe/srodowisko_infrastruktura/odbudowa_remont_przebudowa_i_rozbudowa_infrastruktury/Strony/start.aspx

str. 43

Społeczne korzyści z programu termomodernizacji dla Polski Dan Staniaszek, Buildings Performance Institute Europe

Przegląd modelu renowacji BPIE12 Opracowany model renowacji pozwala na ocenę scenariuszy przedstawiających wpływ tempa

renowacji (tj. procent budynków odnawianych każdego roku) oraz stopnia gruntowności renowacji

(tj. zakres zastosowanych środków oraz oszczędność energii wynikająca z renowacji) na zużycie

energii oraz emisje CO2 w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych do roku 2050. Model ten

pozwala na prześledzenie kilku scenariuszy i sprawdzenie jak różne tempa, i stopnie gruntowności

renowacji wpływają na wymiar finansowy, ekonomiczny, środowiskowy, zatrudnienie oraz zużycie

energii.

Model został wykorzystany do opracowania scenariuszy renowacji wszystkich istniejących budynków

UE, a wyniki zostały opublikowane przez BPIE w 2011 w opracowaniu Europe’s Buildings Under the

Microscope13. Od tamtej pory, model ten został wdrożony na szczeblu krajowym i wykorzystano go

do modelowania renowacji istniejących budynków w Rumunii, jak ogłosił rząd rumuński w listopadzie

2013 roku.

Główne wyniki modelu to:

Zaoszczędzona energia – roczna oraz całkowita oszczędność energii przez cały okres

użytkowania środków,

Zaoszczędzony CO2 – roczna oraz całkowita oszczędność CO2 przez cały okres użytkowania

środków,

Całkowita inwestycja – roczny oraz całkowity koszt wdrożonych renowacji, włącznie z

materiałami, robocizną oraz kosztami usług profesjonalnych,

Oszczędność kosztów energii – roczna i łączna oszczędność na kosztach energii.

Oszczędności w danym roku obliczane są poprzez pomnożenie tegorocznych oszczędności

energetycznych przez średnią ważoną ceny energii,

Wpływ na zatrudnienie – liczba odpowiedników etatów stworzonych do 2050 roku w

oparciu o współczynnik zatrudnienia (liczba etatów na €1 milion inwestycji) pomnożona

przez średnią roczną inwestycję,

Wskaźniki opłacalności:

wewnętrzna stopa zwrotu – oparta na corocznych oszczędnościach netto (tj.

oszczędność kosztów minus inwestycja poniesiona w danym roku),

oszczędność netto dla konsumenta – różnica między oszczędnościami w kosztach

energii przez cały okres użytkowania środków a inwestycją przez cały okres

użytkowania środków. Obie wartości są dyskontowane przez średnią ważoną stopę

dyskontową konsumenta,

oszczędność netto dla społeczeństwa, w tym wartość efektów zewnętrznych – suma

oszczędności kosztów energii przez cały okres użytkowania oraz wartość efektów

zewnętrznych minus inwestycje poniesione przez cały okres użytkowania. Obie

wartości są dyskontowane przez społeczną stopę dyskontową,

12

BPIE (Buildings Performance Institute Europe) - Europejski Instytut Efektywności Budynków [przyp. tłum.] 13

http://bpie.eu/eu_buildings_under_microscope.html

http://bpie.eu/eu_buildings_under_microscope.html

str. 44

koszt redukcji emisji – oszczędności społeczne netto w całym okresie użytkowania

podzielone przez oszczędności emisji CO2 w całym okresie użytkowania. Wynik

ujemny oznacza korzyść netto na tonę zaoszczędzonego CO2.

Poniższy diagram przedstawia schemat funkcjonowania modelu.

[powierzchnia całkowita – współczynnik renowacji – gruntowność renowacji – koszt renowacji –

energia dostarczona

krzywa uczenia się – koszyk paliw – koszty energii

inwestycja – zaoszczędzona energia – oszczędność kosztów energii

utworzone miejsca pracy – redukcja CO2 – korzyści dla konsumentów i społeczeństwa

miejsca pracy/€M – czynniki emisji – stopa dekarbonizacji – efekty zewnętrzne – stopa dyskontowa

LEGENDA – dane wejściowe – zmienne dotyczące renowacji – wyniki (roczne i dotyczące całego

okresu użytkowania)]

Dane wejściowe

1. Charakterystyka polskich budynków

Polska posiada 1 294 km2 zabudowanej powierzchni całkowitej, którą można podzielić ze względu na

kategorię budynku i wiek, jak w poniższej tabeli14.

14

Źródło - KAPE

str. 45

Wiek budynku

Dom jednorodzinny

Domy wielorodzinne

Budynki mieszkalne


Suma

Rok [mln m2] [mln m2] [mln m2] [mln m2]

< 1975 236.5 242.7 479.2 163.6 642.8

1975-1990 120.5 123.6 244.1 83.4 327.5

1990-2001 56.7 58.1 114.8 39.2 154

2002-2011 64 63.1 127.1 43.4 170.5

Razem 477.7 487.5 965.2 329.6 1294.8

Procent 37% 38% 75% 25% 100%

2. Zróżnicowanie istniejących budynków

Model zakłada następujące zróżnicowanie istniejących budynków:

Rozbiórki: Niektóre budynki zostaną rozebrane i dlatego opuszczą grupę istniejących

budynków. Zakłada się roczną stopę rozbiórki na poziomie 0,2%. Oznacza to, że do roku 2050

(w ciągu 36 lat), 7,2% istniejących budynków zostanie rozebrana – taki odsetek został

usunięty z horyzontu inwestycyjnego na podstawie założenia, że mało prawdopodobnym

jest, aby budynki dla których prawdopodobieństwo rozbiórki jest najwyższe, były poddawane

renowacjom.

Niedawne renowacje: niektóre budynki mogły być modernizowane w nieodległej przeszłości,

co może sprawić, że ich przyszła renowacja będzie mniej atrakcyjna z finansowego punktu

widzenia. Utrzymuje się, że liczba budynków zmodernizowanych do stopnia, który

wykluczałby zastosowanie dalszych środków na rzecz poprawy energooszczędności jest

znikoma i kształtuje się na poziomie 1% istniejących budynków.

Nowe budynki: nowe budynki wzniesione między 2015 a 2020 rokiem będą prawdopodobnie

modernizowane do 2050 roku, nawet jeżeli modernizacja będzie obejmować tylko wymianę

systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC). Ponadto, wraz ze wzrostem

wymagań dotyczących norm energetycznych oraz większą dostępnością i niższą ceną nowych

technologii, zastosowanie nowych rozwiązań będzie coraz bardziej powszechne w budynkach

wzniesionych w tym dziesięcioleciu. Zakłada się, że nowe budynki będą wznoszone w

tempie 0,5% dodatkowej powierzchni użytkowej rocznie. O 3% zwiększy to wolumen

istniejących budynków, które będą mieścić się w praktycznych wartościach granicznych. Po

2020 roku zakłada się, że wymogi dotyczące budynków o niemal zerowym zużyciu energii

(nZEB) w przekształconej dyrektywie EPBD przełożą się na taką charakterystykę energetyczną

budynków, że nie będą one wymagały dalszych modernizacji (z wyjątkiem wymiany

wyposażenia) do roku 2050.

3. Energia a emisja CO2

Przyjęto następujący podział wykorzystania energii ze względu na rodzaj budynku15.

En Elektr

Gaz płynny

Olej opałowy

Gaz ziemny

Drewno

Węgiel Ciepło sieciowe

RAZEM

Domy jednorodzinne

0.5% 3.4% 7.5% 20.0% 18.2% 34.6% 15.8% 100%

15

Źródło - KAPE

str. 46

Pozostałe budynki

0.3% 2.2% 4.6% 12.0% 11.1% 21.1% 48.7% 100%

Ceny energii podane za Eurostat16 łącznie z podatkami, ponieważ podatki są również częścią

oszczędności konsumenta wynikających z obniżenia importu energii.

CENY ENERGII cena za jednostkę – energia elektryczna dla celów

MIESZKALNYCH €/kWh 0,15

cena za jednostkę – paliwa kopalne dla celów MIESZKALNYCH €/GJ 13,06

cena za jednostkę - energia elektryczna dla celów NIEMIESZKALNYCH €/kWh 0,14

cena za jednostkę – gaz dla celów MIESZKALNYCH €/GJ 12,75

Prognozy cen energii pochodzą z wytycznych UE dotyczących kosztów optymalnych17.

Modelowano dwa możliwe tempa dekarbonizacji dostaw energii:

o Wolne tempo dekarbonizacji oparte na zmianach obserwowanych od 1990 roku czyli

ok. 0,5% rocznie, takie tempo odzwierciedla kontynuację obecnego stanu, tj. brak

zmian w stosunku do obecnego poziomu dekarbonizacji.

o Szybkie tempo dekarbonizacji zakłada wskaźnik dekarbonizacji potrzebny do

osiągnięcia poziomu obniżenia emisji zapisanych w planie działania do roku 2050 na

rzecz gospodarki niskoemisyjnej, tj. ok. 5% rocznie dla energii elektrycznej i 2% dla

pozostałych paliw, gdzie druga opcja odzwierciedla zmianę paliwa na pochodzące ze

źródeł o mniejszej emisji (w tym OZE).

4. Pozostałe czynniki

Utworzenie 42 miejsc pracy na każdy €1M zainwestowany w modernizację budynków18.

Podczas obliczania korzyści społecznych, uwzględnia się zewnętrzne wyniki kojarzone z

emisjami CO2 związanymi z energią.

Średni okres użytkowania środka = 40 lata

Zastosowano następujące stopy dyskontowe:

o Gospodarstwa domowe 10%

o Działalność gospodarcza 10%

o Sektor publiczny 5%

o Społeczna 4%

5. Dane wejściowe dotyczące renowacji

Obecny wskaźnik działań Na potrzeby modelu wykorzystano następujące informacje i założenia (UWAGA: wszystkie założenia

można zmienić dla analizy wrażliwości i dla modelowania różnych zbiorów założeń):

16

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php?title=File:Half-

yearly_electricity_and_gas_prices.png&filetimestamp=20131106132508 17

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2012:115:0001:0028:EN:PDF 18

Employment Impacts of a Large‐Scale Deep Building Energy Retrofit Programme in Poland, Central European University, 2012.

https://3csep.ceu.hu/sites/default/files/publications/polish-employment-final-report-jan17-2012.pdf

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php?title=File:Half-yearly_electricity_and_gas_prices.png&filetimestamp=20131106132508

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php?title=File:Half-yearly_electricity_and_gas_prices.png&filetimestamp=20131106132508

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2012:115:0001:0028:EN:PDF

https://3csep.ceu.hu/sites/default/files/publications/polish-employment-final-report-jan17-2012.pdf

str. 47

Obecny wskaźnik działań zostanie przyjęty jako scenariusz bazowy:

o Panujące tempo renowacji na poziomie 1% jako średnia europejska – takie tempo

założono również dla Polski,

o Dominująca gruntowność renowacji klasyfikowana jest jako przeważnie drobna (tj.

oszczędność energii do 30%).

Koszty Zastosowano poniższe koszty renowacji dla każdego z czterech wariantów19

Rodzaj renowacji Oszczędność

energii Koszt renowacji

zł/m2

drobna 15% 170

średnia 45% 420

gruntowna 75% 960

nZEB 95% 1670

Zastosowano współczynniki obniżenia kosztów, które odzwierciedlają wpływ wzrostu działań

modernizacyjnych do roku 2050. Wyższe współczynniki stosuje się do bardziej gruntownych

renowacji biorąc pod uwagę stromą krzywą uczenia się wynikającą ze wzrostu działań

modernizacyjnych oraz faktem, ze koszt technologii odnawialnych zintegrowanych z budynkami

obniża się wraz z rosnącą dojrzałością rynku. Dlatego obniżka kosztów waha się realnie od 0,5%

rocznie dla drobnych renowacji do 3% rocznie dla renowacji nZEB – patrz ramka.

UWAGA na temat wpływu krzywych uczenia się oraz inflacji

Krzywa uczenia się oznacza, że koszt renowacji pozwalający na określony poziom oszczędności energii

będzie się realnie obniżał wraz z upływem czasu. Prześledźmy następujący przykład: renowacja, która

ma nam zaoszczędzić 50% energii kosztuje dzisiaj €5000. Model zakłada, że koszt ten spadnie wraz z

upływem czasu o 2%. Jeżeli stopa inflacji także wyniesie 2%, wtedy koszt wdrożenia danego środka

pozostaje na poziomie stałym w przeliczeniu na dzisiejsze kwoty – tzn. za dziesięć lat, dany środek

będzie kosztował €5000 w przeliczeniu na wartość euro w 2024 roku.

Wszystkie renowacje są neutralne technologicznie, co oznacza, że konkretny zestaw technologii

wymagany do osiągnięcia 50% oszczędności energii może różnić się od tego wykorzystywanego

dzisiaj.

Zmienne dotyczące renowacji Istnieją trzy główne zmienne, które maja wpływ na ścieżki renowacji budowlanych:

tempo renowacji, wyrażone jako % istniejących budynków w danym roku,

gruntowność renowacji, zgodnie z czterema opisanymi wcześniej rodzajami: drobna, średnia,

gruntowna i nZEB,

koszt renowacji, który zmienia się w zależności od gruntowności i upływu czasu.

Tempo renowacji Główne zmienne dotyczące tempa renowacji uwzględnione w tym modelu to prędkość z jaką rośnie

działalność modernizacyjna oraz potencjalny szczyt w tempie renowacji (lub wartość nasycenia).

19

Źródło - KAPE

str. 48

Wszystkie scenariusze za wyjątkiem scenariusza bazowego zakładają, że tempo renowacji wzrośnie

do 2,5-3% rocznie w ciągu kolejnych 10-15 lat.

Gruntowność renowacji Kolejną kluczową zmienną jest gruntowność renowacji, przez którą rozumiemy oszczędność energii

(w procentach), który uzyskamy w wyniku renowacji.

Mimo, że nie można z pewnością stwierdzić jaka jest obecna gruntowność renowacji

przeprowadzanych w Polsce, dostępne dowody wskazują na to, że zdecydowana większość

modernizacji to renowacje drobne. Gruntowne renowacje, jeżeli występują, to z reguły projekty

pilotażowe lub demonstracyjne, które mają na celu ocenę rentowności oszczędności energii na

poziomie 60% i więcej oraz są okazją do zdobycia doświadczenia.

Z braku dokładnych danych na temat gruntowności obecnie przeprowadzanych renowacji,

założyliśmy następujący podział, który posłużył za punkt wyjścia w scenariuszach:

drobne 85% ogółu renowacji,

średnie 10% ogółu renowacji,

gruntowne 5% ogółu renowacji,

nZEB znikomy.

Poniższy wykres przedstawia ewolucję gruntowności renowacji do roku 2050 według trzech założeń:

str. 49

Wyniki Poniższa tabela podsumowuje główne wyniki dla każdego z trzech scenariuszy do roku 2030, w

porównaniu z wartościami bazowymi dotychczasowego scenariusza (utrzymanie stanu obecnego).

WYNIKI DO ROKU 2030 Scenariusz 0 1A 2 3

Opis Bazowy Skromny Średni Ambitny

Roczna oszczędność energii w roku 2030 TWh/rok

14

24

44

75

Oszczędności w 2030 jako % wartości dzisiejszych % 5% 8% 15% 26%

Koszty inwestycji (wartość obecna) mld zł 21 38 66 122

Oszczędności (wartość obecna) mld zł 38 59 107 185

Oszczędności netto dla konsumenta mld zł 17 21 41 63

Oszczędności netto dla społeczeństwa – bez efektów zewnętrznych mld zł 159 262 496 828

Oszczędności netto dla społeczeństwa – z efektami zewnętrznymi mld zł 177 291 550 920

Wewnętrzna stopa zwrotu IRR 15,1% 13,4% 13,9% 13,2%

SZYBKA DEKARBONIZACJA

Roczne oszczędności CO2 w roku 2030 MtCO2/rok 52 54 59 65

CO2 zaoszczędzone w roku 2030 (% wartości z 2010) % 47% 49% 53% 59%

Koszt redukcji CO2 zł/t CO2 -27 -44 -81 -131

WOLNA DEKARBONIZACJA

Roczne oszczędności CO2 w roku 2030 Mt

CO2/rok 9 12 20 32

CO2 zaoszczędzone w roku 2030 (% wartości z 2010) % 8% 11% 18% 28%

Koszt redukcji CO2 zł/tCO2 -272 -351 -454 -516

Średnia liczba utworzonych miejsc pracy rocznie netto

w tysiącach 18 36 65 119

Poniżej przedstawiony jest roczny profil inwestycyjny.

[Profil inwestycyjny

Lewo: mld zł

Prawo: bazowy, skromny, średni, ambitny]

str. 50

Szacowanie korzyści społecznych Renowacja istniejących budynków i dostosowanie ich do wysokich norm charakterystyki

energetycznej to jedna z najistotniejszych strategicznych decyzji jakie dany kraj może podjąć. Jak

powiedział przewodniczący Rady Europejskiej, Herman Van Rompuy20:

Efektywność energetyczna to środek wywierający najwyższy wpływ spośród tych, które mogą

zastosować rządy, aby oszczędzać energię.

Budynki to sektor o największym potencjale w obszarze energooszczędności w UE.

Efektywność energetyczna budynków to nie koszt, lecz inwestycja o ogromnej stopie zwrotu.

Mimo że kluczową siłą napędową dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej (EED) jest

osiągnięcie unijnego celu jakim jest 20% oszczędność energii do roku 2020 oraz długofalowe cele

środowiskowe zapisane w planie działania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej do 2050 roku21, to

korzyści wynikające z tych działań dotykają wielu obszarów gospodarki oraz mają wymiar społeczny.

Ogólnie wpływ zrównoważonej termomodernizacji budynków można podsumować w następujących

punktach:

Korzyści ekonomiczne – wzrost działalności gospodarczej w wyniku stworzonych miejsc

pracy oraz inwestycji. Według szacunków Agencji Ochrony Środowiska Stanów

Zjednoczonych, inwestycje w termomodernizację przyniosą dodatkowo 1,5x wartości

oszczędności na kosztach energii w postaci dodatkowej produkcji. Dodatkowe, nieokreślone

ilościowo korzyści wynikają ze wzrostu wartości zmodernizowanych nieruchomości.

20

Inauguracja Renovate Europe Day, Bruksela, 9 października 2013

21 Plan działania UE prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050

identyfikuje potrzebę redukcji emisji CO2 w sektorze budowlanym o 88%-91% do roku 2050 w

porównaniu z poziomami z 1990 roku.

str. 51

Korzyści społeczne – poprawa wydajności energetycznej domów jest od dawna uznawana

przez niektóre państwa członkowskie (np. Wielką Brytanię i Irlandię) jako główny sposób

zapewniania niedrogiego ciepła rodzinom o niskich dochodach oraz wyjście naprzeciw

problemowi ubóstwa energetycznego, który według szacunków dotknie 10-25% całkowitej

populacji UE. Cieplejsze domy to także korzyści zdrowotne: mniej chłodnych miejsc i

przeciągów, niższa kondensacja pary wodnej/zagrzybienie oraz lepsza jakość powietrza

wewnątrz budynku. Według szacunków firmy doradczej Copenhagen Economics korzyści

zdrowotne wynikające z termomodernizacji mogą być warte w przybliżeniu tyle samo ile

oszczędności na kosztach energii.

Korzyści środowiskowe – budynki są największym źródłem emisji CO2 i dlatego najbardziej

przyczyniają się do zmian klimatycznych. Korzyści środowiskowe wynikające z renowacji

mogą mieć wartość rzędu 10% oszczędności na kosztach energii.

Korzyści dla sieci energetycznych – poza korzyściami dla bezpieczeństwa energetycznego i

większego uniezależnienia się od importu energii, według badania przeprowadzonego przez

Ecofys22, oszczędności w okresach szczytowego obciążenia poprzez zwiększenie

wykorzystania zrównoważonej energii w budynkach, w tym własną produkcję energii, warte

są w przybliżeniu tyle samo, co oszczędności na kosztach energii. Ponadto są to korzyści

obejmujące wszystkich użytkowników.

Podsumowując, do oszczędności kosztów energii można zastosować poniższe mnożniki, aby określić

przybliżoną całkowitą korzyść dla społeczeństwa wynikającą z renowacji budynków:

TABELA – szacowanie łącznych korzyści z renowacji budynków

KORZYŚĆ MNOŻNIK

Oszczędność kosztów energii 1,0

Bodziec ekonomiczny 1,5

Korzyści społeczne (zdrowotne)

1,0

Korzyści środowiskowe 0,1

Korzyści dla sieci energetycznych

1,0

RAZEM 4,6

Zastosowanie powyższych mnożników do modelowanych wyników daje następujące wartości

całkowite łącznych korzyści. Wartości te mogłyby odnieść się do Polski w przypadku wdrożenia

ambitnej strategii renowacji.

Oszczędność energii (scenariusz AMBITNY)

185

korzyści zdrowotne (x 1) 185

korzyści dla sieci energetycznych (x 1) 185

22

Publikacja pt. Saving energy: bringing down Europe’s energy prices for 2020 and beyond, Ecofys, 2013

str. 52

bodziec ekonomiczny (x 1.5) 277

korzyści środowiskowe 18

Korzyści razem (brutto) 849

Minus inwestycja ogółem 122

KORZYŚĆ SPOŁECZNA NETTO

727

(por. oszczędność dla konsumenta netto)

63

Korzyść społeczna netto w wysokości 727 mld zł to więcej niż oszczędności kosztów netto jakie

osiągną właściciele budynków. W większości są to korzyści dla społeczeństwa jako całości, a nie dla

poszczególnych budynków czy inwestorów. Ta różnica w korzyściach to główny czynnik

odpowiadający za niski poziom inwestycji w renowację budynków. Wprowadzenie wsparcia

(finansowego lub innego), które zachęciłoby do inwestycji w renowacje budynków to jeden ze

sposobów na zmniejszenie tej dysproporcji.

Przykład propozycji instrumentów finansowania termomodernizacji w

Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem termomodernizacji budynków

jednorodzinnych Niniejszy tekst stanowi przykład propozycji mechanizmów finansowania ze szczególnym

uwzględnieniem budynków jednorodzinnych. Opisane zostały również możliwe mechanizmy

wsparcia termomodernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz budynków użyteczności

publicznej.

W rozdziale Jeden system wiele instrumentów

Każdy z sektorów budownictwa (jednorodzinne, wielorodzinne, publiczne) posiada swoją specyfikę,

oraz wynikające ze specyfiki źródła finansowania. Modernizacja, remonty i termomodernizacja

budynków publicznych do tej pory finansowana była z budżetu państwa, Funduszy Ekologicznych,

funduszy regionalnych etc. Modernizacja budynków wielorodzinnych odbywała się poprzez Fundusz

Termomodernizacji i Remontów, budynki publiczne modernizowano ze środków NFOSIGW,

WFOSIGW, Fuduszy Europejskich etc, natomiast budynki jednorodzinne nie miały dostosowanego do

potrzeb źródła finansowania.

Postulat: Zakładając mnogość źródeł finansowania termomodernizacji powinna zostać przyjęta

zasada, że maksymalne wsparcie, uzyskane na jeden cel i jedną inwestycję nie może przekroczyć

określonego w systemie poziomu, określonego dla danego typu inwestycji.

Budynki publiczne vs. Budynki prywatne Decyzje remontowe w budynkach publicznych podejmowane są zwykle w oparciu o takie same

kryteria jak w budynkach prywatnych – instalację grzewczą remontuje się lub wymienia na nową

str. 53

ponieważ stara jest nieefektywna i zużyta pod względem technicznym, okna wymienia się dlatego, że

nie nadają się do dalszego użytku, elewacje remontowane są dlatego, że się sypią, a dach dlatego, że

przecieka etc.. Budżet państwa jest w takiej samej sytuacji jak większość obywateli – w publicznej

kasie nie ma oszczędności, brakuje zdolności kredytowej, a budynek wymaga remontu. Ze względu na

ograniczenia budżetowe konieczne jest efektywne wydawanie publicznych pieniędzy, stymulujące do

odpowiednich decyzji inwestycyjnych. Z drugiej strony, w przeciwieństwie do budżetu państwa, kasa

funduszy ekologicznych (NFOSIGW, WFOSIGW) jest pełna – to wywołuje pokusę sięgnięcia po

pieniądze i sfinansowania zwykłych remontów pod pretekstem inwestycji chroniących środowisko.

Tak można tłumaczyć szczodre wsparcie (85% dofinansowania z GIS) dla inwestycji publicznych, oraz

sposób określania efektu ekologicznego. W procesie termomodernizacji budynków publicznych

konieczna jest zmiana podejścia do finansowania termomodernizacji, tak aby wysokość

dofinansowania była związana ze spodziewanym efektem, do poziomu porównywalnego z poziomem

finansowania podmiotów prywatnych..

Postulat: Programy wsparcia dla instytucji publicznych powinny zostać urealnione (tak aby

zmniejszenie zużycia energii mogło być kupowane jak najmniejszym kosztem), a efekt ekologiczny

powinien być liczony w odniesieniu do przegród wymaganych przez prawo (WT 2014). Obecnie

punktem odniesienia (stanem bazowym) jest stan istniejący.

Elementy wspólne lub możliwe do wykorzystania w ramach wielu mechanizmów zostały wymienione

czynniki, które są konieczne, szczególnie w przypadku wsparcia dla budownictwa jednorodzinnego,

do efektywnego wdrożenia programów wspierających termomodernizację. Wprowadzenie

elementów wspólnych jest konieczne ze względu na problemy, do których rozwiązania mają się

przyczynić.

Wdrażanie narzędzi polityki klimatycznej a założenia systemu wsparcia

termomodernizacji Realizacji polityki państwa w obszarze szeroko rozumianej ochrony środowiska, a zatem również w

zakresie zmian klimatycznych i polityki energetycznej służą narzędzia:

Prawne i administracyjne - na przykład normy emisyjne lub standardy efektywności

energetycznej

Ekonomiczne – opłaty, subwencje, kary,

Kontrolne – wymuszające określone prawem zachowania

Edukacyjne – osobna kategoria, która prowadzi do zmiany zachowań społecznych.

Narzędzia powinny być zharmonizowane, a ich stosowanie nie powinno się powielać. Na przykład gdy

prawo wymaga stosowania przegrody o współczynniku przenikania 1,3 W/(m2K), to oznacza, że

subwencje nie powinny być udzielane na zakup okien o gorszym współczynniku (jeden mechanizm

wystarcza). Jednocześnie jeżeli państwo chce skłonić obywateli do budowania lepszego niż określono

w normach budowlanych (granice stosowania instrumentów prawnych i administracyjnych), to

powinno zastosować odpowiednie narzędzia edukacyjne (przekonać obywateli) i ekonomiczne

(przekupić obywateli). (zobacz definicja głębokiej termomodernizacji).

Zapotrzebowanie na finansowanie W niniejszym dokumencie nie określono precyzyjnie zapotrzebowania na finansowanie, wychodząc z

założenia, że każda przeznaczona kwota będzie znacznie mniejsza od potrzeb i będzie efektem

decyzji politycznej. Roczny budżet Funduszu Termomodernizacji w najlepszym okresie nie przekroczył

0,25 mld PLN z czego realizowano inwestycje za ok. 2 – 3 mld PLN. Zakładając optymistycznie, że uda

str. 54

się zmobilizować finansowanie termomodernizacji budynków jednorodzinnych w wysokości 1 mld

PLN rocznie (co z kolei przyczyni się do realizacji inwestycji w wysokości 5-10 md złotych), i

przyjmując że w ciągu najbliższych dwudziestu lat potrzeby termomodernizacji budynków określone

są na 400 – 800 mld PLN, to rocznie wykorzystamy 2-5% potencjału technicznego,

Jeden system wiele instrumentów Każdy z sektorów budownictwa (jednorodzinne, wielorodzinne, publiczne) posiada swoją specyfikę,

oraz wynikające ze specyfiki źródła finansowania. Modernizacja, remonty i termomodernizacja

budynków publicznych do tej pory finansowana była z budżetu państwa, Funduszy Ekologicznych,

funduszy regionalnych etc. Modernizacja budynków wielorodzinnych odbywała się poprzez Fundusz

Termomodernizacji i Remontów, budynki publiczne modernizowano ze środków NFOSIGW,

WFOSIGW, Fuduszy Europejskich etc, natomiast budynki jednorodzinne nie miały dostosowanego do

potrzeb źródła finansowania.

Postulat: Zakładając mnogość źródeł finansowania termomodernizacji powinna zostać przyjęta

zasada, że maksymalne wsparcie, uzyskane na jeden cel i jedną inwestycję nie może przekroczyć

określonego w systemie poziomu, określonego dla danego typu inwestycji.

Budynki publiczne vs. Budynki prywatne Decyzje remontowe w budynkach publicznych podejmowane są zwykle w oparciu o takie same

kryteria jak w budynkach prywatnych – instalację grzewczą remontuje się lub wymienia na nową

ponieważ stara jest nieefektywna i zużyta pod względem technicznym, okna wymienia się dlatego, że

nie nadają się do dalszego użytku, elewacje remontowane są dlatego, że się sypią, a dach dlatego, że

przecieka etc.. Budżet państwa jest w takiej samej sytuacji jak większość obywateli – w publicznej

kasie nie ma oszczędności, brakuje zdolności kredytowej, a budynek wymaga remontu. Ze względu na

ograniczenia budżetowe konieczne jest efektywne wydawanie publicznych pieniędzy, stymulujące do

odpowiednich decyzji inwestycyjnych. Z drugiej strony, w przeciwieństwie do budżetu państwa, kasa

funduszy ekologicznych (NFOSIGW, WFOSIGW) jest pełna – to wywołuje pokusę sięgnięcia po

pieniądze i sfinansowania zwykłych remontów pod pretekstem inwestycji chroniących środowisko.

Tak można tłumaczyć szczodre wsparcie (85% dofinansowania z GIS) dla inwestycji publicznych, oraz

sposób określania efektu ekologicznego. W procesie termomodernizacji budynków publicznych

konieczna jest zmiana podejścia do finansowania termomodernizacji, tak aby wysokość

dofinansowania była związana ze spodziewanym efektem, do poziomu porównywalnego z poziomem

finansowania podmiotów prywatnych..

Postulat: Programy wsparcia dla instytucji publicznych powinny zostać urealnione (tak aby

zmniejszenie zużycia energii mogło być kupowane jak najmniejszym kosztem), a efekt ekologiczny

powinien być liczony w odniesieniu do przegród wymaganych przez prawo (WT 2014). Obecnie

punktem odniesienia (stanem bazowym) jest stan istniejący.

Elementy wspólne lub możliwe do wykorzystania w ramach wielu mechanizmów Elementami wspólnymi, występującymi w kilku proponowanych w ramach niniejszego rozdziału

mechanizmach są:

Wieloletni kredyt remontowy,

Edukacja społeczna,

Doradztwo remontowe i modernizacyjne

Jednolita procedura i spójne kryteria,

System rejestracji efektów.

str. 55

Wieloletni kredyt remontowy jest podstawowy elementem systemu wsparcia i został omówiony w

osobnym rozdziale.

Edukacja społeczna/kampanie edukacyjne Wieloletni program edukacji i promocji musi stanowić osobny instrument w ramach polskiego

programu efektywności energetycznej. Instrumenty edukacyjne dotyczące budownictwa

energooszczędnego muszą być zintegrowane z instrumentami prawnymi i ekonomicznymi – do tej

integracji konieczna jest bliska współpraca pomiędzy sektorami. Bez programu edukacyjnego,

informującego jednocześnie o wszystkich możliwych formach wsparcia udzielanych w ramach

różnych mechanizmów, instrumenty finansowe nie zostaną wykorzystane. Co więcej, bez zmiany

świadomości użytkowników budynków ( a co za tym idzie zmiany wzorców zachowań), zmiany

wprowadzone w ramach programów mogą nie przynieść zamierzonego efektu.

Postulat – w rządzie powinna powstać funkcja pełnomocnika rządu ds. efektywności

energetycznej, który odpowiedzialny będzie za komunikację pomiędzy resortami, a także

synchronizację i integrację działań realizowanych w ramach polskiego programu efektywności

energetycznej.

System rejestracji efektów Obecnie nie istnieje w Polsce system pozwalający na monitorowanie efektów prowadzonych działań

(np. efektów wynikających z działań w ramach Funduszu Termomodernizacji). Dzięki centralnej bazie

danych możliwe byłoby uzyskiwanie informacji statystycznych dotyczących efektywności kosztowej i

ekologicznych prowadzonych działań inwestycyjnych. Centralna baza danych pozwoliłaby również na

uniknięcie nadmiernego wsparcia inwestycji.

We współczesnym świecie pomiar i weryfikacja założonych efektów jest powszechną i stosunkowo

tanią praktyką. W erze powszechnej dostępności do Internetu, oraz popularności systemów

bazodanowych zbieranie, gromadzenie i przetwarzanie danych jest stosunkowo proste i tanie.

System rejestracji powinien mieć następujące funkcje:

1. Uniemożliwiać udzielanie wsparcia tego samego zakresu z kilku źródeł (tak aby uniemożliwić

udzielenie nieadekwatnie dużego wsparcia projektu),

2. Rejestrować efekty energetyczne i ekologiczne,

3. Rejestrować koszt uzyskania efektu ekologicznego.

Jednostkowy koszt prowadzenia rejestracji i obsługi systemu, ze względu na skalę i wykorzystanie

technologii IT nie powinien być zbyt duży, oraz w celu eliminacji kosztów, powinien być utrzymywany

i administrowany centralnie.

Kontrola Kontrola instrumentów wsparcia jest potrzebna w dwóch obszarach:

1. Kontroli poprawności wydawania publicznych pieniędzy i poprawie bezpieczeństwa

wydawania publicznych środków,

str. 56

2. Kontroli osiągania efektów energetycznych .

Programy wsparcia termomodernizacji, istniejące do roku 2014, nie zawierają skutecznych,

transparentnych instrumentów kontrolnych.

Doradztwo remontowe i termomodernizacyjne

Właściciel budynku zwykle nie jest fachowcem w zakresie budownictwa, oraz nie ma wiedzy na temat

możliwych narzędzi wsparcia. Doradca energetyczny pomoże właścicielowi domu w wybraniu

najlepszej opcji inwestycyjnej, oraz w zakresie uzyskania dofinansowania. Doradztwo ma szczególne

znaczenie w przypadku złożonych programów przeznaczonych dla niewielkich podmiotów, w których

można wykorzystać kilka schematów wsparcia (np. remontowy kredyt preferencyjny uzupełniony

dotacją na wymianę źródła ciepła). Przykładem złożonego programu jest program zmniejszania

zanieczyszczeń powietrza dla Krakowa, gdzie miasto, wraz z Przedsiębiorstwem Oszczędzania Energii

ESCO zorganizowało cieszący się dużą popularnością punkt doradztwa, którego głównym zadaniem

jest promocja programu wymiany źródeł ciepła23, 24.

Jednolita procedura i spójne kryteria Wszystkie projekty remontowe i modernizacyjne powinny posiadać wspólną procedurę

przygotowawczą, pomiarową i weryfikacyjną, tak aby można było oceniać uzyskane rezultaty, ale co

ważniejsze, aby można było w sposób transparentny łączyć różne instrumenty wsparcia adresujące

zagadnienia/obszary np. remont+ zwiększenie efektywności energetycznej + wymiana źródła ciepła +

ubóstwo energetyczne.

Przykład dotyczący łączenia różnych instrumentów wsparcia Przykład pokazuje montaż finansowy dotyczący remontu budynku połączonego z wymianą źródła

ciepła. Inwestycja polega na głębokiej/komleksowej termomodernizacji budynku (inwestycja o

wartości 60 000 PLN), wraz z wymianą kotła węglowego. Przykład ma charater hipotetyczny – nie

wszystkie instrumenty są dostępne na polskim rynku finansowym. W przykładzie połączony został 20

letni kredyt preferencyjny przeznaczony na finansowanie inwestycji remontowych i

modernizacyjnych (minimalne wsparcie) z dotacją na zwiększenie efektywności energetycznej

(finansowanie przysłowiowych „dodatkowych centrymetrów izolacji cieplnej”) oraz dotacji na

wymianę źródła ciepła z tradycyjnego kotła węglowego na wysokosprawne źródło ciepła (likwidacja

lokalnych źródeł zanieczyszczeń powietrza). Jeżeli osoba ubiegająca się o wsparcie jest dotknięta

ubóstwem, może liczyć (w poniższym przykładzie) na dodatkowe wsparcie z funduszy dedykowanych

przeciwdziałaniu ubóstwu

20 000 PLN – 20-letni kredyt remontowy,

10 000 PLN – dotacja na zwiększenie efektywności energetycznej wraz z wymianą źródła

ciepła,

10 000 PLN – dotacja na likwidację pieca węglowego,

23

http://www.wkrakowie.pl/czytaj/chcesz-wymienic-piec-przyjdz-na-os-zgody 24

http://www.bip.krakow.pl/?news_id=60077

http://www.wkrakowie.pl/czytaj/chcesz-wymienic-piec-przyjdz-na-os-zgody

http://www.bip.krakow.pl/?news_id=60077

str. 57

12 000 PLN – wsparcie dla najuboższych w postaci 5-letniego wsparcia dla osób dotkniętych

ubóstwem energetycznym.

W przypadku tak skonstruowanego zestawu działań, osoba uboga ma szansę na gruntowne

wyremontowanie domu, wsparte ok. 70% pomocą.

Wieloletni kredyt remontowy Prace remontowe są kapitałochłonne i traktowane przez właścicieli nieruchomości jako zło

konieczne, często odkładane na ostatnią chwilę. Trudno się temu dziwić, ponieważ remont jest

poważnym kosztem, a jego odkładanie postrzegane jest jako korzyść. Inwestycje w zakresie

termomodernizacji budynków są często utożsamiane z korzyściami, wynikającymi z oszczędności

energii. Jest to do pewnego stopnia nieporozumieniem. Trudno oczekiwać, że pomalowanie ściany,

wymiana parapetu, wymiana rynien czy pokrycia dachowego związane będą z jakimkolwiek

zarobkiem. Są to zwykłe działania odtworzeniowe, które właściciel budynku musi regularnie

wykonywać. Podobnie z niektórymi elementami budynku, które kojarzone są z oszczędzaniem energii

– okna po jakimś czasie się rozpadają i trzeba je wymienić, elewacje trzeba malować i remontować

(jak wyglądają nieremontowane elewacje można zobaczyć na zdjęciach krakowskiej starówki z lat

80tych), urządzenia grzewcze przestają funkcjonować. Koszty remontów i wymiany powinny być

uwzględnione w kosztach utrzymania budynków (np. w postaci funduszu remontowego). Podobnie w

przypadku modernizacji – np. adaptacji lokalu do nowych funkcji, kiedy wymieniany jest jeszcze

sprawny system grzewczy na nowy, wymieniane są okna na większe i zmieniany jest system

wentylacji – w miejsce starego biura powstaje restauracja. Właściciel koszty modernizacji oczywiście

będzie chciał uwzględnić w wysokości czynszu. A zatem można stwierdzić, że prace remontowe i

modernizacyjne są prywatną sprawą właścicieli budynków.

Prace remontowe i modernizacyjne powinny być wykonane zgodnie z prawem, a to oznacza

konieczność stosowania warunków technicznych WT2014, w stosunku do wszystkich

remontowanych/modernizowanych/wymienianych elementów. Stosowanie się do obowiązującego

prawa wymusza stosowanie urządzeń o odpowiednich i stale rosnących parametrach technicznych, w

tym przede wszystkim w zakresie efektywności energetycznej/ochrony cieplnej budynków. Zatem

zwykły remont, przeprowadzony zgodnie z obowiązującym prawem w większości przypadków jest

sprawą właściciela nieruchomości, ewentualnie użytkownika nieruchomości. Trudno oczekiwać, aby

podatnicy chętnie wyrazili zgodę na finansowanie remontów i modernizacji prywatnych domów,

kamienic, bloków, sklepów etc. Rozwiązaniem jest umożliwienie i ułatwienie sfinansowania prac

remontowych przy wykorzystaniu „miękkich”, szeroko dostępnych kredytów,

Przykład

Okna skrzynkowe są w dobrym stanie, to trudno zmobilizować się do ich wymiany, nawet jeżeli mają

już np. 70 lat. Z drugiej strony zgniłe 15-letnie okna należy natychmiast wymienić, bo po prostu się

rozlatują (chociaż okres amortyzacji technicznej jest znacznie dłuższy) i coraz więcej ciepła przez nie

ucieka.

Prace remontowe mają charakter odtworzeniowy, a zatem błędne jest oczekiwanie, że ich wykonanie

będzie opłacalne. Tak jak nie jest opłacalna wymiana oleju w samochodzie, czy pomalowanie ściany

w kuchni. Remont jest sprawą właściciela nieruchomości i prawdopodobnie niewielu właścicieli

spodziewa się pomocy ze strony państwa. Ponadto instytucje bankowe, w obecnej sytuacji

gospodarczej, nie oferują produktów dostosowanych do specyfiki remontów (wieloletnie,

niskooprocentowane, gwarantowane przez państwo kredyty remontowe).

str. 58

W interesie państwa jest to, aby rynek budowlany był jak najbardziej aktywny, ponieważ:

Ma wpływ na PKB,

Ma wpływ na zatrudnienie, w tym szczególnie lokalne,

Przyczynia się do zwiększania wartości majątku narodowego,

Przyczynia się do zmiany komfortu życia,

Często związany jest z ochroną środowiska (wyremontowane budynki, wyposażone w

nowoczesne technologie zwykle zużywają mniej energii niż przed remontem),

Przyczynia się do rozwoju (rewitalizacja),

Wnosi wkład do budżetu w postaci podatku VAT i CIT.

Zatem państwu powinno zależeć na wsparciu remontów i modernizacji, stymulowaniu rozwoju

rynku. Jednym z doskonałych narzędzi stymulowania rynku jest dostęp do bezpiecznych, dostępnych i

atrakcyjnych źródeł finansowania.

System wsparcia termomodernizacji powinien składać się składał z dwóch niezależnych,

rozdzielonych instrumentów wsparcia:

a) System wsparcia remontów oparty na atrakcyjnym kredytowaniu;

b) System wsparcia efektywności energetycznej oparty na dotacjach, udzielanych przez różne

instytucje ze zróżnicowaną intensywnością (omówiony w dalszej części opracowania).

http://1drv.ms/Mz86fZ

W ramach systemu potrzebne jest utworzenie (np. przez Bank Gospodarstwa Krajowego-BGK) linii

kredytowej, która będzie miała następujące cechy:

1. Okres kredytowania do 20 lat (mniej więcej co 20 lat wymagany jest generalny remont

budynku, z wymianą urządzeń grzewczych);

2. Zabezpieczenie hipoteczne;

3. Atrakcyjne warunki, gwarantowane przez państwo (np. na poziomie WIBOR);

4. Integracja kredytu z mechanizmami wsparcia działań energooszczędnych.

Ponadto kredyt powinien być uzupełniony (szczególnie w przypadku budynków jednorodzinnych)

przez wsparcie techniczne dla kompleksowych inwestycji modernizacyjnych w formie nieodpłatnego

planu inwestycyjnego, zawierającego plan finansowania i audyt energetyczny.

W ramach działań remontowych i modernizacyjnych finansowane będą działania, które doprowadzą

elementy budynku do obowiązujących aktualnie norm.

Przykład


str. 59

Wymianie mają podlegać okna. Cena nowych okien wynosi 4 000 PLN. Właściciel otrzymuje kredyt w

wysokości 40000 PLN, na 20 lat. Roczna rata kredytu 2000 PLN. Oprocentowanie WIBOR 2,6%

rocznie.

Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Odsetki roczne 1040 988 936 884 832 780 728 676 624 572

Roczne raty kapitałowe 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000

Miesięczne spłaty 250 250 240 240 240 230 230 220 220 210

Rok 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Odsetki roczne 520 468 416 364 312 260 208 156 104 52

Roczne raty kapitałowe 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000


Warto zwrócić uwagę, że w przypadku prac remontowych związanych ze zwiększeniem efektywności

energetycznej właściciel nieruchomości może zmniejszyć zużycie energii w

remontowanym/modernizowanym budynku. Jeżeli założymy, że koszty ogrzewania przed

modernizacją wynosiły 4000 PLN/rok, a w wyniku termomodernizacji uzyskano 25% oszczędności, to

miesięczne koszy (po odjęciu korzyści wynikających ze zmniejszenia zużycia energii) przedstawiają się

następująco (bez uwzględnienia wzrostu cen energii i inflacji):

Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


Rok 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20



Wpływ na budżet i zatrudnienie Uruchomienie niskooprocentowanych kredytów remontowych spowoduje pobudzenie bardzo

ważnego dla gospodaki sektora, a co za tym idzie wpływ pieniędzy do budżetu państwa z podatku

VAT, CIT oraz powstanie nowych miejsc pracy.

Prosta analiza pokazuje, że jeżeli Bank BGK (jako bank oferujący kredyt remontowy) w ciągu roku

przeznaczy na kredyty remontowe 1 mld PLN, ( koszty pożyczki do innych banków wynoszą 1% (tj. 10

mln PLN), dodatkowe koszty 10 mln PLN, przy założeniu, , że VAT wynosi średnio np. 15%, oraz

wpływy z CIT wyniosą około 5%) to do budżetu trafi z powrotem 200 mln PLN w postaci podatków.

Jeżeli założymy, że połowa kwoty kredytu zostanie przeznaczona na robociznę( a średnia płaca

wynosi 3500 PLN/miesiąc (42000 PLN rocznie)) to projektów ramach programu znajdzie zatrudnienie

12 000 osób, w tym przede wszystkim na lokalnych rynkach.

Finansowanie zwiększenia efektywności energetycznej w budynkach

jednorodzinnych Działania remontowe, nie muszą być wykonywane na poziomie minimalnych wymagań określonych

w warunkach technicznych – mogą być wykonane lepiej.. Przy okazji wykonywania remontu można

pomyśleć np. o dołożeniu kilku dodatkowych centymetrów styropianu lub wełny mineralnej, zakupie

okna trójszybowego (szczególnie na północną stronę budynku), czy bardziej efektywnej instalacji

grzewczej. Te dodatkowe działania mogą być z jednej strony opłacalne, a z drugiej przyczyniać się

przez długie lata do ochrony środowiska. Promowanie energooszczędnych rozwiązań

technologicznych zapobiega realizacji inwestycji, które w kolejnych latach będą już przestarzałe,


str. 60

wspiera postęp technologiczny, buduje rynek a jednocześnie przyczynia się do zmniejszania

rachunków za ogrzewanie.

Wsparcie dodatkowych inwestycji (w zakresie efektywności energetycznej), będących uzupełnieniem

lub poszerzeniem planów remontowych powinno odbywać się poprzez stosowanie instrumentów

finansowych dostosowanych do potrzeb poszczególnych grup odbiorców.

W kolejnych rozdziałach zostały w skrócie omówione poszczególne mechanizmy wsparcia, ze

szczególnym uwzględnieniem zwiększania efektywności energetycznej i wspierania remontów w

budynkach jednorodzinnych.

Opcja I – zmodyfikowanie Funduszu Termomodernizacji Odbiorca/grupa docelowa: właściciele budynków jednorodzinnych

Chociaż w ubiegłych latach formalnie możliwe było ubieganie się przez właścicieli budynków

jednorodzinnych o premię termomodernizacyjną, to praktycznie z tej możliwości nie korzystano (2%

beneficjentów to właściciele budynków jednorodzinnych). Prawdopodobną przyczyną niepowodzenia

funduszu termomodernizacji w obszarze budynków jednorodzinnych są zbyt wysokie koszty

transakcyjne w porównaniu z oczekiwanymi korzyściami.

W ramach wsparcia dla termomodernizacji budynków jednorodzinnych poprzez Fundusz

Termomodernizacji, inwestor powinien otrzymać pakiet pomagający w realizacji inwestycji,

składający się z następujących elementów:

a) Darmowego doradztwa w zakresie remontów i modernizacji,

b) Korzystnego kredytowania prac remontowych np. 20-letni kredyt remontowy dystrybuowany

przez BGK;

c) Darmowego audytu energetycznego wykonanego przez certyfikowanego audytora

energetycznego (to może być uproszczony audyt, można stworzyć dedykowane, jednolite

oprogramowanie tak aby doradca/biegły mógł szybko „wypluć”, zakres, kosztorys itd.

(optymalnie 1-dzień);

d) Dotacji na dodatkowe (względem standardowej inwestycji remontowej/odtworzeniowej,

przeprowadzanej zgodnie z obowiązującymi normami) działania zwiększające efektywność

energetyczną budynku ponad standard przewidziany obowiązującym prawem.

Długoterminowy, korzystny kredyt BGK nie jest warunkiem koniecznym, jednak jego dostępność

znacznie podniesie atrakcyjność całej inwestycji. Należy zaznaczyć, że w przypadku domów

jednorodzinnych, zwykle, remonty i modernizacje w przeważającej części (aż 80%) finansowane są ze

środków własnych, bez udziału banków a zatem narzędzie finansowania remontów i modernizacji

budynków jednorodzinnych powinno uwzględniać również potrzeby i możliwości osób które nie chcą,

lub nie mogą brać kredytu (ze względu na brak zdolności kredytowej). Dla osób, które wykonały

audyt energetyczny i zgłosiły wolę zwiększenia zakresu remontu o działania na rzecz efektywności

energetycznej, a które nie chcą brać kredytu, powinna istnieć możliwość uzyskania dotacji (po

udokumentowaniu realizacji inwestycji) na realizację dodatkowych działań zwiększających

efektywność energetyczną.

W przypadku korzystania wyłącznie z dotacji (bez kredytu), koszt remontu będzie finansowany ze

środków własnych co w przypadku ograniczonych środków będzie prowadzić do zmniejszenia zakresu

remontu, co z punktu widzenia maksymalizacji efektu energetycznego i ekologicznego, nie jest

korzystne.

Remont + ponadstandardowe zmniejszenie zużycia energii (modernizacja = termomodernizacja)

str. 61

Założenia 1. Dotacja dla właścicieli budynku jednorodzinnego na wykonanie audytu

energetycznego, przygotowanie wniosku kredytowego oraz odbiór robót

(jednorazowa wizyta na budowie) – 800 PLN, przewidywany koszt od 800 PLN do

2 000 PLN.

2. Finansowanie działań remontowych przy wykorzystaniu wieloletniego kredytu

hipotecznego – 30 lat, który w pierwszych 10 latach jest dofinansowywany przez

System, a w kolejnych latach ma gwarantowane warunki konkurencyjne w stosunku

do rynkowych.

3. Remontowanych będzie 34 000 budynków rocznie (średnio 2000 w każdym

województwie), średnia wartość kompleksowej inwestycji to 60 000 PLN, udział

kredytu 100 %, w tym koszt dodatkowych inwestycji, zwiększających efektywność

energetyczną – 20, tj. 12 000, dotacja 20% od wartości dodatkowych inwestycji, tj.

2 400 PLN.

Założenia wstępne

Ilość budynków 34 000

Jednostkowy, całkowity koszt audytu 1 600 zł

Srednia wartość inwestycji termomodernizacyjnej 60 000 zł

Wsparcie jednostkowe

Średnia dotacja do działań dodatkowych 2 400 zł

Dotacja do audytu 800 zł

Dotacja do kredytu 1 200 zł

Suma wsparcia 4 400 zł

Całkowita wartość inwestycji

Całkowita wartość inwestycji termomodernizacyjnych 2 040 000 000 zł

Wsparcie programowe

Środki NFOSIGW 122 400 000 zł

Środki BGK 40 800 000 zł

Suma wsparcia 163 200 000 zł

Inne koszty

Koszt centralnego systemu rejestracji 400 000 zł

Jednostkowy koszt kontroli 1 000 zł

Całkowity koszt kontloli 1 700 000 zł

Wpływy do budżetu

Wpływy z VAT 10%

Wpływy z PIT, CIT etc 5%

Wpływy z VAT 204 000 000 zł

Wpływy PIT, CIT, ETC 102 000 000 zł

Ilość miejsc pracy (ZUS) ‐ 20% nowych 3 400

Wpływy do ZUS 32 640 000

Suma wpływów do budżetu (podatki + zus) 338 640 000 zł

Przy przyjętych powyżej założeniach (34 tyś budynków poddanych termomodernizacji i wsparciu

jednostkowym inwestycji wysokości 4 400zł) przybliżona całkowita suma wpływów do budżetu

wyniesie 338 640 000 zł. Przy pracach termomodernizacyjnych znajdzie prace około 3 400 osób.

str. 62

Opcja II – podejście typu LEME list Grupa docelowa – właściciele budynków jednorodzinnych wykonujący remonty cząstkowe

(inwestycje niekompleksowe).

Proponowane rozwiązanie ma na celu stworzenie systemu wsparcia zakupu urządzeń i materiałów

służących do termomodernizacji a osiadających wyższe parametry (niż materiały spełniające jedynie

normę).

Zaproponowany system umożliwiałby zakup urządzenia lub materiału energooszczędnego oraz

otrzymanie z tego tytułu wsparcia, bez konieczności wykonywania audytu energetycznego (dążenie

do uproszczenia systemu oraz minimalizacja kosztów transakcyjnych). Takie rozwiązanie pozwoli na

wsparcie prac termomodernizacyjnych, które np. z przyczyn finansowych zostały podzielone przez

właściciela domu na etapy. Choć termomodernizacja etapowa jest uznawana za gorsze rozwiązanie

od termomodernizacji kompleksowej, to ze względu na specyfikę kraju wsparcie etapowych działań

może przynieść bardzo duży efekt (zarówno ten mierzony redukcją CO2 jak i efekt mierzony

wpływami do budżetu państwa czy powstaniem miejsc pracy).

Głównym celem jest umożliwienie zakupu dotowanych urządzeń energooszczędnych bez

konieczności wykonywania audytu energetycznego, tak aby cały proces termomodernizacji mógł być

elastycznie etapowany. Umożliwienie wsparcia dla cząstkowych remontów ma znaczenie ponieważ

budynki jednorodzinne w Polsce remontowane są etapowo, przede wszystkim ze względu na brak

środków, uniemożliwiający wykonanie jednorazowej kompleksowej modernizacji całego obiektu.

Proponowany mechanizm wsparcia może być jednocześnie wykorzystany do wspierania budowy

nowych budynków o zwiększonej efektywności energetycznej, oraz zakupu innych urządzeń

energooszczędnych, już nie związanych z termomodernizacją– na przykład AGD. Mechanizm może

być wdrażany etapowo. W niniejszym dokumencie autorzy skupili się na działaniach związanych z

termomodernizacją budynków jednorodzinnych jednakże omawiany mechanizm może być oczywiście

wykorzystywany przez inne grupy, takie jak właścicieli budynków wielorodzinnych, czy budynków

publicznych.

Ważnym elementem proponowanego rozwiązania jest rozdzielenie działań remontowych od działań

związanych z inwestowaniem w efektywność energetycznąPodstawą podejmowania decyzji o

wsparciu (dotacji) powinno być określenie wartości bazowej zużycia energii i emisji dwutlenku węgla

(baseline), a wielkość wsparcia określana będzie na podstawie referencyjnej ceny dwutlenku węgla.

Wartość bazowa zostanie określona na podstawie:

1. Normatywnych parametrów w zakresie efektywności energetycznej obowiązujących w

danym roku.

2. Miksu energetycznego, określonego dla domów jednorodzinnych. Z miksu energetycznego

wynika średnia emisja dwutlenku węgla.

Punkt odniesienia – baseline W niniejszym mechanizmie autorzy założyli, że wspierane dotacją będą działania dodatkowe, które

bez dodatkowej zachęty nie byłyby możliwe do przeprowadzenia. Zwykłe remonty i wymiany

zużytych elementów budynku właściciele powinni wykonywać w ramach zwykłej praktyki utrzymania

budynku.

str. 63

A zatem Kowalski w swoim domu, że w czasie remontu wymienia stare, nieszczelne, rozpadające się

okno o współczynniku przenikania U = 3 kWh/(m2*rok) na nowe. Zgodnie z polskim prawem

właściciel domu nie może wymienić takiego okna na gorsze niż określone normą, czyli 1,9

kWh/(m2*rok). To, czego potrzebuje Kowalski aby wyremontować swój dom, to dogodny kredyt,

umożliwiający sfinansowanie kosztowych działań remontowych. Dopłacanie do wymiany okna, które

i tak musi być wymienione, z punktu widzenia interesów państwa nie jest dobrym interesem. Ale

należy zwrócić uwagę na to, że na rynku są dostępne okna o współczynniku przenikania 1,1

kWh/(m2*rok). Zgodnie z prawem Kowalski nie musi kupować aż tak energooszczędnego okna. Z

drugiej strony, gdy je kupi, to przez wiele lat będzie zużywał mniej energii, płacił mniejsze rachunki,

oraz przyczyniał się do mniejszych emisji CO2. Problem polega na tym, że takie okno jest droższe i

czasami trudno Kowalskiego przekonać do tego, że będzie musiał dziś zapłacić, aby uzyskać jutro

jakąś korzyść, co do której w dodatku nie jest do końca przekonany. W takich przypadkach państwo

może zachęcić Kowalskiego poprzez dotację, kupując w ten sposób stosunkowo tanio efekt

ekologiczny i jednocześnie dzieląc się z Kowalskim zyskiem z oszczędności. Innymi słowy zwykły

remont powinien być wsparty jak najtańszym kredytem, a zakup dodatkowego efektu ekologicznego

powinien wiązać się z otrzymaniem wsparcia w postaci dotacji.

Opcja Iia - vouchery Grupa docelowa – właściciele budynków jednorodzinnych wykonujący remonty cząstkowe

(inwestycje niekompleksowe).

Podstawowym założeniem proponowanego rozwiązania jest minimalizacja kosztów transakcyjnych

po stronie beneficjenta końcowego. Kosztami transakcyjnymi zostaną obarczeni przede wszystkim

sprzedawcy i doradcy oraz instytucja operator.

W proponowanym systemie wsparcia, osoba, która będzie korzystać z systemu wsparcia

efektywności energetycznej, otrzyma vouchery na działania związane z zastosowaniem elementów

budynku o ponadnormatywnych parametrach efektywności energetycznej.

http://1drv.ms/1iFG4wF

http://1drv.ms/1iFG4wF

str. 64

1. Klient uzyskuje informację o możliwości uzyskania wsparcia dla urządzenia lub elementu

budowlanego – np. okna. Informacja udzielana jest zwykle przez sprzedawcę, ale przygotowana jest i

udostępniona przez stronę internetową administrowaną przez operatora;

2. Klient podejmuje decyzję o zakupie energooszczędnego urządzenia;

3. Sklep wydaje voucher (dokument uprawniający do odebrania dotacji) za pośrednictwem strony

internetowej, sklepem mogą być duże składy budowlane lub hipermarkety DIY;

4 i 5. Oświadczenie o zainstalowaniu urządzenia i kopia faktury są składane w sklepie, który przesyła

je do operatora systemu za pośrednictwem strony internetowej;

d. Operator, przy pomocy systemu internetowego, dokonuje rejestracji:

a) beneficjenta, b) urządzenia, c) oszczędności energii, d)

zmniejszenia emisji dwutlenku węgla;

7 Przy pomocy systemu internetowego operator wydaje odpowiednie potwierdzenia i polecenie

zapłaty do instytucji finansującej;

8. Instytucja finansująca wypłaca dopłatę na konto beneficjenta;

9. (nie pokazana na rysunku sprzedaż emisji dwutlenku węgla);

10. Operator przeprowadza wyrywkowe kontrole i ewentualnie odbiera dofinansowanie, a w

przypadku rażących nieprawidłowości nakłada kary na beneficjenta;

W przyjętym modelu również osoba, która skorzysta z systemu wsparcia remontów (preferencyjnego

kredytu) uzyska automatycznie vouchery na sfinansowanie działań zwiększających efektywność

energetyczną. Rodzaj i wartość vouchera będzie oceniona na podstawie audytu energetycznego.

Ostateczna decyzja o zakupie urządzeń energooszczędnych będzie podejmowana przez inwestora.

Oba systemy wsparcia będą mogły być łączone.

Osoba pragnąca wyremontować dom na podstawie złożonego wniosku o sprzedaż materiału

otrzymuje voucher. Wartość vouchera określana jest na podstawie internetowej ankiety

weryfikowanej przez doradcę energetycznego. Voucher jest przyznawany na modernizację danego

lokalu lub budynku, a nie jest przyporządkowany do osoby. W sensie podatkowym voucher nie

powinien stanowić przychodu, ponieważ jego wartość jest określona jako korzyść środowiskowa

zakupiona przez Państwo.

Voucher powinien dotyczyć zakupu redukcji emisji dwutlenku węgla lub zmniejszenia zużycia energii,

po jego wykorzystaniu powinna być jasno określona w systemie inwestycja, która została

dofinansowana.Wartość vouchera nie powinna zależeć od źródła ciepła – będzie określona na

podstawie uśrednionej emisji paliw ze źródeł wchodzących do „cieplnego miksu energetycznego”

określonego dla Polski. Zatem dofinansowanie związane jest nie z oszczędnościami, a z uśrednionym,

statystycznym osiąganym efektem ekologicznym. Wartość efektu ekologicznego byłaby określana

poprzez „shadow price” – referencyjną cenę dwutlenku węgla, określaną na podstawie decyzji URE

(na przykład średnia cena zmniejszenia emisji CO2 poprzez działania zrealizowane w ramach systemu

białych certyfikatów w ciągu ostatnich trzech lat), KOBIZE lub NFOSIGW, lub wprost poprzez

powołanie się na przykład na wartości określone przez instytucje kreujące politykę klimatyczną, np.

EBI.

Wartość dopłat nie powinna przekraczać 15% wartości całej inwestycji. Wartość dopłat powinna być

zróżnicowana ze względu na stosowane technologie i sposób obliczania baselinu (dotacja będzie

str. 65

największa dla inwestycji charakteryzujących się największym efektem ekologicznym – oszczędność

energii/CO2).

Rodzaje technologii i urządzeń Zasadą powinno być finansowanie wymiany technologii lub urządzeń:

a) Na urządzenia lepsze od tych, które wymagane są przez polskie normy

b) Wcześniejszą wymianę niezamortyzowanych urządzeń na urządzenia przyjaźniejsze

środowisku (np. 15 letni kocioł gazowy z otwartym paleniskiem na gazowy kocioł

kondensacyjny)

Rola instytucji finansującej W analizowanym modelu wsparcia, Instytucja finansująca dopłaca do zakupu urządzeń

energooszczędnych równowartość 20 letniej redukcji emisji dwutlenku węgla, określoną przy pomocy

ceny referencyjnej. W chwili, gdy rynkowa wartość redukcji emisji jest większa od ceny referencyjnej,

instytucja finansująca nie ponosi żadnych kosztów i wycofuje się z roli aktywnego uczestnika

systemu, pełniąc jedynie rolę dystrybutora środków. Większość prognoz szacuje, że do roku 2020

wartość uprawnień do emisji wzrośnie do poziomu od 12 do 24 Euro/tonę25. Ustalenie wartości

referencyjnej na poziomie 10 EUR/tonę zakłada, że instytucja finansująca zaprzestanie dotowania w

okresie 2015-2020 (środki na wsparcie mogłyby pochodzić ze sprzedaży uprawnień do emisji

dwutlenku węgla).

Zidentyfikowane bariery prawne Do pełnej funkcjonalności prezentowanego modelu wsparcia, pozwalającej na sprzedaż zakupionego

przez opraratora efektu ekologicznego potrzebna będzie zmiana prawa. W systemie białych

certyfikatów mogą uczestniczyć grupowe projekty złożone z pojedynczych projektów, których

oszczędności są nie mniejsze niż 10 toe – zmiana prawna powinna dopuścić znacznie mniejsze

projekty.

Ryzyka

Częścią prezentowanej koncepcji opiera się na referencyjnej cenie dwutlenku węgla. Takiej

referencyjnej ceny dwutlenku węgla nie ma, a instytucje finansujące – np. NFOSIGW mogą

obawiać się wprowadzenia takiej referencyjnej ceny w wybranym sektorze.

Koszty funkcjonowania operatora może przewyższyć korzyści wynikające ze sprzedaży CO2

Cena CO2 może przez długi okres bardzo niska, a zatem przedsięwzięcie będzie trwale

nierentowne

Przykład

Wymianie mają podlegać okna. Cena nowych, standardowych okien wynosi 4 000 PLN. Cena okien

energooszczędnych wynosi 5000. Właściciel zamierza zakupić okna o zwiększonym współczynniku

przenikania ciepła które kosztują 5000 PLN. Na inwestycje otrzymuje kredyt w wysokości 5000 PLN,

na 20 lat. Roczna rata kredytu 250 PLN. Oprocentowanie 4 % rocznie, oraz otrzymuje 310 PLN w

postaci vouchera (w takiej sytuacji wartość vouchera jest większa niż wartość pierwszej raty).

Inwestycja rejestrowana jest w krajowym systemie, gdzie jest dane są agregowane. Zagregowane

oszczędności będzie można odkupić od operatora systemu w drodze przetargu i sprzedać na rynku

25

http://www.chaireeconomieduclimat.org/wp-content/uploads/2011/12/11-12-20-Press-CO2-price-forecast-2012S1.pdf



str. 66

białych certyfikatów (w tym przypadku może istnieć kolizja pomiędzy okresem liczenia oszczędności

ponieważ w systemie białych certyfikatów uwzględniane są jedynie roczne oszczędności).



Jednostkowy, całkowity koszt audytu - zł



Średnia dotacja do działań dodatkowych 400 zł

Dotacja do audytu

Dotacja do kredytu

Suma wsparcia 400 zł


Całkowita wartość inwestycji termomodernizacyjnych 850 000 000 zł

Wsparcie programowe


Środki BGK - zł


Inne koszty

Koszt centralnego systemu rejestracji 1 000 000 zł



Wpływy do budżetu

Wpływy z VAT 10%







Opcja III – doradztwo i kontrola Podstawową cechą przedstawianego instrumentu jest nacisk na zwiększenie obowiązków

kontrolnych, wprowadzeniu funkcji nadzoru i zwiększenie roli/zadań doradców. Zwiększenie zakresu

prac przygotowawczych zwiększa koszty transakcyjne, ale z drugiej strony poprawia jakość procesu

inwestycyjnego i zwiększa wiarygodność osiąganych efektów, co jest ważne z punktu widzenia

instytucji finansujących.

Kluczowe elementy, takie jak listy urządzeń, są podobne do modelu „vouchery”, jednak ich

konfiguracja jest nieco inna:

str. 67



Jednostkowy, całkowity koszt audytu/doradztwa 400 zł



Średnia dotacja do działań dodatkowych 400 zł

Dotacja do audytu 400 zł

Dotacja do kredytu

Suma wsparcia 800 zł


Całkowita wartość inwestycji termomodernizacyjnych 1 020 000 000 zł

Wsparcie programowe


Środki BGK - zł


Inne koszty

Koszt centralnego systemu rejestracji 1 275 000 zł



Wpływy do budżetu

Wpływy z VAT 10%







str. 68

Download - Wniosek do mg_20140630_bez zmian

Top Related