czy wiesz, ile było wież?
TRANSCRIPT
NR 74
pod redakcjąKATARZYNY WYRWAS
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2007
Redaktor serii: Językoznawstwo PolonistyczneOLGA WOLIŃSKA
RecenzenciJAN MIODEK
JERZY PODRACKI
Projekt szaty graficznej i okładkiMATEUSZ KOŁEK
RedakcjaKATARZYNA WIĘCKOWSKA
Redakcja technicznaBARBARA ARENHÖVEL
KorektaAGNIESZKA PLUTECKA
Copyright © 2007 byWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Wszelkie prawa zastrzeżone
ISSN 1644-0552ISBN 978-83-226-1660-4
WydawcaWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowicewww.wydawnictwo.us.edu.pl
e-mail: [email protected] I. Nakład: 1000 + 50 egz. Ark druk. 22,0. Ark wyd. 23,5.
Przekazano do łamania w lutym 2007 r.Podpisano do druku w czerwcu 2007 r.
Papier objętościowy 70 g Cena 38 zł
Druk i oprawa: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy POZKAL88-100 Inowrocław, ul. Cegielna 10/12
Ci biedni językoznawcy, czyli kłopoty z kulturą języka (Irena Bajero-
wa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7Zamiast wstępu (Edward Polański) . . . . . . . . . . . . . . . 13Kilka słów o Poradni Językowej IJP (Katarzyna Wyrwas) . . . . . . 19Symbole i skróty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Naprawdę i na pewno, czyli razem czy osobno? . . . . . . . 27Mejl i interfejs, czyli jak to zapisać? . . . . . . . . . . . . . . 34Ulubione lewisy wyprane w proszku „Persil”, czyli wielkie i małe
litery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Najlepszy efekt osiągniesz, stosując lek codziennie, czyli o inter-
punkcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Dzisiej(!) o Pegenige, czyli o kłopotach z wymową . . . . . . 63Mamy w biurze pięć radiów, czyli o odmianie wyrazów . . . . 72Spotkali Jana Jastrząba, czyli jak odmieniamy imiona i nazwiska 88Pojechał do Tych ze szczecinczanką, czyli o problemach z na-
zwami miejscowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100Tysiąc jeden drobiazgów, czyli o kłopotliwych liczebnikach . . 113Wsie(!) jaja, czyli jak powstają nowe słowa . . . . . . . . . . 120CEPiK i PUPiK, czyli o skrótowcach . . . . . . . . . . . . . 134Będąc młodą lekarką, przyszedł do mię pacjent(!), czyli o skład-
ni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148Jak drzewiej bywało, czyli o historii naszego języka . . . . . . 165
— 5 —
O czym myśli myśliwy, czyli o pochodzeniu słów (etymologii) . 173Webmaster był krakerem, czyli o wyrazach obcych . . . . . . 201Był moim przedstryjcem, czyli o znaczeniu wyrazów . . . . . 214Tłuc się jak marek po piekle, czyli w piekle frazeologii . . . . 227Wchódź, weźmiem ostrzówkę, czyli o regionalizmach . . . . . 243Pani sędzia z psycholożką, czyli jak mówimy o kobietach . . . 248Mają Państwo możliwość, czyli zawiłości grzeczności . . . . . 256
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263Słowniczek terminów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Noty o autorach odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309Indeks terminów (Anna Majdak, Grzegorz Mroczek, Katarzyna Murzyn,
Marta Noworyta, Alicja Podstolec, Katarzyna Wyrwas) . . . . . . . 315Indeks (Anna Majdak, Grzegorz Mroczek, Katarzyna Murzyn, Marta No-
woryta, Alicja Podstolec, Katarzyna Wyrwas) . . . . . . . . . . . 321
Dziś przerażać może smog
bardziej niźli dawniej smok,
a lew nienażarty
wystraszyć nie na żarty...
Czy i dziś nadal miewamy językowe wątpliwości? Czy szukamy po-prawnych form? Czy poprawność ma dla nas w ogóle jakieś znacze-nie?
Takie pytania stają się zasadne w epoce, w której obserwujemyrozpad wielu kulturowych kanonów, rozluźniony stosunek do normy,do tradycji, w tym także do norm kształtujących wzory zachowań ję-zykowych i komunikacyjnych, gdy podstawowym celem komunikacjistaje się skuteczność.
Ten właśnie aspekt pragmatyczny pozwala młodszym użytkowni-kom języka stosunek do polszczyzny sprowadzać do prosto for-mułowanej zasady: „rozumiesz mnie, więc o co chodzi z tą popraw-nością”. Gdy język jest traktowany jako wartość użytkowa, dokładniejjako narzędzie przekazu informacji, podstawową troską jego użytkow-ników staje się sprawność tego narzędzia, którą rozumie się jakołatwość obowiązujących zasad pisowni czy odmiany (może ogólniej:gramatyki). Stąd nawoływanie do „modernizacji” nienowoczesnegoi nieżyciowego, skrępowanego przestarzałymi regułami sposobu uży-wania języka.
Z poprawnością językową najczęściej jeszcze kojarzy się popraw-ność ortograficzną. A błąd na tym poziomie ciągle jeszcze jest uzna-wany za kompromitujący. Tymczasem teksty młodych użytkownikówjęzyka pokazują jakże często dramatyczną nieznajomość reguł orto-grafii. Bierze się to zapewne z nieczytania literatury, ślęczenia przed
— 13 —
telewizorem, niemal wyłącznym porozumiewaniem się za pomocąSMS-ów i e-maili, w których na ogół nie zwraca się uwagi na ortogra-ficzne pisanie.
Ostatnio dochodzi jeszcze jeden aspekt: wielu piszących uważa, żenie ma powodu uczyć się dzisiaj ortografii, skoro w edytorze tekstumamy program korekty ortograficznej, który poprawia pisownię au-tomatycznie. To błędne przekonanie! Najtrudniejsze reguły ortogra-ficzne, czyli pisownia łączna i rozłączna oraz pisownia wielką i małąliterą, są oparte na zasadzie konwencji, umowy, wymagają każdorazo-wo namysłu. Program komputerowy wychwyci oczywiście ortogra-ficzne usterki, podkreśli je, ale tego rodzaju wątpliwości na pewnonie rozstrzygnie. Skąd bowiem ma mieć „wiedzę”, kiedy napisać roz-dzielnie nie na żarty, a kiedy łącznie nienażarty, kiedy wyraz Kościółzapisać wielką literą, a kiedy małą?
Oto inne przykłady, które potwierdzają tę opinię:• Średnioroczne dochody w kraju maleją, podczas gdy
średnio roczny pobyt za granicą te dochody podwaja.
• Losowanie jednej z dwu tygodniowych wycieczek.Do rozlosowania pięć dwutygodniowych wycieczek.
• Teraz ma poważny problem: odra! (choroba)Teraz ma poważny problem: Odra! (rzeka)Komputer zatwierdzi każdy z przedstawionych zapisów niezależ-
nie od kontekstu, w jakim występuje. Co gorsza, może niekiedy na-wet sam poprawić formy niezgodnie z intencją piszącego. Programykorekty ortograficznej mogą autora wprawić w nie lada kłopot, gdypodkreślą np. formy całkowicie poprawne tylko dlatego, że nieweszły one w skład komputerowego słownika.
Nawoływanie do modernizacji pisowni płynie z przekonania, że le-piej będzie, gdy polska pisownia stanie się częścią międzynarodowe-go kodu językowego. Proponuje się więc wprowadzenie radykalnychzmian, np. usunięcie znaków diakrytycznych, zbliżenie pisowni dopraktyki ortograficznej stosowanej w Internecie czy telefonii komór-kowej. Zobaczmy, jakie mogą być efekty rezygnacji z ogonka przy lite-rach ą, czy ę:• Zgadzam się, więc zwołam.
Zgadzam się, wiec zwołam.
• Lęk paraliżuje moje działanie.Lek paraliżuje moje działanie.Mamy jeszcze bardziej radykalne głosy: czyby piszącym nie było
wygodniej, gdyby wprowadzić po jednym znaku graficznym dlagłosek u, ż, h. Pominę znane argumenty historycznojęzykowe, ograni-czając się tylko do uzasadnień istotnych dla komunikatywności prze-
— 14 —
kazu, dla czytelności znaczenia. W języku polskim występuje sporaliczba homofonów (wyrazów, które brzmią identycznie, a co innegoznaczą i inaczej się je pisze). W tym wypadku liczenie tylko na kom-puterowy program korekty ortograficznej, który poprawia pisownięautomatycznie, jest niezwykle zawodne. Mimo korekty komputero-wej możemy popełnić rażące, niekiedy nawet brzemienne w skut-kach błędy, które mogą prowadzić do poważnych nieporozumień.Przekonują o tym przykłady:• Twórca półkownika, nie pułkownik, powiedział, że czuje się jak-
by wykopał ten film spod ziemi, bo zabrał go z podziemi archi-wum.
• To był fatalny wrzód!To był fatalny wrzut! (= wznowienie gry w piłkę)
• — Miał mówkę. — Jak długą?— Taką, że mufka zakrywała mu dłonie.— Nieporozumienie, pytam o długość mówki powitalnej.
• — Dziś będzie masarz, bo za tydzień wesele.— Aha, przed hulankami masaż...— Skądże, ja zamawiam wędliny, a tobie w głowie masaż!
• — Czy wiesz, ile było wież?— Mówił, że 9.— Nie wierz!Ostatnie zdanie przy różnej pisowni może mieć aż 3 znaczenia!
(nie wierz mu; nie 9 wież, lecz...; ty nie wiesz, ile było wież?).Nadal konieczne są zatem zarówno posługiwanie się słownikiem
książkowym, jak i znajomość reguł ortograficznych.Znakomitą pomocą okazać się może właśnie poradnia językowa.
Odpowiedzi tu uzyskiwane pokazują normę najnowszą, aktualną, po-zwalają nie tylko mieć pewność poprawności, ale pomagają rozumiećreguły, zasady funkcjonowania języka.
Jak widzieliśmy, popełniane przez piszących błędy ortograficzneprowadzić mogą niekiedy nawet do rażących nieporozumień. Anali-zowane przykłady świadczą o tym, że korzystanie z narzędzi dopoprawy pisowni w komputerowych edytorach tekstów wcale niegwarantuje napisania bezbłędnego tekstu. Rzecz jasna, że większośćzapisów wyrazowych — nawet mimo błędnego zapisu — całkowicienie traci swej informacyjności: jeśli ktoś napisze, na przykład, kturyczy kohany, adresat tych słów na pewno zrozumie komunikat, aleskuteczność komunikacyjna tak napisanego tekstu u niektórychodbiorców może się znacznie zmniejszyć. Nie zapominajmy bo-wiem, że język jest jakże często naszą ważną wizytówką. Łatwowyobrazić sobie rozluźnienie ledwie nawiązanego kontaktu towa-
— 15 —
rzyskiego z powodu irytującego błędu językowego któregoś z part-nerów.
Komputer jest bardzo pomocny w pisaniu ortograficznym, alepiszącego jednak całkowicie nie wyręczy, toteż uczenie się ortografiinie jest dziś — jak niektórzy głoszą — czasem straconym, a sięganie dotradycyjnych słowników ortograficznych — nieporozumieniem. Anali-zując relacje między ortograficzną i interpunkcyjną komunikatywno-ścią, pragmatyzmem a poprawnością, starałem się pokazać, żewprawdzie ważniejszym elementem jest tutaj komunikatywność niżpoprawność, ale brak tej ostatniej może prowadzić do nieporozu-mień albo choćby tylko do osłabienia komunikatywności.
Czy modernizacja ortografii na pewno nie jest potrzebna? Czyreguły pozostają niezmienne?
Dawniejsze reformy zakończono poważnymi zmianami w roku1936, dzisiaj dokonuje się co jakiś czas na ogół drobnych korekt i uzu-pełnień. Jedną z najważniejszych zmian w pisowni jest ostatniauchwała z roku 2004, która została najpierw przedyskutowanai przegłosowana w nowo powstałej w 2003 r. Komisji Ortograficz-no-Onomastycznej, której przewodniczę (obok wiceprzewodni-czących profesorów Jerzego Podrackiego z UW oraz Aleksandry Cie-ślikowej z Instytutu Języka Polskiego PAN z Krakowa). PropozycjeKomisji Ortograficzno-Onomastycznej zreferowano na 17. posiedze-niu Rady Języka Polskiego (2004 r.), która jest instytucją opiniotwór-czo-doradczą w sprawach używania języka polskiego, natomiastw kwestiach ortograficzno-interpunkcyjnych uchwały Rady JęzykaPolskiego mają charakter obowiązujący, ostateczny.
Wspomniana uchwała dotycząca pisowni nazw miejscowości dwu-członowych i wieloczłonowych powstała w ścisłym porozumieniuz Komisją Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, działającąprzy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, które suge-rowało, aby w przygotowywanym obecnie nowym Wykazie urzędo-wych nazw miejscowości w Polsce pisownia nazw była całkowiciezgodna z polską ortografią. W kwestiach językowych Komisja NazwMiejscowości i Obiektów Fizjograficznych korzysta z wytycznychRady Języka Polskiego. Oto owa uchwała zmieniająca dotychczasowąregułę ortograficzną:
Z łącznikiem piszemy nazwy miejscowości, jeśli są złożonez dwóch lub więcej członów, które wspólnie identyfikują jednostkęadministracyjną lub/i geograficzną, a więc miejscowość lub jej część,np. dzielnicę: Bielsko-Biała, Busko-Zdrój, Ceków-Kolonia, Krynica--Zdrój, Warszawa-Okęcie, Warszawa-Praga-Północ. Natomiast z łącz-nikiem nie piszemy nazw miejscowych, w których jeden z członów
— 16 —
nazwy miejscowej (przymiotnik) pozostaje w związku zgody z głów-nym członem nazwy (rzeczownikiem), np. Dąbrówka Nowa, NowySącz, a także wówczas, kiedy pierwszym członem nazwy są wyrazy:Kolonia, Osada, Osiedle, np. Kolonia Ostrów (jak Kolonia Ostrow-ska), Osada Konin, Osiedle Wilga. Warto tutaj zauważyć, że zmienio-na reguła użycia łącznika przyczynia się do w zasadzie jednolitegotraktowania nazw o różnej genezie1.
Do równie ważnych zmian w ostatnich latach należy uproszczeniepisowni partykuły nie z imiesłowami przymiotnikowymi. Wprowa-dzono możliwość łącznego pisania tej partykuły niezależnie od tego,czy powstała w ten sposób forma ma funkcję przymiotnikową, czyczasownikową, np. niepijący, dzisiaj piszemy łącznie nie tylko w zna-czeniu ‘abstynent’, ale również w znaczeniu czasownikowym — ‘nie-pijący w tej chwili’; podobnie niepalący, niemyty, niebity, niebranyitp. Decydując się na tę zmianę, kierowano się przede wszystkim chę-cią uproszczenia tego przepisu ortograficznego dla przeciętnychużytkowników języka, którzy nie zawsze potrafią rozpoznać stałośćbądź doraźność cechy wyrażanej przez imiesłów.
Oto inne przykłady drobnych zmian, które wprowadzono:1. Uznano za dopuszczalną pisownię wielkiej litery wewnątrz wy-
razów będących nazwami własnymi lub wchodzących w ich skład,np. EuroCity, WordPerfect.
2. Uznano za równouprawnione angielską i spolszczoną pisownięnazwy języka pidgin i pidżyn, a także wyrazów cornflakes i korn-fleksy, e-mail oraz (potocznie) mejl, e-mailować i (potocznie) mejlo-wać, mupet, mupety i mapet, mapety oraz smurf, smurfy i smerf,smerfy.
3. W związku z upowszechnieniem niektórych zapożyczeń do-puszczono i spolszczono zapisy, choćby na prawach dopuszczalnegowariantu, np. dealer �� diler, disco �� dysko, disc jockey �� dyskdżokej,fan club �� fanklub, joystick �� dżojstik, lunch �� lancz, punk ��pank, punkowy �� pankowy, slumsy �� slamsy. Jestem zdania, że dzi-siaj jeszcze śmielej powinno się spolszczać zadomowione zapożycze-nia, choćby tylko na zasadzie dopuszczalnych wariantów. W ten spo-sób uniknęłoby się wielu błędów w ich pisowni.
4. Ustalono pisownię przez -ks w skrótowcach typu Hortex (tzn.zakończonych na -ax, -ex, -ox) we wszystkich przypadkach zależnych,a więc Hortex, Horteksu, Horteksowi, Horteksem, Horteksie.
— 17 —
1 Por. J. P o d r a c k i: Rozstrzygnięcia ortograficzne. „Życie Szkoły” 2005, nr 4,s. 214.
2 — www...
5. Usunięto rażące niekonsekwencje w pisowni wyrazów hobby-sta, lobbysta (dotychczas hobbysta, ale: lobbista) oraz ciężkozbrojny,lekkozbrojny (do tej pory ciężkozbrojny, ale: lekko zbrojny).
Owe korekty i uzupełnienia są wprawdzie bardzo pożyteczne, ale— moim zdaniem — nie wystarczają. Dziś warto się pokusić jużo większą zmianę, która by lepiej uporządkowała przepisy, ujęła jeprecyzyjniej i bardziej komunikatywnie, dostosowując zmiany do sy-tuacji współczesnej polszczyzny oraz czyniąc je bardziej konsekwent-nymi. Można by obecnie uwzględnić te wnioski, które wynikają z lo-sów poszczególnych decyzji ortograficznych w ciągu dziesięcioleci,a może i wieków (dokonane zmiany w latach 1891, 1918, 1936)2, naprzykład przeanalizować pod kątem ich przydatności poprawkiz 1936 r., które nie weszły w życie, oraz zweryfikować niektóre póź-niejsze zmiany.
Argumentem przemawiającym za rozpoczęciem wstępnych przy-gotowań do całościowej reformy ortografii polskiej na początkuXXI w. powinien być przede wszystkim fakt, iż minęło już wystar-czająco dużo czasu, bo 70 lat, od ostatnich większych zmian (czyli od1936 r.), ale jeszcze nie na tyle dużo, aby nie można było ich wprowa-dzić — mimo istniejących przyzwyczajeń użytkowników polszczyzny.
Innym powodem rozpoczęcia prac reformatorskich jest wejściePolski do Unii Europejskiej i wiążący się z nim problem polszczeniapisowni zapożyczeń już utrwalonych. Przydałoby się też wprowadzićtrochę korekt i udoskonaleń reguł w zakresie pisowni opartej na zasa-dzie konwencjonalnej. Byłyby one kontynuacją zmian dokonanychw ostatnich latach (1992—2005) przez Komisję Kultury Języka Komi-tetu Językoznawstwa PAN oraz Radę Języka Polskiego, tym bardziej żenowe ustalenia społeczeństwo przyjęło w zasadzie pozytywnie.
Nadal bowiem — mimo sygnalizowanych na wstępie zmian kultu-rowych — dla pewnej grupy użytkowników języka silna jest potrzebawzorca. Dla tych aktywnych zawodowo (dodajmy: w pewnym typiezawodów) sprawność i poprawność zachowań staje się wszakże istot-nym składnikiem autoprezentacji, tzw. zaistnienia, dla których to za-chowań współczesność stwarza coraz więcej okazji.
Edward Polański
— 18 —
2 E. P o l a ń s k i: Reformy ortografii polskiej — wczoraj, dziś, jutro. „BiuletynPolskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2004, z. 60, s. 44.
Ewa Biłas-Pleszak, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w ZakładzieWspółczesnego Języka Polskiego. Autorka monografii Język a muzyka.Lingwistyczne aspekty związków intersemiotycznych (Katowice 2005). Pro-wadzi zajęcia z gramatyki opisowej języka polskiego, kultury języka, leksyko-logii i leksykografii, gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, prak-tycznej stylistyki, a także struktury dzieła muzycznego i muzyki w reklamie.Intersemiotyczność, a także interdyscyplinarność to dwa terminy, któreszczególnie mocno zdeterminowały jej językoznawcze poszukiwania. W swejdziałalności naukowej zajmuje się związkami pomiędzy językiem naturalnyma innymi systemami znakowymi, zwłaszcza muzyką. Żywo zajmują ją takżezagadnienia dotyczące języka artystycznego oraz filozofii języka. Interesujesię również językoznawstwem stosowanym — w szczególności logopediąi glottodydaktyką. Jest opiekunką Koła Naukowego Językoznawców.
Jan Grzenia, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Współ-czesnego Języka Polskiego. Jego zainteresowania naukowe koncentrują sięwokół zagadnień stylistyki, teorii tekstu, pragmatyki językowej i kultury języ-ka. Opublikował monografię Język poetycki jako struktura polifoniczna.
(Na materiale poezji polskiej XX wieku) (Katowice 1999). Jest ponadtoautorem licznych słowników: Słownika nazw własnych. Ortografia, wymo-
wa, słowotwórstwo i odmiana (Warszawa 1998, wyd. 2 — Warszawa 2002,wyd. 2, dodruk: Warszawa 2003), Słownika ortograficznego (Warszawa2000), Szkolnego słownika ortograficznego (Warszawa 2001), słownika Na-
sze imiona (Warszawa 2002), Słownika imion (Warszawa 2002, wyd. 2 —Warszawa 2004) i Słownika poprawnej polszczyzny (Warszawa 2004). Jesttakże współautorem części słownikowej Nowego słownika ortograficznego
PWN wraz z zasadami pisowni i interpunkcji pod redakcją E. Polańskiego(Warszawa 1996).
— 309 —
Ewa Jędrzejko, profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych, kieru-je Zakładem Współczesnego Języka Polskiego. Jej zainteresowania naukowedotyczą różnych zagadnień ogólnojęzykoznawczych i ściśle polonistycznych(składnia, semantyka, funkcjonalno-stylistyczne zróżnicowanie polszczyznyi jej przeobrażenia). Jest autorką monografii Semantyka i składnia polskich
czasowników deontycznych (Wrocław 1987), Nominalizacje w systemie
i w tekstach współczesnej polszczyzny (Katowice 1993), Problemy predyka-
cji peryfrastycznej. Pojęcia — znaki — konstrukcje (Katowice 2002) orazwielu artykułów o zróżnicowanej tematyce, ukazywanej w różnych ujęciachmetodologicznych. Jest też współautorką kilku innych książek oraz słow-ników, naukowych i popularnonaukowych: była m.in. współautorką Syn-
taktyczno-generatywnego słownika czasowników polskich pod redakcjąK. Polańskiego (Kraków 1980—1993) oraz pomysłodawczynią Słownika kon-
strukcji werbo-nominalnych (Zeszyt próbny pod redakcją E. Jędrzejko, War-szawa 1998), obecnie realizowanego, a także Słownika ortograficznego
(Warszawa 1997) czy Słownika wyrazów obcego pochodzenia (Warszawa1998).
Małgorzata Kita, profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych, pra-cuje w Zakładzie Współczesnego Języka Polskiego. Jej zainteresowania ba-dawcze skupiają się wokół zagadnień współczesnej polszczyzny (zwłaszczajęzyka potocznego), komunikacji, stylistyki językoznawczej. Jest autorką mo-nografii: Wypowiedzi przerwane we współczesnym polskim języku potocz-
nym (Katowice 1978), Wywiad prasowy. Język — gatunek — interakcja (Ka-towice 1998); Wybieram gramatykę! (Katowice 1998), Językowe rytuały
grzecznościowe (Katowice 2005), Szeptem albo wcale. O wyznawaniu
miłości (Katowice 2006), współautorką Słownika tematycznego języka pol-
skiego (Łódź 2002) oraz książki Człowiek i jego świat w słowach i tekstach
(Katowice 2002).
Krystyna Kleszczowa, profesor zwyczajny doktor habilitowany nauk hu-manistycznych, kieruje Zakładem Leksykologii i Semantyki. Zajmuje sięsłowotwórstwem, leksykologią, historią języka polskiego, zwłaszcza historiąsłowotwórstwa, słownictwa i frazeologii. Publikacje książkowe: Ograni-
czenia semantyczne w procesie derywacji nazw narzędzi (Katowice 1981);Verba dicendi w historii języka polskiego. Zmiany znaczeń (Katowice1989); Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rze-
czownikowych (Katowice 1996); Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich
perspektywiczna ewolucja. Rzeczowniki (Katowice 1998), Staropolskie de-
rywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja (Katowice 2003).
Iwona Loewe, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Współ-czesnego Języka Polskiego. Prowadzi zajęcia dydaktyczne z gramatyki opiso-wej, kultury języka polskiego, pragmalingwistyki, gramatyki tekstu i prak-tycznej stylistyki. Jest autorką monografii Konstrukcje analityczne w poezji
— 310 —
Młodej Polski (Katowice 2001); jest ponadto współautorką Słownika pol-
skich zwrotów werbo-nominalnych (Warszawa 1998) i skryptu Gra w gra-
matykę. Ćwiczenia i materiały do gramatyki opisowej języka polskiego
(Katowice 2002).
Romualda Piętkowa, doktor nauk humanistycznych, pracuje w ZakładzieWspółczesnego Języka Polskiego. Prowadzi zajęcia z kultury języka polskie-go, dialektologii, stylistyki wypowiedzi publicznej, retoryki i językoznaw-stwa pragmatycznego. Jest autorką monografii Funkcje wyrażeń werbali-
zujących kategorie przestrzenne. (Na materiale współczesnej poezji
polskiej) (Katowice 1989) oraz licznych artykułów. Zajmuje się relacjamimiędzy językiem a kulturą, stylistyką i pragmatyką, ostatnio szczególnieprzemianami dyskursu naukowego i urzędowego.
Joanna Przyklenk, doktor nauk humanistycznych, pracuje w Zakładzie Hi-storii Języka Polskiego. W ramach programu Socrates-Erasmus studiowała naWydziale Literatury i Języków Słowiańskich w Sztokholmie. Jej zainteresowa-nia koncentrują się przede wszystkim na zagadnieniach historycznojęzyko-wych, nie są jej jednak obce również problemy współczesnego języka pol-skiego, czemu dała wyraz w pracy magisterskiej, poświęconej językowymsposobom usprawiedliwiania. Obecnie zajmuje się kwestiami związanymiz genologiczno-tekstologicznym ukształtowaniem gatunku staropolskiej kro-niki, a także z intertekstualnością wypowiedzi literackiej. W ramach zajęćdydaktycznych prowadzi ćwiczenia z gramatyki języka staro-cerkiewno--słowiańskiego oraz gramatyki historycznej, gramatyki opisowej języka pol-skiego.
Mirosława Siuciak, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Hi-storii Języka Polskiego. Interesuje się historią języka, stylistyką, dziejami ję-zyka polskiego na Śląsku, ewolucją systemu językowego (szczególnie w za-kresie fleksji i słowotwórstwa), funkcjonowaniem dialogu w tekstachliterackich (historycznych i współczesnych). Prowadzi zajęcia z gramatyki hi-storycznej języka polskiego, historii języka polskiego, gramatyki języka sta-ro-cerkiewno-słowiańskiego, a także z dialektologii oraz ewolucji form ga-tunkowych. Jest autorką monografii Język śląskich utworów scenicznych
z lat 1864—1922 (Katowice 1998) oraz współautorką książki Polszczyzna
XVII wieku. Stan i przeobrażenia (Katowice 2002).
Aldona Skudrzyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, adiunktw Zakładzie Językoznawstwa Pragmatycznego. Kieruje Pracownią Badań Re-gionalnych. Prowadzi zajęcia z kultury języka, praktycznej stylistyki, językapromocji, przemian współczesnej polszczyzny oraz językoznawstwa pragma-tycznego. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół różnorodnych —socjolingwistycznych, pragmatycznych i stylistycznych — aspektów zróżnico-wania współczesnej polszczyzny. Jest autorką monografii Język (za)pisany
— 311 —
(Katowice 1994) oraz Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabe-
tyzmie funkcjonalnym (Katowice 2005), a także współautorką Małego słow-
nika terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej (Warsza-wa—Kraków 2000), Słownika pisowni łącznej i rozdzielnej (Warszawa2003) i podręczników do nauki języka w gimnazjum i zreformowanej szkoleśredniej. Jest również współautorką części słownikowej Nowego słownika
ortograficznego PWN wraz z zasadami pisowni i interpunkcji pod redakcjąE. Polańskiego (Warszawa 1996) oraz książki Gwara śląska — świadectwo
kultury, narzędzie komunikacji. Sytuacja językowa w miastach Górnego
Śląska (Katowice 2001).
Katarzyna Sujkowska-Sobisz, doktor nauk humanistycznych, adiunktw Zakładzie Językoznawstwa Pragmatycznego. Zajmuje się przede wszystkimzagadnieniami związanymi z komunikacyjno-genologicznym statusem róż-nych tekstów perswazyjnych, takich jak: teksty public relations, komunikatyreklamowe, negocjacje, kłótnie, spory, a zatem szeroko rozumianym dyskur-sem handlowym; interesuje się również językiem kobiet, a także miejscemkobiety w języku i kulturze. Prowadzi zajęcia z gramatyki tekstu, gramatykiopisowej języka polskiego, kultury języka polskiego, gramatyki języka sta-ro-cerkiewno-słowiańskiego, a także współczesnego języka polskiego. Jestm.in. współautorką Małego słownika terminów teorii tekstu (Warszawa—Kraków 2005).
Jacek Warchala, doktor habilitowany nauk humanistycznych, pracujew Zakładzie Współczesnego Języka Polskiego. Autor Dialogu potocznego
a tekstu (Katowice 1991) oraz Kategorii potoczności w języku (Katowice2003), a także kilkudziesięciu artykułów obejmujących zagadnienia so-cjolingwistyki, języka środków masowego przekazu, stylistyki, teorii ko-munikacji społecznej i teoretycznych zagadnień manipulacji językowej. Pro-wadzi na kilku uczelniach zajęcia z zakresu reklamy i komunikacjiperswazyjnej. Jest współautorem podręcznika Budowanie public relations
(Wrocław 2001). Współpracował z agencjami reklamowymi i public re-lations jako copywriter i dyrektor kreatywny. Był konsultantem BankuŚwiatowego do spraw edukacji, reklamy i public relations w ramach rządo-wego projektu Rzeczpospolita Polska — Projekt usuwania skutków powo-
dzi.
Olga Wolińska, profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych, histo-ryk języka; kieruje Zakładem Językoznawstwa Pragmatycznego. Jest autorkąmonografii Konstrukcje bezmianownikowe we współczesnej polszczyźnie
(Katowice 1978), Język XIX-wiecznych wiadomości prasowych (Katowice1987), współautorką książki Gwara śląska — świadectwo kultury, narzędzie
komunikacji. Sytuacja językowa w miastach Górnego Śląska (Katowice2001) oraz licznych studiów o języku polskim na Śląsku w przeszłościi współcześnie. Interesuje się problematyką perswazji językowej, prowadzi
— 312 —
także badania nad gatunkami tekstów użytkowych, takich jak odezwa, roz-kaz, meldunek, raport, zeznanie itp.
Katarzyna Wyrwas, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Ję-zykoznawstwa Pragmatycznego. Kieruje Poradnią Językową IJP. Jest autorkąmonografii Skarga jako gatunek mowy (Katowice 2002) oraz współautorkąMałego słownika terminów teorii tekstu (Warszawa—Kraków 2005). Intere-suje ją teoria i struktura tekstu, typologia tekstów, teoria gatunków mowyoraz potoczne teksty narracyjne. Zajmuje się również szeroko pojętymi zja-wiskami leksykalnymi współczesnej polszczyzny, takimi jak m.in. frazeologia,zapożyczenia, neosemantyzmy. Prowadzi zajęcia z gramatyki opisowej językapolskiego, kultury języka, leksykologii i leksykografii, gramatyki języka sta-ro-cerkiewno-słowiańskiego, gramatyki tekstu oraz współczesnego językapolskiego.
Anna Majdak, Grzegorz Mroczek, Katarzyna Murzyn, Marta Nowory-ta i Alicja Podstolec są studentami katowickiej polonistyki, członkami KołaNaukowego Językoznawców oraz Polonistycznego Koła Młodych Dydakty-ków.
Szczegółowy wykaz publikacji pracowników Instytutu Języka Polskiego Uni-wersytetu Śląskiego znaleźć można na stronie http://www.fil.us.edu.pl/ijp.
— 313 —
Aadiektywizacja 269*akcent 63, 69, 70, 135, 226, 269akomodacja 269anglicyzm 210, 306, 269—270antonim 178, 270apostrofa 270archaizm 170, 243, 270aspekt 80—81, 133, 270—271asymilacja 271
Bbezokolicznik 83, 84, 85, 152, 271biblizm 220, 232, 271biernik 271błąd 7, 13, 15, 16, 83, 115, 118błąd gramatyczny 120, 271błąd językowy 90, 120, 244, 245,
256, 272błąd stylistyczny 272bohemizm 306
Ccelownik 272cyrylica 167, 272czas przeszły 69, 80—81, 273czas przyszły 80—81, 87, 273
czas teraźniejszy 273czasownik 37, 83, 84, 86, 126, 127,
129, 130, 131, 133, 136, 149, 150,151, 152, 154, 155, 157, 161, 163,164, 173, 176, 177, 182, 183, 184,185, 188, 189, 200, 217, 223, 226,246, 247, 252, 256, 258, 273
czasownik defektywny 84, 273czasownik dokonany 80, 81, 83,
171, 273czasownik inchoatywny 183, 273czasownik modalny 273czasownik niedokonany 80, 81, 83,
184, 273czasownik wielokrotny 82, 183,
274
Ddeklinacja 78, 89, 136, 274deklinacja liczebnikowa 274deklinacja nijaka 103deklinacja przymiotnikowa 89—90,
96, 102, 121, 274deklinacja rzeczownikowa 102,
122, 181, 274deklinacja zaimkowa 274deklinacja żeńska 94, 103
— 315 —
* Wyróżnione półgrube cyfry wskazują strony w Słowniczku terminów.
derywacja paradygmatyczna 122,274—275
derywacja prefiksalna 183, 275derywacja sufiksalna 275dialekt 166, 168, 169, 243, 275dopełniacz 275dopełniacz cząstkowy 159, 275dopowiedzenie 60, 275—276dwudźwięk 37, 276dwukropek 58—59dwuznak 146, 276dysymilacja 172, 276dywiz 136, 142, 276
Ee ruchome 92—93, 135, 276, 303elipsa 61, 277epenteza 277epitet 191, 225, 277eponim 220, 277etymologia 86, 94, 106, 109, 149,
175, 180, 181, 182, 184, 189, 190,191, 194, 277
eufemizm 221, 277—278
Ffleksja 118, 145, 149, 150, 170, 278fleksja wewnętrzna 75, 278forma fleksyjna 92, 150, 170, 278forma gramatyczna 73, 116, 117forma niedokonana 183forma oboczna 118, 279formant 186, 278—279formuła grzecznościowa 135fraza 149, 212, 279frazeologia 227, 279frazeologiczny związek 189, 226,
227, 230, 231, 232, 233, 234, 235,236, 237, 238, 240, 241, 279
Ggalicyzm 306gatunek mowy 259, 260germanizm 306głagolica 167, 279
głoska 36, 64, 68, 135, 145, 146,147, 172, 217, 276, 277, 278, 279,281, 286, 289, 301, 302, 303, 304
grupa nominalna 162, 280grupa spółgłoskowa 109, 170, 280,
286gwara 63, 64, 83, 86, 122, 169, 170,
245, 246, 280
Hhiperpoprawność 65, 83, 190, 280homofony 15homonim 75—76, 145, 280honoryfikatywność 256
Iimiesłowowy równoważnik zdania
57, 280imiesłów 17, 27, 29, 30, 31, 56, 85,
126, 127, 130, 148, 154, 169, 170,281
imperfektum 183, 281inicjalna pozycja 163, 164, 281innowacja językowa 80, 131internacjonalizmy 203, 281italianizm 306
Jjer 81—82, 243, 281—282jerów zanik 81—82, 243, 282język ogólny 64, 126, 163, 215, 243,
250, 282język prasłowiański 36, 82, 109,
165, 167, 172, 282języki słowiańskie 37, 68, 123, 167,
169, 170, 282
Kkalka językowa 160, 204, 238,
282—283koniugacja 84konotacja 123, 129, 191, 283konstrukcja składniowa 127, 148,
149, 150, 152, 153, 154, 156—157,160, 162, 238, 256, 258, 283
— 316 —
kontekst 107, 283—284kontynuant 166, 175, 178, 190, 192,
193, 284końcówka fleksyjna 75, 77—78, 78,
94, 105, 118, 119, 121, 129, 136,169, 284
końcówka zerowa 169, 284kropka 61, 62kwalifikator 127, 247, 284
Llatynizm 306leksem 123, 133, 158, 175, 177, 178,
183, 185, 189, 193, 194, 202, 214,284
leksykalizacja 115, 136, 146, 150,285
liczba mnoga 285liczba podwójna 72—73, 285liczba pojedyncza 285liczebnik 73, 113, 114, 115, 116, 117,
118, 119, 150, 151, 285
Łłączliwość 161, 285łącznik (orzeczenie imienne) 151,
291łącznik (znak) 16, 17, 29, 31—32,
33, 38, 90, 136, 142, 285
Mmaniera językowa 151, 286metafora 222, 227, 232, 286metateza 195—196, 286mianownik 286miejscownik 286morfem rdzenny 213, 225—226, 286
Nnadawca 84, 163, 226, 286nagłos 194, 286, 301narzędnik 286—287nazwa pospolita 41, 78, 108, 287nazwa własna 17, 45, 54, 78, 90,
108, 287
nazwiska nieodmienne 91, 94—95,96, 96—97
nazwisko 88—97, 99nazwy abstrakcyjne 181negacja 287neologizm 122, 125, 127, 131, 287neosemantyzacja 211, 287neosemantyzm 187, 212, 287—288nieregularność w odmianie 81, 82,
288nominalizacja 162, 288norma językowa 7, 121, 243, 288norma użytkowa 238, 244, 245,
288norma wzorcowa 74, 79, 158, 159,
238, 246, 288numeralizacja 150, 288—289
Ooboczność 74, 75, 82—83, 92, 93,
105, 107, 108, 289odbiorca 261—262, 289odmiana (deklinacja) męska 289odmiana (deklinacja) mieszana 289odmiana (deklinacja) nijaka 290odmiana (deklinacja) żeńska 290odmiana liczebników wielowyrazo-
wych 116odmiana oficjalna języka 290odmiana prosta 169, 290odmiana przymiotnikowa 96odmiana przymiotnikowo-zaimko-
wa 79odmiana rzeczownikowa 102odmiana złożona 169, 290odpodobnienie (dysymilacja) 290odsyłacz 62oksymoron 227, 257, 291optatiw 33, 290orzeczenie imienne 151, 291orzecznik 151, 169, 291
Ppalatalizacja 177, 291paradygmat 93, 96, 136, 291
— 317 —
paradygmat fleksyjny defektywny84, 291
partykuła 17, 27, 33, 59, 164, 287,291
pleonazm 222, 291plurale tantum 105—106, 186podmiot 148, 149—150, 291—292podmiot domyślny (semantyczny)
148, 149, 150, 292podstawa słowotwórcza 111, 122,
176, 177, 178, 182, 183, 184, 190,197, 292
polisemia 75, 292polszczyzna potoczna 79, 292polszczyzna staranna 79, 292potencjalna forma 87, 131, 292prajęzyk 165, 167, 293przecinek 56, 57, 58, 59, 60, 61,
62przeczenie 156, 163, 164, 287,
293przedrostek 31, 32, 82—83, 131,
132, 133, 197, 213, 293przegłos polski 168, 169, 293przestawka 195—196, 293przydawka 56, 170, 252, 293przyimek 57, 106, 107, 152, 153,
160, 162, 216, 220, 293—294przymiotnik 17, 29, 30, 31, 35, 46,
50, 52, 64, 70, 87, 95—96, 96, 101,103, 107—108, 109, 110, 112, 118,120, 121, 122, 123, 124, 125, 126,127, 129, 130, 131, 169, 173, 174,177, 178, 181, 182, 183, 189, 190,192, 198, 200, 212, 233, 252, 257,294
przypadek 295przypadek zależny 17, 294przypis 60—61, 62przyrostek 107, 109, 121, 125, 197,
248, 249, 250, 253, 294przyrostek dzierżawczy 102, 294przyrostek słowotwórczy 131, 179,
251, 295przyrostek tematyczny 82, 83, 295
przysłówek 29, 30, 31, 35, 175, 207,213, 287, 295
puryzm 258, 295
Rrdzeń 106, 109, 132, 176, 181, 191,
194, 195, 225—226, 295regionalizm 101, 106, 243, 244, 245,
247, 295rekcja (rząd, związek rządu) 155,
159, 295—296rodzaj gramatyczny 296rodzaj męski 296rodzaj nijaki 296rodzaj żeński 296—297rozkaźnik (tryb rozkazujący) 33,
83, 84, 243, 297rozpodobnienie (dysymilacja) 186,
297rozsunięcie artykulacyjne 170rozwój semantyczny 297rusycyzm 306rząd (związek rządu, rekcja) 116,
152, 157, 158, 297rzeczownik 17, 33, 34, 35, 37, 41,
56, 72, 73, 74, 77, 101, 114, 117,122, 132, 136, 138, 150, 151, 152,153, 154, 157, 158, 159, 160, 161,162, 163, 164, 169, 170, 171, 176,177, 179, 180, 184, 185, 186, 188,190, 192, 196, 199, 206, 207, 212,214, 218, 219, 223, 226, 234, 242,246, 248, 250, 251, 252, 254, 255,257, 260, 298
rzeczownik męskonieżywotny 76—77, 158, 297—298
rzeczownik męskorzeczowy 76—77,158
rzeczownik męskozwierzęcy 76—77, 298
rzeczownik męskożywotny 76—77,117, 121, 135, 158, 159, 298
rzeczownik nieosobowy 76—77rzeczownik nijaki 103, 121, 298rzeczownik odsłowny 131, 298
— 318 —
rzeczownik żeński 73, 88, 89, 91,115, 298
rzeczowniki pospolite 52, 93, 136,298
Ssamogłoska 38, 64, 65, 71, 83, 88,
92, 107, 137, 176, 276, 279, 281—282, 293, 295, 298, 301, 303
samogłoski nosowe 38, 65, 298samogłoski ustne 65, 299schemat składniowy 122, 155, 162,
299semantyka — semantyczny 73, 117,
131, 155, 164, 299skrót 52, 54, 63, 134, 135, 137, 138,
139, 140, 142, 143, 144, 145, 147,257, 299
skrótowiec głoskowy 134, 135, 136,299
skrótowiec literowy 141, 142, 299skrótowiec złożeniowy 134, 299skupienie nierozerwalne 150, 299spójnik 57, 58, 59, 62, 163, 164,
276, 279, 280, 287, 291, 293,299—300
spółgłoska 68, 132, 143, 170, 172,300
spółgłoska miękka 68, 168, 300spółgłoska twarda 91, 168, 300spółgłoski wargowe 71, 300, 304styl oficjalny 160, 163, 300styl urzędowy 160, 300—301subiekt 148, 301sufiks 108, 183, 254, 301supletywizm 80—81, 301sylaba 63, 69, 69—70, 70, 71, 82, 85,
141, 171, 216, 269, 282, 286,301
synonim 115, 176, 178, 195, 214,226, 244
szyk 33, 49, 85, 116, 163, 163—164,164, 301
Śśródgłos 301
Ttabu językowe 123, 190tautologia 223, 301temat czasownika 82, 82—83, 136,
301temat fleksyjny 301—302temat słowotwórczy 107, 109, 302toponimia 182, 302trójznak 146, 302tryb rozkazujący 33, 83, 243, 302tryb życzący (optatiw) 33, 302turcyzm 306
Uubezdźwięcznienie 66, 302udźwięcznienie 207, 302—303„ufleksyjnienie” 136, 303uliczebnikowienie 150, 151, 303uniwerbizacja 187upodobnienie (asymilacja) 68, 132,
303uproszczenie 65, 66, 81—82, 109,
303uzus (zwyczaj językowy) 41, 42, 71,
88, 108, 116, 139, 142, 205, 233,238, 251, 303
użytkownik języka 132
Wwariantywność 74, 79, 103, 114,
118, 132, 147, 303wariantywne formy przypadków
72, 74—75, 303wielokropek 60—61wokalizacja jeru 81—82, 303wołacz 303wulgaryzm 10, 11, 120, 121, 123,
129, 145, 303—304wygłos 89, 206, 207, 301wykrzyknik 59wymowa asynchroniczna 71, 304wymowa dźwięczna 36, 304
— 319 —
wypowiedzenie 59wyraz motywujący 177, 304wyraz niepodzielny słowotwórczo
177, 304wyraz pochodny 64, 69, 111, 130,
131, 142, 161, 174, 176, 180, 183,186, 190, 207, 218, 304
wyraz podstawowy 304wyraz polisemiczny 75, 304wyraz pospolity 46, 47, 88, 90, 304wyraz spolszczony 11, 17, 18, 34,
35, 37, 42, 64, 66, 99, 198, 201,205, 206, 212, 304
wyrazy pokrewne 225, 305wyrażenie przyimkowe 127, 160,
174, 183, 184, 305wyrównanie analogiczne 170, 305
Zzadiektywizowany 188, 269zaimek 54, 60, 79—80, 152, 156,
287, 305zaimek wskazujący 79—80, 152, 305zaimek zwrotny 54, 305zapożyczenia 11, 17, 18, 36, 70, 78,
168, 176, 191, 201, 203, 208, 210,213, 215, 305
zapożyczenia morfemowe 213, 305zapożyczenia semantyczne znacze-
niowe (neosemantyzmy) 211, 306zapożyczenia strukturalne (kalki ję-
zykowe) 211, 306zapożyczenia właściwe (leksykalne)
211, 306zbitka spółgłoskowa 65, 66, 82, 306
zdania podrzędne 58, 152, 306zdania podrzędne relatywne 60,
306zdania współrzędne 57, 58, 306zdanie podrzędne okolicznikowe
przyczyny 57, 164, 306—307zdanie współrzędne przeciwstaw-
ne 164, 307zdanie złożone 57, 58, 62, 163, 164,
307zdrobnienie 93, 98, 186, 192, 193,
194, 220, 307zestawienie 29, 31, 103, 171, 307złożenie 125, 126, 132, 178, 194,
197, 218, 307zrost 74, 104, 307—308związek główny 226, 308związek przynależności 308związek rządu (rząd, rekcja) 117,
137, 150, 151, 158, 308związek zgody 17, 116, 117, 137,
153, 308zwrot grzecznościowy 135, 188,
257, 260zwyczaj językowy (uzus) 41—42, 51,
67, 71, 83, 88, 92, 94, 97, 101,102, 139, 141, 236, 248, 251—252
Źźródłosłów 94, 172, 176, 177, 178,
208, 308
Żżargon 210, 308
Opracowali: Anna Majdak, Grzegorz Mroczek, Katarzyna Murzyn, Marta
Noworyta, Alicja Podstolec, Katarzyna Wyrwas
— 320 —
/-/ 258.doc 142.rtf 142.pdf 142.wpd 14210 listopada 152100 rocznica / 100. rocznica 11912 874 radiostacje 116—11725,5 miliona euro zostało przewi-
dziane 11626 Międzynarodowe Targi /
26. Międzynarodowe Targi 11940-lecie 11880-letni 11816-letni 11883-letnia 118XIX-wieczny 118XXV Igrzyska Olimpijskie w Barce-
lonie 49
Aa 299a co za tym idzie 62a także 57, 58a tergo 50a.C. 135a.c. 135Aaron 97—98ABS 270
abyśmy (akcent) 70AC 135ac 135adaptować 272adidasy 51, 277adiunkt 249administrator 203advocatus Dei 224—225advocatus diavoli 224—225adwokat diabła 224—225aeroplan 270afera 297Agawa amerykańska 50agent — agenci — agenty 76AGH nie upoważnia Cię do zadawa-
nia głupich pytań 260—261AK 299Akademia Pana Kleksa 53akcja „Bezpieczny mieszkaniec” 53aksamitny 222aktor — aktorka 212, 213, 249, 250,
254aktualny 212—213akty — akta 75albo 299Albo grosze, albo kokosze 230albowiem 306ale 299, 307Aleksander 278
— 321 —21 — www...
Aleksander von Humboldt 49Aleksandra 278Alice Springs 67alienacja 281Allegro.pl 141ambasadorowie — ambasadorzy
260Amerbank 134Amerykanin — Amerykanka 109,
111amerykany 50amoksycyklina 51analiza 70 (akcent), 281analiza dzieła literackiego 51ani 163, 287, 299ani nie kochający, ani nie kochany
27anioł 293Antonio de Mello 49antropolożka 250antybohater 293antytrynitarianin 218antytrynitarz 218apap 51apopleksja 37apostołka 250arafatka 277architekt 248arcy- 70arcykapłan 293arcymistrz (akcent) 70arianin 42Armeńczyk 111Armia Krajowa 299artysta malarz 29aspiryna 51aster 303astma 42astra 303Asy z Naszej Klasy 49asystent — asystenci — asystenty 76atlantic 51audit 34, 66audyt 34audytor 34
audytorium 34audytorski 34autokar 305autostradowy 127Azer 111
Bbaba 191, 192babcia 192babciny 294babie lato 192babka 192, 302 (wymowa)badacz 275bagno 290bajońskie ceny (!) 228bajońskie sumy 228bajt 304Bako 90—91bal 75, 78, 280Bałtyk 287Bank Pekao SA 140Bank PKO SA 140bankiet 66bańka 295bar 66Baranek Boży 50barani 121Barbórka 20Barburka 20bardziej czekoladowy (!) 121bardziej dowcipny 9bardziej sprawny 9bardzo 295bartnik 190bartodziej 178basicowy 129, 130basikowy 129Basiu 303Bastian 98bazariada 130bazarować (!) 292bąbel 298bądź (spójnik) 299bądź wola twoja 33bąk 298
— 322 —
BEFAMA 299Begonia Englera 50, 287Begonia mieszkańcowa „Bismarka”
50Beniamin 220Beniaminek 220Benoît 94Beskidy 105—106bez 276bez obecności prawnika 224bez pieczy 189bez zwłoki 184bezdroże 305bezmałżeństwo 194bezpieczny 189Bezpieczny Powrót 53bezżeństwo 194Bęben 86będzie (wymowa) 65, 84—85BGŻ 130białawy 304białko zwierzęce 122białogłowa 191, 270biały 275, 284, 285, 304biały kruk 227—228, 279Białystok 103, 104, 278, 308biblioteka 70 (akcent), 272 (wymo-
wa)bić się w piersi 272bida 275biedny 177bieg 275biegać 275biegać jak kot z pęcherzem 279biegły 269biel 274bielizna 285Bielska Fabryka Maszyn 299Bielsko-Biała 16, 32, 276Bielsko-Biała-Lipnik 32biennale 206Bieńko (odmiana nazwiska) 90—91Bieszczady 105—106BIG Bank 136bil (‘słonina’) 245
biskup 138, 257biuro obsługi szkód komunikacyj-
nych 222—223biuro podróży 223biuro usług 223biznes 269Biznes informacje 204, 283biznes party 210blog 206, 207bławatek 295Błonia Krakowskie 47błoniasto obrzeżony 30błysk 298błyskać 298błyskanie 298bo 299, 306bocian 121bociani 121bodaj 33body 270bohater 36bohaterka 254Bohdan 36bokiem 63bolączka 297Bolelut 197Bolko II Świdnicki 47borelioza 42borówka 245, 295borzyć 198boso 295bowiem 57Bóg daj 33Bóg dał, Bóg wziął 271bp / bpa 138brać 80—81, 293brand 209, 269bratowa 8briefing 269broker 269bronić 155brukselka 50bruLion 141brzeg 286brzuchomówca 307
— 323 —21*
buddysta 42budować 271budowniczy 127Bukowa 102buldog 51bulion 66bulwy 246Bundesbank 134Burek 287Busko-Zdrój 16, 32butelczyna 279być 273, 291być albo nie być 281być na topie 283być w błogosławionym stanie 277bydlić 285bydło 285
Ccałować 181cały 181canon 51cartridge 208casting 270catering 269CD 270CD-ROM 281Ceauşescu 95Ceków-Kolonia 16, 32centrum 281cerkiew prawosławna 43cerkiewny 304ch 36, 146 (głoska), 146 (nazwiska
na tę głoskę)Ch., C. (inicjały) 146cha cha 39chabas 245chaber 295Chabry 192chajtać się 213Champs Elisées 66charakter 281Charles 147chcieć 273chemia 281
chirurg 249chleb 36, 219chlebak 219chlebnica 219chłodniczo-grzejny 126chłodniczy 127chłodny 126chłopak 289chłopcze 303chłopiec 287, 296chmara 151chodźcie 302choreście 247choroba 182chorym 247chorzyście 247Christopher 147Chroberz 172Chrobry 47, 171Chrobrza 172Chrobrzany 172chrzestny (wymowa) 303chrześcijanin 42, 69chwała 36chytry jak lis 281ciąg (!) 247ciągnij 247Cichy — Cicha 95—96ciebie 274cielę 296ciemnota 272ciemnotyzm (!) 272cierpieć męki Tantala 230—231cieśnina Bosfor 46Cieśnina Gibraltarska 45ciężkozbrojny 18ciocia 290cioteczna siostra 215cioteczny brat 215ciśnienie 275citizen / Citizen 40citroën xsara 40clubbing 270co 305coatch 270
— 324 —
cocktail bar 218coctail party 210Cocteaux 95cofłem (!) 10cofnął w tył (!) 291cofnąłem 10Columbia 67cornflakes 17cos (‘cosinus’) 143coś 305Cousteau 95córa 193córka 193cracker 201cracking 201cudzoziemiec 307cukierek 63cukiernia 218cybernetyczny 70CyberWielkopolska 141Cygan — Cyganka 254cyt. za 144cywilizacja 281cz (nazwiska na tę głoskę) 146czarna jagoda 295czarna polewka 240—241czarter 270czat 269czcigodny — czcigodna 257Czechowice-Dziedzice 32czekać na Godota 237czernieć 273czernina 240—241czerwiec 175czerwień 278czerwono nabiegły 30czerwony 278Czesław 275Czesława 275czesne 177Częstochowa 101—102, 294czipsy 269człowiek 301czternaścioro 113cztery 117
cztery litery 278czterysta (akcent) 70czuć się jak groch przy drodze
234Czudec 92—93czwartek 174czwarty 274czworo 285czy 9 (wymowa), 58 (interpunk-
cja), 299czyli 299czytać 273, 297czytajmy 297czytaliśmy (akcent) 70czytywać 274
Ćć (głoska) 67
Ddaj 302Dali 91dar 37Darmowe rozmowy 54darzbór 33darzyć się 33, 76Dąbrówka Nowa 16, 32dążylim 246—247de 49dealer 17dedykować 295, 299demokraci.pl 141demokracja 281depresja 281derby 270Desnos 95Despiau 95deszcz 84—85diablica 294didżej 270dieta 204, 283diler 17, 269disc jockey 17disco 17dla was 305
— 325 —
dlatego 299długi 275długo grający 29długogrający 30długopis 289dmuchnąć 83dnieć 273Dobra Nowina 49dobranoc 33, 307dobrodziej 178dobry 270, 290dogodny 131dokładnie tak! 104dokonać żywota 221doktor 138, 248, 249, 257doktorka (!) 248doktór (!) 243dolar 298dolegliwość 182, 183dolewać oliwy do ognia 272dolnośląskie (województwo) 127dołączyć 82dom 274, 296, 304dom dziecka 307domator 304domek 304, 307domisko 304domownik 304domowy 304donżuan 304dostać czarną polewkę 240—241doświadczenie 221dowcipniejszy 9dowiedzielibyście się (akcent) 70dr / dra 138, 299Dr. Oetker 138dramatyczny 19draństwo 11drewniany 275drink 269drink bar 218driver 211drobno siatkowo marszczony 30drodzy bracia 258droga 286, 291, 305
droga autostradowa 127Droga krzyżowa 51drogie siostry 258drogowiec 305drogowy 305drogówka 305drożny 305dróżka 291, 305dróżnik 305druk 304drzewko 295drzewo 296drzwi 288Dublin (wymowa) 67Dubois 95dusiciel 275dusigrosz 307dużo śniega 275DVD 270dwa 117—118, 285dwa tysiące szósty (rok) 115dwadzieścia 117dwaj 73, 117dwanaście 9dwie 73, 117dwie niewieście 285dwie słowie 285dwiema rękami 72—73dwoje 285dwoma oczyma 285dwoma rękami 72—73dwoma rękoma 285dwoma uszyma 285dworzec 47Dworzec Centralny 47dwóch 117, 118dwór 245, 275dwudziestego szóstego czerwca
118—119dwutygodniowy 14dwutysięczny (rok) 115dwutysięczny szósty (rok) 115dwuznak 278dyrektor 34, 66, 304dyrektorka 253
— 326 —
dyskdżokej 17dysko 17dyskoteka 281dystynkcja 34dziadkowy 294dzieciak 295dzieciami (!) 280dziecko 296dziedzina 297dziekan 146, 248, 251, 257dzielny 289dzielny jak lew 281dziennik 163Dziennik Urzędowy Województwa
Konińskiego 139Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej
Polskiej 139dzierąski 109—110dzierążeński 109—110dziesiąta muza 237dziesięć 117, 285dziewa 195dziewczę 195dziewczyna 194dziewczynko 303dziewiąci 115dziewiąty 115dziewica 195dziewucha 195dzięki 57dziko rosnący 29dziołcha 195dzisiej (!) 64dzisiejszy 64dziwka 194Dz.U. / DzU 139dźwignąć 83dżentelmen 66dżojstik 7, 211
EEdynburg 66edytor 211egipskie ciemności 236—237ekolożka 250, 254
eks- 70eksmąż 70 (akcent), 293ekspedientka 250eksponat 281ekstra- 31ekstrawysokowytrzymały 31e-mail 17, 35, 207, 269, 281e-mailować 17, 207Empire State Building 67eNormy.pl 141entuzjazm 281epitet 277epoka (akcent) 70ePraca.net 141EquiLibre 141Eschericha coli 50eService SA 141euro (waluta) 116EuroCity 17, 141Europa 287europa (‘dobre maniery’) 55euroregion 46, 47eurosceptyk 270eutanazja 184ewangelik 42ex libris 158exlibris 158explicite 50eZakupy.com.pl 141
Ffajny 19faks 37, 204, 205faksmodem 205falisto ząbkowany 30familiada 131fan 281fan club 17fanklub 17fast food 218, 269fax 37, 204, 205Felis domestica 50festiwal (akcent) 70fiat 40, 298fiat ritmo 40
— 327 —
fifty-fifty 35figura 281filet 159filolożka 250, 254filozofka 250Fin 111finansista 270finea / Finea (margaryna) 40fitness club 270flambirować 208flambować 208flaszka 295flerysta 109florysta 109, 288forma 281fps (typ gry lub ilość klatek na se-
kundę) 145Fredro 91freeganism 209frustracja 281fryzjer — fryzjerka 248, 250Fundacja Nie Lękajcie Się 54fura 151futbol 213
Gg (gram) 143g (wymowa głoski) 63Gadu-Gadu 287gałązka 307gałkowy 127gańba 270garść 151, 289gasnąć 83gazeta brukowa 203Gazeta.pl 141gąska 193gdy 299gdyż 306gdzie indziej 221—222gdzieś 222, 305generacja 283gensek 134geriatria 305gęsty 63
gęś 193giełda (wymowa) 71gimnazjada 131Giraudoux 95Glasgow 67głęboko zatokowo wcięty 30głodnam 247głodniście 247głos wołającego na pustyni 232—
233głos wołającego na puszczy 232—
233głość (‘jeść’) 234głośnomówiący 29głód 286główny księgowy — główna księgo-
wa 251Główny Księgowy 255głupi 270głupi jasio 55Gniewko 197Gniewolut 197Godziek 93gol 159Golden Gate 66golf 180golkiper 270gorący lód 291gorszy 301goryl 288gospodyni 297góra 179, 289górnik 179grać główną rolę 272grać pierwsze skrzypce 272grać w tenisa 158gramatyka (akcent) 70grand prix 207, 208grill 35grill party 210grillować 35grillowanie 35Grimmowie (bracia) 99grobla 277gromada 151
— 328 —
grono pedagogiczne 54Grosz do grosza ściułany, przyspa-
rza chleba, sukmany 229Grosz do grosza, a będzie kokosza
229—230Grosz do grosza, a kupi się kokosza
229Grosz do grosza, będzie złoty 229gruba (‘kopalnia’) 245Gruby (przydomek) 47gruczołowato omszony 30grudzień 175grule 246grunt 8grupa kobiet 117grypa 42grysik 245grywać 274grzechy młodości 323grzejny 126Grzenia 95grziby 37, 275grzyb 298guzik 297gwałtowny 19gwiazda 168, 293gwiazdozbiór 302gwiezda 168
Hh (głoska) 14, 36ha ha 39habilitowany — habilitowana 251hacjenda 36Haenggi 92haft 36Haga 36halogen 36hałas 36handel 36hańba 36hardy 36harem 36harmonia 36Hawana 36
hebel 36Helicobacter pylori 50hemoglobina 36Henryk Saski 48hera (narkotyk) 278heroina (‘bohaterka’) 254heroina (narkotyk) 278heros 254heroska (!) 254Hg 143Himalaje 36historia 36hobbysta 18Holandia 36holding 36holować 36honor 36Hortex 17, 38hospicjum 36hot-dog 36hotel 66hrabia 288hrabina 250HTML 129, 142huba 36Hugo 95huk 151, 289Hungary 196hurtownia nabiałowa 127huta 36hymn 36Hypericum perforatum 50
Ii 299idea 151, 281Idea Mix 151iDVD 141IKEA 135, 136ikona 211ile 305iLife 141image 270imię 290impreza 210
— 329 —
Imre (odmiana) 94indyczy 121infostrada 287inspektor 55Inspektor ds. Planowania i Kosztów
55Instytut Pamięci Narodowej 299inteligencja 281InterChristiana 141InterCity 141interdyscyplinarny 125interface 35interfejs 35, 281internet (z przyimkami) 41, 160Internet / internet 41Inwestbank 134inżynier 249inżynier górnik 29iPaq 141IPN 299iPod 141iść 82iść do Canossy 281Italia 195, 196iTunes 141Ivetta 198iwa 199Iwo 199Iwon 199Iwona 199Iwonicz-Zdrój 31, 32izoler 270
Jj (litera) 8ja 301, 305jabłko 66, 303 (wymowa), 280Jabłonna 102jacuzzi 208jagody 245jaja ze wsi 122jak (interpunkcja) 60Jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz
279jaki 305
jaki wał 199Jan 278, 287Jan Paweł Drugi 157Jan z Kolna 49Jarocin 294jasnowidzący 29jasnyś 246—247Jaś 278Jean-Louis 97jechać do Rygi 278jeden 274, 279jedenasta plaga 237jedna 8jednak 164 (szyk), 299, 307jednakże 307jednorożec 279jedwabiste mleko 222jego 305jej 305jesień 174jest 301jeść 301jezioro 293Jezioro Bodeńskie 45jezioro Mamry 46Jezioro Wiktorii 45Jezusowy 294Jones Simon Peyton 92Jeżewo 294joystick 17, 208JPEG 142JPG 142jubilerka 255judasz 271juror 207jurorka 207jury 207, 208jutro 295
KKaczagórka 104, 235kainowe piętno 271kainowe znamię (!) 240Kalwaria-Lanckorona 32kamea 136
— 330 —
kamienny 275kamień obrazy 232kanada (‘bogactwo’) 55kapitalizm 281kapitan (akcent) 70karli 36Karlův Most 66karłowaty 36Karpaty 105—106kartofle 246karzeł 36Kasia 290kasjer 249kasjerka 249Kasprowy Wierch 287kaszleć 149kat 180katolik 42kawiarnia 217, 218kawiarnia-restauracja 217, 218kawowy 127—128keczup 66kelner 63Kennedy 94ketchup 208Kędzierzyn 294Kępa Oksywska 45kęs 151, 289kg 143kiedy 63, 71 (wymowa)kiedy indziej 221kiedyś 305kiełbacha 278kiełbasa 71 (wymowa), 278kiełbaska 307kierkegaardowski / Kierkegaardow-
ski 130kierownik — kierowniczka 249, 253Kimbangu 95kiszka 245Klebsiella pneumoniae 50klęknąć 83klienci — klienty 76kłamca 296Kłodzkie 44
kob 190kobiecy 289kobieta 190, 191, 270, 289, 290kobieta lekkich obyczajów 278kobieta w wieku balzakowskim 278kobieta wampir 29kobieto 303kobyła 191kochać 295kochany 269koci 275, 304kodak 51kodeks 37kodyfikacja 34Kolbuszowa 102Kolonia 32Kolonia Ostrowska 16, 32Kolonia Ostrów 16, 32Kolonia Wronowska 32Kolonia Wronów 32koło Iksjona 230—231kołodziej 178komórka 161, 186, 287kompleks Edypa 231kompleks Elektry 231komponent 281komputer 211, 213, 281, 289, 304komunikator 211konać 297kondycja 204konflikt 281koniec 176konik 307konik polny 307konserwator powierzchni płaskich
19—20konsorcjalny 129konsorcjum 129konsorcyjny 129konstytucjonalizacja 130kontrakt 179koń 298koński 294kopać 275, 302koparka 302
— 331 —
kopnąć nogą (!) 291korab 90Korab-Brzozowski 90korespondować 288kornfleksy 17Korsykanin — Korsykanka 109Korwin-Mikke 90kosmacz 190kosmonauta — kosmonautka 253—254Kossuth 94kosz 284Kościół 14Kościół Ewangelicko-Reformowany
42, 43kościół mariacki 52Kościół rzymskokatolicki 42, 43Kościół zielonoświątkowy 42, 43Kościół zjednoczeniowy 42, 43Kościuszko 90—91kość 297kot 270, 275, 287, 295, 296, 298, 304kotek 303, 307kotlet 158Kowalska 96Kowalski 96, 287kowboj 66koza 121, 287kozi 121kozytać (‘łaskotać’) 245Kraków 294Krasnystaw 278, 308kredyt 34Kredyt Bank 283Kreja 88—89krem do cery dojrzałej 278krew 295krewny 214, 215Krokodyl mięso zje, a nad kościami
płacze 234krokodyle łzy 234kropla 277krowi 122królowa 289krótko działający 29, 30krótko trwający 29
krwawy 295krwisty 295Krynica-Zdrój 16, 32kryniczanka 51kryzys 281krzesełko 307krzesło 296Krzysztofie 303krzywda (wymowa) 302Krzywousty (przydomek) 47Krzyżacy 52ks (połączenie liter) 17Ksawery 98—99Ksawier 98—99ksero 37ksiądz 37, 186, 257książę 37książka 186księga 37, 186księgowa 55, 251Księstwo Andory 45księstwo brzeskie 45księstwo halickie 45Księstwo Liechtensteinu 45księstwo łowickie 45Księstwo Mazowieckie 45Księstwo Monako 45Księstwo Oświęcimskie 45księstwo siewierskie 45Księstwo Warszawskie 45Księstwo Zamorskie 45księże 257kto 305ktokolwiek 305ktoś 305który 274, 305Kubuś 287kudłacz 190Kudowa-Zdrój 102, 276kujawsko-pomorskie (wojewódz-
two) 127kulawy kompromis (!) 235—236kultywować zasadę 157kupa 151kupować 297
— 332 —
kupujcie 297kurczę 114, 284, 290kurna chata 200Kuropieska 95kurzy 121kuzyn — kuzynka 214, 215Kwadrans 77kwazi- 37kwiat 287kwiecień 175
Llać 304lajtowo 213laktowegetarianin 206lalka 276lancz 17land 46laryngolożka 250las 296las katyński 47Las Vegas 67last minute 270lata (rok) 301Lato 91lato (‘pora roku’) 168, 174, 290,
293leasing 269lecz 307legalizator 270legginsy 270Legnickie 44lek 14lekarz — lekarka 248, 249, 254lekarz chirurg 29lekka atletyka 132lekkoatletyka 132lekkozbrojny 18lepszy 131leśniczy 289Levittoux 95lew 276, 303lęk 14licealiada 131liczyć 80—81, 84—85
lider 203, 269lifting 270Limanowa 102linia 281link 269lipiec 175list 185listonosz 282listopad 175listowie 288, 291liściaty 275Liverpool 67lobby 208lobbysta 18lody gałkowe 127lodziarnia 218loggia 66lokal 218lokalny 211London 66Londyn 66Los Angeles 67lowelas 304lub 299Lubicz-Zaleski 90lubieją (!) 86lubienie 131Lublin 294Lucas Bank 204ludzie 301lunch 17, 66Lut-, -lut (cząstki) 197lutnista 294Lutobrat 197Lutogniew 197Lutosław 197luty 174, 197, 198lux 37
Łł (głoska) 68Łaciata 287łacina kuchenna 279łajdacki 11łakomy 269, 286
— 333 —
łaskaw 290łatwo zapalny 29ława 193ławka 193, 296łazarz 271Łazy (odmiana) 101Łąpieś 96—97Łodzia 109łokieć 286Łosinno 104łowiec 270Łódź 109łódź 290Łódź Piotrowa 52łzy krokodyle 234—235
Mm. (miasto) 54m. st. (miasto stołeczne) 54M-3 (mieszkanie) 33macierzyński 192maciora 109macocha 193mać 109, 284magister 138, 248maharadża 36mahometanin 42mahoniowe powietrze 230maj 175mają Państwo 266Majorkanin — Majorkanka 109maksimum 37malarka 250malarz 250, 278małopolskie 127Mały (przydomek) 47małżeństwo 194małżon 194małżona 194małżonek 194małżonka 194małżonkować 194małżonkować się 194mapet 17marchew 297
Marchlewska-Czapla 89marcinki 50marek 227Mariott 287marka 209market 270Marokanka 109Marsjany 292Martine 97marzec 175masa 150, 151, 289masarz 15masaż 15masełko 307masło maślane 291MasterCard 141matczyny 294mateczka 193Matejko 91matematyk (akcent) 69matematyka (akcent) 69mateńka 193matka 109, 192, 296matuchna 193matula 193mawiać 289, 295mąciwoda 307Mądrej głowie dość dwie słowie
270mądry 270, 274Mądry — Mądra 95—96mBank 141mdlić 273mecenas 257mech 36mechanika (akcent) 70Mediolan 66mejl 17, 35, 304mejlować 17Melbourne 67merc 278mercedes 51, 278metafizyka (akcent) 70Metalexport 38metoda 281
— 334 —
metr 281metryka (akcent) 70męczydusza 307Męka Pańska 51męki Tantala 230—231mężatka 255mężczyzna 270, 289, 296mężczyzno 303mgr / mgra 138, 299mhm 38miałki talerz 295mianowicie 299miasto 71 (wymowa) 293mieć (chować) węża w zanadrzu
232mieć doświadczenie 221mieć lepkie ręce 278mieć węża w kalecie 231—232mieć węża w kieszeni 231—232mieć z kim na pieńku 279miedźwiedź 190mierzyć 279mieszko 190Mieszko Lubuski 47mięcho 278miękko owłosiony 30mięso 71 (wymowa), 278mijać się z prawdą 278Mike 97Milano 66miliard 117milion 117miłość 188miłość platoniczna 231miły 275mimo tego 152mimo to 152min (‘minuta’) 143minister 248, 249ministra (!) 253Mirosław 197Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej
49mistrzyni 294miś 190
mleko 286Młodzieżowe Mistrzostwa Europy
w Lekkoatletyce 49MMS 159mnie 301mniej więcej 162mobbing 269moc 150, 151, 289modrak 295modyfikować 34moją — moję 79—80, 157mokra włoszka 55molieriada 131monitor 211monitorować 269Monorium pharaonis 50morze 296Morze Bałtyckie 45morze Bałtyk 46Morze Barentsa 45most 44most Karola 66mozartiada 131móc 84, 273mój 305mówić 273, 289, 295, 296mówka 15mrowie 151mrówczarz 190mrówka 288mróz 286Mruczek 287msza 8mucha 291mufka 15MultiBank 141mupet 17musieć 84muzyka 281muzykalny 278my 305mysz 193, 297myszka (komp.) 193, 211myśląc 280myśleć 173, 198
— 335 —
Myślibór 198Myślibórz 198myśliwy 173, 289
Nn.p.m. 143na dwoje babka wróżyła 279na dworze — na dwór 245, 275na dworzu (!) 245na dziesięcie 9na plac 275na pole 275na polu 245na potrzeby czegoś 162na ręce 72na ręku 72, 285na stole 305na własne potrzeby 162nabiałowy 127naczelniczka 249naczelnik 249nadarzyć się 37nadciśnienie 275nadczłowiek 293Nadrenia-Palatynat 46nadwerężać 303nadwyrężać 303Nagy 94należy 84, 235należy się jak psu zupa 235napisać 80—81, 273napisałem był 8napoi — napojów 279napoleon 51Napoli 66narysowaliby (akcent) 70nastolatek 211, 282nasz 305naszę 79—80natomiast 299, 307nauczyciel — nauczycielka 249, 250,
254Nauczyciel Roku 53nauczyć się czytać fragment powie-
ści 152
nawiązując do pisma 238nb. 216Neapol 66Nehru 95neverapine 57New York 66news 269ni 287nic 287nicnierobienie 28nie 17, 27, 287nie chcę jej widzieć 157nie czas żałować róż, gdy płoną
lasy 229nie czerwony, ale zielony 27nie dla psa kiełbasa 235Nie Lękajcie Się 54nie mieć pojęcia 242nie mieć zielonego pojęcia o czymś
242nie na żarty 14nie naruszony, ale całkowicie znisz-
czony 27nie pijący, ale jedzący 27nie stronić od kieliszka 278Nie trzeba węża w zanadrzu cho-
wać 232nie wylewać za kołnierz 278nie zasypiać gruszek w popiele 241niebity 17niebo 296niebrany 17niech 302niech będzie 33niech ci się darzy 37niech przyjdzie 33niech się święci 33niedaleko 295niedorozwój 293niedziela 174niedźwiedzia przysługa 272niedźwiedź 190, 289nielicencjonowany 27nielubienie 131niemałżeństwo 194
— 336 —
Niemcy 190, 195niemowlę 277niemyty 17nienażarty 14niepalący 17niepijący 17nieprzybycie 131nieprzyjaciel 293nierozpyleń 292nieść — niosły — nieśli 293nietarć 292nieudogodnienie 131nieulepszenie 131, 292nieuwolnienie 131, 292niewiasta 191niewidomy 269niewierzący 269niezapomniany 269niezaprzeczalnie 295Niezbędnik inteligenta 287niezrównoważony 269nigdy 287nigdzie 287nigdzie indziej 221nikt 287niski 270Nisko 108—109niż 59niżański 108—109nocny marek 227noga 288, 295, 301nosek 288nosiemy (!) 8notabene 216notebook 269, 281Nowak-Kowalski 90nowo otwarty 29Nowy Jork 66Nowy Rok 307Nowy Sącz 16, 32nożny 295nożyce 113nóżka 288nr 140nuklearny 281
numer 61, 161nużąca 151
Oo mniej więcej 162o około 162o tobie 305o. Pio z Pietrelciny 104obcas 280obczas (!) 280obejrzelibyśmy (akcent) 70obie 115obraz 204, 283, 297obrazić 285obrobić kogoś 278oburzylibyśmy się (akcent) 70obuwnik 19oby 302obydwie 115ocean Pacyfik 46Ocean Spokojny 45Oceania 107ochrzczony 280ociec 109, 170ociec prać 170ociupinka 151Oczko 90—91oddać duszę Bogu 221odejść (‘umrzeć’) 221odejść z tego świata 221odnowiciel 294odpowiadając na pismo 238odprysnąć 83odra 14Odra 14odrobinka 151odwaga 288odwalić kitę 221Odważny (przydomek) 47offset 269oficer (akcent) 70ogień 270ogrzewniczy 127ojciec 109, 170, 257ojczyzna 297
— 337 —22 — www...
okazały 269okno 290oko 75 (‘tłuszcz w rosole’), 285,
288około 162, 216okrągły stół 236olbrzymek 292on — ona — ono — oni 274, 305on line 205Ondraszek 287on-line 205online 205, 269onomasta 219onomastyk 219oo. (‘ojcowie’) 44, 135opel corsa 40opinia 8opona 275oponka 275oraz 57—58 (interpunkcja), 299orchidea 136organ 281Ormianin 111Oryctolagus cuniculus 50os. (osiedle) 44Osada Konin 16, 32Osada Leśna 32osiedle 32, 44osiedle Arki Bożka 93—94Osiedle Wilga 16, 32osieł 270osiemdziesiąt 285osiemnaścioro 113osiemset (akcent) 70osioł 78—79Oslo 110—111oslowianie 111oslowianin 111oslowianka 111oslowski 110—111OSRAM 145ostrężyna 295ostrzałka 244—245ostrzarka 244—245ostrzawka 244—245
ostrzówka 244—245ostrzynka 244—245ostrzynko 244—245ośmioro 285ośmiu 117owa — ową — owę 79—80owczarek niemiecki 51owczy 122owolaktarianin 206oziębły 127ożyna 295
Óósmy cud świata 237ów 305
PP. (‘pan’) 257p.bólowy 144p.depresyjny 144p.o. dyrektor — p.o. dyrektora 137p.o. Kierownik — p.o. Kierownika
137pachnący 274padać 84—85Padwa 104PageMaker 141pager 66PAKA 299palec boży 50pampers 270pan 248, 249, 252, 257, 260, 296PAN 299pani 248, 249, 252, 257, 260, 290,
297pani ąę 38pani ą-ę 38pani dyrektor 54, 248, 249pani kierowniczka 249pani kierownik 249pani o rubensowskich kształtach
278pani promotor 254—255pani puszysta 278pani recenzent 254—255
— 338 —
pani sędzia 249—250pank 17pankowy 17panna 255Państwo 154papier ścierny 307papieros 298parafiada 131parę 151, 289Paris 66parszywa owca 279Partia Demokratyczna 141party 210, 270party andrzejkowe 210Paryż 66pascalowy 129, 130paskalowy 129, 130patison 50pauza 290Pavarotti 92październik 175pączek 158Pb 143pból(owy) 144pdepres(yjny) 144peeling 270PESEL 135Petöfi 94petronelka 295peugeot / Peugeot 40pewny 9pęcak 280pęczak (!) 280PGNiG 63Pianko 90—91piasek (wymowa) 71Piazza di Spagna 66Piazza Navona 67piąć się w górę (!) 291piątek 61, 174pidgin 17pidżyn 17pieniądze 177pieniądze nie śmierdzą 228—229Pierworodny (przydomek) 47
Pierwsza Praca 53pies 270, 278, 287, 296, 298pieśni maryjne 52pięcioro 114pięć 117, 274pięć jajków 275pięćdziesiąt (wymowa) 65pięta Achillesowa 281piętka 71piętnasty 285piętnaście 65pijać 274pijąc 281pijący 281pilot 211, 306Piotrków 294pisać 80—81, 84—85, 273, 295, 302pisaliście (akcent) 70pisałom 292pisarka 250, 254pisarz 250, 254, 295pisarzy — pisarzów 279pisywać 274PIT 270piwnica 285piwo 285pizza 66PKO 139, 299PKP 137pl. 44plac 43, 44, 66plac Czerwony 43Plac Hiszpański 66Plac Wacława 66Plan zagospodarowania przestrzen-
nego 53Plątonogi (przydomek) 47Pleszew 294płacze jako krokodyl 234płaski talerz 295płot 304płotek 307płytki talerz 295pływalnia 275po co? 256—258
— 339 —22*
Po trosze, po trosze zbierają sięgrosze 229
Pobóg-Malinowski 90pochwalon 270pociąg 75, 289początek 176poczuć wolę bożą 50poczwórny 285pod dachem 305pod nieobecność prawnika 224pod rząd 237—238podać komuś czarną polewkę 240—
241podawać tył 270podgrupa 293podkarpackie (województwo) 46,
127podkop (wymowa) 302podlaskie (województwo) 46, 127podłanczać (!) 82podłączyć 82podporucznik 275podróż 151podwieczorek 210podwójny 285pogrzebion 169pohaniec 36pojezierze 293pojęcie 242pokazać — pokazywać 80—81pokorny jak baranek 271pokój 189, 270Pola Elizejskie 47, 66Pola lednickie 47Pola Wilanowskie 47Polak katolik 29pole 245, 275, 290, 292polemika (akcent) 70policzyć 80—81politbiuro 134polityczka (‘kobieta polityk’) 249,
251, 253, 254polityka 281polonez truck 40Polsat 299
Polska 287Polska Akademia Nauk 299Polska Satelitarna Telewizja 299połączenia na komórkę 161połączenia z komórką 161pomalowany 281pomocowy 128pomóc 83pomóż 83Pompidou 95poniedziałek 174ponieważ 164 (szyk), 299, 306pop 281popcorn 269porucznik 275posiadać 221posiadać poglądy (!) 221posiadać psa (!) 221posłanka 249posługa Piotrowa 52posypać głowę popiołem 271poszedłam (!) 81poszedłem 81—82poszłam 81—82poszłem (!) 81—82potępić w czambuł 270potrafić 84powiedz 302powiedziawszy 280powódź kwiatów 286Powszechna Kasa Oszczędności
299poznalibyśmy (akcent) 70pozwalać sobie na coś 258pójść do Abrahama na piwo 234pójść do piachu 221pójść na kwaśne piwko do Abram-
ka 233pójść na łono Abrahama 233—234półkownik (pot. ‘film’) 15półtora 114—115półtorej 114—115ppan 144ppoż 144pracoholik 270
— 340 —
pracować na komputerze 161pracować z komputerem 161pradziadek 293Praga 8, 66pragnąć 273pragski (!) 8Praha 66premier 248prewencja 223prezes 257prezeska 253prezydent 153, 248, 283prezydentowa 294Prinżbud 299problem 281proch 75prof. 138, 299profesor 138, 248, 303profesorowie — profesorzy 260—
261program 281projekt 281promocja 283promotorka 254, 294propaganda 223—224propaganda sukcesu 223propagować 223propagowanie 224prosić 295proszę pani 154proszę panią 154proszowski — proszowicki 110prośba 295prysnąć 83przebiśnieg 278przeciwmgłowy 280przecudny 278przedbaba 214przedciotka 214Przedsiębiorstwo Inżynieryjno-Bu-
dowlane 299przedstawienie 280przedstryjec 214przedstryjek 214przedwnuk 214
Przegląd Akademickich KabaretówArtystycznych 299
przekonać 176przekręcić się 221przełączyć — przełączać 82przemiły 275przenieść się na łono Abrahama
221przenieść się na tamten świat 221przepiękny 293przerwa kawowa 127—128przerwa na kawę 127—128przerwa śniadaniowa 128przewodniczący — przewodnicząca
253przewodnik — przewodnicy — prze-
wodniki 76Przewóz Stary 32przybrać imię 157przybycie 131przyciasny 293przydarzyć się 37przydługi 275przydrożny 305przyjaciel 188przyjaźń 188przyjdziem 270przyjdź królestwo twoje 33przyjęcie 210przymiot 297przynuka (‘zachęta’) 245przypadek 78przyrodnik 294przysłówek 282przystojny 289przyszedłem 10przyszłem (!) 10przyszłość 290przytomny 183psi 121, 278PSL 139psubrat 307psy przewodniki 75psycholożka 249, 250, 251, 252,
253, 254
— 341 —
PT klienci 134ptacy 270ptok 275pub 218public relations 269Puchar Davisa 49puchnąć 83pułkownik 15, 257punk 17punkowy 17punkt 281punkt widzenia 283pustynia 232—233puszcza 232—233puzzle 270pyra 245, 246pytać — pytać się 247
Qq (litera) 37quasi- 37quiz 37
RRabka-Zdrój 32rada pedagogiczna 54radca prawny 251radio 41, 72, 281, 303ramię 296Ramsey Norman 92ranking 269Ravenna 104razić 285razowiec 159rączka 288, 291Real 78reality show 270recenzentka 254recycling 64recykling 64redaktor 257redaktor naczelny 251rednacz 134reguła 281reklamówka 284
rektor 248, 251release 143rentgen (wymowa) 303republika 281resort 283restauracja 217, 218rewidentka 249rewitalizować 270reżyserka 249ręce opadają 279ręcznik 222ręka 72—73, 285, 291, 301robić 80—81, 273, 295, 297robiłbym 296robot 213robota 286Rodos 287Rodyjczyk — Rodyjka 108rodyjczyk — rodyjka 108rodzice — rodzic — (ta) rodzica 73rodzić 193rodzina 193rodzynek 74, 303rodzynka 74, 303Roga-Skąpska 89—90Rogatka (przydomek) 47rok 115—116, 301rok dwa tysiące szósty 115rok dwutysięczny 115—116Roma 66rombowo podłużny 30rondo 44Rousseau 95rozbiórka 255rozdroże 305rozerwać 295rozlać 304rozłączyć 82rozmowa poufna 224rozmowa prywatna 224rozmowa w cztery oczy 224rozpłakać się 273rozpracować 282rozrabiać 278rozróba 278
— 342 —
rozrywać 295Rozrzutny (przydomek) 47rozumieć 271rozumieją 86rozwiedziona 255rozwódka 255rób 297róg 279, 289rów 296rtf / *.rtf / *rtf / …rtf… 142Rudy (przydomek) 47Rutka-Tartak 32ryba 121rybi 121Ryga 8rygski (!) 8rynek 178ryngraf 178rysować 302Rywingate 270rzecz w tym 283rzeczami 280rzeczmi (!) 280rzeczpospolita 74—75, 278„Rzeczpospolita” 74—75rzeka 287rzeka Wisła 46rzekłszy 281rzeź niewiniątek 281rzędy 298rzucić komuś rękawicę 281Rzym 66
Ss (‘sekunda’) 143s. (‘strona’, ‘siostra’) 143S.A. 139SA 139samochodzik 307samolot 307San Francisco 67sanie 113są 272 (wymowa), 301schaboszczak 245schodki 303
schować 36schódki 303scrabble (wymowa) 65sczytywać 132Sebastian 98Sekcja ds. Planowania i Kosztów 55serbo-chorwacki 124serbsko-chorwacki 124serwer 211, 269, 281serwis 203, 212serwis domowy 212serwisant 270sędzia 250, 288, 296sędzina 250shake 208shop 203show 207, 208, 270siak 305sic! 219—220Sidło 91siebie 301, 305siedemset (akcent) 70siedmiokrotny 285siedmioro 113sierota 236sierota boża 236sierpień 175sierra 77się 291, 301, 305siła 150, 151, 289siostra 43, 143, 257siostra Faustyna Kowalska 43sitcom 270skakać 284skaner 281skarżyski 103Skarżysko Kościelne 102—103Skarżysko Książęce 102—103Skarżysko-Kamienna 32, 102—103skarżyszczanin 103skecz 289sklep 203, 295skonstytucjonalizowany 130skończyć 133skrzynka mailowa 287
— 343 —
skrzypce 291skrzypek 294Skupień 92skwer 44slamsy 17slumsy 17Sławomir 198słomiany 275słomiany ogień 279słoń 289, 296słońce 290słowiański 304Słownik języka polskiego (tytuł) 53Słownik ortograficzny (tytuł) 53Słowo Boże 49słówko 307smerf 17SMS 142, 158, 159, 270smurf 17sobota 174Sobór Watykański II 49socjalizm 281socjolożka 250, 251Sopot Festival 204, 283sowchoz 134sól ziemi 271spadać w dół (!) 291sparing 270spec 143, 278spec. 142specjalista 142, 278specjalistyczny 142specjalność 142specjalny 142specsłużby 134specustawa 134spod ziemi 15spolszczyć — spolszczony 127sponsor 203spot 269sprawca 294sprawniejszy 9sprawny inaczej 278sprite 206sprzątaczka 20, 250
Sprzątanie Świata 53sprzedawca 296spuchnąć 83spytać 133SRAM 145srogi 275ss. (‘siostry’, ‘strony’) 135stachuriada 131stacja 8stać się 291stajnia Augiasza 281stanąć przed Bogiem 221Stanek — Stankowie 99Stanisław 93, 147staro-cerkiewno-słowiański 304starodruk 304stary 304starzec 276starzeć się 273statek cysterna 29Stefan Batory 287Stereo 77sterować 211sto dwadzieścia siedmioro dzieci
113sto dwadzieścioro siedmioro dzieci
113Stolica Piotrowa 52stołówka 218Stop Przemocy 53Stowarzyszenie Osób Jąkających Się
54stół 296str. 143strugaczka 244—245strusi 121stryj 215stryjeczna siostra 215stryjeczny brat 215stryjek 215Strzebrzeszyn 280student 248, 289studentka 248studio 72, 303styczeń 175
— 344 —
stygmat 77, 219stygmatyzacja 219Sudety Jelenia Góra 104suknia 297sumy bajońskie 228sumy neapolitańskie 228supermocarstwo 293superzajęcia 32—33surfingowiec 211surfować po Internecie 287Surowy (przydomek) 47Sydney 67syjam 279syjamski 279syn 180, 296Syn Boży 50sz (nazwiska na sz) 146Sz.P. 257szafarz 270Szakazwili 96Szambora 94—95szampan 159Szanowni Państwo 59szanowny — szanowna 257Szanowny Pan 257Szanowny Panie 59szczecinczanin — szczecinczanka
107Szczecinek 107szczypta 151szczyrecki 107—108Szczyrk 107—108szczyrkowski 107—108szedłem 296szef brutal 29szereg 150, 151, 289szesnasta po południu (!) 291sześć 117sześćdziesiąt 65sześćset (wymowa) 65szewc 19Szkoła XXI Wieku 53szmalec 247szoferka 255szpilać (‘grać’) 213
szybko 295szybko schnący 29szybko tnący 30szybko wiążący 30szybkotnący 30szybkowiążący 30szyjka 288
Śś 67 (głoska), 68 (wymowa)śmieją 86śmieli się (oni) 275śmierć 221śpiew 298śpiewać 298śpiewak 294śpiewanie 298średnio roczny 14średnioroczny 14środa 174środki pomocowe 127—128świadkowie Jehowy 42świat 293Światowy Dzień Młodzieży 49świątynia Jerozolimska 52świeca 288świeżo malowany 29święć się imię twoje 33święto maryjne 52świętojanki 295świętokrzyskie 127święty 44
Tt.j. 140tabloid 203tabu 124tabuistyczny 124tak 305taki 305także (wymowa) 303talent 281tamten 305tamtę 79Tartu 112
— 345 —
tartuski 112tata 192, 246tato 246tatowy 294Tatry 127, 287tą 8, 79, 80tą książkę (!) 288team 270teatr 281Teisseyre 92tekst jednolity 139tekstor 211telefon 188, 281telefon komórkowy 188telefoniada 131telewizja 281, 305tembr 205temperówka 244—245ten 305tenis 158, 213, 298teolożka 249, 250Teun van Dijk 49tę 8, 79, 80tie-break 270tipsy 270tj. 140tłuc się jak marek po piekle 227to jest 299to przechodzi wszelkie pojęcie 242tobie 274top 270topmodelka 270torebka 307torontoński 110totalitaryzm 281toteż 299Toto-mix 78tour operator 204touroperator 204, 270trącić myszką 279trendy 270trębacz 294trochę 151, 247trochu 247trojaki 285
troszku 247trup 298trynitarianin 218trynitarz 218trząść się jak galareta 279trzeba 84, 273trzeci 285trzej 117trzimać 37trzy 117, 285trzynaście 9trzysta 285T-shirt 270tudzież 299tuner 211Turek (miasto) 103turki 50Turku 112turkuski 112Turniej Jednego Wiersza 49tutaj 305tutej (!) 64tutejszy 64twardy orzech do zgryzienia 279twoję 79—80twój 305ty 274, 305Tychy 20, 100—101tydzień 171, 301tyle 305tylko 307tylny 87tysiąc 113—114, 117tysiąc jeden drobiazgów 113—114
Uu (głoska) 14ubierać coś — ubierać kogoś 216,
217ucho 75 (od garnka), 285, 288uczelnia — na uczelni / w uczelni
160udogodnić 131udogodnienie 131udrożnić 305
— 346 —
ufać 9ukochany 291ukrzyżowan 169ulepszenie 131ulepszyć 131ulica 44umęczon 169, 270umęczon pod ponckim Piłatem
270umią (!) 10umieją 10, 86umowa na czas nieokreślony 27,
153umrzeć 221, 270uniedogodnienie 131unikat 281uniwersytet — na uniwersytecie /
w uniwersytecie 160uniwersytet trzeciego wieku 278upartość (!) 272upór 272uprzejmie proszę 257—258upwać 9urodzić się 270Ursyn 190Ursynów 190Urząd Miasta 55, 153Urząd Miejski 153ustęp 297utwór 296uwertura 304uwidział 245—246uwolnić 131uwolnienie 131uźrzeć 270użyć epitetu wobec kogoś 277
Vv (litera) 37vacat 37Václavské náměstí 66Valery 94van 49vel 37Verdi 92
version 143VIP 270vis-à-vis 37vodka party 210volvo 37volvo amazon 40von 49voodoo 208
Ww czasie sześciu lat 118w dniu dwudziestym szóstym
czerwca 118—119w dwa tysiące szóstym roku 115—
116w dwutysięcznym szóstym roku
115—116w latach 70. 119w latach siedemdziesiątych 119w międzyczasie 288w przybliżeniu 216w ślad za pismem (!) 238w Wiedniu / we Wiedniu 106w województwie podkarpackim 46w zakresie czegoś 217W.P. 257waćpan 270wadowicki — wadowski 110wakat 37walc 298Walce 101walentynki 40wał 199warmińsko-mazurskie (wojewódz-
two) 127warstwa (wymowa) 302Warszawa 42, 109, 287Warszawa-Okęcie 16, 32Warszawa-Praga-Północ 16, 32Warszawa-Śródmieście 32Warszewa 109Warszowa 109Warta 287Watykan 69wąchać kwiatki od spodu 278
— 347 —
wąs 298wchodząc 280wchodź 243—244wchódź 243—244wcinano karbowany 30Wcisło 90—91wcześnie 295wdowa 255webmaster 201, 203, 204, 269weekend 270wer. 143Werona 104wersja 143—144wesele 290weseliśmy 247wesół 290Węgry 196Węża wykarmić, złego dobrodziej-
stwami obdarzyć jest jedno 232wiadro (wymowa) 71wiara 168, 293wiarygodny 307wice- 70wicekról (akcent) 70wiceminister 293wideoklip 270widlasto rozgałęziony 30widziałom 292wiec 14wieczór 175, 303Wiedeń 106„Wiedza i Życie” 307wiedzieć 15wiejski 121, 122, 123, 124wielce 257wielebny — wielebna 257Wielka Pardubicka 49Wielkanoc / Wielka Noc 103, 132,
278, 307Wielkie Księstwo Litewskie 45Wielkie Księstwo Poznańskie 45wielkopolskie 46, 127wielmożny pan 257wielobranżowy 125wielocyfrowy 125
wielodyscyplinowy 124, 125wielogłosowy 125wielopostaciowy 125wielopoziomowy 125wiera 168wiertniczy 127wierzyć 15wieś 121, 122, 303wieśny 121wieża 15więc 14, 299większość 150winiarnia 218winogrono — winogrona 74wiosna 174wirus 211Wisła 287wiszący 269wizyta (akcent) 70wizytatorka 249wkładać 216, 217wlatywać 270Wł. 147Władysław 93, 147włanczać (!) 82—83włączyć 82—83Włochy 195, 196włos 286Włosi 195, 196Włoszczowa 102wniebowzięty 307woda 270, 279, 290, 297woda ognista 278wodomierz 279wojewoda 252, 289wojewoda opolski 252—253wojewoda śląski 251wojewodzina 250województwo 46, 127wojna 270wolny 131Wolny 96WordPerfect 17, 141World Trade Center 67wrzesień 175
— 348 —
wrzód 15wrzut 15wsi (!) (‘wiejski’) 120, 121, 122,
123, 124wsiacki 121Wsie jaja (!) 120—124wsiowy 121, 122, 124współautor 293wszakże 307wtorek 174wujeczna siostra 215wujeczny brat 215wulnerabilny — wulnerabilność
125ww. 299WWW 142, 159, 203www.małpa.pl 141www.małpa2.pl 141www.poradniajęzykowa.pl 141wy 305wychodzić 80—81wyciągnąć nogi 278wycofać 84wydarzenie 36wydarzyć się 37wydawać się być jakimś (!) 282wydział 55Wydział Ochrony Środowiska 55wyjazd 288wyjść 80—81wykończyć — wykańczać 80—81,
82—83wylatywać 270wypity 281wypiwszy 281wyrobić sobie pojęcie 242wyrwany 274Wysoki (przydomek) 47wysoki 270wysoko wydajny 30wysokodochodowy 30wysokoenergetyczny 30wysokogatunkowy 30wysokoobciążony 30wysokosłodzony 30
wysokowydajny 29, 30wysypisko 275wyszłam 81wyszłem (!) 81wyszło szydło z worka 279wywieszać na latarniach 238wyzionąć ducha 221wyzwanie 283wyżej legły 30wyżej leżący 30wyżej położony 30wziąć — wezmę 80—81wziąć się za coś (!) 282wzniesienie 296
Xx (litera) 37Xawier 88—89
Zz podziemi 15z rzędu 237—238z zagranicy 220z zakresu czegoś 217za domem 305zabrski 108zabrzański 108zabukować 270Zach 97zachodniopomorskie (wojewódz-
two) 127Zaduszki Dżezowe 49zaimek 282zainfekować 211zając 121zajebisty — zajebiście 128, 129zajęczy 121zakazany owoc 281, 323zakon Chrystusowców 51zakon krzyżacki 52zakończyć 133zakopać 275Zakopane 271zaległy 289zamek 75
— 349 —
zamknąć oczy 221zaprosić 154zapytać 133zarąbisty — zarąbiście 129zarobić 136zasnąć snem wiecznym 221zasoby internetowe 42zasypiać 273zaś 299, 307zaśpiewać 278zatem 299Zatoka Gdańska 45Zatoka Świń 45zatrudniony na umowę o pracę
153, 154zawisnąć 83zawstydzona 151ząb 289zbrodzień 270zbudować 271zdalnie sterowany 29zdanie 296zdarzyć się 37zdobniczy 127zdrowie 181Zdrój 31—32zdrów 290zełw 216zełwa 215zełwica 215zesłowiańszczyć — zesłowiańszczo-
ny 127zeszyt od kolegi 275zgasnąć 83zgasnąć (‘umrzeć’) 221zgermanizować — zgermanizowany
127zgniły kompromis 235—236Zgromadzenie Sióstr Niepokalane-
go Poczęcia NMP 43Ziarnko do ziarnka, a zbierze się
miarka 229zielarz 294zielona głowa 242zielone jabłko 242
zielone lata 242zielony 242Zielony — Zielona 95—96ziemia dobrzyńska 45ziemia kłodzka 44ziemia legnicka 44ziemia lubuska 44ziemia łęczycka 45ziemia obiecana 281Ziemiańska 287ziębiąco-grzejny 126ziębniczo-grzejny 126ziębno-grzejny 126ziębny 126, 292zima 174zjeść banana 158zlot 222Zławieś 103złaz 222złew 215złocieńczanin — złocieńczanka 111złodziej 178, 297złoto-czerwony 276zły 270, 301zmienić coś o 180 stopni 241—
242zmiennik 297zmywa brud dosłownie na naszych
oczach 238—240znać w zielonym, co ma być w doj-
rzałym 242znajomy 269zniemczyć — zniemczony 127zołwa 216zołwica 216zostać 291zranić 86—87zraniłom 86—87zrobić 80—81, 273zrobiłbym (akcent) 70zrobiony 281zróbmy 302zrzutka 255zwierzęcy 122zwłoki 184
— 350 —
Zygmunt Stary 307zza granicy 220
Źźrebię 296
Żż (głoska) 14żaden 287żak 270żądza 308żebyście (akcent) 70żełw 216żełwica 216
żena 109, 305żenić się 293żeństwo 194żołwica 216żona 109, 191, 193, 284, 293, 305żona jędza 29żółwica 215żuraw 287żurnal 162—163żurnalista 163żyd 42żywiec (piwo marki Żywiec) 40żywopłot 278, 304żywy 304
Opracowali: Anna Majdak, Grzegorz Mroczek, Katarzyna Murzyn, Marta
Noworyta, Alicja Podstolec, Katarzyna Wyrwas
Projekt szaty graficznej i okładkiMATEUSZ KOŁEK
RedakcjaKATARZYNA WIĘCKOWSKA
Redakcja technicznaBARBARA ARENHÖVEL
KorektaAGNIESZKA PLUTECKA
Copyright © 2007 byWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Wszelkie prawa zastrzeżone
ISSN 1644-0552ISBN 978-83-226-1660-4
WydawcaWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowicewww.wydawnictwo.us.edu.pl
e-mail: [email protected] I. Nakład: 1000 + 50 egz. Ark druk. 22,0. Ark wyd. 23,5.
Przekazano do łamania w lutym 2007 r.Podpisano do druku w czerwcu 2007 r.
Papier objętościowy 70 g Cena 38 zł
Druk i oprawa: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy POZKAL88-100 Inowrocław, ul. Cegielna 10/12