doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki psikolojik etkileri ve İlgili kuramlar

83
Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar Hazırlayan:Çağatay Aydoğan Sürdürülebilir Okullar

Upload: cagatay-aydogan

Post on 08-Jan-2017

97 views

Category:

Education


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

• Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Hazırlayan:Çağatay Aydoğan

• Sürdürülebilir Okullar

Page 2: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

ÇEVRE NEDİR?İnsanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları, fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam ve içinde yaşadığımız doğal ortamdır.

Yani kısaca canlı varlıkları etkileyen dış tesirlerin tümüne çevre denir.

Page 3: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

ÇEVRE TÜRLERİ NELERDİR?1. Fiziksel Çevre

a.Doğal Çevre (dağlar, denizler, ormanlar vb.) b.Yapay Çevre (yollar, parklar, binalar vb.)

2. Sosyal Çevre (İnsansal çevre, gruplar, sosyal etkileşimler, gelenekler, toplum, kültür vb.)

Page 4: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

SICAKLIK: İnsanların normal yaşantısını sürdürebilmesi için normal bir sıcaklık gerekir. Aşırı sıcak ve soğuk insan hayatını olumsuz etkiler. Giyim farklılıklarına neden olur. İnsan sağlığını etkiler. Tarım, hayvancılık, turizm, ulaşım, ticaret gibi ekonomik faaliyetleri olumsuz etkiler.

Page 5: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

YAĞMUR: Sıcaklığı ve sıcaklığın etkilediği her şeyi etkiler. Tarım için en önemli unsurlardan biridir. Gerek tarım ürünleri gerekse diğer bitkilerin yetişmesini kolaylaştırır. Turizmi olumsuz etkiler (Karadeniz’deki deniz turizminin gelişmemiş olması)

Page 6: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

KAR: Sıcaklığı ve sıcaklığın etkilediği her şeyi etkiler. Giyim tarzımızı ve sağlığımızı etkiler. Tarım için önemlidir. Tarım ürünleri soğuğa karşı koruduğu gibi toprak nemimin artmasına ve yeraltı suyunun zenginleşmesine katkı sağlar. Deniz turizmine olumsuz etki yaparken kış turizmine (kayak) imkân sağlar.

Page 7: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

DENİZ DALGALARI: Deniz kirliliğine ya da denizlerin temizlenmesine etki eder. Aşırı dalgalar deniz turizmini ve deniz yolu taşımacığını olumsuz etkiler. Tsunami bir doğal afettir. Kıyılarda çeşitli aşınma ve biriktirme şekilleri oluşumunu sağlar. Balıkçılığı da etkiler. Bazı yerlerde deniz dalgalarından enerji üretiminde yararlanılır.

Page 8: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

RÜZGÂR: Sıcaklığı ve sıcaklığın etkilediği her şeyi etkiler. Giyimimizi, yağış durumunu etkiler. Deniz turizmi için olumsuzluktur. Çok şiddetli rüzgârlar (Fırtına) doğal afetlere neden olabilir. Bazı yerlerde rüzgâr santralleri ile enerji üretilir. Ayrıca geçmiş asırlarda ve günümüzde de taşımacılıkta rüzgâr gücünden faydalanılmaktadır.

Page 9: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

TOPRAK: Bir yaşam alanıdır. Milyonlarca canlıya barınma imkânı sağladığı gibi tarımın üzerinde yapıldığı alan olması sayesinde her türlü besinin de ana kaynağıdır. Ayrıca toprağın verim gücü topraktan faydalanmayı etkilemektedir. Verimli alanlarda nüfus daha yoğun verim azaldıkça nüfus ve yerleşme sayısı azalmaktadır.

Page 10: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

KAYAÇLAR: Yer kabuğunun ana malzemesidir. Ayrışarak toprak malzemesi olur. Tüm canlı hayatın beslenmesi ve barınması için gerekli ana malzemedir. Hayatımızın her anında olan bir unsurdur. Özellikle yapı malzemesi olarak kullanılır. Ayrıca süs eşyası yapımında, enerji kaynağı olarak da kullanılır. Birçok sanayi dalının ham maddesidir. Bünyelerindeki birçok element veya mineraller değerli madenleri oluşturmaktadır.

Page 11: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

BİTKİLER: Doğal güzelliktir. Doğanın ve insanların süsüdür. Birçok ilacın hammaddesi ve besin kaynaklarımızdandır. Şifa kaynağıdır. İklim ve toprak özelliklerine göre yetişen bitki örtüsü, insanların faaliyetlerini değişik şekilde etkiler. Ormanların yakınında bulunan insanlar, ormanların çeşitli doğal güzellikleri yanında kerestesinden de yararlanır. Orman ürünlerine dayalı çeşitli sanayi faaliyetlerinde bulunurlar.

Page 12: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

HAYVANLAR: Doğal dengenin önemli unsurlarından biridir. Besin kaynağıdır. Evcil hayvanlar insanlar için büyük bir nimettir. Avcılık açısından da önemlidir.NEM: Yağışı ve sıcaklığı etkiler. Bunların etkilediklerine de dolaylı da olsa etki eder. Nemin ve yağışın bol olduğu alanlar bitki örtülerinin gür ve sık olduğu, ılıman iklim şartlarının yaşandığı alanlardır.Nemin az olduğu alanlar kuraklık şartlarının arttığı ve ekonomik faaliyetlerin çeşidinin az olduğu alanlardır.

Page 13: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

DAĞ: Yüksektir, soğuktur, genelde güzel manzaralıdır. Genelde karlıdır. Bu da kış turizmine imkân sağlar. Bitkisel ve hayvansal zenginliğin fazla olduğu alanlardır. Dağlar yüksek ve engebeli yapısıyla tarıma elverişli arazilerin az olduğu, gerek eğimli ve sarp yer şekilleri gerekse aşırı kar yağışları ile ulaşımın zor olduğu, geçim kaynaklarının az olması nedeni ile de nüfus ve yerleşmelerin seyrek olduğu alanlardır.

Page 14: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

AKARSU: Su hayattır. Tarım, sulama, balıkçılık, turizm (rafting, piknik),yüzmek, serinlemek, enerji üretimi ve daha pek çok alanda insanlığa imkan sağlar.

MAĞARA: Doğal güzelliktir. Turistik önemi vardır. Geçmişteki ilk yerleşim alanlarından olduğu için günümüz ile geçmiş arasındaki köprünün kurulmasında, soru işaretlerinin aydınlatılmasında arkeolojik açıdan da büyük önem taşır.

Page 15: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamı Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

OVA: Düz alanlardır. Tarıma elverişli olması nedeniyle bir geçim alanıdır. Nüfusun, yerleşmelerin, sanayi, ticaret ve ulaşımın geliştiği ve yoğunlaştığı alanlardır.

Page 16: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Etkileri-Sonuç:1-Doğal afetler insanları mal ve can kaybına uğratır.2-İklim değişiklikleri nedeni ile çeşitli hastalıklar ortaya çıkar.3-İnsanların yaşadıkları yer şekilleri ve iklim koşulları o bölgede yaşayan insanların beslenmelerini, giyinmelerini ve bağışıklık sistemlerini etkiler.

Page 17: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Etkileri-Sonuç:4-Ormanlar sağladıkları oksijen sayesinde insanların daha rahat nefes alabilmesini sağlar.5-Yaşanılan bölgede toprak verimli ise tarım için kullanılabilir.6-Su kaynakları ile temiz su ihtiyacımız karşılanır.7-İnsanların yaşadığı bölgenin iklimi ve yer şekilleri o bölgede yetişen insanların vücut yapılarını ve yetiştikleri ortamdaki şartlara karşı dirençliliklerini kazanmalarını sağlar.

Page 18: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri• İnsana mutluluk ve ilham veren doğa manzaraları, kent

ortamının stresini azaltmaktadır.• Doğal çevre insanlara ev ve iş ortamından uzaklaşma

imkanı tanıma, yalnız kalma ihtiyacını karşılama, sessizlik ve sakinlik hissi verme gibi birçok duygusal katkı sağlamaktadır.

• Diğer insanlarla daha kolay tanışma ve ilişki kurma, toplum ruhu ve yerel doğal alanlar konusunda sorumluluk hissi geliştirme, sosyal sınıflar arasındaki sınırları kaldırarak kaynaşmayı destekleme gibi sosyal anlamda da insana birçok faydası vardır.

Page 19: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri• Doğa ile iç içe bulunmak kadar parktaki ağaçları,

çiçekleri, yeşili seyretmenin hatta bu tür alanların yakında bulunmanın bile psikolojik anlamda insanlar üzerinde olumlu etkileri olduğu görülmüştür.

• Doğanın insan psikolojisine olumlu etkisine en büyük örnek; Amerika’da, emlak rantı oldukça yüksek olmasına rağmen Manhattan’ın göbeğinde bulunan ve dokunulmadığı gibi korunan Central Park ile İngiltere’de, Londra’nın en kıymetli arazisi olan Hyde Park’tır.

Page 20: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri• Doğal çevre (bitkiler) insanlara yaşamlarını sürdürebilmek

için nelere gereksinim duyduklarını hatırlatırlar: Yayılma, çeşitlenme, büyüme ve olgunlaşma, bunların yanında, güçten düşme ve ölme.

• Doğal çevre insana aslının ne olduğunu çeşitli şekillerde hatırlatır. İnsanın bu farkındalığı kazanması, onun köklerini hatırlamasını da sağlar. İnsan, doğa içindeki olayları gözledikçe, karşılaştığı olaylara verdiği tepkilerde daha olgun olur, sürprizlere daha açık olur, kendisiyle daha barışık olur. İnsan doğa ile iç içeyken kendini çok daha iyi tanır ve bir bütün olarak algılayabilir.

Page 21: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri• Yeşil alanlara ve parklara yakın evlerin daha değerli

olması, bu tür mekanların daha az el değiştirmesi ve yeşil alanlardan yoksun yerlerdeki insanların yaşadıkları çevreden hoşlanmamaları, doğal alanlarının insanlar için ne kadar önemli olduğunu gösterir.

Page 22: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik EtkileriÖrnek 1

• Amerika'daki bir hastanede safra kesesi ameliyatından çıkmış hastalar üzerinde gerçekleştirilen bir araştırmada; aynı ameliyat sonrası iyileşme sürecindeki hastalardan pencereleri ormana bakan bir odada kalan hastalar, pencereleri hastanenin duvarına bakan bir odada kalan hastalara göre daha az ağrı kesici istemişler, geçirdikleri ameliyata karşı daha pozitif davranışlar sergilemişler, daha çabuk iyileşmiş ve taburcu olmuşlardır.

Page 23: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik EtkileriÖrnek 2

• Bir diş kliniğinde sırasını bekleyen hastalar üzerindeki endişe ve huzursuzluk üzerine bir araştırma yapılmış ve bekleme odasındaki karşı duvarda büyük doğal bir manzara resmi asılı olduğu günün hastalarının duvarın boş olduğu günün hastalarına göre daha az stresli olduklarını çeşitli fizyolojik yöntemlerle ölçmüştür.

Page 24: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik EtkileriÖrnek 3

• Hapishane hücrelerinin pencereleri doğaya bakan mahkumların hapishane stresi semptomları olarak kabul edilen sindirim sistemi hastalıklarına, baş ağrılarına ve diğer bazı rahatsızlıklara daha seyrek maruz kaldıklarını göstermiştir.

Page 25: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik EtkileriÖrnek 4

• Üniversite yurdunda kalan öğrenciler arasında yapılan benzer bir araştırmada pencereleri doğal alanlara bakan öğrencilerin, bu tür manzaralardan yoksun odalarda kalan öğrencilere göre direkt dikkat konusunda daha güçlü bir kapasiteye sahip oldukları tespit edilmiştir .

Page 26: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik EtkileriÖrnek 5

• Doğa gezisine giden, kent içinde tatil yapan ve tatil yapmayan üç grup arasında bir karşılaştırma yapan araştırmada ise gruplardan bir okuma parçası üzerindeki yanlışları düzeltmeleri istenmiş ve sonuçta en iyi puanı doğa gezisine giden grup elde etmiştir.

Page 27: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik EtkileriSonuç Olarak:

• Doğanın insan psikolojisi ve dolayısıyla fiziksel sağlığı üzerindeki rolü çalışma ortamında da araştırılmıştır. Çalıştıkları yerden ormanlar, ağaçlar, çiçekler vb. gibi doğal objeleri seyretme imkanı bulabilen insanların bu tür alanları görme imkanı bulunmayan yerde çalışanlara göre daha az iş stresi yaşadıkları, işlerinden daha çok memnun oldukları ve baş ağrısı ve diğer rahatsızlıklardan daha az şikayetçi oldukları tespit edilmiştir.

Page 28: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğanın İnsan Üzerindeki Psikolojik EtkileriSonuç Olarak:

• Doğal manzaraları seyreden bireylerin fizyolojik ve psiko-fizyolojik tepkileri (kalp atış hızı, kan basıncı, adale gerilimi, beyin dalgaları) ölçülmüş, doğal manzaraları seyretmenin denekler üzerindeki gerilimi düşürdüğünü ve stresli durumdan iyileşmeyi hızlandırdığı kanıtlanmış, stres ölçen değerler arasında da doğanın iyileştirici etkileri olduğu konusunda tam bir tutarlılık olduğunu sonucuna varılmıştır.

Page 29: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Doğal Çevre ve İnsan Psikolojisi ile İlgili Kuramlar

1. Çoklu Zeka Kuramı (Doğa Zekası)2. Derin Ekoloji3. Ekofeminizm4. Toplumsal Ekoloji5. Ekopsikoloji6. Çevreci Eleştiri Kuramı

Page 30: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

1. Çoklu Zeka Kuramı (Doğa Zekası)

Page 31: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

1. Çoklu Zeka Kuramı (Doğa Zekası)Doğa Zekası Nedir ? Doğadaki tüm canlıları tanıma, araştırma ve canlıların yaratılışları üzerine düşünme becerisidir.

Doğa Zekası Gelişmiş İnsanların Özellikleri :-Doğadaki hemen her canlının yaşamına ilgi duyar. Farklı canlı türlerinin isimlerine karşı dikkatlidir; çiçek türleri, hayvan türleri onlar için çok çekicidir.-Zooloji, botanik, organik kimya, tıp, fotoğrafçılık, dağcılık, izcilik...vb alanlara ilgi duyar.-Seyahat etmeyi, belgeseller izlemeyi severken, doğa ve gezi dergilerini incelemekten hoşlanır.-Doğadaki bitki türlerine karşı duyarlıdır.-Doğanın insanlar üzerindeki ya da insanın doğa üzerindeki etkisi ile ilgilenir.

Page 32: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

2. Derin Ekoloji

• Derin Ekoloji, insandan başka her şeyin insanın kullanımında olduğu görüşünü reddederek, insan merkezci bir anlayışın aksine insanı da doğanın parçası kabul eden daha bütüncül bir algı ile doğa merkezci anlayışı savunur.

• Derin Ekoloji kavramını ilk olarak İsveçli bilim adamı Arne Naess kullanır ve derin ekoloji - sığ ekoloji ayrımını ilk olarak 1972 yılında Bükreş’teki “Üçüncü Dünyanın Geleceği Konferansı”nda dile getirir

Page 33: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

2. Derin Ekoloji

• Derin Ekoloji’ye göre yeryüzündeki canlı veya cansız, doğanın parçası olan her unsur, varlığının değeri açısından doğada aynı haklara ve imkânlara sahiptir.

• Derin Ekoloji anlayışı, doğanın kendiliğinden bir değer taşıdığını ileri sürer ve bu nedenle doğaya zarar verebilecek her türlü endüstriyel gelişmeyi ikinci plana atar.

• Doğadaki bütün canlıların eşit olduğu iddiasının, insana ait sosyopolitik kategorilerin doğaya yansıtılması olduğunu iddia eder.

Page 34: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

2. Derin Ekoloji

• Derin Ekoloji’nin temel söylemleri ‘insan yerine doğa’ ve ‘her şey doğa için’ dir.

• Derin Ekoloji görüşü, her ne kadar insan aleyhtarı ve insanı düşünmekten ve onun çıkarlarını göz önünde tutmaktan bahsetmiyor olsa da yine insanı merkeze alan örtülü niyeti dikkat çekmektedir.

Page 35: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

3. Ekofeminizm• Feminist hareketle ekolojinin bir araya getirilmesiyle

oluşturulan bir disiplin olan Ekofeminizm terimini “1974’te, kadının baskı altına alınması ile doğanın baskı altına alınması arasında açık bağlantılar gören ve feminist hareketin çevreci hareket ile birleştirilmesini savunan Fransız feminist Françoise d’Equbonne literatüre sokmuştur”

• Ekofeministlere göre, “erkeğin kadın üzerindeki egemenliği ile insanın doğa üzerindeki egemenliği arasında bir bağlantı vardır. Onlara göre, doğanın tahribinden sorumlu olan insan merkezcilik değil, erkek merkezciliktir”

Page 36: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

3. Ekofeminizm

• Ekofeminizm ataerkilliği sorumlu tutarak erkek merkezciliği çevresel sorunların başlıca nedeni olarak görür.

• Ekofeminizm görüşünde ise dikkat çeken nokta doğa tahribatında sorumlunun erkek egemen toplum yapısı olarak kabul edilmesidir.

• Erkeği tüm çevre sorunlarının sorumlusu kadını ise doğa gibi edilgen ve işlenmeye muhtaç bir nesne olarak görmek fikri çok da doğrudan kabul edilir bir görüş değildir.

Page 37: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

3. Ekofeminizm

• Ekofeminizme göre, “çevre sorunlarının kadın sorunları hâline gelmesinin ve kadınların mağduriyetinin nedeni ataerkilliğin kadın ve doğa arasında yakınlık oluşturarak her ikisini de tahakküm altına almasıdır.

• Ataerkillik tarafından kadın ve doğanın ikili sömürüsü Ekofeminizm’in temel bakış açısıdır.

• Ekofenimiz’e göre doğa sömürüsünün sona ermesi kadın sömürüsünün sona ermesiyle mümkün olacaktır.

Page 38: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

4. Toplumsal Ekoloji

• Toplumsal çevrebilimciler için doğa geçmişte ve şimdide aynı şey değildir. Onlar doğayı gelişen ve sürekliliğe sahip bir yapı olarak görürler. “Doğa giderek genişleyen çok uzun bir farklılaşma süreci olarak görülmesi gereken evrimsel bir gelişimdir.

• Bu süreç ne kadar farklı olursa olsun cansızdan canlıya ve nihayet toplumsal olana doğru birikerek çoğalan, evrimsel bir süreçtir.

Page 39: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

4. Toplumsal Ekoloji

Toplumsal Ekolojistler alışılmış olan doğa algılayışından faklı olarak doğayı ikiye ayırırlar. • “‘Birinci doğa’ insani olmayan doğa yani ‘vahşi doğa’

olarak, doğal dünyanın özellikle de organik dünyanın birikimsel evrimi olarak tanımlanabilir.

• ‘İkinci doğa’ ise insanlar tarafından yaratılan tüm değerleri içerir” Yani insani ve toplumsal olan her şey ikinci doğa içine alınır.

Page 40: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

4. Toplumsal Ekoloji

• Bu bakımdan Derin Ekoloji’nin insanı da doğanın bir parçası olarak gören yaklaşımına paralellik göstermektedir.

• Zira doğanın bir parçası olarak kabul edilen insanın ortaya koymuş olduğu yapılar da Toplumsal Ekoloji görüşüne göre doğanın bir parçası olarak kabul edilmelidir.

Page 41: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

4. Toplumsal Ekoloji

• Derin Ekoloji’nin insanı suçlu ilan ederek insan aklını ve teknolojisini yok saymasına şiddetle karşı çıkan Toplumsal Ekoloji, bilim, akıl ve teknolojinin ne amaçla ve nasıl kullanılacağı meselesinin üzerinde durulması gerektiğini dile getirir.

• Toplumsal çevrecilere göre “İnsanlar doğaya müdahale etmeli mi etmemeli mi? sorusu değil; insanlar doğaya ‘nasıl’ ve ne amaçlarla, hangi ‘etik temellerde’ müdahale etmelidir?” sorusu sorulmalıdır.

Page 42: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

5.Ekopsikoloji

• Ekopsikoloji insanın karşılaştığı günümüz sorunlarının temelinde onun doğadan kopuşu ve doğaya yabancılaşması olduğunu iddia eder.

• Ekopsikoloji görüşü, bu bakış açısıyla modern dünyada insanın mutsuzluğunun ve huzursuzluğunun çaresi olarak doğayı gösterir.

• Ekopsikoloji teriminin yaratıcısı Theodore Roszak, 1992’de yayımlanan The Voice of the Earth (Dünyanın Sesi) adlı kitabında Ekopsikoloji’nin felsefesini sekiz kuralla tarif etmiştir.

Page 43: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

5.Ekopsikoloji

• Roszak’ın ortaya koyduğu bu kuramın temelinde insanın huzurunun ve mutluluğunun sağlanması düşüncesi vardır.

• Bunun için insandaki erdem ve ahlak gelişiminin sağlanması fikrini ortaya atar.

• Yöntem olarak da başlangıçta kendisiyle tabii bir bütünlük oluşturduğu doğayla yeniden bir ve beraber olmak düşüncesini ileri sürer.

Page 44: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

6.Çevreci Eleştiri Kuramı (Ekoeleştiri):

• Çevreci Eleştiri’nin temelinde insanın var olması ve insanın merkeze alınarak adlandırılmasına dayanarak, aslında bu eleştiri çeşidinin doğa merkezci söyleminin altında insanı odağa koyan bir düşüncenin yattığını söylemek mümkündür.

• Çevreci Eleştiri’nin altında yatan ana düşünce ve amaç doğanın dengesinin sağlanmasının ve çevresel krizlerden arındırılmasının insanın daha kaliteli bir yaşam sürmesine olanak sağlamasıdır. Aksi takdirde doğa böyle bir esirgenmeye muhtaç değildir.

Page 45: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

6.Çevreci Eleştiri Kuramı (Ekoeleştiri):

• Doğada meydana gelen bozulmalar insan yaşamını olumsuz etkilemektedir. Zarar gören insanın, doğada yok olması neticesinde doğa kendi dengesini yeniden sağlayabilmektedir.

• Bu da bize Çevreci Eleştiri’nin temelinde yine insanın ve onun çıkarlarının var olduğunu göstermektedir.

• Çevreci Eleştiri, ortaya çıkan şartlara göre çerçevesini genişletmekte ve meydana gelen yeni sorunlara çözüm önerileri getirmek için yeni yaklaşımlar ortaya koymaktadır.

Page 46: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

6.Çevreci Eleştiri Kuramı (Ekoeleştiri):

• Çevreci Eleştiri’nin çerçevesi oldukça geniştir. Doğayı ilgilendiren her konu onun ilgi alanına girmektedir.

• Bu sebeple doğaya ve insana dair her şey Çevreci Eleştiri’nin sınırları içinde yer alması gerekmektedir.

• Lawrence Buell, The Environmental İmagination (Çevresel İmgelem) adlı çalışmasında bir eserin çevreci olup olmadığını belirlememize yarayan beş ölçütten bahseder. Bu ölçütler ise;

Page 47: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

6.Çevreci Eleştiri Kuramı (Ekoeleştiri):

• 1. Eserde insanın dışındaki çevre bir arka plan değildir.

• 2. İnsanın tarihinin doğa tarihiyle iç içe olduğu bir mevcudiyettir.

• 3. İnsanın menfaati yasal olan yegâne menfaat değildir.

• 4. İnsanın çevreye karşı sorumlulukları eserin etik boyutunun bir parçasıdır.

• 5. Eserde çevrenin değişmezliği değil de bir süreç olduğu düşüncesi vardır.

Page 48: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

SONUÇ OLARAK:

• Çevreci Eleştiri, son dönemlerde hızla çoğalan endüstriyel tesislerin neden olduğu çevresel kirlilikler ve doğanın tahribatı neticesinde meydana gelen bozulmalara dikkat çekmek için ortaya çıkar.

• Derin Ekoloji, Ekofeminizm, Toplumsal Ekoloji ve Ekopsikoloji gibi çevreye ilişkin farklı yaklaşımlardan yaralanır.

Page 49: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK NEDİR?• Ekonomik, çevresel ve toplumsal gereksinimlerin

gelecek kuşakların yaşam koşullarına zarar vermeden karşılanmasını hedefleyen bir dünya görüşüdür. ( WCED -BİRLEŞMİŞ MİLETLER BRUNDTLAND RAPORU 1987 )

NEDEN GÜNDEMDE• FOSİL KAYNAKLI ENERJİ DÜNYA ENERJİ

İHTİYACININ%85 İNİ KARŞLAMAKTADIR.

• FOSİL KAYNAKLARIN EN ÇOK 30 İLE 50 YIL ARASINDA TÜKENECEĞİ ORTAK BİR GÖRÜŞTÜR.

Page 50: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 51: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 52: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 53: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Okullarda Sürdürülebilirlik• Kaynak verimliliği ve yeşil bina tasarımları gibi konular

bir süredir tartışılmaktadır. Bu tartışmalar eğitim-öğretim programları ve etkinliklerin hazırlanmasında etkili olmaya başlamıştır.

• Eğer öğrenciler okulda sürdürülebilir bir ortamda eğitim alırsa yaşamları boyunca bunu sahipleneceklerdir.

• Okullar bu anlamda bir laboratuvardır.• Sürdürülebilirlik gelecekte de önemli olacağı için

öğrenciler için başarılı iş modelleri oluşturulmasında zemin oluşturacaktır.

Page 54: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Okullarda Sürdürülebilirliğin Önemi

Öğrenme mekanlarının fiziki şartları hakkında ABD’de yapılan araştırmaya göre: • Günışığı fazla olan okullarda okuma becerileri yüzde

26, matematik becerileri yüzde 20 artıyor. • Aynı araştırmaya göre günışığı fazla olan sınıflarda

okula devam yüzde 25 artıyor. • ABD’de K-12 okullarının yıllık enerji harcamaları 7.5

milyar dolar civarında olduğu düşünülürse yeşil, yaşanabilir ve sürdürülebilir binaların, yenilikçi öğrenme mekanları için önemi daha fazla anlaşılabilir.

Page 55: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Okullarda Sürdürülebilirliğin İçin Yapılabilecekler

• Okulların doğal ışığın kullanımını arttırmak üzere doğru yönlenmelerin sağlanması ( yapay ışık kullanımının azaltılması)

• Etkili aydınlatma tasarımı yapılması • Hareket detektörlü aydınlatma kullanılması • Sıcak su talebi için güneş enerjisinin kullanılması • Elektrik elde etmek için güneş enerjisinin kullanılması • Yağmur suyu toplama sistemlerinin kurulması, bu

sistemlerin rüzgar gülleri ile entegre çalışması

Page 56: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Okullarda Sürdürülebilirliğin İçin Yapılabilecekler

• Gri suyun yeniden kullanılması • Az su tüketen bitkiler ile eko-bahçeler yaratılması • Dış mekan öğrenim alanlarının yaratılması • Yerel ürünlerin kullanılması • Enerji ve su harcama sistemlerinin aktarılması için

simülasyon istasyonları kullanılması

Page 57: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Türkiye‘de Sürdürülebilirlik

FaaliyetleriEko –Okullar Programı

Page 58: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 59: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 60: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 61: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

TÜRKİYE’DEN SÜRDÜRÜLEBİLİR OKUL

ÖRNEKLERİ

Page 62: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 63: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 64: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 65: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 66: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN TASARLADIĞI OKUL BİNALARI

Page 67: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

YAŞAR ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN TASARLADIĞI OKUL BİNALARI

Page 68: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Sürdürülebilir Okullar ile İlgili Sonuç:Sürdürülebilirlik, yalnızca günümüz için değil, gelecek kuşaklar için de önemsenmesi gereken bir kavramdır. Bu doğrultuda geliştirilen sürdürülebilir okul projeleri, gelecek kuşakların daha sağlıklı ve nitelikli bir ortamda yaşam sürmelerine olanak sağlamaktadır. Bu bağlamda sürdürülebilir okullarda göze çarpan önemli hususlar şunlardır:• Enerji gereksinmesini en aza indiren tasarım ve malzeme

seçimi, • Doğal ve yerel yapı malzemelerinin kullanılması,• İklim kuşağına uygun mekânsal çözümler üretilmesi,

Page 69: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Sürdürülebilir Okullar ile İlgili Sonuç:• Sahip oldukları nitelikler ile çocukların yaşam kalitesini

yükselten mekânlar sunması,• Pasif sistemler (güneş enerjisi, seralar, çatı pencereleri) ve

yapılara entegre edilen aktif sistemlerle (güneş kolektörleri) enerji tüketiminin en aza indirilmesi,

• Geleneksel mimari elemanların (avlular, su öğeleri) tasarımda kullanılması,

• Öğrenme aracı olarak binanın kullanılması ve müfredatla ilişkilendirilmesi,

Page 70: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar

Sürdürülebilir Okul Resimleri

( YURTDIŞI )

Page 71: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 72: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 73: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 74: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 75: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 76: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 77: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 78: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 79: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 80: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 81: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 82: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar
Page 83: Doğal Çevrenin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri ve İlgili Kuramlar