Kümelenme Rehberi
Kümeler için
Uluslararasılaşma Stratejisi Oluşturma ve
Küme Tanıtımı
Ümit Evren
24 Ocak 2013, İstanbul
İçerik
A.
Kümeler ve Uluslararasılaşma
Neden?
B.
Uluslararası Pazarlara Açılma
Nasıl?
C.
Kümeyi Tanıtmak
Halkla İlişkiler
D.
Başarının ölçülmesi
Neredeyiz?
Kümeler ve Uluslararasılaşma
Tanım
Kümelerin uluslararasılaşması:
Küme ve küme üyeleri için değer yaratma amacı taşıyan, yurtdışı ile
ilişkili her türlü iş aktivitesi
• Ürün ve hizmetlerin ihraç edilmesi
• Üretim operasyonlarının diğer ülkelere taşınması (yeni kuruluş, satın
alma veya şirket evlilikleri yoluyla)
• Ortak uluslararası Ar-Ge çalışmaları ve işbirliği
• Bilgi ve know-how transferi
• Uluslararası iş ağının genişletilmesi
Kümeler ve Uluslararasılaşma
Hedef Kitle
Kılavuz kimler için hazırlanmıştır?
• Kümelenme Bilgi Merkezi personeli,
• Küme yöneticileri
• Kamu kurumları (kümeler aracılığıyla KOBİ’lere destek veren)
Kümeler ve Uluslararasılaşma
Neden?
Kümeler için
• Uluslararasılaşmanın gerekliliğini
anlamak ve paydaşlara anlatmak
• Ön değerlendirme yapabilmek
• Kümenin ihtiyacına uygun
uluslararasılaşma stratejisi
oluşturmak
• Eylem planı oluşturmak
• Küme tanıtımını planlamak
• Hazırlık sürecinde yol göstermek
Kamu kurumları için
• Süreci anlamak
• İhtiyacı değerlendirmek
• Çıktıları ölçmek
Kümelerin Uluslararasılaşma
Biçimleri
Kümeler tarafından
başlatılan işbirlikleri
Firmalar tarafından
başlatılan işbirlikleri
Kümelerin Uluslararasılaşma
Biçimleri
2. adım
Kümeler arası işbirliğine
firmaların dahil edilmesi
Kümeler tarafından başlatılan işbirlikleri
1. Adım
Kümeler arası işbirliği
Kümelerin Uluslararasılaşma
Biçimleri
Kümeler tarafından başlatılan işbirlikleri
1. Adım
Kümeler arası işbirliği
Örnek faaliyetler
Uluslararası konferans ve etkinlikler
Küme Yöneticileri için Eğitimler ve Küme Akademileri
Uluslararası Küme Ağlarına Üyelik (*)
Ortak Projeler (*)
Kümelerin Uluslararasılaşma
Biçimleri
2. adım
Kümeler arası işbirliğine
firmaların dahil edilmesi
Kümeler tarafından başlatılan işbirlikleri
Örnek faaliyetler
Heyet gezileri (*)
Firma ortaklı projeler (*)
Bilgi transferi (Ar-Ge/Bilgi kurumları Özel sektör) (*)
Küme tarafından düzenlenen etkinlikler (Konya Oto. Y.S. Küm. Kümelenme
Konferansları (2010 ve 2012, Tema: Uluslararası Oto. Sektörünün Geleceği)
Kümelerin Uluslararasılaşma
Biçimleri
2. Durum
Firmalar tarafından başlatılan işbirlikleri
1. Durum
Ön-değerlendirme ve
Uluslararası Pazarlara Açılma Kararı
Küme yöneticisi (+ destek personeli) istihdamı
Kümenin mevcut durumunun analizi
Küme üyelerinin beklentileri
İşbirliğinin amacı, hedefleri ve stratejilerinin belirlenmesi (Stratejik
plan)
Talep ve pazar odaklılık
İşbirliği yapılacak kümelerin beklentileri
Değer zincirinde tamamlayıcılık
Tarafları temsil eden kişiler arasındaki güven
Ön-değerlendirme ve
Uluslararası Pazarlara Açılma Kararı
İyi Uygulama Örneği: Türk Kozmetik Sektörü, Haziran 2012 – Güney
Amerika Heyet Gezisi 16 firma 80 firma ile ikili görüşmeler)
Ön-değerlendirme anket formu (Ek 2)
1. Kümeler için
2. Küme Destek Programı bulunan Kamu Kurumları için
Kümeyi Uluslararası Faaliyetlere
Hazırlama Katılımcı süreç –
Tüm kritik küme
üyelerinin
mutabakatıyla
hazırlanmış
(Ek 1)
Küme stratejik planı (iş planı)
Uluslararasılaşma planı
Beklentiler, fırsatlar
Küme kapasitesi
Faaliyetler
Kaynaklar
Potansiyel ortaklar
Potansiyel Pazarların Tanımlanması
ve
Hedef Pazarların Belirlenmesi
Kümenin
İhracat Veri
Seti
Uluslararası
Sektörel
Veriler
Hedef
Pazarlar
Ekonomi Bakanlığı
Hedef ve Öncelikli
Ülkeler Listesi
Potansiyel
Pazarlar
Ön
Analiz
Firmaların Bireysel
İhracat Stratejileri
Detaylı
Analiz
İyi Uygulama Örneği: Samsun Sağlık Ekipmanları
Sektörü için potansiyel pazarların belirlenmesi
Hedef ve Öncelikli Ülkeler
(2012-2013)
Kümeye Özgü
Uluslararasılaşma Stratejisi Oluşturma
Uluslararasılaşma faaliyetlerinin başarısı için gereken
öncelikli koşul,
ortak kabul görmüş
bir uluslararasılaşma stratejisinin
olmasıdır.
Kümeye Özgü
Uluslararasılaşma Stratejisi Oluşturma
Temel amaçlar:
1. Bölgedeki sektörler arasından, uluslararası pazarlarda rekabet
edebilecek nitelik taşıyanları geliştirmek,
2. Bilim, yenilikçilik, Ar-Ge ve eğitim alanlarında bölgenin uluslararası
potansiyelini yükseltmek,
3. Bölge için stratejik önem taşıyan ülkelerle ticari işbirlikleri kurmak /
geliştirmek.
Kümeye Özgü
Uluslararasılaşma Stratejisi Oluşturma
Temel hedefler:
1. Yatırım çekme
2. Uluslararası ticaret - Uluslararası değer zincirlerinde yer alma
3. Üniversite-sanayi işbirlikleri
Bilgi, teknoloji, know-how transferi için
Ar-Ge çalışmalarının ticarileştirilmesi/yaygınlaştırılması için
Kümeye Özgü
Uluslararasılaşma Stratejisi Oluşturma
Temel faaliyet alanları:
1. Sektör geliştirme faaliyetleri,
2. Küme potansiyelini yükseltme faaliyetleri (bilim, yenilikçilik, Ar-Ge, eğitim),
3. Ticari işbirliği faaliyetleri,
4. Bölgenin ticari değerlerini tanıtma faaliyetleri (yatırım çekme, pazar
oluşturma, özgün ürün tanıtımı, vb.)
5. Bölgenin uluslararası bağlantılarını geliştirme faaliyetleri,
6. Lobi faaliyetleri - Ulusal ve uluslararası (AB, vb. oluşumların)
politikaları etkilemeye yönelik.
Uluslararasılaşma Stratejisinin Unsurları Tanımlanmış hedef pazar
Uluslararasılaşma için belirlenmiş özel hedefler (ekonomik, vb.)
Hedeflere ulaşmak için atılacak ana adımlar
Zaman ve eylem planı
Finansal ihtiyaç (bütçe) ve insan kaynağı ihtiyacı
Potansiyel ortaklar
Potansiyel destekler
(finansal destekler ve diğer kaynaklar: pilot tesis için üniversite, bilgi ve
uzmanlık için iştirakçi danışmanlık firmaları, vb.)
Uygulama örneği: Gaziantep Ayakkabı İmalat Sektörü
Küme Uluslararasılaşma Stratejisi ve Eylem Planı
(Ek 1 - Örnek içerik) 1. Yönetici Özeti
2. Giriş ve kümenin tanıtımı
3. Amaç ve hedefler
4. Uluslararasılaşma Aktiviteleri
5. Uygulama Yöntemleri
6. Dış kaynaklardan alınacak uzmanlık desteği
7. Tanıtım faaliyetleri
8. Diğer kurum ve kuruluşlarla ilişkiler
9. Lobi faaliyetleri
10.Beklenen sonuçlar ve çıktılar
11.Bütçe
Ekler
Uluslararasılaşma Faaliyetlerinin
Önceliklendirilmesi Nereden başlamalıyız?
Bütçe
Küme kapasitesi
Küme ihtiyaçları
Zaman
Beklentiler
Fırsatlar
Faaliyetlerin Önceliklendirilmesi
Kolay ulaşılabilir hedefler Hızlı somut sonuçlar Sahiplenme
Faaliyetler
(kısa vadeli)
(uzun vadeli)
Faaliyetlerin Önceliklendirilmesi Doğru karışımı yaratmak
• Bu faaliyet, kümenin güçlü yanlarını ön plana çıkarıyor mu?
• Faaliyetin küme üyelerine etkisi/faydası ne olacak?
• Küme üyesi firmalardan kaç tanesi bu faaliyetten
fayda görecek?
• Beklenen faydalar ne kadar zamanda ortaya
çıkacak?
• Faaliyetler bölgesel, ulusal ve uluslararası önceliklerle uyumlu mu?
• Faaliyet yakın zamanda başka bir kurum tarafından
gerçekleştirilebilir mi?
• Faaliyet öne alınır veya ertelenirse fırsat kaybolur mu?
Uluslararası
Küme Ağlarına Katılım
Ortakların/ağların
belirlenmesi
Ağ oluşturmaya
hazırlık
Ağ oluşturmak/
Ağa katılmak
Ağların
sürdürülebilirliği
Genel amaçlı ağlar,
Sektörel ağlar,
Coğrafi ağlar, vb.
SWOT
İşbirliği kümeyi nasıl güçlendirecek?
Hangi eksiklerini giderecek?
Açık-net fayda
Liderlik
Yenilenme
Diğer ağlara
katılım Tamamlayıcılık
Kazan – kazan
Koşullar
İşbirliği çerçevesi
Avrupa genelinde oluşturulmuş
çeşitli küme ağları
• Baltic Sea Region
• EEN
• ERRIN
• EU-Japan
• Eurada
• Europa Intercluster
• Taftie
• INNO Learning Platform
• European Cluster
Alliance
• Euro-Mediterranean Partnership
(EUROMED)
• Euro-Med Innovation Network
• European Aerospace Cluster
Partnership (EACP)
• European Automotive Strategy
Network (EASN)
• European Cluster Managers Club
• Heidelberg Innovation Forum
• The Competitiveness Institute
(TCI)
Ortak bulma yöntemleri
İşbirliği Projelerinin Geliştirilmesi
ve Uygulanması
Samsun Medikal Aletler Kümesi – Medica 2012 Fuar katılımı
İşbirliği
Projesinin
Mutlak Değeri
İşbirliği
Yapmanın
Avantajları
İşbirliği
Yapmanın
Dezavantajları = _
Avantajlar
Düşük maliyet
Daha fazla katılım
Stant yeri
Lojistik ve ulaşım x
Kurumlarla görüşmeler
Dezavantajlar
Firma başına daha az görüşme
Sınırlı ürün sergileme olanağı
Emrah Bey’den G.Amerika /
Çelikciler ile ilgili örnek
Uluslararası işbirliği projelerinde
en sık karşılaşılan engeller
Kümenin Tanıtılması
Halkla İlişkiler ve İletişim Faaliyetleri
Küme neden kendini tanıtmalıdır?
Hedefe odaklı tanıtım için;
• Küme firmaları için en cazip pazarlar (veya cazip pazar potansiyeli
taşıyan bölgeler/ülkeler) neresidir?
• Kümenin ve küme firmalarının güçlü yanları (pazarda rekabet
üstünlüğü yaratacak özellikleri) nedir?
• İşbirliği veya yatırım açısından hedef firmaları ve pazarları
belirlerken kullanılacak kriterler nelerdir?
Kümenin Tanıtım ve
Halkla İlişkiler Konseptini oluşturmak
1. Mevcut durum
2. Tanıtım hedefleri
3. Network haritası
4. Ana başlıklar ve mesajlar
5. İletişim tarzı
6. Araçlar/ faaliyetler
7. Zaman planı ve bütçe 8. Değerlendirme
Network Haritası
ABC Kümesi
Sektör uzmanları
Bölgedeki firmalar
Potansiyel ortaklar
Basın
Ar-Ge ve eğitim
kurumları,
Resmi Kurumlar
Bölgede yaşayanlar ve Basın
Kümeler Firmaların Uluslararası
Faaliyetlerini Nasıl Destekler?
• Potansiyel pazarları ve hedef pazarları tespit etmek, bunlarla ilgili
ön bilgileri toplamak ve firmaları bilgilendirmek
• Ortak tanıtım faaliyetlerinin koordinasyonu veya organizasyonu
• Firmaların teknolojik ve ticari işbirliği yapabileceği kümelerle
network oluşturmak ve söz konusu networkleri firma düzeyine
indirgemek
• Sektördeki güncel trendleri takip etmek ve firmaları bilgilendirmek
• Nitelikli eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin temini
• Finansman temini
Uluslararasılaşmada Başarı Unsurları Başlangıç Düzeyindeki Kümeler
Küme koordinatörü istihdam edilmesi
Küme yönetim organizasyonunun kurulması
Küme iş planı ve uluslararasılaşma stratejisinin oluşturulması
Küme web sitesi oluşturulması
Küme için ihtiyaç analizi yapılması
Küme için basılı tanıtım materyali oluşturulması
Küme üyeleri için ortak tanıtım materyali oluşturulması
Küme üyelerinin küme hakkında farkındalık düzeyi
Uluslararasılaşmada Başarı Unsurları Gelişmekte olan Kümeler
Hedef pazarların belirlenmesi ve Pazar araştırmasının tamamlanması
Küme için ihtiyaç analizi yapılması
Çok ortaklı uluslararasılaşma projesine katılım
Uluslararası küme etkinliklerine katılım sağlanması
Ortak tanıtım faaliyetleri sayısı
Bir yıl içinde ihracata başlayan küme üyesi firma sayısı
Küme üyeleri için düzenlenen eğitim sayısı
Küme üyelerinin küme faaliyetlerinden memnuniyet düzeyi
Uluslararasılaşmada Başarı Unsurları
Olgun kümeler Uluslararası ticari fuara küme organizasyonu olarak katılım sağlanması /ortak
stant açılması
Hedef ülkeleri içeren heyet gezisi, eşleştirme faaliyeti, heyet ağırlama
Yurtdışı yayınlarda veya basında yer alma sayısı
Proje bazlı ortaklık yapılan yurtdışı küme sayısı
Dahil olunan uluslararası küme ağı sayısı
Küme genelinde firmaların ihracat satış gelirlerinin toplam artış oranı
Düzenlenen uluslararası küme etkinlikleri
Küme üyelerinin küme faaliyetlerinden memnuniyet düzeyi
Araçlar
• İlk bağlantıya hazırlık – Küme Bilgi Formu
• Küme Uluslararasılaşma Stratejisi ve Eylem Planı içeriği
• Ön-değerlendirme için anket formu (Kümeler için)
• Ön-değerlendirme için anket formu (Kamu Kurumları için)
• Örnek zaman planı
Teşekkürler