11

Generalni nivelman: merenje visinskih razlika u nivelmanskoj mreži radi izračunavanja nadmorskih visina repera

Detaljni nivelman: merenja na terenu radi izračunavanja nadmorskih visina detaljnih tačaka

Osnova za detaljni nivelman – razvijena nivelmanska mreža

Generalni nivelman – veća tačnost

Detaljni nivelman – manja tačnost nadmorske visine

22

Detaljna tačka – karakteristična tačka na terenu (za detaljni nivelman ne mora biti ista kao i za snimanje terena), reprezentuje teren u visinskom smislu.

Podela detaljnog nivelmana

•Detaljni nivelman rasutih tačaka

•Detaljni nivelman pravilnih geometrijskih figura

•Detaljni nivelman po pravcima

•Detaljni nivelman podužnog profila

•Detaljni nivelman poprečnih profila

33

Detaljni nivelman rasutih tačaka

Primenjuje se kada je potrebna visinska predstava terena koji je prethodno snimljen ortogonalnom metodom. Na skici snimanja se biraju snimljene detaljne tačke radi odreñivanja njihove nadmorske visine.

44

Detaljni nivelman pravilnih geometrijskih figura:

Primenjuje se kada je potrebna visinska predstava terena za objekte ili radove na odreñenoj površini (parking, ravnanje zemljišta za zalivni sistem i sl). Formira se mreža pravilnih geometrijskih figura (kvadrat, pravougaonik, trougao). Nekom od metoda se snime osnovne tačke mreže, a položaj ostalih tačaka se dobija na osnovu dimenzija pravilnih geometrijskih figura

25m

25 m

A(Y,X)

12

34

56

78

B(Y,X)

910

55

Detaljni nivelman po pravcima

Primenjuje se kada je potrebna visinska predstava terena na odreñenoj površini. Odaberu se karakteristične linije, dužkojih se snimaju kote detaljnih tačaka. Potrebno je odrediti koordinate krajnjih tačaka, a položaj detaljne tačke se dobija umeranjem.

A(Y,X)

B(Y,X)

C(Y,X)

D(Y,X)

E(Y,X)

F(Y,X)

0.00

15.36

32.06

48.33

61.05

70.99

12 3 4

66

Detaljni nivelman podužnog profila

Primenjuje se kada je potrebna visinska predstava terena za snimanje ili projektovanje linijskih objekata (kanal, saobraćajnica, dalekovod). Trasa je definisana temenima (prelomnim tačkama) a detaljna tačka je definisana stacionažom.

T1(Y,X)

T2(Y,X)

T3(Y,X)

T4(Y,X)

0+000

0+567

1+025

1+533

2+244

77

Detaljni nivelman poprečnih profila

Primenjuje se kada je potrebna dopuna snimanja poprečnog profila. Snima se uzan pojas levo i desno od linije podužnog profila. Tačka je definisana stacionažom i odstojanjem od trase.

0.00

3.26

7.15

9.65

11.03

17.27

0.00

4.05

9.13

10.39

18.88

0+528

12

3

4

56

7

8

9 10

88

Način odreñivanja nadmorske visine tačaka je kod svakog tipa isti, razlika je u položajnom definisanju detaljnih tačaka

Merenje počinje na datom reperu

Merenje se završava na drugom datom reperu ili na istom reperu

Ako je područje sa detaljnim tačkama udaljeno od repera, postavljaju se vezne tačke (ovaj deo merenja je identičan generalnom nivelmanu)

Na osnovu izmerenih visinskih računaju se visine veznihtačaka (primenjuje se isti postupak kao kod izravnanja nivelmanskog vlaka)

99

R1

a

b

R2

NNP

HR1

Ha

Hb

HR2

lR1

l'a

l'b

lR2

la

bl

1 1R ah l l∆ = −

2 'a bh l l∆ = −

3 2'b Rh l l∆ = −

2 1h R Rf H H h∆ = − − ∆∑

i

hh i

fv d

d∆

∆ =∑

11 1a R hH H h v∆= + ∆ +

22b a hH H h v∆= + ∆ +

32 3R b hH H h v∆= + ∆ +

Računanje nadmorskih visina veznih tačaka

1010

Postavljanjem veznih tačaka na pogodnim mestima, instrument se postavlja tako da se može očitavati letva na detaljnim tačkama.

Na veznim tačkama se letva stavlja na papuču i čita se na mm

Na detaljnim tačkama se letva stavlja direktno na teren i čita se na cm (manja tačnost)

Sa jedne stanice se mogu očitavati više detaljnih tačaka

1111

a

b

NNP

Ha

Hb

l'abl

ldt

dtH

Hv

dt

' 'v a aH H l= +

"v b bH H l= +

' "

2v v

v

H HH

+=

i idt v dtH H l= −Kontrola:

*i idt v dtH n H l= −∑ ∑

1 1dt v dtH H l= −

2 2dt v dtH H l= −. . .. . .. . .

Računanje kota detaljnih tačaka:

1212

Izrada planova – kartiranje detalja

•Klasično:

•Veliki koordinatograf

•Ortogonalni koordinatograf

•Polarni transporter

•Na računaru (CAD programi)

1313

Veliki

koordinatograf

1414

Klasično kartiranje

Bez obzira na metodu snimanja, na listu papira se nanosi kvadratna mreža, najbolje velikim koordinatografom. Zatim se na osnovu koordinata nanose trigonometrijske, poligonske i linijske tačke.

Ako su sračunate koordinate detaljnih tačaka, i detaljne tačke se mogu nanositi pomoću velikog koordinatografa.

Ako nisu sračunate koordinate detaljnih tačaka, detaljne tačke se nanose ortogonalnim koordinatografom(ortogonalna metoda) ili polarnim transporterom (polarna metoda

1515

Polarni transporter - koordinatograf

1616

Ortogonalni koordinatograf

1717

Na osnovu skice, na planu se vrši spajanje kartiranih detaljnih tačaka, iscrtavaju se topografski znaci, ispisuju nazivi i oznake itd.

Pri kartiranju se vrši kontrola, na osnovu kontrolnih odmeranja (frontovi, transferzalna odmeranja), izmere se razmernikom rastojanja izmeñu kartiranih tačaka i uporedi sa izmerenim na terenu.

1818

Izrada planova na računaru

Koriste se CAD programi (najpoznatiji je AutoCad). Tačke se nanose putem njihovih koordinata ili se importuju iz neke datoteke (npr. koja je formirana pri snimanju totalnom stanicom)

Na računaru se vrši spajanje detaljnih tačaka, iscrtavanjetopografskih znakova, ispisivanje naziva

1919

2020

2121

Papirni plan se dobija štampanjem na ploteru.

Papirni plan je tek jedan oblik u kome se može koristiti plan u digitalnom obliku.

Prednosti digitalnog oblika:

•Nema greške kartiranja i digitalizovanja

•Organizacija podataka po slojevima

•Štampanje u različitim razmerama

•Projektovanje na digitalnim podlogama

•Lakša distribucija

•Osnova za GIS

U državnoj geodetskoj upravi je u toku proces prelaska sa klasičnih planova na Digitalni geodetski plan (DGP)

2222

Interpolacija izohipsi

Izohipse na topografskim podlogama se dobijaju na osnovu kota detaljnih tačaka.

Postupak nalaženja preseka izohipse sa linijom koja spaja dve detaljne tačke se naziva interpolacija izohipsi.

Izohipse se mogu interpolisati samo na onim linijama duž kojih je jednolik pada terena (prilikom snimanja terena ove linije se naznačavaju na skici)

2323

Načini interpolacije izohipsi

•Grafička interpolacija

•Mehanička interpolacija

•Analitička interpolacija

•Softveri za interpolaciju izohipsi

2424

Grafička interpolacija

2525

Mehanička interpolacija

2626

Analitička interpolacija'

'i i ab

x x D

h h h= =

∆ ∆ ∆

iab

Dx h

h= ∆

∆

' iab

Dx h

h= ∆

∆

A(Ha)

B (Hb)

I (Hi)

x

x'

D

∆

∆

hi

h'i

∆Hab

HaHb

NNPB' A'I' xx'

D

2727

Digitalni model terena

Skup tačaka na odreñenom području definisanih sa Y, X, H predstavlja osnovu za izradu digitalnog modela terena (DTM)

•DTM (Digital Terrain Model) predstavlja površinu terena bez vegetacije, objekata i drugog

•DEM (Digital Elavation Model) teren sa vegetacijom, objektima i drugim što postoji na terenu

•TIN (Triangular Irregular Model) – drugačiji način dobijanja DTM (vektorski) preko mreže nepravilnih trouglova

2828

DTM:Generiše se mreža tačaka, ravnomerno rasporeñenih (tačke se nalaze u temenima parvougaonika), za koje se interpolišu visine. Model se može vizuelno posmatrati kao rasterska slika sa pikselima obojenim prema dobijenim visinama (GRID)

2929

3030

1500

1770

1850

2000

2150

2300

2450

2600

2750

2900

3050

Front Range, Colorado

3131Southwest Corner of the

Morrison Quadrangle, Colorado

3232

RAZMERA 1:2500

3333

900 3275 5650 8025 10400

Easting

8100

10400

12700

15000

17300

19600

21900

Nor

thin

g

Mt. St. Helens

3434

Izvori podataka za izradu DTM

•Geodetsko snimanje na terenu - najdetaljnije ali ujedno i najduže traje i najskuplji postupak

•Fotogrametrijsko snimanje – mora se koristiti stereofotogrametrija

•Lidar

•Satelitski snimci – stereofotogrametrija

•Digitalizacija sa postojećih karata i planova – treba proveriti kvalitet podloga koje se žele digitalizovati.

3535

Šta se može dobiti iz DTM:

•Nagib – generiše se slika sa pikselima različito obojenim u zavisnosti od nagiba terena

•Ekspozicija - generiše se slika sa pikselima različito obojenim u zavisnosti od toga na koju stranu sveta je nagnuta površina koja se prikazuje

•Senčenje - generiše se slika sa pikselima različito osenčenim u zavisnosti od toga kako je površina osvetljena izabranim izvorom svetlosti

•Vidljivost - generiše se slika sa pikselima različito obojenim u zavisnosti od toga da li su neke površine vidljive sa odabrane tačke

3636

•Zapremine – mogu se sračunati zapremine iznad ili ispod definisane ravni do površine terena

•Podužni i poprečni profili

•Izohipse

3737

Nagib terena (Slope)

3838

Ekspozicija (Aspect)

3939

Senčenje (Hillshade)

4040

Vidljivost sa neke tačke (Viewshad)

4141

Izohipse (Contours)

4242

TIN:

•Digitalni model terena predstavljen mrežom nepravilnih trouglova.

•Interpolacija se vrši po stranicama trouglova

4343

Digitalizacijaizohipsisa postojeće karte

Formiranje TIN

Interpolacija izohipsi

Odreñivanje nagiba (zelena boja je ravan teren)