dasar infksi prst
TRANSCRIPT
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 1/81
KULIAHKULIAH
PARASITOLOGIPARASITOLOGI
Bagian Parasitologi
Fakultas Kedokteran danKesehatan
Universitas Muhammadiyah Jakarta
Tjahaja Haerani
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 2/81
Pendidikan parasitologikedokteran
meliputi:
I. Helmintolgi kedokteran
II. Protozoologi kedokteran
III. Entomologi kedokteran
IV. Imunoparasitologi dan
Imunodiagnosis penyakitparasit
Dasar-dasar infeksiparasit
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 3/81
I. Helmintolgi kedokteran
1. Nematoda td:a.Nematoda usus
b.Nematoda Jaringan
2. Trematoda
a. Trematoda ususb. Trematoda hati
c. Trematoda paru
d. Trematoda darah
3. Cestoda a. Pseudophyllidea
b. Cyclophyllidea
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 4/81
NEMATODA
Nematoda usus
Ascaris lumbricoides
Trichuris trichiura
Ancylostoma duodenale
Necator americanus
Strongyloides stercoralis
Oxyuris vermicularis
Trichinella spiralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 5/81
NEMATODA USUS
Manusai merupakan hospesbeberapaNematoda usus.
Sebagina besar menyebabkan:“masalah kesehatanmasyarakat”di Indonesia
Spesies Nematoda usus yangditularkan melaluitanah disebut”Soil tranmitted
Helmints” (STH)
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 6/81
Spesies Nematoda usus yangtermasuk STH adalah:
Ascaris lumbricoidesTrichuris trichiuar Ancylostoma duodenaleNecator americanus
Strongyloides stercoralis
Yang tidak termasuk STH
adalah Oxyuris vermicularis
Trichinella spiralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 7/81
Ascaris lumbricoides
Hospes : manusia
Penyakit : askariasisPenyebaran : kosmopolit
Morfologi
Cacing betina: 22-35 cm, ekor runcing
Cacing jantan: 10-30 cm,ekor melingkar
mempunyai spikulum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 8/81
Telur Ascaris lumbricoides
Telur: Telur tidak dibuahi : 90 x
40 mikron Telur dibuahi : 60 x
45 mikron Telur decorticated
Telur matang(bentuk
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 9/81
lumbricoides
Telur infektif tertelan→menetas di
usus halus →larva,menembus dinding usus→pembuluh darah
→ jantung → paru-paru→ ke dindingalveolus →
rongga alveolus → bronchiolus → bronchus→
trachea→
faring (nimbulknrangsangan)
penderita batuk →larva tertelan keesofagus → ke
usus halus → cacing dewasa
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 10/81
Daur hidup Ascarislumbricoides
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 11/81
Patologi dan gejala klinisLarva : Sindrom Loeffler larva di
paru-paruBatuk, demamEosinofiliaFoto thoraks: tampak infiltrat
Menghilang dalam 3 mingguCacing dewasa:
Infeksi ringan:
mual,anoreksia,diare/konstpasi
Infeksi beratmalabsorbsimemperberat
malnutrisi
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 12/81
Patologi dan gejala klinis
Efek serius bila cacing menggumpal
dalam usus terjadi:Obstruksi usus (ilerus).
Pada keadaan tertentu cacingdewasa dapat
mengembara ke:
- saluran empedu
- apendiks
- bronchusdan menimbulkan keadaan gawat
darurat->
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 13/81
Cara infeksiMenelan telur matang berisi
larva(bentuk infektif)
Diagnosis- menemukan telur dalam tinja- cacing dewasa darimulut,hidung,tinja
Prognosis: baik
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 14/81
Epidemiologi
Di Indonesia prevalensi askariasistinggi
Terutama pada anak Kurangnya pemakaian jambanPencemaran tanah dengan tinjaDi negara tertentu terdapat
kebiasaanmemakai tinja sebagai pupuk
Tanah liat,kelembaban tinggi,suhu250C-300C untuk berkembangnyatelur A.lumbricoides menjadibentuk infektif.
Terjadi ± 3 mg di tanah
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 15/81
(Trichocephalus dispar, cacingcambuk)
Hospes manusia
Penyakit : trikuriasis
Penyebaran: kosmopolit,tu didaerahpanas,lembab
seperti Indonesia
Morfologi
Cacing dewasa: anteriorlngsing=cambuk,posterior > gemuk
Cacing betina : ± 5 cm, posterior bulat,tumpul
Cacing jantan : ± 4 cm,posterior melingkar,terdapat spikulum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 16/81
Telur : 50-54 x 32 u, menyerupaitempayan
penonjolan padakedua kutub
Bentuk infektif: Telur yang berisilarva
(Trichocephalus dispar,
cacing cambuk)
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 17/81
Trichuris trichiura
Daur hidupC.dewasa hidup di colonascenden,tu sekumC.betina bertelur 3.000-10.000butir/hari.
Telur dibuahi keluar bersama tinja->matang 3-6 mgg di lingkungansesuai.Telur tertelan,menetas diusus halus-> larva ->dewasa->keusus bagian distal->ke colon,tusekum.
Cacing betina bertelur->keluarbersama tinja
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 18/81
Trichuris trichiura
Patologi dan gejala klinis
Penderita tu anakInfeksi ringan : biasanya tanpa
gejala
Infeksi berat :gejala sbb:- diare sering diselingi sindromdisentri- anemia
- berat badan menurun- kadang-kadang terjadi prolapsusrektum- sering disertai infeksi cacing
lain
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 19/81
Trichuria trichiuraCara infeksi
Menelan telur matang=bentuk infektif Diagnosis
Menemukan telur/cacing dewasa dalam tinja
PrognosisUmumnya prognosis baik
Epidemiologi
Penting untuk penyebaranpenyakit adalahKontaminasi tanah dengan tinja
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 20/81
Trichuris trichiura
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 21/81
Prolapsus rektum
e o og c u s
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 22/81
e o og c u strichiura
Telur : tumbuh di tanah liat,lembab danteduh,suhu 300C
Pemakain tinja sebagai pupukkebun sumber infeksi→
Frekwensi di Indonesia tinggi, 30-90 %
Didaerah yg sangat endemik
Infeksi dapat dicegah dengan:
- pengobatan penderita trikuriasis
- pembuatan jamban yang baik
- pendidikan tentang sanitasi
- penyuluhan mengenai kebersihan
perorangan
j b (h k )
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 23/81
Cacjng tambang (hookworm)Ada 2 spesies yg terdapat pd
manusia
Ancylostoma duodenaleNecator americanus
Parasit ini diberi nama “cacingtambang”ok
awalnya cacing ini ditemukan pdpekerja pertambangan di Eropah
AncylostomaduodenaleHospes : manusia
Penyakit : ankilostomiasis
Pen ebaran :
A l d d l
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 24/81
Ancylostoma duodenaleMorfologi
Cacing dewasa: badan sperti
C,mempunyai 2 ps gigiCacing betina : ± 1 cm, posteriormeruncingCacing jantan : ± 0,8 cm,mmpunyaibursa kopulatriks
Telur : berukuran : ± 60x40 uLarva rhabditiform : ± 250 u
Larva filariform : ± 600 u
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 25/81
Ancylostoma duodenale
Daur hidup
C.dewasa hidup di rongga usushalus,mulut melekat pada mukosausus halus
C.betina mengeluarkan telur ±10.000butir/hari/ekor
Telur keluar bersama tinja.Di tanah
yang sesuai telurmenetas,dalam 1-11/2 hari →larvarhabditiform,3 hari kmdn → larva filariform (bentuk
infektif), hidup di tanah 7-8 minggu.
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 26/81
Ancylostoma duodenale
Daur hidup
Larva filariform nimbus kulit→ →
kapiler darah jantung kanan→ →
paru-paru →
bronkus trakea laryng→ → →
usus halus menjadi cacing→
dewasa bertelur telur keluar→ →
bersama tinja
Di dalam tanah: telur larva→
rhabditiform →
larva filariform
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 27/81
Ancylostoma duodenale
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 28/81
Ancylostoma duodenale
Patologi dan gejala klinis
Stadium larvaBila banyak larva filariformsekaligusmenembus kulit,menyebabkan:perubhan pd kulit
dsbt:”ground itch”perubahan pada paru umumnya ringan
Stadium dewasa
Gejala tergantung jumlah cacing dankeadaan gizi penderita(Fe dan protein )- Tiap cacing ngisap darah 0,08-0,34cc/hari
- Umumnya terjadi anemia hipokrom
Ancylostoma duodenale
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 29/81
Ancylostoma duodenale
Cara infeksiLarva filariform=bentuk infektif nimbus kulit
DiagnosisMenemukan telur/cacing dalamtinja segarDlm tinja lama mungkinditemukan larva
Untuk bedakan spesies larva A.duodenale dan N.americanus dilakukan biakan tinja dengan
cara Harada-Mori
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 30/81
Ancylostoma duodenale
Epidemiologi
Kebiasaan defikasi di tanah danpemakaiantinja sebagai pupuk kebun penting
dalampenyebaran infeksi.
Tanah yg baik untuk prtumbuhan
larva:-Tanah gembur,berpasir,berhumus-Suhu 23-25 C
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 31/81
Necator americanusHospes : manusiaPenyakit : nekatoriasisPenyebaran : di daerah khatulistiwa tu
pertambangan,perkebunan
Morfologi:Cacing dewasa : bentuk badan = S
benda chitin di mulutCacing betina : ± 1 cm
Cacing jantan : ± 0,8 cm,mempunyai bursa kopulatriks
Telur : ± 60 x 40 uLarva rhabditiform : ±250 uLarva filariform : ± 600 u
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 32/81
Necator americanus
Daur hidup:Cacing betina ngeluarkan telur ± 9.000 btr/hr
Selanjutnya = Ancylostoma duodenale
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 33/81
Necator americanusGejala klinis
Stadium larva = A.duodenaleStadium dewasa = A.duodenalekecuali
kehilangan darah 0,005-0,1 cc/hr
Diagnosis = A.duodenale
Epidemiologi = A.duodenale,kecuali
suhu optimumº – ºO i i l i E bi i l i
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 34/81
Oxyuris vermicularis = Enterobius vermicularis
(cacing kremi, pinworm, seat worm)
Hospes : manusia
Penyakit : oxyuriasis = enterobiasis
Penyebaran : kosmopolit,>banyak didaerah dingin,
pertambangan,perkebunan
Morfologi
Cacing dewasa : ujung anterior terdapat
pelebarankutikulum seperti sayap
disebut: alae
Cacing betina : ± 8-13 mm x 0,4mm,ekor panjang
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 35/81
Oxyuris vermicularis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 36/81
Oxyuris vermicularis
Daur hidup
Cacing dewasa: sekum, colon, usus halusdekat sekum
Cacing betina : mengandung 11.000-15.000 telur,
bermigrasi ke perianaluntuk bertelur
Telur jarang dikeluarkan di usus, jarang
di tinja Telur matang 6 jam setelah
dikeluarkan
Kopulasi cacing ini mungkin di sekum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 37/81
Oxyuris vermicularis
Enterobius vermicularis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 38/81
Enterobius vermicularis
Cara infeksi: - tertelan telur matang- larva dari telur yang
menetas di perianalbermigrasi kembali ke usus
besar
Daur hidup Telur matang tertelan, menetas di
duodenum larva→
rhabditiform berubah 2 kali sebelum
menjadi dewasa di yeyenum danbagian atas ileum
Waktu dibutuhkan mulai tertelan telur
Oxyuris vermicularis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 39/81
Oxyuris vermicularis
Patologi dan gejala klinis
Gejala klinis:
- pruritus ok iritasi cacing betina
gravid migrasi keanus,perineum dan
vagina.
- insomnia, anoreksia, berat badanmenurun, gigi menggeretak,masturbasi (sukar membuktikan
hubungan sebab dengan cacing
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 40/81
Oxyuris vermicularis
Diagnosis
Dibuat dg menemukan telur dan cacing dewasa
Telur: diambil dg lat “anal swab”(ditempelkan
disekitar anus pagi hari sbelum anak bab,cebok.
Anal swab:
Alat dari batang gelas at spatel lidah,ujungnya
dilekatkan “Scotch adhesive tape”,ditempelkan
sekitar anus,telur cacing akan menempel pada perekatnya.
Oxyuris vermicularis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 41/81
Oxyuris vermicularis
Epidemiologi
Penularan dapat terjadi pdsuatu kelurga, asrama, rumahpiatu.
Seluruh anggota keluarga,penghuni asrama dll diberipengobatn bila ada yg trinfeksiparasit ini.
Telur cacing dpt diisolasi dari
debu di ruangan sekolah,dptOxyuris vermicularis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 42/81
Oxyuris vermicularis
Penularan dari tangan kemulut
sesudah menggaruk daerahperianal (auto infeksi), dapatmenyebarkan ke orang lain okmemegang benda yangterkontaminasi
Debu merupakan sumber infeksiok mudah diterbangkan olehangin sehingga telur melalui debudapat tertelan.
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 43/81
Oxyuris vermicularis
Retrofeksi melalui anus:
larva dari telur yang menetasdisekitar anus kembali masuk keusus.
Anjing dan kucing sebagai sumberinfeksi:
oleh karena telur dapatmenempel pada bulunya
Strongyloides stercoralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 44/81
Strongyloides stercoralis
Hospes : manusia
Penyakit : strongyloidiasis
Distrbusi geogrfik:di daerah tropik dnsubtropik
Morfologi dan Lingkaran hidup
Hanya cacing betina hidup sbagaiparasit di vilus duodenum dan
yeyenum. Bentuk filiform, halus, tidakberwarna, panjang kira-kira 2mm
Strongyloides stercoralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 45/81
Strongyloides stercoralis
Berkembang biak diduga secara
partenogenesis Telur bentuk parasitik dimukosa
usus netas→ →
larva rhabditiform masuk rongga→
usus keluarbersama tinja.→
Parasit ini mempunyai 3 macamdaur hidup:
Siklus langsung
Siklus tidak langsung
S l id li
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 46/81
Strongyloides stercoralis
1. Siklus langsung
Larva rhabditiform 2-3 hari ditanah, larva filariform→
(bentuk infektif).Bila nembus kulit, ke
peredaran darahvena ke jantung kanan spi ke paru→
trachea laring→ → →
refleks batuk ke usus halus bagian→
atas dewasa→
Cacing betina bertelur ditemukan 28 hari
sesudah infeksi.
S l id li
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 47/81
2. Siklus tidak langsung
L.rhabditiform di tanah→cacing jantan dan cacing betina bentuk bebas. Bentuk bebas ini lebih gemuk dp bentuk parasitik. Sesudah pembuahan cacing
betina bertelur→l.rhabditiform,setelah beberapa
hari→l.filariform(infektif) dapat ke hospes baru
Atau l.rhabditiform mengulangi fase hidup bebas
Siklus ini sering terjadi di negeri lebih dingin.
Strongyloides stercoralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 48/81
Strongyloides stercoralis
3. Auto infeksi
Larva rhabditiform kadang→l.filariform di
usus atau di perianal.Bila l.filariform
menembus mukosa usus/kulit perianal
maka terjadi daur perkembangan di dalam
hospes.
Adanya autoinfeksi menyebabkan
strongiloidiasis menahun pada penderita yg
hidup di daerah nonendemik.
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 49/81
Strongyloides stercoralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 50/81
Strongyloides stercoralis
Patologi dan gejala klinis
Larva filariform menyebabkan creeping eruption Cacing dewasa: kelainan mukosa usus muda
Infeksi ringan: tanpa gejala
Infeksi sedang: rasa tertusuk-tusuk di epigastrium
mual muntah, diare,konstipasi bergantian.
Dapat terjadi autoinfeksi.
Pada hiperinfeksi c.dewasa dpt ditemukan
diseluruh tractus digestivus dan larva dptditemukan diberbagai alat dalam (paru,hati,
kandung empedu).
Strongyloides stercoralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 51/81
Strongyloides stercoralis Diagnosis
menemukan larva rhabditiform dlm
- tinja segar- biakan- aspirasi duodenum
Cara infeksiLarva filariform nembus kulit-> sikluslangsung dan
tidaklangsungLarva filariform menembus mukosausus atau kulit
perianal-> autoinfeksi
Strongyloides stercoralis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 52/81
Strongyloides stercoralisPrognosis
Infeksi berat strongiloides dapat
menyebabkan kematian
Epidemiologi
Daerah panas,kelembabantinggi,sanitasi kurang menguntungkanterjadinya daur hidup tidak langsung.
Tanah baik untuk pertumbuhan larva:
tanah gembur,berpasir dan berhumus.
St l id t li
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 53/81
Strongyloides stercoralis
Pencegahan strongiloidiasis
- tergantung pembuangan tinja- lindungi kulit dari tanah ygterkontaminasi
mis.memakai alas kaki
Penyuluhan mengenai:
-cara penularan,-kepentingan menggunakan
jamban, dll
Taenia saginata
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 54/81
Taenia saginataHospes : manusia
Hospes perantara :sapi, kerbau
Penyakit : taeniasis saginata
Distribusi geografik :Eropah,Timur Tengah,Afrika,
Amerika,Asia,Indonesia
Morfologi
Cacing dewasa:
Panjang 4-12 m Tdr dari :kepala(skoleks)mempunyai 4 batil
isaptanpa kait-kait, leher dan strobila merupakanrangkaian ruas-ruas proglotid.Bentuk proglotid >panjang dari lebar
Telur
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 55/81
Taenia saginata
Taenia saginata
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 56/81
g
Daur hidup
progltid +telur-> keluar bersamatinja, defikasi dirumput, telurmelekat di rumput. bila ternakmakan rumput yg terkontaminasi
->telur tertelan,dicerna embrioheksakan netas ->embrio nembusddg usus ->ke saluran getah
bening atau ke aliran darah -> ke jaringan ikat ,di sela-sela otot
tumbuh ->cacing gelembungdsbt: sistiserkus bovis(larva
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 57/81
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 58/81
Taenia sagintaBagian yg sering dihinggapi:
- otot masseter- paha belekang- punggungdegenerasi setelah 1 thn ada yang
hidup 3 tahun
Bla manusia makan daging sapi dimasakkurang matang, mengandung cacing
gelembung,skoleks keluar dengan caraevaginasi melekat pada mukosa usus-halus: yeyenum, jadi dewasa 8-10mgg. Di rongga usus biasanya tedpat
satu ekor cacing
Taenia saginata
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 59/81
Taenia saginataPatologi dan gejala klinis
- nyeri ulu hati- mual muntah-perut terasa tdk enak-pusing
-diareGejala berat bila proglotid ke apendiksatau ileusok obstruksi oleh strobila
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 60/81
Taenia saginata
Diagnosismenemukan telur,proglotid dalamtinja.
Epidemiologiditemukn dinegara yg penduduknyabanyak makandaging sapi atau kerbau.
Pencegahandinginkan daging sampai 10°C dibawah 0°Cmasak daging sampai matang
Taenia solium
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 61/81
Hospes definitif: manusia
Hospes perantara : manusia,babi,monyet,onta ,anjing dll
Distribusigeografik:Eropah,Am.latin,Cina,India,In
donesiaMorfologi
Cacing : 2-4 m,td :skoleks,leher,strobiladan tdr dri
800-1000ruas proglotid
Skoleks
mempunyai
Taenia solium
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 62/81
Taenia solium
Daur hidup
Telur keluar melalui robekan proglotid,bila termkan hospes sesua ddgdicerna,,embrio heksakan keluardaritelur->nembus ddg ususke saluran
g.bening atau darah kmdn nyangkut disaluran otot babi.
Cacing gelembung sistiserkus selulosa
ditemukan di otot lidah,punggung danpundak babi. Bila daging ini dimakanmanusia, ddg kista dicerna,skoleksalami evaginasi->melekat padadindin usus halus.
Taenia solium
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 63/81
Patologi dan gejala klinis
Gejala umumnya ringan
Gejala berarti bila disebabkn larvasistiserkosis, menghinggapimata.,jaringan otak. otot
jantung.otot.hati,paru-paru,rongga perut
Pada jaringan otak jarang alamikalsifikasi,dapat menyebabkan:
- epilepsi- meningoencepaltisini ok tekanan intra kranial yg tinggi sprtnyeri kepala dan kadang-kadang
Taenia solium
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 64/81
DiagnosisDitegakkan dg menemukan telur,
proglotid dalam tinja. Untuksistiserkosis dengan biopsi ototatau CTScan(CT=Computerized Tomographic)
Epidemiologi-tidak ditemukan pd pendudukpemeluk
agama Islam- cara menyantap daging
sebaiknya matang
- pendidikan mengenai kesehatan
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 65/81
Schistosoma japonicumHospes : Manusia, anjing, kucing,
rusa, tikus sawah (Rattus),
sapi, babi rusa, dll.
Penyakit : “Oriental schistosomiasis”,
Skistosomiasis japonika,Penyakit katayama,
Penyakit demam keong
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 66/81
Distribusi Geografik :RRC, Jepang, Filipina, Taiwan, Muanthai,
Vietnam, Malaysia dan IndonesiaDi Indonesia : Daerah danau Lindu dan
Lembah Napu Sulawesi Tengah
Morfologi Cacing jantan : 1,5 cmCacing betina : 1,9 cm
Hidup dalam vena mesenterika superior
Telur : Dalam dinding usus muda, hati,paru dan otak
Scistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 67/81
Scistosoma japonicumMorfologi dan Lingkaran Hidup :
Cacing jantan : Warna kelabu atau putih
kehitam-hitaman9,5 – 19,5 mm x 0,9 mm
Badan : Gemuk bundarKutikulum dengan
benjolan Canalis gynaecophorusCacing betina : Badan halus dan panjang
16,0 – 26,0 mm x 0,3 mm
Uterus 50 – 300 butir telur
Cacing dewasa hidup di dalam pembuluh darah:
Kapiler darah dan vena kecil
Cacing betina meletakkan telur di pembuluhdarah
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 68/81
j p
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 69/81
Telur : Tidak mempunyaioperkulum
Mempunyai duri, Lokalisasi
tergantung spesies
95 – 135 x 50 – 60 µ
Dapat menembus keluar dari
pembuluh darah
Ditemukan dalam tinja
Menetas dalam air, keluar
mirasidium
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 70/81
Schistosoma japonicum
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 71/81
Schistosoma japonicum
Hospes Perantara : Hanya satu macam yaitukeong air
Oncomelania hupensislinduensis
Tidak ada HP II
Pola perkembangan dalam keong :M → S1→ S2 → SK
M (Mirasidium)
SI,S2 (Sporokista I dan 2)SK (Serkaria)
Cara Infeksi : Serkaria menembus kulit
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 72/81
Schistosoma japonicum
Perjalanan larva dalam tubuh hospes
Kulit→Kapiler darah→Aliran darah
↓
jantung kiri ←paru-paru←jantung kanan
↓
sistem peredarah darah besar →vena potae
↓
vena usus←hati
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 73/81
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 74/81
Schistosoma japonicum
Patologi dan Klinik :
Perubahan – perubahan oleh :
•Cacing dewasa
•Serkaria
• Telur
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 75/81
Schistosoma japonicum
Di bagi dalam 3 stadium :
1. Masa tunas biologik : Perubahan kulit,
paru, peradangan hati
2. Stadium akut : Telur → Pseudo-abses,
Pseudo tuberkel
3. Stadium menahun : Penyembuhan jaringanFibrosis, Sirosis periportal
Hipertensi portal
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 76/81
Schistosoma japonicum
Patologi dan Klinik :
Kelainan Stadium I : Gata-gatal, urtikaria
“Giant urticuria”
demam, hepatomegali,
eosinofilia tinggi
Stadium II : Sindrom disentri
Stadium III : Sirosis hati, splenomegali,
hipertensi portal, lemak
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 77/81
“Giant urticaria”
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 78/81
Sirosis hepatis
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 79/81
Schistosoma japonicum
Diagnosis :
Menemukan telur dalam tinja /
biopsi jaringan
Reaksi serologi :
Copt, IHT, CFT, FAT, dan ELISA
Schistosoma japonicum
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 80/81
Epidemiologi :
Masalah kesehatan masyarakat diberbagai negara
Endemi di Sulawesi Tengah
Berhuungan dengan pertanian :
Irigasi fokus keong
Kelompok umur yang terkena : 5 – 50
tahunPenanggulangan sukar
5/11/2018 DASAR INFKSI PRST - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/dasar-infksi-prst 81/81