dİn kÜltÜrÜ ve ahlak bİlgİsİ ÖĞretmenlİĞİ · değerli Öğretmen adayları; milli...

ÇÖZÜMLÜSORU BANKASI

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ

ÖĞRETMENLİĞİ

ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ

ÖABT YAYINLARI

Genel Yayın YönetmeniSavaş DOĞAN

Genel Yayın Yönetmen YardımcısıArzu ALAN

YazarlarKomisyon

Alan EğitimiGazi KARABULUT

ISBN978-605-308-367-2

Sayfa DüzeniAYMİR Yayınevi Dizgi Birimi

Baskı TarihiAnkara 2017

BaskıBRC Basım

Matbaacılık Balıkhisar Mahallesi 26. Sokak

No: 14 Akyurt / ANKARATel: 0 312 384 44 54

İletişim Adresi

Serhat Mah. Mehmet Akif Ersoy Cad. No: 33

Yenimahalle / ANKARA

Cep: (0549) 435 3355

[email protected]

© COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ

Yayım Hakkı

Bu kitabın her türlü yayım hakkı Aymir Yayın Basım Dağıtım Ltd. Şti.’ye aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hü-kümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz.

BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR.

Değerli Öğretmen Adayları;

Milli Eğitim Bakanlığı her yıl öğretmen ihtiyacını, adayların KPSS sonuçlarına göre yap-tığı atamalarla sağlamaktadır. Atamalarda referans alınan başarı puanları üç farklı testin sonuçlarına göre elde edilmekte ve adayların KPSS-121 puanı hesaplanmaktadır.

KPSS -121 puanı aşağıdaki bölümler ve ağırlıklandırmalardan oluşmaktadır:

Genel Yetenek Testi % 15

Genel Kültür Testi % 15

Eğitim Bilimleri Testi % 20

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi % 50

Atama puanlarında en büyük etkiye sahip olan Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi’nin genel yapısını Eğitim Fakültelerinde verilmekte olan akademik müfredat, ilgili alanının öğre-tim programı ve öğretim yöntemleri oluşturmaktadır.

Lider Yayınları olarak adayların sınava hazırlık sürecini en iyi şekilde değerlendirmeleri-ni sağlamak amacıyla alanında uzman yazar kadromuz tarafından sınavın kapsamı, aka-demik yapısı ve soru tarzlarına uygun, farklı bir bakış açısı geliştirecek özgün yayınlar hazırlamanın gururunu yaşıyoruz.

Kitabın hazırlanmasında ve yayımlanmasında desteğini esirgemeyen dizgi bölümü sorumlusu Zeliha DEMİRKAYA’ya ve kurumsallaşma koordinatörümüz Engin POLAT’a teşekkür ederiz.

Tüm adayların yaşamında ve eğitim sürecinde başarı dileklerimizle...

Genel Yayın YönetmeniSavaş DOĞAN

SUNU

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM / HZ. MUHAMMED’İN HAYATI VE SÜNNETİ

HZ. MUHAMMED’IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST - 1 .................................................................. 3

HZ. MUHAMMED’IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST - 2 ................................................................ 13

HZ. MUHAMMED’IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST - 3 ................................................................. 23



2. BÖLÜM / KUR’ÂN-I KERİM’İN MUHTEVASINI ANLAMA

KUR’ÂN-I KERIM’IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST - 1 ........................................................ 47

KUR’AN-I KERIM’IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST - 2 ........................................................ 56

KUR’AN-I KERIM’IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST - 3 ......................................................... 64

KUR’ÂN-I KERIM’IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST - 4 ......................................................... 73



KUR’ÂN-I KERIM’IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST - 7 ....................................................... 100

3. BÖLÜM / TEMEL DİNİ BİLGİLER

ISLAM IBADET ESASLARI / TEST - 1 ............................................................................................ 111

ISLAM IBADET ESASLARI / TEST - 2 ............................................................................................ 121

ISLAM INANÇ ESASLARI / TEST - 1 ............................................................................................. 131

ISLAM INANÇ ESASLARI / TEST - 2 ............................................................................................. 141

4. BÖLÜM / İSLAM AHLAKI, ESTETİĞİ VE FELSEFESİ

ISLAM AHLAK ESASLARI / TEST - 1 ............................................................................................. 155

ISLAM AHLAK ESASLARI / TEST - 2 .............................................................................................. 164

ISLAM ESTETIĞI / TEST - 1 ............................................................................................................ 173



ISLAM ESTETIĞI / TEST - 4 ........................................................................................................... 201

ISLAM FELSEFESI / TEST - 1 ........................................................................................................... 209

ISLAM FELSEFESI / TEST - 2 ........................................................................................................... 217

5. BÖLÜM / GÜNÜMÜZ TÜRKİYE’SİNDEKİ İSLAM MEZHEP VE YORUMLARI

GÜNÜMÜZ TÜRKIYE’SINDEKI ISLAM MEZHEP VE YORUMLARI / TEST - 1 ..................... 229

GÜNÜMÜZ TÜRKIYE’SINDEKI ISLAM MEZHEP VE YORUMLARI / TEST - 2 ...................... 239

GÜNÜMÜZ TÜRKIYE’SINDEKI ISLAM MEZHEP VE YORUMLARI / TEST - 3 ...................... 246

6. BÖLÜM / DİN BİLİMLERİ

DIN SOSYOLOJISI / TEST - 1 ......................................................................................................... 257

DIN SOSYOLOJISI / TEST - 2 ......................................................................................................... 265

DIN SOSYOLOJISI / TEST - 3 .......................................................................................................... 273




DIN PSIKOLOJISI / TEST - 1 ........................................................................................................... 309

DIN PSIKOLOJISI / TEST - 2 ............................................................................................................ 318

DINLER TARIHI / TEST - 1 ............................................................................................................ 329

DINLER TARIHI / TEST - 2 ............................................................................................................ 336

DINLER TARIHI / TEST - 3 ............................................................................................................. 343

DINLER TARIHI / TEST - 4 ............................................................................................................. 350

DIN EĞITIMI / TEST - 1 .................................................................................................................. 359

DIN EĞITIMI / TEST - 2 ................................................................................................................... 368

DIN FELSEFESI / TEST - 1 ............................................................................................................... 379

DIN FELSEFESI / TEST - 2 ............................................................................................................... 387

7. BÖLÜM / ALAN EĞİTİMİ

ALAN EĞITIMI / TEST - 1 ............................................................................................................... 397

ALAN EĞITIMI / TEST - 2 ............................................................................................................... 408

ALAN EĞITIMI / TEST - 3 ................................................................................................................ 419



Hz. Muhammed’in Hayatı ve Sünneti

Bölüm 1:

ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ

3

SORULAR

LİDER YAYINLARI

Hz. Muhammed’in Hayatı ve Sünneti/ Test -1

1. Aşağıdakilerden hangisi Güney Arabistan’da kurulan devletlerden biridir?A) NabatîlerB) TedmürlülerC) GassânîlerD) MainlilerE) Hireliler

2. Aşağıdakilerden hangisi Kâbe’yi inşa etmiş-tir?A) Hz. MuhammedB) Hz. İbrahimC) Hz. ŞîtD) Hz. AdemE) Hz. Ebubekir

3. Tevhid geleneğini bozup Arabistan’a putpe-restliği sokan ilk kişi aşağıdakilerden hangi-sidir?A) Amr b. LuhayB) Ebu SufyanC) Benî CumahD) Benî EsedE) Hâşim Muttalib

4. Mekke’de sayıları az olmakla beraber Hz. İbra-him’den gelen tevhid inancına sahip Hanîfler bu-lunmaktaydı. Bunlar putperestliği reddettikleri gibi dönemin iki önemli dini olan Yahudilik ve Hıristi-yanlığı da benimsemeyen, tevhîd inancına bağlı kimselerdi.

Aşağıdakilerden hangisi meşhur hanîfler ara-sında yer almaz?A) Kus b. Sâide el-İyâdîB) Amr b. LuhayC) Zeyd b. Amr b. NüfeylD) Ubeydullah b. Cahş el-EsedîE) Ümeyye b. Ebü’s-Salt

5. Cahiliye döneminin meşhur yedi şairine ait şiirler “el-Muallakât” adıyla bilinmektedir.

Aşağıdakilerden hangisi bu şairler arasında yer almaz?A) İmruülkays b. HucrB) Tarafe b. AbdC) Amr b. KülsûmD) Züheyr b. Ebû SülmâE) Kus b. Sâide

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ Hz. Muhammed’in Hayatı ve Sünneti / Test -1

LİDER YAYINLARI4

6. † Kâbe’nin perdedarlığı görevidir. † Kâbe’nin bakımı ve anahtarlarının muhafaza

edilmesi görevidir. † Bu görev Abduddaroğullarından Osman bin

Talha tarafından yürütülmekteydi.

Hakkında bilgi verilen Kâbe görevi aşağıdaki-lerden hangisidir?A) Sikaye B) Rifade C) Nedve D) Hicabe E) Liva

7. Aşağıdakilerden hangisi Arap toplumu ile ilgili olarak yanlış bir ifadedir?A) Kabilecilik esas olduğundan aile üyesi olmak-

tan çok, kabilenin üyesi olmak değer taşımak-taydı.

B) Aile; koca, eş veya eşler, çocuklar ve köleler-den oluşmaktaydı.

C) Neseb ve akrabalık bağı erkek yoluyla kurulur ve devam ederdi.

D) Sosyal itibarı bulunmayan kadınlar miras hak-kına sahipti.

E) Boşama yetkisi erkekteydi.

8. Arap yarımadasında dünya ve İslâm tarihi açı-sından bakıldığında oldukça önem taşıyan, Hz. Muhammed’in doğduğu, yaşamını sürdür-düğü, İslam’ın ilk yayılmaya başladığı bölge aşağıdakilerden hangisidir?A) HadramutB) TihâmeC) YemâmeD) NecidE) Hicaz

9. Muhtemelen MÖ IV. yüzyılın sonlarında ku-rulan, Filistin’in güneyinde Akabe körfezi ile Lût gölü arasında hüküm süren merkezi Petra şehri olan devlet aşağıdakilerden hangisidir?A) KindelilerB) TedmürlülerC) GassânilerD) NabâtilerE) Sâsânîler

10. Aşağıdakilerden hangisi Kuzey Arabistan dev-letlerinin ikincisi olan II. ve III. yüzyılda en par-lak dönemini yaşayan 272 yılında Roma İmpa-ratoru Aurelien tarafından başkenti fethedilen, İslâm döneminde ise Hâlid b. Velîd tarafından sulh yoluyla fethedilen devlettir?A) TedmürlülerB) LahmîlerC) KindelilerD) HuzâalılarE) Maînler

11. Kâbe hizmetlerinden biri olan hicâbenin anla-mı aşağıdakilerden hangisidir?A) Kabileye ait sancağın muhafazasından sorum-

lu kimseB) Kâbe’nin bakımı, kapısını ve anahtarlarını mu-

hafaza etmeC) Câhiliye devrinde Mekke’de ordu kumandanlı-

ğını ve kafile başkanlığı yapmaD) Hacıların su ve yiyecek ihtiyaçlarını karşılamaE) Kâbe’yi ziyaret eden hacıları ağırlama


5LİDER YAYINLARI

12. † Diyetlerin ödenmesi ve zararların karşılanma-sı görevidir.

† Bu görev ile kan davaları kesin karara bağla-nırdı.

† Teymoğullarından Hz. Ebubekir tarafından yü-rütülen bir görevdir.

Hakkında bilgi verilen Kâbe görevi aşağıdaki-lerden hangisidir?A) Eysar B) Eşnak C) Huküme D) E’inneE) Meşura

13. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed’in doğduğu gece yaşanan olaylardan biri değil-dir?A) Sâsâni sarayının on dört burcu yıkılmıştır.B) Mecusi İranlıların bin yıldan beri yanan ateşge-

leri sönmüştür.C) Semâve vadisini sel basmıştır.D) Kâbe içindeki putlar yıkılmıştır.E) Tebük savaşı başlamıştır.

14. “Ben onun himayesine muhtaç öksüz bir çocuk-tum. O kendi çocukları aç olduğu halde beni do-yururdu. Kendi çocuklarını bırakır benim saçları-mı tarardı. O benim annem gibiydi”.

Hz. Muhammed bu sözü aşağıdakilerden han-gisi için söylemiştir?A) Fâtıma Bint EsedB) Halime Bint Ebû ZüeybC) Hz. NesibeD) Hz. AişeE) Şeymâ

15. Aşağıdakilerden hangisi haram aylardan biri değildir?A) ZilkadeB) ZilhicceC) RamazanD) MuharremE) Receb

16. Hz. Muhammed’in peygamberliğinden önce-ki hayatında da zayıf, güçsüz ve mazlumların yanında yer aldığını gösteren en önemli delil aşağıdakilerden hangisidir?A) Ticaretle meşgul olmasıB) Yetim ve öksüz olmasıC) Kureyş’in koyunlarını gütmesiD) Hilfu’l-fudûl cemiyetine katılmasıE) Ficâr savaşlarında yer alması

17. Hz. Muhammed’in risâletten önce ticaretle meşgul olması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?A) Ticari seyahatleri sayesinde muhtelif bölgelerin

dil ve kültürünü öğrenme imkanı bulmuştur.B) Hubâşe, Debâ ve Muşakkar’daki panayırlara

katılmıştır.C) Ticarette güvenilir olduğunu göstermiştir.D) İhtiyacı olmadığı halde ticaret yapmıştır.E) İyi bir ticari bilgi, tecrübe ve beceriye sahip ol-

muştur.


LİDER YAYINLARI6

18. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed’in elçilik göreviyle görevlendirilmeden önceki yıllarda ortaya çıkan davranışları arasında yer almaz?A) Ramazan ayında Hira mağarasına gitmesiB) Yaşadığı gariplikleri eşine anlatmamaya başla-

ması C) Sadık rüyalar görmeye başlamasıD) “Allah’ın selamı üzerine olsun Ey elçi” diye ses-

ler duymasıE) Yalnız kalmaktan hoşlanması

19. Aşağıdakilerden hangisi Kureyşlilerin yeni dine karşı çıkmalarının nedenleri arasında yer almaz?A) Müşriklerin ileri gelenleri toplum içinde statüle-

rini ve nüfuzlarını kaybetmek istemiyorlardı.B) Araplar tutucu bir kavimdi. Din anlayışının meş-

ruiyetini atalarının dini tercihlerinde görürlerdi.C) Araplar kabileci bir toplumdu.D) Müşrik Araplar kendilerine liderlik yapacak bir

kişinin zengin ya da güçlü olmasını isterlerdi.E) Medineli müşrikler açısından tarım hayati bir

öneme sahipti.

20. “Kalbi imanla dolu olduğu halde zorlanan kimse hariç, inandıktan sonra Allah’ı inkâr eden ve böy-lece göğsünü küfre açanlara Allah’tan gazap iner ve onlar için büyük bir azap vardır.” (Nahl 16/106) ayetinin nazil olduğu Müslüman aşağıdakiler-den hangisidir?A) Hz. HamzaB) Bilal HabeşiC) Ammâr b. YâsirD) SümeyyeE) Hz. Hüseyin

21. Şüphesiz Cahiliye döneminde Arapların hepsinin kötü işleri ve adetleri yaptığı söylenemez. Onla-rın arasında içki içmeyen, fuhşa yanaşmayan pek çok kişi de vardı. Hz. Ebû Bekir bunlardan biridir. Bunların yanında cahiliye döneminde kabul edilen bazı güzel davranışlar daha sonra dinimizde de yaşatılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi dinimizde de yaşatı-lan güzel davranışlardan biri değildir? A) Misafirperverlik B) Yiğitlik C) Asabiyet D) Cömertlik E) Ahde vefa

22. Ebû Cehil, peygamberliği Mekke şehrinin idaresi ve hac ibadeti ile ilgili görevlerden birisi gibi telak-ki ediyor ve bu görevin Abdümenâfoğulları içinden birisine verilmesine tahammül edemiyordu. Onun bu husustaki düşüncesini dile getirdiği bir sözü şöyledir: “Sikâye, rifâde ve meşvere görevleri Ab-dümenâfoğullarının elinde bulunmaktadır. Şimdi de Peygamber onlardan çıktı. Peki, bize ne kal-dı” söyleyerek her fırsatta peygamber efendimize olan düşmanlığını çeşitli yollarla dışa vurmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi Ebu Cehil’in etkisinin olduğu gelişmelerden biri değildir? A) Hz. Peygamber’in hicretine engel olmak için

O’nun öldürülmesi fikrini ortaya atmaB) Müslümanlara boykot uygulanması çalışmala-

rını tertiplemeC) İlk kadın şehit olan Sümeyye’nin öldürülmesi

olayı D) Müslümanlarla, müşrikler arasında gerçekle-

şen Bedir savaşından sonra müşriklerin öcünü almak için Uhud savaşını planlama

E) Hz. Peygamber’e fiziki sataşma ve hakaretler-de bulunma

ÇÖZÜMLEMELER

7LİDER YAYINLARI


Hz. Muhammed’in Hayatı ve Sünneti/ Test -1

1. En eski yerleşim yerlerinin başında gelen Arap Yarımadası’nın güney ve kuzeyinde İslâm öncesi dönemde çeşitli devletler kurulmuştur. Orta Ara-bistan’daki Hicaz bölgesinde ise İslâm dönemine kadar herhangi bir devlet kurulamayıp, bölgede insanlar çeşitli kabileler halinde yerleşik veya gö-çebe olarak yaşamıştır.

Güney Arabistan’da kurulan devletler şunlar-dır:

† Maînliler † Sebeliler † Himyerîler

Kuzey Arabistan’da kurulan devletler şunlar-dır:

† Nabatîler † Tedmürlüler † Gassânîler † Hireliler (Lahmîler) † Kindeliler

2. Filistin’de yaşayan Hz. İbrahim, zaman zaman eşi Hâcer ile oğlu İsmail’i ziyarete gelmekteydi. Mekke’yi üçüncü ziyaretinde Allah’ın emri doğrul-tusunda oğlu İsmail ile birlikte Kâbe’yi inşa ettiler.Kur’ân-ı Kerîm’deki bazı âyetlerden hareketle Kâbe’nin Hz. İbrahim’den önce de var olduğu, an-cak yıkılıp uzun zaman içinde yerinin kaybolduğu ve İbrahim tarafından bulunarak yeniden yapıldığı anlaşılmaktadır. Kurân’da Hz. İbrahim’den önce kimin tarafından inşâ edildiği hususunda herhan-gi bir bilgi yer almamakla birlikte bazı kaynaklar-

da Hz. Âdem yahut oğlu Şît tarafından yapıldığı kaydedilmektedir. Hz. İbrahim Kâbe’nin inşâsını tamamlayınca Cebrail (a.s.) gelip kendisine hac ibadetinin nasıl yapılacağını öğretti. O da insanla-rı hac ibadetine davet edip oğlu ile birlikte görevi-ni tamamladıktan sonra İsmail’i burada bırakarak tekrar Filistin’e döndü. Böylece Mekke’de tevhid dini geleneği başladı ve bu gelenek, zaman için-de şirke karışmakla birlikte Hz. Muhammed’in peygamber olarak gönderilmesine kadar varlığını sürdürdü.

3. Huzaalılar zamanında kabilenin ileri gelenlerin-den Amr b. Luhay, Mekke ve Kâbe idaresini eli-ne alınca tevhid geleneğini bozup şehirde putpe-restliğin başlamasına sebep oldu. Bundan dolayı “Arabistan’a putperestliği sokan kişi” olarak tanı-nır. Amr b. Luhay, bir iş için gittiği Suriye’nin Belkâ yöresindeki Meâb’da (Moab) burada yaşayanla-rın putlara taptığını görmüş, ilk defa karşılaştığı bu manzara karşısında hayrete düşerek bunların mahiyetini ve niçin taptıklarını sormuştu. “Bunlar bizim tanrılarımızdır; düşmanlarımıza karşı zafer kazanmak için onlardan yardım isteriz, bize yar-dım ederler; kuraklıkta yağmur isteriz, yağdırırlar” cevabını alan Amr, Arabistan’a götürmek üzere bir put istemiş ve onlar da kırmızı akikten yapılmış Hübel adlı putu vermişlerdi. Putu Mekke’ye ge-tiren Amr, onu Zemzem Kuyusu’nun üst tarafına Kâbe’ye yakın bir yere koymuş ve herkesi bu puta tapınmaya çağırmıştı. Diğer bir rivayete göre Amr b. Luhay Hübel’i el-Cezîre’deki Hit şehrinden ge-tirmiş ve Kâbe’nin içine yerleştirmiştir.


LİDER YAYINLARI8

4. Mekke’de sayıları az olmakla beraber Hz. İbra-him’den gelen tevhid inancına sahip Hanîfler bu-lunmaktaydı. Bunlar putperestliği reddettikleri gibi dönemin iki önemli dini olan Yahudilik ve Hıristi-yanlığı da benimsemeyen tevhîd inancına bağlı kimselerdi.

Meşhur hanîfler şunlardır: † Kus b. Sâide el-İyâdî † Adî b. Zeyd el-İyâdî † Varaka b. Nevfel el-Kureşî † Mütelemmis b. Ümeyye el-Ken’ânî † Züheyr b. Ebû Sülmâ † Osman b. Huveyris † Zeyd b. Amr b. Nüfeyl † Ubeydullah b. Cahş el-Esedî † Ümeyye b. Ebü’s-Salt

5. Cahiliye döneminin meşhur yedi şairine ait şiirler “el-Muallakât” adıyla bilinmektedir.

Bu şairler şunlardır: † İmruülkays b. Hucr † Tarafe b. Abd † Amr b. Külsûm † Züheyr b. Ebû Sülmâ † Lebîd b. Rebîa † Nâbiga ez-Zübyânî † Meymûn b. Kays el-A’şâ

6. Bir diğer ismi Sidane olan Hicabe, Kâbe’nin per-dedarlığı, Kâbe’nin bakımı ve anahtarlarının muhafaza edilmesi görevidir. Bu görev Abdud-daroğullarından Osman bin Talha tarafından yü-rütülmekteydi. Kâbe görevleri içerisinde en pres-tijli kabul edilen görevlerden biridir.

7. Arap toplumu ile ilgili olarak şunlar söylene-bilir:

† Kabilecilik esas olduğundan aile üyesi olmak-tan çok kabilenin üyesi olmak değer taşımak-taydı.

† Aile; koca, eş veya eşler, çocuklar ve köleler-den oluşmaktaydı.

† Neseb ve akrabalık bağı erkek yoluyla kurulur ve devam ederdi.

† Bir erkek istediği kadar kadınla evlenebilirdi. † Sosyal itibarı bulunmayan kadınlar miras hak-

kına sahip değildi. † Boşama yetkisi erkekteydi. † Erkekler çok sayıda erkek çocuğa sahip ol-

makla övünürlerdi. Çünkü erkek çocuk sırası geldiğinde bir savaşçı olarak ailenin ve kabile-nin güç kaynağıydı.


9LİDER YAYINLARI

8. Arap yarımadası İslâm tarihi açısından olduğu gibi dünya tarihi açısından da yeryüzünün en önemli bölgelerinden biridir. Gönderilen son peygamber Hz. Muhammed Arap yarımadasının batısında-ki Hicaz bölgesinde yer alan Mekke’de doğdu. Çocukluğunu ve gençliğini burada geçirdi. Bura-da Hz. Hatice ile evlenip yuva kurdu; çocukları dünyaya geldi. Kırk yaşında kendisine peygam-berlik verildi ve elli üç yaşında hicret edinceye kadar Mekke’de yaşadı. Ömrünün son on yılını yine Hicaz bölgesinin diğer bir önemli şehri olan Medine’de geçirdi ve burada vefat etti. Bu süreçte Hz. Muhammed’e 610 yılında ilk vahyin gelişi ile Mekke’de doğan İslâm dini Medine’ye ve ardın-dan Arap yarımadasının tümüne yayıldı.

9. Nabatîler: Nabatî krallığı muhtemelen MÖ IV. yüzyılın sonlarında kurulmuş, Filistin’in güneyinde Akabe körfezi ile Lût gölü arasında hüküm sür-müştür. Devletin merkezi Akabe körfezinin biraz kuzeyindeki Petra şehriydi. Bir ara Fırat nehri ile Kızıldeniz arasında geniş bir alana yayılan Na-batîler Kuzey Hicaz’a da hâkim olmuştur. Roma İmparatorluğu ile çöl arasında tampon devlet gö-revi üstlenen Nabatîler kuzey ve güney Arabistan arasındaki kervan ticaretini de ellerinde bulundur-muşlardır. Nabatîler bir süre Roma İmparatorluğu ile iyi ilişkiler içerisinde olmuşlarsa da zamanla siyasî ve ekonomik sebepler yüzünden ilişkiler gerildi. MS 106 yılında İmparator Traianus Nabatî devletini ortadan kaldırdı.

10. Tedmürlüler: Kuzey Arabistan devletlerinin ikinci-si Tedmür Krallığı’dır. Tedmür şehri Suriye çölünün ortasındaki bir vahada, Humus’un doğusunda, Şam’ın kuzeydoğusunda yer alır. Palmyra adıyla da anılır. II. ve III. yüzyıllarda en parlak dönemini yaşayan Tedmürlüler günümüze kitâbeleriyle bir-likte harabeleri ulaşan birçok görkemli yapı inşa etmişlerdir. Tedmür krallığı 272 yılında Roma İm-paratoru Aurelien’in Tedmür’ü ele geçirip kraliçe Zeyneb’i esir almasıyla sona erdi. Bizans İmpara-torluğu döneminde Tedmür’de Hıristiyanlık yayıl-mış, şehri imar eden I. Iustinanos burada bir kilise inşa ettirmiştir. İslâm döneminde Tedmür, Hâlid b. Velîd tarafından sulh yoluyla fethedilmiştir.

11. Hicâbe (Sidâne): Hicâbenin sözlük anlamı “ört-mek, birinin bir yere girmesine engel olmak”tır. Bu görevi üstlenen kişi temelde Kâbe’nin bakımı, ka-pısının ve anahtarlarının muhafazasından sorum-luydu. Hâcib adı verilen görevli, Kâbe’nin anah-tarlarını elinde bulundurur ve belirli zamanlarda ziyaretçilere açar, ondan izinsiz kimse Kâbe’ye giremezdi. Aynı zamanda Makam-ı İbrahim’in, Kâbe’ye hediye edilen kıymetli eşya ile iç ve dış örtülerin korunması ve bakımı gibi önemli hizmet-ler de bu görevli tarafından yürütülürdü. Hicâbe kaynaklarda “Kâbe’ye hizmet etmek” anlamındaki sidâne ile birlikte de kullanılmakta olup ilgili görev-liye bu manada sâdin denilmektedir.

12. Eşnak, Diyetlerin ödenmesi ve zararların karşı-lanması görevidir. Bu görev ile kan davaları kesin karara bağlanırdı. Teymoğullarından Hz. Ebubekir tarafından yürütülen bir görevdir. Hz. Ebubekir’in doğru ve güvenilir bir kişi olması bu göreve getiril-mesinin temel nedenlerinden biridir.


LİDER YAYINLARI10

13. Hz. Peygamber’in doğduğu gece; † Medâin’deki Sâsânî sarayının on dört burcu

yıkıldı. † Mecusi İranlıların bin yıldan beri yanan ateş-

geleri sönüverdi. † Sâve gölünün suyu çekildi. Semâve vadisini

sel bastı. † Bazı Yahudi âlimlerinin de o gece bir yıldızın

doğduğunu görünce ahir zaman peygamberi-nin dünyaya geldiğini söyledikleri, bazılarının ise “Artık İsrailoğullarından peygamberlik gitti; ellerinden kitap da çıktı” şeklinde hayıflandık-ları nakledilir.

† Doğum gecesi Kâbe içindeki putların yıkıldığı da rivayetler arasındadır.

14. Yengesi Fâtıma Bint Esed vefat ettiğinde Hz. Peygamber çok üzülmüş, gömleğini ona kefen yapmış, kabrinin kazılmasıyla bizzat ilgilenmiş ve cenaze namazını da kendisi kıldırmıştır. Ölümün-den duyduğu üzüntüyü etrafındakilere anlatırken şöyle diyerek vefa duygusunu göstermiştir: “Ben onun himayesine muhtaç öksüz bir çocuktum. O kendi çocukları aç olduğu halde beni doyururdu. Kendi çocuklarını bırakır benim saçlarımı tarardı. O benim annem gibiydi”.

15. Câhiliye döneminde hac en yaygın, köklü ve dü-zenli bir ibadetti. Araplar güneş ve ay takvimi fark-lılığından kaynaklanan sebeplerle nesî yaparak, yani ihtiyaç halinde yıla bir ay ilave ederek hac mevsimini her sene ilkbahar veya yaz aylarına denk getirirlerdi., Aynı zamanda hac mavsimi eş-hürü’l-hurum denilen “haram aylar”da (zilkade, zilhicce , muharrem, receb) olduğu için bu döne-mi bir barış ve esenlik dönemi olarak geçirirlerdi. Araplar yalnız Mekke’yi değil putlarının bulunduğu başka tapınaklarını da haccederlerdi. Mekke’deki Kâbe’ye ve Lât, Menât, Uzzâ ve Zülhalasa gibi putların bulunduğu diğer tapınaklara yapılan bu ziyaretler birer bayram görünümündeydi.

16. Hac ve ticaret amacıyla Mekke dışından gelen zayıf ve güçsüz kimseler birçok defa haksızlık ve zülme uğramaktaydılar.Hilfü’l-fudûl toplantısına o sırada yirmi yaşında olan Peygamberimiz de amcası Zübeyr b. Ab-dülmuttalib ile birlikte katıldı. Toplantıda hazır bulunanlar uzun tartışmalardan sonra haksızlığı önlemek için yemin ettiler ve bu iş için gönüllüler-den oluşacak bir grup kurmayı kararlaştırdılar. Hz. Muhammed’in Hilfü’l-fudûl cemiyetine katılması zayıf, güçsüz ve mazlumların yanında yer aldığını gösteren en önemli delildir.

17. Hz. Muhammed Mekke’deki birçok Kureyşli gibi ticaret ile meşgul olmuştur. Kumaş ve tahıl ticare-tiyle uğraşan Ebû Tâlib’e yardım etmek suretiyle ticaret hayatına başlamış ve amcasının yaşlandığı yıllarda kendisi ticarete devam etmiştir. Bu dönem-de onun çeşitli yerlere ticaret amacıyla seyahat ettiği bilinmektedir. Mekke’nin güneyinde Yemen yolu üzerinde on günlük mesafedeki Hubâşe pa-nayırına, bir veya iki defa Yemen’e, ayrıca Doğu Arabistan’daki Muşakkar ve Debâ panayırlarına gittiği tespit edilebilmekte hatta Habeşistan’a gitti-ği tahmin edilmektedir. Bu seyahatler sebebiyle bir taraftan ticarî hayatın gereklerini öğrenmiş, diğer taraftan Arabistan’ın muhtelif yerlerinde yaşayan insanları yakından tanımıştır. Hz. Muhammed çev-resinde iffeti, mertliği, merhameti ve hak severli-ğinin yanı sıra ticaret hayatında da doğruluğu ve güvenilirliği sebebiyle “Muhammedü’l-Emîn” veya sadece “el-Emîn” unvanıyla bilinmekteydi. Onların dil ve lehçelerini, dinî, siyasî ve sosyal durumlarını öğrenme imkânını elde ediyordu.


11LİDER YAYINLARI

18. Elçilik göreviyle görevlendirilmeden önceki yıllar-da Hz. Muhammed’in davranışlarında bazı deği-şiklikler ortaya çıkmaya başladı.

Bu değişiklikler aşağıda sıralanmıştır: † Yalnız kalmaktan hoşlanması † Ramazan ayında Hira dağındaki mağaraya gi-

derek düşüncelere dalması † İlk vahiy tecrübesinden önceki aylarda, “sâdık

rüyalar”, yani takip eden günlerde gerçekleşen rüyalar görmeye başlaması

† Zaman zaman “Allah’ın selamı üzerine olsun Ey Allah’ın elçisi” şeklinde sesler duyması

† Yaşadığı gariplikleri eşi Hz. Hatice’ye anlatma-sı ve cinlerin etkisinde kalmaktan korktuğunu söylemesi

19. Kureyşlilerin yeni dine karşı çıkmalarının ne-denleri şunlardır:

† Müşriklerin ileri gelenleri toplum içindeki statü-lerini ve nüfuzlarını kaybetmek istemiyorlardı. Zira İslâm insanlar arasında bir ayırım yapmı-yor; köle ile efendiyi insan olmaları hasebiyle eşit görüyordu.

† Araplar tutucu bir kavimdi. Din anlayışlarının meşruiyetini atalarının dinî tercihlerinde görür-lerdi. Onlar için atalarının dini doğru olanıydı. Müşrikler, “Doğrusu biz babalarımızı bir din üzerinde bulduk, biz de onların izlerinden git-mekteyiz.” (Zuhruf 43/22) diyorlardı.

† Arapların kabileci bir toplum olmaları Hz. Peygamber’in getirdiği dini kabul etmelerinin önündeki en önemli engellerden birisiydi. Bir Arap kabilesinin kimliğiyle yaşadığı için kolay kolay kabilenin görüşünün dışına çıkamıyor-du.

† Mekkeli müşrikler açısından ticaret, hayatî bir öneme sahipti. Kâbe’de müşriklerin saygı duydukları birçok put vardı. Araplar, bu putlara ibadet etmek ve hac yapmak amacıyla her yıl Mekke’ye giderlerdi.

† Hac mevsiminde kurulan panayırlarda ticaret yapılıyordu. Bundan dolayı hac ibadeti ve put-lara gösterilen saygı Mekke’nin ticaret hayatı için çok önemliydi.

† Müşrik Araplar, kendilerine liderlik yapacak bir kişinin zengin ya da güçlü olmasını isterlerdi. Hz. Peygamber zengin olmadığı gibi bir kabile-nin lideri de değildi. Kur’ân’ın haber verdiğine göre müşrikler, “Bu Kur’ân iki şehrin birinden bir büyük adama indirilmeli değil miydi?” (Zuh-ruf 43/31) diyorlardı. Bu sözleriyle peygamber olmak istemelerinden çok Hz. Muhammed’in peygamber olmasının imkânsız olduğunu dil-lendiriyorlardı.

20. Ammâr b. Yâsir’in annesi Sümeyye ve babası Yâsir uğradıkları işkence sonucu hayatlarını kay-beden ilk Müslümanlardı. Ammâr, maruz kaldığı ağır işkenceler sırasında Lât ve Uzza lehine ve Hz. Peygamber aleyhine sözler söylemek zo-runda kaldı. Müşriklerin elinden kurtulunca Hz. Peygamber’in yanına giderek olanları anlattı. Hz. Peygamber o sözleri söylerken kalbinde ne-ler hissettiğini sordu. Ammâr, iman ile dolu olan kalbinde bir değişiklik olmadığını söyledi. Bunun üzerine Hz. Peygamber işkence altında söylediği sözlerin mahzuru olmadığını ifade etti. Bu olayla ilgili olarak, “Kalbi imanla dolu olduğu halde zor-lanan kimse hariç, inandıktan sonra Allah’ı inkâr eden ve böylece göğsünü küfre açanlara Allah’tan gazap iner ve onlar için büyük bir azap vardır.” (Nahl 16/106) ayeti nazil oldu.


LİDER YAYINLARI12

21. Mesâlibü’l-Arab : Arapların Câhiliye döneminde-ki çirkin davranışlarına kaynaklarda “Arapların ayıpları” (Mesâlibü’l-Arab) denilir. Bunlar kibir, câhiliye asabiyeti, gasp, içki, fuhuş, kumar, inti-kam arzusu, riba, hırsızlık, kan dökme, yetim malı yeme gibi şeylerdir. Şüphesiz Arapların hepsinin bu işleri yaptığı söylenemez. Onların arasında içki içmeyen, fuhşa yanaşmayan pek çok kişi de var-dı. Hz. Ebû Bekir bunlardan biridir. Fezâilü’l-Arab: Bunların yanında Arapların güzel davranışları da vardı. Bunlara “Arapların faziletleri” (Fezâilü’l-A-rab) denilir. Bağımsızlık ve özgürlüklere düşkün-lük, yiğitlik (mürüvve: kavgada cesaret, felâket ânında sabır, zayıfı korumak, güçlüğe karşı koy-ma), cömertlik, ahde vefâ, misafirperverlik, ken-dilerine sığınanları himaye etme, kanaatkârlık ve sabır bunlardandır.

22. Peygamber efendimize ençok düşmanlık eden müşrikler arasında ilk sıralarda olan Ebu Ce-hil; Hz. Peygamber’in hicretine engel olmak için O’nun öldürülmesi fikrini ortaya atma, Müslüman-lara boykot uygulanması çalışmalarını tertipleme, İlk kadın şehit olan Sümeyye’nin öldürülmesi ola-yı, Hz. Peygamber’e fiziki sataşma ve hakaretler-de bulunma gibi olaylarda planlayıcı ve uygulayıcı olmuştur. Kendisi bedir savaşında Müslümanlar tarafından öldürüldüğünden dolayı Uhud savaşı-nın planlayıcıları arasında olmamıştır.

dİn kÜltÜrÜ ve ahlak bİlgİsİ ÖĞretmenlİĞİ · değerli Öğretmen adayları; milli...

Documents