dhamma teaching part v

អតថបទរពះធមអតថបទរពះធម ភគភគ៥៥

ស បមនស រគបវយស បមនស រគបវយ

េ យ

រពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

ព.ស.២៥៥៣ គ.ស.២០០៩

www.hoksavann.org

ែចកជធមមទនែចកជធមមទន

http://www.hoksavann.org/

http://www.hoksavann.org/

របវតតរបសេងខប

រពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

របសត ៃថង១០មន១៩៤០ េនឃៃរពកបបស រសកៃរព-

កបបស េខតត ែកវ របេទសកមពជ, រពះេតជរពះគណបណឌ ត

ហក វណណ ជបរតទ៣កនងប ត បរតទង៥នក ប

នម ហក ៃហ ម នម សខ យម។ រពះជនម១៥ឆន

បនបសជ មេណរ លះរពះជនម២១ឆន បនបេពញឧប-

សមបទជភកខ។ កលរបរពតតករណឆន ១៩៧៥ រពះអងគបន

េភៀសខលនេទរបេទសៃថ បនទ បមកបនេទរសេនទរកងមងេរ-

ល របេទសក េនៃថង២៣េម ១៩៨១។

កលពកមរភព រពះអងគបនសក អក រ រសតជតចប

បឋមសក ។ េពលចលកនផនស រពះអងគបនសក ធមមវនយ

ទង៣ថន ករតេទឯក បនសក េនពទធកសក ជបពទធក-

បឋមសក ពទធកមធយមសក បឋមភមនងទតយភម នង

ពទធកម វទយលយរពះសហន ជ។ េឆល តេទេរៀនអក រ

រសតនងមនស រសតេន កលវទយលយភនេពញ។ េរក

ពសក គនថធរៈ រពះអងគបនរបតបតតវបស នធរៈអសជេរចើន

វភគេ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 1

2 វភគេ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

ឆន ។ េនបរេទស រពះអងគបនសក បនតជបអនបណឌ ត

(Master’s degree) ទបផត ជបបណឌ តទស នវជជ ែផនករពះ

ពទធ សន (Doctor of Philosophy on Buddhism) េន

កលវទយលយញែដលល ៃនរបេទសឥ ឌ េនៃថង២៨កមភៈ

២០០៤។

េនកនងរបេទសកដចជេនេរករបេទស រពះអងគបនជយ

សងគមែខមរយងេរចើនែផនកបញញ ម រត េ យវធេទសនពនយល

មមគរពះពទធ សន។

មតកអតថបទ

១. មនស ជកេណតរបេសរ ១

២. ពទធភសតថ «ខលនទពងខលន» ៦

៣. ធមែតងរក អនករបរពតតធម ១១

៤. ពកយែខមរថ ចញបនជរពះឈនះបនជមរ ១៥

៥. ករមនមនេ គ ជ ភដរបេសរ ១៨

៦. ធមមរសឈនះអសរសទងពង ២២

៧. សមភពផលវេ កនងផលវធម ២៥

៨. វជជ ផលវេ កនងផលវធម ២៩

៩. កមមផលកនងរពះពទធ សន ៣៣

១០. រពះពទធដកនអនករបតបតតឲយេចញចកទកខ ៣៨

១១. គណម ប េរបៀបមកគណរពះពទធ ៤១

១២. ករ រតវមនបញញ ៤៦

១៣. សល៥របសរពះពទធ សន ៥៣

១៤. ចរយ៣យងរបសរពះពទធ ៥៧

១៥. អធបេតយយធម៣យង ៦២

១៦. សនបនទ បពេសចកត ល ប ៦៨

១៧. ទ ង តពមនកនងេ ក ៧៤

១៨. ករចលរពះវស របសភកខសងឃ ៧៨

១៩. បណយអទក សពះរពះែខ បែណត តរបទប ៨២

េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 1

អតថបទរពះធម ភគ៥


១- មនស ជកេណើ តរបេសើរ

ពកយថ មនស មសឮបលែរបថ អនកដងខសរតវ

មកពវគគហៈថ ករ ករណ មនត ជនតត មនេស

(សតតវេសេ ) ែរបថ (សតវពេសស) អនកដងេហតគរនងេហត

មនគរ េ ថ មនស ។ បនេសចកតថ បញញតតសពទថ មនស

សេ យកសតវពេសសមយពក ែដលមនកររកចេរ ើនខងគ

នតបញញ គមនធមមសញញ របេសើរជងសតវតរចឆ ន។ សតវតរ

ចឆ នេទះបរសេនេរចើនតណតពេមប កេ យ កព ចរកច

េរ ើនខងគនតបញញ េឡើយ ដចជសតវចបសតវកេណត រ េធវើស

បកេធវើដបក េមប េធវើយង កនេច កេនែតេធវើយង

េនះ ពមនគនតបញញ ៃចនឲយរបេសើរជងេនះេទៀតេឡើយ គ

រសេន មសភវគត។ ចែណក មនស ចរកចេរ ើនលត

សខងចេណះេចះដងរគបយងនងចរយសមបតតៃថលថនរ េបើេគបនសក អបរ មផលវលអ។ មនស មន យែវងជងសតវ

តរចឆ នភគេរចើន េហើយមនជវតរបេសើរ េរពះមនស ច

ងសភមងគលឲយដលខលន។ មរបវទយ ខរកបលមនស

មនសកត នភព ចបេងកើតសតបញញ ម រតបនយងលអរប


2 េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

េសើរ។ សងគមមនស ងពចបេផតើមរបវតត រសតរហតមកដល

បចចបបននេនះ បនរកចេរ ើនរគបវសយទងែផនកសមភ រៈទងែផនក

សតបញញ នងែផនកសលធម។

រពះពទធសែដងថ ករេកើតមកជមនស ជកររក េរពះេបើេរប បេធៀបជមយសតវតរចឆ ន ចននមនស េនែតមនចនន

តចជងសតវតរចឆ ន។ ចេពះមនស េទះបេកើតមកពធត៤

ដចគន មន យតនៈដចគន កេ យ បែនតមនទរមងរប ង

កយនងចតតគនតេផ ងៗគន េទ មឧបនស យនងករអបរ

របសខលន។ មនស រគបជនជតមនចតតគនតមយដចគន គចង

បនេសចកតសខ។ រតងេនះេហើយបនជរពះពទធសែដង កឲយ

មនស េបៀតេបៀនគន េរពះមនស សទធែតរស ញេសចកតសខដចគន ទងអស។ េបើមនស េបៀតេបៀនេគ នងរតវទទល

ផលជទកខតបវញ។ រពះពទធបនែចកមនស ជ៤របេភទេទ

មអេពើែដលេគបនេធវើ គពែមនែចកេទ មរប ងកយ

រទពយសមបតត ជតរតកលយកសកតេទ។ មនស ៤របេភទេនះ

គ មនេស រប ងកយជមនស អេពើរបរពតតរបកបេ យធម

របសមនស គមនស ធម ពេបៀតេបៀនអនកដៃទជពេសសជ

អនកមនសល៥។ មនស េបេ រប ងកយជមនស បែនត



អេពើរបរពតតេធវើឲយអនកដៃទខតបងរទពយសមបតត ក ញពេធវើទនជយ សេរងគ ះអនកដៃទែដលរករកជងខលនជេដើម ល បេទ

េកើតជេរបត។ មនស េនរយេក រប ងកយជមនស

បែនតអេពើរបរពតតកបសមល បអនកដៃទជេដើម មនស របេភទេនះ

ល បេទធល កនរក។ មនស តរចឆ េន រប ងកយជមនស

អេពើរបរពតតពដងគណម ប ជេដើម មនស របេភទេនះ

ល បេទេកើតជសតវតរចឆ ន។ មនមនស មយរបេភទេទៀត

េ ថមនស េទេ ែរបថ មនស េទវ គជអនកមន

ហរ ឱតតបបៈ េខពើមបបខល ចបបព នរបរពតតេធវើ គជអនករប

រពតត មេទវធម។ ពេសសមនមនស ដខពសខពងមយរបេភទ

េទៀត គ វសទធមនស ឬ វសទធេទព ែរបថ មនស បរ សទធឬេទវ បរសទធបនដលរពះអរហនតមនរពះពទធជេដើម

េរពះេ កកចតបងបបអសេហើយ។

រពះសមពទធវនចឆយមនស ខពសខពងនងេថកទបេ យ រ

អេពើរបសេគ។ ៃថងមយ រពះសមពទធបននមនតេទបណឌ បរត រពះ

អងគបនឈបេនមខផទះរពហមណមន ក រពហមណបនេឃើញ

េហើយ នយយេទកនរពះពទធេ យពកយពសមរមយថ ែន

សមណៈតចទប ែនសមណៈេថកទប េយើងមន កបរតេទ



សមនមនតេទេទៀតចះ។ េពលេនះ រពះសមពទធរ សថ

មន លរពហមណ អនកឯងដងបគគលេថកទប នងធមែដលេធវើឲយ

បគគលេថកទបេហើយឬេន? រពហមណេឆលើយតបថ ខញ រពះ

អងគពទនដងេទ។ រពះអងគរ សថ មន លរពហមណ ទនប

នងកពសរបសមនស ពែមនសថតេនេលើរប ងកយជតរត

កលរទពយសមបតតយសសកតេទ ែតរតវសថតេនេលើកមម គអេពើែដលេគបនរបរពតត។ បគគល របរពតតលអេ យកយ ចនង

ចតត បគគលេនះជបគគលខពសខពង។ បគគល របរពតត រកក

េ យកយ ចនងចតត បគគលេនះជបគគលេថកទប។ េពល

េនះ រពហមណកេកើតចតតរជះថល ចេពះរពះអងគេ យបន ត ប

ពកយពតេនះ។ ពទធ សនេពលថ មនស នងមន សន

អនគតេទជយង េនះ រសយឧបនស យពមនមក

ផង រសយកមមផលែដលខលនរបរពតតកនងបចចបបននផង។មនស

ែតងមនគណសមបតតផងគណវបតតផង ចេពះេរឿងេនះ រពះ

ពទធសែដង សេតឿនថ េបើេរៀន តលះអព រកកែដលជ

គណវបតតឲយថយចះ លៃថង េហើយេរៀន តបណត ះអេពើលអ

ែដលជគណសមបតតឲយបនេរចើន លៃថង េនះគណសមបតតនងេកើតមនកនែតេរចើនេឡើង មនស េនះេ កេ ថ



កលយណបថជជន រសេនមនរបេយជនដលសងគមមនស

េបើ ល បេទ េគេនែតេ ក ត យ។



២- ពទធភសតថ «ខលនទពងខលន»

ពទធភសតថ អ ត ហ អតតេន នេថ ែរបថ ខលនហនង

ឯងជទពងរបសខលន។ ពកយថ ខលនជទពងរបសខលន ពែមន

រពះពទធទទល គ លថមនអ ត ដចជ សនរពហមណ

ែដលយលថ េនកនងខលនមនស សតវ មនអ ត គខលនឬរពលង

វញញ ណពេចះរលតេនះេឡើយ។ រពះអងគមនញណេឃើញ

មេសចកតពតថ ខលនមនស សតវែដលរបកបេ យខនធ៥មន

របខនធជេដើមេនះ ជអន ត ពែមនខលន េរពះជសងខ ររបរពតត

េទេ យខលន មចបបធមមជតមន ត បបងគ ប។ ចែណក

អ ត កនងពទធភសេនះ សេ យកខលនែដលេផ ងពអនកដៃទ

េហើយសកមមភពលអរគបយងរតវេធវើេ យខលនឯង ដចពទធភ

សតមយបទេទៀតេពលថ េសចកតបរសទធកត ពបរសទធកតរតវ

េកើតេចញមកពខលនឯង អនកដៃទព ចញងអនកដៃទឲយបរសទធ

នងមនបរសទធបនេឡើយ។ ពកយថ ខលនជទពងរបសខលនេនះ

ដកេចញពពទធភសតទងមលថ ខលនហនងឯងជទពងរបស

ខលន អនកដៃទនងជទពងដចេមតចបន េបើបគគលមនខលនទនម ន

លអេហើយ រែមងបននវទពងែដលេគបនេ យករម។ រតងេនះ



មននយដេរជថ អនកែដលមនខលនទនម នរហតបនសេរមច

ជរពះអរហនត ជថន កខពសរបសរពះពទធ សន កេ យ រ

កររបតបតត មធម គ សល សមធ បញញ េ យខលនឯង។

ពទធបរសទែតងសរតថ យក រពះពទធ រពះធម នង រពះសងឃ

ជទពងទរលកេសមើេ យជវតេនះ មននយថ េជឿកររ ស

ដងរបសរពះអងគ េជឿរពះធមជមគេចញចកទកខ េជឿរពះ

សងឃជអនករបតបតតដរតមរតវ មមគគរបកបេ យអងគ៨។

បនទ បពមនជេនឿដេចនះេហើយ កខរបតបតត មរពះធមែដល

រពះអងគសែដងរបប ពែមនពងរពះពទធឲយរពះអងគជយ ឲយ

សេរមចមគគផលថន ក មយេឡើយ។ រពះអងគរគនែតបងហ ញ

ធមរបតបតតបេ ណ ះ េបើចងបនសេរមចមគគផលថន ក មយ

រតវរបតបតតេ យខលនឯង។ មយេទៀត ដចរគបេរង ននង

រ ត ចរយមនភរកចចរតមែតពនយលែណនសស នង

នស ត មមខវជជ បេរង ន រតវសស នងនស តខរបងែរបង

ត បេ កពនយលនងេធវើកចចករែដលេ ក កឲយ េទើបអនក

សក មនករេចះដង ពែមនរគជយ ឲយេចះេ យសស ខលន

ឯងពបនរបងែរបងសក េរៀនសរតេនះេឡើយ។



ពតែមនែតមនស កនងេ ករសេនែតងែតពងពកគន េទ

វញេទមក ដចមត យឪពកកនេចបតរបពនធរគនងសស អនកដក

ននងរបជពលរដឋ រពះសងឃនងរគហសត របេទសនមយៗនង

អងគករសហរបជជតជេដើម ែតងពងពកគន ែតងជយ ឧបតថមភ

គន បែនតជករជយ មតងមត ល ពមនជយ ជនចចេឡើយ ជករ

ជយ ខងេរក េហើយអនកែដលេគ ចជយ លះរ ែតមន

លកខណៈគរេគជយ ឯករជយ េនះរគនែតជករជយ ឧបតថមភ

បេ ណ ះ រតវែតខលនឯងជយ ខលនឯង។ សភសតរបសពកបសចម

របេទសកមននយយថ េដើមបឲយេទវ ជយអនក អនក

រតវជយខលនអនកជមនសន។

ពហរ សន គ សនខងេរកពរពះពទធ សន

នយយថ រពះ ទេទពមនអ ចឲយសខឲយទកខឲយេឡើង

ថ នសគឲយចះនរកដលមនស សតវ។ េបើមនស សតវេជឿរពះ

អងគេធវើឲយរពះអងគសពវរពះទយរពះអងគឲយេកើតកនង ថ នសគ េបើមនេជឿរពះអងគេធវើឲយរពះអងគខញ លរពះអងគនងឲយធល កនរក។

សខទកខចេរ ើនវនសនរកសគេកើតេចញពរពះ ទេទព ពែមន

េកើតេឡើងពអេពើលអ រកករបសមនស សតវក ងេ យខលន

ឯងខលនទពងខលនដចរពះពទធ សនេពលេឡើយ។ ទស នៈ



របសពហរ សនេនះ ពែមនភសត ង បញជ កថជករពត

េឡើយ។ ចែណករពះពទធ សនវញ ដចបនេពលមកេហើយ

អវទងអសេកើតពកមមផលឬេហតផល មសភពខលន មន

លកខណៈជ កល មចបបធមមជត ែដលេគ ចពេ ធ

េឃើញករពតបនកនងជវតបចចបបនន។ រកមអនករ វរជវវទយ

រសតបនទទល គ លតៃមលរបសរពះពទធ សនថ មន

េហតផលពតរសប មលកខណៈវទយ រសតែដលខលនបនព

េ ធេឃើញ ដចមនស ឈ េកើតេឡើងពេហតគេមេ គ មរប

េភទរបសជមងជេដើម។ ដ ប វទយ រសតេចះែតលត ស

ដ បេនះរពះពទធ សនេចះែតបងហ ញករពតកនែតចបស

សេឡើង។ េគសេងកតេឃើញថ ចននអនកកនពហរ សន

េនបសចមរបេទស គេនេ កខងលចដចជសហរដឋ េមរក

ក ប ងជេដើមបនរតវថយចះ េហើយចននអនកកន

រពះពទធ សនកនែតចេរ ើនេឡើង។ ដេចនះេហើយបនជ

េបសកជនរបសពហរ សនបនងកេទបញច ះបញច ល

អសទញរបជជនេនរបេទសៃនទវប សែដលកពងមនវបតតដចជរបេទសកមពជជេដើម េ យមេធយបយែចកអេ យ

នងបេរង នភ អងេគលសជនយបេញជ តឲយេជឿ សន



របសខលន េរពះព ចផ យេនកនងរបេទសេ កខងលចឲយ

េគេជឿបនេទៀតេឡើយ។ សមយប ងេធវើ នគមេលើរប

េទសកមពជ ប ងរគវលកបលេ យេពលថ ែខមរកបលរង

សមនងយអសទញឲយេជឿ សនដៃទេទៀត េរកពរពះ

ពទធ សនេឡើយ។



៣- ធមែតងរក អនករបរពតតធម

ពកយពទធភសតថ ធេមម ហេវ រកខត ធមមចរ ធេមម

សចេ ណ សខមវ ត ែរបថ ធមហនងឯង ែតងរក អនក

របរពតតធម ធមែដលបគគលសន លអេហើយ ែតងនមកនវេសច

កតសខ។ ពកយថ ធមកនងពទធភសតេនះ សេ យកកសលធម

គអេពើលអែដលរបរពតតេទ មកយ ចនងចតត។ កររបរពតត

លអ មផលវកយមនបគករមនសមល បមនស សតវ មនលច

រទពយសមបតតអនកដៃទ ករមនរេ ភេលើរបពនធកននងបតជន

ដៃទ មផលវេភទ។ ករនយយលអ មផលវ ចមនបនគករមន

នយយកហក មនេពលពកយញះញងបែបកបបក មនេពល

ពកយតះេដៀលេជររបេទច មនេពលពកយឥតរបេយជន។ គ

នតលអ មផលវចតតមនបគ មនមនគនតពយបទ មនមនគនត

ចងបនរទពយសមបតតអនកដៃទ មនគនតយលរតវ មសភព

ពត។ កររបរពតតលអេ យកយ ចនងចតតេនះេ ថ កសល

កមមបថ១០។ អនករសេន មធមជរបរកត គអនកែដលរបរពតត

េធវើអេពើរគបយងមនឲយបះពលដលេសចកតសខរបសអនកដៃទ

ជអនករសេនកនងេសចកតសខសងបេហើយែតងមនចតតចងជយ



េ ះទកខអនកដៃទផង។ អនករសេនកនងធមែតងមនចតតពល

េអៀងេ យរស ញេ យសអបេ យភយខល ចនងេ យលងង

េឡើយ។ អនកមនចតតធមែតងេធវើឲយអនករសេនជមយនងអនក

ែដលមករបរសយទកទងបនទទលេសចកតសខ។ អនកមន

ចតតធមែតងទទលកររស ញ ប នពមនស ទេទ មន

េករ តេឈម ះលអ មនេសចកតកល នកនងទរបជ េរពះេ កពមន

កហសអពេរឿងអវមយ។ របជរបយភពែបបេនះេកើតេឡើង

េ យ រគណធមរបសេ កអនកមនធមកនងខលន។ អនកមន

ធមកនងខលនរែមងបនសខកយសបបយចតតកនងបចចបបនន េ យ

េ កមនមនេទសសរតវជមយអនកដៃទ ែដលេធវើឲយអនកដៃទ

ចង ឃតពយបទេ កេឡើយ។ ផទយេទវញ េធវើឲយអនកដៃទ

េគរពេកតែរកងេជឿទកចតត េហើយកចចករសខនៗ របស

សងគមែតងែតពេរគះជមយេ ក។

េសចកតសខសនតភពនងវឌ នភពៃនសងគមមនស រតវ

េកើតេឡើងពមនស មន កៗ េទ េហើយេបើមនស រគបរបមនធម

កនងខលននងេធវើឲយសងគមរគ រ េធវើឲយរបេទស នងេធវើឲយពភពេ ក

ទងមលបនសខសនតភព។ ពកយថ មនធមកនងខលន ម

នយរបសរពះពទធ សន េសមើគន នងពកយែដលផលវេ ក



េគេរបើសពវៃថងថ ជអនកេគរពសទធអនកដៃទេនះឯង។ អនកមន

សលកនងខលនេឈម ះថ មនេបៀតេបៀនអនកដៃទ អនកេធវើទន

េឈម ះថ ជយ សេរងគ ះអនកដៃទ អនកចេរ ើនេម ត ភវនេឈម ះថ

េធវើចតតឲយសងប មនគតេធវើអេពើបបអនកដៃទ។ កនងមងគលសរត

មនពកយមយឃល ថ អតតសមម បណធ ែរបថ ករដកល

ខលនដរបៃពកនងបចចបបននជមងគលដឧតតម។ ពកយថ មងគល ែរប

ថ េសចកតចេរ ើន គចេរ ើនេ យេសចកតសខ។ ដកលខលនេ យ

របៃពគដកលខលនកនងទនសលភវនេនះឯង។ មនធមកនងខលន

កេសមើនងពកយថ មនទនសលភវនកនងខលនដចគន ែដរ។

ពភពេ កសពវៃថងេនះ េគអបរមនស ឲយ គ លតៃមលមនស

អបរមនស ឲយេគរពសទធមនស គអបរមនស ឲយេគរពចបប

ជតនងចបបអនតរជត។ អនកមនធមកនងខលនៃនពទធភសតខង

េដើមេនះ េឈម ះថ េគរពសទធអនកដៃទេនះឯង។ ពកយថ មន

ធមកនងខលនេនះ មនជេរមជងចបបផលវ ចរកេទេទៀត

គជបគគលសងបមនរបរពតតអេពើេបៀតេបៀនរគបយងដលបគគល

ដៃទ សមបគតេបៀតេបៀន មផលវចតតកមនគតផង។

មនែតបេ ណ ះសលធមរពះពទធ សន មនករមតខពស

ស សមបែតសតវតរចឆ ន ករពះពទធែណនកឲយេបៀតេបៀន



កឲយសមល បគន ។ ដេចនះ េបើពភពេ កនគន សក នគន របត

បតត មធមរពះពទធរតងពទធភសតេនះ មនស រគបរបនងមនធម

កនងខលន េនះនងេធវើឲយសងគមតច សងគមធរហតដលសហគមន

ពភពេ កបនសខសនតភព េហើយអេពើហង រគបយងរែមង

ពេកើតេឡើងេឡើយ។ កដចគន នងសរងគ មរគបរបេភទកមនេកើត

េឡើងែដរ េរពះមនស រគបរបមនធមកនងខលន។ បនេសចកតថ

េបើបគគលមយរបៗមនធមកនងខលន បនសខខលនឯងផង េធវើឲយ

សងគមមនស បនសខផង។ េបើនយយដលជេរមរពះពទធ

សន េបើអនកមនធមកនងខលនដលករមតខពសនងបនសេរមច

រពះនពវ នជកររលតទកខ េចញផតពករេកើតចសឈ ល ប

ែដលជទកខធបផតកនងសង រវដត។ ដេចនះ បគគលមនធមកនង

ខលន គកសលធមដចបនេពលមកេហើយ អេពើលអេនះែតង

រក បគគលេនះឲយបនេសចកតសខចេរ ើន រហតបនសេរមច

រពះនពវ នជកររលតទកខ។



៤- ពកយែខមរថ

ចញបនជរពះឈនះបនជមរ

ពកយថ ចញបនជរពះ ឈនះបនជមរ េនះ ជពកយ

េលចេចញមកពមជឈ ឋ ន អនកកនពទធ សនែខមរ។ ពកយ

ចញនងឈនះ មផលវេ កនងផលវធមមននយខសគន ។ ជនះ

ផលវេ កគេគឲយតៃមលេទេលើអនកែដលមនេរប បេទេលើគរប

ែជងមខ ងេទៀត ដចជឈនះេ យេលងែលបងេផ ងៗ ឈនះ

េ យចបងគន េ យមខ ងមនេរប បេទេលើគរបែជងមខ ងេទៀត

ជេដើម។ ឯពកយថ ចញគចញគរបែជងមខ ងេនះឯង។ ម

នយផលវធម ឈនះរេបៀបេនះពែមនជជនះពតរបកដ ជជនះ

ងេនជ ថ ពរេឡើយ ជជនះនងរតឡបចញវញ េហើយរប

កបេ យករចងេពៀរនងគន េទៀតផង។ ចែណកជនះផលវធមវញ

គឈនះផលវចតតខលនឯងេ យមនេធវើអេពើបបរគបយងេ យមន

ចតតបរសទធ ឈនះសរតវគកេលសេរគ ងេ ហមងចតត។ បន

េសចកត មផលវធមថ ឈនះេសចកត រកកខលនឯងេ យករព

េបៀតេបៀនអនកដៃទ េឈម ះថជអនកឈនះពតរបកដ។ អនកឈនះ

អនកដៃទេ យអេពើហង អនកេនះែតងមនេសចកតេកត រក យ

ខលនឯង បេងកើតអសនតសខេនកនងចតតរបសខលនជនចច បននយ



ថ ជអនកចញខលនឯង។ អេពើ រកកែដលេកើតអេពើករចងគន

ផទ លខលនកត មផលវនេយបយកត េឈម ះថជអនកចញ េរពះ

អេពើ រកកេនះនងវលរតឡបឲយទកខដលខលនវញ។ អនកែដល

រេ ភឈល នពនេគ េឈម ះថជអនកចញ គចញេ យ រ

ែតបេ ត យឲយអេពើ រកកែដលសថតេនកនងចតតរបសខលនឈនះ។

ចែណកបគកលែដលមនេបៀតេបៀនអនកដៃទមនរេ ភសទធអនកដៃទ េឈម ះថជអនកឈនះ គឈនះេសចកត រកកមនឲយេកើត

មនកនងចតតរបសខលន អនកេនះនងរតវបនរងវ នតបវញ គករ

រស ញ ប នពជនទេទែដលជេហតនឲយបនេសចកតសខ។ ពកយថ ចញបនជរពះ េបើនយយពរពះពទធអនក

រ សដង គចញរតងរពះអងគពេធវើអេពើ រកកដចបគគលពល

ែតចញេដើមបឈនះ គឈនះកេលសត ហ ឈនះអេពើ រកករគប

យង េហើយទបផតរពះអងគមនជយជនះបនរ សជរពះពទធ។

ពកយថ រពះពទធឈនះមរ គឈនះេសចកត រកករគបយងមន

កេលសមរជេដើម។ កនងទេនះេបើរពះឲយនយថរបេសើរវញ គ

អនកែដលមនេធវើអេពើបបេនះេហើយ ជអនករបេសើរ។ ពកយថ

ចញេនះពែមនបននយថ មនតសេ ះរ យបញហ ជវត

េឡើយ ផទយេទវញ ពកយថចញេនះ គចញមនេធវើបប េដើមប



ជយជនះ មលកខណៈរបសេ កអនកសបបរស មមគគត

បណឌ ត េឈម ះថជអនកតសអតសងកតមន ង រកក េឈម ះ

ថជអនកឈនះ។ ឯអនកែដល ង រកកទបផតនងរតវទទល

ប ជយេ យអេពើ រកករបសខលន េឈម ះថជអនកចញ។



៥- ករមនមនេ គ

ជ ភដរបេសើរ

ពទធភសតថ ករមនមនេ គជ ភដរបេសើរេនះ េចញ

មកពបលថ អេ គយ បរម ភ។ ពទធភសតេនះ មន

នយថ ករមនមនេ គជ ភឬជករបនដរបេសើរ េរពះ

ករបនវតថដៃទ ដចជករបនរទពយសមបតត ករមនបញញ ព

ចេធវើចតតឲយរក យ េរពះព ចេរបើរបសវតថទងេនះបន

េ យេហតមនជមង។ េបើពមនេ គវញ េទះបខ តេខ យ

រទពយសមបតត គម នយសសកតអវកេ យ កេនែតសបបយចតត

េហើយមនលទធភពយកកមល ងកយកមល ងរបជញ េទេរបើរបស

េដើមបរបេយជនខលននងរបេយជនសងគមបន។ ចេពះករ

របតបតតធមវញ េបើមនេ គព ចរបតបតតធមឲយបនេពញ

បរបរណេឡើយ។ េនសមយពទធកល រពះពទធកមនេវជជ

បណឌ តរបចករស បពនតយរពះសខភពរបសរពះអងគែដរ។

ករមនមនេ គបនេសចកតថ មនស េកើតមក ងពេកមងព

សវឈមនសខភពលអ េបើឈកឈបនតចបនតចេ យករែរប

របលរដវរតជកេកត ។ េនកនងគរមននទសរត េពលថ កល



មនរបែតងមនេ គ មនស េកើតមកពឈេ ះពមន

េឡើយ។ បែនត ករមនមនេ គកនងពទធភសតេនះ សេ យក

ករមនមនេ គរបចកយ គករឈជបជនចច។

រពះពទធបនសែដងកនងបរមតថអភធមមថ របកយរបស

មនស សតវជអន ត ែរបថមនមនជរបសខលន េរពះជធមម

ជតេកើតពេរគ ងផ គធតទកដេភលងខយល មន ត បបងគ ប រប

រពតតេទ មចបបធមមជត គេកើតចសឈ ល ប។ ម

បទវគគហៈថ ធមមជត េកើតេឡើងេហើយវនសេទវញ

ធមមជតេនះ េ ថរប។ របេនះេ កេរប បដចដៃនពពះទក

ែដលេបងេហើយែបកធល យេទវញ។ េទះបរបរបកបេ យធម

អន ត មនមនជរបសខលន ករពះពទធបនបេរង នឲយែថរក ខលន

របណឲយមនសខភពលអ េ យឲយមនអនមយវធករពរក

ឲយេកើតេ គ។ កល មនេ គ គមនជមង រពះពទធបនឲយ

េរបើថន ពយបលេ គ ដចរពះអងគបនអនញញ តឲយរពះសងឃេរបើថន កនងេពលមន ពធ។ កល ជវតរសេនយរមនសខ

ភពលអ កររបតបតតធមគករបេពញអេពើជកសលកបនយរ។

បែនត េបើរសេនយរែបរជរបរពតតអេពើ រកកេទវញ កររស

េនយរេនះគម នបនរបេយជនអវេឡើយ ផទយេទវញ កររស



េនយរនឲយ ងអេពើបបកនែតេរចើនេឡើង។ កល

កយមនជមង កររបតបតតធមកមនងយេធវើចតតឲយសងបេឡើយ

េ យចតតជបនងករឈចកចប េរពះកយនងចតតមន

ទនកទនងគន ។ មពកយេរប នរបេ របសរពះពទធ មនស

សតវែដលេកើតេ គតចេរចើនជងគន េ យ រអេពើលអ រកក

របសខលនែដលបនក ងពមនមក ផ គន នងករែថទខលនកនង

បចចបបននផង។

ផលវ ចរក បនបេងកើតមនទរេពទយកនែតេរចើនេឡើង

េហើយបគគលកេពទយកកនែតេកើនេឡើងែដរ េដើមបតរមវដលអនក

ជមងែដលេកើតមនកនែតេរចើនេឡើង។ មនជមងខលះ េពទយមន

ទនរកថន េឃើញេនេឡើយ េដើមបសមល បេមេ គៃនជមងទងេនះ។

ជមងខលះេកើតពមនស ខលនឯងបេងកើតេឡើង ដចជេ គេកើតពករ

ផករ ករេលងរស ករជកបរ ករជកេរគ ងេញ នជេដើម

ែដលរពះពទធឲយមនស េវៀរចក េរពះជអេពើអបយមខនឲយ

េកើតេ គ។ មនជមងខលះេពទយ ចពយបលឲយជ ែតមនជមងខលះ

េពទយមន ចពយបលឲយជេឡើយ មនអនកជមងខលះរតវ ល ប។

ជមងធងនរ លែកបនែកមនបនមនេហតផលរបស ម

ចបបកមមផល ពែមនប ត លមកពរពះជមច សអងគ េឡើយ។



ជមងមយរបេភទែដលមន ចែកបន គជមងចសជ េរពះ

កល ចសជ េទៀងែត ល ប ដចពកយថ គត ល បេ យ

ជ ពធ េបើេនេកមងេកើតេ គ ល បរតវេពលថ គត ល ប

េ យេ គពធ។ េ យេឃើញថ មនស េកើតមករតវ ល ប

េទវញគរឲយសេងវគតកសលតេនះេហើយ បនជមនស គរេលើក

យកមកពចរ េហើយមនគរ ងអេពើបបមនករេបៀត

េបៀនគន ជេដើមេឡើយ។ ពទធ សនកជនខរបតបតតធមេដើមបឲយបនសេរមចរពះនពវ នជកររលតទកខ េរពះេឃើញភយកនង

ករេកើតចសឈ ល បេនះឯង។ សនដៃទថ េបើចងផត

ទកខ រតវេជឿរពះេទរសេនជមយរពះអងគេន ថ នសគឬេន

ថ នរពហម។ រពះពទធសែដងថ ករេទ ថ នសគឬចះនរក

េ យ រអេពើរបសខលន ពែមនេ យ ររពះជមច សអងគ

េឡើយ េរពះេនកនងភពរបកបេ យជតមនខនធ៥។ រពះ

ពទធសែដងកនងអរយសចច៤ ទកខសចចបនដលករមនខនធ៥ជ

តទកខ ឯរពះនពវ នជកររលតខនធ៥ ជបរមសខ។



៦- ធមមរសឈនះអសរសទងពង

ពកយថ ធមមរសឈនះអសរសទងពង េនះេចញមកព

ពទធភសតជបលថ សពវរស ធមមរេ ជនត។ ពកយេនះ

េពលបញជ កអពរសទងអសកនងេ កេរប បេធៀបនងរសរពះ

ធម ថរសរពះធមរបេសើរ ចអសរសទងពង។ រសកនងេ ក

ដចជរសែដលេកើតអពកររស ញចលចតតកនងកមគណ៥គ

រប សេមលង កលន រស នង សមផស ែដលមនស េ កែតង

រស ញចលចតតេនះ គបនសបបយបនសខរសលែតកនង

មយខណៈមយេពលបេ ណ ះ ករតវបតេទវញ។ កនងបដចច

សមបបទធម នយយថ េវទនជសខជទកខ េកើតមកអព

ផស ៈ គករបះទងគចរ ង យតនៈខងកនង គែភនករតេចៀក

រចមះអ ត តកយនងមេន ជមយនងរបសេមលងកលនរស

សមផស នងធមមៈ(វតថែដលចតតេ ង)។ ធមមជតទងេនះ សទធែត

ជសភវៈពេទៀង ដេចនះ េវទនជសខជទកខ កសថតេនកនង

សភពពេទៀងែតងែតែរបរបលដចគន ។ ែភនកបះនងរប រតេចៀក

បះនងសេមលង េកើតកររស ញចលចតតថរប អ តរបលអ

សេមលងពេនះ កេកើតចតតសបបយជតេ មនស េវទនផលវចតត



បនែតមយខណៈមយេពលកបតេទវញ។ រចមះបះនងកលន

មនចតតរក យនងកលនរកអបពយរបនម នកបតេទវញ។

អ ត តបះនងរសជត របនឆង ញែតរតមអ អ ត លះ

េលបផតពបពងកេទ ករឆង ញព រេនះកបតេទ។ ចតតនក

គតបះ រមមណជទសបបយ ពយរបនម នដរផល សមកេទម

នស វញ។ េនះជរសេកើតមកពករេរតកអរកនងផលវកមគណ

កនងកមភព។ ចែណកសខកនងរបភពនងអរបភព កសថតេន

កនងសភពែរបរបលដរផល សទងអស េរពះថភពទងបេនះ

សថតេនកនងសភពពេទៀងជទកខ(បរ មទកខ)គទកខេកើតអព

ករែរបរបល នងជអន ត ។

ចែណក ធមមរសែរបថរសៃនរពះធម មនតៃមលកតៃថលព

បន។ រពះបរយតតធម បនដលរពះៃរតបដកជធម គរពះពទធ

សែដងលអេហើយ សែដងរតមរតវេហើយ ជមគដកនសតវឲយ

េចញចកទកខ។ រពះធមរបសរពះពទធបនបងហ ញនវមគជវត

ពតរបកដ រែមងញងអនករបតបតត មឲយបនមតចត នងបន

ទទលនវរសមយេនទបផត េ ថវមតតរសឬនពវ នរស ជ

ករផតទកខែលងវលេកើតវល ល បកនងសង រវដត។ រសជតៃនរពះ

ធមែតងែតមនតៃមលរគបកលសមយនងរគបទកែនលងឲយែតេគ



របតបតតនវធមឲយបនរតមរតវ។ សងគមមនស េបើមនស មន

េម ត ករ ពេបៀតេបៀនគន នងបនទទលនវរសមយគសងគម

រស គេធវើឲយសងគមមនសខសនតភព។ ករេរកបជញជកយករស

ជតរពះធម េឈម ះថ េរកបយកអមតធម ែរបថ ធមព ល ប

បនដលរពះនពវ ន ែដលរពះអរហនតទង យមនរពះពទធ

ជេដើមបនសេរមចេហើយ។

េបើេរប បេធៀបេសចកតសខកនងកមគណ៥ បនសខខលះ

បែនតេសចកតសខេនះពយរបនម ន ែរបរបលេទជេកត រក

យចតតរបកបេ យករេ កេ វញ រហតរបរពតតេធវើអេពើអកសលែថមេទៀត។ ចែណករសរពះធម រែមងញងឲយមនស

សតវែដលរបតបតត មឲយដលនវភពសងបពេកត រក យេ យ

េភលើងកេលសគេ ភៈេទសៈេមហៈ រែមងបនសខេក ម

ក នតកនងេ កេនះ េ កខងមខ នងសខជនខពសគ រពះ

នពវ ន។ េបើធមមរសេកើតមនកនងេ កនងេធវើឲយសងគមមនស

កនង កលេ កបនសខសនតភព ឯករចបងគន របកប

េ យអេពើហង រែមងពេកើតមនេឡើយ។ ដេចនះ ធមមរសពត

ជឈនះអសរសទងពង។



៧- សមភពផលវេ កនងផលវធម

១. សមភពផលវេ ក

ពកយថ សមភព ែរបថ ភពេសមើគន ដេណើ រេសមើមខគន

បនគន ឬដចគន ចេពះមខចបប។ ដចជពលរដឋមន កមនសទធេរៀនសរត សទធនយយបេញចញមត សទធរកស សទធបេងកើត

សមគម សទធេធវើរដឋករ សទធខងជេនឿ សទធសរេសរ រពត

មន សរេសរេសៀវេភ ទស នវដឋ សទធេធវើកដកមមបតកមម ពល

រដឋដៃទេទៀតកមនសទធេនះដចគន េទះបខសគន េ យរទពយ

សមបតតេ យ នៈេ យជតរតកលកេ យ។ េនះជសម

ភពរបកបេ យយតតធមែដលរបេទសកនរបបរបជធប

េតយយនងចបបអងគករសហរបជជតបនែចងនងអនវតតមក

េហើយ។ េបើនយយអពេទសកហសែដលរតវេឡើងត ករ

េបើរបជពលរដឋេធវើខសេឡើងត ករ អនករដឋកររគបដែណង

ែដលេធវើខសករតវេឡើងត ករកតេទសដចគន ។

២. សមភពផលវធម

សមភព មអតថនយផលវធមរបសរពះពទធ សន គេសមើគន ចេពះមខអេពើរបសខលន។ េសចកតថ អនកមនកត អនករកកត អនក

ធកត អនកតចកត េបើមនចតតេ ហមងរបរពតតេធវើអេពើ រកក រតវែត



ទទលផល រកក មអេពើរបសខលន េបើមនចតតបរសទធរបរពតត

លអ ករតវទទលផលលអ មអេពើរបសខលនែដរ។ េនះជសមភព

ចេពះមខអេពើរបសខលន ែដលជចបបធមមជត កលរបកប

េ យយតតធមរបសរពះពទធ សន។ កពសនងទនបរបស

មនស សថតេនេលើអេពើរបសខលន បនេសចកតថ មនស មន

តៃមលខពសខពងនងេថកទបរតវេកើតេចញមកអពអេពើលអ រកក

របសខលន។ េបើេគរបរពតតលអេ យករ ចចតត េគជមនស

ខពងខពសៃថលថនរ េបើេគរបរពតត រកកេ យកយ ចចតត េគជ

មនស េថកទប គយកអេពើលអនងអេពើ រកកជខន តស ប

ស ពែមនយករទពយសមបតត បណយសកត ជតរតកលជខន ត

ស ប សេឡើយ។ េបើមនស មនរទពយសមបតតសតកសតមភ មន

បណយសកតធដ មនជតរតកលខពងខពស ែតរបរពតតអេពើ រកក

េ យកយ ចចតត ចតទកជមនស េថកទប។ ផទយេទ

វញ េបើមនស រករកលបកេ កយក ឥតបណយឥតសកត មន

ជតរតកលទប ែតជមនស របរពតតលអេ យកយ ចចតត

មនេបៀតេបៀនអនកដៃទ រតវចតទកជមនស ខពងខពសៃថលថនរ។

ចេពះសមភពខងករេគរពរពះពទធ សន គមនស រគប

ជនថន ក ចមនសទធចលកនរពះពទធ សនបនដចគន



មននមជទយកទយក ជឧបសកឧបសក ជភកខ

មេណរ មករមតធមវនយែដលខលន ចទទលកនយក

បន មសទធ រជះថល ។ មយេទៀត បគគលរគបរបមនសទធរ សជរពះពទធបនដចគន ឲយែតក ងបរមទង១០បន

េពញបរបរណ។

សមភពេនះ ផលវេ កនងផលវធមសងែតដចគន រតងនយ

រពះពទធ សនថ អនក ងអេពើ រកករតវទទលផល រកក

េទះអនកមនកតអនករកកតអនកធកតអនកតចកតេផ ងគន េ យជតរត

កលកត។ ឯផលវេ កកែចងថ ជន របរពតតរេ ភចបបឬរ

េ ភសទធមនស រតវមនេទស េទះអនកមនកត អនករកកត អនក

ធកត អនកតចកត អនកមនជតរតកលេផ ងគន កត។ បនេសចកតថ

េបើរបជពលរដឋេធវើខសចបបរដឋ រតវេឡើងត ករកតេសចកត

អនករដឋកររគបដែណងរហតដលរដឋមរនតេបើេធវើខសចបបរដឋ ក

រតវេឡើងត ករកតេសចកតវនចឆយេទសដចគន ដចរបជ

ពលរដឋែដរ។ េនះជភពេសមើគន ចេពះមខចបប ពែមនេសមើគន

េ យរទពយសមបតតដចលទធកមមយនសតែចងេទ េរពះនស យ

សនករពយយមរបសមនស មនលកខណៈេផ ងៗគន ។

បែនតរពះពទធ សនែចងអពករទទលផលៃនអេពើចបស ស



នងេរជជងចបបផលវេ ក គចបបផលវធម ែចងថ អនករបរពតត

អេពើ មយ រតវែតទទលផលៃនអេពើរបសខលន េទះបអេពើែដលេធវើេនះ គម នេគដងឮកេ យ។ ចែណកចបបផលវេ ក

បគគលរតវទទលផលៃនអេពើ លះរ ែតមនភសត ងនង ក ដងឮថ បគគលេនះបនរបរពតតេធវើអេពើេនះពតែមន។



៨- វជជ ផលវេ កនងផលវធម

១. វជជ ផលវេ ក បនដលវជជ រគបយងែដលមនស

បេងកើតេឡើង មកររតះរះឬពេ ធធមម មនករពតេទ

មេ កយសចចៈ ដចជចេណះខងវជជ េពទយ ខងអក រ

រសត ខងទស នវជជ ខងបេចចកេទសវទយ រសតេផ ងៗជ

េដើម។ វជជ ទងេនះ ចយកេទបេរ ើនងសរមលជវភពរបស

មនស នងសងកមមនស បនយងរបេសើរ ស េបើេគយក

េទេរបើកនងផលវរតវរបកបេ យសលធម។ វជជ របសវទយ រសត

មយែផនកេទៀត េធវើឲយសងគមមនស មនេសចកតអនត យ គករ

សេងកើតេរគ ង រ ត វធ េតើករបេងកើត វធេដើមបអវ? គពតជ

យកេទសមល បគន ។ វជជ ផលវេ ក ចជយ សរមលកររសេន

របសមនស ឲយបនសខរសលបនខលះ បែនតព ចកចតេសច

កតទកខឲយអសេ យ ចខតបនេឡើយ េរពះបញហ ចសឈល ប បញហ រពសរបសគន វជជ ផលវេ កព ចេ ះរ យ

បនេឡើយ។ អនកេចះវជជ ផលវេ កែផនក មយ ទកជកររប

េសើរមយេហើយ ស បេ ះរ យបញហ សងគមមនស បែនត

អសេ កទងេនះេនមនអវជជ េនេឡើយ អវជជ េរពះពដង



សចចធម មវជជ ផលវធមរបសរពះពទធ សន ែដលជវជជ េធវើទកខឲយអសេទបន គវជជ កនងខនធ៥មនរបកខនធជេដើមែដល

របរពតតេទជអនចច ទកខ នងអន ត ។ វជជ ផលវេ កព ចកចត

បងកេលសត ហ អវជជ ែដលជេហតបចចយនេកើតខនធ៥បន

េឡើយ។ មយេទៀត េសចកតសខពែមនេកើតេឡើងែតពេរគ ង

សមភ រៈបេ ណ ះេទ បែនតរតវេកើតមកពផលវចតតផង គចតតសងបមន

េ ភមនេរកធមនវេងវង។ ពកយែខមរកមននយយថ សខ

កយសបបយចតត។ េបើសខកយមនសមភ រៈបរេភគេរបើរបស

នងកយមនមនេ គ បែនតចតតពសបបយេ យមនវបតតអវ

មយ មនស េនះពមនសភមងគលេឡើយ។ ដេចនះ វជជ ផលវេ ក

ព ចេ ះរ យបញហ ទកខផលវចតតបនេឡើយ។

វជជ របសរពះពទធ សន ជវជជ េធវើឲយអនករបតបតតអស

ទកខ។ អនករកេឃើញវជជ ផលវធម គរពះសមម សមពទធ រពះអងគមន

រពះទយបរសទធេទើបេឃើញករពតេនះ ែដលផទយគន ពអនករក

េឃើញវជជ ផលវេ កែដលមនមនចតតបរសទធ ព ចេឃើញសចច

ធមែដលជផលវរបតបតតេដើមបកចតទកខបនេឡើយ។ វជជ ផលវធម

ជបរមតថវជជ ជវជជ មនេសចកតដរជលេរជែដលជវជជ មន

បញញតត។ ពកយថ វជជមនបញញតត គបញញតតឬ កេឈម ះរតវេទ



មករពត ដចពកយ បញញតតថរប ែរបថ ធមមជតែដលេកើត

េឡើងេហើយវនសេទវញេ យេកត នងរតជកជេដើម េ ថ

រប។បញញតតថេវទន ែរបថ ធមមជតែដលដងឬទទលេ យ

រមមណជសខជទកខ េ ថេវទន។ ចែណកអវជជ មន

បញញតត ែដលវជជ ផលវេ ក កេឈម ះឬបញញតតេឡើងមនរតមរតវ

មករពតេឡើយ ជេ កយសចចៈ ដចជេឈម ះេដើមេឈើ

េឈម ះសតវ េឈម ះមនស ។ េគ កេឈម ះឬបញញតតេឡើងេដើមបកឲយរចឡគន ពែមនករពតេនកនងេឈម ះេនះេឡើយ។ ដចជ

មនស េឈម ះរស ពែមនមនស េនះរសរហតមន ល បេឡើយ

កដចមនស េឈម ះជ ពែមនមនស េនះពឈេឡើយ េនះជ

េ កយសចចៈ។ មគគរបកបេ យអងគ៨មនសមម ទដឋករយល

រតវជខងេដើម សមម សមធ ករដកលចតតនងរតវជទបផត

ជផលវរបតបតតេទកនកររលតទកខ។ ផលវរបតបតតេនះ េបើរមឲយ

ខលមនប គ ទនសលភវន ស បពទធបរសទជរគហសត

របតបតត នង សលសមធបញញ ស បរពះសងឃរបតបតត។

ផលវរបតបតតេនះ គម ន បសឥសលទធ សនទស នវទ

រកេឃើញេឡើយ។ លទធ សនដៃទែតងរបរពតតខស ដចេធវើតបៈេយគៈ ករេធវើបបកយ ផលវរបតបតតេនះរពះអងគរចន



េចល នងផលវមយេទៀត គចតតេរតកអរនងកមគណ៥ ករពះ

អងគរចនេចល េរពះជផលវមន ចរ សដង េឃើញអរយសចច៤

មនទកខសចចជេដើម េដើមបរលតទកខបន។ មគគរបកបេ យអងគ

៨េនះ ជ មជឈម បដបទ ជផលវរបតបតតជក ត ល

េ យេឃើញេទសផលវរបតបតតអមខងទងពរេនះឯង។ កល

របតបតត មមគគរបកបេ យអងគ៨ េទើបេឃើញេទសកនង

ខនធ៥ែដលរបរពតតេទជអនចច ទកខ នងអន ត រតវកណតដង លះ

ត ហ េធវើឲយជកចបសនវរពះនពវ ន។ រពះអរហនតទង យ

មនរពះពទធជេដើមបនដលេរតើយគរពះនពវ នជកររលតទកខ

ឈបវលេកើតវល ល បកនងសង រវដតេទៀតេហើយ។ អនកេចះវជជ

ផលវធមេហើយខរបងែរបងរបតបតតឲយបនមតចតនងដលកររ

លតទកខ។ ដេចនះ អនកមនវជជ ផលវេ ករតវសក នងរបតបតតមផលវធមផង េទើបដលនវកររលតទកខេ យ ចខត។



៩- កមមផលកនងរពះពទធ សន

កមមផលមននយយេសទើរែតរគបទពរៃនគមពររពះពទធ ស

ន។ ជេនឿកនងរពះពទធ សនគករេជឿកមមផលេនះឯង។

ពកយថ កមមមកពភ បលថ កមម សរសកតថ កមន

ប ងនងអងេគលសថ Action ែខមរថ អេពើឬទេវើ។ កមមរបស

រពះពទធ សនសេ យកអេពើរបកបេ យេចតន ពកយែខមរ

មយេទៀតថ របកបេ យចតតែកលង េ យមនពទធភសតថ

េចតនហ ភកខេវ កមម វទម ែរបថ មន លភកខទង យ

តថគតេពលថ េចតនជតកមម។ អេពើមនចតតរបកបជមយ

ែដលេ ថ សចតតកៈ េទើបេ ថកមមែដលឲយផលរសប ម

អេពើ េរពះមនអេពើខលះមនមនេចតនផលវចតត ដចជេដើរជន

សតវេធវើឲយ ល បេ យអនកជនេនះពបនេឃើញេរពះសតវ

េនះលអតេពកគម នេចតនសមល ប មនេឈម ះថកមមែដលនឲយ

ទទលផលជបបេឡើយ។ ពកយកមមេនះ ែខមរយកមកេរបើេរនយ

េសចកតេទជមននយ រកកេទវញ ដចជពកយថ ខញមន

កមមរកស ស គបនេសចកតថ បនទទលេសចកតទកេវទ

ន មផលវកយឬផលវចតតែបប មយ។ មពតកមមេនះជ



ពកយក ត ល េបើអេពើលអេ ថ កសលកមម អេពើ រកកេ

ថ អកសលកមម។ កមមលអឲយផលលអ កមម រកកឲយផល រកក

គអេពើែបប ផលែបបេនះ។ បគគល ពជែបប រែមងឲយ

ផលែបបេនះ ដចជ រសវឲយផលជរសវ េពតឲយផលជ

េពត គករបេញចញផលមនឃល តចកពជេដើម។ យង

មញ បគគលក ងអេពើបណយឲយផលជសខចេរ ើន ងអេពើបបឲយផលជទកខវនស។

មនែខមរខលះយលរចឡពកយ េ យេពលថ កមពជេយើង

មនកមមបនជែខមរេយើងទទលេវទនរហតមកដលសពវៃថងេនះ

ដេចនះ គរផល សពកយកមពជេនះឲយេទជពកយេផ ងពេនះវញ

េទ។ ពកយថ កមមនងពកយថកមពជេនះ ជពកយពរសរេសរ

ខសគន នងមននយខសគន រសឡះ គពកយថ កមម ែរបថ អេពើ

ដចបនអធបបយមកេហើយ ឯពកយថ កមពជ មននយេរចើន

យង នយមយងមកអព កមពជៈ ែរបថ មស េសមើនងពកយថ

សវណណ ភម ែរបថែដនដមស។ មពត េសចកតសខទកខចេរ ើន

វនសពែមនប ត លមកពេឈម ះេនះេឡើយ គប ត លមកអ

ពសកមមភពឬអេពើរបសមនស សតវវញេទ។ យង មញ

កមពជបនសខបនទកខពែមនមកពេឈម ះេឡើយ ែតមកអព



ករេរៀបចរសកេទសរបសជនជតកមពជខលនឯង។ េបើេរៀបច

នងដកនបនលអនឲយរបេទសបនសខចេរ ើន េបើដកនមន

បនលអនឲយរបេទសមនទកខ ដចជេកើតេភលើងសរងគ មជេដើម

ដេចនះមនរតវបេនទ សេឈម ះេឡើយ។ កនងបញហ េឈម ះេនះ ដច

ជបគគលេឈម ះរស េហតដចេមតចបនជបគគលេនះ ល ប

បគគលេឈម ះជ េហតដចេមតចបនជបគគលេនះឈជេដើម។

កមមកនងរពះពទធ សននយយកនងកលទងបគពអតតកមម

ទកទងមកបចចបបនន បចចបបននទកទងេទអនគតេទៀត។

កែនលងែដលបេងកើតកមម គកយ ចនងចតតែដលេ ថ កយ

កមម វចកមម នងមេនកមម។ កមមេនះ ខលនឯងជអនកបេងកើត

កនងបលថ កមមស េកមហ ែរបថ សតវទង យមនកមមជ

របសខលន។ កមមទយេទ សតវទង យមនកមមជមតក។

កមមពនធ សតវទង យមនកមមជេផពង ។ កមមេយន

សតវទង យមនកមមជកេណើ ត។ កមមបបដសរ សតវ

ទង យមនកមមជទនករលកេឃើញ ក ងកមមែបប

ែតងបនផលែបបេនះ។ អេពើបបកតអេពើបណយកតែដលបគគល

ក ង េទះបអនកដៃទដងកតមនដងកតែតងែតឲយផលជដ ប។



ពទធភសតមយេទៀតថ កមមែតងែចកសតវឲយេថកទប

នងខពសខពង។ មយេទៀតថ កមមន វតតក េ េក ែរបថ

សតវទង យរបរពតតេទ មអេពើរបសខលន។ បនេសចកតថ

មនស សតវបនសខទកខចេរ ើនវនសែបប េរសចែតអេពើឬករងររបសខលនជអនកេរៀបច។ កមមេនះ ជនកលេ ក

នយយថ េហតគេហតែបប ែតងបេញចញផលែបបេនះ

េហតលអបនផលលអ េហត រកកបនផល រកក។ េជឿរពះ

ពទធ សន គេជឿករពតរបសកមមផលឬេហតផលេនះឯង។

កនងនយេនះ រសបនងពកយែខមរថ «េចះមកពេរៀន មន

មកពរក» គករេរៀនកររកជកមមឬជេហត ឯករេចះករមនជ

ផល។ េបើេរៀនរកេចះរករកមន មកអពឧបនស យតចនងខវះ

បេចចកេទសកនងករេរៀននងកររក។ រតងេនះ រសបនងវទយ

រសតរគបែផនកជពេសសែផនករបវទយនងគមវទយ គករផ

ធតែបប ែតងបេងកើតជផលែបបេនះ។ ចលនរបសរពះ

ទតយរពះចនទែផនដបេងកើតបនជរដវរតជករដវេកត ជេដើម

េរសចេលើកមមឬអេពើរបសផក យទងេនះកនងេ កធត។ ពកយ

ថ កមមេនះ ែខមរេយើងមនេលើកយកមកេរបើថ កសកមម ករភជរ

សដកសទង ដះ ឧស ហកមម ករផលតេ យេរគ ងមសន



ពណជជកមម ករជញដរជេដើម។ សនដៃទថ េសចកតសខ

ទកខចេរ ើនវនសរបសមនស សតវ ថមកអពរពះជមច សែដល

មនដងជេនឯ ចតែចងឲយ។ កមមផលនងេហតផលេនះព

ែមនរពះពទធជអនកបេងកើតេឡើងេទ គរពះអងគរ សដងករពត

េនះ មចបបធមមជត (Natural law) េហើយរ សសែដង

របបមនស សតវបេ ណ ះ។



១០- រពះពទធដកន

អនករបតបតតឲយេចញចកទកខ

រពះពទធជមនស ជត រទងរបសតមនរពះម ប សថត

េនេលើែផនដ េហើយែដលនឲយរពះអងគមនលកខណៈែបលកព

មនស ធមម េនះ គរតងរពះអងគបនរ សជរពះពទធ េឃើញ

អរយសចចជធម ស បចមលងមនស សតវែដលរបតបតត មឲយ

េចញចកទកខ។ រពះអងគរ សដងនវេ កែដលេ ថ េ ក

វទ ែរបថ រពះអងគរ សដងនវេ កប គសងខ រេ ក បន

ដលរពះ ទតយ រពះចនទ ែផនដជេដើម សតវេ ក បនដល

មនស សតវែដលមនចតតវញញ ណ ឱកសេ ក បនដលរចន

សមពនធរបសេ កធតឬចរក ឡែដលមនចលនទកទងគន

មចបបធមមជតនងចបបកមមផល គម នអនក បេងកើតេឡើយ។

រពះអងគរ សដងនវេ កធតឬចរក ឡទងអស ែតរពះអងគ

ពសែដង េរពះពមនរបេយជនកនងកររេ ះទកខមនស សតវ។

រពះអងគសែដងេ យយកេហតបចចយៃនេ កខងេរកមក

េរប បេធៀបនងេហតបចចយៃនេ កកនងខលនេយើងថ េ ក

ខងេរកកដចជេ កកនងខលនេយើងែដរ។



រពះពទធេរបសមនស សតវេ យករសែដងធមេទសន

បងហ ញេហតផលឲយេគពចរ េហើយសេរមចចតតេជឿនងរប

តបតត មេ យខលនេគ។ ពកយថ រពះពទធសែដងធមេរបស

មនស សតវែដលមនឧបនស យែដលគរទនម នបន គមនស

សតវែដលធល បេធវើទនរក សលចេរ ើនភវនពមនមក (ទនប

នស យ សលបនស យ ភវរបនស យ) មនស សតវរប

េភទេនះ ចទទលធមេទសនរបសរពះអងគយកេទរបតបតតបន។ េ គផលវចតតរបសមនស សតវបនដល េ ភៈ េទសៈ

េមហៈ ជឫសគលអកសល ដេចនះថន គ ធេមម សថ ឱសថ

គរពះធមែដលរតវយកមកបបតេ គទងេនះ បនដលទន

សលភវនហនងឯង។ ទនសលភវនេនះ ស បេធវើឲយសងគម

មនស រសេនជមយគន បនសខ នត។ េដើមបឲយសងគម

មនស រស ញ ប នគន រពះសមពទធបេរង នឲយមនស េធវើទន ជយ សេរងគ ះគន េ យរទពយសមបតត េ យគនតបញញ គ

ជយ យតេយងអនកទនេខ យឲយរសេនកនងសងគមបនសខ

រសលផង។ េដើមបកឲយមនស នងសងគមមនស េបៀតេបៀនគន

រពះពទធបេរង នឲយមនស រក សល េ យឲយផ យេម ត ចតត

នងករ ចតត ណត សរដលគន េទវញេទមក។



េដើមបឲយមនស នងសងគមមនស ទកចតតគន មគគគន រពះពទធ

បេរង នឲយមនស អបរផលវចតតឲយបនលអ កលេអៀងេរពះរស

ញ េរពះសអប េរពះភយខល ច េរពះវេងវងពដងករពត

េឡើយ។ ខពសពេនះេទេទៀត េដើមបឲយផតទកខពជតជ ពយធ

មរណៈ រតវរបតបតត មសលសមធបញញ ឬទនសលភវន

េនះឲយបនមតចតបផត។ រពះពទធបនែណនថ អេពើ រកក

នឲយមនទកខរតវលះបង អេពើលអនឲយបនសខរតវេធវើឲយេកើត

េរចើនេឡើង។ េហតផល រកកនងលអេនះមនេនកនងេ ក

ជនចច រពះពទធបនេឃើញករពតេនះយកមកសែដងរបប

មនស សតវទងអសគន ។ កនងនយេនះ បញជ កថ ករពតេន

ែតជករពត ពែមនេរឿងេជឿឬពេជឿេឡើយ គេធវើលអបនលអ

េធវើ រកកបនផល រកកេទ មអេពើែដលខលនបនរបរពតត។

រពះពទធជអនកបងហ ញផលវ ចែណកមនស សតវរតវេដើរេ យខលន

ឯង។ ធមរបសរពះពទធជសចចធមមនតថភពែដលមនស

រគបរបរគបជត សន ចយកមកពេ ធនេឃើញករពត

េ យខលនឯង(បចចតត េវទតេពវ )។



១១- គណម ប

េរបៀបមកគណរពះពទធ

អនកកនរពះពទធ សនខលះចងដងថ គណម ប

នង គណរពះសមម សមពទធ េតើអងគ មនគណេរចើនជង?

ជដបងគបបយលអពពកយថគណ។ ពកយគណ ជភ

បលែដលែរបជភ ែខមរថ េសចកតលអរបសបគគល

មន ក។ ដចពកយថ បគគលេនះមនគណធមឬគណសមបតតលអ

គរេសពគប។ ឧទហរណ មញញ ដចបគគល មន កបនឲយ

វតថអវមយដលបគគល មន ក បគគលែដលបនទទលអេ យ

េពលថ សមអរគណ។ គណកនងទេនះ សេ យកេសចកតលអ

ែដលបគគលេនះលះវតថេធវើជទន។ ពកយគណេនះមនលកខណៈ

េសមើគន នងពកយថបណយកសលសចរតអេពើលអ។

ចេពះគណែដលម ប មនចេពះកនរបសរស គេន

រតងគតចញច មបបចរក កនរបសរសឲយរស នមនជវត

បេរង នឲយេចះនយយសត បញច នកនឲយេទសក េរៀនសរត

អបរកនឲយរបរពតតអេពើលអ ែចកមតកឲយកនេធវើជេដើមទនស ប

រកសជេដើម។ ករបេញចញជសងគហធមសេរងគ ះេនះេឡើង



េ យ រម ប មនទកចតតរបកបេ យរពហមវ រធម គ

េម ត ករ មទ នងឧេបកខ ។ គតមនទកចតតរស

ញ ប នកនចប ងពគតដងថ កនមកចបបដសនធេហើយ។ គតមនចតត ណត សរកនេពលែដលកនមនទកខ

េហើយខរបងេ ះរ យ ដចជកនមនជមង ខបនរសនឲយកន

ឆបជ យកកនេទមនទរេពទយពយបលជមង។ េពលកនមន

សខភពលអ បនសខកយសបបយចតត មត យឪពកមនចតត

សបបយរក យយងៃរកែលង។ មត យឪពកបនធររ លព

បនទកខលនេ យ រកនធេពញរបេពញ ង េចះទទលខសរតវ

កនងកររសេនរបសខលនបនេហើយ។ សកមមភពជគណធមឬ

ជអេពើលអរបសគតមកេលើបរតធ របសរសេនះេហើយ ែដល

េ ថគណ។ េគមន ចបដេសធថគតគម នគណេឡើយ។

េបើបដេសធថគតគម នគណ កដចជបដេសធអេពើលអរបស

គតេធវើមកេលើកនរបសរសដចេពលមកេហើយដេចន ះែដរ។ េបើទទលដងថ សកមមភពលអរបសគតមកេលើកនរបសរសមន

ពតែមន េនះេហើយជករទទល គ លគណរបសគតទងពរ

។ មនខលះេពលថ គតសបបយជមយគន គតកេកើតេយើងមក

ដេចនះគតគម នគណអវេទ។ ដចបនេពលមកេហើយ គណេន



រតងគតចញច មកនឲយរស េបើេគសរថខលនេកើតមកព មខ

ជេឆលើយថ ខញ េកើតមកពអនកេនះ ចះអនកេនះេធវើដចេមតចេទើប

ខលនរស មខជរកេឃើញថ អនកែដលបេងកើតេហើយចញច មខលនឲយ

រសេនះេហើយ ជអនកមនគណ។ រតងគតសបបយជមយគន

ឬគតមនសបបយ ជេរឿងេផ ង មនទកទងនងករចញច មេនះ

េឡើយ។ មយេទៀត មនពហរ សនគ សនដៃទេរកពរពះ

ពទធ សនេពលថ មត យឪពកគម នគណេលើកនរបសរសេទ

អនកែដលមនគណ គរពះ ទេទពជរពះបេងកើតេ កវញេទ។

េនះជទស នៈគម នេហតផល េតើអនក បនេឃើញរពះបេងកើត

េ ក។ រពះពទធ សនសែដងថ អវជជ ត ហ ឧបទន

នង កមមផល ជតសភវធមជេហតជបចចយនឲយេកើត

មនស សតវ។ ករេកើតេឡើងជេហតនឲយមនទកខ ដេចនះេដើមបបបតទកខរតវលះបងឬសមល បេហតែដលនឲយមនទកខ គ

សមល បអវជជ នងត ហ េនះឯង។ េបើរពះ ទេទពបេងកើតមនស

សតវ ដេចនះ រពះ ទេទពជេមប ត លឲយមនស សតវមនទកខ

េតើរតវេធវើដចេមតចឲយមនស សតវអសទកខ េបើរពះ ទេទពគង

េន រពះអងគេនែតបេងកើតជតឲយមនស សតវមនទកខតេទេទៀត

មនជ ទកខ មរណទកខជេដើម? ចែណកមត យឪពកពែមន



ជេហតបេងកើតជតដលកនេឡើយ កនមកចបបដសនធេទ ម

កមមផលរបសខលន មត យឪពករគនែតពៃផទេហើយចញច មកនឲយ

រសបេ ណ ះ។ ករចញច មកនឲយរសេនះេហើយ ែដលគតជអនក

មនគណ។

ចែណកគណរបសរពះពទធ េនកនងពទធគណកនងរពះនម

ទង៩ មនរពះនមថអរហជេដើម េ យសេងខបមនប គ

វសទធគណ បញញ គណ នង ករ គណ។ វសទធគណ

ែរបថ េសចកតបរសទធ។ េសចកតថ រពះអងគឆង យចកសក

សរតវ េពលគកេលសេរគ ងេ ហមងចតតអសេហើយ។ រពះអងគ

ជបគគលបរសទធ មនេធវើអេពើបបរគបយងទងទកបងមខ

ទងចេពះមខ។ បញញ គណ ែរបថគណគបញញ ។ េសចកតថ

រពះអងគរ សដងេនះ ជេ កតតរបញញ ជបញញ េចញចក

េ ក ពែមនជេ កយបញញ េឡើយ។ ករ គណ ែរបថ

គណគករ ។ ករ ែរបថ ករ ណត សរមនស សតវ

របសរពះអងគ ែដលកពងវលេកើតវល ល បកនងសង រវដត។ រពះ

អងគបនសែដងរពះធមេរបសសតវ ឲយមនស យកេទរបតបតតម េដើមបឲយបនសេរមចរពះនពវ នជកររលតទកខ។



េបើេរប បេធៀបគណម ប នងគណរពះពទធមន

លកខណៈខសគន ។ វសទធគណនងបញញ គណជេសចកតបរសទធ

នងបញញ ផទ លខលនរពះអងគ ចែណកម ប គណេនះគម ន

េទ។ ករ គណ រពះអងគសែដងធមេរបសមនស សតវឲយ

យកេទរបតបតត មរហតេចញចកទកខ ចែណកម ប

ជយ សេរងគ ះកនរបសរសឲយបនសខរសលែតកនងជវភព

បចចបបននបេ ណ ះ។ ដេចនះបញជ កថ រពះពទធមនគណពេសស

ដខពសខពងជងគណម ប ។



១២- ករ រតវមនបញញ

រពះពទធជមច សបនបេរង នឲយមនស សតវមនករ

ណត សរ េហើយជយ សេរងគ ះដលអនកែដលមនទកខ។

រតវេជៀស ងគនតពយបទ គេធវើមនឲយេគបនសខ នងេជៀស

ងគនតវហង គករេបៀតេបៀនេធវើឲយេគមនទកខ។ បែនត

មនពទធភសតមយបទេពលថ បគគលេបើេឃើញរបេយជន

ខលនេហើយ រតវេធវើរបេយជនខលនឲយសេរមចជមន។ តយងដច

ជរពះពទធរពះបរមរគ មនរពះអងគសែដងធមេទសនេរបស

សតវ រពះអងគក ងខលនរពះអងគឲយបនរ សជរពះពទធ ឲយ

ដលនវទបផតទកខ េហើយមនសមតថភពជមនសន។ មយេទៀត

េទះបរពះអងគមនរពះទយ ណត សរករ ចតតចេពះ

សពវសតវែដលមនទកខយង កេ យ ករពះអងគព ច

េរបសបនទងអសគន េឡើយ គរពះអងគេរបសបនចេពះែត

សតវែដលមនឧបនស យែដលគរឲយរពះអងគេរបសបនប

េ ណ ះ។ ករសេរងគ ះអនកដៃទ រតវពចរ េមើលកឲយករ

សេរងគ ះេនះនឲយេរគះថន កដលខលន គករ រតវមនបញញ

េបើមនដេចនះេទ ករសេរងគ ះខលះនងនឲយមនេរគះថន កដលខលន

ដចេរឿងកនងគតេ កេ យសេងខបតេទេនះ។ មនបរសមន ក



េចះវជជ េរបសមនស សតវែដល ល បឲយរសេឡើងវញ។ ៃថងមយ

បរសេនះេទេលងៃរព បនេឃើញសតវខល មយែដលេទើប ល ប

ថមៗ មនចតត ណតសតវខល េហើយចង កលបងវជជ របស

ខលនផង េ យខវះករពចរ អពេរគះថន កែដលេកើតេឡើង

ដលខលនេពលែដលសតវខល រសេឡើង។ បរសេនះក ង យមនត

សរតេរបសសពសតវខល េនះឲយរសេឡើងវញដចបណង។ លះ

សតវខល េនះរសេឡើងេហើយ កមនេសចកតេរសកឃល នចណ ក

ងកចះងកេឡើងមនេឃើញសតវអវែដលខលន ចចបយកជច

ណ េឃើញែតបរសេនះេនជតខលន កសទះេទទះកចកឱនរត

បកសមយរេពចេ យេសចកតេរសកឃល នរបសខលន បរសេនះ

កដលនវមរណភពេទ។ បទកកគតថ «មេអើយមណព េចះ

សលប រសតជប ជវតខល បន ធមម ខល េខល ចតតេខម មនយ

មនដងេគមន គណេលើ ម ។ មនចតតសបបរស េទជបេទ

េរបស ឲយរសរប រតឡបរកញ ខកបលវញ េនះេរពះ

ម មន គ លពសពល។ បរសេនះរតវ ល ប េ យ រ

សបបរសខវះបញញ ពចរ អពេរគះថន កែដលរតវេកើតមន

ដលខលនបនទ បពសតវខល មនចងកមរសេឡើងវញ។ កររគនែត



ចងពេ ធនវវជជ សលប រសតរបសខលន ចពេ ធេទេលើសតវសលតបតគម នចងកម។

េរឿងេនះបនជេមេរៀនថ ធមេម ត ករ រតវមនបញញ

េនជមយ។ បនេសចកតថ េទះបមនចតតសបបរសយង

កេ យ មននងជយ សេរងគ ះអនកដៃទ ចបចេគរតវែតពចរ

នវលទធផលបនទ បពករសេរងគ ះេនះ េរពះករសេរងគ ះ

ខលះឲយផលលអដលខលន ករសេរងគ ះខលះឲយផល រកកដលខលន

វញ ដចបរសេរបសសតវខល ឲយរសេនះឯង។ េនរបេទសឥ ឌ

មនជនជតឥ ឌ មន កេគរពពស ៃថងមយបនេឃើញពសមន

ពសមយេដកសមង លេភល ងេនកែនលងមយ កមនចតត ណត

កចបយកមកេដកេនកនងមងជមយខលន ករតវពសចក ល ប

កនងមងេនះេទ។ េនះជជេនឿនងសកមមភពលងងេខល ែដលេធវើឲយអនត យដលជវតខលន។ េនកនងធមមបទៃនគមពររពះពទធ សន

មនដ លេរឿងនងកណឌ លេកស។ មនដ លេរឿង

យងសេងខបថ នងកណឌ លេកសជកនេសដឋ ៃថងមយនងសថត

េនេលើរប ទរកេឡកេឃើញេចរមន កែដលេគបេណតើ រយក

េទេធវើេទស កេកើតចតតរស ញេចរេនះ កឲយេគយករបក

េទេ ះយកមកេធវើបត។ េនជមយនងមនបនយរ េ យ



េចរជអនកគម នបណយមករសេនជមយអនកមនបណយគនង

កណឌ លេកស េចរកេកើតចតតអផ កមនគនតគតខសថ េបើអញេបកនងេនះយករបកេទចយ យែតមន កឯងវញ រប

េសើរជង។ គតយងេនះេហើយ េចរកនយយបេញជ តនងថ

កលខញ ជបេទស ខញបនបនរសនអនក េនេជើងភនថ េបើខញ

បនរចចកេទសខញ នងេទ បណន ឥឡវេនះខញ បនរចចក

េទសេហើយ ខញ នងេទ បណន សមនងេសល កពកឲយ អ ត

បតពកមសេពរជែដលមនតៃមលឲយេរចើន េហើយេយើងទងពរ

នកេទ បណនជមយគន េ យមនឲយមនអនកកដរេទជ

មយេឡើយ។ នងកេជឿេចរេ យមននកគតថ េចរបេញជ ត

េឡើយ កេរៀបចខលនរបណ មេចរបងគ ប េហើយេធវើដេណើ រេទ

កែនលងែដលេចរបងហ ញរបប។ លះេទដលេហើយ េធវើឲយនង

រស ងកងេ យេចរបនរបបនងថ េយើងននងមកទ

េនះ ពែមនបនរសនអវេទ គននងមកសមល ប។ នងមនករ

ភយតកសលតកនយយេទកនេចរេ យកតរនធតថ េតើអនក

សមល បខញ េតើបណងអវ េចរេឆលើយថ ខញ ចងបនមសេពរជែដល

នងពកមកេនះ េដើមបយកេទ មចយ យ មបណង

េយើង។ នងនយយថ ែរកងអនកជបតខញ អនកចងបនអវក ច



យកបន មរបថន េហតដចេមតចបនជសមល បខញ នងនយយ

ែបប កេចរ ត បពបនេឡើយ។ េទើបនងរបមល ម រតឲយ

រងមេនចេពះមខេរគះថន កដលជវតេនះ រតវយកបញញ មកេរបើ

ពចរ េទើបេឃើញលបចមយេដើមបសមល បេចរក ចេនះ។

គតេឃើញេហើយ េទើបនងនយយេទកនេចរេ យសដទនភលន

ថ មននងអនកសមល បខញ អនញញ តឲយខញ សមខមេទសអនកជ

មនសន េរពះេនេពលែដលេយើងទងពរនកបនគន ជបតរប

ពនធ ែរកងខញ របរពតតឆគងេទេលើអនក សមអនកអតេទសឲយខញ កឲយ

ខញ មនកមមេពៀរេទអនគតេទៀត។ េចរអសលកខណ សចះ

បបកមម មឲយផល កេជឿសដនងឲយនងេធវើ មបណង។

េនេពលែដលនង ពទធជវញេចរេនះ គេចរអងគយេលើផទ ងថម

ែកបរេរជះមយ។ េនេពលែដលនងសគលេឃើញថ េចរក

ពងែតអងគយ ត បនងេភលចខលនេហើយ នងកខរបងរចនេចរ

ទមល កេរជះេ យៃដទងពរយងអសទហង។ េចរកធល កេទ

កនងេរជះយងេរជទងគចនងថម ល បកនងេពលេនះេទ។

េរឿងេនះកឲយេមេរៀនថ ដបងនងកណឌ លេកសគតខស

ម នែតេចរ ចលះបងអេពើ រកករបសខលន មនចតត ណត

ឲយេគយករបកេទេ ះឲយរចចកេទស រហតដលយកេធវើជ



បតេទៀតផង ែតជនអកតញញ េនះ មនរតមែតមនដងគណនងេទ

ែថមទងមនគនតសមល បនងេទៀត។ ដេចនះេហើយបនជ

េ កេពលថ កេជឿទកចតតជនពលែដលធល បរបរពតត រកក

េហើយមនទនបនអបរ មផលវធមេនេឡើយ កដចជកទកចតត

សតវមនចងកមមនខល ជេដើម។ ទបផត នងកណឌ លេកសបន

េគចផតពេសចកត ល ប េ យេរបើលបចសមល បេចរក ច

េនះមន។ េពលេនះ រកខេទវ ែដលរក ៃរពភនេនះ បនឲយ

ពរសពវ ធករដលនងែដលេរបើបញញ េ ះរ យជវតខលនឲយ

ផតព ល បបន។ េ យេនឿយ យកនងកមេ កយ នង

កណឌ លេកសបនសអនញញ តពរពះពទធបសជភកខន េហើយខ

របតបតតធម ទបផតបនសេរមចជរពះអរហនតកតកេលស

បនេ យ ចខត ដលនវទបផតទកខកនងេពលេនះេទ។

មនេរឿងមយេទៀតដ លថ មនឥសមយអងគេឃើញឆម

កពងេដញចបកណត រមយស េ កមនរពះទយ ណតក

ជបកណត រេនះឲយកល យជឆម ដចគន េដើមបឲយេគចផតពឆម ចប

ស។ ៃថងេរកយ មនែឆកមយេដញចបឆម ែដលពេដើមជកណត រ

ឥសកជបឲយេទជែឆកដចគន ។ ៃថងេរកយមកេទៀត មនខល មយ

េដញចបែឆកសេទៀត ឥសកជបែឆកឲយេទជខល ដចគន ។ បនទ ប



ពរចេរគះថន ក ខល ែដលឥសជបេនះេរសកឃល នចណ កបង

េ តេទសរងគបចបឥសែដលជបខលនេនះសជ រ។

ឥសបនរជបកគតថ ឯងខជយ សេរងគ ះជវត ជេរចើនេលើក

េរចើនរគ ងពកេណើ ត ជសតវកណត ររហតជប ឲយេទជ

សតវខល េដើមបឲយេគចផតពេសចកត ល ប ឥឡវេនះ មនរតមែត

មនដងគណេទ ែថមទងចងសឯងជចណេទៀត េណហើ យជប

ឲយេទជសតវកណត រវញេទ។ បនទ បពបនកល យខលនជកណត រ

វញ កនកេអៀនខម ស រចរតចលៃរពែកបរេនះបតេទ។ មនស

ដចសតវកណត រេនះ កមនខលះេនកនងសងគមមនស េពលបនេធវើធមនបណយមនយសសកតរទពយសមបតត េភលចកេណើ តេដើមរបស

ខលនែដលតចទបទនេខ យ ជសតវរមលគណ កដលនវេសច

កតវនសខលនេនទបផត។



១៣- សល៥របសរពះពទធ សន

សល៥ជេគលសលធមរបសមនស ែដលរពះពទធបន

បេរង នឲយមនស ទេទ ជពេសសឲយពទធបរសទរពះអងគេគរព

កនរគបគន អសកលជនចច េហើយសល៥េនះ ពទធបរសទជ

រគហសតែតងែតទទលសមទនពរពះសងឃបនទ បពនមស ករ

រច លេពលេធវើបណយទនកនងរពះពទធ សន។ សលបន

ដលេចតនលអេវៀរចកេសចកត រកក មផលវកយនង ច។

សលមននយេរចើនយងគ សលន សលមននយថរបរកត

បនដលរបរកតខងលអ គរបរពតតលអជរបរកត; សរេ ឋ សល

មននយថជកពល គេបើមនសលេហើយ កសលដៃទេទៀត

រែមងេកើតមន; សសេ ឋ សលមននយជរបធន គេបើមន

សលជរបធនដកនេហើយ កសលដៃទេទៀតរែមងេកើតមន;

សតលេ ឋ សលមននយថរតជក គបគគលមនសលរែមង

មនចតតរតជកមនេកត រក យ ត យេរកយេ យខលនមន

មនកហស។



សល៥មនសកខ បទ៥ គ៖

១. ប តប េវរមណ មមនឲយសមល បគន គ

មមនឲយសមល បជវតមនស សតវទេទែដលមនជវតសញញ

រស ញជវតចងរសមនចង ល ប មនករភយតកសលតចេពះ

ជញ ករគ មកែហងរគបយង។ ករែដលរពះពទធ មមនឲយ

សមល បគជករេគរពជវតអនកដៃទ ករសមល បេឈម ះថ រេ ភ

េលើជវតអនកដៃទ េរពះមនស សតវរគបរបមនសទធរសេនដច

គន ។ ផលវ ចរក េគបេងកើតចបបបេងកើតបលសេដើមបករពរ

សនតសខជនរបជពលរដឋ កឲយមនករសមល បគន ។ ដេចនះ េបើមនស ទងអសកនសកខ បទទ១េនះរបសរពះពទធ គមនសមល ប

គន ពតជជយ សរមលដលផលវ ចរក មនច យរបក

កសបេងកើតបលសេដើមបបរងក បអនកសមល បេឡើយ។

២. អទនន ទន េវរមណ មមនឲយកនយករទពយ

សមបតតអនកដៃទ ែដលេគមនបនឲយេ យកយឬេ យ ច

េ យេចតនលច។ ករ មមនឲយលច គជករេគរពកមម

សទធរទពយសមបតតអនកដៃទេ យរតវគតថ ខលនរស ញរទពយ

សមបតតរបសខលនមនចងឲយបតបងយង អនកដៃទកមន

ចតតែបបេនះដចគន ។ ផលវ ចរក រដឋបនច យថវកជ



េរចើនកនងករបរងក ប េចរលច េចរបលន េចរឆក ករេកងរប

វញចនគន រគបែបបយង។ េបើេចរជរបជជនធមម រសណក

បរងក ប បែនតេបើអនករដឋករសសណកពករលយ ពបកបរងក ប

ស។ ដេចនះ េបើេគកនសកខ បទទ២ កលចកបលន បញហ ដច

េពលមកេនះពេកើតមនេឡើយ ជករជយ សរមលដលផលវ

ចរកមនឲយមនករភយខល ចពករបតបងរទពយសមបតតរបសខលននងរបសជត េទ មក មនចបចចកេ រ

ផទះេឡើយ េរពះគម នេចរលច។

៣. កេមស មចឆ ច េវរមណ េវៀរចកករលចរបពនធ

កនបតអនកដៃទ គជករេគរពកមមសទធៃនកនរបពនធនងបតរបស

អនកដៃទ។ មយភគធៃនជេមល ះរហតដលេកើតហង គេកើតមក

ពកររេ ភផលវេភទេនះឯង េបើេគេគរព មសកខ បទទ៣េនះ

បញហ ពយបទគន េ យអេពើលចសមល ប ករជះទក សដ ក

គន នងេ គេអដពេកើតមនេឡើយ។

៤. ម ទ េវរមណ េវៀរចករេពលពកយកហក

ពកយពពត េរពះេបើេគយកេទេធវើ មនឲយខចរបេយជនេគ។

ករេពលពកយពពត នឲយមនស ែលងទកចតតគន នឲយែបក

មគគគន ។ ចេពះបញហ ជត េបើអនកដកនេ ម ះរតងនងរបជ



ពលរដឋ េពលពកយពត ពភតកហករបជពលរដឋែដលមន

លកខណៈេធវើរបជភថត េនះ មគគជតនងឯកភពជតរែមង

េកើតមន។

៥. ស េមរយមជជបបមទ ឋ ន េវរមណ េវៀរចកករ

ផកករជកេរគ ងរសវងេរគ ងេញ នរគបរបេភទ។ េបើរបរពតត

ឲយកនលងសកខ បទទ៥េនះ មនេទស៦យងគ ច យថវក

រគ រេលើសករច យធមម នបេងកើតជេមល ះ នឲយេកើត

េ គ ខចេករ តេឈម ះ បងហ ញេករ តខម ស នងេធវើឲយេខ យរបជញ

ម រត។

ដចបនេពលមកេហើយ រគនែតេលើកយកសល៥មក

បងហ ញបេ ណ ះ បញជ កថរពះពទធ សនមនធមអបរមនស

កនងសងគមឲយមនសខសនតភពរសេនជមយគន របកបេ យ

សខដមរមន។



១៤- ចរយ៣យងរបសរពះពទធ

រពះពទធរគបរពះអងគែតងមនចរយ៣យងគ ពទធតថចរយ

កររបរពតតេដើមបរបេយជនឲយបនរ សជរពះពទធ ញតតថ

ចរយ កររបរពតតេដើមបជរបេយជនដលរពះញត េ កតថ

ចរយ កររបរពតតេដើមបជរបេយជនដលសតវេ ក។ ចរយ

ទ១ជរបេយជនផទ លខលនរពះអងគ ចរយទ២នងទ៣ជរប

េយជនរពះញតនងសតវេ ក គរបេយជនអនកដៃទ។ ម

េសចកតពត មននងជយ អនកដៃទរតវែតជយ ខលនឯងជមនសន។

ដចជជយ អនកដៃទេ យកមល ងកយ រតវែតខលនឯងមនកមល ង

កយមមនមនសខភពលអ។ ជយ អនកដៃទេ យរទពយសមបតតរតវែតខលនឯងមនរទពយសមបតត។ ជយ អនកដៃទេ យចេណះវជជ

រតវែតខលនឯងមនចេណះេចះដង។ យង មញ រពះសមពទធ

ែដលមនសមតថភព ចសែដងធមេទសនេរបសសតវបន

លះរ ែតរពះអងគបនរ សជរពះពទធជមនសន។

១. ចរយទមយៃនរពះអងគ គករក ងឲយបនរ ស

ជរពះពទធ។ រពះអងគបន ងរពះទយជ ទភព គករែសវង

រករពះធមេដើមបរេ ះខលនរពះអងគឲយេចញចកទកខកនងវដតសង រ



គករេកើតចសឈ ល ប។ គម នរស ញអវេសមើនងរស ញ

ខលនេឡើយ បនជរពះេពធសតវខក ងបរមធមមនទន

បរមជេដើម បនទទលទកខេវទនអសេពលដយរជេរចើនជត។

បនទ បពបនក ងបរមធមបរបរណេហើយ េនជតជទប

ផត រពះេពធសតវបនពយយមពេ ធេ យវធរគបែបប

យងេដើមបែសវងរកករពតេនះ។ ដចជរពះេពធសតវរពះ

សទធតថ បនទ បពបនបសជ បសឥសេហើយ រពះអងគបន

សក ពេ ធេធវើសមធជមយរគពរនក គ រ បសនង

ឧទទក បស ែដលមនេឈម ះលបកនងសមយេនះ។ បនទ បព

ពេ ធពេឃើញធមរ សដង េទើបរពះអងគ ចរយទងពរ

េហើយេធវើករពេ ធេ យខលនរពះអងគវញ។ រពះអងគេធវើទកករករ យ គជអេពើែដលេគករមេធវើេកើត ដចជដកដេងហើមតចៗបនថយ

ចងហ នជេដើម។ េ យរពះអងគរជបថកររបរពតតែបបេនះ ជ

វធខសមន ចរ សដងបន េទើបរពះអងគលះបងវធេនះ

េចលេហើយេរបើបញញ ពចរ ជថមេទៀត។ លទធផលៃនករ

ពេ ធផ នងបរមធមែដលរពះអងគក ងពជតមនៗផង

រពះអងគបនរកេឃើញផលវរ សដង គមគគរបកបេ យអងគ៨

េហើយរពះអងគរបតបតត មផលវេនះ កបនរ សដងជរពះសមម



សមពទធ។ ដេចនះបញជ កថ កររ សដងជរពះពទធជកររក គ

រកនងបនរ សជរពះពទធ។ េនេពលរ សដង េឈម ះថ

រពះអងគបនរេ ះខលនរពះអងគេចញចកទកខមនជតទកខជេដើម

េ យ ចខតេហើយ។

២. ចរយទពរៃនរពះពទធ គសេរងគ ះរពះញត។ បនទ ប

ពរ សដងេហើយ រពះអងគបនយងេទេរបសពទធម នង

ប នងរពះញតវង ដៃទេទៀត ឲយរ សដងធមេហើយរចចក

ទកខមនជតទកខជេដើម េ យករសែដងធមេទសន។ កតញញ

ករដងគណជធមរបសបណឌ តដចរពះពទធរពះបរមរគជេដើម។

យង មញ ទនកទនងរ ងរពះម រពះប នងរពះញត

វង ែដលធល បមនគណចេពះរពះអងគកលេនជរគហសត រពះ

អងគបនតបគណេនះវញេ យករពនយលែណនរបបមេធយ

បយគរពះធមេទរកកររេ ះទកខ។ រពះសកមមភពេនះរបស

រពះពទធមនេឈម ះថរពះអងគនយមរពះញតេឡើយ ែតជភរ

កចចចបចែដលរពះអងគរតវបេពញ ែដលជអងគរបសបណឌ ត។

៣. ចរយទ៣របសរពះពទធ គករសេរងគ ះមនស សតវ

ទេទ។ ទនទមគន នងករសេរងគ ះរពះញត រពះអងគបនេរបស

មនស សតវទេទេ យរពះទយករ ណត សរមនស



សតវែដលកពងវលេកើតវល ល បកនងវដដសង រ។ រតងពកយថ

រពះអងគទនម ននវសតវែដលមនឧបនស យគរនងទនម នបន

េនះ កនងនយថ សតវេនះមនឧបនស យគធល បបនេធវើទន

សលភវនពមនមក េទើបចប រមមណចេពះរពះអងគទទល

យកធមេទសនរបសរពះអងគេទរបតបតត។ េបើសតវេនះមន

ធល បេធវើលអពមនមកេទ ពបករពះអងគទនម ន ស មនសតវខលះ

មន ត បមនេជឿរពះអងគ េ យពកេគរបកនទដឋមនជេនឿមយ

យងមេហើយ រតងេនះេហើយែដលេពលថ សតវគម នឧបន

ស យគរឲយរពះអងគទនម នបនេឡើយ។ េសចកតពត រពះពទធ

រគបរពះអងគែតងមនករ ណត សរចេពះសតវជទេទមន

េរ ើសមខ បែនតលះែតសតវេនះេចះជយ ខលនឯងផងេទើបរពះអងគ

េរបសបន។ ពកយថសតវែដលេរបើកនងទេនះ គេ បនច

េពះអនកែដលេកើតកនងភពទងប គអនកែដលជបចតតកនងភព

ដចជមនស េទវ រពហមជេដើម ឯសតវតរចឆ នក បបញច ល

កនងពកយេនះែដរ។ េរបើពកយែតមយ គរពះពទធេរបសសតវ េ

បនអនកែដលេទេកើតកនងភពទងអស។ មនែតរពះនពវ នេទ

ែដលែលងេឈម ះថសតវ េរពះរពះនពវ នរលតត ហ កនងភព

េហើយ។ ដចបនេពលមកេហើយ រពះអងគបនក ងអស



េពលដយររហតបនរ សជរពះពទធេនះ គបណងេរបស

សតវឲយេចញចកទកខ ចែណករពះបេចចកពទធបនសេរមចរពះ

អរហនតែតខលនេ ក ពមនសមតថភពសែដងធមេទសន

េរបសសតវបនេឡើយ។ េ យ រករផ ពវផ យធមេទសន

របសរពះអងគេនះេហើយ បនជមនស កនងេ ក បរយ ន

នកបនទទលកនរពះពទធ សន េហើយសពវៃថងេនះរពះពទធ

សនបនលត សយងខល ងេនទវបអរ បនងេនសហរដឋ

េមរក។



១៥- អធបេតយយធម៣យង

អធបេតយយធម៣យងគ អ ត ធបេតយយ ករយកខលនជ

ធ, េ កធបេតយយ ករយកេ កជធ, នងធមម ធប

េតយយ ករយកធមជធ, ទង៣េនះជែផនកកសល។ េសចកត

ថ ករយកធមទងបេនះ ធម មយមកេធវើជធជមល ឋ ន

នមនឲយេធវើអេពើបប។

១. អ ត ធបេតយយ ែរបថ ករយកខលនជធ គមន ន

របរពតត រកកេ យយកខលនឯងជធ ែដលមនលកខណៈៃន

ករពចរ ៤ែបបគ ១-ជតបចចេវកខ វ ព នរបរពតត

រកកេ យពចរ ជតរតកលពជអមបរថ ម អញេកើត

មកមនជតរតកលពជអមបរវង រតកល ងពជដនជ មក

ធល កមនេករ តេឈម ះលបថ ជរតកលមនពជអមបរលអរតមរតវ

េបើ ម អញរបរពតតេធវើអេពើ រកកេទ កដចជបេនថ កតៃមល

ៃនវង រតកលែដលធល បរបរពតតលអពេដើមមក។ មយេទៀត ពចរ

ថ ម អញបនេកើតមកជមនស េនះ ចតជមនក

េណើ តរបេសើរជងកេណើ តសតវតរចឆ ន គររបរពតតមនស ធម

មនគររបរពតតេធវើអេពើេថកទបែដលផទយអពកេណើ តៃថលថនរេនះ



េឡើយ។ កលេបើពចរ េឃើញដេចនះ កមន នេធវើអេពើបប។ ២-វយបចចេវកខ ពចរ នវវយឬ យរបសខលន

ថ ម អញមនវយកនែតចសេហើយ មនគររបរពតត េធវើអ

េពើ រកកេឡើយ។ កនងវយេនះ គរសន េសចកតលអ េរពះេសចកតល បកនែតមកជតេហើយ។ កលេបើពចរ េឃើញដេចនះ

កលះបងអេពើបប។ ៣-សរភវ បចចេវកខ វ ពចរ នវ

េសចកតេកល វកល នងយសសកតរបសខលនថ ម អញជអនកដក

នេគ មនយសសកតមនេសចកតេកល វកល រគបទកែនលង មនេគ

េគរពេរចើន គរែតេធវើចរយមរយទឲយបនៃថលថនរឲយបនលអ

េឡើងែថមេទៀត។ េបើ ម អញ ជអនកដកនេគ ែបរេទរបរពតត

េធវើអេពើេថកទប េធវើឲយេគមនទកខេទវញ េឈម ះថ ម អញ

សមល បខលនឯង គសមល បកតតយសរបសខលនេទវញ េរពះថ េបើចងបនសខខលនឯងេទេបៀតេបៀនអនកដៃទ ពបនេសចកតសខ

េឡើយ េឈម ះថជអនកសអបខលនឯងេទវញ េរពះបនរបរពតតេធវើេហតែដលនឲយមនទកខដលខលន។ កលេបើពចរ ដេចនះ ក

េវៀរចកអេពើ រកកខម សមន នេធវើ។ ៤-ពហស ចច បចចេវ-

កខ វ ពចរ នវចេណះេចះដងរបសខលនថ ម អញបន

េរៀនសរតេចះដងេរចើន ជអនកដងខសដងរតវដងេហតលអេហត



រកក គរែតយកចេណះេចះដងេនះមកជយ ខលនឯងនងជយ

សេរងគ ះអនកដៃទ ជពេសសជយ របេទសរបសខលន។ កលេបើពចរ ដេចនះ កមន នេធវើអេពើបប។

លកខណៈៃនករពចរ ទង៤ែបបេនះ ជអជឈតតកសម

ឋ ន ែរបថយកខលនឯងជសម ឋ នកនងករពចរ មនេធវើអេពើបប។ កែនលងខលះេ ថ ហរ ែរបថខម សអេពើបបមន

នរបរពតតេធវើ។

២. េ កធបេតយយ ែរបថ យកេ កជធ គមន ន

េធវើអេពើ រកកេ យយកសងគមមនស ជធ ែដលមនលកខណៈ

ៃនករពចរ ៤ែបបគ ១-ព នរបរពតតេធវើអេពើ រកក

េរពះខល ចខលនឯងទេតៀនខលនឯងបន េហើយអេពើ រកកនឲយ

ខលនមនវបបដ រេកត រក យ ត យេរកយេ យ រែតក

ហសរបសខលនែដលបនរបរពតតកនលងមកេហើយ។ កលេបើព

ចរ ដេចនះ កបេងកើត ម រតរបងរបយតនមនឲយអេពើ រកក

េកើតេឡើងបន។ ២-ពរបរពតតេធវើអេពើ រកក េរពះខល ច

សងគមមនស ជពេសសេ កអនកសបបរសរះគន េទះបអេពើរកករបរពតតេធវើេ យគម នអនក ដងកេ យ។ ៣-ព ន

របរពតតេធវើអេពើ រកក េរពះខល ចមនេទសកនងបចចបបនន



ដចជេគចបេធវើេទសធងនរ ល មកហសរសប មចបប

របសរដឋ។ ៤-មន នរបរពតតេធវើអេពើ រកក េរពះខល ច

មនេទសកនងអនគតជត មនធល កេទេ យទកខកនងនរកជ

េដើម។

លកខណៈៃនករពចរ ទង៤ែបបេនះ ជពហទធ សម

ឋ ន គយកអនកដៃទឬសងគមមនស ខងេរកខលនឯងជសម

ឋ នកនងករពចរ មនេធវើអេពើបប។ កែនលងខលះ េ ថ

ឱតតបបៈ គខល ចអេពើបបមន នរបរពតតេធវើ។

៣. ធមម ធបេតយយ ែរបថយកធមជធ គមន នរបរពតត

េធវើអេពើ រកកេ យយកធមជធ។ ធមកនងទេនះ សេ យក

ពកយេរប នរបេ របសរពះពទធែដលជតពទធវចនៈ រមេ យ

េសចកតសេងខបមន៣យង គករ មមនឲយេធវើអេពើ រកក ឲយ

បេពញេសចកតលអ នងករជរះចតតឲយ អ តបរសទធ េ យពចរ

ថ ធមែដលរពះពទធសែដងេហើយ ជសចចធមនមនស

សតវែដលរបតបតតឲយេចញចកទកខ។ កលេបើមនជេនឿយង

មកនងរពះធមេនះេហើយ េទើបពរបរពតតេធវើនវអេពើ ែដល

ខសផលវធម។ ធមម ធបេតយយ ជចបបធមមជត កលែដលរក

េឃើញេ យរពះសមម សមពទធ ឯចបបផលវេ កេកើតេឡើងព



មនស របសរដឋនមយៗរពមេរព ងគន បេងកើតេឡើងស បសងគម

េរៀងៗខលន ពែមនជចបបមនករពត កលេឡើយ។ ចបប

ផលវធមមនករពតផង រេ ះទកខមនស សតវផង េហើយេនទ

កែនលង េនេពលេវ ក ចយកេទអនវតតបន។

ដេចនះ េបើមនស សតវយករពះធមជធ អនវតត មែតរពះធម

េនះ េគនងបនេសចកតសខចេរ ើនកនងជវភពបចចបបនន េហើយ

នងបនសេរមចរពះនពវ នរចចកទកខមនជតទកខជេដើមកនង

អវ នជត។

សមកយលរចឡថ អ ត ធបេតយយ បនដលអតតទតថភព

គករគតែតរបេយជនផទ លខលន ឬយកែតគនតខលនឯង មន

ត បអនកដៃទ ជគនតអតតេនមតដេចនះេឡើយ។ មពត អ ត

ធបេតយយ ែដលែរបថ យកខលនជធេនះ ជែផនកកសលេ យ

ពចរ នវខលនមនលកខណៈ៤យងដចេពលមកេហើយ មន

េធវើអេពើបបវញេទ ពែមនមននយ មនៈេលើកដេមកើងខលនឯង

ដេចនះេឡើយ។ ឯពកយថ េ កធបេតយយែដលែរបថយក

េ កជធេនះ ពែមនមននយថ សេរមចអវរតវយក មមត

ភគេរចើន មរបបរបជធបេតយយដេចនះេឡើយ។ េ កធប

េតយយ មននយថ មនេធវើអេពើបប េ យខល ចខលនឯងតះេដៀល



ខលន ខល ចអនកដៃទរះគន ខល ចចបបរដឋ កេទស ខល ចធល កេទ

េ យទកខកនងអបយភម៤មននរកជេដើម ដចបនេពលមក

េហើយវញេទ។ បនេសចកតថ ពចរ អធបេតយយធមទងប

ឬអធបេតយយ មយ ក ចឲយបគគលមនេធវើអេពើបប គ

អធបេតយយេនះមនលកខណៈលអទងបស បបគគលពចរ

មនេធវើអេពើបប ពែមនដចអនកខលះអធបបយខសអតថនយៃនធម

េនះកនលងមកេហើយេទ។



១៦- សនបនទ បពេសចកត ល ប

អព សនបនទ បពេសចកត ល បេនះ មនទស នៈេផ ងៗ

គន កនងទេនះ សមេលើកយកែតទស នៈពរមកអធបបយ បនទ ប

មក សមេលើកយកញណទស នវជជ របសរពះពទធ សន

មកអធបបយពនយលអពករពតៃន សនបនទ បអពេសចកតល បេនះ។

សស តទដឋ ជទស នៈមយែដលយលថ សតវ ល បេទ

ធល បេកើតជយង េនែតេកើតយងេនះ ដចជធល បេកើតមក

ជមនស ល បេទកេនែតេកើតមកជមនស ដែដល។ទស នៈ

េនះ េកើតេចញព សនរពហមណ ែដលយលថរប ងកយ

ល បេទ ចែណកចតតវញញ ណឬ តមន មភ សរសកត អ ត

ជភ បល រពលងជភ ែខមរ ព ល បេទេចញពរប ង

កយេទេកើតេទៀត េរប បដចផទះែដលរតវេភលើងេឆះ អនកមច ស

ផទះែតងែតេទក ងផទះថមេទៀតជធមម ។ េនះជទស នៈ

យលថ ចតតេទៀងមន ល បេទ មរប ងកយេឡើយ។ រពះ

ពទធបនបដេសធនវទស នៈេនះ េ យរពះអងគបញជ កថ

បនទ បព ល បេទ ចតតវញញ ណករលតេទជមយនងរបែដរ



េរពះចតតវញញ ណេកើតមនេ យេហតបចចយ យតនៈខង

កនងនងខងេរកបះគន េទើបេកើតវញញ ណ មនចកខវញញ ណ

ជេដើម។

ឧេចឆទទដឋ ជទស នៈមយែដលយលថ សតវ ល បេទ

សនយពេកើតេទៀត េរប បដចពករកខជតទង យ េបើ ងប

េទគម នបនតកេណើ តេទៀតេទ។ ទស នៈេនះ េរចើនេចញមកព

រកមវទយ រសតខងសមភ រនយម។ ទស នៈេនះ រពះពទធបន

រចនេចលេទៀត េ យរពះអងគេលើកយកេហតបចចយ គេបើេន

មនអវជជ ត ហ ឧបទននងកមម នងមនជវបកតេទ

េទៀត។

ញណទស នវជជ របសរពះពទធ សន

េនកនងគមពរសតតនតបដកពនយយថ សតវ ល បេទេកើត

េទៀតឬពេកើតេទៀតេទ ែតរពះពទធេលើកយកមល ឋ នមយស

ខនថ េកើតេទៀតឬមនេកើតេទៀតេនះ រសយេទេលើេហត

បចចយ េបើមនស សតវ េនមនអវជជ ត ហ ឧបទន កមម

សតវេនះេនបនតកេណើ តតេទេទៀត េបើអសេហតបចចយទង

េនះេហើយ នងឈបបនតកេណើ តតេទេទៀត បនដលរពះ

អរហនត។ េនកនងបដចចសមបបទធម នយយពេហតបចចយ



បេងកើតជផលបនតគន គអវជជ នឲយមនសងខ រ សងខ រនឲយមន

វញញ ណ រហតដលមនជតនឲយមនជ នងមរណៈ។ េដើមបយលអពបដសនធ េតើរតវបនតរេបៀប េនះ គរយលអពខណៈ

ចតតបចចបបនន គខណៈចតតែដលរតវបនតេទភពមយេទៀតេរកយ

េពលមរណភព ពខសគន ពខណៈចតតែដលេកើតរលតកនង

បចចបបននេនះេទ។ គម នចតតពកេណើ តែដលសថតេនជនចចេឡើយ

គចតតវញញ ណែដល ចេកើតេឡើង កេ យ រសយែភនករត

េចៀករចមះអ ត តកយនងមេន បះ រមមណខងេរក គរប

សេមលងកលនរសសមផស នងធមម (អវមយែដលចតតេ ងមកជ

រមមណ) េទើបេកើតចកខវញញ ណ េ តវញញ ណ ឃនវញញ ណ ជ ហ

វញញ ណ កយវញញ ណ នងមេនវញញ ណ។ ចះេបើ យតនៈ

ខងកនងទង៦ែដលសថតេនកនងកយែដលជរប បបេងកើត

វញញ ណបនរតវ ល ប េតើមនវញញ ណឯ ែដលសលេន

េចញេទេកើតេទៀត។ ចតតវញញ ណេនះ សមបជវតរសេនកនង

បចចបបនន កែតងែតេកើតរលតជនចចេទ ម រមមណេផ ងៗ។

មនស ល បគករអសដេងហើមេចញចលអសេភលើងធត អស

វញញ ណ គែលងដងខលន គរ យទងរបរលតទងនម

(េវទន សញញ សងខ រ វញញ ណ)។



េបើវញញ ណកនងខនធ៥េនះមនេទេកើតេទៀតេទ េតើអវេទេកើត

េទៀត? គមពរអភធមម បញជ កថ េទះបខនធ៥បនរតវ ល ប បែនត

កមមែដលខនធចសបនក ងបនកល យជវបកស បបដសនធេទភពខងមខេទៀត។ េបើជកមវចរសតវមនមនស ជេដើម

មននង ល ប ជវនចតតបនេ ងយកនមតតបនមតត មយ គ

កមមៈ កមមនមតត នង គតនមតត។ ខងអេពើជកសលេឃើញ

ដចខលនកពងេធវើទនរក សលនងអបរចតត បគគលេនះ ល បេទ

នងេទេ យសខកនងសគតភព។ ខងអេពើអកសល េឃើញ

ដចខលនកពងរបរពតតអេពើ រកកេផ ងៗមនសមល បេគជេដើម

បគគលេនះ ល បេទ នងេទេ យទកខកនងទគគតភព។ េបើបគគល

ចេរ ើនឲយេកើតជរបវចរជឈននងអរបវចរជឈន េបើឈនេនះ

មន ចេទ ល បេទនងេកើតជរពហមមនរបនងរពហមឥតរប។

ចែណកេ កតតរចតតដលថន ករពះអរហនតមនបនតកេណើ តជថម

េទៀតេទ។ សមមតមរណៈ ែរបថករ ល បេ យសនមត េរពះ

បនតកេណើ តតេទេទៀត។ ពកយថ បដសនធ មកព បដ ែរបថ

េឆព ះេទ សនធ ែរបថ ត ដេចនះពកយថ បដសនធ ែរបថ

បនតជតេឆព ះេទមខេទៀត។ កមម ជធមមជត កែតងភពជត

ឯវបកជតបដសនធ។ ផលវបក ែរបថវបករបសផល



គផលរមគន េរចើនបេងកើតបនជវបកស បបដសនធេទមខ

េទៀត។ ពកយែខមរថ មននង ចខយល ល ប ចតតចបបដសនធមន េរប បដចដងកវបកខនង មននងែលងេជើងេរកយ េ ង

េជើងមខឲយជបសន។ េរប បេនះរតវ បែនតកយលរចឡដច

សនរពហមណថមន តមនពេចះរលតេឡើយ។ កនងមលនទ

បញហ គមពរពទធ សនបនពនយលអពខនធចសទកទងេទខនធ

ថម េ យេរប បឧបមដចេភលើងចេងក ងែដលេឆះពកបលរពលប

រហតដលភល នងថជេភលើងចសពកបលរពលបកមនែមន

េរពះ េឆះដលភលេហើយជេភលើងេផ ង ែតនងថជេភលើងថមសទធ

ធកមនមន េរពះ េឆះតពេភលើងកបលរពលបមក។ រតង

េនះបញជ កថ ខនធថមេកើតមន េរពះ រសយខនធចស ែដល

រញរចនេ យកមល ងកមមឲយមនបដសនធតេទេទៀត។ េរប ប

ដចបគគលេចលដដ ៃដឈបេហើយ ែតចលនដដេចះែតមន

ចលនេទមខេទៀត ដចកមល ងកមមែដលបគគលបនក ងែតង

មនថមពលេទេ ងយកបដសនធ។ េរប បដចពនលករកខជត

ដះ រសយរគបចស ឬេរប បដចជរ នង ម មរបសរ

តរ េរប បដចជកមម ឯ ម មរ េរប បដចជតវបកជត

បដសនធ។ មវទយ រសតេពលថ រសត ចមនគភ គរសត



ែដលមនសបនមនសខភពលអ នងមនេមរបញនងេមរប

េឈម លជបគន បេណតើ រគន ចលេទកនងសបន។ រពះពទធ សន

នយយដេចនះែដរ ែតបែនថមក ត មយេទៀតេលើសវទយ រសត គ

សតវបនចបបដសនធផង។ ចែណក រពះអរហនតទង យ

មនរពះពទធជេដើម រលតខនធបរនពវ នេហើយ គម នបនតបដសនធជថមេទៀតេឡើយ េរពះរពះអងគបនកចតបងអវជជ ត ហ

ឧបទននងកមម ែដលេហតនឲយមនខនធ៥េចលអសេហើយ។



១៧- ទ ង តពមនកនងេ ក

ពទធភសតថ បគគលមនគបបេធវើបបកនងទ ង តេឡើយ

េរពះទ ង តពមនកនងេ កេឡើយ។ ពកយថ េធវើបបកនងទ

ង តកនងទេនះ សេ យកករេធវើបបមនឲយអនក ដង គេធវើអេពើ មយ ែដលទកទងនងករបះសទធអនកដៃទ កខបទ

បងមនឲយេគេឃើញ ឬមនឲយេគដងឮេរឿងេនះ គលចេធវើ ឬេរបើលបចកចចកលបែងវង ន មនពកយមយេ ថ កករ។

មផលវ ចរក កររបរពតតេធវើអេពើ រកករគបយងរបស

មនស េបើគម នេគដងឮ គម នេគេឃើញជ ក គម នវតថជ

ភសត ង ឬ មខលនពទទល រភពេទ ត ករមន ច

កតឲយមនេទសេឡើយ េរពះមនមនភសត ង។ ចែណក

ចបបផលវធម ឬចបបធមមជតវញ អនករបរពតតអេពើបបរែមងេ

ហមងចតតេ យខលនឯងរចេទេហើយ មនសខនេនេលើអនកដៃទ

ដងឮេឡើយ។ េបើអនកដៃទពដងឮ កអនករបរពតតេធវើអេពើបប

រែមងេកត រក យចតត នងទទលផលបបកនងេពល មយព

ខនេឡើយ។ បបនងបណយពែមនសថតេនេលើករេជឿឬមនេជឿ

េឡើយ ែតរតវសថតេនេលើអេពើែដលេគេធវើ េបើេគេធវើអេពើែបប



ែតងបនផលែបបេនះ េធវើបបបនបបេធវើបណយបន

បណយ។ េនះជេហតផលរបសចបបធមមជត ែដលមនចលន

កមមនងផលរបសកមមរបរពតតេទេ យខលនឯងជសវយរបវតត។

អេពើរគបយងែតងមនផល ពមនអេពើ មយេកើតេឡើង

េ យគម នផលេនះេឡើយ។

រពះពទធេរប នរបេ មនស សតវ កឲយេធវើអេពើបប េទះប

កនងទកបងកេ យ េរពះអេពើបប ែតងែតផតលផលជទកខ។

រពះពទធមនរពះនមថ អរហ េរពះរពះអងគឆង យចកសក

សរតវ េពលគកេលស ជអនកមនមនទកបង គរពះអងគមន

េធវើបបកនងទកបង េរពះឫសគលែដលនឲយ ងបបកមម

រពះអងគបនលះបងអសេហើយ។ េបើសងគមមនស ជពេសស

សងគមែខមរនសក នងអនវតត មពកយេរប នរបេ េនះឲយបន

មតចត នងបនទទលេសចកតសខសងបពខនេឡើយ េ យ

រមនស មន ងអេពើបបេ យករេបៀតេបៀនគន ។ អនក

ែដលេធវើអេពើបបេ យមនដងថបបកត អនកដងេហើយេនែត

របរពតតេធវើកត ែតងែតទទលផលៃនបប នងេធវើឲយសងគមមនស

ទទលេរគះថន ក។ រពះពទធបនពនយលមនស ឲយេឃើញេទស

ៃនអេពើបប រហតខល ចមន នេធវើ។ េបើពចរ មនករត



ខពស េដើមបបនថយបនតចមតងៗនវករមនេធវើអេពើបប គពចរ

នវភពមនេទៀងៃនអវទងអស រមទងខនធ៥របសខលនផង។

របសអវមយកនងេ កពែមនេនដែដលេទ វតថមយេកើតមនកនង

ៃថងេនះ ពែមនដចរបសែដលេកើតមនពម លមញេទ េហើយក

ពដចជរបសអវមយ ែដលនងេកើតេឡើងកនងៃថងែសអកែដរ េនះជ

ធមម ៃនរបសែដលេកើតេឡើងកនងេ ក ែដលជអនចច ធម។

រពះពទធរ សដងធម េឃើញអេពើបបនងបណយ មនេហត

ផលកនងខលនរបស ែដលមនលកខណៈផទយព សនដៃទ

ែដលេពលថ បណយបបគណេទសនងរបសអវៗទងអស

េកើតេឡើងពរពះ ទេទព ពែមនេកើតេឡើងអពអេពើផទ លខលនេទ។

ករេពលេនះ ព ចមនអវបញជ កបនថជករពត ម

លកខណៈវទយ រសតេទ។ រពះពទធ សនសែដងថ អេពើរប

កបេ យេចតនលអ រកករបសមនស សតវេនះឯង ជធមម

ជតែបងែចក សនរបសមនស សតវពែមនរពះ ទេទពេទ។

េបើលអ រកកសថតេនេលើរពះ ទេទពពតែមន េយើងរតវែតឲយ

តៃមលឬសរេសើរគណរពះ ទេទពចេពះេហតករណលអេកើត

េឡើង បែនតេយើងរតវែតផតនទ េទសរពះ ទេទពចេពះេហត

ករណ រកកេកើតេឡើង េនះេទើបយតតធម េរពះអវ? េរពះថ



េបើមន កេទសដលរពះ ទេទព ែដលេធវើឲយមនស េ ក

មនទកខេទ េនះជអេពើអយតតធមខល ង សមកេលើមនស

មនទកខ េនះជអេពើអយតតធមខល ង សមកេលើមនស

េ កែដលជអនកទនេខ យ េហើយេតើអនក របគលអ ច

ផត ចករេនះដលរពះអងគ? ពទធ សនេពលរសប មចបប

ផលវ ចរកសពវៃថង គេគសរេសើរគណដលមនស

ែដលេធវើរតវ េហើយេគផតនទ េទសដលមនស ែដលេធវើខស

រេ ភសទធមនស ។ ដចបនេពលមកេហើយនវពទធភសតថ

បគគលមនគបបេធវើបបកនងទ ង តេឡើយ េរពះទ ង ត

មនមនកនងេ កេឡើយ គរពះពទធសែដងអពេចតន

រកកផលវចតត េបើចតតមនេចតន រកកេហើយ រតវេ ហមង

េ យខលនឯង េហើយអេពើបបកមមរគបយងកេកើតមនេឡើង

េ យ រចតតេ ហមង េហើយផលៃនអេពើបបជទកខកេកើត

េឡើង ខលនឯងដងខលនឯង មនសខនេនេលើអនកដៃទដងឬពដង

េឡើយ។



១៨- ករចលរពះវស របសភកខសងឃ

រដវវស ជរដវេភល ង រពះភកខសងឃពបកេធវើដេណើ រពកែនលង

មយេទកែនលងមយ េទើបរពះពទធមនពទធ ញញ តឲយភកខសងឃេន

ចរពះវស េនទវតត មយេដើមបេរៀនសរតធមវនយនងអបរ

ចតត េហើយងយរសលឲយពទធបរសទទនកបរងេ យបចចយ៤

ផង។ កែនលងខលះនយយថ រដវវស ជរដវេធវើែរសចករ រពះ

ភកខសងឃនមនតចះេឡើងែតងែតជនសនទងរបសេគ េ យមន

កររះគនពអនកែរសចករ េទើបរពះពទធមនពទធ នញញ តឲយភកខសងឃចវស រហតចបរដវេភល ង។ េបើយកនយេនះជេគល

ករចរពះវស កែនលងដៃទេទៀត ែដលគម នេធវើែរសចករ ពចបច

ចលវស េទ។ ដេចនះ គរស ង មេគលខងេដើមេទើបសម

រមយជង គរដវេភល ងរពះភកខសងឃពបកេធវើដេណើ ររកបចចយ៤

មនករពបកកនងករនមនតបណឌ បរតជេដើម េហើយេបើេនរសក

ែរសចករផង អនករសកេចញេទេធវើករ ងពរពលម ព ច

មនេពល កបរត មេពលេវ បន ដេចនះេបើរពះសងឃច

វស មយកែនលង េគរសណក កេវនគន មយរកមមតងៗ របេគន

ចងហ នចេពះរពះសងឃរហតេចញរពះវស េរពះរពះសងឃជ

ននពទធកលពសវគងេនមយកែនលង េរចើនេធវើដេណើ រពកែនលង



មយេទកែនលងមយ។ បនទ បពមនពទធ នញញ តមក ករចលរពះ

វស ជកចចមយចបចរបសរពះភកខសងឃេរៀង លឆន េហើយ

ជឱកសឲយរពះសងឃសក េរៀនសរតធមវនយនងចេរ ើន

សមថៈនងវបស នផង។ ភកខសងឃរតវចវស េនវតត មយ

ចនន៣ែខ ចប ងពៃថង១េ ចែខ ធ េបើែខមនអធកមស

គេលើកែខ រតវចលេនែខទតយ ធ។ ឯ មេណរ េទះប

គម នែចងកនងរពះវនយថឲយចវស ករតវចលវស ជមយរពះ

ភកខសងឃែដរ។ ចែណក ឧបសកឧបសកជរគហសត ែដល

មនសទធ រជះថល កនសល៨ សល១០ ឬេធវើបដ រយឧេប

សថ ក ចចលវស ដ លគន នងភកខសងឃែដរ េដើមបប

េពញកចចជកសលេនះ។ សមបសតវបក បក នងសតវលអតជ

ពកខលះ េនសមងមយកែនលងេនរដវេភល ងែដរ េ យ សន

េសប ងទកជមន។

េនយបៃថង១៥េកើតែខបឋម ធឬែខទតយ ធមន

ចលរពះវស មយៃថង ពទធបរសទបននគន េទវតតរមអនេមទ

នជមយរពះភកខសងឃែដលចលរពះវស មនករែហេទៀន

រពះវស ត បរពះសងឃចេរ ើនរពះបរតតនង ត បេទសន។ េន

រសកចករែដលគម នេភលើងអគគសន េគទញេរបងកតរបេគនរពះ



សងឃទកស បអជបភលកនងករសក េរៀនសរតេនេពលយប។

េនេពលេនះេគរបេគនេរគ ងបរកខ រមនសពត ដកឬសពត

ងតទកេភល ងជេដើម ស បទនកបរងរពះសងឃកនងេពលចល

រពះវស ។ លះរពកេឡើងៃថង១េ ច េគេធវើពធ បបរត េវរ

ចងហ នរបេគនរពះសងឃ លះដលេពលយបៃនៃថងដែដល េទើប

រពះភកខនង មេណរសរតកណតចលរពះវស ។

កនងរយៈកល៣ែខអឡងចលរពះវស េនះ វតតខលះមនពទធ

បរសទេទសក េរៀនសរតរពះពទធ សននងអបរចតតេ យ

សមថៈនងវបស នកមម ឋ ន នង កេវនចងហ នរបេគនរពះ

សងឃ។ ចែណករពះសងឃកមនកមមវធសក ធមវនយនងអបរ

ចតតែដរ។ រយៈេពលចលរពះវស េនះ េបើមនកចចដចជេទជយ

រមង បអធករណរបសភកខសងឃកនងវតត មយែដលបរងែបកគន

េទថវ យបងគរពះឧបជឈយ េទសរសខទកខម ប ែដលជ

េញម េគនមនតេទេទសន េទទទលភតតជេដើម រពះភកខសងឃ

ចេចញពវតតបនចនន៧ៃថងនង៦ រត េ យរតឡបមកវតត

វញឲយភលេនវតតេដើមវញេនយបទ៧ េ ថ េលើកស ត ហៈ។

រពះសងឃែដលបនចវស រគបៃរតមសគរគប៣ែខ ច

ទទលរកលរគងនងអនេមទនកឋនបន េ យ នសង



ៃនករចលវស េនះ។ មយងេទៀត ករចលវស េនះមនរប

េយជនជពេសសដលភកខ មេណរកនងករសក ពគន េទ

វញេទមកនវធមវនយ េហើយជយ រះគនគន េទវញេទមកកនង

នយ ថ បននវេទសកហសខសឆគងេហើយែកលអឲយរតវ ម

ធមវនយវញ។

េរប បមកផលវ ចរកវញ រគ រមយឬសងគមមយ

ែដល ចរសេនជមយគន បន លះរ ែតសថតេនេរកមអ

ចចបបមយ ែដលរតវេគរពទងអសគន េបើមនករខស

ឆគងបនតចបនតច គរមនអធយរសយអតឱនឲយដលគន េទវញេទ

មករបកបេ យេម ត ធមជរេបៀបសជវធម។ មធមម េបើមនកររេ ភចបបរបេទសដធងនេទើបេធវើ មកហស កដចគន

នងរពះសងឃ េបើមនកហសកនងរពះវនយកេធវើ មកហស

ែដរ។ រពះសងឃរពះពទធ សនរសេនជមយគន បនសខ

រសលេ យ រេគរព មរពះវនយែដលរពះពទធបនបញញតតមក ជពេសសរសេនបនសខរសលកនងរយៈកល៣ែខកនង

អឡងចលរពះវស េនះ។



១៩- បណយអទក សពះរពះែខ បែណត តរបទប

១. បណយអទក េគេធវើេនៃថង១៥េកើតែខកតតក បែនតេគេធវើ៣ៃថង គៃថង១៤,១៥េកើតនងៃថង១េ ចែខកតតក។ ពធអទកេគេធវើេនរគបទកែនលងពជននេដើម ពធេនះេរចើនេធវើរហត៣ៃថង បែនត

កែនលងរបរពធពធដសខនគេនទេនលចតមខៃនទរកងភនេពញ។

ជននេដើម ទកែដលរតវរប ងមន៣០គែដលបនេរជើស

េរ ើសពវតតននកនងេខតតទង យៃនរបេទសកមពជែដលេន

ជតមតទេនល។ េនេពលរប ងមនេភលងពណពទយេលងេន

មខដ កែផ។ េនេពល ង ច របជពលរដឋនងអនករដឋករ

បនមកជបជគន រងចេមើលកររប ងទកេនះ។ ចែណក

រពះម ក រតកបនចលរមកនងពធេនះែដរ។ េនេពលយប

មនអជរបទបជវ េនដ កែផនងេន មទកកបល

នន។ ជមយគន េនះ មនបែណត តរបទបែដលរចនេ យរប

ភពកបរកបចេផ ងៗចរមះេ យេភលើងអគគសនរគបពណេទ

មរកសងនងសហរគសនមយៗ។ របទបទងេនះបន

េរៀបចេនេលើទកកបលតចៗ ែដលរតវកបលធៗសេ ត ង

មករបជគន េនទេនលចតមខដ កែផ។ េនេវ ពកក ត ល



អរធរតរហតដលភល មនេរច ងចេរម ងសរក ទេ យរកម

នរកដរេ យេភលងមេ រពណពទយ។

២. បណយសពះរពះែខ កដចជទកទងនងពទធ

សនេ យេធវើេនៃថង១៥េកើតែខកតតកេនះែដរ។ េ យមន

េសចកតដ លថ កលរពះេពធសតវេយងយកកេណើ តេកើត

ជសតវទន យេនៃថងេពញបណមបនរកេឡកេឃើញរពះចនទ

េពញវង កមនចតតរជះថល ចង កទនជវត។ េពលេនះ

រពះឥនទបននមតតេធវើជរពហមណចសមន កមកស ចទន យ

េពធសតវេដើមបបេពញទន។ េពលទន យេពធសតវេ ត

ចលេភលើងៗរតវរលតអស។ េឃើញេហតអ ច រយដេចនះ ឥនទ

រពហមណកេ ះេទយកែកវមេនស ១ដេទគររបទន យ

កនងវងរពះចនទេនះេទ។ រសយេរឿងេនះបនជអនកខលះេពល

ថ េឃើញដចជរបទន យេនកនងវងរពះចនទ។ ករេគរព

រពះចនទឬសពះរពះែខកមនតមករហតមកដលសពវៃថងេនះ។

ករសពះរពះែខ កលពេដើមេគេធវើេន កយមនេចតយ គេគេធវើពៃថង១៤ដល១៥េកើតែខកតតកជៃថងេពញបណម។ េរគ ងសកត រ

បជគអបកេចកដងស បថវ យរពះែខនងថវ យរពះរបេពធ

សតវែដលសថតេនកនងវងរពះចនទ។ េពលជមយគន េនះ មន



អជេទៀនធបថវ យរពះរតនរតយនងនកដលេទវ ។ មវតត

មខលះេន មេខតតនងជនបទកមនេធវើពធេនះែដរ។ ករេធវើបណយអទក បែណត តរបទប សពះរពះែខេនះ ជពធទេនៀម

ទមល បរបសែខមរស បចងភជ បចតតគនតឲយសបបយរក យជ

មយគន ។

៣. បណយបែណត តរបទប មទេនៀមធមម អនក

រសកេនរបេទសកមពជែតងេធវើពធបណយបែណត តរបទបេនៃថង

ប រ េចញរពះវស របសរពះសងឃ បែនតេន ជធន រពះ

ម ក រតែតងរបរពធេធវើពធេនះរមជមយពធអទកសពះរពះ

ែខនងអកអបកែដល បបញច លកនងពធទវ ទសមសនងេរឿងន

ទន។ េរឿងបណយបែណត តរបទប កនងគមពររពះៃរតបដកៃនពទធ

សនពេឃើញមននយយេទ បែនតមនេឃើញកនងេរឿងេរពង

ែខមរ។ េរឿងេនះមននយយទកទងនងពទធ សន។ មន

េសចកតដ លថ េនខងេដើមៃនភទទកបបេយើងេនះ មនសតវ

ែកអកសញេឈម លបនបេញចញពងបន៥ ែតពងទងេនះបន

ធល កចះកនងទកេ យខយលពយះ។ ែកអកសញេញលបនយ

េ កេបកខលនរហត ល បេ យ ត យពងរបសខលន េហើយេទ

េកើតជរពះឥនទកនង ថ នសគេទវេ ក។ ចែណកពងទង៥



េនះ បនធល កេនកនងក ត បៃដៃនសតវទង៥គ មន េសតច

នគ អេណតើ ក េគនងខល បនេរ ើសយកេទចញច ម រ បែតេកើត

មកសទធែតមនស របសទង៥។ កនទង៥បន ម ប

ជសតវេទ ងកសលេដើមបឲយបនរ សជរពះពទធេរៀងៗ

ខលន។ សតវទងេនះកបនអនញញ ត បែនតបនេធវើសណមពរថ

េបើកនេចញេទក ងពទធភមបនរ សេពល សមេផញើ

េឈម ះរបសេយើងឲយេទជបនងេឈម ះរបសអនកផង។ េរឿងេនះ

មនេឈម ះដចគន នងរពះនមរពះពទធ៥រពះអងគែដលបន

រ សកនងភទទកបបេនះគ កកសេនធ ែរបថ មន,

េកនគមេន ែរបថ នគ, កស េប ែរបថ អេណតើ ក,

េគតេម ែរបថ េគ, នង រពះស រយេមេតតយយ ែរបថ

ខល ។ ែថលងពមណពទង៥បនជបគន េនកែនលងមយេ យមន

េគលបណងដចគន កសគន េធវើជបងបអន េហើយជែជកគន រកម

ប េដើម។ ែកអកសញេឈម លជម ប ែដលបនេកើតជ

រពះឥនទនងរពះអគគមេហសេនះ កចះមកដ លេរឿងេនះ

របបដលមណពទង៥ថ ម ប េដើមរបសអនកគេយើងេនះ

ឯង ែដលពមនគជសតវែកអកសញេឈម ល។ រពះឥនទនងអគគម

េហសបនផត ថ េបើកន លគន នក លយេយើង ចងបជអវ



ដលេយើងទងពរនក ចរកនគសែខវងេជើងែកអកេនរគបវតថ

ែដលជសែណនេនះេហើយឧទទសដលេយើងេទ។ មណព

ទង៥បនបសជ បស េហើយបនគសេជើងែកអកេនេលើវតថសែណន ែសនរចកបែណត ត មែខ ទកហរេទ េដើមបបជែកអក

សញេឈម លរហតជបជទេនៀមមកដលសពវៃថងេនះ។ ម

ចសប ណេពលថ េរឿងេនះដករសង មេរឿង រ ត ែកអក

សែដលជ រ ត មនមកយរេហើយ ដចគន នងគមពររតន

សេរងគ ះនងគមពរពទធវង ។ ចេពះេរឿងបែណត តរបទបេនះ

មមតអនករសកខលះស ងថ េគេធវើពធបែណត តរបទបេនះ

េដើមបឧទទសបជចេពះ ម មរពះពទធបទនងរពះចងកមែកវ

ែដលរបត ថ នេននពភពនគ។ ខលះថ ករបែណត តរបទប

េនះ គឧទទសចេពះរពះច មណេចតយែដលសថតេន ថ ន

ៃរតរតង ។ ចេពះេរឿងែកអកសញេឈម លែដលថជម ប

េដើមរបសរពះពទធទង៥រពះអងគកនងភទទកបបេហើយថជេរឿងន

ឲយេកើតករបែណត តរបទបេដើមបឧទទសដលសតវែកអកស ែដល

ចតថជេរឿងមនេហតអ ច រយែដលព ចេជឿបនកេ យ

កចតទកជវបបធមកល យជរបៃពណរបសែខមរកនងករបែណត ត

របទបេនះ។



ប ត បណយទង៣របេភទេនះ បណយអទកមនរបជ

របយជងេគេរពះមនសកមមភពរសរេវ ើក េហើយអនកេមើលចប

រមមណខល ងរតងេគចងដងទក ឈនះទក ចញ។ ទក

ែដលរប ងគន េនះ លះេពលេរកយៗមកេទៀត មន បរយគ

េហើយេគឲយេឈម ះទកេផ ងៗគន េទ មរកមនមយៗ។ មន

នងចបរប ង មនរកមទកខលះ េគសពះនករលកដលរគ

េដើមបឲយទកេគមនជយជនះ។ េពលរប ងមនដរយតៃរនត

េលងកដរ យជមយអនកេធវើអ ថ ធបបយផង។ េទះបរបវតតៃនពធបណយទងបេនះ មនេរឿងទកទងនង សនរពហមណ

ខលះកេ យ កពធបណយទងបេនះកល យជរបៃពណដមនរប

ជរបយរបសរបជពលរដឋែខមរេទេហើយ។ ពទធ សនរគន

ែតឲយេយបលថ អេពើរគបយងែដលមនរបេយជន គជ

អេពើបណត ះ គណធម នង មគគធម។

dhamma teaching part v

Documents