ÖĞretmen ve ÖĞrencİ

Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi Sutepe Mh. Depo Sk. No:1

Altındağ - ANKARA

Tel: 0312 309 68 00Fax: 0312 309 12 10

http//[email protected]

ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ

Eğitim Paketi

1 Genel Bilgiler (Beyaz Sayfalar)

- Önsöz

- Giriş

- Ziyaretle İlgili Notlar

- Öğretmen Notu

- Sınıfta Yapılabilecek Çalışmalarla İlgili Öneriler - Hangi Obje Hangi Ünite İle Bağlantılı

- Etkinlik Planları - Eğitim Paketi ile İlgili Görüş ve Öneri Formu 2 Öğretmen Çalışma Kağıtları (Sarı Sayfalar)

- Karayolu Ulaşımı

a) Saman Arabası

b) Velosiped ve Penny - Farthing Bisikleti

c) Ford T Otomobili - Denizcilik

d) Kano

- İletişim

e) Semafor

- Bilimsel Aletler

f) Güneş Saati

g) Teleskop

3 Öğrenci Etkinlik Kitapçığı (Yeşil Sayfalar)

İÇİNDEKİLER

• Önsöz Çağdaş bir müzenin en önemli görevinin eğitim olduğunun bilincinde olan Rahmi M. Koç Müzesi; 2002-2003 Eğitim ve Öğretim Yılında, VKV Koç Özel İlköğretim Okulu ile birlikte elele, gönül gönüle vererek “Birlikten kuvvet doğar” ilkesini doğrularcasına Türkiye’de bir ilke imza attı: Müzede Eğitim. Bu proje kapsamında bir “Eğitim Paketi” hazırlandı ve İstanbul’daki ilköğretim okullarının hizmetine sunuldu. 2004-2005 Eğitim ve Öğretim Yılında da yine VKV Koç Özel İlköğretim Okulu Anasınıfı Bölümü ve Deniz Temiz Derneği/Turmepa’nın da katkılarıyla anasınıfları için bir Eğitim Paketi oluşturuldu. Ardından da Ankara’da açılan müzemiz için elinizdeki bu paket hazırlandı. Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi Eğitim Paketi giriş bölümü ile başlamaktadır. Girişten hemen sonra müze ziyareti ile ilgili genel notlar ve müzenin yerini bulmanızı kolaylaştıracak bir harita ile açıklayıcı bilgiler sunulmaktadır. Ardından öğretmenlerimizi eğitim paketinden yararlanma konusunda bilgilendirecek öğretmen notu gelmektedir. Sonra müzemizde incelenen müze objelerinin hangi ünitelerle bağlantılı olduğunu belirten bir tabloya yer verilmiştir. Paketin önemli bir bölümü ise sizlerin değerli görüş ve önerilerinize ayırdığımız değerlendirme formudur. Formun ardından eğitim paketimizin büyük bir bölümünü oluşturan çalışma kağıtları gelmektedir. Çalışma kağıtları müzemiz koleksiyonuna göre; Karayolu Ulaşımı, Denizcilik, İletişim ve Bilimsel Aletler olmak üzere dört grupta toplanmıştır. Her grupta; önce konuyla ilgili genel bilgi, sonra bu konuyla ilgili müze objelerini tanıtan çalışma kâğıtları bulunmaktadır. Genel bilgi içeren çalışma kağıtlarının (Örnek: Karayolu) ön yüzünde konunun (Karayolu Ulaşımı) gelişimi, arkasında ise konuyla ilgili bir resim (Örnek: Güney Anadolu’da Tarsus’taki Roma Dönemi yolu) verilmektedir.

Müze objelerinin anlatıldığı çalışma kağıtlarının ön yüzünde ise onlarla ilgili genel bilgi ve önerilen soru ile etkinlikler, arkasında da bu veya bununla ilgili objelerin (genelde tarihi) görüntüleri yer almaktadır. Ayrıca her obje ile ilgili öğrenci etkinlikleri, paketin sonunda yer alan “Öğrenci Etkinlik Kitapçığı”nda toplanmıştır. Bu paket Eğitim Danışmanımız Emine Bayam tarafından hazırlanmıştır. Sorularınız için: [email protected]

Müze nedir?Müze; kültürel değer taşıyan obje-lerin ya da eserlerin bütününü (koleksiyon) korumak, incele-mek, değerlendirmek ve özellikle halkın beğenisinin yükselmesi ve eğitimi için sergilemek amacıyla toplum yararına sürekli yönetilen kurumdur. Diğer bir deyişle, müze-lerin iki önemli konusu vardır: Koleksiyonları ve eğitim.

Müzeler neden önemlidir?Müzeler, tarihte önemli yeri olan veya günlük hayatta her zaman kullanılan ve bahsedilen objelerin gerçeklerini görme imkânını bizlere sunduğu için önemlidir. Çağdaş bir müze, sadece bir grup objenin sergilendiği yer olmanın ötesinde, ziyaretçilerinin de yardımıyla, devamlı değişen ve gelişen dinamik bir yapı sergiler. “Eğitim” çağdaş bir müzenin en önemli görevidir ve müzeler örgün eğitim kurumları olan okullara alternatif oluşturan yaygın eğitim kurumlarıdır.

Rahmi M. Koç Müzesi ve EğitimSayın Rahmi M. Koç tarafından kurulan Rahmi M. Koç Müzesi, Türkiye’de sanayi, ulaşım ve iletişim tarihine adanmış ilk ve tek müzedir. Günümüzde ulaşım ve iletişim araçları, nasıl çalıştıkları konu-sunda hiçbir ipucu vermeyen “kara

kutular” gibidir. Ancak bu araçların ataları çok daha basit ve şeffaf bir şekilde tasarlandıklarından bun-lar incelenerek ulaşım ve iletişim araçlarının gelişimlerini anlamak mümkün olmaktadır. Dolayısıyla, Rahmi M. Koç Müzesi’nin zengin koleksiyonu bu konuda ideal bir kaynak teşkil etmektedir.Bu zengin koleksiyondan yarar-lanarak 2002-2003 Eğitim ve Öğretim Yılında Türkiye’de ilk kez uygulamaya konulan sistemli bir “Müze Eğitim Programı”na VKV Koç Özel Okulları ile birlikte imza atmış durumdadır. Bu program sayesinde öğrenciler müzeyi büyük gruplar halinde, alelacele, hiçbir şey anlamadan gezmek yerine, müze koleksiyonunun hangi müfredat konularına hitap ettiğinin bilincinde olarak gezecekler ve en verimli şekilde nasıl yararlanabileceklerini anlamış olacaklardır. Programın iki aşamada gerçekleşmesi düşünülmüştür:1. Sınıfta yapılacak tartışmalar ve etkinlikler,2. Müzede yapılacak etkinlikler. 2004-2005 Eğitim ve Öğretim yılında da anasınıfları için hazırlanan “Eğitim Paketi”nden sonra Ankara’da açılan Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi için bir “Eğitim Paketi” hazırlandı. Bu programın yürütülebilmesi için siz eğitimcilerin yardım ve desteğine ihtiyacımız olacaktır.

• Giriş

GİR

İŞ

Müze ziyareti öncesinde

Rezervasyon: Müzeye gelmeden önce lütfen (0312) 309 68 00 numaralı telefonlardan danışma ile görüşerek rezervasyon yaptırınız. Müzemizi ziyaret için yılın her ayında rezervasyon yaptırabilirsiniz.Özel bir müze olduğumuz için, Kültür Bakanlığı’nın yaz aylarında turist sezonu nedeni ile yaptığı uygulamalardan etkilenmiyoruz.

DeğişikliklerEğer ziyaretiniz ertelenir veya iptal olursa lütfen mümkün olan en kısa zamanda danışmaya haber veriniz.

Öğrenci ve öğretmen sayısıHer on öğrenci için bir öğretmen getirmenizi öneriyoruz. Bu öğretmenlerimizden giriş ücreti alınmayacaktır.

Müze kuralları• Öğrencilerinizi ziyaret boyunca yalnız bırakmamanızı önemle rica ediyoruz.• Lütfen, öğrencilerinize objelerin ellenmemesi gerek- tiğini, bariyerleri geçmeleri veya bariyerlerin üzerinden uzanarak objelere dokun- malarının, koşmak ve bağırmanın yasak olduğunu anlatınız.

Müzeye giriş• Müzeye grup halinde ve müze kurallarının bilincinde olarak giriş yaparsanız müze ziyaret- leriniz daha verimli geçecektir. • Lütfen bilet gişesine geldiğinizde grubunuzdaki öğrenci ve yetişkin sayısını belirlemiş, bilet ücretini hazırlamış olarak geliniz.

Ziyaretten sonra• Lütfen eğitim paketinin içinde yer alan ‘Görüş ve Öneri Formunu’ doldurarak girişe bırakınız. Posta yoluyla da yollayabilirsiniz. Sizin görüş ve önerileriniz bizim için büyük önem taşımaktadır.

• Ziyaretle İlgili Notlar

ZİYA

RET

LE İL

GİL

İ NO

TLER

• Ziyaretle İlgili Notlar

MÜZEYE GELİŞ

Ulus Meydanı’ndan Ankara Kalesi yönüne devam ediniz. Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin önünden geçip ilk sağdan kale kapısına çıkan yokuşu takip ediniz. Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi’ni, Saat kulesi ve kale kapısının tam karşısında göreceksiniz.

Değerli öğretmen arkadaşlarımız,Müze ziyaretiyle ilgili önerilerimizi aşağıda sizlere sunuyoruz.Bunlardan yararlanarak bir ön hazırlık yapabilirsiniz. Müze ziyareti öncesinde:1. Sınıfta uygulanabilecek çalışmalara ilişkin sunduğumuz önerileri gözden geçiriniz. 2. Müze kurallarını öğrencilerle birlikte belirleyebilirsiniz.3. Müzeye gelmeden önce ilgili tabloyu inceleyerek, ünitelerinizle bağlantılı objeleri seçiniz.( En az 1 obje seçmenizi öneriyoruz) 4. Öğrencilerinizden seçtiğiniz objelerle ilgili araştırma yap- malarını isteyiniz.5. ‘Öğrenci Etkinlik Kitapçığı’ndan seçtiğiniz obje veya objelerle ilgili etkinlikleri, imkan varsa fotokopiyle çoğaltarak, her öğrenci için bir kitapçık hazırlayabilir ya da müzeye gelmeden önce öğrencilerinizin defterine yazdırabilirsiniz.6. Öğrencilerinizin bu defterleri ya da fotokopileri müze ziyareti sırasında sizin deneti- minizde kullanmaları, müze ziyaretinizin daha etkili ve bilgilendirici geçmesi açısından önemlidir.7. Eğer “Etkinlik Plânları”ndaki etkinlikleri müzede gerçekleştirmeyi düşünüyor-

sanız, müzede zaman kaybet- memek için öğretmen çalışma kâğıtlarındaki genel bilgileri öğrencilerinizle sınıfta paylaşabilirsiniz.8. Seçtiğiniz objelerle ilgili bilgiler, soru ve etkinliklerden sınıf seviyenize uygun olanları işaretleyebilir, sınıf seviyenizin üstünde olan bilgi, soru ve etkinlikleri vermeye- bilirsiniz.9. Eğitim paketi ve eğitim prog- ramı ile ilgili her türlü sorunuz için Sayın Mine Türkyılmaz’ı, 0 312 309 68 00 numaralı telefondan arayabilirsiniz. Ayrıca, kendisine mturkyilmaz@rmk- museum.org.tr adresinden de ulaşabilirsiniz.10.İstanbul’daki müzemizde görevli olan Eğitim Danışmanımız Sayın Emine Bayam’a da

[email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. Müze Ziyareti Sırasında:• Müze ziyareti için 2 saatlik

bir zaman dilimi ayırabilir, seçtiğiniz her objeyi en az 20 dakika inceleyip, geri kalan zamanda da müzenin diğer kısımlarını gezebilirsiniz.

•Müze objelerini incelerken hazırladığımız “Etkinlik Plânları”ndan yararlanabilir-

siniz. (Bu plandaki etkinlik-leri yapmayı düşünüyorsanız

• Öğretmen Notu

ÖĞ

RET

MEN

NO

TU

plânlarda belirtilen süreye göre hareket edebilirsiniz.)

• Önce inceleyeceğiniz ilk objenin bulunduğu bölümü gezebilir,

sonra da seçtiğiniz obje üzerine yoğunlaşabilirsiniz. Diğer objeleri incelemek için de aynı şekilde hareket edebilirsiniz. Etkinliklerinizi tamamladıktan sonra müzenin tamamını

gezebilirsiniz.• Müze ziyeretinin daha verimli

geçmesi için 10-12 kişilik gruplarla çalışma yapabilirsiniz.

(en fazla 15-20 kişi)• Öğrencileriniz objeleri incelerken bariyerlerin önünde yarım

ay şeklini alarak ayakta durabilir veya oturabilirler.

• Etkinlikler için objelerin dışındaki mekanları

kullanabilirsiniz.• Seçtiğiniz etkinlikleri, Öğretmen

Çalışma Kâğıtları”ndaki sırayı takip ederek yapmanızı öneririz.

•Öğrenci Etkinlik Kitapçığında “Evde veya okulda yapılabilir.” yazmayan etkinlikleri müzede yaptırabilirsiniz.

Müze Ziyareti Sonrasında:• Müze ziyareti sonrası eğitim

paketi ile ilgili görüş ve öneri formunu doldurmanız, bu paketi geliştirmemiz ve eksiklerini gidermemiz açısından son derece önemlidir.

• Ayrıca öğrencilerinizin müze ile ilgili duygu ve düşünceleri de bizim için çok önem-

lidir. Onların duygularını da bize iletebilirseniz çok mutlu oluruz.(En azından 1-2 öğrencinin.)

Müze Ziyareti Öncesi Sınıfta UygulanabilecekÇalışmalarla İlgili Önerilerimiz * : Sorgulama• Öğrencilerin okula gelmek için kullandıkları ulaşım araçlarının çeşitleri tartışılabilir. Alışverişe gitmek için, başka bir şehirdeki arkadaşlarını ziyaret etmek için, spor faaliyetlerine katılmak için, başka bir ülkeye gitmek için hangi taşıtları kullanabiliriz? Anne babanız işe gitmek için hangi taşıtları kullanıyorlar?• Toplu taşımanın önemiyle ilgili beyin fırtınası yapılabilir. Herkes kendi arabasını kullanırsa yollarda ve şehirlerde neler olurdu?(Çevre kirliliği, trafik sıkışıklığı, trafik kazalarının artması, iletişim eksikliği, ülke ekonomisine zararları, yolların daha çabuk aşınması, insan gücü kaybı...)• “Taşıtlar hangi yakıtlarla çalışır? Çevrenizde kaç yakıt istasyonu vardır? Yerlerini ve adlarını öğreniniz. Yakıt istasyonları nerelerde yapılmalı?” sorularına cevaplar aranabilir. Sınıf Sergisi ve Grup Çalışması• Büyük bir duvar süsü hazırlığı: Öğrenciler üç gruba ayrılır ve duvara üç farklı renkte karton yapıştırılır.

• Öğretmen Notu

Kartonların üzerinde ulaşım araçları; gelişim sırası, hızları ve büyüklüklerine göre ya da ilimizde, bölgemizde, yurdumuzda ulaşım olmak üzere üç bölüme ayrılır. Her grup, gazete veya dergilerden resimler keserek veya kutulardan üç boyutlu taşıtlar hazırlayarak kar- tonların üzerine yapıştırır ve duvar süslerini oluşturur. Bu bölümün önünde sunum yapabilirler. Model Yapımı• Öğrenciler, kendi çizdikleri

kara, hava, deniz taşıtlarının modellerini kartondan veya ilaç kutularından yapabilirler.

• Kendi yaptıkları taşıtların ( kam- yon, otomobil, bisiklet,

motosiklet...)plakalarını da hazırlayabilirler. Plaka nedir? Üzerindeki harf ve numaralar neyi ifade eder? Gerekli midir? Neden hem önde hem de arkada bulunur?

Drama - Dramatizasyon• Dedemizden günümüze ulaşım

araçlarının draması yapılabilir.• Karşıdan karşıya geçiş veya

taşıtlara binme-inme denemeleri yapılabilir.• Toplu yerlerde uymamız gereken

kuralların önemi konusunda drama yapılabilir.

Güvenlik • Çocuklara, halkın toplu ziyare- tine açık alanlarda (müze, sine-

ma, sergi, fuar) ve toplu taşımada kurallara uymanın güvenlik açısından neden gerekli olduğu sorusu yöneltilerek, birlikte uyul- ması gereken kurallar beyin fırtınası ile belirlenebilir. Her öğrenci söylediği kuralın sahibi olur ve kendi kuralının önemini istediği şekilde (resmini çizerek, dramayla, bir öyküyle…) anlatabilir. Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi’ne Nasıl Gidilir?• Müzeye seyahat planlamasında öğrenciler de görev alabilir. Haritada müzenin nerede olduğu sınıfça incelenebilir. Müze ile okul arası kaç kilometredir? Hangi taşıtlarla gidilebileceği, nerelerden gidilebileceği, yolda ne gibi önemli yerlerden geçileceği ve seyahatin ne kadar süreceği araştırılabilir.

* Bu öneriler “Ulaşım” konusunda seçilen objelere göre hazırlanmıştır.

• Öğretmen Notu

HA

NG

İ OB

JE, H

AN

Gİ Ü

NİT

EYLE

BA

ĞLA

NTI

LI?

A B

OB

JEN

İN

AD

ISI

NIF

HAY

AT

BİL

GİS

İFE

N B

İLG

İSİ

SOSY

AL

BİL

GİL

ERTÜ

RK

ÇE

MAT

EMAT

İKR

ESİM

VE

İŞ

EĞİT

İMİ

SAM

AN

A

RA

BA

SI3,

4,5

DÜ

N B

ÜG

ÜN

YA

RIN

- 3

Kaz

anım

: C

.3. 1

1,

C.3

.12,

C

.3.1

6

MA

DD

EYİ T

AN

IYA

LIM

–

4(K

azan

ım :

1.18

)K

UV

VET

VE

HA

REK

ET

– 4

Kaz

anım

: 1,

2, 3

KU

VV

ET V

E H

AR

EKET

-5 K

azan

ım :

1.1

Kaz

anım

: 3

.1,

3.2,

3.3

, 3.

4, 3

.5,

3.10

GEÇ

MİŞ

İMİ

ÖĞ

REN

İYO

RU

M -4

(Geç

miş

ten

Gün

ümüz

e Ta

rım A

raçl

arım

ız)

AD

IM A

DIM

TÜ

RK

İYE

– 5

Kaz

anım

: 1,

2, 3

, 5, 6

C

-Har

man

yer

iyle

ilgi

li m

etin

oku

nur

-Ata

türk

’ün

Kiş

ilik

Öze

llikl

eri

(Öğr

etic

ilik

Yön

ü,

Önd

er O

luşu

) -D

evrim

ler (

Tarım

da

yeni

tekn

oloj

iler

kulla

nara

k ür

etim

i ar

tırm

a) a

raşt

ırır.

-“A

tatü

rk O

rman

Ç

iftliğ

inde

” m

etni

in

cele

nebi

lir.

-Çem

ber i

le d

aire

ara

sınd

aki

ilişk

iyi a

çıkl

ar.

[!] Y

arıç

ap il

e ça

p ar

asın

daki

ili

şki b

elirt

ilir.

[!] M

erke

zin

çem

ber ü

zerin

deki

he

r nok

taya

eşi

t uza

klık

ta o

lduğ

u vu

rgul

anır

4 Ç

evre

den

çem

ber y

ardı

mıy

la

oluş

turu

lmuş

logo

lara

(olim

piya

t lo

gosu

gib

i) ör

nekl

er b

uldu

rulu

r. Pe

rgel

ve

diğe

r ölç

me

araç

ların

ı ku

lland

ırara

k ke

ndi s

ınıf

logo

ların

ı olu

ştur

mal

arı i

sten

ir.D

aire

ve

Dai

reni

n Ç

evre

si

RES

İM:

Teke

rleği

n ge

lişim

i (T

eker

lekl

erin

şe

klin

i çiz

erek

)İŞ

EĞ

İTİM

İ-5

: A

ğaç

İşle

ri-D

ingi

lin

geliş

imi (

Har

eket

li ve

yer

inde

sab

it di

ngil)

VEL

OSP

ED

VE

PEN

NY-

FART

HIN

G

BİS

İKLE

Tİ

3,4,

5

DÜ

N

BÜ

GÜ

N

YAR

IN -

3K

azan

ım

: C.3

. 11,

C

.3.1

2,

C.3

.16

-Çem

berin

mer

kezi

ni,

yarıç

apın

ı ve

çapı

nı b

elirt

ir.

-Çem

ber i

le d

aire

ara

sınd

aki

ilişk

iyi a

çıkl

ar.

-Çem

ber v

e da

irele

rden

ya

rarla

nara

k bu

bis

ikle

te a

it lo

go ta

sarla

rlar.

İŞ E

ĞİT

İMİ:

-M

üzel

er- G

elec

eğin

bis

ik-

letin

i tas

arla

r.

FOR

D T

19

08 M

OD

EL

OTO

MO

BİL

3,5

DÜ

N

BÜ

GÜ

N

YAR

IN -

3K

azan

ım

: C.3

. 11,

C

.3.1

2,

C.3

.16

KU

VV

ET V

E H

AR

EKET

–

4 K

azan

ım :

1, 2

, 3K

UV

VET

VE

HA

REK

ET

-5 Kaz

anım

: 1

.1,

1.2,

1.3

Kaz

anım

: 3

.1,

3.2,

3.3

, 3.

4, 3

.5,

3.10

-Oto

mob

ilin

Tarih

i G

eliş

imi i

le il

gili

görs

el

sunu

m y

apar

.-H

enry

For

d’un

hay

at

hika

yesi

ni a

raşt

ırır.

-For

d T

ile g

ünüm

üz o

to-

mob

iller

i kar

şıla

ştırı

r.- G

elec

eğin

oto

mob

ilini

ta

sarla

r, bu

nu a

kıcı

ve

özgü

n bi

çim

de if

ade

eder

-Dör

t İşl

em

Prob

lem

leri

RES

İM :

Gel

eceğ

in o

tom

obili

ni

tasa

rlar.

İŞ E

ĞİT

İMİ:

1.M

üzel

er

2. H

alka

Açı

k Ye

r ve

Tesi

sler

de U

yulm

ası

Ger

eken

Hus

usla

r (M

üzel

erde

)

KU

VV

ET V

E H

AR

EKET

– 4

K

azan

ım :

1, 2

, 3K

UV

VET

VE

HA

REK

ET -5

Kaz

anım

: 1

.1,

1.2,

1.

3K

azan

ım :

3.1

, 3.

2,

3.3,

3.4

, 3.

5, 3

.10

SES

VE

IŞIK

– 5

K

azan

ım :

9.5

GEÇ

MİŞ

İMİ

ÖĞ

REN

İYO

RU

M -4

(Bis

ikle

tin ta

rihi g

eliş

imi)

GER

ÇEK

LEŞE

N

DÜ

ŞLER

– 5

K

azan

ım :

1, 2

, 3H

EPİM

İZİN

DÜ

NYA

SI

– 5

Kaz

anım

: 2,

3İY

İ Kİ V

AR

– 4

Kaz

anım

: 1,

3, 4

, 5, 6

Gel

eceğ

in b

isik

letin

i ta

sarla

r, bu

nu a

kıcı

ve

özgü

n bi

çim

de if

ade

eder

.

GEÇ

MİŞ

İMİ

ÖĞ

REN

İYO

RU

M -4

(Oto

mob

ilin

tarih

i ge

lişim

i-Yur

tta v

e D

ünya

2da)

GER

ÇEK

LEŞE

N

DÜ

ŞLER

– 5

K

azan

ım :

1, 2

, İY

İ Kİ V

AR

– 4

Kaz

anım

: 1,

3, 4

, 5, 6

D GE F

KA

NO

3,4,

5

DÜ

N B

ÜG

ÜN

YA

RIN

- 3

Kaz

anım

: C

.3.

11, C

.3.1

2,

C.3

.16

KU

VV

ET V

E H

AR

EKET

-5 K

azan

ım :1

.1K

azan

ım :

3.1

, 3.2

, 3.3

, 3.

4, 3

.5, 3

.7, 3

.8, 3

.10

MA

DD

ENİN

DEĞ

İŞİM

İ V

E TA

NIN

MA

SI –

5K

azan

ım :

7.1,

7.2

, 7.3

, 7.4

GEÇ

MİŞ

İMİ Ö

ĞR

ENİY

OR

UM

-4 (D

eniz

taşı

tların

ın

tarih

i gel

işim

i)U

ZAK

TAK

İ AR

KA

DA

ŞLA

RIM

–

4 -D

ünya

Tur

u

İY

İ Kİ V

AR

– 4

Kaz

anım

: 1,

3, 4

, 5

-İlk

Den

iz T

aşıtl

arın

dan

Gün

ümüz

e (A

raşt

ırma

ve

Gör

sel S

unu)

- Gel

eceğ

in d

eniz

taşı

tını

tasa

rlar,

bunu

akı

cı v

e öz

gün

biçi

mde

ifad

e ed

er.

RES

İM:

İlk d

eniz

taşı

tların

ın

resm

iİŞ

EĞ

İTİM

İ:1.

Su

kuvv

eti

2. A

ğaç

ürün

lerin

i şe

kille

ndirm

e-A

ğaçt

an s

anda

l oy

ma

SEM

AFO

R4,

5

İYİ K

İ VA

R –

4K

azan

ım :

2, 3

, 4, 5

HEP

İMİZ

İN

DÜ

NYA

SI –

5K

azan

ım :

2, 3

GEÇ

MİŞ

İMİ Ö

ĞR

ENİY

OR

UM

-4(İ

letiş

im A

raçl

arın

ın T

arih

i Gel

işim

i ar

aştır

ılır v

e fo

toğr

afla

rı za

man

şe

ridi ü

zerin

e ye

rleşt

irilir

.)

-Kur

tulu

ş Sa

vaşı

’nda

H

aber

leşm

enin

Öne

mi k

onuş

ulur

.-G

elec

eğin

ilet

işim

ar

acın

ı tas

arla

r, bu

nu a

kıcı

ve

özgü

n bi

çim

de if

ade

eder

.

BA

HÇ

E G

ÜN

EŞ

SAAT

İ

4,5

SES

VE

IŞIK

-5K

azan

ım :

3 v

e 4

YAŞA

DIĞ

IMIZ

YER

– 4

K

azan

ım :

1 (G

ölge

Oyu

nu)

İYİ K

İ VA

R –

4K

azan

ım :

2, 3

, 4, 5

GEÇ

MİŞ

İMİ Ö

ĞR

ENİY

OR

UM

-4 (G

ünüm

üze

kada

r kul

lanı

lan

zam

an ö

lçm

e ar

açla

rı ar

aştır

ılır,

zam

an ş

erid

i üze

rine

yerle

ştiri

lir.)

-Gün

eş’in

Yar

arla

rı-G

üneş

Işığ

ında

n

Yara

rlanı

lara

k Ya

pıla

n A

raçl

ar-G

ünüm

üzde

Gün

eş S

aati

kulla

nılıy

or m

u?-G

eçm

işte

n G

ünüm

üze

Zam

an Ö

lçm

e A

raçl

arıy

la

ilgili

gör

sel s

unu

yapı

labi

lir.

-Ölç

üler

de

Yeni

lik

-Zam

anı Ö

lçm

e

İŞ E

ĞİT

İMİ:

-G

üneş

saa

ti ya

pıla

bilir

.-G

üneş

’in Is

ı En

erjis

inde

n Ya

rarla

nıla

nma

Yolla

rı

TELE

SKO

P5

SES

VE

IŞIK

– 4

Kaz

anım

: 5.

2D

ÜN

YA, G

ÜN

EŞ V

E AY

– 5

Kaz

anım

: 1

ve

3

-“G

alile

i’den

Gün

ümüz

e Te

lesk

op”

konu

lu b

ir m

etin

ince

lene

bilir

.-G

elec

eğin

tele

skob

unu

tasa

rlar,

bunu

akı

cı v

e öz

gün

biçi

mde

ifad

e ed

er.

DÜ

N B

ÜG

ÜN

YA

RIN

- 3

Kaz

anım

: C

.3.

11, C

.3.1

2,

C.3

.16

RES

İM V

E İŞ

EĞ

İTİM

İ :-G

elec

eğin

ilet

işim

ar

acın

ı tas

arla

r.

GER

ÇEK

LEŞE

N D

ÜŞL

ER –

5

Kaz

anım

: 1,

2, 3

İYİ K

İ VA

R –

4K

azan

ım :

1, 3

, 4, 5

Dün

ya v

e Ay

’ın ş

ekill

eri

ince

leni

r.

İŞ E

ĞİT

İMİ:

İn

ce k

enar

lı m

er-

cekl

er k

ulla

nıla

rak

Gal

ilei t

eles

kobu

ya

pıla

bilir

.

Eğitim Paketi ile İlgili Görüş ve Öneri FormuOkul adı: .........................................................................................................................................

Okul adresi: .....................................................................................................................................

Öğrencilerin sınıfı: ...........................................................................................................................

Ziyaret tarihi ve saatleri: .................................................................................................................

Lütfen aşağıda verilenleri yandaki düzeylere göre değerlendiriniz.

Değerlendirme Çok iyi İyi Orta Gelişmesi gerekiyor

Paketin giriş sayfalarının müze ziyareti öncesi ile ilgili bilgilerinin yeterliliği

Eğitim paketinin genel düzeni

Çalışma kağıtlarındaki bilgilerin sınıf düzeyine uygunluğu

Çalışma kağıtlarındaki bilgilerin ilgili müfredata uygunluğu

Çalışma kağıtlarındaki resimlerin seçimi

Öğrenci etkinlikleri

Sorular

Aşağıdaki soruların yanıtlarını lütfen bırakılan boşluklara yazınız.

Öğrencileriniz paketin en çok hangi bölümünü sevdiler? ..........................................................................................................................................................................................................................Eklemek veya değiştirmek istediğiniz bölümler ve etkinliklerle ilgili fikirlerinizi yazar mısınız?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Sınıfınızı tekrar getirir misiniz? Neden?..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Çalışma kağıtlarındaki bilgi ve/veya etkinliklerden hangisi sizin için daha faydalı oldu?.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Formu dolduran öğretmenin adı: İmzası: Tarih:

Lütfen formu doldurduktan sonra resepsiyona bırakınız veya Mine Türyılmaz adına Çengelhan Rahmi M. Koç

Müzesi, Sutepe Mh. Depo Sk. No:1 Altındağ - ANKARA adresine postalayınız veya (0312) 309 12 10’a fakslayınız.

• İlk başarılı yollar İ.Ö. 400 - İ.S. 400 yılları arasında ordularının ilerlemesi için Romalılar tarafından yapılmıştır. Düzgün ve çok dayanıklı olan bu yollar; kuzeyde Büyük Britanya’dan güneyde Kuzey Afrika’ya ve batıda İber Yarımadası’nın kıyılarından doğuda Basra Körfezi’ne kadar uzanmaktaydı. Bu yolların en ünlüsü olan İtalya’daki Appia Yolu çizgilerle şeritlere ayrılmış, iki yönlü bir karayoluydu.• Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla yol yapımı geriledi. Buna karşın 12. yüzyılda kentler içindeki taş döşeli sokaklar giderek arttı.• 18. yüzyıla gelindiğinde Avrupa’da yolcu ve yük ara- balarıyla düzenli olarak insan ve eşya taşımacılığı başladı. Yolların bozuk ve bakımsız olması yolculukları engelliyor- du. Böyle olunca 18. yüzyılın sonu ile 19. yüzyılın başlarında asfalt yol yapım metotları geliştirildi.• İrlandalı bir mühendis olan John Loudon McAdam, yolun ağırlığını yüzeyin değil, altındaki tabakanın taşıdığını keşfetti. Kendi adını alan “Makadam” yol sistemine göre; eğer temeldeki tabaka yeteri kadar sıkı ve kanallı (suyu akıtmak için), yol yüzeyi de su geçirmemesi için yeteri kadar yoğun ve suyu üzerinden ata-

bilmesi için dışbükey olarak yapılırsa dayanıklı anayollar inşa edilebilirdi.• 19. yüzyılda ağır eşyaların karayolu ile taşınmasının zorlaşması, su kanalları ve demir- yollarının gerekliliğini ortaya koydu. Bu dönemde demiryol- larının gelişimiyle karayollarının yapımı geriledi. Kentlerdeki sokaklar ve demiryollarıyla bağlantılı yollara önem verildi. Fakat 1888’de İngiliz John Boyd Dunlop’ın yolları kısa sürede bozan sert lastik tekerlekler yerine, şişirilmiş lastik tekerleği buluşuyla bisiklet kullanımı yaygınlaşmaya başladı. Böylece motorlu araçların yolu açıldı. 20. yüzyılda motorlu taşıtların yaygınlaşması, asfalt yol yapımında hızlı gelişmelere neden oldu ve otomobiller özgürlüğün ve hareketliliğin sem- bolü haline geldi.

• Karayolu Ulaşımı

KA

RAY

OLU

ULA

ŞIM

I

Gün

ey A

nado

lu’d

a Ta

rsus

’taki

Rom

a D

önem

i yol

u. A

raba

ula

şım

ı içi

n dö

nem

in e

n ge

lişm

iş y

ol k

oşul

ların

a sa

hipt

i (F

otoğ

raf:

Şem

si G

üner

). Tü

rk O

tom

otiv

San

ayii

ve T

ofaş

, Pro

f. Ö

nder

Küç

üker

man

s. 2

6, 2

7.

Müzede Bulunduğu Yer: Bodrum kat,Tarım Bölümü Kazanım : İlk tekerlekler ve ilk arabalar hakkında bilgi edinir. • Buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi

çeşitli ekinlerin taneleri ayrıldıktan sonra kalan sapların harmanda küçük parçalara ayrılmış haline saman denir. Çiftlik hayvanlarına yem olarak

verilen saman, çürümesini önlemek için güneşte kurutulur.

• Samanı tarlalardan ahırlara veya samanlıklara taşımada kullanılan bu arabalar öküzler tarafından çekilir. Dört tekerleği vardır. bu arabanın tekerlekleri kağnı tekerlekleri gibi tek parçadır ve tekerlekler dönerken dingil de onlarla beraber döner. Yani dingili hareketlidir. Tekerlekleri parmaklı, dingili haraketsiz (sabit) saman arabaları daha sonra yapılmıştır.

• Yük ve insan taşımada kullanılan saman arabaları, kağnı gibi en ilkel arabalardan biridir.

ÖNERİLEN SORULAR VE ETKİNLİKLER

• Bu araba neler taşıyabilir? • Bu arabayı nasıl hareket ettirebili-

riz? (Öküz, at gücü vb.)• Öküzler arabaya nasıl bağlanır? Öküzlerin boyunları, “koşum aleti”

dediğimiz boyunduruğa geçirilerek.• “Boyunduruk” ve “boyunduruk

altında olmak” kelimelerinin anlamları üzerinde durulabilir. (Esaret, başkasının baskısı altında kalmak.)

• Saman nerelerde kullanılır?1. Hayvan yemi olarak, 2. Kerpiç yapmak için, (Köylüler,

samanı çamurla karıştırıp tuğla şeklinde kerpiç yaparlar ve kuruyan kerpiçlerle evlerinin duvarlarını örerler.)

3. Tezek yapmak için kullanılır.

(Anadolu’daki bazı köylerde de hayvan gübresi ile saman karıştırılır, kurutulur ve kışın sobada yakacak olarak kullanılır.)• Hayvanların arabaları çekmesi,

ilkel toplumlarda insanlara ne gibi yararlar sağlamıştır?

Tarım aletlerinin, ürünlerin ve eşyaların taşınmasını sağlamış, yolculuk yapmayı kolaylaştırmıştır. • Günümüzde saman arabasının yerine hangi taşıtlar kullanılıyor? Traktörler kullanılır. • Aşağıdaki cümlelerde yer alan

samanla ilgili sözlerin ne anlama geldiklerini söyleyiniz.

1. Benzi saman rengindeydi. Belli ki çok korkmuştu. (Solmuş, sararmış)

2. Kerim Bey’in hiddeti saman alevi gibiydi. (Birden parlayıp arkasından hemen yatışan) 3. Saman altından su yürüttüğünün farkındayım. (Hiç belli etmeden iş çevirmek, ortalığı karıştırmak.) •ETKİNLİK NO 1 : (Bkz. Öğrenci Etkinlik Kitapçığı) •ETKİNLİK NO 2 : (Bkz. Öğrenci

Etkinlik Kitapçığı) Tekerlekleri tek parçadır. Ağaç gövdesinin dilimler halinde kesilmesi ile elde edilmiştir ve dingili hareketlidir, tekerleklerle birlikte döner.

• Saman Arabası

KA

RAY

OLU

ULA

ŞIM

I 1:

SA

MA

N A

RA

BASI

A

Ana

dolu

’nun

bir

köyü

nden

sam

an a

raba

ların

ın k

ulla

nıld

ığı

döne

mle

re a

it bi

r gör

ünüm

(R

ahm

i M. K

oç M

üzes

i - T

arım

Böl

ümü)

Müzede Bulunduğu Yer: Zemin kat, Karayolu Ulaşımı Bölümü, sağdan 2. oda.

Kazanımlar: Günümüz bisikletleri-yle geçmişte kullanılan bisikletleri karşılaştırır. Hareket ve kuvvet arasında ilişki kurar.

• Oyuncak imal etmeye meraklı olan Fransız asillerinden Sivrak Kontu; 1790 yılında, bir tahtanın iki ucuna yine tahtadan iki tekerlek koyarak meydana getirdiği ve “Celerifere” adını verdiği oyuncakla ilk bisikleti keşfettiğinin farkında bile değildi. Pedalı hatta gidonu bile olmayan bu aletin üzerine ata biner gibi oturan kişi ayaklarıyla yerden hız alarak yürüyordu.

• Aradan 27 yıl geçtikten sonra Fransız Baron Drais, bu araca bir sele ve gidon ilave etti. Böylece daha rahat oturulabilen ve istenilen yöne doğru çevrilebilen bu araca “Draisenne”(direzen) adını verdi.

• Pedallar, 19. yüzyılın ikinci yarısında (1855), Pierre Michaux adlı bir Fransız ve oğlu Ernest tarafından ön tekerlek göbeğine takıldı. Bu dönemde ön tekerleğin boyutunu büyüterek bisikletin hızını arttırma fikri doğdu ve velosiped denilen vitessiz bisikletler icat edil-di. Böylece daha az pedal çevirerek daha fazla yol alınmış oluyordu.

• “Penny-Farthing” tarzı bisik-letler de bu fikrin ürünüydü. 1875 yılına kadar bisikletlerde hızın ön tekerleğin büyüklüğüne bağlı olduğuna inanıldığından ön tekerleğin çapı 175 cm ye kadar genişletilirken arka tekerleğin çapı da 30 cm’ye kadar küçültüldü. Ancak bu durum, öndeki tekerleğin sağa-sola dönerken sürücünün bacaklarına çarpmasına sebep olmuştur. 19. yüzyıl İngiltere’sinde

‘Penny’ ve ‘Farthing’ en düşük değerli para birimlerindendi. Farthing, değer ve boyut olarak Penny’nin dörtte biriydi. Bu bisiklet-lerin de arka tekerleği, ön tekerleğin dörtte biri kadardı. Adını buradan alan bu bisikletler; 1870’te, İngiliz James Starley tarafından icat edilmiştir. Bu ilginç, ancak pratik ve güvenli olmayan bisikletler, tarihe kısa süreli ve başarısız icatlar olarak geçti.

• Günümüz bisikletlerine oldukça benzeyen, iki tekerleğin eşit boyda olduğu, sürücünün de iki tekerleğin arasında rahat ve güvenli bir şekilde oturduğu Rover Güvenlik Bisikleti (Rover Safety Bicycle) 1880’lerde ortaya çıktı. Yine aynı dönemde havayla şişirilen lastikler icat edildi ve bisikletlerde rahatsız edici sarsıntılara son verildi. Bugün kullandığımız vites sistemi ise 1925’te geliştirildi.


ETKİNLİK NO : 3 (Bkz. Öğrenci Etkinlik Kitapçığı)

• Bu bisikletlerde ön tekerlek niçin büyük yapılmıştır?

Tekerlek büyüdükçe pedalların her dönüşünde, çevresi kadar yol alacağı için daha az pedal çevirerek daha uzun yol almış oluruz. Dolayısıyla, ön tekerlek büyüdükçe hız artmış

olur. Gerçekten de yokuş aşağı giden bisikletler arasında Penny’den daha hızlısı yoktur!

• ETKİNLİK NO: 4 (Bkz. Öğrenci Etkinlik Kitapçığı) Bisikletin selesi, yerçekimi merkezinden çok yüksekte olduğu için yolda bir taşa çarptığı veya önüne bir köpek çıktığı zaman tüm sistem ters döner ve sürücü ayakları yukarıda, başının

üzerine düşer. Kask takmalıyız...

•Velosiped ve Penny- Farthing

B K

AR

AYO

LU U

LAŞI

MI 2

: V

ELO

SİPE

D V

E PE

NN

Y-FA

RTH

ING

• Bisikletin olumlu yanları nelerdir?1. Yakıta ihtiyacı yoktur.2. Egzoz gazlarıyla havayı kirletmez.3. Kısa yolculuklarda kullanışlı ve

ekonomiktir. 4. Gürültü kirliliği oluşturmaz. 5. Kasları çalıştırarak insanları zinde

yapar.

• Bisikletin olumsuz yanları neler-dir?

1. Trafikte güvenli değildir. Diğer araçların çarpmasıyla kazalar mey-dana gelebilir.

2. Uzun yolculuklar yapılamaz.

3. Her türlü hava şartları için uygun değildir.

4. En fazla iki kişi taşıyabilir.

• Bisiklete binmeden önce güvenlik açısından nelere dikkat ediyorsunuz? Bisikletin lastiklerine, frenlerine, zincirlerin temiz ve yağlanmış olmasına, ön ve arkada reflektör bulunmasına dikkat ederiz ve kask takarız.

• Bisiklet kullanırken hangi kural-lara uyuyorsunuz?

•Velosiped ve Penny-Farthing

1870’lerde hızını artırmak için ön tekerleği iyice büyütülmüş yüksek bisikletler icat edildi.Transportation A Pictorial Archive from Nineteenth-Century Sources, s. 29

Müzede Bulunduğu Yer: Zemin kat, Karayolu Ulaşımı Bölümü’nün önünde Kazanım: Otomobilin tarihi gelişimini öğrenir.• Bir Fransız yüzbaşısı olan Nicollas

Josseph Cugnot, 1769’da orduda top çekmek üzere “ilk buharlı araba” yı yapmıştır.

• Cugnot’tan sonra 1801’de İngiliz Richard Trewitchich, 1829’da İngiliz Sir Goldworthy Gurney, 1805’te Amerikalı Oliver Evans da buharlı araçlar yapmışlardır.

• İlk motorla çalışan otomobil 1862 yılında Fransız Etienne Lenoir tarafından icat edildi. Lenoir’in başarısı benzinin bir silindir içinde yanmasıyla çalışan “içten yanmalı” küçük motoru icat etmesi olmuştur.

• Benzinle çalışan motorları geliştiren Alman Gottlieb Daimler ve Karl Benz, 1885’te halka satılan ilk oto-mobilleri üretmeyi başarmışlardır. Böylece otomobil çağı başlamış ve insanlığa “hareket özgürlüğü” armağan edilmiştir. 1925 yılına gelindiğinde benzinle çalışan otomo-biller kısa zamanda bütün otomobil piyasasında üstünlüğü ele almışlardır.

• İlk otomobillerin tasarımlarında, at arabalarından yararlanılmış ve at arabalarına çok benzediği için de “atsız araba” adı verilmiştir. Ancak 1900 yıllarına gelindiğinde, arabalar artık atlı taşıtlardan çok, otomo-bile benzemeye başlamıştı. Üstü kapalı ilk otomobil Fransız Panhard tarafından 1895’te yapılmıştır.

• Başlangıçta otomobilleri sadece zenginler alabiliyordu. Ancak Detroitli çiftçi çocuğu olan Henry Ford’un düşü, daha ilk gençlik yıllarından başlayarak “Çok sayıda otomobil yapmak ve fazla para kazanamayanların bile satın alabil-

mesini sağlamaktı”.

• Sonunda düşünü gerçekleştirip 1908’de ilk “T” Modeli otomo-bili ürettiğinde gerçek anlamda bir devrim yapmıştı. T Modeli, bir at ile hafif bir taşıta parası yeten herkesin otomobil satın alabilmesi anlamına gelmekteydi.

• 1908’de ABD’de 200 000’den az kişinin otomobili varken 5 yıl sonra yalnızca T Modelini satın alan

250 000 kişiyi bulmuştu. 1930 yıllarına geldiğinde de 15 milyon T Modeli satılmıştı.

• Ford’un başarısının sırrı, “seri üre-tim”deydi. Çok sayıda otomobil yapmak için büyük insan ekip-lerini sistemli biçimde çalıştırarak otomobilini çok ucuza satmayı başarıyordu.. Gerçekten de otomo-biller ucuzladıkça Ford’un sattığı otomobil sayısı artmaktaydı.

• Pratik, basit, ucuz, dayanıklı ve tam anlamıyla güvenilir T Modeli, iki kuşak boyunca Amerikalıların sev-gisini kazanmıştır.


• ETKİNLİK 5: (Bkz. Öğr. Etk. Kit.) Marş koluyla çalışır, ön sağda ayna yok, üstünde açılıp kapanan tente var, bagajı yok vb.

• Motorla çalışan otomobilin icadı yaşantımızı olumlu açıdan nasıl etkilemiştir?

Bize; istediğimiz zaman istediğimiz yere gidebilme özgür- lüğünü ve rahatlığını vermiştir. Çiftçiliğin, turizmin, ithalat ve ihracatın gelişmesini sağlamıştır. •ETKİNLİK 6 :(Bkz.Öğr.Etk.Kit.) •ETKİNLİK 7:(Bkz.Öğr.Etk.Kit.) •ETKİNLİK 8 :(Bkz.Öğr.Etk.Kit.) (İlk yardım çantası, yangın söndürücü, stepne, kriko, zincir... )

• Ford T

CK

AR

AYO

LU U

LAŞI

MI 3

:FO

RD

T

• Denizcilik deyince aklımıza gemiler, limanlar, yükleme- boşaltma tesisleri vb. gelir.• Asıl görevi yük ve yolcu taşımak olan gemiler, dünya ticareti açısından hayati bir öneme sahiptir. Çünkü dünya ülkelerinin petrol ve gaz ihti- yacı, gemi taşımacılığı ile karşılanmaktadır. Bunun yapılamaması durumunda ciddi bir ekonomik kriz yaşanır.• Uzun mesafe yolculukları için çoğunlukla havayolu kullanılmaktaysa da bu, büyük ve ağır yük taşımacılığı için gerçekçi bir çözüm değildir. Çünkü gönderilen mallar havayolu ile taşınmak için yeterince küçük ve hafif olsa bile, maliyeti çok yüksektir.• Geçmişte bir milletin gücü, donanmasının boyutu ile ölçülmekteydi. Bundan dolayı denizcilik tarihinin önemli bir bölümü deniz kuvvetleri ile ilgilidir. Asker taşımacılığı günümüzde büyük ölçüde havayolu ile yapılmaktaysa da ağır askeri araçlar hâlâ deniz- yolu ile taşınmaktadır.• Savaş gemileri geleneksel saldırı ve savunma görevlerini sürdürmekte ve yüzen havaalanı veya gezici füze üssü olarak gitgide önem kazanmak tadır.

• Gemi taşımacılığında ilk büyük devrim, insan gücünden yelkene geçişle olmuştur. Nehir ve göllerde ağaçtan oyulmuş kanolarla başlayan su yolu ulaşımı, yelkenlilerin kullanılmaya başlamasıyla denizciliğe bir geçiş yapmıştır.• Bunun yanı sıra; gemilerin metalden yapılmaya, buharlı makinelerin ve pervanenin kul- lanılmaya başlanması da denizcilik tarihinin önemli kilometre taşlarıdır.• Bu değişikliklerin olmasında en önemli rolü oynayan kişi, büyük mühendis Isambard Kingdom Brunel’dir. Brunel,1837’de Atlantik’i geçmek için düzenli seferler yapmak üzere tasarlanmış ilk buharlı gemi olan “Great Western”i, 1843’te okyanusta giden ilk demirden ve pervaneli gemi olan “Great Britain”i ve 1858’de, o zaman için dünyanın en büyük gemisi olan “Great Eastern’’i tasarlamıştır.• Yapılan her yeniliğin ardından başka bir yeniliğin gelmesiyle gemilerde kullanılan güç kay- nakları; buhar makinesinden buhar türbinine (fuel-oil ve nükleer), modern hızlı dizel ve gaz türbinine (uçaklarda kul- lanılan) doğru gelişim göster- miştir.

• Denizcilik

DEN

İZC

İLİK

1899

yılı

na k

adar

yer

yüzü

ndek

i en

büyü

k ge

mi o

lara

k ka

bul e

dile

n ya

ndan

çar

klı “

Gre

at E

aste

rn”

gem

isin

in J

ohn

Scot

t Rus

sell

Ters

anes

i’nde

ki in

şası

ndan

bir

görü

nüm

(185

5).

Res

imle

r: Ph

otog

raph

y fr

om 1

835

to to

day,

Geo

rge

East

man

Hou

se, R

oche

ster

, NY,

s. 2

30, 2

31.

Gre

at E

aste

rn’in

ta

sarım

cısı

Is

amba

rd

Kin

gdom

Bru

nel

(185

5).

Müzede Bulunduğu Yer: 1.Kat,Denizcilik Bölümü’nün önünde Kazanım: Kanoyu tanır, sandalların nasıl yüzdüğünü deneyerek öğrenir.• Tekneler Taş Devri’nden beri kul - lanılmaktadır.İlk tekneler; kütükler, 3-5 kütüğün bir araya getirilmesiyle oluşturulan sallar ve kanolardır.• İlk çağlarda ağaç kütüklerinin oyul- masıyla yapılan, tek kürekle çekilen kanolar, daha sonra Kızılderililerin özel tasarımlarıyla geliştirilerek kayın ağacının kabuklarından yapılmıştır. Bu tekneler, insanoğluna doğada önemli kolaylıklar sağlamıştır. Coşkulu akarsularda yol almak için tasarlanan kanolar; insan-yük taşımak ve balık avlamak için kullanılmıştır. • Amerika ve Avustralya yerlileri tarafından bulunan ve en ilkel taşıtlardan biri olan kanonun kökleri en az 7000 yıl öncesine dayanıyor. Avrupalılar bugünkü Kanada’ya 16. yüzyıl’da, ilk kez geldiklerinde kanoculuk, bir su taşıtı olarak en parlak günlerini yaşıyordu. Yerlilerin Amerika’ya gelen ilk “kaşif”leri, huş ağacından (gürgen- gillerden kerestelik ağaç) kanoları ile kıtanın içlerine kadar götürdükleri biliniyor.• Batılılar kanoyla ilk kez bugünkü Kuzey Amerika ile Güney Kanada arasındaki bölgede yaşayan bir yerli boyu sayesinde tanıştılar. • Kanoları geliştiren Avrupalılar, kıta içinde tonlarca yük taşıma imkânı buldular. Ancak Avrupalıların kanoyu keşfetmesi, hem yerliler hem de doğa için hiç de hayırlı olmadı. Amerika’nın kuzeyine her yıl fok, kunduz, kurt, tilki, çakal, susamuru vb gibi hayvanların kürkleri için “kürk seferleri” düzen-

lenmeye başlandı. Ardından yine kanolarla ilk haritacılar, ilk jeologlar ve ilk yerleşimciler geldi. • Amerika kıtasını keşfeden (M.S.1492) Kristof Kolomb da buradaki yerlilerin, kütükten oyduk- ları kayıklara “canoa” adını verdik- lerinden söz etmişti. • İlk kanolar genellikle hafif bir iskelet üzerine kuruluydu. Ancak kayın ağacının kabuğundan ya da üzerine hayvan derisi gerilmiş bali- na kemiğinden kanolar da yapıldığı biliniyor. Amerika kıtasının zengin- likleri için gelen Avrupalılar boyları 30 metreyi bulan katamaran tipi kanolar da yaptılar.• Bugünkü gelişmiş kanoları ataları ile kıyaslamak mümkün değil elbette. Yoksa dünyayı kano ile dolaşan iki Alman gencin İstanbul Boğazı’na kadar gelmeleri nasıl mümkün ola- bilirdi ki? ÖNERİLEN SORULAR VE ETKİNLİKLER• Bildiğiniz su taşıtlarının adlarını söyleyiniz? Hangi güçlerle hareket ederler?• Gördüğünüz bu obje hangi amaçlarla kullanılabilir? • Küreğin bir ucu neden daha geniş yapılmıştır? Suyu geriye doğru iten uç geniş uçtur. Suyu geriye doğru daha rahat itmek için bir ucu geniş yapılır. (Su geriye doğru itilirken kano da ileri doğru hareket eder.)• ETKİNLİK NO 9 :(Bkz. Öğr. Et.Kit.) • Kanoların ön ve arka kısımlarının “V” biçiminde yapılması sizce doğru mudur? Bir tekne hareket edebilmek için, bütün taşıtlar gibi sürtünme kuvvetini yenmek zorundadır.

• Kano

DEN

İZC

İLİK

1: K

AN

OD

Ön kısmı “V” biçiminde yapılan bir sandal gövdesi, sürtünmeyi azaltır ve sandalın daha verimli hareket etmesini sağlar.• ETKİNLİK NO 10 : (Sınıfta veya evde yapılabilir) Sıvı içine bırakılan bir cisim, taşırdığı sıvının ağırlığı kadar bir kuvvetle aşağıdan yukarıya doğru itilir. Bu kuvvete suyun kaldırma kuvveti denir. Cismin ağırlığı, suyun kaldırma

kuvvetinden fazla olduğu için batar • ETKİNLİK NO 11 :(Sınıfta ya da evde yapılabilir.) Hamurdan yapılan topun ağırlığı, suyun kaldırma kuvvetinden fazla olduğu için batar. Hamura biçim vererek taşırdığı su miktarı artırılır ve suyun kaldırma kuvveti, kayığın ağırlığına eşit veya daha fazla duruma getirilir. Böylece kayık yüzer.

• Kano

Kano Yapımından bir görüntü‘Men, Ships and the Sea’ Kitabı Say. 18

Duygu, düşünce ya da bilgilerin akla gelebilecek her tür yolla (söz, el kol hareketleri, yazı, görüntü vb.) başkalarına aktarılması olarak tanımlanan iletişim, yani komünikasyon, Latincede “bir şeyler paylaşmak” anlamına gelen “communis” kelimesinden türetilmiştir.• Telekomünikasyon, yani mesafeler arası iletişim ise sadece iki bilgisayar arasında veri yollayarak değil; radyo, televizyon ve bilgisayar gibi araçlarla dil, duygu-düşünce, inanç ve değerlerimizi paylaşarak yaptığımız bir bilgi alışverişidir.• Modern dünyanın getirilerinden hiçbiri, yaşamımızı iletişim araçları kadar etkilememiştir. Bundan sadece 130 yıl önce- sine kadar, başka bir ülkede bulunan biriyle haberleşmenin tek yolu mektuptu ve cevap almak haftalar sürüyordu. Şimdi ise cep telefonu sayesinde istediğimiz yerden, istediğimiz zaman, dünyanın herhangi bir yerindeki kişilerle haberleşebiliyoruz.• Günümüzden 5200 yıl öncesine kadar insanlar el kol işaret- leriyle, ateş yakarak, dumanla ya da resim yaparak anlaşıyor- lardı. Yazının icadı, haberleşme alanındaki ilk

yeniliğin başlamasına ve mektupla haberleşmenin doğmasına neden olmuştur. O zamanlar mektupları yerlerine, özel olarak eğitilmiş güvercin- ler veya ulaklar ulaştırıyordu. Daha sonra gemi, uçak, tren, otomobil gibi taşıtların icadı; mektupların yerlerine ulaştırılmasında büyük kolaylıklar sağlamıştır.• Yine de mektupla haberleşmenin çok zaman alması, insanların yeni arayışlar içine girmesine neden olmuştur. Derken yerleşim merkezleri arasına teller çekil- miş, bu teller üzerinden Mors kodlu sinyallerin gönderilme- siyle telgraf doğmuştur. Böylece mesajın neredeyse aynı anda yerine ulaşması ile iletişim devrimi başlamıştır.• Mesafeler arası sesli iletişim, 1873’te sesi elektronik sinyallere çeviren mikrofonu ve sinyalleri tekrar sese çeviren kulaklığıyla telefon icat edilene kadar mümkün olmamıştır. Sonraki önemli gelişme, 1896’da patenti Marconi’ye ait olan ve sinyal leri “telsiz” olarak ileten rad- yodur. Yine Mors sinyalleriyle başlayan bu olayı (kablosuz telgraf), 1906’da ses iletimi takip etti (kablosuz telefon).• Görsel iletişim tek tek resimler

• İletişim

İLET

İŞİM

çeken fotoğraf makinesi ile başladı ve hareketli resimler üreten kamera ile devam etti. Daha sonra devreye elektrik girdi. Bir görüntünün elektriksel dönüşümü; telefon hatlarından faksa, sesiyle birlikte radyo dal- gaları ile de televizyona iletilmeye başlandı.• Bunlardan başka haberleşme

şekilleri de vardır: İşaret fişekleri, flamalar, gemi-tren- otomobil düdükleri, hatta trafik işaretleri birer haberleşme yoludur. Sinema, gazete ve dergi yayınları da insanların duygu ve düşüncelerini, olay- ları en doğru şekilde birbirle- rine duyurabilen iletişim araçlarıdır.

• İletişim

Telefon Santralı, Londra, 1904.A History of Invention, Trevor Williams, s. 237.

Müzede Bulunduğu Yer: 1.Kat,İletişim bölümünde Kazanım: Semafor alfabesinin nerelerde ve nasıl kullanıldığını öğrenir.• Semafor, elde tutulan bir çift bayrağın değişik şekillerde sallanması üzerine kurulu çok eski bir haberleşme sistemidir.• Bayraklar, kollar açık vaziyette, farklı pozisyonlarda tutularak alfabenin harflerini temsil eder. Örneğin sol eldeki bayrak A, B, C, D harflerinde aşağıya doğru uzanır, sağ eldeki bayrak da vücudumuzla sağa doğru değişik açılar yapar. Açı 45 derece ise A, 90 derece ise B, 135 derece ise C, 180 derece ise D harfini ifade eder.(Bkz. arka sayfa, Semafor Alfabesi)• Böylece bayraklarla bacak-lardan başlayarak sağa doğru bir tam daire yapılmış olur. Hepsi bir arada düşünüldüğünde 8 eş parçaya bölünmüş bir saat kadranına benzer.• Aynı zamanda A harfi 1, B harfi 2, C harfi 3, D harfi 4, E harfi 5, F harfi 6, G harfi 7, H harfi 8, I harfi 9, K harfi ise sıfır rakamını gösterir. ÖNERİLEN SORULAR VE ETKİNLİKLER• İletişim aracı olarak bayrak nerelerde kullanılır?Denizcilikte, kara ve demir yollarında trafiği kontrol etmek için, otomobil yarışlarında, fut-bol maçlarında, izci etkinlikler-

inde vb. • Ucuz bir iletişim sistemi olan semaforun olumsuz yönleri sizce nelerdir?Çok yavaştır, gece karanlığında veya kötü hava koşullarında kullanılamaz, gizliliği yoktur; herkes görür ve okur, sadece iki kişi arasında yapılır, basılı bir malzeme olmadığı için hatalar yapılabilir.ETKİNLİK NO: 12 (Bkz. Öğr. Etk. Kit)1. Sağ eldeki bayrak vücudu-muzla 45 derecelik açı yapmalı.2. Sağ eldeki bayrak vücudumu-zla 90 derecelik açı yapmalıdır.3. 90 derece.4. A-1, B-2, C-3, D-4, E-5, F-6, G-7.ETKİNLİK NO:13 BİRAZ DA OYUN OYNAYALIM:(12 nolu etkinlikten yararlanılır.) Öğrenciler iki gruba ayrılır. Her grubun; önce 8 eş parçaya bölünmüş dairedeki harflerden oluşan bir sözcük hazırlamaları, sonra bu sözcüğü yanyana ge-lerek semafor alfabesi ile karşı gruba ifade etmeleri istenir. Doğru cevabı en kısa sürede veren grup oyunu kazanır ve alkışlanır. (A; B; C; D; E; F; G harflerinden oluşan sözcükler: Ege, ece, eda, ada, defa, gece, gecede, cefa, feda, gaga, acaba, bacada, vb.)ETKİNLİK NO 14 : Etkinlik kitapçığındaki Semafor Alfabesini inceleyerek boşlukları doldurunuz ve ne yazdığını bulunuz. (Merhaba)

• Semafor

EİL

ETİŞ

İM 1

:SE

MA

FOR

• Semafor

Semafor Alfabesi.

• Bilimsel aletlerin dikkate değer sayıda üretilmesine 17. yüzyıldan itibaren başlanmıştır.• Bilimsel aletler, bilimdeki iler- lemelerin sembolleri ve çeşitli fikirlerin pirinç, fildişi veya ahşaptan yapılmış ürünleridir.• Bizler 21. yüzyılda günlük hayatımızda son derece karmaşık aletleri kullanmayı alışkanlık haline getirmiş durumdayız. Artık bilim uzak- tan hayranlıkla baktığımız bir kavram olmaktan çıkıp hayatımızın temel bir parçası haline gelmiştir.• Bilimsel aletler, eskiden yapan kişiler tarafından; matematiksel, optik ve fiziki olmak üzere üç gruba ayrılmıştır ve bu gruplar günümüzde de bizlere bu bilimsel aletleri incelerken yol göstermektedir.• İlk bilimsel aletler, temel- lerinde bir matematik ilkesi olan, matematiksel aletlerdir. Örneğin, güneş saati yapmak bir trigonometri (üçgenin kenar ve açı hesaplamalarını konu alan matematik dalı) prob- lemidir ve amacı insanoğlunun en temel ihtiyaçlarından olan zamanın takibidir. Ölçü aletleri ise önceleri tarımla ilgili olarak mevsimleri ve günleri takip etmek, sonraları ise kara ve deniz yolculuklarına yardımcı olmak için yapılmıştır.

• Aynalar eski çağlarda, gözlük- ler ise Orta Çağ’da ortaya çıkmış; ancak optik aletlerin ortaya çıkması biraz zaman almıştır. Bunun en önemli sebeplerinden biri, o zamanlar camın kalitesinin iyi olma- masıdır. Yine de insanları uzak- ların ve çok ufak nesnelerin dünyasına götüren optik aletler, insanoğlunun hayal gücünde ciddi bir etki yaratmıştır.• Bu etkinin de son grup olan fiziki aletlerin oluşmasına sebep olduğu söylenebilir. Bunlar farklı fiziksel etkiler oluşturmak ve göstermek üzere tasarlanmıştır. En tanınmışları hava pompası ve sürtünmeli elektrik makinesidir. Ayrıca manyetizm, ısı, yer çekimi ve sürtünme gibi güçlerin etkileri- ni göstermek için de birçok farklı alet tasarlanmıştır.

Arkada yer alan çizimde birçok farklı bilimsel alet görülüyor. Yukarıda anlatılan üç ayrı gruba ait birer aleti bulup, adlarını söyleyebilir misiniz?

• Bilimsel Aletler

BİLİ

MSE

L A

LETL

ER

Cha

dbur

n ka

rdeş

lerin

185

1’de

yap

tıkla

rı m

atem

atik

, fiz

ik v

e op

tikle

ilgi

li bi

limse

l ale

tler.

Ant

ique

Sci

entif

ic In

stru

men

ts, G

erar

d L’

E Tu

rner

, s. 1

26-1

27.

Müzede Bulunduğu Yer: 1.Kat, Bilimsel aletler bölümü. Kazanım: Güneş saatinin çalışma prensibini öğrenebilme.• Zaman, Cilâlı Taş Devri’nde insanların toprağı ekip biçmeye başlamasıyla birlikte önem kazanmıştır. Bu dönemde insanlar doğal olarak Güneş’ten yarar- lanmışlardır. Günün hangi zaman diliminde olduklarını bir ağaç ya da direğin gölge boyunun uzayıp kısalmasını gözleyerek belirlemeye çalışmışlardır.• Zamanı doğru belirlemeye yöne- lik ilk adım İ.Ö. 1000 yıllarında, Güneş’in gökyüzündeki düzenli hareketini inceleyerek bir tür Güneş kadranı olan “gölge saati”ni geliştiren Eski Mısırlı gökbilim- ciler tarafından atılmıştır.• Bundan sonra Eski Mısır’da ve Mezopotamya’da yaşayan insanlar, şehirlerin ve kasabaların işlek yerlerine sütunlar dikmişler ve sütunun gölgesinin düştüğü yerdeki çiziklere göre zamanı belirlemişlerdir.• Hemen hemen bütün uygarlıklarda güneş saati kullanılmıştır. Anadolu’da yapılan kazılarda pek çok güneş saati bulunmuştur. Ayrıca Selçuklu (M.S. 11-12. yüzyıl) ve Osmanlı dönemine ait camilerde namaz saatlerini belir- lemek için dış avlu duvarlarına oyulmuş, düşey konumda güneş saatlerine rastlanır. (Lengerhane binasının bahçesinde benzeri var).• Güneş saatleri, belirli bir yüzeye bir metalin köşesi veya bir çubukla gölge düşürme prensibi

ile çalışır.• İlk güneş saatleri yarımdaire biçi- mindeydi ve bu yarımdaire 12 eşit parçaya bölünmüştü. Gölge her çizgiyi atladığında 1 saat geçmiş oluyordu.• İngiltere’de 14. yüzyılın başlarında kullanılan ve bir sütu- nun üzerine masa tablası gibi otur- tulan daire şeklindeki güneş saatlerinde, günün uzunluğu 24 eşit saate bölünmüştür.Gösterge mili de bir dik üçgendi. Bu tip saatlerde iki önemli kural vardı. 1. Gösterge milinin ucu, kuzey yıldınızı (Polaris’i) göste- recek, yani Dünya’nın eksenine paralel olacak, 2. Gösterge milinin, kadran düzlemiyle yaptığı açı bulun- duğu yerin enlem derecesine eşit olacak.• Müzemizde bulunan “Bahçe Güneş Saati”de bu esaslara göre ünlü bir alet yapımcısı olan İngiliz William Cary tarafından, Londra’nın enlemine göre (52 derece) yapılan saatin bir kopyasıdır. (Ankara’nın enlemi 40 derece)• Tüm saatler Güneş’in hareketine göre ayarlandığından, doğu ya da batıya doğru gidildiğinde boylam farklarından dolayı her şehrin yerel saati farklıydı. Her şehirde bir görevli, öğle vakti olduğunu top atarak veya başka bir yolla halka haber verirdi.• Yurdumuzda da namaz ve oruç saatleri güneş saatine göre hesaplanır. Kars’ta yaşayan insanlar İstanbul’da yaşayan insanlar-

• Bahçe Güneş Saati

F B

İLİM

SEL

ALE

TLER

1:

BA

HÇ

E G

ÜN

EŞ S

AAT

İ

dan daha önce sabah namazını kılar, daha önce oruç tutmaya başlar ve daha önce orucunu açar. Anadolu’daki pek çok kentte halen oruç açma saati top atışıyla halka duyurulur.ÖNERİLEN ETKİNLİKLER• Zamanı öğrenmek sizce neden önemlidir?• Kadran ne demektir?Saat, pusula gibi araçlarda, üzerinde yazı, rakam gibi işaretler bulunan düzleme kadran denir.ETKİNLİK: 15 (Bkz. Etkinlik Kitapçığı) Müzemizden alacağınız fener, çubuk ve daire şeklindeki tahta ile bu etkinliği müzede yapabilirsiniz. (Daha sonra daire ve üçgen şeklindeki tahtalar ile fener ve pusuladan yararlanarak müzedekine benzeyen bir güneş saati yapılabilir. Ankara’nın enlemi 40 derecedir. Üçgen, 40 derecelik

açısı merkezde olacak, 50 derecelik açısı da kuzeyi gösterecek şekilde pusuladan yararlanarak daire şeklindeki tablaya yerleştirilir. Dik açının bulunduğu nokta öğle 12.00’ı gösterir. Fener ile gölge oluşturulur. Dik açının karşısındaki kenarın gölgesine göre saatin kaç olduğu belirlenir.)ETKİNLİK NO: 16 (Bkz. Etkinlik Kitapçığı)Güneş sabahleyin doğuda, gölge batıda; öğleyin güneş güneyde gölge kuzeyde; akşam güneş batıda, gölge doğudaETKİNLİK NO: 17 (Bkz. Etkinlik KitapçığıÖğleyin: Gölge, en kısa olduğu öğle vaktinde kuzeyi gösterir. Yüzümüzü kuzeye dönersek, arkamız güneyi, sağ kolumuz doğuyu, sol kolumuz da batıyı gösterir.

• Bahçe Güneş Saati

1718’den kalma, bahçe için yapılmış bir güneş saati. Üzerindeki milin gölgesi saatin 4 olduğunu gösteriyor.Temel Britannica, Cilt: 7 S. 271.

Müzede Bulunduğu Yer: 1.Kat, Bilimsel Aletler Bölümü Kazanım: Merceklerin ve aynaların bilimsel çalışmalarda- ki önemini kavrayabilme.• Teleskop, Eski Yunanca ‘tele(uzak)’ ve ‘skopein(gözle - mek)’ kelimelerinden oluşmuştur. • Teleskop icat edilmeden önce insanlar gökyüzünü sadece çıplak gözle gözlemleyebiliyor- lardı.• Mercekler ilk çağlardan beri netleştirme ve büyütme için kullanılıyordu; ancak iki merceğin bir boru içerisinde bir araya getirilerek kullanılması fikri 16. yüzyılın ikinci yarısına kadar ortaya atılmamıştı.• İtalyan bilgini Galileo Galilei daha önce bu konuda yapılan çalışmaları ilerleterek mercekli teleskopu 1592’de yaptı. Teleskop aynı zamanda 17. yüzyılda gerçekleşen Bilim Devrimi’nin de en önemli alet- lerinden biridir. Galilei, bu teleskop sayesinde Güneş’in Dünya çevresinde döndüğünü ve Dünya’nın evrenin merkezi olduğunu savunan yaklaşıma karşı çıkmıştır. Böylece, Dünya’nın Güneş çevresinde döndüğünü savunan Polonyalı keşiş Copernicus’un da görüşlerini desteklemiştir.• Mercekli teleskopun içinde, ışığı kırarak uzakta bulunan bir nesnenin görüntüsünü ters

olarak oluşturan büyük bir ince kenarlı mercek bulunur.• Günümüzde kullanılan teles- kopların çoğu İngiliz bilim adamı Isaac Newton’un 17. yüzyılın ikinci yarısında geliştirdiği aynalı teleskop- lardır. Bu teleskoplarda bulunan büyük çukur bir ayna ışığı toplar ve odaklar, düz ayna ise ışığı gözün baktığı merceğe veya bir fotoğraf makinesine yansıtır.• Bilim adamları, 20. yüzyılın ortalarından itibaren gözlem aletlerini uzaya göndermeye başlamışlardır. Çünkü atmosfer teleskopların iyi görüntü almasına engel olmaktadır. ÖNERİLEN SORULAR VE ETKİNLİKLER• Müzemizden aldığınız Galilei Teleskop’unun benzerini öğrencilerinizle inceleyiniz.• Mercekler ile aynalar arasındaki farklar nelerdir? Mercekler saydamdır ve ışığı kırar, aynalar ise parlak yüzeylerden oluşmuştur, ışığı yansıtır. ETKİNLİK NO: 18 (Bkz. Öğr. Etk. Kit.)• Sizce teleskoplarda niçin çukur (içbükey) ayna ile ince kenarlı mercek kullanıl - mıştır? ETKİNLİK NO: 19 (Evde yapılabilir. Bkz. Öğr. Etk. Kit.) Etkinlikle İlgili Açıklama: Ay’dan gelen ışık, tıraş

• Teleskop

G B

İLİM

SEL

ALE

TLER

2 :

TEL

ESK

OP

aynasının çukur yüzüne çarpıp yansıyarak küçük düz aynaya yönelir. Oradan da yansıyarak büyüteçten geçer. Böylece daha büyük olan içbükey ayna, ışığı toplamış ve düz aynada bir araya getirmiş olur. Mercek de bu görüntüyü büyütür. ETKİNLİK NO: 20 (Evde yapılabilir. Bkz. Öğr. Etk. Kit.)

ETKİNLİK NO: 21 (Bkz. Öğr. Etk. Kit.)• Objektif; mercekli teleskopta ince kenarlı mercek, aynalı teleskopta ise çukur aynadır.• Gözle bakılan yer olan oküler ise ikisinde de ince kenarlı mercek- tir.• Aynalı teleskoplarda, mercekli teleskoplardan fazla olarak; çukur aynadaki görüntüyü okülere yansıtan düz bir ayna vardır.

• Teleskop

Galilei’den günümüze teleskop çeşitleri. Hayat Ansiklopedisi, Cilt VI, s. 3025.

Öğrenci ............................ Etkinlik ............................ Kitapçığı ............................

ÇengelhanRahmi M. Koç Müzesi Sutepe Mh. Depo Sk. No:1Altındağ - AnkaraTel: 0 312 309 68 00Fax: 0312 309 12 10

http//[email protected]

“ düşünmeden öğrenmek yitirilmiş bir emektir.

” - Konfüçyüs

16

ETKİNLİK: 1Saman arabasının resmini yapınız.

ETKİNLİK: 2Saman arabasının tekerleklerini dingili ile beraber çizip tekerlek ve dingillerinin özelliklerini yazınız.

1

2 15

ETKİNLİK: 3Noktaları birleştirerek Penny-Farthing bisikletini oluşturunuz. Aşağıda verilen bölümleri oklarla gösteriniz.

a) Pedal b) Gidon c) Sele d) Jant telleri e) Kadro

ETKİNLİK: 19 (Evde yapılabilir)Tıraş aynasını, büyüten tarafı Ay’a bakacak şekilde bir pencere yanına koyunuz. Düz aynayı tıraş aynasına bakacak şekilde yerleştirerek Ay’ın yansımasını düz aynada görünüz. Şimdi büyüteçle Ay’ın düz aynadaki görüntüsüne bakınız. Ay çok yakın görünür.Bu deneyle hangi alet arasında bir bağ kurabilirsiniz?

ETKİNLİK: 20 (Sınıfta veya evde yapılabilir)Tuvalet kâğıdının ve havlu kâğıdın boş ruloları içine yerleştirilen iki ince kenarlı mercekle Galilei’nin yaptığı teleskopu yapmayı deneye-bilirsiniz. (21.etkinlikteki çizimlerden yararlanabilirsiniz)

ETKİNLİK: 21 (Evde yapılabilir)Şekli verilen, Galilei ve Newton teleskoplarını inceleyiniz. Her ikisi-nin de üç özelliğini karşılaştırmalı olarak alttaki kutulara yazınız.

14 3

ETKİNLİK: 18Aşağıda şekilleri verilen merceklerin adlarını yazınız ve merceklere gelen ışınların yönlerini çizerek gösteriniz.Özelliklerini yazınız.

ETKİNLİK: 4Aşağıdaki resmi inceleyerek bisiklette ön tekerleğin büyük olmasının sakıncalarını yazınız . Bu sakıncaları önlemek için neler yapabiliriz ?

4 13

ETKİNLİK: 5Ford T ile günümüz otomobillerini görünüş olarak karşılaştırınız. Size en ilginç gelen üç farklılığı yaznıız.

1.

2.

3.

ETKİNLİK: 6Ford T’nin etiketini inceleyiniz ve aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

1. Hangi yılda üretilmiştir? .....................................

2. Kaç vitesi var ? .....................................

3. Hızı en fazla kaç km’dir ? .....................................

4. Bu araçtan kaç adet üretilmiştir ? .....................................

ETKİNLİK: 17Güneş’ten ya da güneş saatinden yararlanarak yönümüzü nasıl buluruz? Yazınız.

Sabahleyin : ......................................................................... ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................

Öğleyin : .......................................................................... ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................

Akşama doğru : ......................................................................... ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................

12 5

1. Yaptığınız güneş saati ile müzedeki güneş saatini karşılaştırınız. Arada farkları yazınız.

2. Bu güneş saatinin size yararları neler olabilir?

3. Gölge boyu günün hangi saatinde en kısadır? Neden ?

4. Gölge boyu, hangi saatler arasında en kısadan en uzuna doğru hareket eder?

ETKİNLİK NO:16Aşağıda verilen tablodaki boşlukları doldurunuz.

ETKİNLİK: 7Etiket bilgilerinden Ford T’nin maksimum hızını öğreniniz. Bununla ilgili bir problem kurunuz ve çözünüz.

ETKİNLİK: 8Her otomobilde mutlaka bulundurmamız gereken araç ve gereçler nelerdir? Yazınız.

1.

2.

3.

4.

5.

6 11

ETKİNLİK: 9Kano’nun resmini yapınız. Resimdeki günümüz sandalıyla karşılaştırınız. Günümüz sandalının bölümlerini uygun yerlerine yazınız.

a) Gövde b) Pruva (baş) c) Pupa (kıç)

ETKİNLİK: 15 (İş Eğitimi dersinde yapılabilir)GEÇMİŞİ GÜNÜMÜZDE YAŞAMA ZEVKİNİTATMAK İSTER MİSİNİZ?

Sabah 06.00’da bahçenizin uygun bir yerine bir çubuk dikiniz. Gölgesinin düştüğü yeri işaretleyiniz. Öğle 12.00 ve akşam 18.00’de de gölgenin düştüğü yerleri işaretleyiniz. Sabah 06.00 ile 18.00 arasındaki doğru parçasını çap kabul ederek 12.00’yi de içine alacak şekilde bir yarım daire çizip 12 eş parçaya bölünüz.

ARTIK GÜNEŞ SAATİNİZ HAZIR

10 7

ETKİNLİK: 10Ağzına kadar su dolu iki kovayı iki ayrı leğen içine koyunuz ve aşağıda yazılanları yapınız:1. İlk kovaya tamamen suyla dolu olan 1 litrelik pet şişeyi atınız.2. Pet şişenin suyunun yarısını boşaltıp diğer kovaya atınız.3. Taşan su miktarlarını karşılaştırınız. Niye biri diğerinden daha fazladır? (Taşan suların ağırlıkları neye eşittir? Araştırınız.)

ETKİNLİK: 11 (Sınıfta ya da evde yapılabilir)Renkli oyun hamurundan, aynı büyüklükte iki top yapıp birini büyük bir kovanın içindeki suya bırakınız. Diğer hamura ise içi boş bir kano şekli veriniz ve yine suya bırakınız. Aradaki farkı yazınız. Nedenini araştırınız.

SEMAFOR ALFABESİ

8 9

ETKİNLİK: 12Aşağıdaki soruları, 8 eş parçaya bölünmüş olan daireden yarar-lanarak yanıtlayınız. Semafor bayrakları düşünüldüğünde;1. “A” harfini göstermek için ne yapmalıyız? Yazınız.

2. “B” harfini göstermek için ne yapmalıyız? Yazınız.

3. Sağ elimizdeki bayrak, “C” harfini oluşturmak için “A” harfind-en kaç derece fazla açı yapar?

4. Şekildeki harflerin yanına, hangi rakamı ifade ettiklerini yazınız.

ETKİNLİK: 13BİRAZ DA OYUN OYNAYALIM (12 nolu etkinlikten yararlanılır.)

İki gruba ayrılınız. Her grup; önce 8 eş parçaya bölünmüş dairedeki harflerden oluşan bir sözcük hazırlasın, sonra bu sözcüğü yanyana gelerek semafor alfabesi ile karşı gruba ifade etsin. Doğru cevabı en kısa sürede veren grup oyunu kazanır ve alkışlanır.

ETKİNLİK: 1410. Sayfadaki semafor alfabesinden yararlanarak aşağıda ne yazdığını bulunuz.

M __ __ __ __ __ __

ETKİNLİK PLANI

OKUL : ............................................................ lköğretim Okulu

SINIF : ..................................

ÖĞRETMENİN ADI : ..............................................................

MALZEME : Saman Arabası

KONU : KARAYOLU ULAŞIMI

SÜRE : 40 dakika

KAYNAK, ARAÇ VE GEREÇLER : Saman arabası, saman arabası fotoğrafı, “Yusuf ile Kemal” adlı öykü, kaset ve kasetçalar, Öğrenci Etkinlik Kitapçığı, Öğretmen Çalışma kağıdı ÖĞRENCİ KAZANIMLARI :

1. İnsan yaşamında teknolojinin yerini ve önemini kavrarlar. 2. Arabaların tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinirler. 3. Tekerleğin evrimini ve insan yaşamındaki önemini kavrarlar. 4. Tamamlanmamış bir öyküyü bütünlüğünü koruyarak düzgün cümlelerle tamamlarlar. 5. Toplumsal sorunlara ilgi duyar, bu sorunların çözümü konusunda öneriler geliştirir.

ETKİNLİKLER : Hazırlık Çalışmaları : Öğrenci Etkinlik Kitapçığındaki “Saman Arabası” ile ilgili etkinlikler müzeye gelmeden önce ve gezi sırasında yapılır. Öğretmen Çalışma Kağıdındaki saman arabası fotoğrafı grup tarafından incelenir. Isınma Çalışmaları : Öğrenciler saman arabasının önüne toplanır. Aşağıdaki sorular yöneltilerek öğrencilerin yanıtları “doğru” veya “yanlış” gibi değerlendirmeler yapılmadan dinlenir.

1. Bu saman arabası ile samandan başka neler taşınabilir? 2. Bu arabayı nelerle çekebiliriz? 3. Bu araba nelere benziyor? 4. Özelliklerini ve işlevini düşünerek bu arabaya hangi adları verebiliriz?

Drama Etkinlikleri :

1. Öğrenciler üç gruba ayrılır. Gruplar ayrı ayrı yerlere halka biçiminde oturtulur. 2. Her gruba tamamlanmamış öykü (*) verilir. Bu öyküyü her grupta bir öğrenci sesli olarak

okur. Diğerleri dinler. 3. Öğrencilerden, grup olarak bu öyküyü tamamlamaları istenir. 5 dakika içinde öyküyü

tamamlamaları beklenir. 4. Gruplara 3-4 dakika süre verilir. Bu süre içinde grup üyeleri, aralarında işbölümü yaparak

oluşturdukları bu öyküyü oynamak için hazırlanırlar. 5. “Harman Yeri” türküsü kasetten çalınır. Her grup üç dakikalık bir gösteri halinde

öyküsünü oynar. (Saman arabasının önü sahne olarak kullanılabilir.) Değerlendirme :

1. Öğrencilere bu etkinlik sırasında neler yaşadıkları sorulur. İstekli öğrenciler konuşturulur. 2. “Bu etkinlikten neler öğrendik?” diye sorularak öğrenilenlerin özetlenmesi sağlanır.

(*)YUSUF İLE KEMAL

Yusuf ile Kemal bir yıl arayla dünyaya gelmiş iki kardeştirler. Babaları, yıllar önce yakalandığı bir amansız hastalık nedeniyle çalışamaz duruma düşmüştür. Anneleri, hem yatalak olan eşine, hem de iki çocuğuna bakmaktadır. Kadıncağız, kıt kanaat geçinebilmek için gece gündüz koşuşturmaktan genç yaşta ihtiyarlamaya başlamıştır. Yoksul bir durumda bulunan ailenin küçük bir tarlaları, bir inekleri ve iki atları vardır.

İki kardeş, annelerine ev işlerinde ve tarlada elden geldiğince yardımcı olmaktadırlar. Eğer onlar yardımcı olmasalar, annelerinin bütün bu işleri başarması olanaksızdır.

Yusuf dokuz, Kemal ise sekiz yaşına basmıştır. Köylerinde ve yakın çevrede devam edebilecekleri bir okul yoktur. İki kardeş de okula gitmek için çok heveslidirler. Anneleri, onların bu isteklerinin farkındadır. Çocuklarını okula gönderemediği için çok üzülmektedir. Yakın bir yerde okul olsa ne yapar eder, çocuklarını okula gönderirdi. Ama bu durumda göndermesi olanaksızdır. Yoksulluk bir yanda, hastalık diğer yanda.

Bu sonbaharda da Yusuf’la Kemal anneleriyle çok çalışıp harmanı kaldırırlar. Anneleri, okulların açıldığı gün çocuklarını karşısına alıp onlara şunları söyler : - Biliyorum okula başlamak istiyorsunuz. Babanızın durumu belli. Kaldırdığımız harmandan

elde ettiğimiz buğdayla ancak kışı çıkarabiliriz. Yakın çevrede gidebileceğiniz bir okul yok. Bu durumda ne yapalım?

.....................................................................................................

ETKİNLİK PLANI


SINIF : ..................................

ÖĞRETMENİN ADI : ..............................................................

MALZEME : Kano

KONU : DENİZCİLİK

SÜRE : 40 dakika

KAYNAK, ARAÇ VE GEREÇLER : Kano , “Kuş Yumurtası” adlı öykü, deniz sesi, kasetçalar, oyuncak hamur (kil), Öğrenci Etkinlik Kitapçığı, Öğretmen Çalışma kağıdı ÖĞRENCİ KAZANIMLARI :

1. Teknolojinin insan yaşamındaki yerini ve önemini kavrarlar. 2. Deniz taşıtlarının tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinirler. 3. Tamamlanmamış bir öyküyü bütünlüğünü koruyarak düzgün cümlelerle tamamlarlar. 4. Toplumsal sorunlara ilgi duyar, bu sorunların çözümü konusunda öneriler geliştirir.

ETKİNLİKLER : Hazırlık Çalışmaları : Öğrenci Etkinlik Kitapçığındaki “Kano” ile ilgili etkinlikler müzeye gelmeden önce ve gezi sırasında yapılır. Isınma Çalışmaları : Öğrenciler kanonun önüne toplanır. Aşağıdaki sorular yöneltilerek öğrencilerin yanıtları “doğru” veya “yanlış” gibi değerlendirmeler yapılmadan dinlenir.

1. Gördüğümüz bu obje hangi malzemeler kullanılarak yapılabilir? 2. Suda hareket eden başka hangi taşıt araçlarını biliyorsunuz? 3. Kano ile neler taşınabilir?


1. Kano ve Amerika kıtasının keşfi ile ilgili kısa bir bilgi verildikten sonra öğrenciler üç gruba ayrılır.

2. Öğrenciler üç ayrı halka biçiminde oturtulur. Öğrencilere dikkatle dinlemeleri gerektiği belirtilerek tamamlanmamış öykü (*) öğretmen tarafından okunur.

3. Öğrencilerden grup olarak bu öyküyü tamamlamaları istenir. 5 dakika içinde öyküyü tamamlamaları beklenir.

4. Gruplara 3-4 dakika süre verilir. Bu süre içinde grup üyeleri aralarında işbölümü yaparak oluşturdukları bu öyküyü oynamak için hazırlanırlar.

5. Kasetten deniz sesi çalınır. Her grup üç dakikalık bir gösteri halinde öyküsünü oynar. (Sahne olarak kanonun önündeki boşluk kullanılabilir.)

Değerlendirme :

1. Öğrencilere bu etkinlik sırasında neler yaşadıkları sorulur. İstekli öğrenciler konuşturulur. 2. Öğrencilere oyun hamurları (veya kil) dağıtılır. Aslına bakarak üç boyutlu bir kano

yapmaları istenir. Bu sırada öğretmen de tamamlanmamış öykünün geriye kalan kısmını okuyabilir.

(*)KUŞ YUMURTASI O gün kardeşiyle birlikte yiyeceklerini ve sepeti kanoya yerleştirdikten sonra Şumo ve kardeşi denize açılır. Her zaman olduğu gibi ilerideki burunu dönüp koya vardıklarında kanodan inerler. Sarmaşıktan yaptıkları ipi kullanarak kanoyu bir ağacın gövdesine bağlarlar. Kanoyu sağlam bağlamak çok önemlidir. Eğer dalgalar onu sürükler götürürse karadan yürüyerek yaşadıkları obaya dönmeleri olanaksızdır. Koyun etrafını saran sarp kayalar, kara yönünde aşılmaz engeller oluşturmaktadır. Bu koya denizden başka bir yolla ulaşılamaz.

Şumo ve kardeşi haftada bir koya gelir, sabahtan akşama değin kuş yumurtası toplarlardı. Anne ve babaları, onlara bu görevi vermişti. Yaşadıkları yörede en güzel kuş yumurtaları bu koyda bulunurdu. Karadan ulaşmak olanaksız olduğu için genellikle tenha olan bu koya çeşit çeşit kuşlar yuva yaparlardı. Her yuvada çok sayıda yumurta bulmak mümkündü. Ama yuvadaki tüm yumurtaları almaz, birkaçını yuvada bırakırlardı. Topladıkları yumurtaları sazdan yaptıkları sepete doldururlardı. Çoğu zaman sepeti doldurmak için sabahın erken saatlerinden akşam karanlığına kadar uğraşmaları gerekirdi.

O gün de sepetlerini doldurmak için akşama kadar sarp kayalara ve iri gövdeli ağaçlara tırmandılar. Sonunda sepet doldu. Kanoyu bağlı olduğu yerden çözüp denize açıldılar. Şumo kürek çekiyor, kardeşi ise yumurta dolu sepeti tutuyordu. Akşam karanlığı bastırmak üzereydi. Burnu geçip obalarının bulunduğu yöne döndüklerinde Şumo kardeşinin korku içinde söylediği şu sözleri duydu: - Aman Tanrım! Ben neler görüyorum. Denizi devler istila etmiş. Şumo bak!

Şumo döndü, kardeşinin işaret ettiği yere doğru baktı. Sahile yakın bir yerde duran üç gemiyi görünce gözlerine inanamadı. Deniz yüzeyinde bu kadar büyük bir şeyi bugüne değin hiç görmemişti. Hemen küreklere sarıldı. Ters yönde süratle ilerleyerek burnun arka tarafına ulaştılar. Şimdilik tehlikeyi atlatmışlardı. Peki ama obaya nasıl döneceklerdi? Karadan ulaşmak olanaksızdı. Hava kararmıştı.

................................................................................................................

ETKİNLİK PLANI


SINIF : ..................................

ÖĞRETMENİN ADI : ..............................................................

MALZEME : Güneş saati

KONU : BİLİMSEL ALETLER

SÜRE : 40 dakika

KAYNAK, ARAÇ VE GEREÇLER : Bahçe Güneş saati, “Kiko’nun Randevusu” adlı öykü, kağıt ve kalemler, Öğrenci Etkinlik Kitapçığı, Öğretmen Çalışma kağıdı ÖĞRENCİ KAZANIMLARI :

1. Teknolojinin insan yaşamındaki yerini ve önemini kavrarlar. 2. Zamanı ölçen aletlerin tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinirler. 3. Zamanı doğru kullanmanın önemini kavrarlar. 4. Tamamlanmamış bir öyküyü bütünlüğünü koruyarak düzgün cümlelerle tamamlarlar. 5. Sorunlara değişik yönlerden yaklaşır ve çözümü konusunda yaratıcı öneriler geliştirir.

ETKİNLİKLER : Hazırlık Çalışmaları : Güneş saati incelenir. Güneş saatinin nasıl çalıştığı ve gelişmesi kısaca tanıtılır. Öğrenci Etkinlik Kitapçığındaki etkinlikler yapılır. Isınma Çalışmaları : Öğrenciler Güneş saatinin önüne toplanır. Aşağıdaki sorular yöneltilerek öğrencilerin yanıtları “doğru” veya “yanlış” gibi değerlendirmeler yapılmadan dinlenir.

1. Bu Güneş saati günlük yaşamımızda kullandığımız nelere benziyor? 2. Güneş saati hangi durumlarda işimize yaramaz? 3. Zamanı izlemek amacıyla başka ne tür araçlar kullanılıyor? 4. Zamanı izlemek için kullandığımız araçlar olmasaydı hangi sorunları yaşardık?


1. Öğrenciler 3 gruba ayrılır. Gruplar ayrı ayrı yerlere halka biçiminde oturtulur. 2. Her gruba tamamlanmamış öykü (*) verilir. Bu öyküyü her grupta bir öğrenci sesli olarak

okur. Diğerleri dinler. 3. Öğrencilerden grup olarak bu öyküyü tamamlamaları istenir. 5 dakika içinde öyküyü

tamamlamaları beklenir. 4. Gruplara 3-4 dakika süre verilir. Bu süre içinde grup üyeleri aralarında işbölümü yaparak

oluşturdukları bu öyküyü oynamak için hazırlanırlar. 5. Her grup üç dakikalık bir gösteri halinde öyküsünü oynar.

Değerlendirme :

1. Öğrencilere bu etkinlik sırasında neler yaşadıkları sorulur. İstekli öğrenciler konuşturulur. 2. Öğrencilere kağıt kalem dağıtılır. “Kiko’nun Mutluluğu” adlı bir dörtlük yazmaları

istenir. 3. İstekli öğrenciler yazdıkları dörtlükleri okurlar.

(*)KİKO’NUN RANDEVUSU

Kiko, dokuz yaşındayken zengin bir ailenin yanına köle olarak verilir. O günden sonra anne babasını bir daha hiç görmemiştir. O dönemde kölelerin aileleri ile görüşmeleri yasaktır. Aradan yedi yıl geçmiştir. Kiko, anne babasını çok özlemesine rağmen onlardan hiçbir haber alamamıştır.

Bir gün umulmadık bir şey olur. Tanımadığı bir kişi Kiko’nun eline şu mesajı tutuşturup gözden kaybolur:

Sevgili Kiko, Biz ailece Mısır’ın güneyindeki bir bölgeye zorunlu olarak göç ediyoruz. Cuma günü

tam saat üçte şehir meydanındaki büyük palmiyenin altından geçeceğiz. Orada birkaç dakikadan fazla beklememiz mümkün değil. Tam o saatte orada olursan son kez görüşebiliriz.

Baban Kiko bu notu okuyunca çok heyecanlanır. Ama kölelerin, istedikleri zaman sokağa

çıkmaları mümkün değildir. Ancak mutfakta gerekli olan yiyecekleri eve getirmek için üç beş dakikalığına dışarıya çıkmasına izin verilmektedir. Bu süreyi uzatması olanaksızdır. Böyle bir şey yaptığı takdirde kurallara uymadığı gerekçesiyle efendisi tarafından ölümle cezalandırılması bile mümkündür.

Kiko cuma günü sabahtan öğleye kadar evin bütün hizmetlerini tamamlar. Tam saat üçte yiyecekleri almak için sokağa çıkıp birkaç dakika da olsa ailesini görmeyi planlamaktadır. Gözü bahçedeki Güneş saatindedir. Zamanı öğrenmek için bu saatten başka bir çaresi yoktur. Öğleden sonra hava birden bozar. Gökyüzünü kara kara bulutlar kaplar. Yağmur yağmaya başlar. Kiko, zamanı öğrenmek için saate baktığında hiçbir şey göremez. Çünkü hava güneşli olmadığı için saat hiçbir şey göstermemektedir.

Kiko telaş içinde sağa sola anlamsız bakışlar fırlatır. Bu durumda ne yapmalıdır? Çok özlediği ailesini bir kez olsun görmeyi nasıl başaracaktır?

..........................................................................................................

ETKİNLİK PLANI


SINIF : ..................................

ÖĞRETMENİN ADI : ..............................................................

MALZEME : Velosiped ve Penny-Farthing Bisikleti


SÜRE : 40 dakika

KAYNAK, ARAÇ VE GEREÇLER : Velosiped, Penny-Farthing bisikleti, karton, tahta kalemi, kağıt ve kalemler, Öğrenci Etkinlik Kitapçığı, Öğretmen Çalışma kağıdı

ÖĞRENCİ KAZANIMLARI : 1. Teknolojinin İnsan yaşamındaki yerini ve önemini kavrarlar. 2. Bisikletin tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinirler. 3. Bisikletin insan yaşamındaki önemini kavrarlar. 4. Dikkatle dinler, dinledikleri ile ilgili anlamlı sözcükler kullanarak bir öykü oluşturur. 5. Duygu ve düşüncelerini düzgün cümlelerle ifade etme becerisi kazanırlar.

ETKİNLİKLER : Hazırlık Çalışmaları : Velosiped ve Penny-Farthing bisikleti öğrenciler tarafından incelenir. Bisikletin tarihçesi kısaca anlatılır. Öğrenci Etkinlik Kitapçığındaki etkinlikler yapılır.

Isınma Çalışmaları : Öğrenciler Velosiped ve Penny-Farthing bisikletinin önünde yarım halka biçiminde dururlar. Aşağıdaki sorular yöneltilerek öğrencilerin yanıtları “doğru” veya “yanlış” gibi değerlendirmeler yapılmadan dinlenir.

1. Acaba üç tekerlekli bisiklet mi yoksa iki tekerlekli bisiklet mi daha önce kullanılmaya başlanmıştır ?

2. Bisikletin ön ve arka tekerleklerinin aynı büyüklükte olması ne gibi avantajlar sağlar? 3. Çin’de halkın çok yaygın şekilde bisiklet kullanmasının nedeni ne olabilir?

Drama Etkinlikleri : 1. Öğrenciler yarım halka şeklinde durumundayken “Şimdi sizinle bir oyun oynayacağız. Ben bir

cümle söyleyeceğim. Benden sonra sağımdaki benim cümlemin devamı olan bir cümle söyleyecek. Daha sonra onun sağındaki devam edecek. Böylece grupta herkes bir cümle söyleyerek bir öykü oluşturacağız. Bu oyun sırasında sırası gelen kişiden başkası konuşmayacak. Sırası gelen kişi kendisinden önce söylenenleri dikkate alarak öykünün bütünlüğünü bozmamaya özen gösterecek. Sırası geldiğinde tek bir cümle söyleyecek. Söylenen cümlelerle ilgili hiç kimse yorum yapmayacak. Öykümüzün konusu “bisiklet” olsun” yönergesi verilir.

2. Her öğrencinin yönergeyi anlayıp anlamadığı sorulur. Öğretmen “Berkay’ın sevimli, küçük bir bisikleti vardı.” cümlesiyle etkinliği başlatır.

3. Öğrenciler sıra ile öyküyü tamamlar. Değerlendirme :

1. Öğrencilerden bu kez öğrencilerden “bisiklet” sözcüğü ile ilişkisi olan bir sözcük düşünmeleri istenir. Her öğrenci düşündüğü sözcüğü sıra ile söyler. Söylenen sözcükler bir kartona tahta kalemi ile yazılır ve velosipedin üzerine asılır.

2. Öğrencilere kağıt kalem verilir. Bu sözcüklerden seçtikleri en az dört tanesini kullanarak bir dörtlük oluştururlar.

3. İsteyen öğrenciler yazdıkları dörtlükleri sesli olarak okurlar. 4. Etkinlik konusundaki düşünceleri sorulur. İstekli öğrenciler dinlenir.

ETKİNLİK PLANI


SINIF : ..................................

ÖĞRETMENİN ADI : ..............................................................

MALZEME : Ford T


SÜRE : 40 dakika

KAYNAK, ARAÇ VE GEREÇLER : Ford T, küçük kağıtlar, kalemler, Öğrenci Etkinlik Kitapçığı, Öğretmen Çalışma kağıdı ÖĞRENCİ KAZANIMLARI :

1. İnsan yaşamında teknolojinin yerini ve önemini kavrarlar. 2. Otomobillerin tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinirler. 3. Duygu ve düşüncelerini beden dilini de kullanarak doğru ve etkili bir şekilde anlatırlar.

ETKİNLİKLER : Hazırlık Çalışmaları : Ford T birlikte incelenir. Öğrenci Etkinlik Kitapçığındaki etkinlikler yapılır. Isınma Çalışmaları : Öğrencilere birer küçük boş kağıt verilir. Her öğrencinin gördüğü Ford T ile günümüzdeki arabalar arasındaki en ilginç üç farkı yazması istenir.(Etkinlik 5) Yazılanları öğretmen toplar. Yüksek sesle okur. Drama Etkinlikleri :

1. Öğrenciler 3 gruba ayrılır. Gruplar ayrı ayrı yerlere halka biçiminde oturtulur. 2. Birinci gruba “Siz, bu Ford T’yi üreten fabrikadaki işçilersiniz. İlk otomobili

üretiyorsunuz.”, ikinci gruba “Siz Henry Ford ve aile üyelerisiniz. Ford T’nin üretildiği ilk günü yaşıyorsunuz.”, üçüncü gruba “Siz bu Ford T’nin üretildiği zamanda yaşayan bir ailesiniz. Bu arabadan bir tane satın alma konusunda farklı düşünceleriniz var. Bu konuda evde ciddi bir tartışma yaşıyorsunuz.” yönergeleri verilir.

3. Öğrencilerden grup olarak bu yönergelere uygun birer öykü oluşturmaları istenir. 5 dakika içinde öyküyü tamamlamaları beklenir.

4. Gruplara 3-4 dakika süre verilir. Bu süre içinde grup üyeleri aralarında işbölümü yaparak oluşturdukları bu öyküyü oynamak için hazırlanırlar.

5. Her grup üç dakikalık bir gösteri halinde öyküsünü oynar. (Ford T’nin arkası sahne olarak kullanılabilir.)

Değerlendirme :

1. Öğrencilere bu etkinlik sırasında neler yaşadıkları sorulur. İstekli öğrenciler konuşturulur. 2. “Arabaların insan yaşamındaki yeri nedir?” diye sorularak öğrenilenlerin özetlenmesi

sağlanır.

ETKİNLİK PLANI


SINIF : .................................

ÖĞRETMENİN ADI : ..............................................................

MALZEME : Teleskop

KONU : BİLİMSEL ALETLER

SÜRE : 40 dakika

KAYNAK, ARAÇ VE GEREÇLER : Teleskop, çalışma kağıtları, boyalar, müzik kaseti ve kasetçalar, Öğrenci Etkinlik Kitapçığı, Öğretmen Çalışma kağıdı ÖĞRENCİ KAZANIMLARI :

1. Bilim ve teknolojinin insan yaşamındaki yerini ve önemini kavrarlar. 2. Bilimsel aletlerin, bilim ve teknolojinin gelişmesindeki rolünü fark ederler. 3. Teleskobun evrimini ve insan yaşamındaki önemini kavrarlar. 4. Hayal dünyasını kullanarak yaratıcı etkinliklere katılmaktan mutluluk duyarlar.

ETKİNLİKLER : Hazırlık Çalışmaları : Müzeye gelmeden önce ve gezi sırasında Öğrenci Etkinlik Kitabındaki etkinlikler yapılır. Teleskop grup tarafından incelenir. Isınma Çalışmaları : Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir. Öğrencilerin yanıtları “doğru” veya “yanlış” gibi değerlendirmeler yapılmadan dinlenir.

1. Bu alet hangi işlerde kullanılabilir? 2. Sizin çok gelişmiş teleskobunuz olsa onunla en çok neleri gözlemek isterdiniz? 3. Teleskopla uzaydan Dünya’mıza baksaydınız öncelikle nereyi görmek isterdiniz?


1. Öğrenciler halka halinde oturtulur. Gözlerini kapatmaları istenir. Fondan klasik müzik açılır. Aşağıdaki yönerge yumuşak bir sesle öğretmen tarafından okunur. “Şu anda kendinizi uzayın sonsuz boşluğunda yavaşça ilerleyen bir uzay aracının içinde düşünün. Uzay elbiseleri giymişsiniz. Uzay aracını siz yönetiyorsunuz. Aracın penceresinden bakıyorsunuz. Önünüzde uzanıp giden sonsuz boşlukta ışıl ışıl parlayan birçok uzay cismi görüyorsunuz. Birden bu uzay cisimleri arasında rengarenk ışıklar saçan birisini farkediyorsunuz. Bu cisim çok ilginizi çekiyor. Uzanıp teleskobunuzu alıyorsunuz. Teleskobu ayarladıkça gözlerinize inanamıyorsunuz. Bu gök cisminde gördüğünüz yaşam sizi şaşırtıyor.”

2. Metin okunduktan sonra biraz ara verilir. Müzik kapatılır. Öğrencilerin gözlerini açmaları beklenir. Tüm öğrenciler gözlerini açtıktan sonra onlara neler yaşadıkları sorulur.

3. İstekli öğrencilerden başlanarak her öğrenciye neler hayal ettikleri söylettirilir. Değerlendirme :

1. Öğrencilere kağıtlar dağıtılır. Uygun bir yere boya kalemleri konur. Her öğrenciden etkinlik sırasında teleskopla görmüş olduğu uzay cisminin resmini yapması istenir.

ETKİNLİK PLANI


SINIF : ..................................

ÖĞRETMENİN ADI : ..............................................................

MALZEME : Semafor

KONU : İLETİŞİM

SÜRE : 40 dakika

KAYNAK, ARAÇ VE GEREÇLER : Semafor bayrakları, çalışma kağıtları, Öğrenci Etkinlik Kitapçığı, Öğretmen Çalışma kağıdı ÖĞRENCİ KAZANIMLARI :

1. İletişimin insan yaşamındaki yerini ve önemini kavrarlar. 2. İletişim araçlarının tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinirler. 3. İletişim araçlarını kulllanabilmenin yaşamımızı kolaylaştırdığını fark ederler. 4. Beden dilinin iletişim için önemli bir araç olduğunu fark ederler.

ETKİNLİKLER : Hazırlık Çalışmaları : Öğrenci Etkinlik Kitapçığındaki semaforla ilgili etkinlikler müzeye gelmeden önce ve gezi sırasında yapılır. Öğrencilere bayraklar dağıtılır ve nasıl kullanılacağı uygulamalı olarak gösterilir. Isınma Çalışmaları : Öğrenciler semafor işaretlerini gösteren panonun önünde toplanır. Aşağıdaki sorular yöneltilerek öğrencilerin yanıtları “doğru” veya “yanlış” gibi değerlendirmeler yapılmadan dinlenir.

1. Semafor ne işe yarar? 2. İletişim sağlamak için başka hangi araçlar kullanılır? 3. Semafor hangi durumlarda kullanılamaz? 4. Semaforu kimler kullanamaz?


1. Öğrencilere “Şimdi sizinle bir oyun oynayacağız. Herkesin beni çok iyi izlemesi gerekir. Semaforla yapacağım harf, kimlerin adında geçiyorsa onlar adlarını söyleyerek öne çıkacaklar.” açıklaması yapılır. Oyun birkaç kez oynanır.

2. Öğrenciler dörder kişilik gruplara ayrılır. Her grup 4 harften oluşan anlamlı bir sözcük seçer. Sıra ile gruplar seçtikleri sözcüğü yan yana gelerek semaforla oluştururlar. Diğerleri bu sözcüğü bulmaya çalışırlar.

Değerlendirme :

1. Öğretmen öğrencilerin kendisini izlemesini ister. Semaforla “Teşekkür ederim.” yazar. Öğrencilerin bu cümleyi bulmasını bekler.

3. “Bu etkinlikten neler öğrendik?” diye sorularak öğrenilenlerin özetlenmesi sağlanır.

ÖĞretmen ve ÖĞrencİ

Documents