DİYABETİK AYAK EGZERSİZLERİ

Dr. Murat Güney

• Diyabetli hastalarda ortaya çıkan ayak komplikasyonları diyabetik gangren veya çoğu kez de amputasyon ile sonuçlanarak ciddi sosyal ve ekonomik sorunlara neden olmaktadır.

• Hastaların %5-15’inde çeşitli seviyelerde amputasyon gerekmekte ve batı toplumlarında travmaya bağlı olmayan amputasyonların en sık nedenini diyabet oluşturmaktadır.

• Esas çarpıcı olan bulgu, amputasyonların önemli bir kısmının uygun koruyucu yöntemlerle önlenebilir olmasıdır.

• Bütün diyabetik hastaların %15’inde hayatları boyunca en az bir defa ayak ülseri ortaya çıkmaktadır.

• Diyabetik plantar ülserlerin primer sorumlusunun koruyucu duyunun kaybı ve yüksek plantar basınçlar olduğu kabul edilir.

• Zayıf dolaşım ise ikincil bir etken olarak görülür.

• Diyabetik hastalardaki plantar ülserler genel olarak üç nedene bağlıdır: – Nöropati, – Angiopati veya Vasküler Yetmezlik, – Mekanik travmalar.

• Diyabetik anjiopati ve nöropati ülser gelişiminde önemli rol oynarken, nefropati yüzünden protein kaybına bağlı gelişen ödemler ile ülser oluşumu ve bu ülserin büyüyerek ekstremiteyi tehdit eder hale gelmesi kolaylaşır.

• Flahr, ayak ve ayak bileğinin aktif inversiyon, eversiyon, dorsifleksiyon ve plantarfleksiyonundan oluşan, günde iki kez 10’ar tekrarlı yapılan ayak egzersizlerinin nöropatik ayak yaralarına etkilerini değerlendirdiği çalışmasında egzersiz programına katılan hastalarda daha hızlı bir iyileşme yönünde eğilim bulmuş, ayak egzersizlerinin bölgedeki kanlanmayı arttırarak iyileşmeye katkıda bulunduğunu belirlemiştir.

• Diyabetik ayak problemi olan hastalarda alt ekstremitelere yük bindirilmesi uygun olmadığı ve yatak istirahati uzun sürebildiği için dolaşıma ait sorunlar, eklem hareketlerinde kısıtlılıklar, kaslarda kuvvet kaybı, kısalık ve atrofi ortaya çıkabilir.

• Mümkün olabildiğince erken dönemde yatak içi egzersizlere başlayıp aşamalı olarak oturma pozisyonuna ve ayakta yapılabilen egzersizlere ilerlemenin fonksiyonel bir yürüme için önemi bulunmaktadır.

• Diyabetli bir hastanın günlük egzersiz programına denge egzersizleri de dahil edilmelidir.

• Diyabetli olgularda ayakta durma dengesini etkileyen en önemli nedenler arasında polinöropatiler gelmektedir.

• Egzersiz programları; – Bireye özgü, – Hastanın yaşına, – Mevcut tıbbi durumuna – Yaşam stiline uygun olması gerekir.

• Periferik arter hastalığı, periferik nöropati, önceden geçirilmiş ayak ülseri ve deforme ayak varsa ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır.

• Yüzme ve bisiklet önerilebilir

EGZERSİZ

• Buerger-Allen egzersizlerinin yeni vasküler kanalların gelişmesini etkilediği, ekstremitelerin kanlanmasını arttırdığı, kas tonusu ve kuvvetini geliştirdiği bilinmektedir.

• Diyabetik ayak lezyonları ve periferik vasküler hastalarda Buerger-Allen egzersizleri yarar sağlamaktadır.

AYAK EGZERSİZLERİ

Her iki ayağınızı bileklerinizden yukarıya doğru iyice kaldırın ve 5’e kadar sayın.

Tekrar eski konumuna getirin.

Tüm egzersizler günde en az 1 kez 10’ar tekrarlı yapılmalıdır. Duruma göre tekrar sayısı ve sıklığı arttırılıp,azaltılabilir.

AYAK EGZERSİZLERİ

AYAK EGZERSİZLERİ

Bacaklarınızla her iki yönde (ileri-geri) bisiklet çevirin.

AYAK EGZERSİZLERİ

• Uyluğunuzun altına yuvarlak bir havlu koyun.

• Bacağınızı düz bir şekilde kaldırıp dizinizi kilitleyerek ayak bileğinizi kendinize doğru iyice çekin ve bacağınızla rulo havluyu sıkıştırın. (Her bacakla 10’ar kez)

AYAK EGZERSİZLERİ

• Bacaklarınızı düz uzatın.

• Arasına bir yastık koyarak iyice sıkıştırın.

• Tekrar eski konumuna getirin.

AYAK EGZERSİZLERİ

• Zemine 20 tane misket koyun.

• Parmaklarınızla her birini toplayın, bir kaba atın.

AYAK EGZERSİZLERİ

• Ayağınızın altına bir golf topu veya tenis topu koyun.

• Topu ayağınızın altında yuvarlayın. (2 dakika)

AYAK EGZERSİZLERİ

• Bir havluyu zemine koyun.

• Parmaklarınızla kıvırın ve gevşeyin.

AYAK EGZERSİZLERİ

• Kalın bir lastiği her iki başparmağınıza geçirin.

• Farklı yönlerde çekin. (Küçük parmaklara doğru)

• 5’e kadar sayın, bırakın.

AYAK EGZERSİZLERİ

• Parmak aralarına küçük mantarlar yerleştirin.

• 5 saniye sıkın ve gevşeyin.

AYAK EGZERSİZLERİ

10’ar sn. bu pozisyonda kalın, yavaşça yere inin.

AYAK EGZERSİZLERİ

• Ayakta duvara karşı dururken, bir ayağı ileri alarak arkadaki bacağı hiç bükmeden ve topuğu yerden kaldırmadan germe hareketi yapın.

• Bu pozisyonda 10 sn. tutun, yavaşça gevşeyin.

AYAK EGZERSİZLERİ

• Therabandı sabit bir yere geçirdikten sonra ayağınıza geçirin.

• Ayakbileğinizi kendinize doğru çekerek therabandın oluşturduğu zorlayıcı direnci yenmeye çalışın.

Tüm egzersizler günde en az 1 kez 10’ar tekrarlı yapılmalıdır. Duruma göre tekrar sayısı ve sıklığı arttırılıp,azaltılabilir.

• Therabandı ayağınıza geçirin ve uçlarını ellerinizle tutun.

• Ayakbileğinizi aşağı doğru iterek therabandın direncini yenmeye çalışın.

• Günlük ölçülen kan glikoz düzeyi 250 mg/dl’ nin üzerinde ve sistolik kan basıncı 180 mmHg’nin üzerinde ise o gün egzersize ara vermeleri; egzersiz sırasında bulantı, baş dönmesi, sersemlik hissi gibi semptomlarla karşılaştıklarında ise egzersize son vermeleri istenmelidir.